More

TogTok

މައި މާކެޓްތަކެވެ
right
ޤައުމުގެ އޯވަރވިއު
ރަސްމީކޮށް ކިންގްޑަމް އޮފް ބޫޓާންގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި އޮންނަ ބިން ހިއްކާފައިވާ ގައުމެކެވެ. އުތުރުން ޗައިނާ އާއި ދެކުނާއި އިރުމައްޗާއި ހުޅަނގަށް އޮތީ އިންޑިއާ އެވެ. 750،000 އަށް ވުރެ ގިނަ މީހުންގެ އާބާދީއެއް އޮންނަ ބޫޓާނަކީ ދުނިޔޭގައި އެންމެ ފަހުން ބާކީ ހުރި ބުޑިސްޓް ރަސްކަމުގެ ތެރެއިން އެއް ރަސްކަމުގެ ގޮތުގައި މަޝްހޫރު ގައުމެކެވެ. އެގައުމަކީ ފަރުބަދަމަތީ ބިމެއް ކަމަށާއި، އުސްމިން 7،500 މީޓަރަށް އަރާ ކަމަށެވެ. އޭގެ ތަފާތު ޖިއޮގްރަފީގައި ފުން ވާދީތަކާއި، ފަޅު ފަޅުތަކާއި، ގްލޭޝިއަލް ކޯރުތައް ހިމެނޭއިރު، މިއީ ގަބޫލުކުރަން ދަތި ގުދުރަތީ ރީތިކަމަށް ބާރުފޯރުވާ ތަނެކެވެ. ސަރުކާރުން ފަތުރުވެރިކަން ހަރުކަށިކޮށް ރެގިއުލޭޓް ކުރަނީ ބޫޓާންގެ ތަފާތު މާހައުލާއި ސަގާފަތް ދެމެހެއްޓުމަށްޓަކައެވެ. ބޫޓާނުން ގެންގުޅެނީ ގްރޮސް ނޭޝަނަލް ހެޕީނެސް (ޖީއެންއެޗް) ގެ ނަމުގައި ތަފާތު ފަލްސަފާއެކެވެ. މި ކޮންސެޕްޓްގައި ބާރުއަޅަނީ ހަމައެކަނި މާއްދީ މުއްސަނދިކަމަށްވުރެ ބޮޑަށް ރޫޙާނީ ހެޔޮ ދުޅަހެޔޮކަމުގެ މައްޗަށް ބިނާވެފައިވާ ހޯލިސްޓިކް ޑިވެލޮޕްމަންޓަށެވެ. ސަރުކާރުން އިސްކަންދެނީ ސިއްހީ ފަރުވާއާއި، ތައުލީމާއި، ސަގާފީ ރައްކާތެރިކަމާއި، ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުން ފަދަ އުފާވެރިކަމުގެ ނިޝާންތަކަށެވެ. ތިމްޕޫ އަކީ ބޫޓާންގެ ވެރިރަށް އަދި އެންމެ ބޮޑު އާބަން ސެންޓަރެވެ. އެއީ ސަގާފީ އާކިޓެކްޗަރަލް ސްޓައިލްތަކާއި ޒަމާނީ ތަރައްގީ އެއްކޮށްލާއިރު ހަމަޖެހޭ މާހައުލެއް ދަމަހައްޓައިގެން އުފައްދާފައިވާ ތަނެކެވެ. ބުޑިޒަމްގެ ސަބަބުން ބޫޓާންގެ އާންމު ދިރިއުޅުމަށް ވަރަށް ފުން އަސަރުތަކެއް ކުރެ އެވެ؛ މުޅި ރާއްޖޭގައި އެތުރިފައި ހުރި މޮނާސްޓަރީތަކާއި ފައްޅިތައް ގުދުރަތާ އެއްގޮތަށް ދިއްލާފައިވާ ދިރުމެއް ހުރި ނަމާދު ދިދަތައް ދައްކާލާފައިވެ އެވެ. ބޫޓާންގެ އިޤްތިޞާދު މުހިންމު ގޮތެއްގައި ބަރޯސާވެފައިވަނީ ދަނޑުވެރިކަމަށް (ރައިސް އުފެއްދުން ހިމެނޭގޮތަށް)، ފަރުވެރިކަމަށް ބިނާކޮށްފައިވާ ސިނާޢަތްތައް ކަމަށްވާ ވަޅޯމަސް ނުވަތަ ބެލެހެއްޓިފައިވާ ފަރުތަކުން ލަކުޑި ފަދަ ދެމެހެއްޓެނިވި ވަސީލަތްތަކުން ފަރުނީޗަރ ހެދުން؛ ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް ޕަވަރ ޖެނެރޭޝަން އަކީ އާމްދަނީ ހޯދުމަށް މުހިންމު އަނެއް ދާއިރާއެކެވެ. މިތަނުގައި މުޖުތަމަޢު ބައްޓަންކުރުމުގައި ތަޢުލީމަކީ މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ އެއްޗެކެވެ؛ ސްކޫލްތަކުން ތައުލީމުގެ ހުރިހާ ފެންވަރެއްގައި ވެސް ގަވާއިދުން ކިޔަވައިދޭ މާއްދާތަކާ އެކު ބުޑިސްޓް އުސޫލުތައް ފޯރުކޮށްދެ އެވެ. އަދި އަސާސީ ސިއްހީ ވަސީލަތްތައް ގާއިމްކޮށްފައިވާ އެކިއެކި ސިއްހީ މަރުކަޒުތަކުގެ ތެރެއިން މުޅި ރާއްޖޭގައި ހިލޭ ސިއްހީ ހިދުމަތްތައް ލިބޭނެ އިންތިޒާމު ހަމަޖައްސައިދެ އެވެ. ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ކުރިން މޮޓޯރައިޒްޑް ވެހިކަލްތަކުން ނުފޯރާ ދުރު ސަރަހައްދުތައް ގުޅުވައިދޭ މަގު ހެދުމުގެ މަޝްރޫއުތަކުގެ ތެރެއިން އިންފްރާސްޓްރަކްޗާ ޒަމާނީ ކުރުމަށް މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވިފައިވެ އެވެ. ނަމަވެސް ޓޫރިޒަމް އަދިވެސް ލިމިޓްވެފައި ވަނީ ވިސާގެ ހަރަދު ބޮޑުކަމުން ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކުން ދަތުރު ބުކް ކުރަން ޖެހެނީ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ ޓުއާ އޮޕަރޭޓަރުން މެދުވެރިކޮށެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، ޤައުމީ އަމާޒެއްގެ ގޮތުގައި ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްޤީއާއި، ސަގާފީ ރައްކާތެރިކުރުމާއި، އުފާވެރިކަމަށް ސަމާލުކަން ދިނުމުން ބޫޓާނަކީ އެހެން ޤައުމުތަކާ ތަފާތު ޤައުމެކެވެ. ބިރުވެރި ބިމުގެ މަންޒަރުތަކާއި ސަގާފަތް ދެމެހެއްޓުމަށް ކުރާ ވައުދުތަކާއެކު، ހަގީގަތުގައި ވެސް ބޫޓާނަކީ ތަފާތު އަދި ޝައުގުވެރި ގައުމެއްގެ ގޮތުގައި ދެމިއޮތެވެ.
ގައުމީ ފައިސާ
އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާންގެ ޚާއްސަ ފައިސާއެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނީޒް ންގްލްޓްރަމް (ބީޓީއެން) އެވެ. 1974 ވަނަ އަހަރު ތައާރަފްކުރި ންގްލްޓްރަމް އަކީ ބޫޓާންގެ ރަސްމީ ފައިސާ ކަމަށާއި، މިއީ "ނޫ" ނިޝާނުން ދައްކުވައިދޭ އެއްޗެކެވެ. ންގްލްޓްރަމްގެ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ކަނޑައަޅާފައިވަނީ އިންޑިއާ ރުފިޔާ (އައިއެންއާރު) އަށް 1:1 ގެ ނިސްބަތުންނެވެ. މާނައަކީ 1 ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އަކީ އިންޑިއާގެ 1 ރުފިޔާއާ އެއްވަރުގެ އެއްޗެކެވެ. މި ދެ ފައިސާ ވެސް ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި ބަދަލުކޮށްގެން ބޭނުން ކުރެވޭ ނަމަވެސް ގާނޫނީ ފައިސާގެ ގޮތުގައި ބަލައިގަންނަނީ ހަމައެކަނި ބީޓީއެން ނޫޓާއި ކޮއިން އެވެ. ޑިނޮމިނޭޝަންތަކުގެ ގޮތުން ބަލާއިރު، ބޫޓާނުގެ ނޫޓުތައް ދޫކުރަނީ ނޫ.1، ނޫ.5، ނޫ.10، ނޫ.20، ނޫ.50، ނޫ.100، އަދި ނޫ.500 ގެ އަގުތަކުގައެވެ؛ އޭގެ އިތުރުން ކޮއިންތައް އަންނަނީ ޗެރްޓަމްގެ ޑިނޮމިނޭޝަންތަކުގައި (25 ޗަރްޓަމް އާއި އެއްވަރު އެއް ންގްލްޓްރަމް އެކުލެވިގެންވާ) – ޗެރްޓަމްސް -20ޕީ/25ޕީ/50ޕީ & ވަން ންގްލްޓްރަމް ކޮއިންސް ފަދަ ކޮއިންސް އެވެ. އެހެން ގައުމުތަކުން ބޫޓާނަށް ދަތުރުކުރުން ނުވަތަ ރާއްޖެ އައުމުގެ ކުރިން ފައިސާ ބަދަލުކުރަން ރާވާއިރު، އެގައުމުގެ ޚާއްޞަ ފައިސާގެ ނިޒާމުގެ ސަބަބުން ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމަށް ހީވެދާނެ؛ ގިނަ ވިޔަފާރިތަކުން ބޮޑެތި ގަންނަ ތަކެތި ނުވަތަ ހޮޓަލުން ފައިސާ ދެއްކުމަށް ޔޫއެސް ޑޮލަރާއި ޔޫރޯ ފަދަ ބައިނަލްއަގްވާމީ ބޮޑެތި ފައިސާތައް ބަލައިގަނެއެވެ. އެހެންނަމަވެސް ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަމަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ފައިސާ ބޭނުންކުރުމުން ދިވެހި ފައިސާ ބޭނުންކުރުމާ އަޅާބަލާއިރު އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ބޮޑުވެދާނެކަމެވެ. ބޫޓާނަށް ޒިޔާރަތްކުރާއިރު ނުވަތަ ޚުދު އެގައުމުގެ ތެރޭގައި މުއާމަލާތްތައް ހިންގާއިރު އުނދަގުލެއް ނެތް ތަޖުރިބާއެއް ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި އެންމެ ރަނގަޅީ ބޫޓާނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ދަތުރުވެރިން ނުވަތަ ފަތުރުވެރިން ކުދި ގަތުމަށް ލޯކަލް ކަރަންސީ (ންގްލްޓްރަމްސް) އާއި ޔޫއެސް ޑޮލަރު ފަދަ ބައިނަލްއަގްވާމީ ފައިސާގެ ކޮންމެވެސް މިންވަރެއް ގެންގުޅުމެވެ ބޭނުން ނަމަ ބޮޑެތި މުއާމަލާތްތައް. ދަތުރުގެ ކުރިން ނގުލްޓްރަމްސް އަށް ބޭރު ފައިސާ ބަދަލުކުރާއިރު އިތުރު ޝަރުތުތަކެއް ނުވަތަ ހުރަސްތަކެއް ހުރިތޯ އަބަދުވެސް ލޯކަލް ބޭންކުތަކާ ނުވަތަ ހުއްދަ ލިބިފައިވާ މަނީ އެކްސްޗޭންޖަރުންނާ ޔަގީންކުރުން މުހިންމެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު ބޫޓާންގެ ފައިސާގެ ހާލަތު އެނބުރެނީ ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އަކީ އެގައުމުގެ ރަސްމީ ގާނޫނީ ޓެންޑަރާއި އިންޑިއާ ރުފިޔާއަށް ކަނޑައެޅިފައިވާ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓަކަށް ވުމެވެ. ދަތުރުވެރިންނަށް އިލްތިމާސް ކުރަނީ އޮމާން މާލީ ތަޖުރިބާއެއް ހޯދުމަށް ބޫޓާނަށް ޒިޔާރަތް ކުރާއިރު ލޯކަލް އަދި އިންޓަނޭޝަނަލް ފައިސާ އެއްކޮށްލައިގެންނެވެ.
އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް
ބޫޓާންގެ ރަސްމީ ފައިސާއަކީ ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް (ބީޓީއެން) އެވެ. ބޮޑެތި ފައިސާތަކުގެ ގާތްގަނޑަކަށް އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓްތަކަށް ބަލާއިރު، މި ރޭޓްތަކަށް ބަދަލު އަތުވެދާނެ ކަމަށާއި، މާކެޓްގެ ހާލަތަށް ބަލާފައި ތަފާތުވެދާނެ ކަމަށް ފާހަގަކުރަމެވެ. މިއީ 2022 ވަނަ އަހަރުގެ މާރޗް މަހުގެ ނިޔަލަށް ގާތްގަނޑަކަށް ލަފާކުރެވޭ ބައެއް އަންދާޒާތަކެވެ. - 1 އެމެރިކާ ޑޮލަރު (ޔޫއެސްޑީ) އަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 77.50 ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އާއި އެއްވަރުގެ އަދަދެކެވެ. - 1 ޔޫރޯ (ޔޫރޯ) އަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 84.50 ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އާއި އެއްވަރުގެ އަދަދެކެވެ. - 1 ބްރިޓިޝް ޕައުންޑް (ޖީބީޕީ) އަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 107.00 ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އާއި އެއްވަރެވެ. - 1 ޖަޕާނު ޔެން (ޖޭޕީވައި) އަކީ ގާތްގަނޑަކަށް 0.70 ބޫޓާނުގެ ންގްލްޓްރަމް އާއި އެއްވަރެވެ. މި ނަންބަރުތަކަކީ އާންމު މައުލޫމާތެއްގެ ގޮތުގައި ފޯރުކޮށްދޭ ނަންބަރުތަކެއް ކަމަށާއި، މިއީ ރިއަލް ޓައިމް ނުވަތަ ރަސްމީ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ބަލައިގެން ނުވާނެ ނަންބަރުތަކެއްކަން ހަނދާނުގައި ބަހައްޓަވާށެވެ. އެއްވެސް ފައިސާއެއް ބަދަލު ކުރުމުގެ ކުރިން އެންމެ ޞައްޙަ އަދި އެންމެ ޒަމާނީ އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓް ހޯދުމަށް މާލީ އިދާރާއަކުން ނުވަތަ އިތުބާރު ހުރި މަސްދަރަކުން ޗެކް ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ.
މުހިންމު ބަންދު ދުވަސްތަކެވެ
ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަމަތީގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑު ފުރިފައިވާ ގައުމެކެވެ. އެއީ މުއްސަނދި ސަގާފީ ތަރިކަތަކާއި ތަފާތު ސަގާފަތްތަކުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ތަނެކެވެ. މިއީ ބޫޓާނުގައި ފާހަގަކުރާ މުހިންމު ބައެއް އީދުތަކެވެ. 1. ސެޗޫ ފެސްޓިވަލް: ސެޗުސް އަކީ މުޅި ބޫޓާންގެ އެކިއެކި މޮނާސްޓަރީތަކާއި ޒޮންގްސް (ކިއްލާތަކުގައި) އަހަރަކު އެއްފަހަރު ފާހަގަކުރާ ދީނީ އީދުތަކެކެވެ. އާންމުކޮށް ގިނަ ދުވަސްތަކެއް ވަންދެން ކުރިއަށްދާ މި ފެސްޓިވަލްތަކުގައި މާސްކު އަޅައިގެން ފަރިތަ ނަށާ ނަށާ ގޮތާއި ދިރުމެއް ހުރި ސަގާފީ ޝޯވތައް ކުރިއަށް ގެންދެ އެވެ. ސެޗޫ ފެސްޓިވަލަކީ ބޫޓާންގެ ރައްކާތެރި ސާހިބާ ގުރޫ ރިންޕޯޗޭގެ އުފަންދުވަހުގެ ހަނދާނުގައި ބާއްވާ ފެސްޓިވަލެކެވެ. 2. ޕާރޯ ޓްޝެޗޫ: ބޫޓާންގެ އެންމެ މަގުބޫލު އަދި އެންމެ މުހިންމު އެއް އީދު ކަމަށްވާ ޕާރޯ ޓްޝެޗޫ ކޮންމެ އަހަރަކުވެސް ޕާރޯ ޓައުންގެ ގޯތިތެރޭގައި ބާއްވަނީ އައިކޮނިކް ޕާރޯ ރިންޕުންގް ޒޮންގް ކިއްލާ-މޮނާސްޓަރީގައެވެ. އެއީ ތަފާތު މާސްކް ނެށުންތަކާއި ދީނީ އާދަކާދަތަކާއި ކުލަކުލައިގެ ސަގާފީ ހެދުންތައް ދައްކާލާ ތަނެކެވެ. 3. ޕުނާޚާ ޑްރޫބްޗެން އެންޑް ޓްޝެޗޫ: ބޫޓާންގެ ގަދީމީ ވެރިރަށް ޕުނާޚާގައި ފާހަގަކުރާ މި ފެސްޓިވަލްގައި ދެ ހާދިސާއެއް އެކުލެވިގެންވެއެވެ - ޑްރޫބްޗެން (އަށާރަވަނަ ގަރުނުގެ ހަނގުރާމައެއްގެ ރީއެކްޓްމަންޓެއް) އޭގެ ފަހުން ޓްޝެޗޫ (ދީނީ ނެށުމުގެ ފެސްޓިވަލް) އެވެ. އެއީ އުފާވެރިކަމާއި ތަނަވަސްކަން ކުރިއެރުވުމާއެކު ނުބައި ރޫޙުތައް ދުރުކޮށްދޭ އެއްޗެއް ކަމަށް ބެލެވެއެވެ. 4.ވަންގްޑޫއެފޮޑްރަންގް ޓްޝެޗޫ: ވަންގްޑޫއެފޮޑްރަންގް ޑިސްޓްރިކްޓުން ބާއްވާ މި ދިރުމެއް ހުރި ފެސްޓިވަލްގައި ދިވެހިން އެއްތަނަކަށް އެއްވެ ސަގާފީ މިއުޒިކާއި ލަވަތަކާއެކު މޫނު ނިވާކޮށްގެން ނެށުންތައް ކުރިއަށް ގެންދެއެވެ. 5.ހާ ސަމަރ ފެސްޓިވަލް: ދެ ދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ކުރިއަށްދާ މި ތަފާތު އިވެންޓަކީ ދަތުރުވެރި ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅި ފާހަގަކުރުމުގެ އިތުރުން ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކާ ބެހޭ ސަގާފީ ޢިލްމު ރައްކާތެރިކުރުމެވެ. ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ލޯކަލް މީރު ކާނާ ކެއުމާއި، ޔަކް ދުއްވުމުގެ މުބާރާތްތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް ފޯކް ޕާފޯމަންސްތައް ހެކިވެވޭނެ އެވެ. އަހަރަކު އެއްފަހަރު ބާއްވާ މި އުފާފާޅުކުރުމުގެ ސަބަބުން ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ބޫޓާނުގެ ސަގާފަތާއި ރޫހާނީ ގަބޫލުކުރުންތަކުގެ އިތުރުން އެމީހުންގެ ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިއާ ބެހޭ ގޮތުން ވެސް ވިސްނުންތަކެއް ލިބިގެންދެ އެވެ.
ޚާރިޖީ ވިޔަފާރީގެ ޙާލަތު
ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި އޮންނަ ބިން ހިއްކާ ގައުމެއް ކަމަށާއި، އުތުރުން ޗައިނާ އާއި ދެކުނާއި އިރުމައްޗާއި ހުޅަނގުން އިންޑިއާއާ ގުޅިފައިވާ ގައުމެކެވެ. ކުޑަ ސައިޒާއި އާބާދީ ކުޑަ ނަމަވެސް ވިޔަފާރީގެ ގޮތުން ބޫޓާނަށް އަންނަނީ ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދަމުންނެވެ. ބޫޓާންގެ އިގްތިސާދު ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރިއަށެވެ. އެގައުމުން މުހިންމު ގޮތެއްގައި އެކްސްޕޯޓް ކުރަނީ ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިސިޓީ، ފެރޯސިލިކަން އަދި ސިމެންތި ފަދަ މައުދަންތަކާއި، އާފަލާއި އޮރެންޖް ފަދަ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، ޕްރޮސެސްޑް ފުޑްސް، އަތްތެރި މަސައްކަތާއި، ފަތުރުވެރިކަމުގެ ހިދުމަތްތައް (އީކޯ ޓޫރިޒަމް ހިމެނޭ)، އަދި ސަގާފީ ބޭސްތަކެވެ. އިންޑިއާއަކީ ބޫޓާނާއެކު އިގްތިސާދީ ގޮތުން ގާތް ގުޅުމެއް އޮންނަ ގައުމަކަށް ވާތީ އެގައުމުގެ އެންމެ ބޮޑު ވިޔަފާރީގެ ބައިވެރިޔާ އެވެ. ބޫޓާނުން އެކްސްޕޯޓްކުރާ މުދަލުގެ ބޮޑުބައެއް ދަތުރުކުރަނީ އިންޑިއާއަށެވެ. އިންޑިއާއިން އެތެރެކުރާ މުހިއްމު މުދަލުގެ ތެރޭގައި ފިއުލް (ޕެޓްރޯލިއަމް ޕްރޮޑަކްޓްސް)، ވެހިކަލްސް، މެޝިނަރީ އެންޑް އިކުއިޕްމަންޓްސް (އިލެކްޓްރިކަލް ތަކެތި ހިމެނޭ ގޮތަށް)، ސިމެންތި އަދި ސްޓީލް ބާރސް ފަދަ ކޮންސްޓްރަކްޝަން މެޓީރިއަލްސް ހިމެނެއެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޫޓާނުން އަންނަނީ އެހެން ގައުމުތަކާއެކު ވިޔަފާރީގެ ފުރުސަތުތައް ހޯދަމުންނެވެ. އެކްސްޕޯޓް މާކެޓް ފުޅާކުރުމުގެ ގޮތުން ތަފާތު ފްރީ ޓްރޭޑް އެގްރީމަންޓް (އެފްޓީއޭ) ތަކުގައި ސޮއިކޮށްފައިވެ އެވެ. މިސާލަކަށް: 1) ބަންގްލަދޭޝް: 2006 ވަނަ އަހަރު އެފްޓީއޭއެއް ގާއިމްކޮށް، ދެގައުމުގެ މެދުގައި ވަކި މުދަލެއް ޑިއުޓީ ފްރީކޮށް ވަދެވޭނެ ގޮތް ހެދިއެވެ. 2) ތައިލެންޑް: ވިޔަފާރީގެ ޕާޓްނަޝިޕްތައް ފުޅާކުރުމަށް 2008 ވަނަ އަހަރު ދެގައުމުގެ އެއްބަސްވުމެއްގައި ސޮއިކުރެވުނެވެ. 3) ސިންގަޕޫރު: 2014 ވަނަ އަހަރު އެފްޓީއޭއެއް ތަންފީޒުކޮށްފައިވަނީ ބައިލެޓަރަލް އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ވެސް ކުރިއެރުވުމަށް އަމާޒުކޮށްގެންނެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޫޓާނުން ދަނީ ސައުތު އޭޝިއަން އެސޯސިއޭޝަން ފޯ ރީޖަނަލް ކޯޕަރޭޝަން (ސާކް) އާއި ބޭ އޮފް ބެންގަލް އިނިޝިއޭޓިވް ފޯ މަލްޓި ސެކްޓަރ ޓެކްނިކަލް އިކޮނޮމިކް ކޯޕަރޭޝަން (ބިމްސްޓެކް) ފަދަ ޖަމިއްޔާތައް މެދުވެރިކޮށް ސަރަހައްދީ އިގްތިސާދީ އެއްބާރުލުމުގައި ހީވާގިކަމާއެކު ބައިވެރިވަމުންނެވެ. މި ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ސަބަބުން ސަރަހައްދީ ވިޔަފާރި އިންޓަގްރޭޝަން އިތުރުކުރުމަށް މަގުތައް ލިބިގެންދެއެވެ. ނަމަވެސް ސޯނަމް ވަންގްޗުކް މިފާން ޓްރޭޑިން ކޮމްޕެނީގެ އެސިސްޓެންޓް ޖެނެރަލް މެނޭޖަރު ވިދާޅުވާ ގޮތުގައި ވިޔަފާރި ކުރިއެރުމުގެ ގޮތުން ބޫޓާނަށް ކުރިމަތިވެފައިވާ ބައެއް ގޮންޖެހުންތައް އެބަހުރި ކަމަށާއި އެއީ ދަތުރުފަތުރުގެ ނެޓްވޯކްތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް އިންފްރާސްޓްރަކްޗާ ތަރައްގީކުރުމުގައި ހުރި ދަތިތަކުގެ ސަބަބުން އެކްސްޕޯޓް ކެޕޭސިޓީ މަދުވުމެވެ ބޭރުގެ ލޮޅުންތަކާއި، ވިޔަފާރި ތަރައްގީ ކުރުމަށް ފައިނޭންސް ލިމިޓް ވުމެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، އެކްސްޕޯޓް ދާއިރާގައި ބޫޓާންގެ ވަރުގަދަ ކަންކަމަށް ސަމާލުކަންދީގެން ވިޔަފާރީގެ ފުރުސަތުތައް މަޑުމަޑުން ފުޅާކުރަމުންދާ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. ސަރަޙައްދީ އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ބައިވެރިންނާއެކު ވިޔަފާރީގެ ގުޅުން ތަރައްޤީކުރުމުގައި ސަރުކާރުން ކުރަމުންދާ މަސައްކަތްތަކަކީ ރާއްޖޭގެ އިޤްތިޞާދީ ކުރިއެރުމަށާއި ތަފާތުކުރުމަށް ވަރަށް މުހިންމު މަސައްކަތެކެވެ.
މާކެޓް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕޮޓެންޝަލް
ދެކުނު އޭޝިއާގެ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނަކީ ޚާރިޖީ ވިޔަފާރީގެ ބާޒާރު ތަރައްގީ ކުރުމަށް ވަރަށް ބޮޑު ފުރުސަތުތަކެއް އޮތް ގައުމެކެވެ. ސައިޒާއި ދުރުމިން ހުރި ނަމަވެސް، ބައިނަލްއަގްވާމީ ގަންނަ ފަރާތްތައް ޝައުގުވެރިކޮށްލެވޭނެ ތަފާތު އުފެއްދުންތަކާއި ވަސީލަތްތައް ބޫޓާނުން ފަޚުރުވެރިވެ އެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކީ ބޫޓާނަކީ ގިނަ އަދަދެއްގެ ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ގައުމެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ފަރުތަކުން ތަފާތު ވައްތަރުގެ ލަކުޑިއާއި އެހެނިހެން ފަޅު އުފެއްދުންތައް ލިބެން ހުންނައިރު، އެ އުފެއްދުންތަކަކީ ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް ބޭނުންވާ ކަންކަމެވެ. ދެމެހެއްޓެނިވި ފަޅުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ގާއިމްކޮށްފައިވާއިރު، ބޫޓާނަށް އީކޯ ފްރެންޑްލީ އަދި އެތިކަލީ ސޯސްޑް ލަކުޑި އުފެއްދުންތަކަށް ޑިމާންޑް ބޮޑުވަމުންދާ ކަމަށް ވެސް ވިދާޅުވި އެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ ބޫޓާނަކީ ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ފަތުރުވެރިން ޝައުގުވެރިވާ މުއްސަނދި ސަގާފީ ތަރިކައެއް އޮތް ތަނެކެވެ. ރާއްޖޭގެ ސަގާފީ އާޓް އެންޑް ކްރާފްޓްސް ކަމަށްވާ ވެއިވިންގ، ޕެއިންޓިންގ، ސްކަލްޕްޗަރ ފަދަ ތަކެތި އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު އިންތިހާއަށް އެބަހުއްޓެވެ. އީ-ކޮމާސް ވެބްސައިޓްތައް ނުވަތަ ބައިނަލްއަގްވާމީ ފެއާތައް ފަދަ ގްލޯބަލް ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ތެރެއިން މި އާޓިޒަނަލް އުފެއްދުންތައް ޕްރޮމޯޓްކޮށްގެން، އަތުން އުފައްދާ އަދި ސަގާފީ ގޮތުން މުހިންމު ތަކެތީގެ ދުނިޔޭގެ ޝައުގުވެރިކަން އިތުރުވަމުންދާ މިންވަރު ބޫޓާނަށް ބޭނުންކުރެވޭނެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޫޓާންގެ ތަފާތު ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކުގެ ސަބަބުން އޯގަނައިޒްޑް ކާބޯތަކެތީގެ އުފެއްދުންތަކަށް ޑިމާންޑް ބޮޑުވަމުންދާ ގޮތުގެ ފައިދާ ނަގަން ރަނގަޅު ހާލަތެއްގައި އެގައުމު ގާއިމްކޮށްފައިވެ އެވެ. ތިމާވެށީގެ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކަންކަން ކުރުމަށް ކުރާ މަސައްކަތުގެ ސަބަބުން ގިނައިން ތަބާވަނީ އޯގަނައިޒް ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކަށެވެ. ރެޑް ރައިސް ނުވަތަ ބޭސްވެރި ގަސްގަހާގެހި ފަދަ ޖަރާސީމީ ބާވަތްތައް ބައިނަލްއަގްވާމީ ގޮތުން މާކެޓްކޮށްގެން ބޫޓާނަށް ދުނިޔޭގެ ބާޒާރުގައި ތަފާތު ކުރެވޭނީ މަތީ ފެންވަރުގެ ޖަރާސީމީ އުފެއްދުންތަކުގެ މަސްދަރެއްގެ ގޮތުގަ އެވެ. މީގެ އިތުރުން އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތައަކީ ބޫޓާނަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިފައި ނުވާ އުފެދިފައިވާ ދާއިރާއެކެވެ. ރާއްޖެ ވަރަށް ބޮޑަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ ހައިޑްރޯޕަވަރ ޖެނެރޭޝަނަށް ކަމަށާއި ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ވިއްކުމަށް ލިބެން ހުރި ސާޕްލަސް ކަރަންޓް އުފެއްދުމެވެ. އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކާއެކު ކަރަންޓް ގަތުމުގެ އެއްބަސްވުންތަކުގެ ތެރެއިން ނުވަތަ ސާކް އިލެކްޓްރިސިޓީ ގްރިޑް އިންޓަކަނެކްޝަން (އެސްއީޖީ-އައި) ފަދަ ސަރަހައްދީ ހަކަތަ ވިޔަފާރި ނެޓްވޯކްތަކުގައި ބައިވެރިވެގެން މި ސާފު ހަކަތަ ފައިދާ ލީވަރކޮށްގެން ބޫޓާނަށް ސަރަހައްދީ ތަރައްގީގެ ލަނޑުދަނޑިތަކަށް ޙިއްޞާކުރާއިރު އެކްސްޕޯޓް ބޭސް ފުޅާކުރެވޭނެއެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، ވަސީލަތްތައް މަދު ކުޑަ ގައުމަކަށް ވުމަކީ ބައިނަލްއަގްވާމީ މާކެޓްތަކަށް ވަންނައިރު ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެއް ނަމަވެސް؛ ނަމަވެސް ބޫޓާގައި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތަކުގެ ތަފާތުކަން، ސަގާފީ ތަރިކަ،ސާފު ހަކަތަ، އަދި ދެމެހެއްޓެނިވި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ފަދަ ވަކި ފައިދާތަކެއް ލިބިފައިވެއެވެ.
ބާޒާރުގައި ހޫނު ވިއްކާ އުފެއްދުންތަކެވެ
ބޫޓާންގެ ބޭރުގެ ވިޔަފާރީގެ ބާޒާރަށް ހޮޓް ސެލިން ޕްރޮޑަކްޓްތައް ހޮވުމުގައި ވިސްނަން ޖެހޭ ބައެއް ކަންތައްތައް އެބަހުއްޓެވެ. ބޫޓާނަކީ ދެކުނު އޭޝިއާގެ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ހިމެނޭ ގައުމެއް ކަމަށާއި، އެގައުމުގެ ތަފާތު ސަގާފީ ތަރިކައާއި ގުދުރަތީ ރީތިކަމުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރުވެފައިވާ ގައުމެކެވެ. މިއީ ބޫޓާންގެ ޚާރިޖީ ވިޔަފާރީގެ ބާޒާރުގައި ކާމިޔާބީގެ ފުރުސަތު ބޮޑު އުފެއްދުންތަކެއް ހޮވާނެ ގޮތުގެ ބައެއް އިރުޝާދުތަކެކެވެ. ފުރަތަމަ ކަމަކަށް ބޫޓާންގެ ލޯކަލް ޑިމާންޑާއި ކޮންސިއުމަރ ޕްރެފެރެންސް ދެނެގަތުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. ބޫޓާންގެ ރައްޔިތުންނަކީ ސަގާފީ ކުޅިވަރުތަކާއި އަތުން އުފައްދާ އުފެއްދުންތަކުގެ ފުން އަގުވަޒަންކުރާ ބައެކެވެ. މިގޮތުން ޓެކްސްޓައިލްސް، އަތްތެރި މަސައްކަތާއި، ގަހަނާ، އަދި އާޓް ވޯކް ފަދަ ތަކެއްޗަށް ފޯކަސް ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ފެށުމަކަށް ވެދާނެއެވެ. ދެވަނަ ކަމަކީ، ތިމާވެށީގެ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކަންކަން ކުރިއަށް ގެންދިއުމަކީ ބޫޓާނުގައި ވަރަށް ބޮޑަށް އަގުކުރެވޭ ކަމެކެވެ. އީކޯ ފްރެންޑްލީ ޕްރެކްޓިސްތައް ޕްރޮމޯޓްކުރާ ނުވަތަ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއަށް އެހީތެރިވެދޭ އުފެއްދުންތައް ގިނަ ފަހަރަށް މިތަނުގައި ހޭލުންތެރި ކޮންސިއުމަރ މާކެޓަށް ކަމުދާނެ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި އޯގަނައިޒްޑް ފުޑް ޕްރޮޑަކްޓްސް، އިއާދަކުރަނިވި ހަކަތަ ސޮލިއުޝަންސް، ރީސައިކަލް މެޓީރިއަލްސް އަށް ބިނާކޮށް ކޮތަޅު ނުވަތަ ސްޓޭޝަނަރީ ތަކެތި ފަދަ ތަކެތި ހިމެނިދާނެ އެވެ. ތިންވަނަ ކަމަކީ ބޫޓާނުގައި ކޮންސިއުމަރުންގެ މެދުގައި ދުޅަހެޔޮކަމާއި ސިއްހަތާ ގުޅުންހުރި އުފެއްދުންތަކަށް ޝައުގުވެރިކަން އިތުރުވުމެވެ. އެހެންކަމުން ގުދުރަތީ މާއްދާތަކުން ހަދާފައިވާ ހަރުފަ ސަޕްލިމެންޓް ނުވަތަ ކޮސްމެޓިކްސް ފަދަ ތަކެތި ބެލުމަކީ ފައިދާހުރި ކަމެއް ކަމަށް ބެލެވެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން އެޑްވެންޗާ އަށް ލޯބިކުރާ މީހުން ޝައުގުވެރިވާ ފަރުބަދަތަކާއި ކޯރުތައް ފަދަ ޓޮޕޮގްރަފިކަލް ސިފަތަކުގެ ސަބަބުން – ހައިކިން ގިއާ ނުވަތަ ކުޅިވަރު އެކްސެސަރީސް ފަދަ ބޭރު ކުޅިވަރު ސާމާނު ވެސް ޕޮޓެންޝަލް ހުރެދާނެ އެވެ. މީގެ އިތުރުން ފަތުރުވެރިކަމަކީ އެމީހުންގެ އަސާސީ އެއް ސިނާއަތަކީ؛ ސަގާފީ އައިކޮންތަކާއެކު ކީޗެއިން ނުވަތަ ސަގާފީ ހެދުންތަކާ ގުޅުންހުރި ހެދުން ފަދަ ހަނދާނީ ތަކެތި ވެސް ދަތުރުގެ ހަނދާނީ އެއްޗެހި ހޯދަން ޒިޔާރަތްކުރާ މީހުންގެ މެދުގައި މަގުބޫލުކަން ލިބިދާނެ އެވެ. އެންމެ ފަހުން ލޯކަލް މެނުފެކްޗަރސް އެންޑް އާޓިޒަނުންނާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި އެމީހުންގެ ހުނަރުތައް ދައްކާލުމަށް އެހީތެރިވެދޭނެ ކަމެއް ކަމަށާއި އެއާއެކު އެތިކަލް ސޯސިންގ ބްރޭންޑްސް/ޕްރޮޑަކްޓްސް އަށް ދުނިޔޭގެ ޑިމާންޑް އިތުރުވުމާ އެއްގޮތްވާ ގޮތަށް ފެއާ ޓްރޭޑް ޕްރެކްޓިސްތައް ޕްރޮމޯޓް ކުރެވިދާނެ ކަމަށެވެ ނިންމާލަމުން ލޯކަލް ޕްރެފެރެންސްތައް ދެނެގަނެ ސަގާފަތްތަކަށް އިހުތިރާމްކޮށް ދެމެހެއްޓެނިވިކަން ގަބޫލުކޮށް ސިއްހީ ހޭލުންތެރިކަން ކުރިއެރުވުން ފަތުރުވެރިކަމުގެ ފުރުސަތުތައް ބޭނުންކޮށްގެން ފެއާ ޓްރޭޑަށް ތާއީދުކުރާ ރީތި ގައުމު – ބޫޓާންގެ ބޭރުގެ ވިޔަފާރީގެ ބާޒާރުގެ ތެރޭގައި ހޫނު ވިއްކާ އުފެއްދުންތައް ހޮވުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރަން ޖެހެ އެވެ!
ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތަކާއި ތަބޫކު
ކިންގްޑަމް އޮފް ބޫޓާންގެ ނަމުން ވެސް ނަންދެވިފައިވާ ބޫޓާނަކީ ދެކުނު އޭޝިއާގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑެކެވެ. އެއީ ރީތި މަންޒަރުތަކާއި، ތަފާތު ސަގާފަތާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއަށް ކުރާ ވައުދުތަކުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ތަނެކެވެ. ބޫޓާނުގައި ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތަކާއި ތަބޫކުތަކާ ބެހޭގޮތުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު، މިއީ ވިސްނަންޖެހޭ މުހިންމު ބައެއް ކަންކަމެވެ. ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތައް: 1. އިޙްތިރާމްކުރުން: ބޫޓާނުގެ ކަސްޓަމަރުންނަކީ އާންމުކޮށް ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތްތަކާ މެދު އަދަބުވެރި އަދި އިޙްތިރާމް ކުރާ ބައެކެވެ. އެމީހުން ރަނގަޅު އަޚްލާޤުގެ އަގުވަޒަންކުރާތީ އެމީހުންނާމެދު އިޙްތިރާމްގެ ނަޒަރިއްޔާތެއް ދެމެހެއްޓުމަކީ ކޮންމެހެން ކުރަންޖެހޭ ކަމެކެވެ. 2. ސާދާކަން: ބޫޓާންގެ ރައްޔިތުން ދިރިއުޅުމުގެ ވައްޓަފާޅިގައި ސާދާކަން އަގުކުރާއިރު، އާދައިގެ ހުށަހެޅުންތަކަށް ކެތްތެރިވާނެ ކަމަށް އުންމީދު ކުރުމަކީ ކަސްޓަމަރުންނާ މުއާމަލާތްތައް ރަނގަޅު ކުރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދޭ ކަމެކެވެ. 3. މުޖުތަމަޢުގެ ވަރުގަދަ އިޙްސާސް: ބޫޓާނުގެ މުޖުތަމަޢުގައި ވަރުގަދަ މުޖުތަމަޢުގެ އޮނިގަނޑެއް އޮންނައިރު، ގިނަ ފަހަރަށް ފަރުދުން ނިންމުންތައް ނިންމުމުގެ ކުރިން ނުވަތަ މުދާ/ޚިދުމަތް ގަތުމުގެ ކުރިން އިއްތިފާޤު ހޯދައެވެ. 4. ރައްކާތެރިކުރުމުގެ ވިސްނުން: ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުމަކީ ރާއްޖޭގެ ސިޔާސަތު ކަނޑައަޅާ ފަރާތްތަކަށާއި ރައްޔިތުންނަށް ވެސް އިރުޝާދުދޭ އުސޫލެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތްކުރާ ގްރޮސް ނޭޝަނަލް ހެޕީނެސް (ޖީއެންއެޗް) ގެ ފަލްސަފާގައި ވަރަށް ފުންކޮށް ބިނާވެފައިވާ ކަމެކެވެ. ތަބޫކުތައް: 1. ދީނީ އާދަކާދަތަކަށް އިޙްތިރާމް ކުޑަކުރުން: ބޫޓާނުގެ މުޖުތަމަޢުގައި ބުޑިޒަމްގެ މުހިންމު ދައުރެއް އޮތުމުން، އެއްވެސް ދީނީ އާދަކާދައަކަށް ނުވަތަ ޢަމަލަކަށް އިޙްތިރާމް ނުކުރުން ނުވަތަ ގެއްލުން ނުދިނުމަކީ ވަރަށް މުހިންމު ކަމެކެވެ. 2. އުނދަގޫ ހެދުންތައް އިޚްތިޔާރުކުރުން: ދީނީ ތަންތަނަށް ޒިޔާރަތްކުރާއިރު ނުވަތަ ލޯކަލް މީހުންނާ މުޢާމަލާތުކުރާއިރު އާދައިގެ ހެދުމެއް ހެދުން. ހެދުން ހާމަކުރުމަކީ އިޙްތިރާމް ކުޑަ ކަމެއްގެ ގޮތުގައި ދެކިދާނެއެވެ. 3. އާންމުކޮށް ލޯބި ދައްކާލުން: ބޮސްދިނުން ނުވަތަ ބައްދާލުން ފަދަ އާންމުކޮށް ލޯބި ދެއްކުމުން ދުރުހެލިވުމަކީ އެންމެ ރަނގަޅު ގޮތެވެ. 4. ތަބޫކު ސަރަހައްދުތަކެއްގެ ގޮތުގައި ފައި: ބޫޓާނުގެ ސަގާފަތް ހިމެނޭ ގޮތަށް ހިމާލަޔާގެ ސަގާފީ ސަގާފަތުގައި ފައި ނަޖިސް ކަމަށް ބެލެވެއެވެ؛ މިގޮތުން އެހެން މީހުންނާ މެދު ފަރުވާކުޑަކޮށް ފައި ބޭނުންކުރުމަކީ ގަސްތުގައި ރުޅިވެރިކަމެއް ކުރިމަތިވެދާނެ ކަމެކެވެ. މި ކަސްޓަމަރުންގެ ސިފަތަކާއި ތަބޫކުތައް ދެނެގަތުމަކީ ސަގާފީ ނާޒުކު ކަންކަމަށް އިހުތިރާމް ކުރާކަން ކަށަވަރުކޮށްދޭއިރު، ބޫޓާންގެ ރަސްކަމުގެ ކަސްޓަމަރުންނާ ރަނގަޅު ގުޅުންތަކެއް ގާއިމްކުރެވޭނެ ކަމެކެވެ. (މި ޖަވާބު 300 ބަހަށްވުރެ އިތުރުވާކަން ފާހަގަކޮށްލެވެއެވެ.)
ކަސްޓަމްސް މެނޭޖްމަންޓް ސިސްޓަމް
އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ސަރަހައްދުގައި އޮންނަ ބިން ހިއްކާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނުގައި ތަފާތު ކަސްޓަމްސް އާއި އިމިގްރޭޝަން ނިޒާމެއް ގާއިމްކޮށްފައިވެ އެވެ. ބޫޓާން ސަރުކާރުން އެގައުމުގެ ބޯޑަރުތައް ހަރުކަށިކޮށް ރެގިއުލޭޓްކޮށް މޮނިޓަރކޮށް، އެގައުމުގެ ރައްޔިތުންގެ ސަލާމަތާއި ރައްކާތެރިކަން ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ. ބޫޓާނަށް އެތެރެވުމަށް ދަތުރުވެރިން ވިސާ ހޯދަން ޖެހެ އެވެ. މިއީ ބޫޓާނުގައި ކުރިން ހަމަޖައްސާފައިވާ ޓުއާ އޮޕަރޭޓަރުން ނުވަތަ ޓްރެވަލް އޭޖެންޓުން މެދުވެރިކޮށް ލިބޭނެ އެއްޗެކެވެ. ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ޕާސްޕޯޓް އެތެރެކުރާ ތާރީހަށްވުރެ މަދުވެގެން ހަ މަސް ދުވަހުގެ މުއްދަތަށް ސައްހަ ކުރުން މުހިންމެވެ. ބޫޓާނުން ކަނޑައަޅާފައިވާ އެއާޕޯޓެއް ނުވަތަ ބޯޑަރު ހުރަސްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް އެއާޕޯޓަކަށް އާދެވުމުން ހުރިހާ ޒިޔާރަތްތެރިން ވެސް ޕާސްޕޯޓާ އެކު ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް އިމިގްރޭޝަނުން ދޫކޮށްފައިވާ ވިސާ ކްލިއަރެންސް ސިޓީ ހުށަހަޅަން ޖެހެ އެވެ. ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކުގެ ލަގެޖް ކަސްޓަމްސްގެ އޮފިޝަލުން ރަނގަޅަށް ޗެކް ކުރާނެ އެވެ. ފާހަގަކޮށްލަން މުހިންމު ކަމަކީ ވަކި ތަކެތި ބޫޓާނަށް އެތެރެވުން މަނާ ކަމެވެ. އޭގެ ތެރޭގައި ބަޑި، ގޮވާތަކެތި، މަސްތުވާތަކެތި، ހުއްދަ ލިމިޓަށްވުރެ އިތުރު ދުންފަތުގެ ބާވަތްތައް (200 ސިނގިރޭޓް ނުވަތަ 50 ސިނގިރޭޓް)، ހަމައެކަނި އަމިއްލަ ބޭނުންތަކަށް ޑިއުޓީ އިސްތިސްނާކޮށްގެން މީހަކަށް 1 ލީޓަރަށް ވުރެ ގިނައިން ބަނގުރާ، އަދި ފަސާދަވެރި ކަމަށް ބެލެވޭ އެއްވެސް އެއްޗެއް ހިމެނެއެވެ. އަދި ދަތުރުވެރިން ރާއްޖެ އައުމުން 10،000 ޑޮލަރަށް ވުރެ މަތީގެ ބޭރު ފައިސާ ނުވަތަ އެ ފައިސާއާ އެއްވަރުގެ ފައިސާއެއް ޑިކްލެއާ ކުރަން ޖެހެ އެވެ. އެކަށީގެންވާ ލިޔެކިޔުންތަކެއް ނެތި ގަސްގަހާގެހި އާއި ޖަނަވާރު (ބައިތައް ހިމެނޭ ގޮތަށް) އެތެރެކުރުމަކީ ކަނޑައެޅިގެން މަނާކަމެކެވެ. ފުރާއިރު ބޫޓާނުން ފުރާ ހުރިހާ ފަރާތްތަކުން ވެސް 10،000 ޑޮލަރަށް ވުރެ ގިނަ ޑޮލަރުގެ ފައިސާ ގެންގުޅޭނަމަ ރޯޔަލް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީގެ ހުއްދަ ސިޓީއެއް ހުށަހަޅަން ޖެހެ އެވެ. ކަސްޓަމްސް އޮފިސަރުންނަށް ފުރުމުގެ ކުރިން އަލުން ލަގެޖް އިންސްޕެކްޓްކޮށް އިމްޕޯޓް ރެސްޓްރިކްޝަންތަކަށް އަމަލުކުރާތޯ ބެލޭނެ އެވެ. ބޫޓާނަށް ޒިޔާރަތްކުރާ ދަތުރުވެރިން ތިބޭ ދުވަސްވަރު ލޯކަލް އާދަކާދަތަކާއި ސަގާފަތަށް އިހުތިރާމް ކުރުމަކީ ކޮންމެހެން ބޭނުންތެރި ކަމެކެވެ. ފައްޅި ނުވަތަ މޮނާސްޓަރީ ފަދަ ވަކި ދީނީ ތަންތަނުގައި ފޮޓޯގްރަފީއަށް ހުރަސްއެޅިދާނެ؛ އެހެންކަމުން އެފަދަ ތަންތަނުގައި ހުންނަ ތަސްވީރުތަކަށް ކްލިކް ކުރުމުގެ ކުރިން ހުއްދަ ހޯދުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބޫޓާންގެ ކަސްޓަމްސް އޮތޯރިޓީން ކަނޑައަޅާފައިވާ ގަވާއިދުތަކާއި ގަވާއިދުތަކަށް ތަބާވުމަކީ މި ތަފާތު ގައުމުގެ ސަގާފީ ތަރިކައަށް އިހުތިރާމް ކުރާއިރު ތިޔަ ދަތުރު އޮމާންކޮށް އުފާވެރި ކަމަކަށް ވެގެންދާނެ އެވެ.
އިމްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުތައް
ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަމަތީގައި ބިން ހިއްކާ ކުޑަ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނުން އިމްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުގައި ތަފާތު އުސޫލެއް ގެންގުޅެ އެވެ. އެގައުމުން އިމްޕޯޓްކުރާ މުދަލުން ވަކި ޓެކްސްތަކާއި ޑިއުޓީތައް ނަގަނީ އެތެރޭގެ ސިނާއަތްތައް ހިމާޔަތްކުރުމަށާއި އަމިއްލަ ނަފްސަށް ބަރޯސާވުން ކުރިއެރުވުމަށާއި ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީ ކަށަވަރުކުރުމަށެވެ. ބޫޓާނުގައި އިމްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ރޭޓްތައް ތަފާތުވަނީ އެތެރެކުރާ މުދަލުގެ ބާވަތަށް ބަލައިގެންނެވެ. ކާބޯތަކެތީގެ ދަނޑުވެރިކަމާއި ބޭހާއި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ސާމާނު ފަދަ ޒަރޫރީ މުދަލަށް އާންމުކޮށް ސަރުކާރުން ޓެކްސް ރޭޓް ދަށް ނުވަތަ މުޅިން އިސްތިސްނާ ކުރަނީ ރައްޔިތުންނަށް ހެޔޮ އަގުގައި ލިބޭނެ ގޮތް ކަށަވަރު ކުރުމަށެވެ. އަނެއްކޮޅުން އުޅަނދުފަހަރާއި އިލެކްޓްރޯނިކް ގެޖެޓް ފަދަ ލަގްޒަރީ ތަކެތި ކޮންމެހެން ބޭނުން ނުވާ އިމްޕޯޓްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ބެލެވޭތީ ޓެކްސް ބޮޑުވެއެވެ. މިކަމުގެ ފަހަތުގައިވާ މަގުސަދަކީ ބޫޓާންގެ މަދު ވަސީލަތްތަކަށް ބުރަވެދާނެ ނުވަތަ ސަގާފީ އަގުތަކަށް ގެއްލުން ލިބިދާނެ މިފަދަ އުފެއްދުންތައް މާބޮޑަށް ބޭނުންކުރުމުން ހިތްވަރު ނުދިނުމެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޫޓާނުން ވެސް ބާރުއަޅަނީ އެގައުމުގެ ތެރޭގައި އުފެއްދިދާނެ ވަކި އިމްޕޯޓް އުފެއްދުންތަކުން ބޮޑު ޓެރިފްތަކެއް ނަގައިގެން ލޯކަލް ވިޔަފާރިވެރިކަމާއި އުފެއްދުންތެރިކަމުގެ ސިނާއަތްތައް ކުރިއެރުވުމަށެވެ. މި ސްޓްރެޓެޖީގެ މަޤްޞަދަކީ އެކިއެކި ކޮންސިއުމަރ ގޫޑްސް އަށް ބޭރުގެ މާކެޓްތަކަށް ބަރޯސާވުން ކުޑަކުރުމުގެ އިތުރުން ދިވެހި އުފެއްދުންތެރިކަމަށް ހިތްވަރު ދިނުމެވެ. މީގެ އިތުރުން ބޫޓާނުން ވަނީ ގުދުރަތަށް ގެއްލުން ހުރި ނުވަތަ ތަޣައްޔަރުވުމަށް ބޮޑު ދައުރެއް އަދާކުރާ ތަކެތިން ޓެކްސް ބޮޑުކޮށް ނަގައިގެން ތިމާވެށި ހިމާޔަތް ކުރުމަށް އިސްކަންދީފަ އެވެ. މީގެ ތެރޭގައި ފަރުދުންނާއި ވިޔަފާރިތަކަށް ބަދަލު ހަކަތަ ހައްލުތައް ގެންގުޅުމަށް ބާރުއެޅުމުގެ ގޮތުން ނިސްބަތުން ބޮޑު އިމްޕޯޓް ޑިއުޓީއެއް ނަގާ ޕެޓްރޯލާއި ޑީސަލް ފަދަ ފޮސިލް ފިއުލްތައް ހިމެނެ އެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ މުހިންމު ކަމަކީ ބޫޓާނުން ވެސް ގިނަ ފަހަރަށް އިމްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުތައް އިސްލާހު ކުރަނީ ގައުމީ އިސްކަންދޭ ކަންކަމުގެ އިތުރުން ދުނިޔޭގެ އިގްތިސާދީ ޓްރެންޑްތަކަށް ބަލާއިރު އެވެ. ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ދެމެހެއްޓެނިވި އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމެއް ކުރިއެރުވުމާއެކު ދިވެހި ސިނާއަތްތައް ހިމާޔަތްކުރުމާއި ޒަރޫރީ މުދާ ލިބޭނެ ގޮތް ކަށަވަރުކުރުމާ ދެމެދު ބެލެންސްއެއް ގާއިމްކުރުމަށެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، ބޫޓާންގެ އިމްޕޯޓް ޓެކްސް ސިޔާސަތުގައި ބޮޑަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވަނީ ތިމާވެށީގެ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ކަންކަން ކުރުމަށް އިސްކަންދީގެން، ދިވެހި ސިނާއަތްތައް ހިމާޔަތްކޮށް، އަމިއްލައަށް ބަރޯސާވުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމަށެވެ. އިމްޕޯޓްކުރާ މުދަލުގެ އެކި ކެޓަގަރީތަކުން ތަފާތު ޓެކްސް ރޭޓްތައް ޝައުގުވެރިވާއިރު، އާންމުކޮށް ލަގްޒަރީ ނުވަތަ ކޮންމެހެން ބޭނުން ނުވާ މުދަލާ އަޅާބަލާއިރު ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ ތަކެތީގެ ރޭޓް ދަށްވެއެވެ. މި އުސޫލުގެ މަޤްޞަދަކީ ޖީޑީޕީ މަރުކަޒުކޮށްފައިވާ ތަރައްޤީގެ ސްޓްރެޓެޖީތަކަށްވުރެ ގްރޮސް ނޭޝަނަލް ހެޕީނެސް އަށް މަޝްހޫރު މި ރީތި ޤައުމުގައި ސަޤާފީ އަގުތައް ރައްކާތެރިކޮށް، ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް ރައްކާތެރިކުރުމުގެ އިތުރުން އިޤްތިޞާދީ ހަމަޖެހުން ކަށަވަރުކުރުމެވެ.
އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސްގެ ސިޔާސަތުތައް
އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ސަރަހައްދުގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނުން ވަނީ ސޭލްސް ޓެކްސް އާއި ކަސްޓަމްސް ޑިއުޓީ ގާނޫނުގެ ނަމުގައި މަޝްހޫރު ޓެކްސް ނެގުމުގެ ތަފާތު ސިޔާސަތެއް ތަންފީޒުކޮށްފަ އެވެ. މި ސިޔާސަތުގައި އިމްޕޯޓް ކުރާ މުދަލާއި އެކްސްޕޯޓް ކުރާ މުދަލަށް ވެސް ޓެކްސް ރޭޓްތައް ކަނޑައަޅާފައިވެ އެވެ. އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ނެގުމުގެ ގޮތުން ބޫޓާނުން ލޯކަލް ސިނާއަތްތައް ކުރިއެރުވުމަށް ނިސްބަތުން ލުއި އުސޫލެއް ގެންގުޅެ އެވެ. ސަރުކާރުން މަސައްކަތް ކުރަނީ ވަކި އުފެއްދުންތަކުން އެންމެ ކުޑަ ޓެކްސް ނަގައިގެން ނުވަތަ ޑިއުޓީން ވެސް އިސްތިސްނާކޮށްގެން އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ހިތްވަރު ދިނުމަށެވެ. މި ސްޓްރެޓެޖީގެ މަޤްޞަދަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރި ކުރިއެރުވުމާއި، ޤައުމުގެ އިޤްތިޞާދު ކުރިއެރުވުން. އެކްސްޕޯޓްކުރާ މުދަލުގެ ޓެކްސް ރޭޓްތައް ތަފާތުވަނީ އެ މުދަލުގެ ބާވަތާއި ގިންތިކުރުމަށް ބަލައިގެންނެވެ. މޭވާ، ތަރުކާރީ، އަދި ދަނޑުވެރިކަމުގެ ބާވަތްތައް ފަދަ ބައެއް ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކުން އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސް ކުޑަ ނުވަތަ ޓެކްސް ނެގުމުން މުޅިން އިސްތިސްނާވެދާނެ އެވެ. މިއީ ބޫޓާންގެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއަށް އެހީތެރިވެދީ، މި މުހިންމު ސިނާއަތް ކުރިއެރުމަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުމުގެ ނިޔަތުގައި ކުރާ ކަމެކެވެ. އަނެއްކޮޅުން ޓެކްސްޓައިލްސް، އަތްތެރި މަސައްކަތު ތަކެތި، ޕްރޮސެސްޑް ކާނާ، މަޢުދަން، ނުވަތަ ކުދިކުދި އުފެއްދުންތައް ފަދަ ސިނާޢީ މުދަލުން އާދައިގެ އެކްސްޕޯޓް ޓެކްސްއެއް ނަގާފާނެއެވެ. މި ޓެކްސްތަކުގެ މަގުސަދަކީ ހަމައެކަނި އާމްދަނީ ހޯދުމުގެ އިތުރުން މި މުދާ އުފައްދާ ލޯކަލް މެނުފެކްޗަރިން ވިޔަފާރިތަކަށް ހިތްވަރު ދިނުމެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ މުހިންމު ކަމަކީ ބޫޓާނުން އިސްކަންދެނީ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީއާއި ތިމާވެށި ހިމާޔަތްކުރުމަށެވެ. އެހެންކަމުން ލަކުޑި ނުވަތަ އިއާދަނުކުރެވޭ މައުދަން ފަދަ ވަކި ގުދުރަތީ ވަސީލަތްތައް އެކްސްޕޯޓްކުރުމާ ގުޅޭގޮތުން ހަރުކަށި ގަވާއިދުތަކެއް ކުރިމަތިވެދާނެ އެވެ. މި ވަސީލަތްތަކުން ނަގާ ޓެކްސްތައް އެހެން އުފެއްދުންތަކާ އަޅާބަލާއިރު ބޮޑުވަނީ ބޫޓާންގެ ގުދުރަތީ މުދާ ޒިންމާދާރުކަމާއެކު ބެލެހެއްޓުމަށް ކުރިއެރުވުމާއެކު މާބޮޑަށް ބޭނުންކުރުން ހުއްޓުވުމަށްޓަކައެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު، ތިމާވެށީގެ ދެމެހެއްޓެނިވި ކަންތައްތަކަށް އެއްވެސް ގެއްލުމެއް ނުލިބޭ ގޮތަށް ބަލާއިރު، އެތެރޭގެ ސިނާއަތްތައް ތަރުބިއްޔަތު ކުރުމަށް ބޫޓާންގެ ވައުދުތައް ދައްކުވައިދެއެވެ. ޚިޔާރުކުރެވޭ އުފެއްދުންތަކުގެ ކެޓަގަރީތަކަށް ފަހި ޓެކްސް ރޭޓްތައް ތަންފީޒުކޮށްގެން ނުވަތަ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތައް ފަދަ މުހިއްމު އެކްސްޕޯޓްތަކަށް ޑިއުޓީ އެއްކޮށް އިސްތިސްނާކޮށްގެން , ބޫޓާންގެ އަމާޒަކީ ގުދުރަތީ ގޮތުން އިސްކޮށް ހުންނަ ތަރައްގީގެ ސްޓްރެޓެޖީތަކާ އެކު އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުން ކުރިއެރުވުމެވެ.
އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ބޭނުންވާ ސެޓްފިކެޓްތައް
އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި އޮންނަ ބިން ހިއްކާފައިވާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނަކީ މުއްސަނދި ސަގާފަތާއި ތަރައްގީގެ ތަފާތު ގޮތްތަކުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ގައުމެކެވެ. ވަސީލަތްތައް މަދު ކުޑަ ގައުމަކަށް ވިޔަސް ބޫޓާން އަންނަނީ ދެމެހެއްޓެނިވި ތަރައްގީ އާއި ސަގާފީ ތަރިކަ ރައްކާތެރި ކުރުމަށް ފޯކަސް ކުރަމުންނެވެ. އެކްސްޕޯޓްގެ ގޮތުން ބޫޓާން މުހިންމު ގޮތެއްގައި ބަރޯސާވެފައިވަނީ ދަނޑުވެރިކަމާއި، ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް ޕަވަރާއި، ފަތުރުވެރިކަމުގެ މައިގަނޑު ތިން ދާއިރާއަކަށެވެ. ބޫޓާނުން އެކްސްޕޯޓްކުރާ މުހިންމު އެއް އެއްޗަކީ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކެވެ. އެގައުމުގައި ދަނޑުވެރިކަން ކުރާ ފަޅު ވާދީތަކެއް ހުރުމުން ބިހާއި، ދޮންކެޔޮ، އާފަލު، ސައިޓްރަސް މޭވާ، އަދި ތަރުކާރީ ފަދަ ބާވަތްތައް އިންދައިގެން އުޅެ އެވެ. މި މަތީ ފެންވަރުގެ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތައް ގިނަ ފަހަރަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރަނީ އިންޑިއާ ފަދަ އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކަށެވެ. ބޫޓާނުން އެކްސްޕޯޓްކުރާ އަނެއް މުހިންމު އެއްޗަކީ ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް ޕަވަރ އެވެ. ފަރުބަދަމަތީ ބިމާއި ބާރަށް ދަތުރުކުރާ ކޯރުތަކުގެ ސަބަބުން ބޫޓާނުގައި ހައިޑްރޯޕަވަރ އުފެއްދުމުގެ ފުރުސަތު ވަރަށް ބޮޑެވެ. ސަރުކާރުން ވަނީ ދިވެހިރާއްޖޭގެ އެތެރޭގެ ހަކަތައަށް ބޭނުންވާ އަދި އިންޑިއާއަށް އެކްސްޕޯޓް ކުރުމަށް ސާޕްލަސް ކަރަންޓް އުފައްދާ ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް މަޝްރޫއުތައް ތަރައްގީ ކުރުމަށް ބޮޑު އިންވެސްޓްމަންޓެއް ކޮށްފަ އެވެ. ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ފަތުރުވެރިކަމަކީ ވެސް ބޫޓާނަށް އާމްދަނީ ހޯދުމުގެ މުހިއްމު މަސްދަރަކަށް ވެއްޖެ އެވެ. ރީތި މަންޒަރުތަކާއި ރައްކާތެރިކޮށްފައިވާ ސަގާފީ ސަގާފަތްތަކާއެކު، ދުނިޔޭގެ އެކި ކަންކޮޅުތަކުން ތަފާތު ތަޖުރިބާތައް ހޯދަން ފަތުރުވެރިން ޒިޔާރަތް ކުރެ އެވެ. ޒިޔާރަތްކުރާ ފަރާތްތަކަށް ޕަރޯ ޓަކްސަންގް (ޓައިގަރސް ނެސްޓް) ފަދަ ގަދީމީ މޮނާސްޓަރީތައް ހޯދައި ނުވަތަ ސެޗޫ ފަދަ ސަގާފީ އީދުތަކުގައި ފީނައިގަނެވޭނެ އެވެ. މި އެކްސްޕޯޓްތަކުގެ ފެންވަރު ބައިނަލްއަގްވާމީ މިންގަނޑުތަކަށް ފެތޭތޯ ބެލުމަށްޓަކައި ބޫޓާނުން ގެންގުޅެނީ އައިއެސްއޯ (އިންޓަނޭޝަނަލް އޮގަނައިޒޭޝަން ފޯ ސްޓޭންޑަރޑައިޒޭޝަން) ނުވަތަ ޑަބްލިޔުޓީއޯ (ވޯލްޑް ޓްރޭޑް އޮގަނައިޒޭޝަން) ފަދަ ދުނިޔޭގެ އެކިއެކި ޖަމިއްޔާތަކުން ގަބޫލުކުރާ ސެޓްފިކެޓް ދިނުމުގެ ޕްރޮސެސްއެކެވެ. މި ސެޓްފިކެޓަކީ ދަނޑުވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި އެކްސްޕޯޓްތަކަކީ ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކަށް ތަބާވެ، ގެއްލުންހުރި ކެމިކަލް ނުވަތަ ޕެސްޓިސައިޑްތަކުން އެއްކިބާވެފައިވާ ތަކެތިކަން ކަށަވަރުކޮށްދޭ ސެޓްފިކެޓެކެވެ. ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް ޕަވަރ އެކްސްޕޯޓް ރެގިއުލޭޓް ކުރަނީ ބޫޓާނާއި އިންޑިއާއާ ދެމެދު ވެފައިވާ ބައިލެޓަރަލް އެގްރީމަންޓްތަކުގެ ތެރެއިން ކަމަށާއި ސަބަބަކީ އުފައްދާ ގިނަ ކަރަންޓް އެކްސްޕޯޓް ކުރަނީ އެތަނުން ކަމަށް ވާތީ އެވެ. މި އެއްބަސްވުންތަކުގެ ސަބަބުން ސަޕްލައިގެ މިންގަނޑުތައް އެއްގޮތަކަށް ބެހެއްޓުމަށްޓަކައި ކޮލިޓީ ކޮންޓްރޯލް ކުރުމުގެ ފިޔަވަޅުތަކާއެކު އިތުބާރު ހުރި ޓްރާންސްމިޝަން އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ ކަށަވަރުކޮށްދެއެވެ. ބޫޓާންގެ ހޮޓަލްތައް ނުވަތަ ޓްރެވަލް އެޖެންސީތައް ފަދަ ފަތުރުވެރިކަމާ ގުޅުންހުރި ހިދުމަތްތަކަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ގޮތުން ބަލައިގަތުމާއި ބިދޭސީންގެ ޒިޔާރަތްތަކަށް އެކަށީގެންވާ ސެޓްފިކެޓްތަކެއް ބޭނުންވެއެވެ. ނިންމާލަމުން ދަންނަވާނަމަ، ބޫޓާންގެ އެކްސްޕޯޓް މުހިންމު ގޮތެއްގައި ދުއްވަނީ ދަނޑުވެރިކަމާއި، ހައިޑްރޯއިލެކްޓްރިކް ޕަވަރާއި، ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާއިންނެވެ. އެމީހުންގެ މާކެޓް އަބުރު ދެމެހެއްޓުމަށާއި ބައިނަލްއަގްވާމީ ޝަރުތުތައް ފުއްދުމަށްޓަކައި، މި އެކްސްޕޯޓްތަކުގެ ފެންވަރާއި ދެމެހެއްޓެނިވިކަން ކަށަވަރުކުރުމަށްޓަކައި އެކި ސެޓްފިކެޓް ދިނުމުގެ ޕްރޮސެސްތައް ކުރިއަށް އެބަދެއެވެ.
ރެކޮމެންޑް ކުރެވިފައިވާ ލޮޖިސްޓިކްސް
ލޭންޑް އޮފް ދަ ތަންޑަރ ޑްރެގަންގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި ވަޅުލެވިފައިވާ ކުޑަ ބިންގަނޑެކެވެ. ކުޑަ ސައިޒާއި ދުރު ތަނެއްގައި އޮތް ނަމަވެސް، ކުރިއަރަމުން އަންނަ އިގްތިސާދާއި ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި އިތުރުކުރުމަށް އެހީތެރިވުމުގެ ގޮތުން ލޮޖިސްޓިކްސް އިންޑަސްޓްރީ ތަރައްގީކުރުމުގައި ބޮޑެތި ކުރިއެރުންތަކެއް ހޯދާފައިވެ އެވެ. ދަތުރުފަތުރުގެ އިންފްރާސްޓްރަކްޗާއާ ބެހޭ ގޮތުން ވާހަކަ ދައްކާއިރު، ބޫޓާނުން އަންނަނީ މަގުތަކުގެ ނެޓްވޯކް ރަނގަޅު ކުރުމަށް އިންވެސްޓް ކުރަމުންނެވެ. ރާއްޖޭގެ އެކި ސަރަހައްދުތައް ގުޅުވައިދޭ މައިގަނޑު އާޓާރީއަކީ ނޭޝަނަލް ހައިވޭ 1. މި ހައިވޭއަކީ ބޫޓާނާއި އަވަށްޓެރި އިންޑިއާ ގުޅުވައިދޭ ހައިވޭއެއް ކަމަށާއި، މިއީ އެތެރޭގެ މުދާ އުފުލުމަށް މުހިންމު ލައިފްލައިނެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތްކުރާ ހައިވޭއެކެވެ. ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި މުދާ ގެންދިއުމުގެ އަސާސީ ވަސީލަތަކީ އެއްގަމު ދަތުރުފަތުރުގެ ވަސީލަތް ކަމުގައި ދެމިއޮތްއިރު، ލޮޖިސްޓިކްސް އިތުރަށް ވަރުގަދަ ކުރުމަށް ވައިގެ މަގުތަކާއި ރޭލު ގުޅުން ފުޅާކުރުމަށް މަސައްކަތްތަކެއް ކުރެވެ އެވެ. ޕާރޯ އިންޓަނޭޝަނަލް އެއާޕޯޓަކީ ފަސިންޖަރުންނާއި ކާގޯ ޝިޕްމަންޓްތަކަށް ވެސް މުހިންމު ގޭޓްވޭއެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތް ދޭ އެއާޕޯޓެކެވެ. އެއީ އިންޑިއާ، ނޭޕާލް، ތައިލެންޑް، ސިންގަޕޫރު، ބަންގްލަދޭޝް، އަދި އެހެނިހެން ގައުމުތަކުގެ ބޮޑެތި ބައެއް ސިޓީތަކާ ބޫޓާން ގުޅުވައިދޭ ތަނެކެވެ. ވަގުތުން ނާޒުކު ނުވަތަ ހަލާކުވާ ކާގޯ ތަކެތި އަވަހަށް ޑެލިވަރީ ކުރަން ޖެހޭ ނުވަތަ ހާއްސަކޮށް ބެލެހެއްޓުމަށް ބޭނުންވާ ބޭސް ނުވަތަ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތައް ކުރު ޝެލްފް ލައިފް އަށް ވައިގެ މަގުން ދަތުރުކުރުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. ވަގުތުގެ ދަތިކަމެއް ނެތި ދިގު ދުރުމިންތަކުގައި ރަނގަޅަށް ދަތުރުކުރަން ޖެހޭ ބޮޑެތި ވޮލިއުމްތަކުގެ މުދާތަކަށް ކަނޑުގެ މުދާ އުފުލުމަށް ވިސްނާލެވިދާނެ އެވެ. ބިން ހިއްކުމުގެ ސަބަބުން ބޫޓާނަށް ސީދާ އެއްވެސް ކަނޑުގެ ބަނދަރަކަށް ނުދެވޭ ނަމަވެސް ކަނޑުގެ ޝިޕްމަންޓްތަކަށް ބަރޯސާވެފައިވަނީ ކޮލްކަތާ (ކަލްކަތާ) ބަނދަރު ފަދަ އިންޑިއާގައި ހުންނަ ބަނދަރުތަކަށެވެ. އެކްސްޕޯޓަރުން/އިމްޕޯޓަރުންނަށް މި ބަނދަރުތަކާއި އެމީހުންގެ އެންމެ ފަހު މަންޒިލްތަކާ ދެމެދު ކަނޑުގެ މުދާ އުފުލުމަށް ޚާއްޞަ ފްރެއިޓް ފޯވާޑިންގ ކުންފުނިތަކާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރެވިދާނެއެވެ. ބޫޓާންގެ ލޮޖިސްޓިކްސް ޗޭންގައި ކަސްޓަމްސް ކްލިއަރެންސް ޕްރޮސީޖަރސްގެ ގޮތުން ބޯޑަރު ޗެކްޕޮއިންޓްތަކާއި ކަސްޓަމްސް އޮފީސްތަކުގައި އިލެކްޓްރޯނިކް ޑޭޓާ އިންޓަޗޭންޖް ސިސްޓަމްތައް ތަންފީޒުކޮށްގެން އޮޓޮމޭޝަންގެ އިސްނެގުމެއްގެ ތެރެއިން ވަޒީފާގެ ރަނގަޅުކަން ވަނީ ގެނެސްދީފަ އެވެ. އިމްޕޯޓަރުން/އެކްސްޕޯޓަރުން ބިލް އޮފް ލޭޑިންގ/އެއަރވޭ ބިލް ކޮޕީ ފަދަ ޝިޕްމަންޓްގެ ތަފްސީލާ ގުޅޭގޮތުން ބޭނުންވާ ލިޔެކިޔުންތަކާއި ގުޅުންހުރި އިންވޮއިސް/ޓެކްސް އިންވޮއިސްތަކުގައި އައިޓަމް ވެލިއުސް/ޕޭޔަބަލް ޑިއުޓީސް/ވެޓް ރޭޓްތައް ކަނޑައަޅަންޖެހެއެވެ. ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި ސަޕްލައި ޗޭންގެ މުޅި ޕްރޮސެސް އޮމާންކަމާއެކު ކުރިއަށް ގެންދިއުމަށްޓަކައި ވިޔަފާރިތަކުން ލޯކަލް ލޮޖިސްޓިކްސް ސާވިސް ޕްރޮވައިޑަރުންނާ ގާތުން މަސައްކަތް ކުރުމަކީ ރަނގަޅު ގޮތެކެވެ. މި ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތްތަކަކީ ލޯކަލް މާކެޓާ ބެހޭ ފުން ޢިލްމެއް ލިބިފައިވާ ފަރާތްތަކަކަށް ވާއިރު، ވަކި ޝަރުޠުތަކަކަށް ޚާއްޞަކޮށްގެން ހައްލުތައް ފޯރުކޮށްދެވޭނެއެވެ. ބޫޓާނުގައި ހިންގާ ބައެއް ރަނގަޅަށް ލޮޖިސްޓިކްސް ޕްރޮވައިޑަރުންގެ ތެރޭގައި ބޫޓާން ޕޯސްޓް، އޭ.ބީ. ޓެކްނޮލޮޖީސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑާއި، ޕްރައިމް ކާގޯ ސާވިސަސް ޕްރައިވެޓް ލިމިޓެޑުންނެވެ. ޖުމްލަކޮށް ބަލާއިރު ޖިއޮގްރަފިކަލް ލިމިޓެޝަންތަކުގެ ސަބަބުން ބޫޓާނަށް ގޮންޖެހުންތަކެއް ކުރިމަތިވެފައިވާއިރު، ސަރުކާރާއި އަމިއްލަ ފަރާތްތަކުން ގުޅިގެން ކުރި މަސައްކަތުން އެގައުމުގެ ލޮޖިސްޓިކްސް ގާބިލްކަން ވަނީ ހަރުދަނާވެފަ އެވެ. ރަނގަޅު ކަނެކްޓިވިޓީ އޮޕްޝަންތަކާއި، ރަނގަޅު އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރތަކާއި، ސްޓްރީމްލައިންޑް ކަސްޓަމްސް ޕްރޮސީޖަރސް އާއި، ތަޖުރިބާކާރު ލޮޖިސްޓިކްސް ޚިދުމަތްދޭ ފަރާތްތަކުގެ ސަޕޯޓާއެކު، ވިޔަފާރިތަކަށް ބޫޓާންގެ ޚާއްޞަ ލޮޖިސްޓިކަލް ލޭންޑްސްކޭޕްގައި ފައިދާހުރި ގޮތެއްގައި ދަތުރުކުރެވޭނެއެވެ.
ގަންނަ ފަރާތް ތަރައްޤީ ކުރުމަށް ޗެނަލްތައް

މުހިންމު ޓްރޭޑް ޝޯވތަކެއް

ދެކުނު އޭޝިއާގެ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނުގައި ވިޔަފާރި ތަރައްގީ ކުރުމަށް މުހިންމު ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރޮކިއުމަންޓް ޗެނަލްތަކާއި މައުރަޒުތައް ބާއްވާފައިވެ އެވެ. ނިސްބަތުން އެކަހެރި ގައުމަކަށް ވިޔަސް، ބޫޓާނުން އަންނަނީ އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުން ހޯދައި، ބޭރުގެ ގަންނަ މީހުން ޝައުގުވެރި ކުރުވުމަށް މަސައްކަތްތަކެއް ކުރަމުންނެވެ. ބޫޓާނުގައި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރީގެ މުހިންމު ބައެއް މަގުތައް ހޯދައިލަމާ ހިނގާށެވެ. 1. ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޓްރޭޑް (ޑީއޯޓީ): ޑީއޯޓީ އަކީ ބޫޓާންގެ ވިޔަފާރި ކުރިއެރުވުމަށް ޒިންމާވާ ސަރުކާރުގެ އަސާސީ އެއް އިދާރާއެވެ. އެމީހުން ބޫޓާނުން އުފައްދާ އުފެއްދުންތައް ބައިނަލްއަގްވާމީ ގަންނަން ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކަށް ދައްކާލުމަށް ގަންނަ ފަރާތްތަކާއި ވިއްކާ ބައްދަލުވުންތަކާއި، ޓްރޭޑް ފެއާތަކާއި، މައުރަޒުތައް ފަދަ ތަފާތު ހަރަކާތްތައް ކުރިއަށް ގެންދެ އެވެ. 2. ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރި ފެއާތައް: ވިޔަފާރިތަކަށް އެމީހުންގެ އުފެއްދުންތައް ދައްކާލައި، ގަންނަން ބޭނުންވާ ފަރާތްތައް ނުވަތަ ބައިވެރިން ހޯދައިދެވޭނެ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ބޮޑެތި ޓްރޭޑް ފެއާތަކުގައި ބޫޓާނުން ބައިވެރިވެއެވެ. މުހިންމު ބައެއް ފެއާތަކުގެ ތެރޭގައި ހިމެނެނީ؛ - އެންބިއެންޓޭ: ޖަރުމަނުގެ ފްރެންކްފަރޓްގައި އަހަރަކު އެއްފަހަރު ބާއްވާ މި މަޝްހޫރު ކޮންސިއުމަރ ގޫޑްސް ފެއާއަކީ ބޫޓާނުގެ އެކްސްޕޯޓަރުންނަށް އެމީހުންގެ އަތްތެރި މަސައްކަތާއި ޓެކްސްޓައިލްސް އާއި ގަހަނާ އަދި އެހެނިހެން އުފެއްދުންތައް ދައްކާލުމުގެ ފުރުސަތު ލިބިގެންދާ ފެއާއެކެވެ. - ވޯލްޑް ޓްރެވަލް މާކެޓް (ޑަބްލިޔުޓީއެމް): ފަތުރުވެރިކަމަކީ ބޫޓާންގެ އިގްތިސާދުގެ މުހިންމު އެއް ސިނާއަތް ކަމަށްވާތީ؛ އަހަރަކު އެއްފަހަރު ލަންޑަނުގައި ބާއްވާ ޑަބްލިއުޓީއެމް ފެއާގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ދާއިރާގެ މަންދޫބުންނަށް ޓްރެވަލް ޕެކޭޖްތައް ޕްރޮމޯޓްކޮށް ޕާޓްނަޝިޕްގެ ފުރުސަތުތައް ހޯދުމުގެ ފުރުސަތު ލިބެ އެވެ. - ސާކް ޓްރޭޑް ފެއާ: ސާކް (ސައުތު އޭޝިއަން އެސޯސިއޭޝަން ފޯ ރީޖަނަލް ކޯޕަރޭޝަން) ގެ މެމްބަރަކަށް ވުމުން، ސާކް ގައުމުތަކުން އިންތިޒާމްކުރާ ސަރަހައްދީ ޓްރޭޑް ފެއާތަކުގައި ވެސް ބޫޓާން ބައިވެރިވެ އެވެ. މި ފެއާތަކުގެ ސަބަބުން އިންޑިއާ، ބަންގްލަދޭޝް، ނޭޕާލް ފަދަ އަވަށްޓެރި ގައުމުތަކުގެ ގަންނަ ފަރާތްތަކާ މުއާމަލާތް ކުރެވޭނެ އެވެ. 3. އިންޓަރނެޓް ބިނާކޮށްފައިވާ ޕްލެޓްފޯމްތައް: އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކަކީ ދުނިޔޭގެ ވިޔަފާރިތަކަށް ދުވަހެއް ދުވަހަކަށް މުހިންމު ޗެނަލަކަށް ވެފައިވެއެވެ. ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ބޫޓާނުގެ އާޓިޒަނުން ވަނީ އީޓީސީ އާއި އެމެޒޯން ހެންޑްމެއިޑް ފަދަ އޮންލައިން މާކެޓްޕްލޭސްތައް ލީވަރކޮށްގެން އެމީހުންގެ ޚާއްސަ އަތުން އުފައްދާ ކްރާފްޓްތައް ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި ވިއްކަން ފަށާފައެވެ. 4. އެމްބަސީތަކާއި ކޮންސިއުލޭޓްތައް: ރާއްޖެއިން ބޭރުގައި ހުންނަ ޑިޕްލޮމެޓިކް މިޝަންތަކަކީ ބައިނަލްއަޤްވާމީ ގަންނަން ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކާއި ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި ބިނާވެފައިވާ ވިޔަފާރިތަކާ ދެމެދު ފަސޭހަކޮށްދޭ ފަރާތްތަކެއްގެ ގޮތުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ތަނެކެވެ. އެމީހުން ގިނައިން އިންތިޒާމް ކުރަނީ ލޯކަލް އުފެއްދުންތެރިންނަށް ނުވަތަ އާޓިޒަނުންނަށް އެކި ގައުމުތަކުގެ ގަންނަ ފަރާތްތަކާ ނެޓްވޯކް ކުރެވޭނެ އިވެންޓްތަކެކެވެ. 5. ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާއަތް: ބައިނަލްއަޤްވާމީ ޕްރޮކިއުމަންޓާ ހަރުކަށި ގުޅުމެއް ނެތް ނަމަވެސް، ބޫޓާންގެ ފަތުރުވެރިކަމުގެ ސިނާޢަތުން ނުސީދާ ގޮތެއްގައި ލޯކަލް ވިޔަފާރިތަކަށް އެހީތެރިވެދެނީ، އެޤައުމުގެ ސަޤާފީ ތަރިކައާއި އަތްތެރި މަސައްކަތަށް ޝައުޤުވެރިވާ ބޭރުގެ ޒިޔާރަތްތެރިން ޝައުޤުވެރިކުރުވައިގެންނެވެ. ފަތުރުވެރިންނަށް ސީދާ ލޯކަލް އުފެއްދުންތައް ގަނެވޭއިރު، އާޓިޒަން ވިޔަފާރިތަކަށް އެމީހުންގެ މުދާ ދައްކާލުމަށް މަގުފަހިކޮށްދެ އެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ މުހިންމު ކަމަކީ ބޫޓާންގެ ކުޑަ އިގްތިސާދާއި ޖިއޮގްރަފިކަލް ގޮންޖެހުންތަކުގެ ސަބަބުން ބައިނަލްއަގްވާމީ ޕްރޮކިއުމަންޓް ފުރުސަތުތައް ބޮޑެތި ގައުމުތަކާ އަޅާބަލާއިރު މަދުވެދާނެ ކަމެވެ. ނަމަވެސް ވިޔަފާރި ކުރިއެރުވުމުގެ ހަރަކާތްތައް އިތުރުކޮށް، ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރި ކުރިއެރުމަށް ދެމެހެއްޓެނިވި ޗެނަލްތައް އުފެއްދުމަށް ބޫޓާން ސަރުކާރުން ދަނީ ހީވާގިކަމާއެކު މަސައްކަތް ކުރަމުންނެވެ.
ބޫޓާނުގައި އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރާ ސަރޗް އިންޖީނުތަކަކީ ތިރީގައި މިވާ އިންޖީނުތަކެވެ. 1. ގޫގުލް: ދުނިޔޭގެ ފެންވަރުގައި އެންމެ މަގުބޫލު ސަރޗް އިންޖީނުގެ ގޮތުގައި ގޫގުލް އަކީ ބޫޓާންގައި ވެސް ގިނައިން ބޭނުންކުރާ އެއްޗެކެވެ. އެއީ ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި ހޯދުމުގެ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދޭ އަދި ބޫޓާން ހިމެނޭ ގޮތަށް އެކި ސަރަހައްދުތަކަށް ލޯކަލައިޒްޑް ނަތީޖާތައް ފޯރުކޮށްދޭ ތަނެކެވެ. މި ވެބްސައިޓް www.google.com އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. 2. ޔާހޫ!: ޔާހޫ! އަކީ ބޫޓާނުގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ އަނެއް ސަރޗް އިންޖީނެކެވެ. އެއީ ޚަބަރުތަކާއި އީމެއިލް ހިދުމަތްތަކާއި އެހެނިހެން ފީޗާސްތަކާއެކު ވެބް ސަރޗް ވެސް ލިބޭ ތަނެކެވެ. މި ވެބްސައިޓް www.yahoo.com އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. 3. ބިންގް: ބިންގް އަކީ ވެސް ބޫޓާންގެ ގިނަ ބަޔަކު އޮންލައިން ސަރޗްތަކަށް ބޭނުންކުރާ އެއްޗެކެވެ. އެއީ މެޕް، ތަރުޖަމާ، އަދި ޚަބަރު އަޕްޑޭޓް ފަދަ އެކި ފީޗާސްތަކާއެކު ވެބް ސަރޗް ނަތީޖާތައް ފޯރުކޮށްދޭ ތަނެކެވެ. ބިންގް އަށް www.bing.com އިން ވަދެވޭނެ އެވެ. 4. ބައިޑޫ: މުހިންމު ގޮތެއްގައި ޗައިނާގެ ސަރޗް އިންޖީނެއްގެ ގޮތުގައި މަޝްހޫރުވި ނަމަވެސް، ބޫޓާންގެ ޗައިނާ ބަހުން ވާހަކަ ދައްކާ މުޖުތަމަޢުގެ މެދުގައި ބައިޑޫއަށް މަގުބޫލުކަން ލިބިފައިވަނީ މެންޑަރިން އާއި ޒޮންގްޚާ (ބޫޓާންގެ ރަސްމީ ބަސް) އާ ދެމެދު އޮންނަ ސަގާފީ އެއްގޮތްކަމާއި ބަހަށް އަހުލުވެރިވުމުގެ ސަބަބުންނެވެ. ބައިދޫ އިން ވެބް ސަރޗިންގ އަށް މަގުފަހިކޮށްދޭއިރު، މެޕް އަދި އިމޭޖް ސަރޗް ފަދަ އެކިއެކި ޚިދުމަތްތައް ވެސް ހިމެނެއެވެ. މި ވެބްސައިޓް www.baidu.com އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. 5. ޑަކްޑަކްގޯ: ޔޫޒަރ ޕްރައިވެސީ ފޯކަސްޑް އެޕްރޯޗަށް މަޝްހޫރު ޑަކްޑަކްގޯ އަކީ އޮންލައިން ސަރޗްތަކުގައި ޕްރައިވެސީ އިތުރުކުރުމަށް އިސްކަންދޭ ނުވަތަ މައުލޫމާތުގެ ޞައްޙަކަމަށް ނުވަތަ ނިއުޓްރަލިޓީއަށް ހުރަސްއެޅޭ ޕާސަނަލައިޒްޑް ޓްރެކިންގ އެލްގޮރިޒަމްތައް ނެތި އަންބަޔަސްޑް ނަތީޖާތަކަށް އިސްކަންދޭ ބައެއް ފަރާތްތަކުން ވެސް ބޭނުންކުރާ އެއްޗެކެވެ. މި ވެބްސައިޓް duckduckgo.com އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ ކަމަކީ މިއީ ބޫޓާނުގައި އާންމުކޮށް ބޭނުންކުރާ ބައެއް ސަރޗް އިންޖީނުތައް ނަމަވެސް، ގިނަ ރައްޔިތުން އަދިވެސް އެމީހުންގެ މުޖުތަމަޢު ނުވަތަ ޖަމާޢަތްތަކުގެ ތެރޭގައި ލޯކަލް ކޮންޓެންޓް ހޯދުމަށް އެމީހުންގެ އިސްކަންދޭ ނުވަތަ ބޭނުންތަކަށް ބަލައިގެން ސަރަހައްދީ ނުވަތަ ވަކި ޕްލެޓްފޯމްތައް ބޭނުންކުރެވިދާނެއެވެ.

ބޮޑެތި ރީނދޫ ޞަފްޙާތަކެވެ

އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަތަކުގައި އޮންނަ ބިން ހިއްކާ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނަކީ ސާފުތާހިރު ގުދުރަތީ ރީތިކަމާއި ތަފާތު ސަގާފީ ތަރިކައެއްގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ގައުމެކެވެ. އެހެން ބައެއް ގައުމުތަކާ އެއްވަރަށް އިންޓަނެޓް އެކްސެސިބިލިޓީ ނުލިބިދާނެ ނަމަވެސް، އަދިވެސް ބޫޓާނަށް އޮންލައިން ޑައިރެކްޓަރީ ނުވަތަ ޔެލޯ ޕޭޖްތަކެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތްކުރާ މުހިންމު ބައެއް ވެބްސައިޓްތައް އެބަހުއްޓެވެ. 1. ޔެލޯ.ބީޓީ: ބޫޓާން ޓެލެކޮމް ލިމިޓެޑްގެ ރަސްމީ އޮންލައިން ޑައިރެކްޓަރީގެ ގޮތުގައި ޔެލޯ.ބީޓީ އަކީ ބޫޓާނުގައި ވިޔަފާރިތަކާއި ހިދުމަތްތައް ހޯދުމަށް ފުރިހަމަ ވަސީލަތެކެވެ. މި ވެބްސައިޓުގައި ވަކި ކެޓަގަރީތަކެއް ހޯދުމަށް ނުވަތަ އެކި ދާއިރާތައް ބްރައުޒް ކުރުމަށް ސާދާ ސާޗް އިންޓަފޭސްއެއް ލިބެން ހުރެ އެވެ. www.yellow.bt އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. 2. ތިމްޕޫ ހޭސް އިޓް: މި ވެބްސައިޓުގައި ޚާއްޞަކޮށް އަލިއަޅުވާލާފައިވަނީ ބޫޓާންގެ ވެރިރަށް ތިމްޕޫގައި ލިބެންހުރި ވިޔަފާރިތަކާއި ޚިދުމަތްތަކަށެވެ. އެއީ ހޮސްޕިޓަލިޓީ، ރީޓެއިލް، އެޑިއުކޭޝަން، ހެލްތްކެއާ ފަދަ އެކި ކެޓަގަރީތަކަށް ބަލައިގެން ވަކި ވިޔަފާރިތަކެއް ހޯދުމަށް ފަސޭހަ ޑައިރެކްޓަރީއެއް ހިމެނޭ ޑައިރެކްޓަރީއެކެވެ.އިތުރު މައުލޫމާތު ހޯދުމަށް www.thimphuhast.it އަށް ޒިޔާރަތް ކުރައްވާ. 3. ބަމްތަންގް ބިޒްނަސް ޑައިރެކްޓަރީ: ބަމްތަންގް އަކީ ބޫޓާންގެ މުއްސަނދި ސަގާފީ ތަރިކަތަކާއި ރީތި މަންޒަރުތަކުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު އެއް ޑިސްޓްރިކްޓެވެ. މި ވެބްސައިޓަކީ ޚާއްޞަކޮށް ބުމްތަންގް ޑިސްޓްރިކްޓްގައި ވިޔަފާރިތަކާއި ޚިދުމަތްތަކާ ބެހޭ މަޢުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ ލޯކަލައިޒްޑް ޑައިރެކްޓަރީއެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތްކުރާ ވެބްސައިޓެކެވެ. www.bumthangbusinessdirectory.com އިން ލިބެން ހުންނާނެއެވެ. 4. ޕާރޯ ޕޭޖްސް: ޕާރޯ ޕޭޖްސް ގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ބޫޓާންގެ ޕާރޯ ޑިސްޓްރިކްޓަށް ފޯކަސްކޮށްފައިވާ ވިޔަފާރިތަކާއި ހިދުމަތްތައް ހިމެނެއެވެ- މިއީ އޭގެ އައިކޮނިކް ޓައިގަރސް ނެސްޓް މޮނާސްޓަރީ (ޓަކްސަންގް ޕަލްފުގް މޮނާސްޓަރީ) އަށް މަޝްހޫރު ސަރަހައްދެކެވެ. މި ވެބްސައިޓުގައި ހޮޓަލްތަކާއި ރެސްޓޯރެންޓްތަކުން ފެށިގެން ޕާރޯ ޑިސްޓްރިކްޓްގެ ތެރޭގައި ހުންނަ ޓޫ އޮޕަރޭޓަރުންނާއި ލޯކަލް ފިހާރަތަކާ ހަމައަށް ލިސްޓިންގްސް ލިބެން ހުރެ އެވެ. އިތުރު މައުލޫމާތު www.paropages.com އިން ހޯއްދަވާށެވެ. މި ވެބްސައިޓްތަކުން ތިމްޕޫ، ބަމްތަންގް، ޕާރޯ ފަދަ ބޫޓާންގެ އެކި ސަރަހައްދުތަކުގެ ތެރޭގައި ހިންގާ އެކި ވިޔަފާރިތަކާ ބެހޭ ފުރިހަމަ މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދީ، ގައުމުގެ ތެރޭގައި ވަކި އުފެއްދުންތަކެއް ނުވަތަ ހިދުމަތްތަކެއް ހޯދުމަށް ބޭނުންތެރި ވަސީލަތްތަކަކަށް ހަދަން ޖެހެ އެވެ. ބޫޓާންގެ ދުރު ތަނާއި އިންޓަނެޓް އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރ މަދުކަމުން، މިއިން ބައެއް ވެބްސައިޓްތައް ޑިޖިޓަލް ގޮތުން ކުރިއަރާފައިވާ ޤައުމުތަކުގައި ހުންނަ ރީނދޫ ޞަފްޙާތަކާ އެއްވަރަށް ޒަމާނީ ނުވަތަ ފުޅާ ނުވެދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ. އެހެންނަމަވެސް، އެއީ ބޫޓާންގެ ވިޔަފާރީގެ މަންޒަރުގައި ދަތުރުކުރުމަށް އަގުހުރި ވަސީލަތްތަކެކެވެ.

ވިޔަފާރީގެ ބޮޑެތި ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަމަތީގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާންގެ އީ-ކޮމާސް ދާއިރާގައި ފާއިތުވި އަހަރުތަކުގައި ވަނީ ބޮޑު ކުރިއެރުމެއް ހޯދާފަ އެވެ. އަދިވެސް މި ސިނާއަތް ތަރައްގީވަމުން އަންނައިރު، ބޫޓާނުގައި ފާހަގަކޮށްލެވޭ މަދު އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމްތަކެއް އެބަހުއްޓެވެ. މިއީ އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓްތަކާއެކު މައިގަނޑު ބައެއް ތަންތަނެވެ. 1. ޑްރޫކްރައިޑް (https://www.drukride.com): ޑްރޫކްރައިޑް އަކީ ދަތުރުފަތުރުގެ ހިދުމަތްތަކަށް ބޫޓާންގެ އެންމެ ކުރިއަރާފައިވާ އޮންލައިން މާކެޓްޕްލޭސް އެވެ. އެގޮތުން ކާރު ކުއްޔަށް ދިނުމާއި، ޓެކްސީ ބުކިން ހެދުމާއި، މޮޓޯސައިކަލް ކުއްޔަށް ދިނުން ފަދަ ތަފާތު ހިދުމަތްތައް ލިބެ އެވެ. 2. ޒާރޓްޝަމް (https://www.zhartsham.bt): ޒާރޓްޝަމް އަކީ ކަސްޓަމަރުންނަށް ފުޅާ ދާއިރާއެއްގައި އުފެއްދުންތައް ފޯރުކޮށްދޭ އުފެދިފައިވާ އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. އިލެކްޓްރޯނިކްސް އާއި ހެދުންތަކުން ފެށިގެން ގޭގެ ޑެކޯރާއި ބަދިގެ ސާމާނާއި ހަމައަށް ޒާޓްޝަމްގެ އަމާޒަކީ ކޮންސިއުމަރުންގެ ތަފާތު ބޭނުންތަކަށް ޚިދުމަތް ދިނުމެވެ. 3. ޕަސަލްބޫޓާން (http://pasalbhutan.com): ޕަސަލްބޫޓާނަކީ ފެޝަން އަދި ރީތިކަމުގެ ތަކެތިން ފެށިގެން އިލެކްޓްރޯނިކް ގެޖެޓްތަކާއި ގޭތެރޭގެ ސާމާނުތަކާއި ހަމައަށް ގިނަ އުފެއްދުންތަކެއް ލިބެން ހުންނަ މަޝްހޫރު އޮންލައިން ޝޮޕިން ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. 4. ކުޕަންޑާ (http://kupanda.bt): ކުޕަންޑާ އަކީ ތާޒާ މޭވާ، ތަރުކާރީ، މަސް، ކިރު އުފެއްދުންތަކާއި، ގޭތެރޭގެ ކޮންމެހެން ބޭނުންވާ އެހެނިހެން ތަކެތި ސީދާ ކަސްޓަމަރުންގެ ދޮރުމައްޗަށް ފޯރުކޮށްދިނުމަށް ޚާއްސަ އޮންލައިން ގްރޮސެރީ ފިހާރައެކެވެ. 5. yetibay (https://yetibay.bt): yetibay އަކީ ބޫޓާނުގެ އާޓިޒަނުންނާއި ކުޅަދާނަ ފަންނުވެރިން އުފައްދާ ލޯކަލް އުފެއްދުންތަކުގެ ޖަމާއަތެއް ދައްކާލާ އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. މި ވެބްސައިޓް މެދުވެރިކޮށް ކަސްޓަމަރުންނަށް ސަގާފީ އަތްތެރި މަސައްކަތާއި، ޓެކްސްޓައިލްސް، ކުރެހުން، ގަހަނާ، އަދި އެހެނިހެން ތަކެތި ގަނެވޭނެއެވެ. . އަދި ވަޔަލެސް ރައުޓަރު ފަދަ ޓެލެކޮމްއާ ގުޅުން ހުރި އެހެން އެކްސެސަރީޒް ވެސް މި ވެބްސައިޓުން ވިއްކަ އެވެ. މަތީގައި ބަޔާންކުރެވުނު ޕްލެޓްފޯމްތަކަކީ ބޫޓާނުގައި ހިންގާ މައިގަނޑު އީ-ކޮމާސް ވެބްސައިޓްތައް ނަމަވެސް ވަކި ނިޝްތަކެއް ނުވަތަ ލޯކަލް އޭރިއާތަކަށް ޚިދުމަތްދޭ އެހެން ކުދި ޕްލެޓްފޯމްތައް ނުވަތަ އޮންލައިން ސްޓޯރުތައް ހުރެދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ.

ބޮޑެތި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

ބޫޓާނަކީ ތަފާތު ސަގާފަތާއި އަތްނުލެވޭ ގުދުރަތީ ރީތިކަމުގެ ސަބަބުން މަޝްހޫރު ހިމާލަޔާގެ ކުޑަ ރަސްކަމެކެވެ. ބޫޓާނަކީ ނިސްބަތުން އެކަހެރި ގައުމަކަށް ވެދާނެ ނަމަވެސް، ދުނިޔެއާ ގުޅުމަށް ބޫޓާންގެ އެކި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގައި އަދިވެސް އެގައުމުގެ ޕްރެޒެންސް އެބައޮތެވެ. މިއީ ބޫޓާނުގައި ބޭނުންކުރާ މަޝްހޫރު ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ވެބްސައިޓް ޔޫއާރްއެލްތަކާއެކުގައެވެ. 1. ފޭސްބުކް (www.facebook.com/bhutanofficial): ފޭސްބުކަކީ ބޫޓާނުގައި އެންމެ ގިނައިން ބޭނުންކުރާ ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ތެރެއިން އެއް ޕްލެޓްފޯމެވެ. އެއީ ޕްރޮފައިލް އުފެއްދުމާއި، ރައްޓެހިންނާ ގުޅުމާއި، އަޕްޑޭޓްތަކާއި، ފޮޓޯތަކާއި، ވީޑިއޯތައް ހިއްސާކުރުމުގެ ފުރުސަތެވެ. 2. ވީޗެޓް (www.wechat.com): ވީޗެޓަކީ ބޫޓާނުގައި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމެއްގެ ގޮތުގައި ވެސް ހިދުމަތް ކުރާ ހުރިހާ ކަމެއް އެކުލެވޭ މެސެޖިން އެޕެކެވެ. ޔޫޒަރުންނަށް ޓެކްސްޓް ފޮނުވުމާއި، ވޮއިސް މެސެޖް ފޮނުވުމާއި، ވީޑިއޯ ކޯލް ކުރުމާއި، ފޮޓޯ އާއި ވީޑިއޯ އަމިއްލަ ގޮތުން ނުވަތަ އާންމު ޕޯސްޓްތަކުގެ ތެރެއިން ހިއްސާ ކުރެވޭނެ އެވެ. 3. އިންސްޓަގްރާމް (www.instagram.com/explore/tags/bhutan): އިންސްޓަގްރާމް އަކީ #bhutandiaries ފަދަ ހެޝްޓެގްތައް ބޭނުންކޮށްގެން ރީތި މަންޒަރުތަކާއި ސަގާފީ އިވެންޓްތަކާއި ކާނާއާއި ފެޝަން ޓްރެންޑް ފަދަ ތަކެތީގެ ފޮޓޯތަކާއި ވީޑިއޯތައް ހިއްސާކުރުމަށް ބޭނުންކުރާ ޒުވާން ބޫޓާނުގެ މީހުންގެ މެދުގައި މަގުބޫލު އެއްޗެކެވެ ނުވަތަ #ވިޒިޓްބޫޓާން އެވެ. 4. ޓްވިޓަރ (www.twitter.com/BTO_Official) - ބޫޓާންގެ ރަސްމީ ޓްވިޓަރ ހެންޑްލް އިން ސަރުކާރުން ހިންގާ ސިޔާސަތުތަކާއި އިސްނެގުމާ ގުޅޭ ޚަބަރުތަކުގެ އަޕްޑޭޓްތައް ފޯރުކޮށްދެއެވެ. 5. ޔޫޓިއުބް (www.youtube.com/kingdomofbhutanchannel) - މި ޔޫޓިއުބް ޗެނަލުން ބޫޓާންގެ ސަގާފަތާއި ސަގާފަތާ ބެހޭ އެކިއެކި ޑޮކިއުމެންޓްރީތަކާއި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ޝައުގުވެރިކަން ހުންނަ ތަންތަނަށް އަލިއަޅުވާލާ ޕްރޮމޯޝަނަލް ވީޑިއޯތައް ބެލޭނެއެވެ. 6. ލިންކްޑްއިން (www.linkedin.com/company/royal-government-of-bhuta-rgob) - ރޯޔަލް ގަވަރމަންޓް އޮފް ބޫޓާގެ ލިންކްޑްއިން ޕޭޖުން ޕްރޮފެޝަނަލް ނެޓްވޯކިންގ ފުރުސަތުތައް ފޯރުކޮށްދެނީ ރާއްޖޭގެ ތެރޭގައި ވިޔަފާރީގެ އެއްބާރުލުން ނުވަތަ ވަޒީފާއަށް ޝައުގުވެރިވާ ފަރާތްތައް ގުޅުވައިގެންނެވެ . ބޫޓާނުގައި ސޯޝަލް މީޑިއާ ޕްލެޓްފޯމްތައް ލިބޭނެ ގޮތާއި މަގުބޫލުކަން ތަފާތުވެދާނެ ކަމަށާއި، ވަގުތު ފާއިތުވަމުންދާ ވަރަކަށް އާ ޕްލެޓްފޯމްތައް އުފެދިދާނެ ކަމަށް ފާހަގަކުރަމެވެ.

ސިނާއަތުގެ ބޮޑެތި ޖަމިއްޔާތަކެވެ

ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ފަރުބަދަމަތީގައި އޮންނަ ކުޑަ ބިންގަނޑު ފުރިފައިވާ ގައުމެކެވެ. އާބާދީ މަދު ގައުމަކަށް ވިޔަސް، ބޫޓާނަކީ އެގައުމުގެ އިގްތިސާދީ ތަރައްގީ އާއި އެކި ދާއިރާތައް ކުރިއެރުވުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ސިނާއަތުގެ ޖަމިއްޔާތަކެކެވެ. މިއީ ބޫޓާންގެ މައިގަނޑު ސިނާއަތުގެ ބައެއް ޖަމިއްޔާތަކެވެ. 1. ބޫޓާން ޗެމްބަރ އޮފް ކޮމާސް އެންޑް އިންޑަސްޓްރީ (ބީސީސީއައި): ބީސީސީއައި އަކީ ބޫޓާންގެ އެންމެ ދުވަސްވީ އަދި އެންމެ ނުފޫޒުގަދަ އެއް ވިޔަފާރި ޖަމިއްޔާއެވެ. އެއީ އެތެރޭގެ ވިޔަފާރިތަކާއި ބޭރުގެ ވިޔަފާރިތައް ތަމްސީލުކޮށް، ރާއްޖޭގައި ވިޔަފާރިއާއި ވިޔަފާރިއާއި ސިނާއަތް ތަރައްގީ ކުރުމަށް އެހީތެރިވެދޭ ސިޔާސަތުތަކަށް ވަކާލާތުކުރާ ކުންފުންޏެކެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.bcci.org.bt/ 2. އެސޯސިއޭޝަން އޮފް ބޫޓާނީޒް ޓުއާ އޮޕަރޭޓަރސް (އޭބީޓީއޯ): އޭބީޓީއޯ އަކީ ބޫޓާނުގައި ފަތުރުވެރިކަމުގެ ހަރަކާތްތައް ކުރިއެރުވުމުގެ ޒިންމާ އުފުލާ ކުންފުންޏެކެވެ. އެއީ ޓުއާ އޮޕަރޭޓަރުން އެއްބާރުލުންދީ، އާންމު ގޮންޖެހުންތަކަށް ހައްލެއް ހޯދައި، ދެމެހެއްޓެނިވި ފަތުރުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތަކަށް މަސައްކަތް ކުރުމަށް މުހިންމު ޕްލެޓްފޯމެއްގެ ގޮތުގައި މަސައްކަތްކުރާ ތަނެކެވެ. ވެބްސައިޓް: http://www.abto.org.bt/ 3. ހޮޓެލް އެންޑް ރެސްޓޯރެންޓް އެސޯސިއޭޝަން އޮފް ބޫޓާން (އެޗްއާރުއޭބީ): އެޗްއާރުއޭބީން މަސައްކަތް ކުރަނީ މުޅި ރާއްޖޭގެ ހޮޓަލްތަކާއި ރެސްޓޯރެންޓްތައް ތަމްސީލުކޮށްގެން ހޮސްޕިޓަލިޓީ ދާއިރާ ތަރައްގީކުރުމަށެވެ. އެއީ ޚިދުމަތުގެ ފެންވަރު ރަނގަޅުކުރުމާއި، ސަގާފީ ތަރިކަ ރައްކާތެރިކުރުން ކުރިއެރުވުމާއި، މި ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ޕްރޮފެޝަނަލް ގްރޯތް ކުރިއެރުވުމަށެވެ. ވެބްސައިޓް: http://hrab.org.bt/ 4. ރޯޔަލް ސޮސައިޓީ ފޯ ޕްރޮޓެކްޝަން އޮފް ނޭޗާ (އާރުއެސްޕީއެން): އާރުއެސްޕީއެންގެ އަމާޒަކީ ދިރާސާތަކާއި، ތައުލީމީ އައުޓްރީޗް ޕްރޮގްރާމްތަކާއި، ވަލު ޖަނަވާރު ރައްކާތެރިކުރުމާއި، ފަޅު ހިމާޔަތްކުރުމާއި، ދެމެހެއްޓެނިވި ގޮތެއްގައި ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުސޫލުތައް ފަދަ ތިމާވެށީގެ މައްސަލަތަކާ ގުޅޭ ވަކާލާތު ކެމްޕޭންތަކުގެ ތެރެއިން ބަޔޯޑައިވަރސިޓީ ރައްކާތެރިކުރުމެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.rspnbhutan.org/ 5. ކޮންސްޓްރަކްޝަން އެސޯސިއޭޝަން އޮފް ބޫޓާން (ސީއޭބީ): ސީއޭބީ ތަމްސީލުކުރަނީ މަގު ހެދުމާއި، އިމާރާތްކުރުމުގެ މަޝްރޫއުތައް ފަދަ އިންފްރާސްޓްރަކްޗަރަލް ޑިވެލޮޕްމަންޓް ޕްރޮޖެކްޓްތަކުގައި ބައިވެރިވާ ކޮންސްޓްރަކްޝަން ކުންފުނިތަކެވެ . ރަސްމީ ވެބްސައިޓެއް ނެތެވެ 6. އިންފޮމޭޝަން ޓެކްނޮލޮޖީ އެންޑް ކޮމިއުނިކޭޝަން އެސޯސިއޭޝަން އޮފް ބޫޓާން (އައިޓީސީއޭބީ): އައިޓީސީއޭބީ އަކީ އައިޓީ އަދި ކޮމިއުނިކޭޝަން ދާއިރާ ކުރިއަރުވާ ސިޔާސަތުތަކާއި ޕްރޮގްރާމްތަކަށް ވަކާލާތުކުރާއިރު ޑިޖިޓަލް ލިޓްރޭސީގެ އިސްނެގުމެއް ކުރިއެރުވުމުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ކުންފުންޏެކެވެ. އެއީ ސްޓޭކްހޯލްޑަރުން ގުޅުވައިދިނުމާއި، ޢިލްމު ހިއްސާކުރުމަށް ހިތްވަރުދިނުމާއި، އިނޮވޭޝަން ކުރިއެރުވުމެވެ. ވެބްސައިޓް: https://www.itcab.org.bt/ މިއީ ބޫޓާންގެ މައިގަނޑު ސިނާއަތުގެ ޖަމިއްޔާތަކުގެ މަދު މިސާލުތަކެކެވެ. މިއިން ކޮންމެ ޖަމިއްޔާއަކީވެސް އެކި ދާއިރާތަކުގައި މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރާ ޖަމިއްޔާއެއް ކަމަށާއި، މިއީ ބޫޓާންގެ ޖުމްލަ އިގްތިސާދީ ކުރިއެރުމާއި ތަރައްގީއަށް އެހީތެރިވެދޭ ޖަމިއްޔާއެކެވެ.

ވިޔަފާރިއާއި ވިޔަފާރީގެ ވެބްސައިޓްތަކެވެ

ދެކުނު އޭޝިއާގައި އޮންނަ ގައުމެއް ކަމަށްވާ ބޫޓާނާ ގުޅޭ އިގްތިސާދީ އަދި ވިޔަފާރީގެ ބައެއް ވެބްސައިޓްތައް އެބަހުއްޓެވެ. މިއީ ފާހަގަކޮށްލެވޭ ބައެއް ކަންކަމެވެ. 1. މިނިސްޓްރީ އޮފް އިކޮނޮމިކް އެފެއާޒް (www.moea.gov.bt): ބޫޓާންގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް އިކޮނޮމިކް އެފެއާޒްގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓުން ވިޔަފާރީގެ ސިޔާސަތުތަކާއި، ގަވާއިދުތަކާއި، އިންވެސްޓްމަންޓް ފުރުސަތުތަކާއި، އިގްތިސާދީ ތަރައްގީގެ ޕްލޭންތަކާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ލިބިގެންދެއެވެ. 2. ބޫޓާން ޗެމްބަރ އޮފް ކޮމާސް އެންޑް އިންޑަސްޓްރީ (www.bcci.org.bt): ބޫޓާން ޗެމްބަރ އޮފް ކޮމާސް އެންޑް އިންޑަސްޓްރީގެ ވެބްސައިޓުގައި ބޫޓާނާއެކު ވިޔަފާރި ކުރުމަށް ޝައުގުވެރިވާ ދިވެހި އަދި ބައިނަލްއަޤްވާމީ ވިޔަފާރިތަކަށް އެކި ވަސީލަތްތައް ލިބެން ހުރެއެވެ. އެއީ އިވެންޓްތަކާއި، ބިޒްނަސް ޑައިރެކްޓަރީތަކާއި، ވިޔަފާރީގެ ތަފާސްހިސާބުތަކާއި، ޕޮލިސީ އެޑްވޮކޭޝަންގެ މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދިނުމެވެ. 3. ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޓްރޭޑް (www.trade.gov.bt): ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ޓްރޭޑުން ބަލަހައްޓާ މި އީ-ކޮމާސް ޕޯޓަލްގެ ސަބަބުން ވިޔަފާރިތަކަށް ބޫޓާނުގައި އިމްޕޯޓް/އެކްސްޕޯޓް ލައިސަންސް އަދި ހުއްދަ ހޯދުމަށް އޮންލައިންކޮށް ރަޖިސްޓްރީ ކުރެވޭނެއެވެ. އަދި ވިޔަފާރީގެ އެއްބަސްވުންތަކާއި، ޓެރިފް ރޭޓާއި، ކަސްޓަމްސްގެ އުސޫލުތަކާއި، މާކެޓަށް ވަދެވޭނެ ގޮތުގެ މައުލޫމާތު ވެސް ހިމެނެއެވެ. 4. ރޯޔަލް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީ (www.rma.org.bt): ބޫޓާނުގައި މަނިޓަރީ ޕޮލިސީ އެކުލަވާލުމުގެ ޒިންމާ އުފުލަނީ ރޯޔަލް މަނިޓަރީ އޮތޯރިޓީއެވެ. އެމީހުންގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓުގައި ބޭންކިން ގަވާއިދުތަކާއި، އެކްސްޗޭންޖް ރޭޓާއި، ފައިނޭންޝަލް ސްޓެބިލިޓީ ރިޕޯޓްތަކުގެ އިތުރުން ކަމާބެހޭ އިގްތިސާދީ މައުލޫމާތުތަކުގެ އަޕްޑޭޓްތައް ލިބެން ހުރެ އެވެ. 5. ޑްރަކް ހޯލްޑިންގ އެންޑް އިންވެސްޓްމަންޓްސް ލިމިޓެޑް (www.dhi.bt): މިއީ މައިނިންގ ހައިޑްރޯޕަވަރ ޕްރޮޖެކްޓްތަކާއި ޤައުމީ ދާއިރާއަށް ކޮންޓްރިބިއުޓްކުރާ އެހެން މުހިންމު ސިނާޢަތްތައް ފަދަ ސްޓްރެޓެޖިކް ދާއިރާތަކުގައި ސަރުކާރުން ކުރާ އިންވެސްޓްމަންޓްތައް ބަލަހައްޓާ ޑްރޫކް ހޯލްޑިންގ އެންޑް އިންވެސްޓްމަންޓްސް ލިމިޓެޑްގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓެވެ އިޖްތިމާޢީ އިޤްތިޞާދީ ތަރައްޤީގެ ލަނޑުދަނޑިތައް. 6. ޓޫރިޒަމް ކައުންސިލް އޮފް ބޫޓާން (www.tourism.gov.bt): މުހިންމު ގޮތެއްގައި އިޤްތިޞާދީ ނުވަތަ ވިޔަފާރިއަށް ވުރެ ބޮޑަށް ފަތުރުވެރިކަން ކުރިއެރުވުމަށް ފޯކަސްކޮށްފައިވާއިރު؛ ޓޫރިޒަމް ކައުންސިލްގެ ވެބްސައިޓުގައި މި ދާއިރާގެ ތެރޭގައި ހުރި އިންވެސްޓްމަންޓް ފުރުސަތުތަކަށް އަލިއަޅުވާލާފައިވާއިރު އޭގެ ތެރޭގައި ބޭރުގެ ފަރާތްތަކާ ގުޅިގެން މަސައްކަތް ކުރެވޭނެ އިކޯޓޫރިޒަމް މަޝްރޫއުތައް ހިމެނެ އެވެ. މި ވެބްސައިޓްތަކުން އިގްތިސާދީ ސިޔާސަތުތަކާއި ގަވާއިދުތަކާ ގުޅޭ ގިނަ މައުލޫމާތުތައް ފޯރުކޮށްދެއެވެ؛ ލައިސަންސް ހޯދުމަށް ޝަރުތުތައް؛ އިންވެސްޓްމަންޓްގެ ފުރުސަތުތައް؛ މާކެޓް އެނަލިސިސް؛ ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި ނުވަތަ އެކަމުގައި ހިމެނޭ ވިޔަފާރީގެ ހަރަކާތްތަކަށް މަގުފަހިވެދާނެ ފަދަ ފަތުރުވެރިކަން ޕްރޮމޯޓްކުރުން. ވިޔަފާރީގެ އެއްވެސް ނިންމުމެއް ނިންމުމުގެ ކުރިން ރަސްމީ ޗެނަލް މެދުވެރިކޮށް މައުލޫމާތު ޔަގީންކުރުން ނުވަތަ ކަމާބެހޭ ފަރާތްތަކާ މަޝްވަރާކުރުން ރަނގަޅު ކަމަށް ފާހަގަކުރަމެވެ.

ޓްރޭޑް ޑޭޓާ ކިއުއަރީ ވެބްސައިޓްތަކެވެ

ބޫޓާނުގައި އިމްޕޯޓް އަދި އެކްސްޕޯޓްގެ ހަރަކާތްތައް ބެލެހެއްޓުން ހިމެނޭ ގޮތަށް ވިޔަފާރިއާ ގުޅުން ހުރި ކަންކަން ބެލެހެއްޓުމުގެ ޒިންމާ ޑިޕާޓްމަންޓް އޮފް ރެވިއު އެންޑް ކަސްޓަމްސް (ޑީއާރުސީ) އިން ބަލަހައްޓަ އެވެ. ދިވެހިރާއްޖޭގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި ހުރިހާ މައުލޫމާތަކަށް "ބޫޓާން ޓްރޭޑް އިންފޮމޭޝަން ސިސްޓަމް" (ބީޓީއައިއެސް) ގެ ނަމުގައި އެއް ޕްލެޓްފޯމެއް ދިވެހިރާއްޖެއިން ފޯރުކޮށްދެއެވެ. މި އޮންލައިން ޕޯޓަލަކީ ވިޔަފާރިވެރިންނާއި، ވިޔަފާރިވެރިންނާއި، އަދި އެހެނިހެން ސްޓޭކްހޯލްޑަރުންނަށް ވިޔަފާރީގެ ތަފާސްހިސާބުތަކާއި، ކަސްޓަމްސްގެ އުސޫލުތަކާއި، ޓެރިފްތަކާއި، ގަވާއިދުތަކާއި، އަދިވެސް އެތައް ކަމެއްގެ މުހިންމު ޑޭޓާ ހޯދުމަށް ފުރިހަމަ ހަބެއްގެ ގޮތުގައެވެ. މިއީ ބޫޓާންގެ ވިޔަފާރީގެ މައުލޫމާތާ ގުޅޭ ބައެއް ވެބްސައިޓްތަކެވެ. 1. ބޫޓާން ޓްރޭޑް އިންފޮމޭޝަން ސިސްޓަމް (ބީޓީއައިއެސް): ވެބްސައިޓް: http://www.btis.gov.bt/ މިއީ ޕްރޮޑަކްޓް ކްލަސިފިކޭޝަން ނުވަތަ ހާރމޮނައިޒްޑް ސިސްޓަމް (އެޗްއެސް) ކޯޑަށް ބަލައިގެން އިމްޕޯޓް/އެކްސްޕޯޓް ޑިކްލެރޭޝަންތަކަށް އެކްސެސް ކުރުމާއި، ކަސްޓަމްސް ޓެރިފް ރޭޓާއި ޓެކްސް އޮބިލިޓީސް ޗެކްކުރުން ފަދަ އެކި ފީޗާސްތައް ޔޫޒަރުންނަށް ފޯރުކޮށްދޭ ބީޓީއައިއެސްގެ ރަސްމީ ވެބްސައިޓެވެ. 2. ނޭޝަނަލް ސްޓެޓިސްޓިކަލް ބިއުރޯ: ވެބްސައިޓް: http://www.nsb.gov.bt/ ނޭޝަނަލް ސްޓެޓިސްޓިކަލް ބިއުރޯއިން ބޫޓާނަށް އިގްތިސާދީ ތަފާސްހިސާބުތައް ފޯރުކޮށްދެނީ އެކި ދާއިރާތަކުން އިމްޕޯޓް ކުރުމާއި އެކްސްޕޯޓް ކުރުމާ ބެހޭ މައުލޫމާތު ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. ބޭރުގެ ވިޔަފާރިއާ ގުޅޭ ތަފްސީލީ ތަފާސްހިސާބު ރިޕޯޓްތައް ޔޫޒަރުންނަށް އެމީހުންގެ ޕަބްލިކޭޝަންސް ބައިން ލިބިވަޑައިގަންނަވާނެ އެވެ. 3. އެކްސްޕޯޓް-އިމްޕޯޓް ބޭންކް އޮފް ބޫޓާން ލިމިޓެޑް: ވެބްސައިޓް: https://www.eximbank.com.bt/ މި ވެބްސައިޓުގައި މައިގަނޑު ގޮތެއްގައި ފޯކަސްކޮށްފައިވަނީ ބޫޓާނުގައި އެކްސްޕޯޓް-އިމްޕޯޓް ހަރަކާތްތަކާ ގުޅޭ މާލީ ހިދުމަތްތައް ފޯރުކޮށްދިނުމަށެވެ. 4. މިނިސްޓްރީ އޮފް އިކޮނޮމިކް އެފެއާޒް: ވެބްސައިޓް: http://www.moea.gov.bt/ އިގްތިސާދީ ތަރައްގީއާ ގުޅޭ ސިޔާސަތުތައް އެކުލަވާލުމާއި، ބޫޓާނަށް ބައިނަލްއަގްވާމީ ވިޔަފާރީގެ ޕާޓްނަޝިޕްތައް ފަހިކޮށްދިނުމުގައި އިކޮނޮމިކް މިނިސްޓްރީން ވަރަށް މުހިންމު ދައުރެއް އަދާކުރެ އެވެ. އެމީހުންގެ ވެބްސައިޓުން ބޭރުގެ ވިޔަފާރިތަކާ ގުޅޭގޮތުން ކަމާބެހޭ ރިޕޯޓް ނުވަތަ ޕަބްލިކޭޝަންތައް ލިބިދާނެއެވެ. މި ވެބްސައިޓްތަކަށް ވަގުތު ފާއިތުވަމުންދާ ވަރަކަށް ބަދަލު އަތުވެދާނެކަން ފާހަގަކުރަމެވެ؛ އެތަކެތި ހޯދުމުގެ ކުރިން އެތަކެތި ހުރިތޯ ބެލުމަކީ އަބަދުވެސް ރަނގަޅު ކަމެކެވެ.

ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތަކެވެ

"ލޭންޑް އޮފް ދަ ތަންޑަރ ޑްރެގަން" ގެ ނަމުން މަޝްހޫރު ބޫޓާނަކީ އިރުމަތީ ހިމާލަޔާސް ސަރަހައްދުގައި އޮންނަ ގައުމެކެވެ. ކުޑަ ގައުމަކަށް ވިޔަސް ބޫޓާނުން ވަނީ މަޑުމަޑުން ޑިޖިޓަލައިޒޭޝަން އަށް ތަބާވެ، ވިޔަފާރީގެ މުއާމަލާތްތަކާއި މުއާމަލާތްތަކަށް މަގުފަހިކޮށްދިނުމަށް ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތައް ތަރައްގީ ކުރަން ފަށާފަ އެވެ. މިއީ ބޫޓާންގެ ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ ތެރެއިން ބައެއް ޕްލެޓްފޯމްތަކާއި އެ ޕްލެޓްފޯމްތަކާ ގުޅޭ ވެބްސައިޓްތަކެވެ. 1. ބޫޓާން ޓްރޭޑް ޕޯޓަލް (http://www.bhutantradeportal.gov.bt/): މިއީ އިމްޕޯޓް އަދި އެކްސްޕޯޓް ގަވާއިދުތަކާއި، ވިޔަފާރީގެ އުސޫލުތަކާއި، ކަސްޓަމްސް ޑިއުޓީތަކާއި، ވިޔަފާރިއާ ގުޅުންހުރި އެހެނިހެން ތަފްސީލުތަކުގެ ފުރިހަމަ މައުލޫމާތު ފޯރުކޮށްދޭ ރަސްމީ އޮންލައިން ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. 2. ޑްރޫކް އެންޓަޕްރައިސް ސޮލިއުޝަންސް (http://www.drukes.com/): ޑްރަކް އެންޓަޕްރައިސް ސޮލިއުޝަންސް އަކީ ވިޔަފާރިތަކަށް ތަފާތު ސޮފްޓްވެއާ ސޮލިއުޝަންތައް ފޯރުކޮށްދޭ ބޫޓާންގެ ލީޑިން ބީ2ބީ ޓެކްނޮލޮޖީ ކުންފުންޏެކެވެ. އެމީހުންގެ ހިދުމަތްތަކުގެ ތެރޭގައި އެންޓަޕްރައިސް ރިސޯސް ޕްލޭނިން (އީއާރުޕީ) ސޮފްޓްވެއާ، އެކައުންޓިން ސިސްޓަމްސް، އިންވެންޓްރީ މެނޭޖްމަންޓް ޓޫލްސް، އަދި އެހެނިހެން ހިދުމަތްތައް ހިމެނެ އެވެ. 3. ހޯލްސޭލަރސް ނެޓްވޯކް ބޫޓާން (https://www.wholesalersnetwork.com/country/bhutna.html): އޮންލައިން ޑައިރެކްޓަރީ ޕްލެޓްފޯމެއްގެ ގޮތުގައި މި ވެބްސައިޓުގައި ބޫޓާންގެ ތެރޭގައި އެކި ދާއިރާތަކުގައި ހިންގާ ހޯލްސޭލަރުންނާއި ޑިސްޓްރިބިއުޓަރުންގެ ލިސްޓެއް އެކުލަވާލާފައިވެއެވެ. އެއީ ރާއްޖޭގައި ޕޮޓެންޝަލް ސަޕްލައި ކުރާ ފަރާތްތަކާ ގުޅެން ބޭނުންވާ ވިޔަފާރިތަކަށް އަގުހުރި ވަސީލަތެއްގެ ގޮތުގައި ހިދުމަތް ކުރާ ތަނެކެވެ. 4. އައިޓްރޭޑްމާކެޓްޕްލޭސް (https://itrade.gov.bt/): ބޫޓާންގެ މިނިސްޓްރީ އޮފް އިކޮނޮމިކް އެފެއާޒުން ތަރައްޤީކޮށްފައިވާ މި މާކެޓްޕްލޭސްގެ މަޤްޞަދަކީ ދިވެހި އުފެއްދުންތެރިން/ސަޕްލައި ކުރާ ފަރާތްތަކާއި ދިވެހި މާކެޓްތަކުގެ އިތުރުން ބައިނަލްއަޤްވާމީ މާކެޓްތަކުންވެސް ގަންނަން ބޭނުންވާ ފަރާތްތަކުގެ މެދުގައި ވިޔަފާރީގެ ފުރުޞަތުތައް ކުރިއެރުވުމެވެ. އެއީ ދަނޑުވެރިކަމުގެ އުފެއްދުންތަކާއި، އަތްތެރި މަސައްކަތާއި، ޓެކްސްޓައިލްސް ފަދަ އެކިއެކި ސިނާއަތްތައް ހިމެނޭ ގޮތަށެވެ. 5. މައިޑައިލޯ (https://mydialo.com/bt_en/): މައިޑައިލޯ އަކީ ބޫޓާން ހިމެނޭ ގޮތަށް އެތައް ގައުމެއްގެ ވިޔަފާރިތައް އެއް ފަސޭހަ މާކެޓްޕްލޭސް ސޮލިއުޝަނެއްގެ ތެރެއިން ގުޅުވައިދޭ އުފެދިފައިވާ ބީ2ބީ އީ-ކޮމާސް ޕްލެޓްފޯމެކެވެ. ފާހަގަކޮށްލަންޖެހޭ މުހިންމު ކަމަކީ އިގްތިސާދުގެ ސައިޒު ކުޑަކަމުންނާއި އެހެން ގައުމުތަކާ އަޅާބަލާއިރު އެޑޮޕްޝަން ރޭޓް ނިސްބަތުން ލަސްވުމުން'، ބޫޓާނުގައި ބީ2ބީ ޕްލެޓްފޯމްތަކުގެ އަދަދު ބޮޑެތި ގައުމުތަކުގައި ހުންނަވަރަށް ފުޅާވެފައި ނުވާކަމެވެ. ނަމަވެސް ކުރިން ދެންނެވި ޕްލެޓްފޯމްތަކަކީ ވިޔަފާރީގެ ފުރުސަތުތައް ހޯދުމަށް ނުވަތަ ބޫޓާންގެ ބައިވެރިންނާ ގުޅުން ގާއިމް ކުރުމަށް ޝައުގުވެރިވާ ވިޔަފާރިތަކަށް ފެށޭ ޕްލެޓްފޯމެކެވެ.
//