More

TogTok

Asi Veviwo
right
Dukɔa ƒe Nyatakakawo
Gambia, si woyɔna le se nu be Republic of The Gambia, nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si le Atlantik-ƒuta. Woyɔe be "Afrika ƒe Ƒuta si le Alɔgbɔnu kom" le eƒe amewo ƒe xɔlɔ̃wɔwɔ kple amedzrowɔwɔ ta. Esi Gambia ƒe lolome anɔ abe kilometa 10,689 le dzogoe ene me ta la, Senegal ƒo xlãe le axa etɔ̃ esime Atlantik-ƒua ƒo xlãe le eƒe ɣetoɖoƒe liƒo dzi. Gambia xɔ ɖokuisinɔnɔ tso Britaintɔwo ƒe dutanyigbadziɖuɖu me le ƒe 1965 me eye wòva zu dukɔmevinyenye le ƒe 1970. Banjul nye fiadu, si le Gambia Tɔsisi ƒe nu me. Dukɔa ƒe yame ƒe nɔnɔme xɔdzo kple ɣeyiɣi vovovo eve - tsidzaɣi tso June vaseɖe November eye kuɖiɖiɣi tso December vaseɖe May. Togbɔ be Gambia nye Afrika dukɔ suetɔwo dometɔ ɖeka hã la, eƒo adegbe le nu gbagbe ƒomevi vovovo ɖedzesi siwo le eƒe liƒowo dzi ŋu. Gbenyigba siwo le gbedadaƒo kple mangrove-ti siwo le tɔsisia to koŋue le eƒe anyigba ƒe nɔnɔmewo me. Menye ɖeko Gambia Tɔsisi la naa nukpɔkpɔ dzeaniwo ko o, ke ewɔa dɔ abe ʋumɔ vevi aɖe ene na adzɔnuwo kple nutoa me tɔwo siaa. Le ganyawo gome la, agbledede gakpɔtɔ le vevie le Gambiatɔwo ƒe hadomegbenɔnɔ me eye amewo ƒe 80% kloe ƒoa wo ɖokui ɖe agbledede si wotsɔ kpɔa wo ɖokui dzi me. Agblemenuku vevi siwo woƒãna dometɔ aɖewoe nye atikutsetse, aŋanyi, sorghum, bli, bli, kple amagbewo. Tsɔ kpe ɖe eŋu la,’ tsaɖiɖi wɔa akpa vevi aɖe na dukɔ sia ƒe ganyawo elabena enaa dzɔdzɔmenuwo ƒe atsyɔ̃ɖoɖo wɔnukuwo tsɔ kpe ɖe dekɔnu ƒe domenyinu dodzidzɔname siwo me dekɔnu hadzidzi kple ɣeɖuɖu ƒomeviwo abe Jola Nyembo ene le ŋu. Le dziɖuɖu kple dunyahehe gome la,Gambia dunyahehe to tɔtrɔ gãwo me le ƒe bla nanewo ƒe ŋutasẽdziɖuɖu si wu enu le ƒe 2017 me esime Dukplɔla Adama Barrow xɔ ŋusẽ le ŋutifafa ƒe tiatiawɔwɔ megbe.Dunyahehe ƒe tɔtrɔwo he mɔkpɔkpɔ yeyewo vɛ na demokrasi,ɖoɖo siwo sɔ,hadomegbenɔnɔ ƒe ŋgɔyiyi,kple amegbetɔ ƒe gomenɔamesiwo takpɔkpɔ . Ke hã,Gambia gadze ŋgɔ kuxi vovovowo abe ahedada,amegbetɔ ƒe gomenɔamesiwo dzi dada,kple xɔtuɖoɖo siwo mesɔ o.Dziɖuɖua ɖoe be yeakpɔ nya siawo gbɔ to ɖɔɖɔɖowo,avuléle ƒe agbagbadzedzewo,kple duta gadodowo hehe vɛ me.Dukɔwo ƒe kpekpeɖeŋu si wokpɔ tso dukɔwo dome hadɔwɔlawo gbɔ,siwo dometɔ aɖewoe nye Europa Dukɔwo ƒe Habɔbɔ,Dukɔ Ƒoƒuawo ,kple nutome habɔbɔwo hã kpena ɖe ame ŋu le ŋgɔyiyi ƒe mɔxenuwo dzi ɖuɖu me. Le nyataƒoƒo me la,Gambia nye dukɔ sue aɖe si si dzɔdzɔme ƒe atsyɔ̃ɖoɖo ɖedzesi aɖe le,dekɔnu ƒe domenyinu si me kesinɔnuwo le,kple kuxi siwo hiã be woalé ŋku ɖe wo ŋu.Eƒe amewo dina vevie be yewoatsi,ŋgɔyiyi,kple nudzedziname esime wole yewoƒe xɔlɔ̃wɔwɔ kple amedzrowɔwɔ ƒe nɔnɔme me lém ɖe asi.
Dukɔa ƒe Ga
Gambia nye dukɔ si le Ɣetoɖoƒe Afrika eye woyɔa woƒe ga si wozãna le se nu be Gambia dalasi (GMD). Woma dalasi la ɖe butut 100 me. Gambia ƒe Gadzraɖoƒegã ƒe dɔe nye be wòaɖe ga la ɖe go ahawɔ ɖoɖo ɖe eŋu. Gambia dalasi ƒe asitɔtrɔ ƒe asi trɔna ne wotsɔe sɔ kple ga gã bubuwo abe United States dɔlar kple euro ene. Ele vevie be míade dzesii be woate ŋu awɔ duta ga ɖɔliɖɔli le gadzraɖoƒe siwo ŋu woɖe mɔ ɖo, gaɖɔliƒe siwo ŋu mɔɖegbalẽ le, alo amedzrodzeƒewo. Ke hã, anyo be woawɔ asitsatsa le dɔwɔƒe siwo ŋu ŋkɔ le be woakpɔ egbɔ be woxɔ ga home si sɔ. Le alesi woate ŋu akpɔe gome la, ɖewohĩ womaxɔ Gambia dalasi la le afisiafi le Gambia godo o. Eyata anyo be nàɖɔli wò ga ne èva ɖo tsaɖilawo ƒe teƒe gãwo alo le gaɖɔliƒe siwo woɖo ɖi le dukɔa me. Wokpɔa ATM-mɔ̃wo zi geɖe le dugãwo me gake ate ŋu ava bɔbɔ le kɔƒenutowo me. Zi geɖe la, dɔwɔƒe gãwo abe amedzrodzeƒewo kple nuɖuɖudzraƒewo ene xɔa Visa kple Mastercard; ke hã, ga ƒe asitsatsa koe dɔwɔƒe suewo ate ŋu axɔ. Womegazãa mɔzɔlawo ƒe cheque geɖe le Gambia o le esi womexɔa wo fũ o eye wòsesẽna be woatsɔ wo ade gae ta. Eyata anyo be nàtsɔ ga si sɔ ɖe asi alo azã gaxɔgbalẽviwo be wòanɔ bɔbɔe na wò. Le nusianu me la, ele vevie be amedzro siwo le mɔ zɔm yina Gambia nanya nu aɖewo tso woƒe nutoa me ga ŋu kpakple fexexemɔnu bubu siwo woazã hafi ava. Esia akpe ɖe ŋuwò nàkpɔ egbɔ be ganyawo nayi edzi nyuie esime wole nusiwo katã Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ dzeani sia ate ŋu ana la me dzrom.
Asitɔtrɔ ƒe Asixɔxɔ
Gambia ƒe ga si dziɖuɖua zãnae nye Gambia dalasi (GMD). Ga gãwo ƒe asitɔtrɔ ƒe agbɔsɔsɔme si wobu lae nye esi gbɔna, gake taflatse de dzesii be ga home siawo ate ŋu atrɔ: 1 Amerika Dɔlar (USD) ≈ 52.06 Gambia dalasi (GMD) . 1 Euro (EUR) ≈ 60.90 Gambiatɔwo ƒe dalasi (GMD) . 1 Britaintɔwo ƒe Pound (GBP) ≈ 71.88 Gambiatɔwo ƒe dalasi (GMD) . 1 Canada Dɔlar (CAD) ≈ 40.89 Gambia dalasi (GMD) . 1 Australia Dɔlar (AUD) ≈ 38.82 Gambia dalasi (GMD) . Taflatse nenɔ susu me na wò be gaɖɔliɖɔli siawo ate ŋu atrɔ eye anyo ɣesiaɣi be nàbia ga ƒe tɔtrɔtsoƒe si dziɖuɖua ɖo hafi awɔ ga ƒe asitsatsa aɖeke.
Ŋkekenyui Veviwo
Gambia, si woyɔna le se nu be Republic of The Gambia, nye dukɔ sue aɖe si le Ɣetoɖoƒe Afrika. Ŋkekenyui kple azã vevi geɖewo le esi siwo Gambiatɔwo ɖuna kple dzonɔameme gã aɖe. Ŋkekenyui siwo ɖe dzesi wu le Gambia dometɔ ɖekae nye Ðokuisinɔɣi, si woɖuna le February 18 lia dzi ƒe sia ƒe. Esia nye ŋkeke si dzi Gambia xɔ ɖokuisinɔnɔ tso Britaintɔwo ƒe dutanyigbadziɖuɖu me le ƒe 1965. Azãɖuɖuawo dometɔ aɖewoe nye amadede vovovowo ƒe atsyãwo, dekɔnuwo ƒe fefewo, kple dzonu siwo woɖena fiana le dukɔa me godoo. Azã xɔŋkɔ bubue nye Moslemtɔwo ƒe Ŋkekenyui alo Eid al-Fitr. Azã sia nye Ramadan, si nye nutsitsidɔ si xɔa ɣleti ɖeka si Moslemtɔwo ɖuna le xexeame katã la ƒe nuwuwu. Le Gambia la, Moslemtɔwo ƒoa ƒu hena gbedodoɖa ɖekae le gbedoxɔwo me eye emegbe wokpɔa ɣeyiɣi ɖe ƒometɔwo kple xɔlɔ̃wo ŋu, ɖua nu viviwo eye woɖɔlia nunanawo. Koriteh alo Eid al-Adha nye Moslemtɔwo ƒe azã vevi bubu si woɖuna le Gambia. Ede bubu Ibrahim ƒe lɔlɔ̃ faa be yeatsɔ ye vi asa vɔe abe toɖoɖo Mawu ƒe nuwɔna ene hafi Wòna alẽ aɖee be wòatsɔ aɖo ye viŋutsua ƒe agbe teƒe. Le azã sia ɖuɣi la, Moslemtɔwo dea gbedodoɖa tɔxɛwo le gbedoxɔwo me eye woɖua azãɖuɖu kple woƒe lɔlɔ̃tɔwo. Ke ƒe Ŋkekenyui si wowɔna ƒe sia ƒe la ɖea Gambiatɔwo ƒe dekɔnuwo kple domenyinu fiana. Eƒoa nutoa me hadzilawo, nutalawo, aɖaŋudɔwɔlawo/nyɔnu siwo ɖea woƒe ŋutetewo fiana to hadzidzi wɔwɔ, ɣeɖuɖu ƒe ɖeɖefiawo kpakple aɖaŋudɔwo ɖeɖefia siwo ɖea dekɔnu asinudɔwɔwɔwo abe atikpakpa alo zemela ene fiana la nu ƒu ɖekae. Woɖua Tabaski alo Eid-ul-Adha hã le teƒe geɖe le Gambia afisi ƒomewo ƒoa ƒu doa awu yeyewo esime wole lã aɖe si nye Ibrahim ƒe ɖokuitsɔtsɔna Mawu ƒe kpɔɖeŋu sa vɔe le wɔna tɔxɛ sia me. Tsɔ kpe ɖe mawusubɔsubɔ ƒe azã/ŋkekenyui siawo ŋu la, dukɔa ƒe azãwo hã li abe Ƒe Yeye Ŋkeke (January 1st), Dɔwɔlawo ƒe Ŋkeke (May 1st), Kristmas (December 25th), kple bubu siwo Kristotɔwo kple amesiwo menye Moslemtɔwo o siaa ɖuna. Menye ɖeko azã siawo hea dzidzɔ vɛ ko o, ke wonaa mɔnukpɔkpɔ Gambiatɔwo hã be woado ŋusẽ woƒe nutoa me kple dekɔnu ƒe dzesidede wo ɖokui. Azãɖuɖu siawo dzie Gambia ƒe dzidzenuwo, dzixɔsewo, kple kɔnyinyiwo nana eƒe amewo le hedea asixɔxɔ wo ŋu.
Duta Asitsatsa ƒe Nɔnɔme
Gambia nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si wonya ɖe eƒe ganyawo ƒe nɔnɔme vovovowo ta, togbɔ be eɖoa ŋu ɖe agbledede, tsaɖiɖi, kple adzɔnuwo gbugbɔgaɖo ɖe duta ŋu vevie hã. Nusiwo dukɔa tsɔna ɖoa duta koŋ dometɔ aɖewoe nye agblemenukuwo abe atikutsetse, tɔmelã, amagbewo, kple atikutsetsewo ene. Atikutsetse siwo wotsɔna ɖoa duta nye nu vevi aɖe le ŋutinya me na Gambia ƒe ganyawo eye wònye eƒe nudzadzra le duta ƒe akpa gã aɖe. Dukɔa tsɔa kotoku kple ati sue aɖewo hã ɖoa duta. Le ƒe ʋɛ siwo va yi me la, Gambia le dɔ wɔm be yeawɔ yeƒe nusiwo wotsɔna ɖoa duta ƒe teƒe vovovowo. Edze agbagba be yeade agblemenuku siwo menye kɔnyinyi o abe aŋɔ kple sesame nukuwo ene wɔwɔ kple wo ɖoɖo ɖe duta ƒe dzi ƒo. Afɔɖeɖe sia ƒe taɖodzinue nye be woaɖe ŋuɖoɖo ɖe atikutsetse siwo wotsɔna ɖoa duta ŋu dzi akpɔtɔ esime wole gakpɔmɔnu yeyewo dom ɖe ŋgɔ. Le asitsatsa ƒe akpa si wotsɔ tso duta vɛ la, Gambia tsɔa nu vovovowo vɛ siwo dometɔ aɖewoe nye nuɖuɖuwo (bli nye nusi wotsɔ tso duta vɛ ɖedzesi), mɔ̃wo & dɔwɔnuwo, aminuwo, ʋuwo & woƒe akpa aɖewo, atikewo, kple avɔwo. Be woado alɔ dukɔwo dome asitsatsa ƒe dɔwɔnawo le dukɔa ƒe adzɔnuwo wɔwɔ ƒe ŋutete si seɖoƒe li na me; woɖoa ŋu ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu be woakpɔ dukɔa me tɔwo ƒe didi gbɔ. Kenya nye Gambia ƒe asitsahabɔbɔ veviwo dometɔ ɖeka le Afrika le nusiwo wotsɔ tso duta vɛ kple esiwo wotsɔ yi duta siaa gome. Asitsaha gã bubuwoe nye India, China le Asia nutoa me; kpakple Europa dukɔ aɖewo abe Belgium ene. Ele vevie be míade dzesii be le dukɔa ƒe lolome sue aɖe kple xexeame katã ƒe ganyawo ƒe kuxi siwo dukɔ madeŋgɔwo do goe ta; Gambia mele xexeame ƒe dukɔ siwo tsɔa nuawo ɖoa duta alo tsɔa wo vaa duta wu dome le woƒe agbɔsɔsɔ alo ga si wokpɔna nu o. Le blibo me la,Gambia ƒe asitsatsa ƒe nɔnɔme koŋ ƒo xlã nusiwo wotsɔna ɖoa duta siwo nɔa te ɖe agbledede dzi kpe ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vovovo siwo kpɔa dukɔa me nuzazã ƒe hiahiãwo gbɔ ŋu
Asitsatsa ƒe Ŋgɔyiyi ƒe Ŋutete
Gambia nye dukɔ sue aɖe si le Ɣetoɖoƒe Afrika eye Senegal do liƒo kplii. Togbɔ be Gambia lolo hã la, ŋutete le esi be wòawɔ ŋgɔyiyi gã aɖe le eƒe duta asitsatsa ƒe asi me. Nusiwo Gambia tsɔna yia duta koŋ dometɔ ɖekae nye agblemenukuwo, siwo dometɔ aɖewoe nye atikutsetse, tɔmelã, kple kotoklobo. Dukɔa kpɔa viɖe tso yame ƒe nɔnɔme nyui me na nukuwo ƒe agbledede kple tɔƒodede. Ne Gambia de ga nyuie eye wowɔ xɔtuɖaŋuwo la, ate ŋu adzi adzɔnuawo ƒe agbɔsɔsɔ ɖe edzi eye wòate ŋu akpɔ adzɔnu siawo le xexeame katã ƒe asiwo me. Gawu la, tsaɖiɖidɔwɔƒe si le dzidzim ɖe edzi hã le Gambia si naa mɔnukpɔkpɔwo li na duta asitsatsa ƒe ŋgɔyiyi. Dukɔa ƒo adegbe le ƒuta nuto dzeani siwo me ƒuta siwo me mekɔ o kple gbemelã vovovo siwo wodzra ɖo siwo hea tsaɖila siwo tso xexeame ƒe akpa vovovowo vɛ ŋu. To gadede amedzrodzeƒewo abe amedzrodzeƒewo kple modzakaɖeƒewo ene me la, Gambia ate ŋu ahe amedzro geɖe vɛ eye wòana gakpɔkpɔ bubuwo nato duta tsaɖilawo ƒe gazazã me. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, Gambia ƒe teƒe nyui si wòle le Ɣetoɖoƒe Afrika ƒuta na wòte ŋu nye asitsaƒe si le dukɔ bubu siwo le nutoa me dome. Dziɖuɖua ate ŋu alé fɔ ɖe melidzeƒewo kple ʋuɖoɖo ƒe ɖoɖowo dodo ɖe ŋgɔ ŋu be wòana nutome ƒe asitsatsa ƒe kadodowo nanɔ bɔbɔe. To ƒomedodo sesẽwo dodo ɖe ŋgɔ kple dukɔ siwo te ɖe wo ŋu abe Senegal alo Guinea-Bissau ene me la, Gambia ate ŋu ava zu teƒe si hea nutoa me asitsahabɔbɔwo. Gakpe ɖe eŋu la, akpa aɖewo li siwo le ŋgɔ yim le Gambia ƒe ganyawo me siwo naa ŋutete si ŋu womewɔ dɔ le o be woakeke duta asitsatsa ɖe enu. Akpa siawo dometɔ aɖewoe nye ŋusẽ yeyewo ƒe dɔwo abe ɣe ƒe ŋusẽ zazã ƒe agblewo alo ya ƒe ŋusẽ dɔwɔƒewo ene. Menye ɖeko dɔwɔƒe siawo ƒe ŋgɔyiyi kpena ɖe ŋgɔyiyi si li tegbee ŋu ko o, ke enaa mɔnukpɔkpɔwo hã li be woatsɔ nunya alo dɔwɔnuwo ayi dukɔ bubu siwo le ŋusẽ dzadzɛ ƒe kuxiwo gbɔ kpɔnu dim. Le nyataƒoƒo me la, togbɔ be dukɔ sue aɖee wònye le anyigba ƒe lolome kple amewo ƒe agbɔsɔsɔ gome hã la, . Gambi ƒe ŋutete vovovo siwo womewɔ dɔ tsoe o le eƒe duta asitsatsa ƒe asi me si woate ŋu ado ɖe ŋgɔ. Esi wodo ga ɖe agbledede ƒe nuwɔwɔ ƒe ŋutete ƒe nyonyo me ta la, . tsaɖiɖi ƒe xɔtuɖoɖowo ƒe ŋgɔyiyi, . nutome ƒe asitsatsa ƒe ƒomedodowo dodo ɖe ŋgɔ, . kpakple dɔwɔƒe siwo le ŋgɔ yim abe ŋusẽ yeyewo dodo ɖe ŋgɔ ene.Gambi aʋu eƒe ŋutete bliboa eye wòawɔ ŋgɔyiyi gã aɖe le eƒe gotagome asi keke ɖe enu me be wòaɖo ganyawo ƒe dzidziɖedzi gbɔ.
Nusiwo wodzrana vevie le asi me
Ne míeƒo nu tso nusiwo woate ŋu adzra le Gambia ƒe duta asitsatsa me tiatia ŋu la, nu ʋɛ aɖewo li siwo ŋu wòle be woabu. Gambia, si le Ɣetoɖoƒe Afrika, nye dukɔ si ɖoa ŋu ɖe agbledede ŋu vevie. Eyata ŋutete gã aɖe le agblemenukuwo kple nusiwo do ƒome kplii ŋu le Gambia ƒe asi me. Gbã la, susu tsɔtsɔ ɖe nuku veviwo abe nukuwo (bli kple bli), amagbewo (tomatos, anyitsi), kple atikutsetsewo (mango kple citrus) ŋu ate ŋu aɖe vi elabena woɖua wo le dukɔa me godoo. Menye ɖeko adzɔnu siawo ate ŋu akpɔ nutoa me ƒe didi gbɔ ko o, ke woate ŋu atsɔ wo ayi Afrika-dukɔ bubuwo hã me. Evelia, Gambia dze ŋgɔ kuxiwo le eƒe ŋusẽzazã gome. Eyata ŋusẽ yeyewo abe ɣe ƒe ŋusẽ zazã alo elektrikŋusẽnamɔ̃ siwo wotsɔna ɖe asi ate ŋu anye tiatia siwo ame geɖe lɔ̃a zazã na asitsaha siwo le didim be yewoatsɔ yewo ɖokui ade asitsatsa ƒe akpa sia me. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, le alesi wòle ƒuta le Atlantik-ƒua to ta la, tɔƒodede wɔa akpa vevi aɖe le Gambia ƒe ganyawo me. Anɔ eme be nusiwo do ƒome kple tɔƒodenuwo abe tɔdziʋuwo, ɖɔwo, kple dedienɔnɔ ƒe dɔwɔnuwo ene ahiã tɔƒodelawo nyuie. Tsaɖiɖi hã nye dɔwɔƒe si le ŋgɔ yim le Gambia. Esi ƒuta dzeaniwo kple gbemelã vovovowo takpɔƒe abe Abuko Dzɔdzɔmenuwo Takpɔƒe alo Kiang West Dukɔa ƒe Tsaɖibɔ ene ta; ŋkuɖodzinu siwo wotsɔ asi wɔ le nutoa me alo dekɔnu avɔwo nana ate ŋu ahe tsaɖila siwo di be yewoakpɔ ŋkuɖodzinu tɔxɛwo tso yewoƒe sasrãkpɔa me. Gawu la, sukudede hiã vevie hafi woate ŋu awɔ ŋgɔyiyi. Eyata gadede sukudede e dɔwɔnuwo abe nusrɔ̃gbalẽwo/nuzazã siwo wotu ɖe gɔmedzesukuwo/sekɛndrisukuwo dzi ate ŋu ahe asitsatsa ƒe mɔnukpɔkpɔwo vɛ vevietɔ ne wole agbalẽsɔsrɔ̃ ƒe agbɔsɔsɔme dodo ɖe ŋgɔ ŋu bum le dukɔa me. Mlɔeba la, ne míebu eŋu be awudodo nye nu vevi aɖe si hiã; awu siwo le atsyã me tsɔtsɔ tso duta le asi siwo sɔ nu ate ŋu ahe nuƒlelawo ƒe susu vevietɔ amesiwo le atsyã siwo le tsia dzi dim le woƒe gazazãwo me. Kpuie ko la, susu tsɔtsɔ ɖe agblemenukuwo (nukuwo/amagbewo/atikutsetsewo), ŋusẽ yeyewo ƒe kuxiwo gbɔkpɔnu (ɣe ƒe ŋusẽ ƒe mɔ̃wo/generators), tɔƒodede dɔwɔnuwo/nuzazãwo/ƒudzidɔwɔƒewo ƒe dɔwɔnu siwo kpɔa ƒuta dɔwɔnawo/tsaɖiɖi-nu siwo do ƒome kple tsaɖiɖi abe dekɔnu aɖaŋudɔwo & asinudɔwɔwɔwo/avɔwo ene ŋu; hehenana ƒe nunɔamesiwo (nusrɔ̃gbalẽwo/nuzazãwo), kple awu siwo le atsyã me siwo ƒe asi bɔbɔ ate ŋu ana nuto siwo me woate ŋu aku nu me le ne wole nusiwo woate ŋu adzra le Gambia ƒe duta asitsatsa me tiam.
Asitsalawo ƒe nɔnɔmewo kple nusiwo ŋu wode se ɖo
Gambia nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si wonya ɖe eƒe dekɔnu siwo me dzo le, ƒuta dzeaniwo, kple gbemelã vovovowo ta. Zi geɖe la, Gambiatɔwo wɔa nu xɔlɔ̃wɔwɔtɔe eye woxɔa amedzrowo nyuie. Asitsalawo ƒe agbenyuinɔnɔ le Gambia zɔna ɖe nɔnɔme vevi ʋɛ aɖewo dzi. Gbã la, ele vevie be míado gbe na ame bubuwo le bubu kple vividoɖeameŋu me. "Hello" alo "Salam aleikum" (nutoa me gbedoname) bɔbɔe aɖe kpena ɖe ame ŋu ŋutɔ le ƒomedodo ɖoɖo anyi me. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, enye kɔnu be woabia ame aɖe ƒe nyonyo hafi aƒo wo ɖokui ɖe asitsatsa alo ame ŋutɔ ƒe dzeɖoɖo ɖesiaɖe me. Asisiwo ƒe nuwɔna ƒe akpa vevi bubu le Gambia enye ameŋububu kple dzigbɔɖi. Bubudede ame bubuwo ŋu kple ame bubuwo ŋu bubu dea asixɔxɔ gã aɖe ŋu le Gambiatɔwo ƒe dekɔnuwo me. Mebɔ be asitsatsa alo nudzraɖoɖowo xɔa ɣeyiɣi didi wu alesi wokpɔ mɔe o elabena amewo dina be yewoaƒo yewo ɖokui ɖe dzeɖoɖo dzrowo me hafi adze dɔ gɔme. Ne èle asitsadɔ wɔm alo le nyati veviwo me dzrom la, anyo be nàƒo asa na nyagbɔgblɔ si gbɔ eme alo dzrewɔwɔ. Gambiatɔwo lɔ̃a nuwɔwɔ aduadu ƒe mɔnu tsɔ wu be woawɔ nu si ŋu ŋusẽ le. Le nusiwo ŋu wode se ɖo kple nusiwo ŋu woabu le kadodo me kple nutoa me tɔwo gome la, ele vevie ŋutɔ be woanya mawusubɔsubɔdzixɔsewo kple kɔnyinyi siwo bɔ ɖe dukɔa me. Islam kpɔ ŋusẽ gã aɖe ɖe Gambiatɔwo ƒe agbenɔnɔ dzi, eyata ele vevie be woado awu le mɔ si sɔ nu ne wole mawusubɔsubɔ teƒewo srãm kpɔ alo le nu wɔm kple nuto siwo me tɔwo léa blemakɔnuléleɖeasi me ɖe asi. Gakpe ɖe eŋu la, na dzeɖoɖowo nanye bubudede ame ŋu to asiɖeɖe le numedzodzro siwo ku ɖe dunyahehe ŋu alo ɖeklemiɖeɖe dukɔa ƒe ŋgɔnɔlawo le dutoƒo me. Nyati siawo ate ŋu anye nya veviwo eye woate ŋu ana nutoa me tɔwo ƒe dzi nadze eme. Anyo hã be míade dzesii be togbɔ be asitsatsa le asiwo me nye nuwɔna si bɔ hã la, nudzrala siwo ɖoa ŋu ɖe woƒe nudzadzra ŋu hena woƒe agbemenuhiahiãwo ate ŋu abu asitsatsa fũu akpa be enye nu gbegblẽ. Le nyataƒoƒo me la, ne wole nu wɔm kple asisiwo le Gambia la, bubu ɖeɖefia to gbedoname kple ameŋububu ƒe nɔnɔmewo me akpe ɖe mía ŋu míaɖo ƒomedodo nyuiwo anyi. Dzigbɔɖi le nudzraɖoɖowo me tsɔ kpe ɖe dekɔnuwo ƒe seselelãme le mawusubɔsubɔ kple hadomeɖoɖowo ŋu akpe ɖe ame ŋu ŋutɔ be kadodowo nakpɔ dzidzedze.
Dukɔa ƒe dukɔmeviwo ƒe adzɔxenyawo gbɔ kpɔkpɔ ƒe ɖoɖo
Dekɔnu kple ameʋuʋu ŋuti se aɖewo le Gambia, si nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe me, siwo ŋu wòle be amedzrowo nanya hafi ava. Wotrɔ asi le dukɔmeviwo ƒe dukɔmeviwo ƒe dukɔmevinyenye ƒe ɖoɖo si le Gambia ŋu be wòana dukɔa nanɔ dedie eye wòanɔ dedie esime wòle asitsatsa kple mɔzɔzɔ siwo le se nu wɔm. Ne mɔzɔlawo katã le gegem ɖe Gambia alo le dzodzom la, ele be mɔzɔgbalẽ si sɔ si ƒe dɔwɔwɔ ɣleti ade ya teti nanɔ wo si. Wokafui be nàlé ŋku ɖe visa ƒe nudidi tɔxɛwo ŋu na Gambia dziɖuɖumegãwo hafi azɔ mɔ elabena visa ƒe ɖoɖowo ate ŋu ato vovo le amedzroa ƒe dukɔmevinyenye nu. Le Gambia ƒe liƒodzikpɔƒewo abe Banjul Dukɔwo Dome Yameʋudzeƒe alo anyigbadzimɔzɔƒewo ene la, wobia tso mɔzɔlawo si be woaɖe gbeƒã adzɔnu ɖesiaɖe si wu ame ŋutɔ ƒe gakpekpeɖeŋu. Anyo be woagatsɔ nusiwo ŋu wode se ɖo alo esiwo ŋu seɖoƒe le abe tu, atike vɔ̃ɖiwo, alo aʋatsonuwo ene ayi dukɔa me o. Ne womewɔ ɖe ɖoɖo siawo dzi o la, woate ŋu ahe to na ame eye woaxɔ nu mawo le wo si. Dukɔa ƒe dukɔmeviwo ƒe adzɔxedɔwɔlawo ate ŋu adzro agbawo me le vome ne wole gegem ɖe The Gambia alo le dodom le eme. Ele vevie be amedzrowo nawɔ nu aduadu kple ɖaseɖigbalẽ siawo bliboe ne dziɖuɖumegãwo bia tso wo si. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, ele be mɔzɔlawo nakpɔ egbɔ be nu xɔasi ɖesiaɖe si wotsɔ ɖe asi ƒe gaxɔgbalẽvi siwo sɔ le yewo si. Gambiatɔwo ƒe dukɔmeviwo ƒe dekɔnuwo hã xe mɔ ɖe nyiɖunuwo tsɔtsɔ tso duta alo wo tsɔtsɔ yi duta nu agbalẽ nyui aɖeke manɔmee si ɖo kpe wo dzi be wole se nu. Afɔɖeɖe sia ƒe taɖodzinue nye be woatsɔ atsi gbemelãwo ƒe asitsatsa manɔsenu nu eye woakpɔ lã ƒomevi siwo le afɔku me ta. Vevietɔ la, enyo be míade dzesii be Gambia wɔa dɔ le duta gadodo ƒe ɖoɖo si me ga mele o si me wòle be asitsatsa katã nato gadzraɖoƒe siwo ŋu woɖe mɔ ɖo kple gaɖɔlidɔwɔƒe siwo le dukɔa ƒe liƒowo dzi la te. Eyata míele aɖaŋu ɖom na amedzrowo be woagatsɔ nutoa me ga (Dalasi) gbogbo aɖewo ne wole gegem ɖe The Gambia o. Le nusianu me la, ne tsaɖilawo le mɔ zɔm yina The Gambia la, ele vevie be tsaɖilawo nanya eƒe dukɔmeviwo ƒe sededewo nyuie do ŋgɔ eye woakpɔ egbɔ be wowɔ ɖe wo dzi le woƒe sasrãkpɔa katã me ale be woate ŋu age ɖe eme kple dodo le eme nyuie tso Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sia si me dzo le la me.
Adzɔxexe ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ƒe ɖoɖowo
Gambia ƒe adzɔxexe ƒe ɖoɖo si ku ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu wɔa akpa vevi aɖe le dukɔa ƒe ganyawo ƒe ŋgɔyiyi bliboa kple gakpɔkpɔ me. Esi The Gambia dziɖuɖua ɖoe be yeakpɔ dukɔa me dɔwɔƒewo ta, ado nutoa me nuwo wɔwɔ ɖe ŋgɔ, eye yeawɔ ɖoɖo ɖe asitsatsa ƒe dɔwɔnawo ŋu ta la, exɔa dukɔmeviwo ƒe adzɔ ɖe adzɔnu siwo wotsɔ tso duta vɛ ta. Le The Gambia ƒe adzɔxexe ƒe ɖoɖo si ku ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu nu la, woda adzɔnuwo ɖe hatsotso vovovowo me le woƒe nɔnɔme kple taɖodzinu nu. Emegbe wotsɔa adzɔxexe ƒe agbɔsɔsɔme aɖe koŋ na hatsotso ɖesiaɖe si afia adzɔ agbɔsɔsɔme si woaxe ɖe adzɔnu siwo wotsɔ tso duta vɛ ta. Agbɔsɔsɔ siawo ate ŋu ato vovo ŋutɔ le nusiwo abe adzɔnu ƒomevi, dukɔ si me wotso, kple dukɔwo dome nubablawo ene nu. Adzɔnu vevi aɖewo abe nuɖuɖu veviwo, atikewo, kple agblemenukuwo ate ŋu ase vivi na adzɔ siwo bɔbɔ wu alo zero be woakpɔ egbɔ be woate ŋu aƒle wo eye woate ŋu akpɔ wo le dukɔa me. Esia ƒe taɖodzinue nye be woado alɔ dukɔmeviwo ƒe nyonyo to egbɔkpɔkpɔ be woakpɔ nu veviwo le asi si sɔ nu me. Le go bubu me la, adzɔnu xɔasiwo alo nusiwo wowɔ le nutoa me ate ŋu adze ŋgɔ adzɔxexe si lolo wu be woatsɔ ade nutoa me nuwɔwɔ ƒe dzi ƒo eye woaɖe ŋuɖoɖo ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu dzi akpɔtɔ. Ðoɖo sia kpena ɖe dukɔa me dɔwɔƒewo dodo ɖe ŋgɔ ŋu to adzɔnu siwo wowɔ le nutoa me ƒe didi dzi ɖeɖe kpɔtɔ me. Gawu la, asitsatsa ŋuti nubabla eve le Gambia kple dukɔ geɖe siwo ate ŋu ana woawɔ nu ɖe ​​nusiwo wotsɔ tso dukɔ siawo siwo wɔ ɖeka kplii me la ŋu nyuie wu. Nuwɔwɔ ɖe ame ŋu nyuie alea ate ŋu anye be woaɖe adzɔ si woxena ɖe adzɔnu tɔxɛ siwo tso dukɔ siawo me dzi akpɔtɔ alo woaɖe wo dzi akpɔtɔ. Ele vevie be asitsaha siwo le dukɔwo dome asitsatsa wɔm kple The Gambia nanya eƒe adzɔxexe ƒe ɖoɖo si ku ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ŋu elabena eƒe ɖoɖowo dzi wɔwɔ le vevie ŋutɔ be asitsatsa nayi edzi nyuie. Wobia tso amesiwo tsɔa nu tso duta vɛ si be woagblɔ woƒe nudɔdɔwo ƒe asixɔxɔ pɛpɛpɛ eye woawɔ ɖe dukɔmeviwo ƒe dukɔmevinyenye ƒe ɖoɖo siwo li dzi esime wole adzɔ alo adzɔ ɖesiaɖe si wobia tso wo si la xem enumake.
Adzɔxexe ɖe nusiwo wotsɔ yi duta ƒe ɖoɖowo
Gambia nye dukɔ si le Ɣetoɖoƒe Afrika si wɔ ɖoɖo vovovowo tsɔ ɖo adzɔ si woxena ɖe nusiwo wodɔna ɖa ta. Dukɔa ƒe adzɔxexe ɖe nusiwo wodɔna ɖa ƒe ɖoɖoa ƒe taɖodzinue nye be yeado alɔ ganyawo ƒe ŋgɔyiyi, ado nutoa me dɔwɔƒewo ɖe ŋgɔ, eye wòana dziɖuɖua nakpɔ ga. Gambia dea adzɔ siwo woxena ɖe nusiwo wodɔna ɖa ta ɖe adzɔnuwo kple nusiwo wotsɔ tso dukɔa me ɖona ɖe duta dometɔ aɖewo ta. Zi geɖe la, wotua adzɔ siawo ɖe nusi ƒomevi wowɔ kple eƒe asixɔxɔ dzi. Ga homeawo toa vovo le nusi koŋ wole ɖoɖom ɖe duta nu. Adzɔnu vevi siwo Gambia tsɔna ɖoa duta dometɔ ɖekae nye atikutsetse alo anyigbakutsetse. Esi wònye agblemenuku ta la, ewɔa akpa vevi aɖe le Gambia ƒe ganyawo me. Dziɖuɖua nɔa te ɖe atikutsetse siwo wotsɔ ɖoa ​​duta ƒe agbɔsɔsɔ alo kpekpeme dzi dea adzɔ si woxena ɖe nusiwo wotsɔ yi duta ta. Adzɔ sia kpena ɖe dukɔa me atikutsetsedɔwɔƒewo ta to asixɔxɔ si woatsɔ akpe ɖe eŋu le dukɔa me ƒe dzidedeƒo me. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, Gambia hã tsɔa atiwo abe atiwo kple ati siwo wotsɔ lãgbalẽ wɔe ene yi duta. Be dziɖuɖua nakpɔ egbɔ be avewo dodo ƒe mɔnuwo li tegbee eye woakpɔ dzɔdzɔmenunɔamesiwo dzi nyuie la, edea adzɔ si woxena ɖe ati siwo wotsɔ ɖoa ​​duta ta. Adzɔ sia nyea mɔnu si dzi woato akpɔ atiwo ŋeŋe ƒe dɔwɔnawo dzi esime wole ga kpɔm na nutome takpɔkpɔ ƒe agbagbadzedzewo. Gawu la, wonya Gambia be eɖoa tɔmelãwo abe tɔmelã kple ƒumelãwo ene ɖe duta. Be woawɔ ɖoɖo ɖe akpa sia ŋu eye woado alɔ nutoa me tɔƒodelawo la, woate ŋu axe adzɔ tɔxɛ aɖewo ɖe tɔmelã ƒomevi vovovo siwo wotsɔ tso dukɔa me yina duta la ta. Ele be míade dzesii be Gambia ƒe adzɔxexe ɖe nusiwo wodɔna ɖa ƒe ɖoɖo ate ŋu ato vovo le ɣeyiɣi aɖe megbe esime dziɖuɖuwo le woƒe ganyawo ƒe taɖodzinuwo kple ŋgɔyiyi ƒe nu vevitɔwo me tom ɣesiaɣi. Le amesiwo ate ŋu aɖo nu ɖe ​​duta gome la, ele vevie be woanya se siwo li fifia to aɖaŋuɖoɖo na dziɖuɖudɔwɔƒe siwo sɔ alo asitsahabɔbɔ siwo kpɔa gome le dukɔwo dome asitsatsa me le Gambia me. Le nyataƒoƒo me la, Gambia wɔa afɔɖeɖe vovovowo tsɔ kpɔa eƒe nusiwo wòdɔna ɖa dzi to adzɔxexe ƒe ɖoɖo siwo ƒe taɖodzinue nye be woado alɔ ganyawo ƒe ŋgɔyiyi esime wòle dɔwɔƒe veviwo abe agbledede (vevietɔ atikutsetsewo), avewo (atiwo), kple tɔƒodede (tɔmelã/ƒumelãwo) ta kpɔm. Ne wonya nu tso ɖoɖo siawo ŋu la, ate ŋu akpe ɖe asitsalawo ŋu be woawɔ dukɔwo dome asitsatsa kple Gambia dzidzedzetɔe.
Ðaseɖigbalẽ siwo hiã hafi woate ŋu atsɔ wo ayi duta
Gambia nye dukɔ sue aɖe si le Ɣetoɖoƒe Afrika. Eƒe ganyawo nɔ te ɖe agblemenuku siwo wotsɔna ɖoa duta abe atikutsetse, tɔmelã, kple kotoklobo ene dzi vevie. Be Gambia nakpɔ egbɔ be nusiwo wodɔna ɖa la nyo eye wowɔ ɖe wo dzi la, ewɔ ɖoɖo siwo dzi woato aɖo kpe nusiwo wotsɔna ɖoa duta dzi. Ðaseɖigbalẽ vevitɔ kekeake si wotsɔ ɖoa ​​duta le Gambia enye Phytosanitary Certificate. Ðaseɖigbalẽ sia ɖo kpe edzi be agblemenuku siwo wotsɔ ɖoa ​​duta la me mekɔa nudzodzoeviwo kple dɔléle siwo ate ŋu agblẽ nu le agblemenukuwo alo dzɔdzɔmenunɔamesi bubuwo ŋu le dukɔ si wotsɔ tso duta vɛ me o. Be woaxɔ Numiemiewo ƒe Dzadzɛnyenye ƒe Ðaseɖigbalẽ la, ele be amesiwo tsɔa nu yina duta nawɔ ɖe ɖoɖo aɖewo dzi. Gbã la, ele be woakpɔ egbɔ be yewoƒe adzɔnuwo ɖo dukɔa kple dukɔwo dome dzidzenuwo siaa le woƒe nyonyome kple dedienɔnɔ gome. Eyome ele be woate ɖe The Gambia ƒe Agbledenyawo Gbɔkpɔha ƒe Numiemiewo Takpɔha ŋu hafi abia be woalé ŋku ɖe wo ŋu. Le ŋkuléle ɖe nu ŋu ƒe ɖoɖoa me la, dziɖuɖumegãwo akpɔe ɖa be adzɔnuwo ɖo nudidi siwo katã dukɔwo dome asitsatsa ŋuti sewo ɖo la gbɔ hã. Ne nusianu le ɖoɖo nu la, woana Numiemiewo ƒe Dzadzɛnyenye ƒe Ðaseɖigbalẽ atsɔ aɖo kpe edzi be adzɔnu siwo woɖo ɖe duta la le dedie na zazã eye wowɔ ɖe dukɔwo dome dzidzenuwo dzi. Ele be wòanɔ susu me na amesiwo tsɔa nuawo yina duta be dukɔ ɖesiaɖe si tsɔa nuawo vaa duta ate ŋu abia nu tɔxɛ aɖewo tso adzɔnuwo alo adzɔnu aɖewo ŋu. Le nɔnɔme mawo me la, woate ŋu abia ɖaseɖigbalẽ bubuwo alo nuŋlɔɖi bubuwo hafi woaɖo adzɔnuwo tso Gambia. Ele vevie ŋutɔ be nudzralawo nalé ŋku ɖe ɖaseɖigbalẽ nana ƒe ɖoɖo siawo ŋu elabena ne womewɔ ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ƒe sewo dzi o la, ate ŋu ahe tohehe sesẽwo vɛ alo woagbe woƒe adzɔnuwo gɔ̃ hã le duta dukɔmeviwo ƒe dukɔmeviwo ƒe adzɔxehawo gbɔ. Kpuie ko la, Gambia dea vevie ŋutɔ be wòakpɔ egbɔ be yeƒe agblemenuku siwo wòdɔna ɖa la wɔ ɖe numiemiewo ƒe dzadzɛnyenye ƒe dzidzenuwo dzi to ŋkuléle ɖe nu ŋu tsitotsito si eƒe Agbledenyawo Gbɔkpɔha na me. Ele be amesiwo tsɔa nuawo ɖoa duta nadze agbagba ɣesiaɣi be yewoawɔ ɖe nudidi siawo dzi elabena enaa nusiwo wowɔ ƒe nyonyome kpɔa egbɔ eye wòkpena ɖe asitsatsa ƒe ƒomedodo nyui me nɔnɔ kple dukɔ siwo tsɔa nuawo tsoa duta.
Nuwo ɖoɖoɖa si wokafu
Gambia, si le Ɣetoɖoƒe Afrika, ɖo aɖaŋu geɖe ku ɖe nuzazãwo ƒe dɔwɔƒewo ŋu. Esi dukɔa le teƒe nyui aɖe le Gambia Tɔsisia to eye wòte ɖe Atlantik-ƒua ŋu ta la, eva zu asitsatsa kple asitsatsa ƒe teƒe vevi aɖe le nutoa me. Aɖaŋuɖoɖo aɖewo siwo ku ɖe ɖoɖowɔwɔ ŋu na dɔwɔƒe siwo le dɔ wɔm le Gambia alo le asitsadɔ wɔm kplii lae nye esi. 1. Banjul Melidzeƒe: Banjul Melidzeƒeae nye agbo vevitɔ si dzi wotona yia dukɔwo dome asitsatsa le Gambia. Enaa dɔwɔƒe kple dɔwɔna nyuiwo na meliɖoɖo kple nuwo ɖoɖoɖa ƒe dɔwɔnawo. Melidzeƒe sia naa agbawo tsɔtsɔ yi teƒeteƒewo nyuie, nudzraɖoƒewo, tɔdziʋu siwo ƒe lolome le vovovo ƒe tɔdziʋudzeƒewo, kple egbegbe dɔwɔnuwo be woate ŋu awɔ dɔ nyuie. 2. Mɔdodowo ƒe Dɔwɔɖoɖowo: Mɔdodowo ƒe ɖoɖo nyui aɖe le Gambia si tsɔa du gãwo kple dukɔ siwo te ɖe eŋu abe Senegal ene ƒoa ƒui. Trans-Gambian Mɔdodo Gã la naa ʋuɖoɖo veviwo le dukɔa me. 3. Yameʋuɖoɖo Dɔwɔƒe: Le agbatsɔtsɔ siwo xɔa ɣeyiɣi alo esiwo ŋu asixɔxɔ le gome la, yameʋuɖoɖo ƒe dɔwɔƒewo zazã ate ŋu anye tiatia nyui aɖe. Banjul Dukɔwo Dome Yameʋudzeƒee nye yameʋuɖoɖo ƒe agbatsɔƒe vevitɔ le Gambia, eye yameʋudɔwɔƒe geɖe naa kadodo edziedzi yia dukɔwo dome teƒe vovovowo. 4. Dukɔa ƒe Dukɔmeviwo ƒe Adzɔxexe: Mɔxexeɖedɔa ƒe ɖoɖo nyuiwo le vevie ŋutɔ le dukɔwo dome asitsatsa me. Wɔ dɔ kplikplikpli kple dukɔmeviwo ƒe adzɔxeha alo agbatsɔla siwo si mɔɖegbalẽ le siwo bi ɖe dukɔmeviwo ƒe adzɔxexe ƒe ɖoɖowo me toto nyuie me esime wole ekpɔm be wowɔ ɖe sewo dzi. . 6.Nudzraɖoƒewo: Bu nudzraɖoƒe siwo le dedie siwo dɔwɔƒe xɔŋkɔwo na zazã atsɔ adzra adzɔnuwo ɖo le mɔzɔzɔ me alo ne èle ɣeyiɣi kpui aɖe ƒe nudzraɖoƒewo ƒe kuxiwo gbɔ kpɔnu dim le Gambia ƒe liƒowo dzi hafi wogama wo ɖe nutome alo dukɔa me 7.Nugblẽfexeɖoɖo ƒe Nugblẽfexeɖoɖo: Kpɔ wò adzɔnuwo ta le ʋuɖoɖo katã me to nugblẽfexeɖoɖo si ŋu kakaɖedzi le si wowɔ ɖe wò nuhiahiã tɔxɛwo nu tso nugblẽfexeha siwo dzi nèka ɖo siwo le dɔ wɔm le nutoa me/dukɔwo dome le woƒe ŋkɔ nyui/mɔ̃ ŋuti nuŋlɔɖiwo/ɖoɖowo tso dɔwɔƒe bubuwo gbɔ ta 8.E-asitsatsa Services & Last-Mile Delivery: Esi e-commerce ƒe ŋusẽkpɔɖeamedzi le dzidzim ɖe edzi ta la, ele be asitsalawo nadi logistics providers siwo naa last-mile delivery services nyuiwo, siwo doa ka internet dzi nudzralawo kple asisiwo le Gambia katã. Esia wɔnɛ be wowɔa nudɔdɔwo dzi le ɣeyiɣi nyuitɔ dzi eye kakaɖedzi le wo ŋu. 9.Supply Chain Visibility: Zã mɔ̃ɖaŋununya-ʋuʋu egbɔkpɔnuwo alo wɔ ɖeka kple logistics hadɔwɔla siwo naa ɣeyiɣi ŋutɔŋutɔ me kplɔkplɔ kple ŋkuléle ɖe ŋutetewo hena dzidziɖedzi dzedze kple gaglãgbe le nuzazã kɔsɔkɔsɔ. Esia wɔnɛ be nyametsotsowɔwɔ do ŋgɔ nɔa bɔbɔe, eɖea afɔkuwo dzi kpɔtɔna, eye wònaa asisiwo ƒe dzi dzea eme. . Ne asitsalawo bu aɖaŋuɖoɖo siawo ŋu la, woate ŋu ana woƒe nuzazãwo nanyo ɖe edzi esime wole asitsadɔ wɔm kple Gambia alo le dɔ wɔm le Gambia. Dɔwɔɖoɖowo dzikpɔkpɔ dzidzedzetɔe le vevie ŋutɔ be woakpɔ egbɔ be nusiwo wotsɔ tso duta vɛ/wo tsɔtsɔ yi duta ƒe ɖoɖowo yi edzi nyuie, woaɖe gazazãwo dzi akpɔtɔ, woaɖe ɣeyiɣi siwo wotsɔ ɖoa ​​nuawo vɛ dzi akpɔtɔ, woana asisiwo ƒe dzidzeme nanyo ɖe edzi, eye mlɔeba la, woado asitsatsa ƒe dzidziɖedzi ɖe ŋgɔ.
Mɔ siwo dzi woato awɔ nuƒlela ƒe ŋgɔyiyi

Asitsatsa ƒe ɖeɖefia veviwo

Gambia, si woyɔna le se nu be Republic of The Gambia, nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si me tɔwo ade miliɔn 2. Togbɔ be Gambia lolo hã la, mɔnu vovovowo li na dukɔwo dome asitsatsa kple asitsatsa ƒe ŋgɔyiyi. Dukɔwo dome nuƒlemɔnu vevi aɖewo kple asitsaƒe siwo wowɔna le Gambia lae nye esiawo: 1. Dukɔwo Dome Nuƒlemɔnu: - Asitsahabɔbɔ: Gambia Asitsahabɔbɔ kple Dɔwɔƒewo ƒe Habɔbɔ (GCCI) nye mɔnu vevi aɖe na dukɔwo dome asitsalawo be woado ka kple nutoa me asitsalawo eye woaku hadomehabɔbɔ siwo ate ŋu anɔ anyi la me. - Internet dzi Asitsaƒewo: Internet dzi mɔnu vovovowo abe Alibaba, TradeKey, kple ExportHub ene naa asitsatsa nɔa bɔbɔe le Gambia ƒe nudzralawo kple dukɔwo dome nuƒlelawo dome le dɔwɔƒe vovovowo me. - Dziɖuɖudɔwɔƒewo: Asitsatsa, Dɔwɔƒewo, Nutomewo ƒe Ðekawɔwɔ & Dɔwɔnyawo ƒe Dɔwɔƒe wɔa dɔ be yeana duta asitsatsa ƒe mɔnukpɔkpɔ nanyo ɖe edzi na Gambia ƒe dɔwɔƒewo to dɔwɔna siwo ku ɖe nusiwo wodɔna ɖa ŋu la wɔwɔ me. 2. Asitsaƒewo ƒe Adzɔnuwo: - Dukɔwo Dome Asitsatsa ƒe Adzɔnuɖefia Gambia: Ƒe sia ƒe ƒe wɔna sia ƒoa dukɔa me kple duta dɔwɔƒewo siaa nu ƒu tsɔ ɖea woƒe adzɔnuwo/dɔwo fiana le akpawo abe agbledede, tsaɖiɖi, adzɔnuwo wɔwɔ, xɔtutu, kple bubuawo me. - Food + Hotel West Africa Exhibition: Enye ɖeɖefia xɔŋkɔ aɖe le nutoa me si léa fɔ ɖe nuɖuɖu & nunono ƒe nuwɔna ŋu kpe ɖe amedzrodzeƒe ƒe dɔwɔnuwo kple dɔwɔnawo ŋu. Nudzraɖoƒe sia nyea mɔnukpɔkpɔ nyui aɖe na nudzrala siwo le gome kpɔm le amedzrodzeƒedɔwɔƒea. - Buildexpo Africa-Gambia: Adzɔnuɖefia sia ku ɖe xɔtunuwo, xɔtudɔwɔnuwo & mɔ̃ siwo hiã na xɔtuɖaŋuwo ƒe ŋgɔyiyidɔwo ɖeɖefia ŋu. 3. Tsaɖiɖi Dɔwɔƒe: - Tsaɖiɖi ƒe dɔwɔƒea ate ŋu awɔ dɔ geɖe le Gambia ƒe ƒuta siwo nye ke siwo le Atlantik ƒuta ta. Zi geɖe la, tsaɖilawo wɔa dɔ aduadu kple dukɔwo dome mɔzɔhabɔbɔwo tsɔ naa agbalẽvi siwo me kɔ siwo lɔ dzeƒewo & nutoa me ƒe nukpɔkpɔwo ɖe eme. 4. Agbledede ƒe Dɔwɔƒe: - Mɔnukpɔkpɔwo li be woawɔ dɔ kple agbledelawo ƒe nudɔdɔdɔwɔƒewo le anyigba nyui si sɔ na atikutsetse (nu vevi aɖe si woɖona ɖe duta), atikutsetsewo abe mango & cashews siwo hiã vevie le xexeame katã ƒe agbledede ta. 5. Tɔƒodede ƒe Dɔwɔƒe: - Esi wòte ɖe ƒuta tsi siwo me tɔmelã kple ƒumelãwo bɔ ɖo ŋu ta la, Gambia ƒe tɔƒodede ƒe dɔwɔƒea naa mɔkpɔkpɔ dukɔwo dome nuƒlela siwo le ƒumelã ƒuƒu alo esiwo ŋu wotrɔ asi le abe shrimp, tɔmelã ƒe lãgbalẽ, kple bubuawo dim. 6. Asitsatsa & Asinudɔwɔwɔwo: - Gambiatɔwo ƒe aɖaŋudɔwɔlawo wɔa asinudɔwɔwɔ tɔxɛwo, siwo dometɔ aɖewoe nye kusiwo, avɔwo, atsyɔ̃ɖonu siwo wotsɔ nutoa me nuwo abe ati kple dzonu wɔe. Asitsaƒe ƒe ŋutete le adzɔnu siawo ŋu le dukɔwo dome nuƒlela siwo tsɔ ɖe le asinudɔwɔwɔ siwo me dekɔnuwo sɔ gbɔ ɖo me. Ele vevie be dukɔwo dome nuƒlelawo nawɔ asitsatsa ŋuti numekuku le sedede siwo sɔ, nusiwo wotsɔ tso duta vɛ ƒe ɖoɖowo, ɖaseɖigbalẽ siwo wo dedukɔwo bia ŋu hafi awu nuƒle alo hadomeɖoɖo ɖesiaɖe si woawɔ kple Gambia ƒe asitsalawo nu. Tsɔ kpe ɖe eŋu la, kadodomɔnu sesẽwo ɖoɖo kple nutoa me asitsahabɔbɔwo kple Internet dzi mɔnuwo zazã ate ŋu ana kadodo nyui nanɔ wo kple Gambia ƒe nudzralawo dome.
Le Gambia la, mɔ̃ siwo wozãna zi geɖe tsɔ dia nyatakakawoe nye: 1. Google (www.google.gm): Google ye nye mɔ̃ si wozãna wu le xexeame katã, eye Gambia hã le eme. Enaa nyatakaka siwo katã wodi tso teƒe vovovowo eye wònaa dɔwɔnawo abe e-mail kple anyigbatatawo ene. 2. Bing (www.bing.com): Bing nye mɔ̃ bubu si wozãna tsɔ dia nyatakakawo le Gambia si naa nyatakaka siwo sɔ kple Google tɔ gake woƒe ŋgɔdonya to vovo. Nusiwo le eme abe nɔnɔmetata kple video didi ene hã le eme. 3. Yahoo (www.yahoo.com): Yahoo nye nyatakakadimɔ̃ xɔŋkɔ aɖe si naa nyatakakadzraɖoƒewo abe email, nyadzɔdzɔwo, kple ganyawo ene tsɔ kpe ɖe eƒe didimɔnu ŋu. Togbɔ be amewo mexɔ ŋkɔ abe Google alo Bing ene o hã la, Gambiatɔ aɖewo gakpɔtɔ zãa Yahoo hena woƒe didiwo le Internet dzi. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo nye mɔ̃ bubu si dia nyatakakawo si tea gbe ɖe ezãlawo ƒe adzamenyawo dzi to ame ŋutɔ ƒe nyatakakawo yometiti alo boblododo siwo wowɔ na ame ŋutɔ ƒe ɖeɖefia me. Ame aɖewo siwo le Gambia ate ŋu alɔ̃ tiatia sia be woatsɔ akpɔ ame ŋutɔ ƒe nyatakakawo ta nyuie wu. 5. Yandex (yandex.com): Yandex nye Russiatɔwo ƒe nyatakakadimɔ̃ si wozãna le afisiafi si naa nyatakaka siwo wowɔ le nutoa me siwo sɔ ɖe nuto aɖewo koŋ nu, siwo dome Gambia hã le. Elɔ nyatakakadzraɖoƒe vovovowo abe anyigbatatawo, nɔnɔmetatawo, videowo, kple e-mailwo ene ɖe eme. 6.Baidu: Togbɔ be womexɔe zi geɖe le Gambia o hã la, Baidu gakpɔtɔ nye China ƒe dukɔa me internet dɔwɔƒe vevitɔwo dometɔ ɖeka - si subɔa Chinatɔwo koŋ le mɔxexeɖedɔléle nu ƒe se sesẽwo nu. Esiawo nye mɔ̃ siwo wozãna zi geɖe tsɔ dia nyatakakawo le Gambia la dometɔ aɖewo; ke hã, ele be míade dzesii be Google dina be yeaxɔ aƒe ɖe wo dome wu le esi wòxɔ ŋkɔ le xexeame katã kple eƒe dɔwɔwɔ bliboe le gbegbɔgblɔ geɖe me ta.

Axa ɣi gãwo

Gambia, si nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe, mekpɔ Yellow Pages ƒe nyatakakadzraɖoƒe aɖeke koŋ o. Gake Internet dzi nyatakakatsoƒe geɖe siwo ŋu kakaɖedzi le li siwo dzi nàte ŋu akpɔ kadodo ŋuti nyatakaka veviwo le na dɔwɔƒe kple dɔwɔƒe vovovowo le dukɔa me. Nyatakakatsoƒe vevi aɖewoe nye esi: 1. GambiaYP: Esia nye asitsatsa ŋuti nyatakakadzraɖoƒe si le Internet dzi na The Gambia. Enaa dɔwɔƒewo kple dɔwɔnawo ƒe ŋkɔwo katã le dɔwɔƒe vovovowo le dukɔa me. Àte ŋu akpɔ woƒe nyatakakadzraɖoƒe le www.gambiayp.com. 2. HelloGambia: Internet dzi nyatakakadzraɖoƒe xɔŋkɔ bubu si ku ɖe Gambiatɔwo ƒe dɔwɔƒewo ɖeɖefia ŋue nye HelloGambia. Wotsɔa ŋkɔwo naa dɔwɔƒe vovovowo abe amedzrodzeƒewo, nuɖuɖudzraƒewo, senyawo gbɔ kpɔƒewo, lãmesẽdɔwɔƒewo, kple bubuwo ene. Woƒe nyatakakadzraɖoƒee nye www.hellogambia.com. 3. Afrika ƒe Asitsanyawo Ŋuti Nyatakakadzraɖoƒe: Togbɔ be menye Gambia ɖeɖekoe o hã la, Gambia dɔwɔƒe geɖewo hã ƒe ŋkɔwo le anyigbagã bliboa dzi ƒe asitsanyawo ŋuti nuŋlɔɖigbalẽ sia me. Àte ŋu akpɔe le www.africa2trust.com. 4. Komboodle: Nuƒolanɔƒe sia naa dɔwɔnu vovovowo siwo dometɔ aɖewoe nye asitsanyawo ŋuti nyatakakadzraɖoƒe si woɖo koŋ ɖe tsaɖiɖi ŋu le teƒe siwo do ƒome kple tsaɖiɖi le The Gambia abe amedzrodzeƒewo, amedzrodzeƒewo, tsaɖilawo ƒe dɔwɔƒewo kple mɔfiala siwo ate ŋu akpe ɖe ŋuwò ne èle ɖoɖo wɔm be yeayi alo abia dɔwɔna siwo do ƒome kplii le wò afima nɔnɔ me afima – kpɔ woƒe nyatakakadzraɖoƒe le www.kombooodle.com. 5. Facebook Asitsahawo: Nutoa me dɔwɔƒe geɖe siwo le The Gambia zãa Facebook ƒuƒoƒo siwo tsɔ wo ɖokui na asitsatsa abe asitsaƒe si le Internet dzi ene afisi wodoa boblo adzɔnuwo alo dɔwɔna siwo wowɔna le nuto alo nuto aɖewo me. Ðo ŋku edzi be zi geɖe la, nyatakakadzraɖoƒe siawo nɔa te ɖe nyatakaka siwo zãlawo wɔ dzi; eyata anyo be woatsɔ nyatakakaawo atso teƒe bubuwo ne ehiã alo aɖo kpe edzi to dziɖuɖudɔwɔƒewo dzi ne ehiã to kadodo kple dziɖuɖudɔwɔƒe alo asitsahabɔbɔ siwo ku ɖe nyaa ŋu tẽ me. Togbɔ be mɔnu siawo naa mɔnukpɔkpɔ xɔasi aɖe be woakpɔ kadodo gbogbo aɖewo le The Gambia ƒe asitsatsa ƒe nɔnɔme me hã la, nenɔ susu me na wò be xexlẽdzesi sia meyɔ fũ o le alesi agbalẽdzraɖoƒe siwo le dodom kple dijitaal nɔnɔme si le tɔtrɔm ƒe nɔnɔme trɔnae ta – woɖo aɖaŋu be woaku nu me ahatrɔ ɖe nɔnɔmewo ŋu ne wole nutoa me kadodowo me tom.

Asitsatsa ƒe mɔnu gãwo

Le Gambia la, asitsatsa to kɔmpiuta dzi ƒe mɔnu vevitɔwo dometɔ aɖewoe nye: 1. Gambiageek: Esia nye asitsatsa to kɔmpiuta dzi ƒe mɔnu xɔŋkɔwo dometɔ ɖeka le Gambia. Ewɔa nu vovovowo siwo dometɔ aɖewoe nye elektrɔnikmɔ̃wo, awuwo, aƒemenuzazãwo, kple bubuwo. Nyatakakadzraɖoƒe: www.gambiageek.com 2. Jumia Gambia: Jumia nye asitsatsa to kɔmpiuta dzi ƒe mɔnu xɔŋkɔ aɖe si le dɔ wɔm le Afrika dukɔ geɖe me siwo dome Gambia hã le. Ewɔa nu vovovowo tso elektrɔnikmɔ̃wo dzi va ɖo atsyã kple atsyɔ̃ɖonuwo dzi. Nyatakakadzraɖoƒe: www.jumia.gm 3. Gamcel Asitsaƒe: Gamcel Asitsaƒe nye asitsaƒe si le Internet dzi si dukɔa ƒe telefonkadododɔwɔƒe, Gamtel/Gamcel, kpɔa edzi. Enaa nu vovovowo siwo dometɔ aɖewoe nye asitelefon, kpeɖeŋutɔ, kple elektrɔnikmɔ̃ bubuwo. Nyatakakadzraɖoƒe: www.shop.gamcell.gm 4. NAWEC Asi Internet Fiase: Internet dzi fiase sia nye NAWEC (Dukɔa ƒe Tsi Kple Elektrik Dɔwɔƒe) tɔ le Gambia si tsɔa elektrikmɔ̃ vovovowo abe fridzi, television, nufamɔ̃, kple bubuawo, dzrana le Internet dzi. Nyatakakadzraɖoƒe: www.nawecmarket.com 5. Kairaba Asitsaƒe ƒe Internet Dzi Fiase: Kairaba Asitsaƒe nye asitsaƒe xɔŋkɔ aɖe le Gambia si hã wɔa e-commerce nyatakakadzraɖoƒe si naa nu vovovowo tso awuwo dzi va ɖo aƒemenuzazãwo kple elektrɔnikmɔ̃wo dzi. Nyatakakadzraɖoƒe: www.kairabashoppingcenter.com Ele vevie be míade dzesii be togbɔ be esiawo nye asitsatsa to kɔmpiuta dzi ƒe mɔnu vevi aɖewo le Gambia siwo li fifia le ŋuɖoɖo sia ŋɔŋlɔɣi hã la, mɔnu yeyewo ate ŋu ado alo esiwo li xoxo ate ŋu atrɔ woƒe dɔwɔnawo le ɣeyiɣi aɖe megbe. Taflatse kpɔ egbɔ be yelé ŋku ɖe kakaɖedzi kple dedienɔnɔ ƒe ɖoɖo siwo nuƒolanɔƒe ɖesiaɖe na ŋu hafi aƒle nu aɖeke alo ama ameŋunyatakakawo le Internet dzi

Hadomegbenɔnɔ ƒe nyatakakadzraɖoƒe gãwo

Gambia nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si me dijitaal zazã le dzidzim ɖe edzi le. Hadomegbenɔnɔ ƒe nyatakakadzraɖoƒe aɖewo siwo wozãna zi geɖe le Gambia tsɔ kpe ɖe woƒe nyatakakadzraɖoƒewo ŋue nye esi: 1. Facebook - Hadomegbenɔnɔ ƒe nyatakakadzraɖoƒe si ame geɖe lɔ̃a zazã wu le Gambia, afisi amewo doa ka kple wo nɔewo eye woama nyatakaka yeyewo, fotowo, kple videowo: www.facebook.com 2. Instagram - Nukpɔkpɔ ƒe mɔnu si dzi ame ɖekaɖekawo ate ŋu ama woƒe fotowo kple videowo le: www.instagram.com 3. Twitter - Microblogging ƒe mɔnu si Gambiatɔwo zãna tsɔ ma nyatakaka kpuiwo, nyadzɔdzɔwo, nukpɔsusuwo, eye woƒoa wo ɖokui ɖe dzeɖoɖowo me: www.twitter.com 4. LinkedIn - Dɔnyala bibiwo ƒe kadodo ƒe nyatakakadzraɖoƒe si na ame ɖekaɖekawo te ŋu doa ka kple dɔwɔla bubuwo le Gambia kple xexeame katã: www.linkedin.com 5. Snapchat - Multimedia messaging app si na be ezãlawo te ŋu ɖoa foto kple video siwo me woate ŋu atutu wo ɖokui ɖa le: www.snapchat.com 6. WhatsApp - Gbedasiwo ɖoɖoɖa enumake ƒe dɔwɔnu si wozãna le Gambia hena ame ɖekaɖekawo ƒe dzeɖoɖowo kple ƒuƒoƒo ƒe dzeɖoɖowo siaa: www.whatsapp.com 7. Pinterest – Nukpɔkpɔ ƒe nukpɔkpɔ ƒe mɔnu si zãlawo ateŋu akpɔ gbɔgbɔmeʋaʋã na nyati vovovowo siwo dometɔ aɖewoe nye atsyã, nuɖuɖu ƒe nuɖaɖa, mɔzɔzɔ ƒe susuwo, kple bubuawo: www.pinterest.com 8.TikTok – Video-mamã hadomehabɔbɔ dɔwɔƒe xɔŋkɔ aɖe hena ɣeɖuɖu kpuiwo & nuyi-sync videowo wɔwɔ; https://www.tiktok.com/ Ƒe 1999 me. 9.YouTube – Video-mamã nyatakakadzraɖoƒe sia ƒoa gaƒoƒo miliɔn geɖe ƒe nyatakaka siwo ezãlawo tso xexeame ƒe akpa vovovowo wɔ; https://www.youtube.com/ ƒe nyawo le afisia.

Dɔwɔƒe gãwo ƒe habɔbɔwo

Gambia nye Ɣetoɖoƒe Afrika dukɔ sue aɖe si wonya ɖe eƒe ganyawo ƒe nɔnɔme vovovowo ta. Adzɔha gã siwo le Gambia dometɔ aɖewo kpe ɖe woƒe nyatakakadzraɖoƒewo ŋue nye esi: 1. Gambia ƒe Asitsahabɔbɔ kple Dɔwɔƒewo ƒe Habɔbɔ (GCCI) - www.gcci.gm GCCI le tsitre ɖi na dɔwɔƒe vovovo siwo dometɔ aɖewoe nye agbledede, adzɔnuwo wɔwɔ, tsaɖiɖi, kple subɔsubɔdɔwo. Edoa asitsatsa kple asitsatsa ƒe ŋgɔyiyi ɖe ŋgɔ le dukɔa me. 2. Gambia Gadzraɖoƒedɔwɔlawo ƒe Habɔbɔ (GBA) - www.gbafinancing.gm GBA tsi tre ɖi na asitsagadɔwɔƒe siwo le dɔ wɔm le Gambia. Ewɔa dɔ tsɔ doa nuwɔwɔ aduadu ɖe ŋgɔ le gadzraɖoƒewo dome eye wòléa gadzraɖoƒewo ƒe nuwɔna nyuiwo me ɖe asi. 3. Gambia Mɔzɔlawo ƒe Habɔbɔ (AGTA) - www.agtagr.org AGTA nye habɔbɔ si ƒoa mɔzɔnyawo gbɔ kpɔlawo nu ƒu le Gambia be woado tsaɖiɖidɔwo ɖe ŋgɔ le dukɔa me. 4. Dukɔa ƒe Agbledelawo ƒe Habɔbɔ (NFP) - www.nfp.gm NFP tsi tre ɖi na agbledelawo kple habɔbɔ siwo le dɔ wɔm be yewoana agbledede ƒe kutsetse, anyigba zazã, kple kɔƒenutowo me ŋgɔyiyi nanyo ɖe edzi. 5. Dɔwɔƒe Suewo ƒe Habɔbɔ le Tsaɖiɖi-Gambia (ASSET-Gambia) - Nyatakakadzraɖoƒe aɖeke meli si dziɖuɖua ɖo o. ASSET-Gambia ƒe susu le dɔwɔƒe suewo dodo ɖe ŋgɔ le tsaɖiɖi ƒe dɔwɔƒea me to hehenana ƒe mɔnukpɔkpɔwo nana kple hameviwo ƒe didiwo taʋiʋli me. 6. Gambia Horticultural Enterprises Federation (GHEF) - Nyatakakadzraɖoƒe aɖeke meli si dziɖuɖua ɖo o. Habɔbɔ sia doa abɔdzikpɔkpɔ ƒe asitsanyawo ɖe ŋgɔ to mɔ̃ɖaŋununya ƒe kpekpeɖeŋu nana, asitsatsa ƒe mɔnukpɔkpɔ nana, kple asixɔxɔ tsɔtsɔ kpe ɖe eŋu ƒe dɔwɔnawo nana eƒe hameviwo me. 7. Gambia ƒe amitsɔlawo ƒe Habɔbɔ (AGPI) - www.agpigmb.org AGPI ƒe taɖodzinue nye be yeakpɔ amidzralawo ƒe didiwo ta to nuwɔwɔ aduadu le hameviwo dome kpakple egbɔkpɔkpɔ be wowɔ ɖe sewo dzi. Habɔbɔ siawo wɔa akpa vevi aɖe le dzidziɖedzi dodo ɖe ŋgɔ, nuwɔwɔ aduadu, adzɔhawo ƒe dzimaɖitsitsiwo taʋiʋli, nunɔamesiwo mama le amesiwo kpɔ gome le eme dome le akpa vovovowo me le Gambia ƒe ganyawo me. Mide dzesii dɔmenyotɔe be ɖewohĩ womeŋlɔ habɔbɔ aɖewo ƒe nyatakakadzraɖoƒe siwo dziɖuɖua da asi ɖo o; ke hã, wogakpɔtɔ le dɔ dzi le woƒe domenyiŋusẽfianuwo me.

Asitsatsa kple asitsatsa ƒe nyatakakadzraɖoƒewo

Ganyawo kple asitsatsa ŋuti nyatakakadzraɖoƒe geɖewo le Gambia siwo naa nyatakaka kple nunɔamesi siwo ku ɖe dukɔa ƒe asitsanyawo ŋu. Nyatakakadzraɖoƒe siawo dometɔ aɖewo le ete: 1. Gambia Deme kple Duta Dodoɖeŋgɔ Dɔwɔƒe (GIEPA) - Nyatakakadzraɖoƒe sia nye dɔwɔnu blibo na gadodo ƒe mɔnukpɔkpɔwo kple nudɔdɔ dodo ɖe ŋgɔ le Gambia. Nyatakakadzraɖoƒe: http://www.giepa.gm/ 2. Dɔwɔƒe si kpɔa Asitsatsa, Dɔwɔƒewo, Nutomewo ƒe Ðekawɔwɔ & Dɔwɔnyawo gbɔ - Dɔwɔƒea ƒe nyatakakadzraɖoƒe si woɖo ɖe dziɖuɖua naa nyatakakawo tso asitsatsa ƒe ɖoɖowo, ɖoɖowo, kple gadodo ƒe mɔnukpɔkpɔwo ŋu. Nyatakakadzraɖoƒe: http://motie.gov.gm/ 3. Gambia Chamber of Commerce & Industry (GCCI) - GCCI ƒe nyatakakadzraɖoƒe naa dɔ vovovowo siwo dometɔ aɖewoe nye asitsanyawo ŋuti nuŋlɔɖi, asitsatsa ƒe wɔnawo, nyaʋiʋli, kple kadodo ƒe mɔnukpɔkpɔwo. Nyatakakadzraɖoƒe: https://www.gambiachamber.org/ 4. Gambia Revenue Authority (GRA) - GRA ƒe nyatakakadzraɖoƒe naa nyatakaka veviwo tso adzɔxexe ŋuti ɖoɖowo, dukɔmeviwo ƒe sededewo, kple dɔwɔna bubu siwo do ƒome kplii ŋu na dɔwɔƒe siwo le dɔ wɔm le Gambia alo le asitsadɔ wɔm kplii. Nyatakakadzraɖoƒe: https://www.gra.gm/ 5. Central Bank of The Gambia - Central bank ƒe nyatakakadzraɖoƒe si le se nu naa ganyawo ŋuti nyatakakawo, ganyawo ŋuti ɖoɖowo, ganyawo ŋuti nyatakaka siwo ateŋu aɖe vi na dɔwɔƒe siwo le dɔ wɔm alo le ɖoɖo wɔm be yewoade ga dukɔa me. Nyatakakadzraɖoƒe: https://www.cbg.gm/ 6. Dukɔa ƒe Nutome Dɔwɔƒe (NEA) - NEA ƒe nyatakakadzraɖoƒe naa mɔfiame le nutome ƒe sewo ŋu na dɔwɔƒe siwo le dɔ wɔm le dukɔa me. Nyatakakadzraɖoƒe: http://nea-gam.com/ 7. Gambia Talents Promotion Corporation (GAMTAPRO) - Mɔ̃ sia ƒe taɖodzinue nye be yeado Gambia ƒe ŋutetewo ɖe ŋgɔ le xexeame katã to asitsatsa ƒe sɔsɔ ƒe mɔnukpɔkpɔwo nana le nutoa me dɔwɔƒe siwo si dukɔwo dome hadɔwɔlawo le dome Nyatakakadzraɖoƒe: https://gamtapro.com Nyatakakadzraɖoƒe siawo naa nyatakaka vovovowo abe gadodo ƒe mɔnukpɔkpɔwo, asitsatsa ŋuti sewo ƒe se ƒe ɖoɖo si me wowɔa nu le gaglãgbe ƒe ɖoɖowo , dukɔmeviwo ƒe adzɔxexe , nusiwo wodɔna ɖa ƒe dodoɖeŋgɔ ƒe ɖoɖowo , adzɔxexe ƒe dzideƒonamenuwo kple bubuawo, siwo ateŋu akpeɖe nutoa me dɔwɔƒewo kpakple amesiwo ateŋu ade ga asi na ame siwo di be yewoaku ganyawo kple asitsatsa ƒe mɔnukpɔkpɔwo me le Gambia. Wokafui be nàʋu nyatakakadzraɖoƒe siawo akpɔ nyatakaka yeyetɔ kekeake kple esiwo me kɔ wu siwo ku ɖe nusiwo me nètsɔ ɖe le alo wò nuhiahiã tɔxɛwo ŋu.

Asitsatsa nyatakakawo biabia nyatakakadzraɖoƒewo

Asitsatsa ŋuti nyatakakawo biabia ƒe nyatakakadzraɖoƒe geɖewo li na Gambia. Wo dometɔ ʋɛ aɖewoe nye esi: 1. Gambia ƒe Akɔntabubu Dɔwɔƒe (GBOS): Nyatakakadzraɖoƒe sia naa asitsatsa ŋuti akɔntabubu blibo siwo ku ɖe nusiwo wotsɔ tso duta vɛ, nusiwo wotsɔ yi duta, kple nusiwo wogbugbɔ ɖo ɖe duta ŋu. Nyatakaka siwo ku ɖe asitsahabɔbɔ deŋgɔwo ŋu, adzɔnuwo ƒe hatsotsowo, kple nyatakaka bubu siwo sɔ hã le eme. Nyatakakadzraɖoƒe: http://www.gbosdata.org/ 2. Gambia Deme kple Duta Dodoɖeŋgɔ Dɔwɔƒe (GIEPA): Mɔ̃ sia naa nyatakaka siwo ku ɖe asitsatsa ŋu, siwo dometɔ aɖewoe nye nusiwo wotsɔ tso duta kple esiwo wotsɔ yi duta ŋuti nyatakakawo, gadodo ƒe mɔnukpɔkpɔwo, nyatakaka siwo ku ɖe akpa aɖewo koŋ ŋu, kple asitsatsa ŋuti numekuku. Nyatakakadzraɖoƒe: https://www.giepa.gm/ 3. Xexeame ƒe Asitsatsa ƒe Egbɔkpɔnu si Wowɔ Ðekae (WITS): WITS nye xexeame katã ƒe asitsatsa ŋuti nyatakakadzraɖoƒe si naa mɔnukpɔkpɔ dukɔwo le xexeame godoo be woakpɔ asitsatsa ƒe dzesi vovovowo. Zãlawo ate ŋu adi Gambia ƒe asitsatsa ŋuti akɔntabubu tɔxɛwo le mɔ̃ sia me. Nyatakakadzraɖoƒe: https://wits.worldbank.org/Dukɔa ƒe Nyatakaka/en/Dukɔ/GMB/Ƒe/2019 4. ITC Asitsatsa ƒe Nɔnɔmetata Nyatakakadzraɖoƒe: Dukɔwo Dome Asitsahabɔbɔ (ITC) léa nyatakakadzraɖoƒe si me kɔ nyuie si naa nusiwo wotsɔ tso duta/wo tsɔtsɔ yi duta ƒe xexlẽdzesi tsitotsito na dukɔ vovovowo le xexeame godoo. Zãlawo ate ŋu akpɔ Gambia ƒe asitsatsa ŋuti nyatakakawo to mɔnu sia dzi. Nyatakakadzraɖoƒe: https://www.trademap.org/Bilateral_TS_Selection.aspx?nvpm=1%7c270%7c68%7c0%7c0%7cUSD_KATÃ_KATÃ Ele vevie be míade dzesii be nyatakakadzraɖoƒe siawo dometɔ aɖewo ate ŋu abia be woaŋlɔ ŋkɔ alo awɔ nudɔdɔ aɖewo koŋ hafi nàte ŋu akpɔ woƒe nɔnɔmewo kple akɔntabubu tsitotsito siwo ku ɖe Gambiatɔwo ƒe asitsatsa ŋu bliboe.

B2b ƒe nuƒolanɔƒewo

B2B-mɔ̃ geɖewo li le Gambia. Wo dometɔ aɖewo siwo ɖe dzesi tsɔ kpe ɖe woƒe nyatakakadzraɖoƒe ƒe URLwo ŋue nye esi: 1. Ghana Business Directory - Enye mɔnu si me wowɔa nu geɖe le si doa ka kple asitsahawo le Gambia eye wònaa dɔwɔƒewo ƒe ŋkɔwo ƒe xexlẽdzesi le dɔwɔƒe vovovowo me. Nyatakakadzraɖoƒe: www.ghanayello.com 2. ExportHub - Asitsaƒe si le internet dzi si na Gambia asitsalawo te ŋu doa ka kple dukɔwo dome nuƒlelawo eye wodzroa asitsatsa ƒe mɔnukpɔkpɔwo me. Nyatakakadzraɖoƒe: www.exporthub.com 3. Afrimarket - Mɔ̃ sia ƒe taɖodzinue nye Afrikatɔwo ƒe adzɔnuwo kple dɔwɔnawo dodo ɖe ŋgɔ, siwo dome esiwo tso Gambia hã le, na amesiwo ate ŋu aƒlee le xexeame katã. Nyatakakadzraɖoƒe: www.afrimarket.fr 4. Xexeame Katã ƒe Asitsakɔƒe - B2B ƒe mɔnu tɔxɛ aɖe na Afrika dukɔwo, siwo dome Gambia hã le, si doa ka kple nutoa me nudzralawo kple xexeame katã ƒe nuƒlelawo. Nyatakakadzraɖoƒe: www.globaltradevillage.com 5. Yellow Pages Gambia - Enaa asitsanyawo ŋuti nuŋlɔɖi tɔxɛ aɖe si me dɔwɔƒe vovovo siwo le Gambia le na nutoa me kple dukɔwo dome asitsatsa ƒe kadodowo siaa. Nyatakakadzraɖoƒe: yellowpages.gm 6. Africa-tradefair.net - Enaa ɖeɖefiaƒe ŋutɔŋutɔ Gambia dɔwɔƒewo be woaɖe woƒe adzɔnuwo/dɔwo afia dukɔwo dome nyaselawo. Nyatakakadzraɖoƒe: africa-tradefair.net/gm/ 7. ConnectGambians Marketplace - Asitsaƒe si wotu ɖe nutoa me dzi le internet dzi si doa ka kple Gambiatɔwo ƒe dɔwɔƒewo kple asisiwo le dukɔa me kple duta. Nyatakakadzraɖoƒe: connectgambians.com/asitsaƒe.php Mɔ̃ siawo naa nu vovovowo abe dɔwɔƒewo ƒe ŋkɔwo, adzɔnuwo ƒe xexlẽdzesiwo, gbedasiwo ɖoɖoɖa ƒe ɖoɖowo, asitsatsa ƒe ŋgɔdonyawo, kple bubuwo be woana B2B kadodowo nanɔ bɔbɔe le Gambia ƒe asitsatsa ƒe nɔnɔme me. Taflatse de dzesii be anyo be nàwɔ numekuku le ɖokuiwò si alo adi eŋutinunyalawo ƒe aɖaŋuɖoɖo hafi aƒo ɖokuiwò ɖe eme alo ado ŋugbe aɖeke le mɔ̃ siawo dzi elabena woƒe kakaɖedzi ate ŋu ato vovo le ɣeyiɣi aɖe megbe.
//