TogTok

ޤައުމުގެ އޯވަރވިއު
ގައުމީ ފައިސާ
އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް
މުހިންމު ބަންދު ދުވަސްތަކެވެ
ޚާރިޖީ ވިޔަފާރީގެ ޙާލަތު
މާކެޓް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕޮޓެންޝަލް
ބާޒާރުގައި ހޫނު ވިއްކާ އުފެއްދުންތަކެވެ
ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތަކާއި ތަބޫކު
ކަސްޓަމްސް މެނޭޖްމަންޓް ސިސްޓަމް
އިމްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުތައް
އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުތައް
އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ސެޓްފިކެޓްތައް
ރެކޮމެންޑް ކުރެވިފައިވާ ލޮޖިސްޓިކްސް
ގަންނަ ފަރާތް ތަރައްޤީ ކުރުމަށް ޗެނަލްތައް

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ގާތްގަނޑަކަށް 120،000 މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮންނަ މި ޤައުމަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ކުޑަ އަދި އެންމެ ދުރު އެއް ޤައުމެވެ. ކިރިބާޓީގައި ހިމެނެނީ 3.5 މިލިއަނަށް ވުރެ ގިނަ އަކަކިލޯމީޓަރުގެ ސަރަހައްދެއްގައި ފެތުރިފައިވާ 33 ކޮރަލް އެޓޯލް އާއި ރީފް އައިލެންޑްސް އެވެ. މި އެޓޯލްތައް ގްރޫޕްކޮށްފައިވަނީ މައިގަނޑު ތިން ޖަޒީރާ ޗޭނެއް ކަމަށްވާ ގިލްބަރޓް އައިލެންޑްސް، ލައިން އައިލެންޑްސް، އަދި ފީނިކްސް އައިލެންޑްސް އަށެވެ. ކިރިބާޓީގެ ވެރިރަށް ތަރާވާ އެވެ. މުޅި އަހަރު ދުވަހު ހޫނުމިން މަތިވެ، ނޮވެމްބަރު މަހުން ފެށިގެން އޭޕްރީލް މަހުގެ ނިޔަލަށް ވިއްސާރަ މޫސުމެއް އޮންނަ އެގައުމުގެ ޓްރޮޕިކަލް މޫސުމެކެވެ. އެކަހެރި ތަނެއްގެ ސަބަބުން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ތޫފާންތަކާއި ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު މައްޗަށް ދިއުން ފަދަ ގުދުރަތީ ކާރިސާތަކަށް ފަސޭހަވެ އެވެ. ކިރިބާޓީގެ އިގްތިސާދު ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ މައްޗަށެވެ. މަސްވެރިކަމުގެ ވަސީލަތްތަކުން އެކްސްޕޯޓް މެދުވެރިކޮށް ބޮޑު އާމްދަނީއެއް ލިބޭއިރު، ދިރިއުޅުމަށް ދަނޑުވެރިކަން ކުރަނީ ގިނަ ދިވެހިން އަމިއްލަ ދިރިއުޅުމަށްޓަކައެވެ. އަދި ބޭރުގެ ސަރުކާރުތަކުން، ޚާއްސަކޮށް އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ނިއުޒީލެންޑުން މާލީ އެހީ ވެސް އެގައުމަށް ލިބެ އެވެ. ކިރިބާޓީގެ ސަގާފަތުގައި ފުން ސަގާފަތްތަކެއް އެކުލެވިގެންވާއިރު، އެ ސަގާފަތްތަކަކީ ޖީލުތަކެއްގެ ތެރެއިން ފެށިގެން އަންނަ ސަގާފަތްތަކެކެވެ. ސަގާފީ އުފާފާޅުކުރުމުގައި ނެށުމާއި މިއުޒިކަކީ ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެއް ކަމަށާއި، ގިނަ ފަހަރަށް ސަގާފީ ލަވަތައް ދައްކާލާއިރު، ދިރުމެއް ހުރި ޕާފޯމަންސްތަކެއް ވެސް ދައްކާލާ ކަމަށެވެ. ގުދުރަތީ ރީތިކަމާއި މުއްސަނދި ސަގާފަތެއް އޮތް ނަމަވެސް ކިރިބާޓީއަށް ކުރިމަތިވަނީ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ޑިވެލޮޕްމަންޓް ލިމިޓްވުމާއި، ސިއްހީ ހިދުމަތްތަކާއި، ތައުލީމީ ވަސީލަތްތަކާއި، ސާފު ފެން ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ ނިޒާމުތައް ފަދަ އެކިއެކި އިޖްތިމާއީ އިގްތިސާދީ ގޮންޖެހުންތަކެވެ. އޭގެއިތުރުން; ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު މައްޗަށް ދިއުމަކީ މި ދަށުދަރަޖައިގެ ގައުމަށް ވުޖޫދުގެ ނުރައްކަލެއް؛ އެއީ މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ ސަބަބުން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު މައްޗަށް ދިއުމުގެ އަސަރު އެންމެ ނާޒުކު ގައުމުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ގައުމުތަކެއް ކަމުން އެގައުމުތަކުގެ ދިރިހުރުމަށް އެޑެޕްޓޭޝަން ފިޔަވަޅުތައް އެޅުން ވަރަށް މުހިންމެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ؛ ވަސީލަތްތައް މަދު ސައިޒުން ކުޑަ ނަމަވެސް؛ ކިރިބާޓީން މަސައްކަތް ކުރަނީ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއާ ދިމާއަށެވެ

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ކިރިބާޓީގެ ފައިސާއަކީ 1942 ވަނަ އަހަރުން ފެށިގެން ބޭނުން ކުރަމުން އަންނަ އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު (އޯޑީ) އެވެ. މިނިވަން ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ކިރިބާޓީގައި އަމިއްލަ ފައިސާއެއް ނެތް ކަމަށާއި ހުރިހާ މާލީ މުއާމަލާތެއްގައި ވެސް ބަރޯސާވެފައިވަނީ އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރަށެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު އެޑޮޕްޓް ކުރަން ނިންމީ އެ ސަރަހައްދުގައި ބޮޑު ނުފޫޒެއް އޮންނަ އޮސްޓްރޭލިއާއާ އެކު ހަމަޖެހުމާއި އިގްތިސާދީ ގުޅުން ދެމެހެއްޓުމަށެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު ރަސްމީ ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރުމަކީ ކިރިބާޓީއަށް ގިނަ ފައިދާތަކެއް ލިބިގެންދާ ކަމެކެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކީ ވިޔަފާރިއާއި ފަތުރުވެރިކަމަށް ނޭދެވޭ އަސަރުތަކެއް ކޮށްފާނެ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް އުފުލުންތައް ނައްތާލުމެވެ. ވިޔަފާރިތަކަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ މުއާމަލާތްތައް ކުރިއަށް ގެންދެވޭނީ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް އުފުލިގެން ދިއުމާ މެދު ކަންބޮޑުވުމެއް ނެތި އެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ، އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު ވެސް ބޭނުންކުރާ މި ސަރަހައްދުގެ އެހެން ގައުމުތަކާ އިގްތިސާދީ އިންޓަގްރޭޝަން ފަސޭހަކޮށްދިނުމެވެ. މިއީ އޮސްޓްރޭލިއާ، ނިއުޒީލެންޑް، ޓޫވާލޫ، އަދި ނައުރޫ ފަދަ ގައުމުތަކުގެ މެދުގައި ވިޔަފާރިއާއި އެއްބާރުލުން ދިނުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. ނަމަވެސް ބޭރު ފައިސާއެއް ބޭނުންކުރުމާ ގުޅިފައިވާ ބައެއް ގޮންޖެހުންތައް އެބަހުއްޓެވެ. މިފަދަ އެއް ގޮންޖެހުމަކީ، މި ނިންމުންތައް ނިންމާނީ އޮސްޓްރޭލިއާގެ ރިޒާވް ބޭންކުން ކަމަށްވާތީ، ކިރިބާޓީގެ މަނިޓަރީ ޕޮލިސީ ނުވަތަ އިންޓަރެސްޓް ރޭޓްތަކުގެ ކޮންޓްރޯލް ނެތުމެވެ. ނަތީޖާއެއްގެ ގޮތުން މި މުއައްސަސާއިން ގެނެވޭ އެއްވެސް ބަދަލަކީ ކިރިބާޓީގެ އިޤްތިޞާދަށްވެސް އަސަރުކުރާނެ ބަދަލެކެވެ. މި ގޮންޖެހުންތަކާ އެކުވެސް އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު ބޭނުންކުރުމަކީ ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ކިރިބާޓީގެ އަގުތައް ހަމައަކަށް އެޅުވުމާއި އިންފްލޭޝަން ރޭޓް ދަށްވުމެވެ. މި ހަމަޖެހުމަކީ އިންވެސްޓަރުންގެ މެދުގައި އިތުބާރު އުފެދި، ރާއްޖޭގެ ތެރޭގައި އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމަށް ހިތްވަރު ލިބޭ ކަމެކެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ ކިރިބާޓީން އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރު ރަސްމީ ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބޭނުންކުރަނީ އޮސްޓްރޭލިއާގެ ހަމަޖެހުމާއި ގާތް ގުޅުންތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ . ނަމަވެސް މި އިންތިޒާމުގެ ސަބަބުން ކިރިބާޓީގެ އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމަށް ޖުމްލަކޮށް އެހީތެރިވެދީފައިވާއިރު، ޤައުމީ ފައިސާގެ ގޮތުގައި އޯޑީ ބޭނުންކުރާ އަވަށްޓެރި ޤައުމުތަކާއެކު ވިޔަފާރި ފަސޭހަކުރުމުގެ ފައިދާހުރި ނިޒާމުތަކުގެ ތެރެއިން ސަރަޙައްދީ އިންޓަގްރޭޝަން ތަރައްޤީކޮށްފައިވެއެވެ

ކިރިބާޓީގެ ގާނޫނީ ފައިސާއަކީ އޮސްޓްރޭލިއަން ޑޮލަރު (އޯޑީ) އެވެ. ތިރީގައި މިވަނީ އާންމު ބައެއް ބޮޑެތި ފައިސާތައް އޮސްޓްރޭލިއާ ޑޮލަރަށް ބަދަލުކުރާ ގާތްގަނޑަކަށް ރޭޓްތަކެވެ. - ޔޫ.އެސް ޑޮލަރު (ޔޫ.އެސް.ޑީ) : އަގަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 1 ޔޫ.އެސް.ޑީ = 1.38 އޯ.ޑީ - ޔޫރޯ (ޔޫރޯ) : އަގަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 1 ޔޫރޯ = 1.61 އޯޑަރެވެ - އިނގިރޭސި ޕައުންޑް (ޖީބީޕީ) : ގާތްގަނޑަކަށް 1 ޖީބީޕީ = 1.80 އޯޑީ - ކެނެޑާ ޑޮލަރު (ސީއޭޑީ) : ގާތްގަނޑަކަށް 1 ކެނެޑާ = 0.95 އޯޑަރ - ޖަޕާނު ޔެން (ޖޭޕީ) : ގާތްގަނޑަކަށް 1 ޖޭޕީ = 0.011 އޯޑީ މި ރޭޓްތަކަކީ މާކެޓަށް އަންނަ ބަދަލުތަކެއް ކަމުން ވަކި ރޭޓްތަކެއް ތަފާތުވެދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ.

މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީގައި މުޅި އަހަރު ދުވަހު ފާހަގަކުރާ މުހިންމު އަދި ސަގާފީ ގޮތުން މުހިންމު ބައެއް ބަންދު ދުވަސްތައް ފާހަގަ ކުރެވެ އެވެ. ކިރިބާޓީގައި ބާއްވާ އެންމެ މުހިންމު އެއް އީދަކީ ޖުލައި މަހުގެ 12 ވަނަ ދުވަހު ފާހަގަކުރާ މިނިވަން ދުވަހުގެ މުނާސަބަތެވެ. މި ދުވަހަކީ 1979 ވަނަ އަހަރު އިނގިރޭސި އިސްތިއުމާރީ ވެރިކަމުން ކިރިބާޓީ މިނިވަންވި ދުވަހުގެ ހަނދާނުގައި ބާއްވާ ދުވަހެކެވެ. އެއީ ކިރިބާޓީގެ ރައްޔިތުން ފަޚުރުވެރިކަމާއެކު އެމީހުންގެ ތަރިކައާއި ގައުމީ އައިޑެންޓިޓީ ދައްކާލުމުގެ މުނާސަބަތެކެވެ. އަނެއް މުހިންމު ބަންދަކީ ކޮންމެ އަހަރެއްގެ ނޮވެމްބަރު މަހުގެ 26 ވަނަ ދުވަހު ފާހަގަކުރާ ގޯސްޕެލް ޑޭ ނުވަތަ ޓެ ކާނާ ކަމްވޭއާ އެވެ. މި ދުވަހަކީ ކްރިސްޓިއަނުން ގިނައިން އުޅޭ ކިރިބާޓީގެ އާބާދީއަށް ދީނީ ގޮތުން މުހިންމު ދުވަހެކެވެ. މި އުފާފާޅުކުރުމުގެ ހަރަކާތްތަކުގައި ޗާޗުގެ ޚިދުމަތްތަކާއި ކުއަރ ޕާފޯމަންސްތަކާއި ލަވަކިޔުމުގެ މުބާރާތްތަކާއި އާއިލާއާއި ރައްޓެހިންގެ މެދުގައި ހިއްސާކުރާ ޚާއްޞަ ޖާފަތްތައް ކުރިއަށް ގެންދެއެވެ. ކިރިބާޓީގެ ހުރިހާ ޖަޒީރާތަކެއްގައި ވެސް ކްރިސްމަސް ފާހަގަކުރަނީ ވަރަށް ފޯރިއާއެކުގަ އެވެ. އެއީ "ޓެ ރިރީ ނީ ޓޮބްވާނިން" ގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ލައިޓްތަކާއި ޒީނަތްތެރި ތަކެތިން ކާށި ގަސްތައް ޒީނަތްތެރިކުރުން ފަދަ އެކިއެކި އީދު ހަރަކާތްތަކުގައި މުޖުތަމައުތައް އެއްކޮށްލާ ތަނެކެވެ. މި ދުވަސްވަރު ވެސް ޗާޗުގެ ޚިދުމަތްތަކުގެ ދައުރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. އައު އަހަރުގެ ދުވަހަކީ ކިރިބާޓީގެ ރައްޔިތުންނަށް ވޭތުވެދިޔަ އަހަރާ އަލްވަދާއު ކިޔާއިރު، އުންމީދާއި ކުރިއަށް އޮތް ތަނަވަސްކަމުގެ އުންމީދުގައި އާ ފެށުންތަކެއް ގަބޫލުކުރާ އަނެއް މުހިންމު ދުވަހެކެވެ. މުޅި ގައުމުގެ އެކި ޖަޒީރާތަކުގައި އާ އަހަރުގެ އީދު ފާހަގަކުރާ ދުވަސްވަރު ފަޔަރވޯކްސް ޑިސްޕްލޭ ކުރުމަކީ އާންމު ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ސެޕްޓެމްބަރު މަހުގެ 27 ވަނަ ދުވަހު ބާއްވާ ދުނިޔޭގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދުވަހަކީ ކިރިބާޓީގެ ތެރޭގައި އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުން ކުރިއެރުވުމާއެކު ސަގާފީ ތަރިކަ ރައްކާތެރިކުރުމުގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ މުހިންމުކަން ފާހަގަކުރުމުގެ ފުރުސަތެކެވެ. ލޯކަލް އެޓްރެކްޝަންތައް ޕްރޮމޯޓްކޮށް، މި ތަފާތު މަންޒިލުން ލިބެން ހުރި ހުރިހާ އެއްޗެއް ހޯދުމަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ހިތްވަރު ދިނުމަށް އެކި އިވެންޓްތައް އިންތިޒާމް ކުރެ އެވެ. މި ފެސްޓިވަލްތަކުން އުފާވެރިކަން ގެނެސްދިނުމުގެ އިތުރުން ކިރިބާޓީގެ ރައްޔިތުންނަށް އެމީހުންގެ ސަގާފަތް ދަމަހައްޓައި، އެތަނުގެ ރައްޔިތުންގެ މެދުގައި މުޖުތަމައުގެ ގުޅުންތައް ބަދަހިކުރުމުގެ ފުރުސަތު ވެސް ލިބެ އެވެ.

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. އެގައުމުގެ އިގްތިސާދު ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި އާއި ބޭރު ގައުމުތަކުގެ އެހީގެ މައްޗަށެވެ. އެކްސްޕޯޓްގެ ގޮތުން ކިރިބާޓީން މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އެކްސްޕޯޓް ކުރަނީ މަހާއި ކަނޑުމަހުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ކޮޕްރާ (ހިކި ކާށި މަސް)، އަދި ކަނޑުމަސް ފަދަ އުފެއްދުންތަކެވެ. މި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކަކީ އެ ގައުމުގެ އެކްސްޕޯޓް އާމްދަނީގެ ބޮޑު ބައެކެވެ. އަދި ކާށި ކޮތަޅު ނުވަތަ ޕަންޑަނަސް ފަތުން ހަދާ އަތްތެރި މަސައްކަތުގެ ބާވަތްތައް ފަދަ އެކްސްޕޯޓް ކުރެވިދާނެ އެހެން މުދާތައް ވެސް ކިރިބާޓީން ދަނީ ހޯދަމުންނެވެ. އަނެއްކޮޅުން ކިރިބާޓީން ތަފާތު މުދަލަށް އިމްޕޯޓް ކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ގާބިލްކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތެރިކަން ކުޑަކަމުންނެވެ. އިމްޕޯޓް ކުރާ ޕްރިންސިޕަލް ތަކެތީގެ ތެރޭގައި ކާބޯތަކެތީގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ތެލާއި، މެޝިނަރީތަކާއި އިކުއިޕްމަންޓްތަކާއި، އުޅަނދުތަކާއި، ކޮންސްޓްރަކްޝަން މެޓީރިއަލްސް، އަދި ކޮންސިއުމަރ ގޫޑްސް ހިމެނެއެވެ. އޮސްޓްރޭލިއާ އާއި ނިއުޒީލެންޑަކީ ކިރިބާޓީގެ މުހިއްމު ވިޔަފާރީގެ ބައިވެރިންނެވެ. އެމީހުން ތައުލީމާއި، އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ޑިވެލޮޕްމަންޓާއި (ސޯލާ ޕަވަރ ޕްރޮޖެކްޓްތައް ފަދަ)، ސިއްހީ ހިދުމަތްތައް ރަނގަޅުކުރުމުގެ ހަރަކާތްތަކާއި މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކަށް އެޑެޕްޓޭޝަންގެ މަސައްކަތްތައް ފަދަ ދާއިރާތަކުން ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކަށް އެހީތެރިވުމަށް ބޮޑެތި އެހީތަކެއް ފޯރުކޮށްދެއެވެ. ކިރިބާޓީއަށް ވިޔަފާރީގެ ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައިވަނީ ޖިއޮގްރަފިކް އައިސޮލޭޝަންގެ ސަބަބުން ދަތުރުފަތުރުގެ ހަރަދު އިތުރުވުމާއެކު މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރުތަކާ ގުޅުންހުރި ނާޒުކުކަންތަކެވެ. ކުރު މުއްދަތަކަށް "ޕެސިފިކް އެކްސެސް ކެޓަގަރީ" ނުވަތަ "ސީޒަނަލް ވޯކަރ ޕްރޮގްރާމް" ސްކީމްގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ބައިލެޓަރަލް އެގްރީމަންޓްތަކުގެ ދަށުން ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި (މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި އޮސްޓްރޭލިއާ) ހުނަރުވެރި ލޭބަރ މޮބިލިޓީއަށް ހިތްވަރުދިނުން ފަދަ އިސްނެގުމެއްގެ ތެރެއިން ކިރިބާޓީގައި ދެމެހެއްޓެނިވި އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއާ ދިމާލަށް ޑޮމެސްޓިކް އޮތޯރިޓީތަކާއި ބޭރުގެ ބައިވެރިން ވެސް މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުން އެބަދެއެވެ. ދަނޑުވެރިކަން ނުވަތަ ހޮސްޕިޓަލިޓީ އިންޑަސްޓްރީ ފަދަ ދާއިރާތަކުން ޓާމް ވޯކް ފުރުސަތުތައް ލިބިފައިވުން. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު، ވިޔަފާރިއާ ގުޅޭގޮތުން ކިރިބާތަށް އެތައް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ؛ ނަމަވެސް، ބައިނަލްއަޤްވާމީ އެހީތެރިކަމުގެ އިތުރުން އެމީހުންގެ އެކްސްޕޯޓް އިންޑަސްޓްރީތައް ތަފާތުކުރުމަކީ މި ޖަޒީރާ ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދު ކުރިއެރުވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެއް ޕޮޓެންޝަލް އެވެނިއުސް e.g މަސްވެރިކަމުގެ ވަސީލަތްތައް،އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތަ & ފަތުރުވެރިކަން.

ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީއަކީ ޚާރިޖީ ވިޔަފާރީގެ މާކެޓް ތަރައްގީ ކުރުމުގެ ގޮތުން ބޭނުން ނުކުރެވި ހުރި ބޮޑެތި ފުރުސަތުތަކެއް އެގައުމެކެވެ. އެންމެ ކުޑަކޮށް ތަރައްގީވެފައިވާ އެއް ގައުމު ނަމަވެސް، ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރީގެ ބައިވެރިން ޝައުގުވެރިވާ ފަދަ ތަފާތު ވަސީލަތްތަކާއި ސްޓްރެޓެޖިކް ފައިދާތަކެއް ކިރިބާޓީގައި އެބަހުއްޓެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކީ ކިރިބާޓީގެ އެކްސްކްލޫސިވް އިކޮނޮމިކް ޒޯން (އީއީޒެޑް) ފުޅާވެފައިވަނީ އެގައުމުގެ ބިމަށްވުރެ ބޮޑު ސަރަހައްދަކަށެވެ. މި އީއީޒީ އަކީ މަހާއި މަޢުދަން ފަދަ ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތަކުން މުއްސަނދި، މަސްވެރިކަމާއި ކަނޑުގެ މައިނިންގ އަށް އިންތިހާއަށް ފުރުޞަތުތަކެއް ލިބިގެންދާ އީއީޒެޑެކެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި މަސްވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ތަރައްގީކޮށް، ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކާއެކު ދެފަރާތަށް ފައިދާހުރި ޕާޓްނަޝިޕްތަކެއް ގާއިމްކުރުމަކީ ކިރިބާޓީގެ އެކްސްޕޯޓް އާމްދަނީ ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ، ކިރިބާޓީގެ އިޤްތިޞާދަށް ފަތުރުވެރިކަމަކީ ވަރަށް ބޮޑު ވަޢުދެއް ކަމުގައި ވުމެވެ. ޔުނެސްކޯގެ ވޯލްޑް ހެރިޓޭޖް ސައިޓެއްގެ ގޮތުގައި ހިމެނޭ އާބާދީއެއް ނެތް ފީނިކްސް އައިލެންޑްސް ޕްރޮޓެކްޓެޑް އޭރިއާ (ޕީޕީއޭ) ފަދަ ރީތި މަންޒަރުތަކެއް އެގައުމަށް ލިބިފައިވެ އެވެ. އިކޯ ޓޫރިޒަމްގެ އިސްނެގުމަކަށް ހިތްވަރު ދިނުމާއި ބައިނަލްއަގްވާމީ ހޮޓެލް ޗެއިންތަކުގެ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ޝައުގުވެރިކުރުމަކީ ފަތުރުވެރިކަން ބޮޑު ބޭރު ފައިސާއެއް ލިބޭ ފަރާތެއްގެ ގޮތުގައި ކުރިއެރުވުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ޖަޒީރާތަކުގެ އެކި ހިސާބުތަކުގައި ކާށި ގަސް ގިނައިން ހުރުމުން ކޮޕްރާ އުފެއްދުމާއި ކާށިތެޔޮ ނެގުމުގެ ފަދަ ކާށި ބިނާކޮށްފައިވާ ސިނާއަތްތަކަށް ފުރުސަތު ލިބެ އެވެ. ލޯކަލް ގޮތުން ވެލިއު އެޑެޑް ޕްރޮސެސްތައް ގާއިމްކޮށްގެން ނުވަތަ ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުތަކަށް ރޯ މެޓީރިއަލް އެކްސްޕޯޓްކޮށްގެން ކިރިބާޓީއަށް ކޮސްމެޓިކްސް، ފުޑް ޕްރޮސެސިން، އަދި ބަޔޯފިއުލް އުފެއްދުން ފަދަ އެކި ދާއިރާތަކުން ވަދެވޭނެ އެވެ. ނަމަވެސް ކިރިބާޓީގައި ބޭރުގެ ވިޔަފާރީގެ މާކެޓް ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ތަރައްގީ ކުރުމަށް ހުރަސްއެޅޭ ވަކި ގޮންޖެހުންތަކެއް ގަބޫލުކުރުން މުހިންމެވެ. އެގައުމުގެ ޖިއޮގްރަފިކަލް އައިސޮލޭޝަންގެ ސަބަބުން މާކެޓްތަކަށް ވަދެވޭނެ ގޮތް ހަނިވެ، މުދާ ރަނގަޅަށް ގެންދިއުމަށް ލޮޖިސްޓިކަލް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ލިމިޓެޑް އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ފެސިލިޓީތަކަކީ ސްކޭލްގައި ސިނާއަތްތައް ތަރައްގީ ކުރުމަށް ހުރަސްތަކެއް ކުރިމަތިވާ ކަންކަމެވެ. ބޭރު ވިޔަފާރީގެ ގާބިލްކަން ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ބޭނުންކުރުމަށްޓަކައި، ބައިނަލްއަގްވާމީ އެއްބާރުލުން ނުވަތަ އެހީގެ ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ތެރެއިން ދަތުރުފަތުރުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ރަނގަޅުކުރުމަށް ކިރިބާޓީއަށް ސަމާލުކަން ދިނުމަކީ ފައިދާހުރި ކަމެކެވެ. އިތުރަށް ތަމްރީނު ޕްރޮގްރާމްތަކުގެ ތެރެއިން ފަންނީ ގާބިލްކަން އިތުރުކުރުމަކީ ސިނާއީ ކުރިއެރުމަށް ބޭނުންވާ ޒަމާނީ އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ގެންގުޅުމަށް ލޯކަލް ވިޔަފާރިތަކަށް ބާރު ލިބިގެންދާނެ ކަމެކެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު، ބޮޑުތަނުން ބޭނުން ނުކުރެވިފައިވާ ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތަކާއި، އޭގެ ސާފު ޖަޒީރާތަކުގެ ގުދުރަތީ ރީތިކަމާއި، ގިނަ އަދަދެއްގެ ކާށި ޕާމްތަކުން ފަތުރުވެރިކަން ކުރިއެރުވުމާއެކު އެކްސްޕޯޓް އޯރިއެންޓެޑް ސިނާއަތްތައް ތަރައްގީ ކުރުމަށް އުއްމީދީ ފުރުސަތުތަކެއް ލިބިގެންދެއެވެ ދުނިޔޭގެ ވިޔަފާރީގެ ބާޒާރުގައި އަމިއްލައަށް ނިޝްއެކެވެ.

ކިރިބާޓީގައި ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއަށް މާކެޓް ކުރެވޭ އުފެއްދުންތަކަށް ވިސްނާއިރު، އެގައުމުގެ ވަކި ބޭނުންތަކާއި އިސްކަންދޭ ކަންކަން ތަހުލީލުކުރުން މުހިންމެވެ. މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކިރިބާޓީ އަކީ އާބާދީ މަދު އަދި ވަސީލަތްތައް މަދު ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ޖިއޮގްރަފިކަލް ލޮކޭޝަނާއި އިގްތިސާދީ އޮނިގަނޑަށް ބަލާއިރު، ވަކި ޕްރޮޑަކްޓް ކެޓަގަރީތަކުން މި މާކެޓުގައި ކާމިޔާބު ވިއްކުމުގެ ފުރުސަތު ވަނީ ދައްކާފައެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކީ، ކިރިބާޓީގެ ޖަޒީރާ ޠަބީޢަތުގެ ސަބަބުން، މަސްވެރިކަމާއި ކަނޑުގެ ހަރަކާތްތަކާ ގުޅުންހުރި އުފެއްދުންތަކަކީ މާކެޓްގައި ބޮޑު ފުރުޞަތުތަކެއް ހުރި އުފެއްދުންތަކެކެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ދަނޑި، ރީލް، ލައިން، އަދި ވަޅު ފަދަ މަސްވެރިކަމުގެ ސާމާނު ހިމެނިދާނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ސްނޯކްލިން ގިއާ ނުވަތަ ސާފިން ބޯޑު ފަދަ ކަނޑުގެ ކުޅިވަރު ސާމާނު ޖަޒީރާތަކަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ފަތުރުވެރިންގެ މެދުގައި މަގުބޫލުވެދާނެ އެވެ. ދެވަނަ ކަމަކަށް، ކިރިބާޓީގެ ލޯކަލް އިޤްތިޞާދުގައި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިން ބޮޑު ދައުރެއް އަދާކުރާ ކަމަށް ބަލާއިރު، ދަނޑުވެރިކަމުގެ މެޝިނަރީތަކާއި ވަސީލަތްތަކަށް ޑިމާންޑް ބޮޑުވެއެވެ. ޓްރެކްޓަރ، ފެންހިންދާ ނިޒާމު ނުވަތަ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ސާމާނު ފަދަ އުފެއްދުންތަކަށް މި ބާޒާރުގައި ނިޝްއެއް ލިބިދާނެއެވެ. ތިންވަނަ ކަމަކީ، އޭގެ ދުރު ތަނާއި، ހަކަތަ އުފެއްދުމަށް އެކަށީގެންވާ ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ނެތުމުން؛ ސޯލާ ޕެނަލް ނުވަތަ އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތައަށް ބޭނުންވާ އެހެން ހައްލުތައް ކިރިބާޓީގައި ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި މާކެޓް ކުރެވޭނެ އެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި ހަކަތަ އުފައްދާ ވަސީލަތްތަކަށް ބަދަލުވުމަކީ ސަރުކާރުގެ މަގުސަދުތަކާއި އިކޯ ކޮންޝިއަސް ކޮންސިއުމަރ ބިހޭވިއަރ އާއި ވެސް އެއްގޮތް ކަމެކެވެ. އެންމެ ފަހުން ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް ތަރައްގީ ކުރުމަށް މުހިންމު ކަމެއް؛ ރީޔޫޒް ކުރެވޭ ފެންފުޅި ނުވަތަ ބަޔޯޑިގްރޭޑަބަލް ޕާސަނަލް ކެއާ އައިޓަމްސް ފަދަ އީކޯ ފްރެންޑްލީ ޕްރޮޑަކްޓްތަކަކީ މި ސާފު ގުދުރަތީ މަންޒިލަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ތިމާވެށްޓަށް ހޭލުންތެރި ދަތުރުވެރިންނަށް ޚިދުމަތް ދިނުމެވެ. މި ޕްރޮޑަކްޓް ކެޓަގަރީތައް ކިތަންމެ އުއްމީދީ ކަމަކަށް ހީވިޔަސް؛ ކިރިބަޓީގެ ބާޒާރަށް ވަންނަން މަސައްކަތް ކުރުމުގެ ކުރިން އިމްޕޯޓްތަކާ ގުޅޭ ލޯކަލް ގަވާއިދުތަކާ ބެހޭ ގޮތުން ކުރިން ދިރާސާ ކުރަން ޖެހެ އެވެ. އެކި ބާވަތުގެ މުދަލަށް ކަނޑައަޅާ ޓެރިފް ރޭޓްތައް އެމީހުންގެ ހާރމޮނައިޒްޑް ސިސްޓަމް (އެޗްއެސް) ކޯޑްތަކުން ދެނެގަތުމަކީ އަގު ކަނޑައެޅުމުގެ ސްޓްރެޓެޖީތަކަށް އަސަރު ފޯރުވާފާނެ ހަރަދުތަކުގެ އަސަރުތައް ދެނެގަތުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ؛ ޖިއޮގްރަފިކަލް ލޮކޭޝަން ކޮންސްޓްރެއިންޓްސް އާއި އެކު ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީގެ ލަނޑުދަނޑިތަކަށް ފޯކަސް ކުރާ ކިރިބާޓީގެ މާކެޓާއެކު ވިޔަފާރި ކުރުމަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރެވޭ މުދާ ހޮވުމުގައި؛ މަސްވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި އުފެއްދުންތަކަށް ފޯކަސް ކުރުމަކީ ޕާސަނަލް ކެއާ އައިޓަމްސް ފަދަ ޕާސަނަލް ކެއާ އައިޓަމްސް އާއި އެކު ދެމެހެއްޓެނިވި ހަކަތައަށް ހައްލު ހޯދައިދިނުމުން ކަމާބެހޭ ދަނޑުވެރިކަމުގެ މެޝިނަރީތަކުގެ ފަރާތުން ކިރިބަޓީގެ ކޮންސިއުމަރުންނާއި ވިޔަފާރިވެރިންގެ ފަރާތުން ހެޔޮ ރައްދުތަކެއް ލިބިދާނެ ކަމެކެވެ.

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ 33 މުރަކަ އެޓޯލް އާއި ޖަޒީރާތަކެއް ހިމެނޭ ޕެސިފިކް އައިލެންޑް ގައުމެކެވެ. މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ މި ރަށަކީ ރައްޔިތުންގެ ސިފަތަކާއި އިސްކަންދޭ ކަންކަން ބައްޓަންކުރާ ތަފާތު ސަގާފަތަކާއި ސަގާފަތްތަކެއް އެކުލެވިގެންވާ ތަނެކެވެ. ކިރިބާޓީގައި ކަސްޓަމަރުންގެ ފާހަގަކޮށްލެވޭ އެއް ސިފައަކީ ސަގާފަތާއި މުސްކުޅިންނަށް ފުންކޮށް ބިނާވެފައިވާ އިހުތިރާމެވެ. މުޖުތަމަޢުން ކޮމިއުނަލް ލިވިންގ އާއި އެކްސްޓެންޑް ފެމިލީ ސްޓްރަކްޗަރސް އަށް ވަރަށް ބޮޑު އަގެއް ދެއެވެ. އެހެންކަމުން ވިޔަފާރި ހިންގާއިރު ނުވަތަ ކިރިބަޓީގެ ރައްޔިތުންނާ މުޢާމަލާތްކުރާއިރު އެމީހުންގެ ސަގާފީ ޢަމަލުތަކާއި އަގުތަކަށް އިޙްތިރާމް ކުރުން ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރިއެވެ. އަދަބުވެރިކަމާއި، އިޙްތިރާމާއި، ކެތްތެރިކަމަކީ މި ޤައުމުގެ ކަސްޓަމަރުންނާ މުޢާމަލާތްކުރާއިރު ވަރަށް ބޮޑަށް އަގުކުރެވޭ ސިފަތަކެކެވެ. ވިސްނަންޖެހޭ އަނެއް މުހިންމު ކަމަކީ ކިރިބަޓީގެ މުޖުތަމަޢުގެ ޖަމާޢަތުގެ ޠަބީޢަތެވެ. ގިނަ ފަހަރަށް ނިންމުންތައް ނިންމުމުގައި ވިޔަފާރީގެ އެއްވެސް އެއްބަސްވުމެއް ނިންމުމުގެ ކުރިން އާއިލާގެ މެމްބަރުން ނުވަތަ މުޖުތަމައުގެ ލީޑަރުންނާ މަޝްވަރާ ކުރުން ހިމެނެ އެވެ. މި މަޝްވަރާގެ މަރުހަލާގެ ސަބަބުން އެއްބަސްވުމަކަށް އައުމަށް ވަގުތު ނަގާފާނެ އެވެ. އެހެންކަމުން ވިޔަފާރިތަކުން މުއާމަލާތްތަކުގައި ނުވަތަ ކިރިބާޓީގެ ކަސްޓަމަރުން ބައިވެރިވާ އެއްވެސް ނިންމުންތަކެއް ނިންމުމުގައި ވިސްނުމާއި ފަސޭހަކަން ދައްކަން ޖެހެ އެވެ. ކިރިބާޓީގައި ވިޔަފާރި ކުރަން ޖެހުމުން ވަކި ތަބޫކުތަކަކަށް އިހުތިރާމް ކުރަން ޖެހެނީ އެއީ އެމީހުންގެ ސަގާފަތުގެ ތެރޭގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ރުޅިވެރިވާ ކަންތައްތަކެއް ކަމަށް ބެލެވޭތީ އެވެ. މިސާލަކަށް: 1) އެއީ އިޙްތިރާމް ކުޑަ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭތީ ސީދާ އިނގިލީން މީހަކަށް އިޝާރާތް ކުރުމުން ދުރުހެލިވާށެވެ. 2) ކިރިބަޓީގެ ފަރާތުން އިސްނަގައިގެން ނޫނީ ދީން ނުވަތަ ސިޔާސީ ކަންކަން ފަދަ ޚިޔާލުތަފާތުވުން އުފެދޭ މައުޟޫޢުތަކާ ބެހޭގޮތުން މަޝްވަރާކުރުމުން ދުރުހެލިވާށެވެ. 3) މުޤައްދަސް ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ދެކޭތީ ހުއްދަ ނެތި މީހެއްގެ ބޮލުގައި އަތް ނުލާށެވެ. 4) ކާށި ފަދަ ވަކި ތަކެތީގެ ވަށައިގެން ޚުރާފާތް އުފެދިފައިވުން؛ އެހެންކަމުން އެކަށީގެންވާ ހުއްދައެއް ނެތި ކެޝުއަލްކޮށް އެކަންކަން ބެލެހެއްޓުމުން ދުރުހެލިވާށެވެ. ލޯކަލް އާދަކާދަތަކަށް އިހުތިރާމް ކުރަމުން މި ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތައް ގަބޫލުކޮށްގެން ތިމާގެ އުސޫލަށް އެޑެޕްޓް ކުރުމަކީ ކިރިބާޓީގައި ވިޔަފާރީގެ ގުޅުންތައް ވަރަށް ބޮޑަށް އިތުރުވެދާނެ ކަމެކެވެ. މި ޤައުމުގެ ކަސްޓަމަރުންނާ މުޢާމަލާތްކުރާ މުޅި ދުވަސްވަރު ޕްރޮފެޝަނަލިޒަމާއެކު ސަޤާފީ ނާޒުކުކަން ދައްކައިދީގެން، ވިޔަފާރިތަކަށް މި ސަރަޙައްދުގައި ކުރާ ވިޔަފާރިތަކަށް ހެޔޮ ފައިދާހުރި ވަރުގަދަ ގުޅުންތަކެއް އުފެއްދިދާނެއެވެ.

މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީގައި އެގައުމަށް ވަންނަ ނުވަތަ ނުކުންނަ ދަތުރުވެރިންނަށް އަމިއްލަ ކަސްޓަމްސް އާއި އިމިގްރޭޝަން ގަވާއިދުތަކެއް ކަނޑައަޅާފައިވެ އެވެ. ކިރިބާޓީގެ ކަސްޓަމްސް ޑިޕާޓްމަންޓުން މި އުސޫލުތައް މެނޭޖްކުރަނީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ދަތުރުތައް އޮމާންކޮށް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށާއި ގައުމުގެ ބޯޑަރުތައް ހިމާޔަތްކުރުމަށެވެ. މިއީ ކިރިބާޓީގެ ކަސްޓަމްސް މެނޭޖްމަންޓް ނިޒާމާ ގުޅޭ މުހިންމު ބައެއް ނުކުތާތަކާއި ސަމާލުވާން ޖެހޭ މުހިންމު ފިޔަވަޅުތަކެވެ. 1. އިމިގްރޭޝަންގެ އުސޫލުތައް: ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކުން ރާއްޖެ އައުމުން މަދުވެގެން ހަ މަސްދުވަހުގެ ސައްހަ ޕާސްޕޯޓެއް ހުށަހަޅަންޖެހޭއިރު، އެނބުރި ޓިކެޓް ނުވަތަ ކުރިއަށް ދަތުރުކުރުމުގެ މަންޒިލް ވެސް ހުށަހަޅަންވާނެއެވެ. އާންމުކޮށް ފަތުރުވެރިން ރާއްޖެ އައުމުން 30 ދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ވިސާ ލިބޭ ނަމަވެސް ބޭނުން ނަމަ މުއްދަތު އިތުރު ކުރުމަށް އެދި ހުށަހެޅޭނެ އެވެ. 2. ކަސްޓަމްސް ޑިކްލެރޭޝަން: ކިރިބާޓީއަށް ވަންނަ ހުރިހާ ފަރުދުން ކަސްޓަމްސް ޑިކްލެރޭޝަން ފޯމެއް ފުރިހަމަ ކުރަންވާނީ ޞައްޙަކަމާއި ތެދުވެރިކަމާއެކުގައެވެ. ޑިއުޓީ ދައްކަންޖެހޭ އެއްވެސް މުދަލެއް، 10،000 އޯޑީ ޑޮލަރަށްވުރެ މަތީގެ ފައިސާއެއް (ނުވަތަ އެއާ އެއްވަރުގެ ފައިސާއެއް)، ބަޑިއެއް، މަސްތުވާތަކެއްޗެއް، ނުވަތަ ހަނިކުރެވިދާނެ ނުވަތަ މަނާކުރެވިދާނެ އެއްވެސް އެއްޗެއް ޑިކްލެއާ ކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. 3. މަނާ ތަކެތި: ކިރިބާޓީގެ ޖަޒީރާތަކުގެ ތިމާވެށްޓާއި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ހިމާޔަތް ކުރުމަށްޓަކައި ވަކި ތަކެތި އެތެރެކުރުން ކަނޑައެޅިގެން މަނާކޮށްފައިވެއެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ބަޑި (މަދު އެއްޗެހި ފިޔަވައި)، ގޮވާތަކެތި އަދި ވަޒަން، މަސްތުވާތަކެއްޗާއި މަސްތުވާތަކެތި ހިމެނެނީ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުގެ ހުއްދަ ނެތި އެވެ. 4. ހަނިކުރެވިފައިވާ ތަކެތި: ބައެއް ތަކެތި ކިރިބާޓީއަށް އެތެރެކުރުމަށް ކުރިން ހުއްދަ ހޯދަންޖެހެނީ ސަގާފީ ނާޒުކުކަމުގެ ސަބަބުން ނުވަތަ ބަޔޯސެކިއުރިޓީގެ ކަންބޮޑުވުންތަކުގެ ސަބަބުންނެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ތާޒާ މޭވާއާއި ތަރުކާރީ (ކަރަންޓީން އިންސްޕެކްޝަން ކުރަން ޖެހިދާނެ)، ބޭސްވެރި ގަސްގަހާގެހި، ކޮތަޅު/އައިވަރީ/ކާޅު ކޮތަޅު/މުރަކަ ފަދަ ޖަނަވާރުތަކުން އުފައްދާ ތަކެތި، ސަގާފީ ތަކެތި ހިމެނެއެވެ. 5. ފައިސާގެ ގަވާއިދު: ދަތުރުވެރިން ކިރިބާޓީއަށް ވަންނައިރު ނުވަތަ ފުރައިގެން ދާއިރު 10،000 އޯޑީ ޑޮލަރު (ނުވަތަ އެއާ އެއްވަރަށް) އަށްވުރެ ގިނަ އަދަދު ނަގުދު ފައިސާއިން ޑިކްލެއާކުރަންވާނެއެވެ؛ އެކަން ނުކޮށްފިނަމަ މަނީ ލޯންޑަރިންގެ ހަރަކާތްތަކާ ދެކޮޅަށް ލޯކަލް ގާނޫނުތަކުގައިވާ ގޮތުގެމަތިން ޖޫރިމަނާ ނުވަތަ ފައިސާ އަތުލައިގަނެވޭނެ އެވެ. 6. ބަޔޯސެކިއުރިޓީ ފިޔަވަޅުތައް: ކިރިބާޓީގެ އެކަހެރި އިކޯސިސްޓަމަށް ޕެސްޓް/ބަލިތައް ވަނުން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައި އެގްރިކަލްޗަރ ނުވަތަ ކަރަންޓީން ޑިޕާޓްމަންޓް ފަދަ ކަމާބެހޭ އިދާރާތަކުން އިންސްޕެކްޓްކުރުމަށްފަހު ހުއްދަކުރެވޭ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކަށް އެކަނި ވަދެވޭނެއެވެ. 7. ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުން: ކިރިބާޓީން އޭގެ ސާފު ކަނޑުގެ މާހައުލާއި ބިމުގެ މާހައުލުތަކަށް ވަރަށް ބޮޑަށް އަގުދެއެވެ. މުރަކަތަކަށް ގެއްލުން ދިނުމާއި، ކުނި އުކާލުމާއި، ތިމާވެއްޓަށް ގެއްލުންވާ އެއްވެސް ހަރަކާތެއްގައި ބައިވެރިވުން ހިމެނޭ ގޮތަށް ގުދުރަތީ މާހައުލަށް އިހުތިރާމްކޮށް ރައްކާތެރިކުރުމަކީ ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކުން ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. 8. ސަގާފީ ނާޒުކުކަން: ކިރިބާޓީއަކީ މުއްސަނދި ސަގާފީ ތަރިކައެއް އޮތް ރަށެއް ކަމަށާއި، ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ލޯކަލް ސަގާފަތްތައް ގަބޫލުކޮށް އިހުތިރާމް ކުރުމަށް ބާރުއަޅާ ކަމަށެވެ. ރަށްރަށަށް ޒިޔާރަތްކުރާއިރު ހެޔޮގޮތުގައި ހެދުން އެޅުމާއި ފޮޓޯ ނެގުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ މުޤައްދަސް ތަންތަނަށް ވަނުމުގެ ކުރިން ހުއްދަ ހޯދުން ފަދަ ސަގާފީ އުސޫލުތަކަށް ސަމާލުވުން މުހިންމެވެ. ސަރުކާރުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ބަލައިގެން ވަކިވަކިން ބަދަލުވެދާނެތީ ކިރިބާޓީއަށް ދަތުރުކުރުމުގެ ކުރިން އަބަދުވެސް ކަސްޓަމްސްގެ އެންމެ ފަހުގެ ގަވާއިދުތަކުގެ މައުލޫމާތު ލިބިފައިވުން ހަނދާން ކުރާށެވެ. މި ގައިޑްލައިންތަކަށް ތަބާވުމަކީ އުނދަގުލެއް ނެތް ތަޖުރިބާއެއް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމުގެ އިތުރުން ދެމެހެއްޓެނިވި ފަތުރުވެރިކަމާއި ކިރިބާޓީގެ ގުދުރަތީ ރީތިކަން ހިމާޔަތްކުރުމަށް ވެސް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ.

ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. އިމްޕޯޓް ޓެރިފް ޕޮލިސީއާ ބެހޭގޮތުން ކިރިބާޓީން ކަސްޓަމްސް ޑިއުޓީ ނަގަނީ އެގައުމަށް އެތެރެވާ ވަކި މުދަލުންނެވެ. މި ޓެރިފް ނަގަނީ ސަރުކާރަށް އާމްދަނީ ހޯދައިދިނުމަށާއި އެތެރޭގެ ސިނާއަތްތައް ހިމާޔަތް ކުރުމަށެވެ. ކިރިބާޓީގައި އިމްޕޯޓް ޑިއުޓީ ތަފާތުވަނީ އިމްޕޯޓް ކުރާ މުދަލުގެ ބާވަތަށް ބަލައިގެންނެވެ. ކާބޯތަކެތި، ހެދުން، އަދި ޒަރޫރީ މުދާ ފަދަ އަސާސީ ކޮންސިއުމަރ ގޫޑްސް އިން ލަގްޒަރީ އައިޓަމްސް އާއި ކޮންމެހެން ބޭނުން ނުވާ މުދަލާ އަޅާބަލާއިރު ކަސްޓަމްސް ޑިއުޓީގެ ރޭޓް ދަށްވެއެވެ. ކިރިބާޓީ ސަރުކާރުގެ އަމާޒަކީ ދިވެހި އުފެއްދުންތެރިކަމަށް ހިތްވަރު ދިނުމަކީ ދިވެހިރާއްޖޭގައި އުފެއްދިދާނެ ވަކި އުފެއްދުންތަކުން ބޮޑު ޓެރިފްތަކެއް ނަގައިގެންނެވެ. މި ސިޔާސަތަކީ ބޭރުގެ ވާދަވެރިކަމުން ލޯކަލް ސިނާއަތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ސިޔާސަތެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ސަރަހައްދީ ވިޔަފާރީގެ ބްލޮކްތައް ނުވަތަ ވަކި ގައުމުތަކާއެކު ކުރެވޭ ބައިލެޓަރަލް އެއްބަސްވުންތައް ފަދަ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރީގެ އެކި އެއްބަސްވުންތަކުގެ ދަށުން ކިރިބާޓީން އިސްތިސްނާ ޓެރިފް ރޭޓް ނުވަތަ އިސްތިސްނާތައް ތަންފީޒު ކުރެ އެވެ. މި އެއްބަސްވުންތަކުގެ ސަބަބުން ކިރިބާޓީއާއި އެގައުމުގެ ވިޔަފާރި ބައިވެރިންނާ ދެމެދު ވިޔަފާރީގެ ގުޅުންތައް ކުރިއެރުވުމުގެ އިތުރުން ވަކި އުފެއްދުންތަކަށް މާކެޓަށް ފަހި ގޮތެއްގައި ވަދެވޭނެ ގޮތް ފަހިވެގެންދެއެވެ. ކިރިބާޓީއަށް މުދާ ގެންނައިރު އިމްޕޯޓަރުން ކަސްޓަމްސްގެ ކަމާބެހޭ ހުރިހާ ގަވާއިދުތަކަށް ތަބާވުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. ކަސްޓަމްސް ޑިއުޓީތައް ޞަރީޙަކޮށް ކަނޑައެޅުމަށްޓަކައި އިންވޮއިސް، ޝިޕިންގ ޑޮކިއުމަންޓް، އަދި ސެޓްފިކެޓް އޮފް އޮރިޖިން ހިމެނޭ ގޮތަށް އިމްޕޯޓް ޑޮކިއުމަންޓޭޝަން ބޭނުންވެދާނެއެވެ. ފާހަގަކޮށްލެވޭ ކަމަކީ، އިގްތިސާދީ ހާލަތަށް ނުވަތަ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރީގެ ޑައިނަމިކްސްއަށް ބަލައިގެން ސަރުކާރުތަކުން ވަކިވަކިން އިމްޕޯޓް ޓެރިފް ޕޮލިސީތައް އިސްލާހުކުރާތީ މި މައުލޫމާތަށް ބަދަލު އަތުވެދާނެ ކަމެވެ. އެހެންކަމުން ކިރިބާޓީއަށް އެތެރެކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ވިޔަފާރީގެ އެއްވެސް ނިންމުމެއް ނިންމުމުގެ ކުރިން ކޮމާސް މިނިސްޓްރީ ނުވަތަ ކަސްޓަމްސް ޑިޕާޓްމަންޓް ފަދަ ރަސްމީ މަސްދަރުތަކާ މަޝްވަރާ ކުރުން ރަނގަޅެވެ. ނިންމާލަމުން ކިރިބާޓީން ރާއްޖެ އެތެރެވާ އެކި މުދަލުން އިމްޕޯޓް ޓެރިފް ނަގަނީ އެކަމުގައި ހިމެނޭ އުފެއްދުންތަކުގެ ބާވަތަށް ބަލާފައި ތަފާތު ރޭޓްތަކަކާ އެކުގަ އެވެ. މި ސިޔާސަތުގެ މަޤްޞަދަކީ ބޭރުގެ ވާދަވެރިކަމުން ދިވެހި ސިނާޢަތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އިތުރުން ޤައުމީ ތަރައްޤީއަށް އާމްދަނީ ހޯދުމެވެ.

މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީން އެކްސްޕޯޓް ކުރާ މުދަލުން ޓެކްސް ނެގުމުގެ ސިޔާސަތެއް ތަންފީޒު ކުރެ އެވެ. އެގައުމުން ވަކި އުފެއްދުންތަކުން އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ނަގަނީ އާމްދަނީ ހޯދުމަށާއި އިގްތިސާދަށް އެހީތެރިވުމުގެ ގޮތުންނެވެ. ކިރިބާޓީގެ އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ޕޮލިސީގެ މަގުސަދަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީ ކުރިއެރުވުމާއި އެތެރޭގެ ސިނާއަތްތައް ހިމާޔަތްކުރުމެވެ. އެއީ މުހިންމު ގޮތެއްގައި ރާއްޖޭގެ ބޮޑެތި އެކްސްޕޯޓްތައް ކަމަށްވާ މަސްވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ކޮޕްރާ (ހިކި ކާށި މަސް)، ކަނޑުމަހާއި، އަތްތެރި މަސައްކަތެވެ. ކިރިބާޓީގެ އިގްތިސާދުގައި މަސްވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކުގެ ދައުރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. މި އުފެއްދުންތަކުން އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ނަގަނީ ރާއްޖެއަށް އާމްދަނީ ލިބޭއިރު ދެމެހެއްޓެނިވި މަސްވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ކަށަވަރުކޮށްދިނުމަށެވެ. މީގެ އިތުރުން އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމަށް މުހިންމު ކާށި ސިނާއަތަށް އެހީތެރިވުމަށް ކޮޕްރާ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުން ޓެކްސް ނަގަ އެވެ. ކަނޑުމަހަކީ ކިރިބާޓީގައި އެކްސްޕޯޓްކުރާ މުހިއްމު އަނެއް މުދަލެވެ. ލޯކަލް ސީވީޑް އުފެއްދުމާއި ޕްރޮސެސިން އިންޑަސްޓްރީތަކަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގޮތުން ސަރުކާރުން ސީވީޑް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުން ވަކި ޓެކްސްތަކެއް ނަގާފާނެ އެވެ. ލޯކަލް އާޓިޒަނުން އުފައްދާ އަތްތެރި މަސައްކަތުން ވެސް ކިރިބާޓީގެ އެކްސްޕޯޓް މާކެޓަށް އެހީތެރިވެދެ އެވެ. މި ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކުން ގައުމުގެ ސަގާފީ ތަރިކަ ދައްކުވައިދެއެވެ. އަތްތެރި މަސައްކަތަށް ވަކިން އަމާޒުކޮށްގެން އެއްވެސް ޓެކްސް ޕޮލިސީއަކާ ގުޅޭ ވަކި ތަފްސީލެއް މިވަގުތު ހޯދިފައި ނުވި ނަމަވެސް. ކިރިބާޓީން މުދާ އެކްސްޕޯޓްކުރާ ވިޔަފާރިތަކުން ސަރުކާރުގެ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކުން ކަނޑައަޅާފައިވާ ކަސްޓަމްސްގެ ކަމާބެހޭ ގަވާއިދުތަކާއި ޓެކްސް ނެގުމުގެ ސިޔާސަތުތަކަށް ތަބާވުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. ޓެކްސް ނެގުމުގެ ވަކި ރޭޓްތަކާ ބެހޭ ތަފްސީލީ މައުލޫމާތު ކަމާބެހޭ ޑިޕާޓްމަންޓްތަކުން ނުވަތަ ވިޔަފާރިއާއި ވިޔަފާރީގެ ޒިންމާދާރު އިދާރާތަކުން ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެއެވެ. ނިންމާލަމުން ކިރިބާޓީން އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ނަގަނީ މުހިންމު ގޮތެއްގައި މަސްވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކުން ކަމަށާއި، ކޮޕްރާ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުން މި ސިނާއަތްތައް ދެމެހެއްޓުމަށް އެހީތެރިވެދީފައިވާއިރު، އެ ސިނާއަތްތަކުގެ ބޯޑަރުތަކުގެ ތެރޭގައި އިގްތިސާދީ ތަރައްގީގެ މަސައްކަތްތަކަށް އެހީތެރިވެދީ އާމްދަނީ ލިބެ އެވެ

ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. އެކްސްޕޯޓް އޯރިއެންޓެޑް ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ކިރިބާޓީން ތަފާތު އެކްސްޕޯޓް ސެޓްފިކެޓްތަކުގެ ތެރެއިން ބައިނަލްއަގްވާމީ ފެންވަރުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ފެތޭ އުފެއްދުންތައް ކަށަވަރުކޮށްދެ އެވެ. ކިރިބާޓީގައި އެކްސްޕޯޓް ކުރާ މައިގަނޑު އެއް ސެޓްފިކެޓަކީ އައިއެސްއޯ 9001 ސެޓްފިކެޓެވެ. މި ސެޓްފިކެޝަނުން ދޭހަވަނީ ކުންފުންޏަކުން ކޮލިޓީ މެނޭޖްމަންޓް ސިސްޓަމެއްގެ ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަވެ، އެއްގޮތަކަށް އުފެއްދުން ނުވަތަ ހިދުމަތް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި ކަސްޓަމަރުންގެ ހިތްހަމަޖެހުން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ކަމެވެ. އައިއެސްއޯ 9001 ސެޓްފިކެޓް ހޯދައިގެން ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިތަކުން ދައްކަނީ އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް މަތީ ފެންވަރުގެ މުދާ އުފެއްދުމަށް ކުރާ މަސައްކަތެވެ. ކިރިބާޓީން އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ލިބޭ އަނެއް މުހިންމު ސެޓްފިކެޓަކީ ހެޒާޑް އެނަލިސިސް އެންޑް ކްރިޓިކަލް ކޮންޓްރޯލް ޕޮއިންޓްސް (އެޗްއޭސީސީޕީ) ސެޓްފިކެޓެވެ. އެޗްއޭސީސީޕީ އަކީ ކާބޯތަކެތި އުފެއްދުމުގައި ކުރިމަތިވެދާނެ ނުރައްކާތައް ދެނެގަނެ، އެކަންކަން ހުއްޓުވުމަށް ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތައް ގާއިމްކުރާ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގޮތުން ގަބޫލުކުރެވޭ ނިޒާމެކެވެ. އެޗްއޭސީސީޕީ ސެޓްފިކެޓް ހޯދައިގެން ކިރިބާޓީގެ ކާބޯތަކެތި އެކްސްޕޯޓްކުރާ ފަރާތްތަކުން އެމީހުންގެ އުފެއްދުންތަކުގެ ރައްކާތެރިކަމާއި ފެންވަރު ކަށަވަރުކޮށްދީ، މުދަލަށް ކޮންސިއުމަރުންގެ އިތުބާރު ބޮޑުކޮށްދެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ކިރިބާޓީގެ ވަކި ބައެއް ސިނާއަތްތަކަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ޚާއްޞަ ސެޓްފިކެޓްތަކެއް ބޭނުންވެއެވެ. މިސާލަކަށް ކިރިބާޓީން އެކްސްޕޯޓްކުރާ މަސްވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތައް ދެމެހެއްޓެނިވި މަސްވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކާއި ތިމާވެށީގެ ޒިންމާ ދައްކާލުމަށް ފްރެންޑް އޮފް ދަ ސީ ނުވަތަ މެރިން ސްޓިވަރޑްޝިޕް ކައުންސިލް (އެމްއެސްސީ) ފަދަ ޖަމިއްޔާތަކުން ކަނޑައަޅާފައިވާ މިންގަނޑުތަކަށް ފުރިހަމަވާން ޖެހިދާނެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އޯގަނިކް ސެޓްފިކެޓް ފަދަ ވަކި އީކޯ ފްރެންޑްލީ ސެޓްފިކެޓްތަކަކީ ވެސް ކިރިބާޓީން އެކްސްޕޯޓްކުރާ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކާ ގުޅުންހުރި ސެޓްފިކެޓްތަކަކަށް ވެދާނެ އެވެ. މި ސެޓްފިކެޓްތަކުގެ ސަބަބުން އުފެއްދުންތައް އިންދައިފައިވަނީ ގެއްލުން ހުރި ކެމިކަލް ނުވަތަ ޕެސްޓިސައިޑް ނުލައި އޯގަނައިޒް ފާމިންގ މެތެޑްސް ބޭނުންކޮށްގެން ކަމުގެ ޔަގީންކަން ކޮންސިއުމަރުންނަށް ލިބެއެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، އެކްސްޕޯޓްކުރާ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ކިރިބާޓީން ކޮލިޓީ މެނޭޖްމަންޓް ސިސްޓަމްތަކަށް އައިއެސްއޯ 9001 ފަދަ އެކި ސެޓްފިކެޓްތަކުގެ ތެރެއިން ހަރުކަށި މިންގަނޑުތަކެއް ދަމަހައްޓަ އެވެ؛ ކާބޯތަކެތީގެ ރައްކާތެރިކަމަށް އެޗްއޭސީސީޕީ؛ މަސްވެރިކަމަށް ފްރެންޑް އޮފް ދަ ސީ ނުވަތަ އެމްއެސްސީ ފަދަ ސިނާއަތަށް ހާއްސަ ސެޓްފިކެޓްތައް؛ އަދި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކަށް އޯގަނިކް ސެޓްފިކެޓް ފަދަ އީކޯ ފްރެންޑްލީ ސެޓްފިކެޓްތައް ލިބިފައިވުން. މި ސެޓްފިކެޓްތަކުގެ އެހީގައި ކިރިބަޓީގެ އެކްސްޕޯޓްތަކާ މެދު ކޮންސިއުމަރުންގެ އިތުބާރު ބޮޑުކުރުމުގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކަންކަން ކުރިއަށް ގެންދިއުމާއި މަތީ ފެންވަރުގެ މިންގަނޑުތައް ކުރިއެރުވުމަށް އެހީތެރިވެދެ އެވެ. ޖުމްލަ ލަފުޒުތަކުގެ އަދަދު: 273

މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީއަށް ލޮޖިސްޓިކްސް އާއި ދަތުރުފަތުރުގެ ދާއިރާއިން ގިނަ ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެ އެވެ. ނަމަވެސް ކިރިބާޓީގައި އޮމާންކަމާއެކު ލޮޖިސްޓިކްސް އޮޕަރޭޝަންތައް ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށް ލަފާދެވޭ މަދު ގޮތްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. 1. އެއާފްރެއިޓް: ކިރިބާޓީގައި އެކި ދިމަދިމާލުގައި ގިނަ އަދަދެއްގެ ޖަޒީރާތައް ހިމެނޭތީ، ގިނަ ފަހަރަށް އެއާފްރެއިޓް އަކީ ދަތުރުފަތުރުގެ އެންމެ ފައިދާހުރި ގޮތެވެ. ސައުތު ތަރާވާގައި ހުންނަ ބޮންރިކީ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓަކީ އެގައުމުގެ ކާގޯ ފްލައިޓްތައް ދަތުރުކުރާ ބައިނަލްއަގްވާމީ މައި ގޭޓްވޭ އެވެ. ކިރިބާޓީއަށް ކާގޯގެ ހިދުމަތް ދޭ އިތުބާރު ހުރި އެއާލައިންތަކެއް ހޮވުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ކިރިބާޓީއަށް ދިއުމާއި ކިރިބާޓީން އަންނަ ޝިޕްމަންޓްތައް ބެލެހެއްޓުމުގެ ތަޖުރިބާ ލިބިފައިވާ ލޯކަލް ފްރެއިޓް ފޯވާޑަރުންނާ އެކު މަސައްކަތް ކުރުމަކީ އެ ޕްރޮސެސް ފަސޭހަކޮށްދޭނެ ކަމެކެވެ. 2. ކަނޑުގެ މުދާ އުފުލުން: ވައިގެ މުދާ އުފުލުމާ އަޅާބަލާއިރު ކަނޑުގެ ދަތުރުފަތުރަށް ގިނަ ވަގުތު ނަގާފާނެ ނަމަވެސް، ބޮޑެތި ނުވަތަ އަވަސް ނޫން ޝިޕްމަންޓްތަކަށް ޚަރަދު ކުޑަ ގޮތެއް ލިބިގެންދެއެވެ. ތަރާވާ ބަނދަރަކީ އިމްޕޯޓް އަދި އެކްސްޕޯޓްގެ ޕްރައިމަރީ ބަނދަރެކެވެ. މެޓްސަން ފަދަ ޝިޕިން ލައިންތަކުން ކިރިބާޓީ އާއި ފިޖީ ނުވަތަ އޮސްޓްރޭލިއާ ފަދަ އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކާ ގުޅުވައިދޭ ގަވާއިދުން ހިދުމަތް ދެ އެވެ. 3. ލޯކަލް ކުއަރިއަރ ޚިދުމަތް: ޚުދު ކިރިބާޓީގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ކުދި ޕާރުސަލް ނުވަތަ ލިޔެކިޔުންތަކަށް ލޯކަލް ކުއަރިއަރ ޚިދުމަތް ބޭނުންކުރުމަކީ ޢަމަލީ ގޮތުން ކުރެވިދާނެ ކަމެކެވެ. ބުޝް އެކްސްޕްރެސް ސާވިސް ފަދަ ކުންފުނިތަކުން ސައުތު ތަރާވާގެ ތެރޭގައި އެއްދުވަހަކު އިތުބާރު ހުރި ޑެލިވަރީއެއް ފޯރުކޮށްދެ އެވެ. 4. ގުދަނުގެ ވަސީލަތްތައް: ކިރިބާޓީގެ ތިރި ޖަޒީރާތަކުގައި ޖާގަ މަދުވުމުން އެކަށީގެންވާ ގުދަން ވަސީލަތްތައް ހޯދުމަކީ ގޮންޖެހުމަކަށް ވެދާނެ އެވެ؛ އެހެންނަމަވެސް ބައެއް ކުންފުނިތަކުން ގުދަން ހައްލުތައް ފޯރުކޮށްދެނީ ޚުދު ސައުތު ޓަރަވާ އައިލެންޑްގައެވެ. 5. ކަސްޓަމްސް ކްލިއަރެންސް: އޮމާންކަމާއެކު ކަސްޓަމްސް ކްލިއަރެންސް ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި ކިރިބާޓީއާއެކު ވިޔަފާރިކުރާ ފޮނުވާ ޤައުމުތަކާއި ލިބޭ ޤައުމުތަކުގެ އިމްޕޯޓް/އެކްސްޕޯޓް ގަވާއިދުތަކަށް އަމަލުކުރަންޖެހެއެވެ. ރާއްޖޭގެ ގަވާއިދުތަކަށް އަހުލުވެރި ތަޖުރިބާކާރު ކަސްޓަމްސް ބްރޯކަރުންނާ ޕާޓްނަރޝިޕް ހަދައިގެން ކްލިއަރިން ޕްރޮސެސްތައް އަވަސް ކުރުމަށް މަގުފަހިވެގެންދާނެ އެވެ. 6.ޓްރެކިންގ ޓެކްނޮލޮޖީ: ޖީޕީއެސް އިންނެބަލްޑް ޑިވައިސް ނުވަތަ ޓްރެކް އެންޑް ޓްރޭސް ސިސްޓަމް ފަދަ ޓްރެކިންގ ޓެކްނޮލޮޖީތައް ބޭނުންކުރުމުން ކިރިޓިމަޓީ އައިލެންޑް – އާންމުކޮށް މަޝްހޫރު ކްރިސްމަސް އައިލެންޑް – އާބާދީ ގިނަ އަދި ގިނަ މުދާތަކެއް ހިމެނޭ ސަޕްލައި ޗޭންތަކުގައި ފެންނަ މިންވަރު އިތުރުކުރެވިދާނެއެވެ އިތުރަށް ޤާއިމުވެފައިވާ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު ކިރިބާޓީގައި ލޮޖިސްޓިކަލް ގޮންޖެހުންތައް ހުރިއިރު، ފަރުވާތެރިކަމާއެކު ޕްލޭންކޮށް، ނަން މަޝްހޫރު ލޮޖިސްޓިކްސް ޕްރޮވައިޑަރުންނާ ގުޅިގެން މަސައްކަތްކުރުމަކީ މި ހުރަސްތަކުން އަރައިގަތުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެކެވެ. މި ދުރު ޖަޒީރާ ގައުމުގައި ދަތުރުފަތުރާއި ކަސްޓަމްސްގެ އުސޫލުތަކުގެ ޚާއްޞަ ޝަރުތުތައް ވިސްނޭ ޢިލްމުވެރި ލޯކަލް ޕާޓްނަރުންނާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ.

މުހިންމު ޓްރޭޑް ޝޯވތަކެއް

ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ކިރިބާޓީ ދުރުގައި އޮތް ނަމަވެސް ބައިނަލްއަގްވާމީ ބައެއް މުހިންމު ގަންނަ ފަރާތްތައް ޝައުގުވެރިކޮށް، ތަރައްގީއާއި ވިޔަފާރިއަށް އެކި ޗެނަލްތައް ގާއިމްކޮށްފައިވެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ދިވެހި އުފެއްދުންތައް ޕްރޮމޯޓްކުރުމަށާއި ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމަންޓަށް ހިތްވަރު ދިނުމުގެ ގޮތުން ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބައެއް މައުރަޒުތައް ރާއްޖޭގައި ބާއްވަ އެވެ. ކިރިބާޓީގައި ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރޮކިއުމަންޓްގެ މުހިންމު އެއް ޗެނަލަކީ ސަރުކާރުގެ އިދާރާތައް މެދުވެރިކޮށެވެ. ޓްރޭޑް މިޝަންތައް އިންތިޒާމްކޮށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ކޮންފަރެންސްތަކުގައި ބައިވެރިވެ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގަންނަ ފަރާތްތަކާއެކު ވިޔަފާރީގެ ފުރުސަތުތައް ފަހިކޮށްދިނުމުގައި ސަރުކާރުން ހީވާގި ދައުރެއް އަދާކުރެ އެވެ. އެމީހުން ލޯކަލް ވިޔަފާރިތަކާ ގާތުން މަސައްކަތްކޮށް މާކެޓްތައް ދެނެގަނެ، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ޝައުގުވެރިވާ ގަންނަ ފަރާތްތަކާ ގުޅުވައިދެ އެވެ. ޕްރޮކިއުމަންޓްގެ އަނެއް މުހިންމު މަގަކީ އދ.ގެ އިދާރާތައް ނުވަތަ ސަރުކާރު ނޫން ޖަމިއްޔާތައް (އެންޖީއޯ) ފަދަ ދުނިޔޭގެ ޖަމިއްޔާތަކާ ޕާޓްނަޝިޕް ހެދުމެވެ. މި ޖަމިއްޔާތަކުން ގިނަ ފަހަރަށް ތަރައްގީގެ މަޝްރޫއުތަކުގައި ހަރަކާތްތެރިވަނީ ލޯކަލް ގޮތުން މުދާ ނުވަތަ ހިދުމަތް ގަންނަން ޖެހޭ މަޝްރޫއުތަކެކެވެ. ލޯކަލް ވިޔަފާރިތަކަށް މި ޖަމިއްޔާތަކާ ގުޅުން ގާއިމްކުރެވޭނީ ޕްރޮކިއުމަންޓް ޝަރުތުތައް ފުރިހަމަކުރުމުގެ ގާބިލްކަން ދައްކައިގެން، ކަމާބެހޭ ފެންވަރުގެ މިންގަނޑުތަކަށް ތަބާވެގެންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ކިރިބާޓީން އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތައް ބޭނުންކުރަނީ ދުނިޔޭގެ ސަޕްލައި ކުރާ ފަރާތްތަކާއި ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ގަންނަން ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކާ ގުޅުވައިލުމުގެ ވަސީލަތެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. އޮންލައިން މާކެޓްޕްލޭސްތަކަކީ ޖިއޮގްރަފިކަލް ލިމިޓެޝަންތަކެއް ނެތި ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި އުފެއްދުންތައް ނުވަތަ ހިދުމަތްތައް ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ދައްކާލުމުގެ ފުރުސަތު ވިއްކާ ފަރާތްތަކަށް ލިބޭ ފުރުސަތެކެވެ. މައުރަޒުތަކުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު، އަހަރަކު އެއްފަހަރު ބާއްވާ މުހިންމު އެއް ހަރަކާތަކީ "ކިރިބަޓީ ޓްރޭޑް ޝޯ" އެވެ. މި މައުރަޒަކީ ކިރިބަޓީގެ ބާޒާރަށް އުފެއްދުންތައް ތައާރަފް ކުރަން ބޭނުންވާ ދިވެހި ވިޔަފާރިވެރިންނާއި ބޭރުގެ ކުންފުނިތަކަށް ވެސް ޕްލެޓްފޯމެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތް ކުރާ މައުރަޒެކެވެ. އެއީ އިންޑަސްޓްރީގެ ޕްރޮފެޝަނަލުންގެ މެދުގައި ނެޓްވޯކް ހެދުމާއި، މިހާރުގެ ޓްރެންޑްތަކާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ހިއްސާކުރުމާއި، އާ ޕާޓްނަޝިޕްތައް ހޯދުމާއި، އިނޮވޭޓިވް ޕްރޮޑަކްޓްތައް ދައްކާލުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިގެންދާ ކަމެކެވެ. މީގެ އިތުރުން ޕެސިފިކް އައިލެންޑްސް ޓްރޭޑް އެންޑް އިންވެސްޓްމަންޓް ކޮމިޝަން (ޕީއައިޓީއައިސީ) މައުރަޒު ފަދަ ސަރަހައްދީ ޓްރޭޑް ޝޯތަކުން ޕެސިފިކް އައިލެންޑްސް ގައުމުތަކުގެ އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުން އިތުރުކުރުމަށް ހާއްސަކޮށްގެން ފުރުސަތުތައް ލިބެ އެވެ. މިފަދަ އިވެންޓްތަކުގެ ސަބަބުން އަވަށްޓެރި އެހެން ގައުމުތަކާއެކު ކިރިބާޓީން ވެސް ތަފާތު އުފެއްދުންތައް ހޯދުމަށް ޝައުގުވެރިވާ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގަންނަ ފަރާތްތައް ޝައުގުވެރިވެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން މޫސުމަށް އަންނަ ބަދަލުތަކުގެ އަސަރުތަކުގެ ސަބަބުން ކަނޑުގެ ލޮނުގަނޑު މަތިވުމާއި ލޮނުފެން ވަދެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކަށް ނޭދެވޭ އަސަރުކުރާ ކަމަށް ބަލާއިރު، ކިރިބާޓީން އޯގަނައިޒް ކާބޯތަކެތި އެކްސްޕޯޓްކުރާ ފަރާތްތަކާއި ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކަންކަން ކުރުމަށް އިސްކަންދޭ ބައިނަލްއަގްވާމީ ގަންނަ ފަރާތްތަކާ ގުޅުވައިދިނުމަށް ވެސް އަމާޒު ހިފާފައިވާ މަސައްކަތްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، ކިރިބާޓީ ދުރުގައި އޮތުމުން ޖިއޮގްރަފިކަލް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމަށާއި، ނަމަވެސް ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރޮކިއުމަންޓަށް އެކި ޗެނަލްތައް ގާއިމް ކުރުމަށް އެގައުމަށް ކާމިޔާބު ކުރެވިފައިވާ ކަމަށެވެ. ސަރުކާރުގެ އިދާރާތަކުގެ ތެރެއިން ވިޔަސް، ދުނިޔޭގެ ޖަމިއްޔާތަކާ އެކު ޕާޓްނަޝިޕް ހެދުމުން ވިޔަސް، އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކުން ވިޔަސް ނުވަތަ ޓްރޭޑް ޝޯތަކާއި މައުރަޒުތަކުގައި ބައިވެރިވުމުން ވިޔަސް ކިރިބާޓީގެ އަމާޒަކީ ލޯކަލް އުފެއްދުންތައް ޕްރޮމޯޓްކޮށް ބޭރުގެ އިންވެސްޓްމަންޓަށް ފުރުސަތުތައް އުފެއްދުމެވެ.

އާންމު ސަރޗް އިންޖީނުތަކެވެ

ކިރިބާޓީގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ މަދު ސަރޗް އިންޖީނުތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ވެބްސައިޓްތަކާއެކު ތިރީގައި މިވަނީއެވެ. 1. ގޫގުލް (www.google.ki): ގޫގުލް އަކީ ދުނިޔޭގައި އެންމެ މަގުބޫލު ސަރޗް އިންޖީނެއް ކަމަށާއި، ކިރިބާޓީގައި ވެސް އިންޓަރނެޓް ބޭނުންކުރާ މީހުން ގިނައިން ބޭނުންކުރާ އިންޖީނެއް ކަމަށް ވެސް ގޫގުލް އިން ބުނެއެވެ. އެއީ ވެބް ޕޭޖްތަކާއި، ތަސްވީރުތަކާއި، ވީޑިއޯތަކާއި، ޚަބަރުތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް ފުރިހަމަ ސަރޗް ނަތީޖާތަކެކެވެ. 2. ބިންގް (www.bing.com): ބިންގް އަކީ ކިރިބާޓީގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ އަނެއް ސަރޗް އިންޖީނެވެ. އެއީ ވެބް ސަރޗް އާއި އިމޭޖް ސަރޗް ފަދަ ފީޗާސްތައް ގޫގުލް އާއި އެއްގޮތް ފީޗާސްތަކެއް ފޯރުކޮށްދޭ އެއްޗެކެވެ. 3. ޔަންޑެކްސް (www.yandex.com): ޔަންޑެކްސް އަކީ ރަޝިޔާގައި ހުންނަ ސަރޗް އިންޖީނެއް ކަމަށާއި، ކިރިބާޓީގައި ވެސް ޕްރެޒެންސް އެއް އޮންނަ ސަރޗް އިންޖީނެކެވެ. އެއީ މެޕް އަދި ތަރުޖަމާ ފަދަ އެހެން ހިދުމަތްތަކާ އެކު ވެބް ސަރޗިންގެ ގާބިލްކަން ފޯރުކޮށްދޭ ތަނެކެވެ. 4. ޔާހޫ (www.yahoo.com): ޔާހޫ އަކީ ކިރިބާޓީގެ މީހުންނަށް ވެބް ސަރޗް ކުރުމާއި، އީމެއިލް ޗެކްކުރުމާއި، ޚަބަރު ލިޔުންތައް ކިޔުން ފަދަ އެކިއެކި ބޭނުންތަކަށް ބޭނުންކުރެވޭ މަޝްހޫރު އަނެއް ސަރޗް އިންޖީނެކެވެ. 5. ޑަކްޑަކްގޯ (duckduckgo.com): ޑަކްޑަކްގޯ އަކީ އިންޓަނެޓްގެ އެކި މަސްދަރުތަކުން ޞައްޙަ ނަތީޖާ ފޯރުކޮށްދިނުމުގެ އިތުރުން ޔޫޒަރުންގެ ޑޭޓާ ރައްކާތެރިކުރުމަށް ބާރުއަޅާ ޕްރައިވެސީއަށް ފޯކަސްކުރާ ސަރޗް އިންޖީނެކެވެ. މިއީ ކިރިބާޓީގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ބައެއް ސަރޗް އިންޖީނުތަކެވެ؛ އެހެންނަމަވެސް، އަމިއްލަ ބޭނުންތަކަށް ނުވަތަ އާދަތަކަށް ބަލައިގެން އެމީހުން އިސްކަންދޭ ސަރޗް އިންޖީނު ހޮވުމުގައި ޔޫޒަރުންގެ ފަރުދީ އިސްތިގުލާލުތަކެއް ހުރެދާނެކަން ހަނދާނުގައި ބަހައްޓަންވާނެއެވެ.

ބޮޑެތި ރީނދޫ ޞަފްޙާތަކެވެ

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. ކިރިބާޓީ ދުރު ތަނެއްގައި ހުރި ނަމަވެސް އިންޓަނެޓްގައި އުފެދެމުން އަންނަ ޕްރެޒެންސެއް އޮތްއިރު، އެ ރަށުގެ ރައްޔިތުންނާއި ވިޔަފާރިތަކަށް ރީނދޫ ޕޭޖެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތް ކުރާ ބައެއް އޮންލައިން ޑައިރެކްޓަރީތައް ވެސް ހުރެ އެވެ. މިއީ ކިރިބާޓީގައި ހުރި ބައެއް ޕްރައިމަރީ ޔެލޯ ޕޭޖް ރިސޯސްތަކާއި އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓްތަކެވެ. 1. ޔެލޯ ޕޭޖްސް ކިރިބާޓީ - މިއީ ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިތަކާއި ރައްޔިތުންގެ ބޭނުންތަކަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ އޮންލައިން ޑައިރެކްޓަރީއެކެވެ. އެއީ އެކޮމޮޑޭޝަން، ރެސްޓޯރެންޓް، ދަތުރުފަތުރުގެ ހިދުމަތް، މެޑިކަލް ފެސިލިޓީސް، އަދި އެހެނިހެން އެކި ކެޓަގަރީތަކުގެ ފޯނު ނަންބަރާއި އެޑްރެސް، އަދި ވެބްސައިޓް ފަދަ ކޮންޓެކްޓް މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. ވެބްސައިޓް: www.yellowpages.ki 2. އައި-ކިރިބާޓީ ބިޒްނަސް ޑައިރެކްޓަރީ - މި ޑައިރެކްޓަރީގެ މަޤްޞަދަކީ ކިރިބާޓީގެ ތެރޭގައި ހިމެނޭ ލޯކަލް ވިޔަފާރިތައް ގުޅުވައިދިނުމުގެ އިތުރުން ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމާއި ތަރައްޤީ ކުރިއެރުވުމެވެ. އެއީ ދަނޑުވެރިކަމާއި، ފަތުރުވެރިކަމާއި، ރީޓެއިލް ފިހާރަތަކާއި، ޕްރޮފެޝަނަލް ސާވިސަސް ޕްރޮވައިޑަރުންނާއި، އަދިވެސް އެތައް ސިނާއަތެއްގެ ލިސްޓިންގްތަކެކެވެ. ވެބްސައިޓް: www.i-kiribaniti.com/business-directory 3. ފޭސްބުކް ވިޔަފާރި ޕޭޖްތައް - ދުނިޔޭގެ އެހެން ގިނަ ޤައުމުތަކެކޭ އެއްފަދައިން އެލިޕްސިސް ޕޮއިންޓް-ސެމީކޮލޮން ކިރިބާޓީގައިވެސް މީހުންނާއި ވިޔަފާރިތައް ގުޅުވައިދިނުމުގައި ފޭސްބުކްގެ ދައުރު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ލޯކަލް ގިނަ ޖަމިއްޔާތަކުން ވަނީ ފޭސްބުކް ވިޔަފާރި ޕޭޖްތައް އުފައްދާފައި ކަމަށާއި އެ ޕޭޖް މެދުވެރިކޮށް ސީދާ ކަސްޓަމަރުންނާ މުއާމަލާތް ކުރަނީ ފޯނު ނަންބަރު ނުވަތަ ވެބްސައިޓް ލިންކް ފަދަ ކޮންޓެކްޓް މައުލޫމާތު ހިއްސާކޮށްގެން ކަމަށެވެ. 4. ސަރުކާރުގެ ޑައިރެކްޓަރީތައް - ކިރިބާޓީގެ ސަރުކާރުގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓްތަކުގައި ސަރުކާރުގެ ޑިޕާޓްމަންޓްތަކަށް ނުވަތަ ޕޮލިސް ސްޓޭޝަން ނުވަތަ ހެލްތްކެއާ ސެންޓަރު ފަދަ އާންމު ހިދުމަތްތަކަށް ބޭނުންވާ ކޮންޓެކްޓްތައް ފޯރުކޮށްދޭ ޑައިރެކްޓަރީތައް ވެސް ހިމެނިދާނެއެވެ. ރިސޯސް ލިމިޓެޝަންގެ ސަބަބުން އޭގެ ކުޑަ ސައިޒާއި އާބާދީގެ ސައިޒަށް ބަލާއިރު ރިމޯޓް ވޯކް އެލިޕްސިސް ޕޮއިންޓް ސެމީ ކޮލޮން އިން މިއަށްވުރެ ފުޅާ އޮންލައިން ބިޒްނަސް ޑައިރެކްޓަރީތައް ނުލިބިދާނެކަން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު މި ޑައިރެކްޓަރީތަކަކީ އެތަނުގައި ދިރިއުޅޭ ދެ ރައްޔިތުންނަށް ނުވަތަ ސެންޓްރަލް ޕެސިފިކް ކަނޑުގެ ޓާކިޝް ފެންގަނޑުގެ ތެރޭގައި އޮންނަ މި ރީތި ޖަޒީރާ ޖަޒީރާ ޖަޒީރާތަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރަން ރާވާފައިވާ ފަރާތްތަކަށް ބޭނުންވާ ކަމާބެހޭ ކޮންޓެކްޓް ޑީޓެއިލްސް ހޯދުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ޑައިރެކްޓަރީތަކެކެވެ!

ވިޔަފާރީގެ ބޮޑެތި ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

ކިރިބާޓީގައި ބޮޑެތި އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. އޭގެ ތެރެއިން ބައެއް ވެބްސައިޓް އެޑްރެސްތަކާއެކު ތިރީގައި މިވަނީއެވެ. 1. ކިޑީ: މިއީ ކިރިބާޓީގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ޕްލެޓްފޯމެވެ. އިލެކްޓްރޯނިކްސް، ފެޝަން، ގޭތެރޭގެ ސާމާނު، އަދި އެހެނިހެން ގިނަ އުފެއްދުންތަކެއް މި ޕްލެޓްފޯމުން ލިބެން ހުންނާނެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: www.kiedy.ki 2. ކިރިބާޓީ އޮންލައިން މާޓް: މިއީ ހެދުންތަކާއި އެކްސެސަރީޒް އިން ފެށިގެން އިލެކްޓްރޯނިކްސް އަދި ގޭތެރޭގެ ސާމާނު ފަދަ ތަފާތު އުފެއްދުންތައް ލިބެން ހުންނަ އޮންލައިން މާކެޓެކެވެ. ވެބްސައިޓް: www.online-mart.ki 3. އައި-ކިރިބަޓީ ޝޮޕިންގ ސެންޓަރ: މި ޕްލެޓްފޯމަކީ އޮންލައިންކޮށް އުފެއްދުންތައް ބްރައުޒްކޮށް ގަތުމަށް ފަސޭހަ ގޮތެއް ލިބިގެންދާ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. ހެދުމުން ފެށިގެން ރީތިވުމަށް ބޭނުންކުރާ ސާމާނާއި ހަމައަށް ތަފާތު ތަކެތި މި ވެބްސައިޓުން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. ވެބްސައިޓް: www.i-kiribatishoppingcenter.com އެވެ 4. އެބޭ ސްޓޯރ (މާޗެންޑައިޒް): މި އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްގައި ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ އެބޭ އައިލެންޑްގެ ރައްޔިތުންނަށް ކާބޯތަކެތި، ބުއިން، ޕާސަނަލް ކެއާ ޕްރޮޑަކްޓްސް، އަދި ގޭތެރޭގެ ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ތަކެތި ފަދަ ގްރޮސެރީ ތަކެތީގެ ފުޅާ ދާއިރާއެއް ފޯރުކޮށްދިނުމަށެވެ. ވެބްސައިޓް: www.ebeyestore.com/kiribatimerchandise/ 5. ނަނިކޮމްވައި ޝޯކޭސް ޝޮޕް (ފޭސްބުކް ގްރޫޕް): ސަގާފީ އީ-ކޮމާސް ވެބްސައިޓެއް ނޫން ނަމަވެސް، މި ފޭސްބުކް ގްރޫޕަކީ ކިރިބާޓީގެ ލޯކަލް ސޭލަރުން ހެދުންތަކުން ފެށިގެން އަތްތެރި މަސައްކަތާއި ހަމައަށް މުދާ އިޝްތިހާރުކުރާ އޮންލައިން މާކެޓެއްގެ ގޮތުގައެވެ. ވެބްސައިޓް/ފޭސްބުކް ގްރޫޕް ލިންކް: www.facebook.com/groups/nanikomwaishowcaseshop/ މިއީ ކިރިބާޓީގައި ލިބެން ހުރި ބޮޑެތި އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ތެރެއިން އޮންލައިން ޝޮޕަރުންނަށް ތަފާތު ވައްތަރުގެ އުފެއްދުންތައް ލިބޭ ބައެއް ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ. މި ވެބްސައިޓްތައް ޖަވާބު ލިޔެފައިވާ ވަގުތު (2021) އެކްޓިވް ނަމަވެސް، ވަގުތު ފާއިތުވަމުންދާ ވަރަކަށް ވެބްސައިޓްތަކަށް ބަދަލު އަތުވެދާނެތީ، މިހާރު ލިބެން ހުރިތޯ ބެލުމަކީ އަބަދުވެސް ރަނގަޅު ކަމެއްކަން ފާހަގަކުރަމެވެ.

ބޮޑެތި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީގައި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތައް ބޭނުންކުރުމަކީ މިދިޔަ އަހަރުތަކުގެ ތެރޭގައި މަގުބޫލުކަން އިތުރުވެފައިވާ ކަމެކެވެ. ކިރިބާޓީގެ މީހުން ތަފާތު ސޯޝަލް ނެޓްވޯކިން ވެބްސައިޓްތަކާއި އެޕްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ރައްޓެހިންނާ ގުޅިގެން މައުލޫމާތު ހިއްސާކުރުމާއި އޮންލައިން ކޮމިއުނިޓީތަކުގައި ބައިވެރިވެ އެވެ. މިއީ ކިރިބާޓީގެ މީހުން ބޭނުންކުރާ މަޝްހޫރު ބައެއް ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކާއި އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓް އެޑްރެސްތަކެވެ. 1. ފޭސްބުކް (https://www.facebook.com): ފޭސްބުކަކީ ކިރިބާޓީގައި ގިނައިން ބޭނުންކުރާ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. އެއީ ޕްރޮފައިލް އުފެއްދުމާއި، ރައްޓެހިންނާއި އާއިލާގެ މެމްބަރުންނާ ގުޅުމާއި، ފޮޓޯ އާއި ވީޑިއޯ ހިއްސާކުރުމާއި، ގްރޫޕްތަކާ ގުޅުމުގެ ފުރުސަތު ލިބޭ ގޮތަށެވެ. 2. ވަޓްސްއެޕް (https://www.whatsapp.com): ވަޓްސްއެޕް އަކީ ޓެކްސްޓް މެސެޖް ފޮނުވުމާއި، ވޮއިސް އަދި ވީޑިއޯ ކޯލް ކުރުމާއި، ފޮޓޯ އަދި ވީޑިއޯ ފަދަ މަލްޓިމީޑިއާ ފައިލްތައް ހިއްސާކުރުމުގެ ވަސީލަތްތަކުގެ ތެރެއިން މެސެޖިންގ އެޕްއެކެވެ. 3. އިންސްޓަގްރާމް (https://www.instagram.com): އިންސްޓަގްރާމް މެދުވެރިކޮށް ފޮޓޯތަކާއި ކުރު ވީޑިއޯތައް ފޮލޯވަރުންނާ އެކު ޕްރޮފައިލް މެދުވެރިކޮށް ހިއްސާ ކުރެވޭނެ އެވެ. އަދި ހެޝްޓެގް ނުވަތަ ލޮކޭޝަން ޓެގް ބޭނުންކޮށްގެން އެހެން މީހުން އުފައްދާ ކޮންޓެންޓް ވެސް ޔޫޒަރުންނަށް އެކްސްޕްލޯރ ކުރެވޭނެ އެވެ. 4. ޓްވިޓަރ (https://twitter.com): ޓްވިޓަރ އަކީ ޓްވީޓް ކިޔާ ކުރު މެސެޖުތައް ޕޯސްޓް ކުރެވޭ މައިކްރޯބްލޮގިންގ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. ޝައުގުވެރިވާ މައުޟޫއުތަކުގެ މައުލޫމާތު ހޯދުމަށް ނުވަތަ އަމިއްލަ ޚިޔާލުތައް ޓްވީޓް ކުރުމަށް އެހެން އެކައުންޓްތައް ފޮލޯ ކުރެވޭނެ އެވެ. 5. ސްނެޕްޗެޓް (https://www.snapchat.com): ސްނެޕްޗެޓްގައި ފިލްޓަރުތަކުން ފޮޓޯ މެސެޖިން، 24 ގަޑިއިރު ފަހުން މުއްދަތު ހަމަވާ ވާހަކަތައް ގެއްލި، އަދި ޔޫޒަރުންގެ ސިފަ ބަދަލުކޮށްދޭ އޮގްމެންޓެޑް ރިއަލިޓީ ލެންސް ފަދަ ފީޗާސްތައް ލިބެން ހުރެ އެވެ. 6. ޔޫޓިއުބް (https://www.youtube.com): ޔޫޓިއުބަކީ މުނިފޫހިފިލުވުމުން ފެށިގެން ތައުލީމީ ދާއިރާއާ ހަމައަށް އެކި މައުޟޫއުތަކުގައި އަމިއްލައަށް ވީޑިއޯ އަޕްލޯޑް ނުވަތަ އެހެން މީހުން އުފައްދާ ކޮންޓެންޓް ބަލާ ވީޑިއޯ ހިއްސާކުރާ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. 7.LinkedIn(https:linkedin/com) ލިންކްޑްއިން އަކީ މުހިންމު ގޮތެއްގައި ޕްރޮފެޝަނަލް ނެޓްވޯކިންގ ގެ ބޭނުމުގައި ބޭނުންކުރާ އެއްޗެއް ކަމުގައި ވާއިރު، ވަކިވަކި ފަރުދުންނަށް އެމީހުންގެ ހުނަރާއި ތަޖުރިބާ ފާހަގަކޮށްދޭ ޕްރޮފައިލްތައް އުފެއްދުމުގެ އިތުރުން އެކުވެރިންނާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރެވޭނެއެވެ މިއީ ކިރިބާޓީގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ މަދު މިސާލުތަކެކެވެ؛ އެހެންނަމަވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަމަކީ ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގައި އިންޓަނެޓް ލިބޭ މިންވަރަށް ބަލާއިރު ލިބޭނެ ގޮތް ތަފާތުވެދާނެ ކަމެވެ.

ސިނާއަތުގެ ބޮޑެތި ޖަމިއްޔާތަކެވެ

ކިރިބާޓީ އަކީ ޕެސިފިކް ކަނޑުގެ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށާއި، އެގައުމުގެ މައިގަނޑު ސިނާއަތްތައް މުހިންމު ގޮތެއްގައި ފޯކަސް ކުރަނީ މަސްވެރިކަމާއި ދަނޑުވެރިކަމާއި ފަތުރުވެރިކަމަށެވެ. މިއީ ކިރިބާޓީގެ ބޮޑެތި ސިނާއަތުގެ ޖަމިއްޔާތަކުގެ ތެރެއިން ބައެއް ޖަމިއްޔާތަކެވެ. 1. ކިރިބާޓީ ޗެމްބަރ އޮފް ކޮމާސް އެންޑް އިންޑަސްޓްރީ (ކޭސީސީއައި) - ކޭސީސީއައިގެ އަމާޒަކީ ކިރިބާޓީގައި ވިޔަފާރިއާއި އިންވެސްޓްމަންޓްގެ ފުރުސަތުތައް ފަހިކޮށްދީގެން އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމާއި ތަރައްޤީ ކުރިއެރުވުމެވެ. އެއީ އުފެއްދުންތެރިކަމާއި، ރީޓެއިލް، ޚިދުމަތްތަކާއި، މަސްވެރިކަމާއި، ދަނޑުވެރިކަމާއި، ފަތުރުވެރިކަމާއި، އިމާރާތްކުރުމާއި، ފަދަ އެކި ދާއިރާތައް ތަމްސީލުކުރާ ތަނެކެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.kiribatichamber.com/ 2. ކިރިބާޓީ މަސްވެރިންގެ ޖަމިއްޔާ (ކޭއެފްއޭ) - ކިރިބާޓީގެ މަސްވެރިންގެ މެދުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި މަސްވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ކުރިއެރުވުމަށް ކޭއެފްއޭއިން މަސައްކަތް ކުރެއެވެ. އެއީ ކަނޑުގެ ވަސީލަތްތައް ރައްކާތެރިކޮށް ބެލެހެއްޓުމުގެ ޔަގީންކަން ދިނުމުގެ އިތުރުން މާކެޓަށް ވަނުމުގެ ފުރުސަތުތަކުގައި މެމްބަރުންނަށް އެހީތެރިވެދިނުމެވެ. ވެބްސައިޓް: ލިބެން ނެތް 3. ކިރިބާޓީ ފާމަރސް އެސޯސިއޭޝަން (ކޭއެފްއޭ) - ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުކުޅުތަކާ ބެހޭ ތަމްރީނު ޕްރޮގްރާމްތައް ފޯރުކޮށްދީ، ލޯކަލް ދަނޑުވެރިކަމުގެ އިތުރުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގޮތުންވެސް އެމީހުންގެ އުފެއްދުންތައް މާކެޓްކުރުމުގައި އެހީތެރިވެދީގެން ލޯކަލް ދަނޑުވެރިންނަށް އެހީތެރިވެދެއެވެ. ވެބްސައިޓް: ލިބެން ނެތް 4. ކިރިބާޓީ ހޮޓެލިއަރސް އެސޯސިއޭޝަން (ކޭއެޗްއޭ) - ކިރިބާޓީގެ ކުރިއަރަމުން އަންނަ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގައި ހޮޓަލް އޯނަރުންނާއި އޮޕަރޭޓަރުން ތަމްސީލުކުރަނީ ކޭއެޗްއޭ އެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ކުރިއެރުވުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާއިރު، ހޮސްޕިޓަލިޓީ އިންޑަސްޓްރީއަށް ފައިދާހުރި ސިޔާސަތުތަކަށް ވެސް ވަކާލާތު ކުރެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: ލިބެން ނެތް 5. ރޮޓަރެކްޓް ކްލަބް އޮފް ތަރާވާ - ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ސިނާޢަތުގެ ޖަމްޢިއްޔާއެއް ނޫން ނަމަވެސް، ޒުވާނުން އިސްވެ ހުންނަ މި ޖަމިއްޔާއަކީ ބިޒްނަސް މެނޭޖްމަންޓް، އެގްރިކަލްޗަރ ސައިންސް، ހޮސްޕިޓަލިޓީ މެނޭޖްމަންޓް ފަދަ އެކި ދާއިރާތަކުން ޒުވާން ޕްރޮފެޝަނަލުންގެ މެދުގައި ވޮކޭޝަނަލް ސާވިސް ޕްރޮމޯޓްކުރާ ޖަމިއްޔާއެކެވެ. ވެބްސައިޓް: ލިބެން ނެތް ބައެއް މައުލޫމާތު ވަގުތު ފާއިތުވަމުންދާ ވަރަކަށް ބަދަލުވެދާނެ ނުވަތަ ރާއްޖޭގެ ދުރު ހިސާބުގައި އޮތުމުން އޮންލައިންކޮށް ފަސޭހައިން ނުލިބިދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ.

ވިޔަފާރިއާއި ވިޔަފާރީގެ ވެބްސައިޓްތަކެވެ

ރަސްމީކޮށް ރިޕަބްލިކް އޮފް ކިރިބާޓީގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ކިރިބާޓީ އަކީ މެދުތެރޭ ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެކެވެ. އެގައުމު އެކުލެވިގެންވަނީ 33 މުރަކަ އެޓޯލް އާއި ޖަޒީރާތަކެއްގެ މައްޗަށް ކަމުން މިއީ ދުނިޔޭގައި އެންމެ ކުޑަކޮށް ތަރައްގީވެފައިވާ އެއް ގައުމެވެ. ކިރިބާޓީގެ ދުރު ތަނާއި ވަސީލަތްތައް މަދު ނަމަވެސް، އެގައުމުގެ ތެރޭގައި ވިޔަފާރީގެ ފުރުސަތުތަކާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ އިގްތިސާދީ އަދި ވިޔަފާރިއާ ގުޅުން ހުރި ބައެއް ވެބްސައިޓްތައް އެބަހުއްޓެވެ. 1. މިނިސްޓްރީ އޮފް ކޮމާސް، އިންޑަސްޓްރީސް އެންޑް ކޯޕަރޭޓިވްސް (އެމްސީއައިސީ) - އެމްސީއައިސީގެ މަސްއޫލިއްޔަތަކީ ކިރިބާޓީގައި ވިޔަފާރިއާއި އިންވެސްޓްމަންޓް ހަރަކާތްތައް ކުރިއެރުވުމާއި މަގުފަހިކޮށްދިނުމެވެ. އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓުން އިންވެސްޓްމަންޓް ފުރުސަތުތަކާއި، ވިޔަފާރީގެ ސިޔާސަތުތަކާއި، ގަވާއިދުތަކާއި، ވިޔަފާރީގެ ޚަބަރުތަކުގެ މައުލޫމާތު ލިބެއެވެ. ވެބްސައިޓް: http://www.commerce.gov.ki/ 2. މަސްވެރިކަމުގެ ޑިޕާޓްމަންޓް - ޑޮމެސްޓިކް ކޮންސިއުމަންޓާއި އެކްސްޕޯޓް އާމްދަނީއަށް ވެސް މަސްވެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތަކަށް ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވާ ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ކިރިބާޓީގެ ފިޝަރީޒް ޑިޕާޓްމަންޓަކީ ކަނޑުގެ ސަރަހައްދުގައި މަސްވެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތައް ރެގިއުލޭޓްކުރުމުގައި ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ގައުމެކެވެ. ބޭރުގެ އުޅަނދުތަކަށް ލައިސަންސް ދިނުމަށް ޝަރުތު ހަމަވާ ގޮތުގެ މައުލޫމާތު އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓުން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. ވެބްސައިޓް: http://fisheries.gov.ki/ 3. ޕަބްލިކް ޔުޓިލިޓީސް ބޯޑު (ޕީ.ޔޫ.ބީ) - ކިރިބާޓީގެ ތެރޭގައި ކަރަންޓް ފޯރުކޮށްދިނުމާއި ފެން ބެހުމުގެ ކަންކަން ފަދަ ޔުޓިލިޓީތައް ބެލެހެއްޓުމުގެ މަސްއޫލިއްޔަތު އަދާކުރަނީ ޕީޔޫބީންނެވެ. މި ވެބްސައިޓުގައި ޕީޔޫބީން ފޯރުކޮށްދޭ ހިދުމަތްތަކާ ބެހޭ ތަފްސީލާއި ގުޅޭނެ ގުޅޭނެ މައުލޫމާތާއި ގުޅޭ މައުލޫމާތު ލިބިގެންދެއެވެ. ވެބްސައިޓް: http://www.pubgov.ki/ 4. ނޭޝަނަލް ބޭންކް އޮފް ކިރިބާޓީ (އެންބީކޭ) - ކިރިބާޓީގައި ބޭންކިން ހިދުމަތް ނުވަތަ ފައިނޭންސިން އޮޕްޝަންތަކަށް ޝައުގުވެރިވާ ފަރުދުންނަށް ނުވަތަ ވިޔަފާރިތަކަށް ނޭޝަނަލް ބޭންކް އޮފް ކިރިބާޓީން އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމަށް އެހީތެރިވުމަށް ލޯނު ހިމެނޭ ގޮތަށް އެކިއެކި ބޭންކިން ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.nbk.com.ki/ 5. ޓޫރިޒަމް އޮތޯރިޓީ - ފަތުރުވެރިކަމަކީ ކިރިބާޓީގެ އިގްތިސާދުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެއް ކަމަށާއި، ފީނިކްސް އައިލެންޑްސް ޕްރޮޓެކްޓެޑް އޭރިއާ (ޕީޕީއޭ) ފަދަ ސާފު ގޮނޑުދޮށްތަކާއި ތަފާތު ކަނޑުގެ ދިރުންތަކުގެ އިކޯސިސްޓަމްތައް ފަދަ ނޭވާލާން އުނދަގޫ ގުދުރަތީ ރީތިކަން ހޯދުމަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތައް ޝައުގުވެރިކޮށްދެ އެވެ. ޓޫރިޒަމް އޮތޯރިޓީގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓުން ކިރިބާޓީގައި ދަތުރުފަތުރާ ގުޅުން ހުރި ވިޔަފާރިތަކާ އެކު ފަތުރުވެރިންގެ ޝައުގުވެރިކަން ހުންނަ ތަންތަނާ ބެހޭ ފުޅާ މައުލޫމާތު ލިބެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.kiribatitourism.gov.ki/ ފޯރުކޮށްދޭ މައުލޫމާތަށް ބަދަލު އަތުވެދާނެ ކަމަށާއި، ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިއާއި އިގްތިސާދީ ހަރަކާތްތަކާ ބެހޭ އެންމެ ޞައްޙަ އަދި އެންމެ އަޕްޑޭޓް މަޢުލޫމާތު ހޯދުމަށް އެކި ވެބްސައިޓްތަކަށް ޒިޔާރަތް ކުރުން ރަނގަޅު ކަމަށް ފާހަގަކުރަމެވެ.

ޓްރޭޑް ޑޭޓާ ކިއުއަރީ ވެބްސައިޓްތަކެވެ

ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރީގެ ތަފާސްހިސާބުތައް ހޯދުމަށް ޓްރޭޑް ޑޭޓާގެ ބައެއް ވެބްސައިޓްތައް ލިބެން ހުރެ އެވެ. ތިރީގައި މިވަނީ އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ބައެއް ތަކެތި: 1. ޓްރޭޑް މެޕް - އިންޓަރނޭޝަނަލް ޓްރޭޑް ސެންޓަރ (އައިޓީސީ) އިން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ޓްރޭޑް މެޕް މެދުވެރިކޮށް ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރީގެ ތަފްސީލީ ތަފާސްހިސާބުތަކާއި އިންޑިކޭޓަރުތައް ލިބިގެންދެއެވެ. އެއީ ކިރިބާޓީއަށް މުދަލާއި ހިދުމަތްތައް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމާއި އިމްޕޯޓް ކުރުމާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ވެސް ފޯރުކޮށްދޭ ތަނެކެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.trademap.org/Country_SelProductCountry_TS.aspx?nvpm=1%7c296%7c361%7c156%7c516%7c1344%7c7288 2. ވޯލްޑް އިންޓަގްރޭޓެޑް ޓްރޭޑް ސޮލިއުޝަން (WITS) - ވިޓްސް އަކީ ވޯލްޑް ބޭންކުން ތައްޔާރުކޮށްފައިވާ ފުރިހަމަ ވިޔަފާރީގެ ޑޭޓާބޭސްއެކެވެ. އެއީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރީގެ އެކި ކަންކަން ހިމެނޭ ގޮތަށް ޓެރިފް ރޭޓާއި، ޓެރިފް ނޫން ފިޔަވަޅުތަކާއި، މާކެޓަށް ވަދެވޭނެ މައުލޫމާތާއި، އަދިވެސް އެތައް ކަމެއް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. ވެބްސައިޓް: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/KIR 3. އދ.ގެ ކޮމްޓްރޭޑް ޑޭޓާބޭސް - އދ. މި ޕްލެޓްފޯމްގެ ތެރެއިން ކިރިބާޓީގެ ވަކި އެކްސްޕޯޓް ނުވަތަ އިމްޕޯޓް ޑޭޓާއެއް ޔޫޒަރުންނަށް ހޯދައިލެވޭނެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: https://comtrade.un.org/ 4. ވިޔަފާރީގެ އިޤްތިޞާދު - ވިޔަފާރީގެ އިޤްތިޞާދަކީ ދުނިޔޭގެ އިޤްތިޞާދީ ނިޝާންތަކާއި، މާލީ މާކެޓްތަކާއި، ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރީގެ ޙާލަތްތަކަށް އިތުބާރުހުރި މަޞްދަރެކެވެ. އެގޮތުން ކިރިބާޓީގެ އެންމެ ފަހުގެ ވިޔަފާރީގެ ހިސާބުތަކުގެ މައުލޫމާތު ތާރީހީ ޑޭޓާއާ އެކު ހިމަނާފައިވެ އެވެ. ވެބްސައިޓް: https://tradingeconomics.com/kiribati/exports 5.GlobalEDGE - GlobalEDGE އަކީ މިޝިގަން ސްޓޭޓް ޔުނިވަރސިޓީން ތަރައްޤީކޮށްފައިވާ އޮންލައިން ރިސޯސް ޕްލެޓްފޯމެއް ކަމަށާއި، މިއީ ޤައުމީ ޕްރޮފައިލް، އިޤްތިޞާދީ ތަޙުލީލު، ސިނާޢަތުގެ ރިޕޯޓް ފަދަ ތަފާސްހިސާބު ވަސީލަތްތައް ފޯރުކޮށްދޭ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. ވެބްސައިޓް: https://globaledge.msu.edu/countries/kiribati/tradenumbers ބައެއް ސައިޓްތަކަށް ޕޭޑް ސަބްސްކްރިޕްޝަން ބޭނުންވެދާނެ ނުވަތަ ވަކި ފީޗާސްތަކެއް ނުވަތަ ވަގުތުތަކެއް ލިމިޓްކޮށްފައި ހުރެދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ. ކިރިބާޓީއަށް ޚާއްޞަ ޓްރޭޑް ޑޭޓާ ޝަރުޠުތަކަށް އެންމެ ރަނގަޅަށް ފުރިހަމަވާ ވެބްސައިޓެއް ހޯދުމަށް ކޮންމެ ވެބްސައިޓެއް އެކްސްޕްލޯރ ކުރުމަށް ލަފާދެއެވެ.

ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

ޕެސިފިކް ކަނޑުގައި އޮންނަ ކުޑަ ޖަޒީރާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ކިރިބާޓީ އަކީ އެހެން ގައުމުތަކާ އަޅާބަލާއިރު އިންފްރާސްޓްރަކްޗާ އާއި ޓެކްނޮލޮޖީގެ ކުރިއެރުންތައް މަދު ގައުމެކެވެ. އެހެންކަމުން ކިރިބާޓީގައި ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތައް ލިބޭނެ މިންވަރު ނިސްބަތުން މަދު ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. ނަމަވެސް ތިރީގައި މިވަނީ ވިޔަފާރީގެ ބޭނުމުގައި ބޭނުންކުރެވޭނެ މަދު ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތަކެކެވެ. 1. ޓްރޭޑްކީ (www.tradekey.com): ޓްރޭޑްކީ އަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ސަޕްލައި ކުރާ ފަރާތްތަކާއި ގަންނަ ފަރާތްތައް ގުޅުވައިދޭ ގްލޯބަލް ބީ2ބީ މާކެޓްޕްލޭސްއެކެވެ. ވަކިން ޚާއްޞަކޮށް ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ޚާއްސަ ލިސްޓިންގތަކެއް ނުހުންނާނެ ކަމުގައި ވިޔަސް، ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ބައިވެރިވެވޭނެ އެކި ކެޓަގަރީތަކާއި ޕްރޮޑަކްޓް ލިސްޓިންގތައް ހުށަހަޅައެވެ. 2. އަލީބާބާ (www.alibaba.com): އަލީބާބާ އަކީ ދުނިޔޭގެ އެންމެ ބޮޑު އެއް ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމް ކަމަށާއި، މިއީ ދުނިޔޭގެ އެތައް މިލިއަން ސަޕްލައިއަރުންނާއި ގަންނަ ފަރާތްތަކެއް ގުޅުވައިދޭ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. ކިރިބާޓީގައި ހިންގާ ވިޔަފާރިތަކާ ގުޅޭ ވަކި ލިސްޓިންގތަކެއް ނުހުންނާނެ ނަމަވެސް، ކިރިބާޓީގެ ކުންފުނިތަކަށް ޕްރޮފައިލް އުފައްދައި، އެމީހުންގެ އުފެއްދުންތައް ނުވަތަ ހިދުމަތްތައް މި ޕްލެޓްފޯމްގައި ދައްކާލެވޭނެ އެވެ. 3. ގްލޯބަލް ސޯސަސް (www.globalsources.com): ގްލޯބަލް ސޯސަސް އަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުގައި ސަޕްލައި ކުރާ ފަރާތްތަކާއި ގަންނަ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ވިޔަފާރި ކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ އަނެއް މަޝްހޫރު އޮންލައިން ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. މިދެންނެވި އެހެން ޕްލެޓްފޯމްތަކާ އެއްގޮތަށް، މި ޕްލެޓްފޯމްގައި ވެސް ކިރިބާޓީއަށް ފޯކަސްކުރާ ވަކި ބައިތަކެއް ނުވަތަ ލިސްޓިންގތަކެއް ނުލިބިދާނެ ނަމަވެސް، ލޯކަލް ކުންފުނިތަކަށް އަދިވެސް ވިޔަފާރީގެ ބޭނުމުގައި މި ޕްލެޓްފޯމް ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ. 4. އީސީ21 (www.ec21.com): އީސީ21 އަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފެންވަރުގައި އުފެއްދުންތަކާއި ހިދުމަތްތައް ވިޔަފާރިކުރުމަށް ގިނަ ކެޓަގަރީތަކެއް ހުށަހަޅާ ދުނިޔޭގެ ބީ2ބީ މާކެޓްޕްލޭސްއެކެވެ. ސައިޒުގެ ސަބަބުން ހަމައެކަނި ކިރިބާޓީގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ފޯކަސްކުރާ ޑެޑިކޭޓެޑް ސެކްޝަންތައް ނެތް ނަމަވެސް، ކިރިބާޓީގެ ކުންފުނިތަކަށް އަދިވެސް މި ޕްލެޓްފޯމްގެ ފީޗާސް ލީވަރކޮށްގެން ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ޕޮޓެންޝަލް ޓްރޭޑިން ޕާޓްނަރުންނާ ގުޅޭނެ އެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ މުހިންމު ކަމަކީ މިއިން އެއްވެސް ޕްލެޓްފޯމެއް ސާފުކޮށް ކިރިބަޓީގެ ވިޔަފާރިތަކުގައި ބިނާވެފައިވާ ނުވަތަ ގުޅުން ހޯދަން ބޭނުންވާ ވިޔަފާރިތަކަށް ޚިދުމަތް ނުކުރާކަމެވެ.