More

TogTok

Suguba minnu bɛ yen
right
Jamana Lajɛba
Tuvalu, min bɛ wele foroba la ko Tuvalu gunw, ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. A ye jamana fitininw ni jamanaden dɔgɔmanninw dɔ ye diɲɛ kɔnɔ. Tubabu faaba ye Funafuti ye. A bonya bɛ kilomɛtɛrɛ kɛrɛnkɛrɛnnen 26 ɲɔgɔn bɔ, Tuvalu bɛ kɛ ni korali atoll 9 ye ani gunw minnu jɛnsɛnnen don kɔgɔji yɔrɔba dɔ la. Hali n’a ka dɔgɔ, a nafa ka bon kosɛbɛ laadalakow ni tariku ta fan fɛ Polinezikaw fɛ. Tuvalu jamanaden hakɛ bɛ se mɔgɔ 11.000 ma, o b’a to a ye jamana dɔ ye min ka dɔgɔ diɲɛ kɔnɔ. Duguden fanba ye Polinezikaw ye minnu bɛ jamana kan fɔ min bɛ wele ko Tuvaluan, k’a sɔrɔ tubabukan fana bɛ fɔ kosɛbɛ. Ikomi Tuvalu ye jamana yɔrɔjan ye, nafolo danmadɔ bɛ min na ani sɔrɔko siratigɛ la, a bɛ a jigi da diɲɛ dɛmɛni kan kosɛbɛ ani wari cilenw kan ka bɔ a jamanadenw yɔrɔ minnu bɛ baara kɛ jamana kɔkan balo kama. Mɔni ni sɛnɛ ye duguden caman ka laadala balo ye. Tuvalu bɛ gɛlɛya caman sɔrɔ k’a sababu kɛ a ka dɔgɔya ye; a ka teli ka kɛ waati jiginni nɔfɛkow la i n’a fɔ kɔgɔji sanfɛla jiginni ani balawu minnu bɛ sɔrɔ sigida la i n’a fɔ sanjiba. O ko ninnu bɛ bagabagaliba lase u sigida ma ani u ka fɛnsɔrɔsiraw dafalen ma. O gɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, Tuvalu b’a cɛsiri k’a ka laadalakow lakana minnu ɲɔgɔn tɛ, laadala dɔnkiliw, dɔnw, seko ni dɔnko ani bololabaara minnu bɛ u bɛnbaw juw seli. Jamana fana b’a sen don kosɛbɛ marako koɲɛw la k’a sɔrɔ a bɛ diɲɛ haminankow ɲɛnabɔ i n’a fɔ waati jiginni ani yiriwali sabatili. Turisi jɔyɔrɔ ka dɔgɔn nka a bɛ ka bonya Tuvalu sɔrɔko la k’a sababu kɛ a ka kɔgɔjida nɔgɔlenw ye ni korali cɛɲiw ye minnu bɛ taamakɛlaw sama minnu b’u mago don jikuru walima jikuruw la kɔgɔji kɔnɔ fɛnɲɛnama caman cɛma. Kuma surun na, n’a ka gun cɛɲiw lamininen don ni ji jɛlenw ye minnu ɲɛ ye turquoise ye ka fara laadala ciyɛn nafama kan min misali ye ka sigidamɔgɔw bisimila minnu jujɔn don kosɛbɛ laadalakow la hali n’u bɛ ka ɲɛnamayako bagabagali sɔrɔ k’a sababu kɛ waati jiginni nɔfɛkow ye -Tuvalu bɛ muɲuli taamasyɛn kɛ gɛlɛyaw cɛma nin yɔrɔ fitinin in kan min ka timi.
Jamana ka Wari
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Tuvalu ka wari fɔlɔ ye Tuvalu dɔrɔmɛ (TVD) ye, min bɛ lasegin kabini san 1976 waati min jamana ye yɛrɛmahɔrɔnya sɔrɔ Angletɛri fɛ. Tuvalu dɔrɔmɛ bɛ bɔ ani ka labɛn Tuvalu Banki Cɛmancɛ fɛ. Wari in ka wari falen hakɛ latigɛlen don ni Ɔsitarali dɔrɔmɛ ye, o kɔrɔ ye ko Ɔsitarali dɔrɔmɛ kelen bɛ bɛn Tuvalu dɔrɔmɛ kelen ma. O labɛn in bɛ sabatili sabati ani ka jago nɔgɔya Ɔsitarali ni ɲɔgɔn cɛ, bawo Ɔsitarali ye jagokɛɲɔgɔnba ye Tuvalu fɛ. Warijɛ siratigɛ la, wari hakɛ bɛ yen min ye santimɛtɛrɛ 5, 10, 20 ani 50 ye. O warijɛ ninnu bɛ sigida fɛnw jira i n’a fɔ jiriw ni baganw minnu bɛ sɔrɔ Tuvalu jamana na. Nafa misɛnnin minnu bɛ i n’a fɔ santimɛtɛrɛ 1, olu tɛ baara la tugun k’a sababu kɛ u nafa dɔgɔyali ye. Banki sɛbɛnw bɛ sɔrɔ wari hakɛ 1, 2, 5, 10, ani tuma dɔw la, u nafa ka bon fo ka se $100 TVD ma. O warijɛsɛbɛnw bɛ mɔgɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw jira minnu bɔra Tuvalu tariku la ani laadalakow taamasiyɛn nafamaw minnu bɛ jamana ka ciyɛn jira. K’a sababu kɛ a yɔrɔ ka jan ani jamanadenw hakɛ dɔgɔyali ye, wariko jago de bɛ sɔrɔko fanga la Tuvalu. Nka, ni ɲɛtaa kɛra fɛɛrɛ kuraw la ani diɲɛnatigɛ taabolo bɛ ka caya, ɛntɛrinɛti kan wari saracogo bɛ ka diya dɔɔnin dɔɔnin sigidamɔgɔw fɛ. A nafa ka bon taamaden minnu bɛ taa walima minnu bɛ jago kɛ Tuvalu jamana kɔnɔ, olu k’a dɔn ko kartiw sɔnni bɛ se ka dan kɛrɛnkɛrɛnnenya la lotɛlibaw walima sigida minnu bɛ turisiw dɛmɛ. A ka ɲi taamakɛlaw ka wari dɔw ta u bolo ka sɔrɔ fana k’a lajɛ k’u bɛ se ka banki baara sɔrɔ n’a mago bɛ a la u ka sigi waati la. Hali n’a ka sɔrɔko nafolo danmadɔ don n’i y’a suma ni jamanabaw ye diɲɛ kɔnɔ, Tuvalu b’a ka wariko ɲɛnabɔ ka ɲɛ a ka wari falenfalen siratigɛ la ni Ɔsitarali ye. O bɛ dɛmɛ don ka sɔngɔ sabatili sabati jamana sɔrɔko kɔnɔ ka sɔrɔ ka yiriwali sabati jagokɛɲɔgɔnya fɛ ni kɛnɛma jɛkuluw ye i n’a fɔ Ɔsitarali.
Wari falen-falen hakɛ
Tuvalu ka wari min bɛ sariya kɔnɔ, o ye Ɔsitarali dɔrɔmɛ (AUD) ye. Waribaw ni Ɔsitarali dɔrɔmɛ cɛ wari falen hakɛ tɛ kelen ye, wa a bɛ kɛ sababu ye ka suguya caman wuli. Kabini sisan, wari falenfalen hakɛ jateminɛlen dɔw ye ninnu ye: 1 USD (Amerika Dɔrɔmɛ) = 1,30 AUD 1 EUR (Euro) = 1,57 AUD ye 1 GBP (British Pound) = 1,77 AUD 1 JPY (Japon Yen) = 0,0127 AUD Aw k’a dɔn ko nin wari falenfalen hakɛw ye kunnafoni dɔrɔn de kama, wa a bɛ se ka kɛ ko u tɛna sisan sɔngɔw jira ka ɲɛ. A ka ɲi tuma bɛɛ ka wari sɔrɔyɔrɔ dɔ lajɛ min bɛ se ka da i kan walima ka banki dɔ ɲininka walasa ka wari falenfalen kunnafoni kura sɔrɔ.
Seli nafamaw
Tuvalu, gun jamana fitinin min bɛ Pasifiki Kɔgɔji la, seli nafama damadɔ bɛ kɛ san kɔnɔ. Seli minnu nafa ka bon kosɛbɛ olu dɔ ye yɛrɛmahɔrɔnya don ye, min bɛ hakili jigin Ɔkutɔburukalo tile fɔlɔ. Tuvalu ye yɛrɛmahɔrɔnya sɔrɔ ka bɔ Angletɛri Utikalo tile fɔlɔ san 1978. Walasa ka nisɔndiya u ka yɛrɛmahɔrɔnya la ani ka bonya da u ka laadala ciyɛn kan, Tuvalukaw bɛ u ka jamana don seli kɛ ni dusu ye. Seliw la, paradew, laadala fɔlifɛnw ani dɔnkilida minnu bɛ jamana ka laadalakow n’a laadalakow jira. Seli nafama wɛrɛ min bɛ kɛ Tuvalu, o ye Kibaru Duman don ye. O diinɛko bɛ kɛ Krecɛnw fɛ san o san Awirilikalo la. Kibaru Duman don bɛ mɔgɔw lajɛ ɲɔgɔn fɛ ka bato kɛ ani ka barika da u ka dannaya kosɔn. Eglisi baara bɛ kɛ gunw fan bɛɛ la ni dɔnkilidala kɛrɛnkɛrɛnnenw ye minnu bɛ dɔnkiliw ni tanuli dɔnkiliw da. Funafuti farikoloɲɛnajɛ ɲɛnajɛ bɛ kɛ san o san Paki dɔgɔkun laban na Funafuti gun kan, o min bɛ kɛ farikoloɲɛnajɛ ni laadalako ye sigidamɔgɔw fɛ. O ɲɛnajɛ in na, farikoloɲɛnajɛ suguya caman bɛ Kɛ i n'a fɔ ntolatan, volleyball, kurunbokari, ani laadala tulonw i n'a fɔ te ano (kɛlɛ sugu dɔ) ani faikava (dɔnkilida-jɛkuluw). A tɛ farikoloɲɛnajɛ seko dɔrɔn jira, nka a bɛ kelenya fana sabati sigidaw kɔnɔ. Tuvalu fana bɛ diɲɛ turisimu don seli kɛ sɛtanburukalo tile 27 o sɛtanburukalo tile 27 walasa ka turisimu dɔnniya yiriwa a jamanadenw cɛ ka sɔrɔ ka turisimu nafa jira a ka sɔrɔko la. Nin seli ninnu bɛ Tuvalukaw ka yɛrɛbonya jira u ka yɛrɛmahɔrɔnya, u ka laadalakow, u ka diinɛ,ani u ka farikoloɲɛnajɛ la k’a sɔrɔ u bɛ sigidamɔgɔw fara ɲɔgɔn kan walasa k’u ka danyɔrɔ jɛlen seli kɛ i n’a fɔ nin gun jamana cɛɲi in jamanaden wasolenw.
Dunanw ka jagokɛcogo
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. K’a sababu kɛ a sigiyɔrɔ ka jan dugukoloko siratigɛ la ani jamanadenw ka dɔgɔ, Tuvalu ka seko danmadɔw bɛ diɲɛ jago la. Jamana sɔrɔko bɛ tali kɛ kosɛbɛ balosɛnɛ, mɔni, ani dɛmɛni na ka bɔ jamana wɛrɛw la. I n’a fɔ jamana min yɔrɔ ka jan ani min ka nafolo ka dɔgɔ, Tuvalu bɛ gɛlɛya caman sɔrɔ diɲɛ jago siratigɛ la. Jamana bɛ kopra (coco sogo jalen), jɛgɛfɛnw, ani bololabaarakɛlaw bila ka taa jamana wɛrɛw la kosɛbɛ. Kopra ye jagofɛnba ye min bɛ taa jamana wɛrɛw la Tuvalu fɛ k’a sababu kɛ a ka cocoforo caman ye. Nka, kopra feereli sugu dan ye kosɛbɛ, o bɛ na ni sɔrɔ dɔgɔyali ye. Dugu kɔnɔ fɛnw doncogo siratigɛ la, Tuvalu bɛ a jigi da fɛnw kan minnu bɛ don jamana kɔnɔ i n’a fɔ dumunifɛnw (tiga, bidonw), masinw/minɛnw, sɛnɛfɛnw (petoroli fɛnw), ani jɔlifɛnw. O fɛnw donna jamana kɔnɔ, o ye wajibi ye bawo, jamana kɔnɔ, o fɛnw dilanni seko tɛ se ka jamana magow ɲɛ. K’a sababu kɛ a bonya dɔgɔyali ye ani a danfaralen ye ni i y’a suma ni jagokɛla jamanabaw ye i n’a fɔ Sinuwa walima Ameriki, Tuvalu bɛ jago kɛ fɔlɔ ni a kɛrɛfɛ Pasifiki gun jamanaw (PIC) ye i n’a fɔ Fidji, Ɔsitarali, Zelande kura ani Samoa. O jamanaw bɛ fɛn nafamaw di mɔgɔw ma ani fɛn minnu ka kan ka kɛ yiriwali porozɛw kama. Ka fara o kan,’Tuvalu gɔfɛrɛnaman fana bɛ nafa sɔrɔ sɔrɔko jɛɲɔgɔnyaw la ni marabolo jɛkuluw ye i n’a fɔ Pasifiki gunw ka forobajɛkulu (PIFS) dɛmɛni porogaramu suguya caman sababu fɛ minnu kun ye ka yiriwali sabatili fɛɛrɛw dɛmɛ jamana kɔnɔ. Hali n’a ka sɔrɔko gɛlɛyara a bonya n’a ka dugukoloko dantigɛli fɛ, ‘Tuvalu ye cɛsiriw jira walasa k’a ka jagokɛɲɔgɔnya yiriwa diɲɛ kɔnɔ. Ni a y’a sen don marabolow ka lajɛbaw la i n’a fɔ Pasifiki gunw yiriwali tɔnba (PIDF) walima k’a sen don diɲɛ bɛnkanw na i n’a fɔ PACER Plus (Pasifiki bɛnkan min bɛ sɔrɔko jɛɲɔgɔnya surunw kan Plus),’Tuvalu b’a ɲini ka suguw sɔrɔli siraw yiriwa ka sɔrɔ ka sigida sabatili haminankow fana lafasa minnu tɛ gun fitininw ta ye Jamana yiriwalenw i n’a fɔ a yɛrɛ. Kuncɛli la, ‘Tuvalu bɛ gɛlɛya caman sɔrɔ diɲɛ jago siratigɛ la k’a sababu kɛ fɛnw ye i n’a fɔ dugukolo yɔrɔjan’ ani fɛnw minnu bɛ se ka taa jamana wɛrɛw la, olu hakɛ danmadɔ. Nka, gɔfɛrɛnaman ka sendon kosɛbɛ marabolow ni diɲɛ jamanaw ka lajɛbaw la, o b’a jira ko a cɛsirilen don ka jagokɛɲɔgɔnya yiriwa ani ka fɛɛrɛ kuraw sɔrɔ sɔrɔ yiriwali kama jamana kɔnɔ.
Sugu yiriwali seko
Tuvalu, gun jamana fitinin min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ, seko caman bɛ a la, min ma baara kɛ ni a ye jamana kɔkan jago suguya yiriwali la. A fɔlɔ, Tuvalu ka nafolo caman bɛ yen minnu bɛ se ka kɛ ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. Kɔgɔjida la nafolo minnu bɛ ɲini kosɛbɛ i n’a fɔ jɛgɛ ni jɛgɛkɛnɛw bɛ jamana in bolo. Kɔgɔjidaba min ka bon, Tuvalu bɛ se ka mɔni baara yiriwa ani ka o fɛnw bila diɲɛ suguw la. Mɔni kɛcogo sabatilenw yiriwali n’u yiriwali bɛ se ka sɔrɔ caman lase sɔrɔko ma. Ka fara o kan, Tuvalu bɛ waso ni laadala ciyɛn kɛrɛnkɛrɛnnen ye min bɛ se ka nafa sɔrɔ turisimu yiriwali siratigɛ la. Jamana ka kɔgɔjida nɔgɔlenw, kɔgɔji kɔnɔ fɛnɲɛnama suguya caman, ani laadalakow nafama bɛ cogo ɲuman di turisiw ma minnu bɛ ko kɛlen lakikaw ɲini. Ni Tuvalu ye wari bila fɛnsɔrɔko ni feereli kanpaɲiw la minnu kun ye ka diɲɛ fan bɛɛ ka taamakɛlaw sama, a bɛ se k’a ka turisimu seko kɛ walasa ka sɔrɔ yiriwali sabati. O tɛmɛnen kɔ, fanga kura sɔrɔcogo ye baara ye min bɛ ka bonya diɲɛ kɔnɔ, min bɛ sababu ɲuman jira Tuvalu yiriwali kama. I n’a fɔ diɲɛ kɔnɔ, gazi bɔbaga fitininw dɔ don min tɔɔrɔla kosɛbɛ waati jiginni fɛ ani kɔgɔji sanfɛla jiginni fɛ, ka wuli ka taa fanga kura sɔrɔyɔrɔw la, o tɛ se ka sigida haminankow ɲɛnabɔ dɔrɔn, nka a bɛ se fana k’a yɛrɛ sigi senkan i n’a fɔ fanga sɛnɛbaga. Baara kɛli ni tile fanga ye walima ka fanga saniyalen suguya wɛrɛw yiriwa, o tɛna dɔ bɔ dɔrɔn ka jigi da fɛnɲɛnamafagalanw kan minnu bɛ na jamana wɛrɛw la, nka o bɛna kɛ sababu ye fana ka jamana wɛrɛw bila ka taa jamana wɛrɛw la. Nka, hali ni nin jigiya ninnu bɛ sugu bonya la seko ni dɔnko siratigɛ la, minnu kofɔlen don sanfɛ, gɛlɛya dɔw bɛ yen minnu ka kan ka ɲɛnabɔ i n’a fɔ nafolo danmadɔ ani dugukoloko danfara. O ko ninnu bɛ se ka kɛ sababu ye ka kɛnɛma dɛmɛ ɲini jɛkafɔ fɛ ni sɔrɔ yiriwalenw ye walima diɲɛ tɔnbaw ye walasa ka sekow caya. Kuncɛli la,Tuvalu ka seko ka bon kosɛbɛ, min ma baara kɛ ni a ye, izini caman kɔnɔ, i n’a fɔ mɔni nafolo baara, fanga kura sɔrɔli,ani turisimu yiriwali.Hali ni gɛlɛyaw bɛ u kan i n’a fɔ nafolo danmadɔ,a nafa ka bon kosɛbɛ Tuvalu ka jɛkafɔ ɲini ni kɛnɛma jɛɲɔgɔnw ye.O tun bɛna kɛ sababu ye k’u ka sugu yiriwali caya jigiyaw ka sɔrɔ ka sɔrɔko sabatili kuntaalajan sabati
Fɛn minnu bɛ feere funteni na sugu la
Walasa ka fɛnw sugandi minnu bɛ feere kosɛbɛ jamana kɔkan jago sugu la Tuvalu, fɛn damadɔ bɛ yen minnu ka kan ka jateminɛ. A fɔlɔ, a nafa ka bon ka sigida feerekɛlaw ka ɲininiw n’u diyanyekow sɛgɛsɛgɛ Tuvalu jamana na. O bɛ se ka kɛ suguya ɲininiw fɛ, sɛgɛsɛgɛliw fɛ, ani sisan fɛnw tacogo sɛgɛsɛgɛli fɛ. Ni an y’a faamu ko fɛn minnu ka di mɔgɔw ye sisan ani minnu bɛ ɲini Tuvalukaw fɛ, o bɛna dɛmɛ ka cogoyaw dɔn minnu bɛ se ka kɛ. Filanan, n’i y’a jateminɛ ko Tuvalu sigiyɔrɔ ye gun jamana fitinin ye, a nafa ka bon ka sinsin fɛnw kan minnu ka nɔgɔn ani minnu bɛ se ka taa ni u ye nɔgɔya la. K’a sababu kɛ bolifɛnw sugandicogo danma ye ani musaka caman minnu bɛ tali kɛ fɛnw cili la ka taa Tuvalu ani ka segin Tuvalu, ka fɛnw sugandi minnu ka nɔgɔn nka nafa ka bon, o bɛna dɔ fara nafa sɔrɔli kan. Sabanan, n’i y’a jateminɛ ko nafolomafɛnw minnu bɛ Tuvalu jamana na i n’a fɔ coco ni jɛgɛko siratigɛ la, n’i y’o nafolo ninnu don fɛn dilannenw sugandili la, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka nafa sɔrɔ ɲɔgɔndan na. Misali la, fɛnw dilanni minnu bɛ bɔ coco la walima minnu bɛ tali kɛ jɛgɛko la, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka jamana kɔnɔ ɲininiw ɲɛnabɔ ani ka se ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. Ka fara o kan, ka bɛn ni wale sabatilenw ye, o bɛ se ka kɛ nafa ye fɛn dilannenw sugandili la. Ni sigidako koɲɛw dɔnni bɛ ka caya diɲɛ kɔnɔ hali gun jamana misɛnninw kɔnɔ i n’a fɔ Tuvalu - fɛn minnu bɛ sigida lakana i n’a fɔ dumuni nafamaw walima fanga kura sɔrɔcogo ɲɛnabɔcogo, olu bɛ se ka cɛsiri jira sabatili siratigɛ la min bɛ se ka feerekɛlaw diyabɔ. Ka fara o kan, ka laadalakow jateminɛ, o nafa ka bon kosɛbɛ walasa ka sugu doncogo ɲuman sɔrɔ Tuvalu. Laadalata bololabaara walima laadalafɛn minnu bɛ sigida ciyɛn jira, olu bɛ se ka kɛ sababu ye ka turisiw ka nafa don u la ka fara suguw kan minnu bɛ se ka kɛ ka taa jamana wɛrɛw la. A laban na, feereli fɛɛrɛ ɲumanw ka kan ka waleya ka sɔrɔ ka fɛn sugandilenw laseli kɛ. Ni baara kɛra ni ɛntɛrinɛti yɔrɔw ye i n’a fɔ sosiyete ka kunnafonidilanw walima ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔw, o bɛna kɛ sababu ye ka se jamaba ma ka tɛmɛ farikolo danbe kan. Kuma bɛɛ la, n’i ye feerekɛlaw ka fɛɛrɛw sɛgɛsɛgɛ kosɛbɛ Tuvalu jamana na, k’a sɔrɔ i bɛ jateminɛ kɛ fɛnw tacogo nɔgɔmanw na ka fara sigida nafolo baaracogo sabatili kan ani ka laadalakow faamuya - mɔgɔ bɛ se ka fɛnw sugandi ka ɲɛ, minnu bɛ feere kosɛbɛ jamana kɔkan jago kama nin jamana in kɔnɔ.
Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ kiliyanw fɛ ani tabu
Tuvalu, gun jamana fitinin min bɛ Pasifiki Kɔgɔji la, a ka kiliyanw ka jogo ni u ka laadalakow ɲɔgɔn tɛ yen. Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ kiliyanw fɛ: 1. Jatigila ni dusu suma: Tuvalukaw bɛ dɔn u ka teriya ni u ka dunanw bisimilacogo fɛ. 2. Ɲɛnamaya kɛcogo nɔgɔman: Tuvalu jamana na, kiliyanw ka teli ka ɲɛnamaya kɛcogo nɔgɔman kɛ, u bɛ nafa don majigilenya ni sabatili la. 3. Sigida laminiko siratigɛ la: Sosiyete bɛ ɲɔgɔn fɛ kosɛbɛ, kiliyanw ka teli ka jateminɛ kɛ u ka sigida ka ɲɛtaa bɛɛ lajɛlen na. Laada ni Tabow: 1. Ka foli kɛ ni bonya ye: A ka c’a la ka mɔgɔ wɛrɛw fo ni nisɔndiya ye ani ka bolo minɛ ni dususuma ye, k’a sɔrɔ i bɛ to ka ɲɛmajɔ. 2. Laadala finiw : Ni i sen bɛ laadalakow la walima ni i taara yɔrɔ nafamaw la i n’a fɔ egilisiw, bonya don ka laadala fini don min bɛ wele ko "te fala" musow fɛ ani "pareu" cɛw fɛ. 3. Nilifɛnw dicogo: Laada don ka nilifɛnw di ni i bɛ taa bɔ mɔgɔ dɔ ka so walima don kɛrɛnkɛrɛnnenw na i n’a fɔ kɔɲɔw walima wolodonw. Nilifɛn minnu bɛ sɔrɔ tuma caman na, olu dɔw ye dumunifɛnw ye i n’a fɔ coco walima bololabaara minnu dilannen don. 4. Ka i yɛrɛ tanga kanuya jirali ma foroba la (PDA): Kanuya jirali farikolo la i n’a fɔ ka ɲɔgɔn susu walima ka ɲɔgɔn minɛ foroba la, a ka c’a la, o bɛ jate ko a man ɲi. 5.Taboo on Removing Headgear Indoors: Ka finiw walima kunkolo datugulanw don so kɔnɔ, hali egilisiw walima mɔgɔ kelen-kelen ka so, o bɛ jate bonyabaliya ye. Nin kiliyanw ka jogo n’u ka laadalakow faamuyali bɛna dɛmɛ ka jɛɲɔgɔnya ɲuman sabati ni i bɛ kumaɲɔgɔnya kɛ ni Tuvalu kiliyanw ye taama waatiw la walima jagokɛɲɔgɔnya waatiw la jamana kɔnɔ. (Kɔlɔsili: Kunnafoni minnu bɛ di yan, olu bɛ se ka sinsin kɔlɔsili bɛɛ kan nka a bɛ se ka kɛ ko u tɛ tali kɛ diɲɛ bɛɛ kɔnɔ Tuvalu mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ la.)
Dutiw ɲɛnabɔli sira
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ, a bɛ kɛ ni atoll 9 ye ani kɔji gunw. Jamana b’a ka laadalakow ni bɔnɔgɔla politiki siratigɛ la walasa ka mɔgɔw ni fɛnw taamacogo ɲɛnabɔ a dancɛw kan. Dutiw ɲɛnabɔli Tuvalu, a sinsinnen don fɔlɔ jamana lakanani n’a ka sɔrɔko lakanani kan. Tuvalu ye sariya gɛlɛnw sigi senkan minnu bɛ fɛnw dondonni ni u bilali jamana wɛrɛw la walasa ka u yɛrɛ tanga sariya juguw ma i n’a fɔ dɔrɔgufeere, dɔrɔgufeere, walima hakililata hakɛw tiɲɛni. Ni u sera Tuvalu walima ni u bɔra, a ɲininen bɛ taamakɛlaw fɛ u ka fɛn o fɛn jira, u bɛ na ni fɛn o fɛn ye jamana kɔnɔ walima ka bɔ jamana kɔnɔ. O ye ka wari jira ka tɛmɛ nafa dɔ kan i n’a fɔ Tuvalu jamana sariya b’a fɔ cogo min na. Ka fara o kan, dankarili bɛ fɛn dɔw kan minnu tɛ se ka don Tuvalu jamana kɔnɔ kun caman kosɔn i n’a fɔ sigida haminankow walima sigida iziniw lakanani. Taamakɛlaw ka kan ka fɛn dagalenw lisɛli lajɛ sani u ka taa bɔ yen walasa k’a dɔn ko u bɛ o fɛɛrɛw labato. Ni taamakɛlaw sera Tuvalu, u ka kan ka pasipɔri sɛbɛn jira min bɛ se ka kɛ kalo wɔɔrɔ la. A bɛ se ka ɲini fana taamakɛlaw fɛ u ka daliluw jira minnu b’a jira ko nafolo bɛrɛ bɛ u ka sigili kama jamana kɔnɔ, segin walima ka taa bilɛtiw, ani sɛbɛnw minnu b’u ka taama kuntilenna sinsin (i n’a fɔ lotɛli bilali turisiw ye). A nafa ka bon taamakɛlaw k’a dɔn ko n’u bɛ taa bɔ Tuvalu, u ka kan ka sigida laada ni laadalakow bonya. Ladilikan don ka fini don cogo bɛnnen na ni i bɛ taa duguw la walima ni i bɛ taa laadalakow la, k’a sababu kɛ sigida laadalakow bonya ye. A nafa ka bon fana an kana fotow ta k’a sɔrɔ i ma yamaruya sɔrɔ yɔrɔw la minnu ka gɛlɛn i n’a fɔ diinɛ yɔrɔw. Kuncɛli la, n’i bɛ taa Tuvalu, a nafa ka bon kosɛbɛ k’u ka dumuniko sariyaw labato minnu kun ye ka jamana lakanani sabati ani k’u ka sɔrɔ sabatili sabati.Olu dɔw ye fɔli wajibiyalenw ye fɛnw kan minnu bɛ don jamana kɔnɔ walima minnu bɛ bɔ jamana kɔnɔ ka fara fɛnw dantigɛli kan minnu dagalen don .Fanan,a nafa ka bon ka sigida laadalakow bonya ni finidoncogo ɲuman ye & ka yamaruya ɲini sani i ka fotow ta, o bɛ se ka taa ɲɛ kosɛbɛ nin gun jamana cɛɲi in diyabɔli la bɛn kɔnɔ
Import impositi politiki minnu bɛ kɛ ni fɛnw donna jamana kɔnɔ
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Tuvalu jamana yɛrɛmahɔrɔnyalen, a yɛrɛ ka fɛnw dondonni impositi politiki b’a bolo walasa ka fɛnw doncogo ɲɛnabɔ a ka mara kɔnɔ. Ka daminɛ na, Tuvalu bɛ tarifu hakɛ caman kɛ fɛnw kan minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la. A hakɛ bɛ danfara ka kɛɲɛ ni fɛn suguya ye min bɛ don jamana kɔnɔ. Misali la, fɛn nafamaw i n’a fɔ dumuni ni furaw, a ka c’a la, u ka tarifu bɛ dɔgɔya walima hali u bɛ se ka bɔ impositi la pewu. Tuvalu fana bɛ tarifu kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ waleya fɛn dɔw la. Tarifu kɛrɛnkɛrɛnnenw bɛ jate ka da hakɛ latigɛlen kan, fɛn minnu bɛ don jamana kɔnɔ, olu hakɛ kelen walima u girinya. Nin cogoya in bɛ dɛmɛ don walasa fɛn minnu nafa ka bon sugu la walima minnu ka jogo kɛrɛnkɛrɛnnenw, olu bɛ impositi sara cogo bɛnnen na. Ka fara tarifu caman ni tarifu kɛrɛnkɛrɛnnenw kan, Tuvalu bɛ se ka takasi walima takasi wɛrɛw bila fɛn sɔngɔ gɛlɛn dɔw kan ani fɛn nafama dɔw kan, minnu jatera ko u bɛ tiɲɛni kɛ foroba kɛnɛya walima nafaw la. O impositi faralenw kun ye ka mɔgɔw fari faga fɛnw tacogo tɛmɛnen na ani ka sigida iziniw lakana ka bɔ jamana wɛrɛw ka ɲɔgɔndanw na. A ka kan ka kɔlɔsi ko Tuvalu ye marabolo jago bɛnkan caman kɔnɔ, i n’a fɔ Pasifiki bɛnkan min bɛ sɔrɔko gɛlɛyaw kan (PACER) Plus. O de kosɔn, jamana dɔw bɛ nin bɛnkan ninnu kɔnɔ, u bɛ fisaman sɔrɔ ni u bɛ tali kɛ fɛnw dondonni na impositi ni takasiw la. O kɔrɔ ye ko fɛn dɔw bɛ se ka don jamana minnu na ka bɔ jamana jɛɲɔgɔnw na, olu bɛ se ka nafa sɔrɔ tarifu dɔgɔyali la walima ni u bɔra jamana wɛrɛw la ni i y’a suma ni minnu bɛ bɔ jamanaw la minnu tɛ jɛɲɔgɔn ye. Kuma bɛɛ la, Tuvalu ka fɛnw dondonni impositi politiki b’a ɲini ka balansi don sɔrɔko yiriwali cɛ, ka sɔrɔ ka fɛn nafamaw sɔrɔli sabati a jamanadenw bolo. Gofɛrɛnaman bɛ to ka o politiki ninnu lajɛ ani k’u ladilan ka kɛɲɛ ni sɔrɔko cogoya caman yeli ye ani diɲɛ jago yiriwaliw.
Jamana kɔkanna impositi politiki
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ, min lakodɔnnen don a ka kɔgɔjida cɛɲiw n’a ka laadalakow fɛ minnu ɲɔgɔn tɛ. Jamana sɔrɔko bɛ tali kɛ fɛnw na minnu bɛ don jamana kɔnɔ kosɛbɛ, ni fɛnw bɔli ye jamana wɛrɛw la, olu dan ye kosɛbɛ. K’a sababu kɛ a ka dugukoloko dan ye ani jamanaden hakɛ dɔgɔyali ye, Tuvalu ka jagokɛyɔrɔw ma yiriwa i n’a fɔ jamana tɔw. Jamana kɔkanna impositi politiki siratigɛ la, Tuvalu tɛ impositi kɛrɛnkɛrɛnnen si bila jamana kɔkanfɛnw kan. O fɛɛrɛ in kun ye ka jagokɛlaw dusu don u ka jago kɛ diɲɛ kɔnɔ ani ka sɔrɔ yiriwali sabati jamana kɔnɔ. Nka, a nafa ka bon k’a dɔn ko Tuvalu ye marabolo ni diɲɛ jagokɛɲɔgɔnya bɛnkan suguya caman kɔnɔmɔgɔ ye, minnu bɛ se ka kɛ ni sariya dɔw ye fɛnw kan minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la. Misali la, jamana in ye diɲɛ jagokɛlaw ka tɔnba (OMC) dɔ ye min kɔrɔ ye ko Tuvalu jamana ka jagokɛlaw ka kan ka OMC sariyaw labato ni u bɛ diɲɛ jago kɛ. Jagokɛlaw minnu bɛ bɔ Tuvalu, olu fana bɛ se ka kɛ sababu ye ka dumuniko musakaw walima tarifuw labato, jamana minnu bɛ fɛnw don jamana wɛrɛw la. O sara ninnu bɛ latigɛ jamana kelen-kelen bɛɛ fɛ ka da u yɛrɛ ka jago sariyaw kan, wa u bɛ se ka ɲɔgɔn ta ka kɛɲɛ ni fɛn dilannen suguya n’a nafa ye. Walasa ka nin gɛlɛya ninnu ɲɛnabɔ, dusu donna Tuvalu jamanaden minnu b’a fɛ ka fɛnw bila jamana wɛrɛw la, olu bɛ dusu don u kɔnɔ u ka bilasirali ɲini gɔfɛrɛnaman ka baarakɛda minnu ɲɛsinnen bɛ o ma i n’a fɔ jamana kɔkankow minisiriso walima jago minisiriso. O faamaw bɛ se ka kunnafoni nafamaw di ka ɲɛsin jagokɛlaw ka jagokɛcogo ma, sɛbɛnw wajibiyalenw, ani impositi walima sara minnu bɛ se ka kɛ ni fɛnw cilen don jamana wɛrɛw la. Kuma bɛɛ la, hali n’a y’a sɔrɔ Tuvalu tɛ impositi kɛrɛnkɛrɛnnenw da fɛnw kan minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la jamana kɔnɔ, jagokɛlaw minnu bɛ se ka taa jamana wɛrɛw la, olu ka kan k’a dɔn kɛnɛma impositi walima sara minnu bɛ se ka kɛ ni u bɛ diɲɛ jago kɛ ka da bɛnkanw kan jagokɛɲɔgɔnw ni ɲɔgɔn cɛ.
Sɛbɛn minnu ka kan ka kɛ walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la
Tuvalu, n’o ye gun jamana fitinin ye Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ, a ka jagokɛla ka seere caman bɛ yen walasa k’u ka fɛn dilannenw ka ɲumanya n’u lakanani sabati. O seereyaw jɔyɔrɔ ka bon diɲɛ jago yiriwali la ani ka feerekɛlaw ka nafaw lakana. Tuvalu ka jagokɛlaw ka seereyaw kunbaba dɔ ye ISO 9001:2015 ye. Nin seereyaw b’a jira ko Tuvalu jamana ka tɔnw ye jogoɲumanya ɲɛnabɔcogo dɔ waleya min bɛ bɛn diɲɛ sariyaw ma. A sinsinnen bɛ kiliyanw wasako bonya kan, a kɛtɔ ka fɛnw ni baara ɲumanw di tuma bɛɛ. Seereya nafama wɛrɛ ye HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point) ye, o min bɛ dumuni lakanani sabati. Nin seere in nafa ka bon kosɛbɛ Tuvalu ka sɛnɛfɛnw feereli la, bawo a b’a jira ko sɛnɛko taabolo bɛɛ bɛ kɔlɔsi walasa ka farati minnu bɛ se ka sɔrɔ dumuniko lakanani na, olu dɔn ani k’u kɔlɔsi. Ka fara o kan, Tuvalu bɛ sinsin kosɛbɛ mɔni kɛcogo sabatilenw kan, k’a sababu kɛ a ka jigi da jɛgɛko kan, n’o ye sɔrɔko siratigɛ nafama ye. Jamana ye MSC (Marine Stewardship Council) ka seere sɔrɔ a ka tonw dilanni na, k’a lajɛ ko jɛgɛ in minɛna ka sabati, k’a sɔrɔ a ma tiɲɛni kɛ kɔgɔji lamini na, walima ka jɛgɛmarayɔrɔw bila farati la. Nin seere kɛrɛnkɛrɛnnen ninnu kɔfɛ, Tuvalu jamana feerelaw fana ka kan ka fɛnw dondonni sariyaw labato minnu sigilen don fɛnw dondonni jamanaw fɛ, i n’a fɔ ka saniya sariyaw labato dumunifɛnw na walima ka fɛɛrɛko dantigɛliw labato minnu sigilen don fɛn dilannenw kama. Kuma surun na, Tuvalu b’a dɔn ko jagokɛlaw ka seereyaw nafa ka bon walasa ka jagokɛɲɔgɔnyaw sabati ani ka fɛn dilannenw ka ɲumanya sabati. ISO 9001:2015 bɛ ɲɛnabɔli kɛcogo ɲumanw seereya iziniw kɔnɔ k’a sɔrɔ HACCP bɛ sinsin dumuniko lakananen kan. Ka fara o kan, MSC ka seereyaw bɛ sabatili dɛmɛ tuna mɔni na. Diɲɛ kɔnɔ fɛnw donni sariyaw labatoli bɛ dɔ fara fɛnw bɔli kan ka ɲɛ ka bɔ nin gun jamana kɛrɛnkɛrɛnnen in na.
Logistiki min bɛ ladilikan di
Tuvalu, n’o ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ, gɛlɛya ɲɔgɔn tɛ yen ni a bɛ tali kɛ fɛnw ladonni ni bolifɛnw na. Dugukolo yɔrɔ danma ani yɔrɔ jan, fɛnw cili ka taa Tuvalu ani ka segin Tuvalu, o bɛ labɛn ni jateminɛ kɛ koɲuman. Ni kuma sera jamana wɛrɛw ka kurunbokari ma, awiyɔn doni ye bolifɛnw tacogo ɲuman ye Tuvalu jamana fɛ. Dugukolo kan awiyɔnbonda kelen bɛ jamana in na Funafuti gunba kan, min bɛ kɛ da ye ka don ni ka bɔ Tuvalu. Fɛnɲɛnɛmatɔnw i n’a fɔ Fiji Airways bɛ bɛlɛn kɛ tuma bɛɛ ka taa Funafuti Airport ani ka segin, ka jamana ni yɔrɔ kolomaw cɛsiri diɲɛ kɔnɔ. Dugu kɔnɔ fɛnw ladonni kama Tuvalu kɔnɔ, gunw ni ɲɔgɔn cɛ kurunbokari ye bolifɛn ye min bɛ kɛ tuma bɛɛ. Jamana in ye atoll 9 ye minnu kɔnɔ mɔgɔw bɛ yen minnu jɛnsɛnnen don kɔgɔji yɔrɔba dɔ la. Kurunw bɛ siraw ta tuma bɛɛ o gunw ni ɲɔgɔn cɛ, ka fɛnw ta i n’a fɔ dumunifɛnw, so jɔli minɛnw ani mɔgɔw ka fɛnw. Sigida kurunbokarilaw i n’a fɔ M.V Nivaga II bɛ bolifɛnko baara dafalenw kɛ Tuvalu gun suguya caman cɛ. K’a sababu kɛ fɛn marayɔrɔ danma ye Tuvalu gun dɔw kan, a ka ɲi jagokɛlaw walima mɔgɔ kelen-kelen minnu mago bɛ fɛnw walima minɛn caman na, olu ka fɛnw marayɔrɔ jate Funafuti kurunboli yɔrɔ kɛrɛfɛ walima cɛmancɛ yɔrɔ wɛrɛw la. O bɛ kɛ sababu ye ka mɔgɔw sɔrɔ ani ka u jɛnsɛnni nɔgɔya jamana fan bɛɛ la. Duti taabolo siratigɛ la Tuvalu, a nafa ka bon ka fɛnw dondon sariyaw dɔn ka sɔrɔ ka fɛnw ci jamana ma. Fɛn dɔw bɛ se ka kɛ ni yamaruya kɛrɛnkɛrɛnnenw walima sɛbɛnw ye ka bɔ faamaw yɔrɔ i n’a fɔ nafolo ni sɔrɔ yiriwali minisiriso walima Infrastructure & Sustainable Energy Minisiri. Hali n’a sɔrɔla ko fɛnw ladonni infɔrɔmasiko tɛ bonya kosɛbɛ ni i y’a suma ni jamanabaw ye, fɛɛrɛ kuraw bɛ se ka ɲini Tuvalu jamana kɔnɔ. I n'a fo: 1) Ka baara kɛ ni sigida bolifɛnw dilanbagaw ye: Ka jɛ ka baara kɛ ni sigida jagokɛlaw ye i n’a fɔ takisi baarakɛlaw walima fɛnw lasebaga misɛnnin minnu bɛ baara kɛ gun kɛrɛnkɛrɛnnenw kan. 2) Ka fɛnw maracogo ɲumanw waleya : Ni aw ye fɛnw hakɛw ni ɲinini kɛcogo kɔlɔsi kosɛbɛ yɔrɔ wɛrɛw la TuValu,e jagokɛlaw bɛ se ka dɔ bɔ musakaw la minnu bɛ tali kɛ fɛnmarayɔrɔ tɛmɛnenw na walima fɛnw bɔli la. 3) Ka bolifɛnw taabolo wɛrɛw ɲini : Ka fara laadala kurunbokari kan, ka sɛgɛsɛgɛli kɛ seko ni dɔnko la, ka baara kɛ ni kurunw walima dronw ye minnu bɛ baara kɛ ni tile ye, walasa ka taa ni u ye gunw ni ɲɔgɔn cɛ, ka sabatili sabati ani ka dɔ bɔ jigi da fɛnɲɛnamafagalanw na. Kuma bɛɛ la, fɛnw ladonni Tuvalu bɛ se ka gɛlɛyaw lase jamana ma k’a sababu kɛ jamana yɔrɔjan ye ani a ka fɛnsɔrɔsiraw danma. Nka, fɛɛrɛw bolodacogo n’u ka jɛkafɔ ni sigida jɛɲɔgɔnw fɛ, jagokɛlaw bɛ se ka Tuvalu ka fɛnw labɛncogo kɛrɛnkɛrɛnnen sirataama ka ɲɛ.
Sannikɛlaw ka yiriwali siraw

Jagokɛyɔrɔw jirali nafamaw

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka bon, diɲɛ sannifeere sira nafama damadɔ bɛ yen ani jagokɛyɔrɔw minnu jɔyɔrɔ ka bon jamana yiriwali la. Dugukolo kan sannifeere siraba minnu bɛ Tuvalu bolo, olu dɔ ye gɔfɛrɛnaman ni gɔfɛrɛnaman ka jɛkafɔ ni jɛɲɔgɔnyaw ye. Tuvalu ye sigida ni diɲɛ tɔnba suguya caman ka mɔgɔ ye i n’a fɔ Nasiyɔn Zini ani Nasiyɔn Zini, a bɛ jagokɛɲɔgɔnya ni jɛkafɔw kɛ ni jamana wɛrɛw ye walasa ka sannifeere sira nafamaw sigi senkan. O bɛnkanw b’a to Tuvalu bɛ se ka nafolo nafamaw, fɛnw ani baarakɛminɛnw sɔrɔ minnu ka kan a ka yiriwali kama. Ka fara gɔfɛrɛnaman ka siraw kan, Tuvalu fana bɛ nafa sɔrɔ jɛɲɔgɔnyaw la ni jɛkuluw ye minnu tɛ gɔfɛrɛnaman ka tɔnw ye (ONG). ONGw jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ fɛɛrɛko dɛmɛni na, seko ni dɔnko yiriwali fɛɛrɛw la, ani diɲɛ suguw sɔrɔli la sigida sɛnɛfɛnw dilannikɛlaw ye. O ONGw ka jɛɲɔgɔnyaw sababu fɛ, Tuvalu jagokɛlaw bɛ se ka don diɲɛ kɔnɔ fɛnw dilancogo cakɛdaw la. O tɛmɛnen kɔ, ka se jago jirali la, o ye fɛɛrɛ nafama wɛrɛ ye Tuvalu bolo walasa ka se diɲɛ sannikɛlaw ma minnu bɛ se ka kɛ, ani k’a ka fɛn dilannenw jira. Hali n’a sɔrɔla jagokɛyɔrɔbaw tɛ kɛ Tuvalu kɔnɔ k’a sababu kɛ fɛnw labɛncogo gɛlɛyaw ye, u sigiɲɔgɔn jamanaw i n’a fɔ Ɔsitarali ani Nuwɛlika, olu bɛ jirali dɔw labɛn, Pasifiki gunw ka fɛn dilannenw jirali bɛ kɛ yɔrɔ minnu na Tuvalu fana sen bɛ o la. O ko ninnu bɛ sababu di jagokɛlaw ma minnu bɛ bɔ seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ sɛnɛ (kopra dilanni sen bɛ o la), bololabaara, turisimu baarakɛlaw, ani mɔni, walasa k’u ka lasekow lase diɲɛ kɔnɔ. Ka fara o kan, ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔw bɛ se ka kɛ jɛkafɔ sira ɲumanw ye Tuvalu jamana ka feerekɛlaw ni diɲɛ sannikɛlaw cɛ. Ɛntɛrinɛti suguw bɛ sira di jagokɛlaw ma minnu bɛ bɔ yɔrɔ janw na i n’a fɔ Tuvalu, k’u ka fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw jira, k’a sɔrɔ u bɛ dugukoloko gɛlɛyaw bɔ yen, minnu bɛ tali kɛ laada la jagokɛcogo farikolo jirali la walima ɲɛda ni ɲɛda kumaɲɔgɔnya la. Ɛntɛrinɛti jago siraw sababu fɛ ka fara fɛnw ladonni fɛɛrɛ ɲumanw kan minnu bɛ di kurunbokarilaw fɛ minnu bɛ baara kɛ mara kɔnɔ ; jagokɛlaw minnu bɛ Tuvalu kɔnɔ, olu bɛ se ka don diɲɛ suguw la cogo nɔgɔman na. Ka fara o kan,turisimu jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ sigida fɛnw/fɛnw/baarakɛminɛnw yiriwali la minnu labɛnna tuva,u mɔgɔw fɛ min bɛ sira wɛrɛ di walasa ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw ye minnu bɛ se ka kɛ.Tuvalu ka laadalakow ni a ka sigida cɛɲi ɲɔgɔn tɛ, olu bɛ turisiw sama ka bɔ diɲɛ fan bɛɛ la. O taamakɛlaw ka nali bɛ cogoyaw di sigida baarakɛlaw ma u k’u ka fɛnw jira ani k’u feere, i n’a fɔ bololabaarakɛlaw ka bololabaara, finiw, ani sɛnɛfɛnw. Kuncɛli la,Tuvalu b’a jigi da diɲɛ sannifeere sira suguya caman kan i n’a fɔ gɔfɛrɛnaman ka jɛkafɔw, yiriwali ONGw fɛ,a sendon jago jirali la, ɛntɛrinɛti jago siraw,ani jɛkafɔ ni turisiw ye i n’a fɔ sira nafamaw a yiriwali kama.Ni u ye o siraw ta,Tuvalu jagokɛlaw bɛ se ka sɔrɔ yiriwa yiriwali ka sɔrɔ ka jamana ka laadalakow ni nafolo sɔrɔlenw yiriwa.
Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka jamanaden ka dɔgɔ, jamana bɛ se ka ɛntɛrinɛti sɔrɔ, wa i n’a fɔ yɔrɔ tɔw bɛɛ, Tuvalu mɔgɔw bɛ baara kɛ ni ɲininikɛlanw ye baara suguya caman na. Nin ye ɲininikɛlan dɔw ye minnu bɛ kɛ ka caya Tuvalu jamana na: 1. Google : Siga t’a la, Google ye ɲininikɛlan ye min bɛ baara kɛ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, Tuvalu fana sen bɛ o la. Mɔgɔw ​​bɛ se ka baara kɛ ni google.com ye walasa ka kunnafoniw ɲini barokun suguya caman kan. 2. Bing: Ɲinifɛn wɛrɛ min bɛ fɔ kosɛbɛ, Tuvalukaw bɛ baara kɛ ni min ye tuma caman na, o ye Bing (bing.com) ye. I n’a fɔ Google, Bing bɛ kunnafoni ni fɛn caman di baarakɛlaw ma. 3. Yahoo: Yahoo Search (search.yahoo.com) fana bɛ sɔrɔ ani a bɛ baara kɛ kosɛbɛ Tuvalu jamana na. A bɛ dakun fɔlɔ dɔ Di min bɛ Se ka Labɛn ni kibaruyaw kura ye fana. 4. DuckDuckGo: DuckDuckGo (duckduckgo.com) lakodɔnnen don a ka danbe ɲinini fɛɛrɛ fɛ ɛntɛrinɛti ɲinini na, wa a tɛ a baarakɛlaw ka kunnafoniw lajɛ walima k’u tila ɲɔgɔn na. 5. Yandex: Hali ni Yandex bɛ se ka kɛ ko a tɛ dɔn kosɛbɛ tubabukan fɔbagaw fɛ, a bɛ ɲininiw kɛ ɛntɛrinɛti kan cogo bɛɛ la ka fara sigida baarakɛcogo kan minnu bɛ bɛn dugukolo yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw ma. Ninnu ye ɲininikɛlanw misali damadɔw ye minnu bɛ kɛ tuma caman na Tuvalu jamana na; nka, k’a da a kan tubabukan dɔnni bɛ se ka ɲɔgɔn ta baarakɛlaw ni ɲɔgɔn cɛ yen, sugandi wɛrɛw bɛ se ka kɛ yen minnu ka di sigida la.

Ɲɛ jɛmanbaw

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka jagokɛyɔrɔw ni baarakɛminɛnw hakɛ danmadɔ bɛ yen, jamana kɔnɔ, ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛnba dɔw bɛ yen minnu bɛ sɔrɔ. U damadɔw filɛ nin ye: 1. Tuvalu ka ɲɛ jɛmanw: Tuvalu ka ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛn ofisiyali ani min ka bon kosɛbɛ, o ye Tuvalu ka ɲɛ jɛmanw ye. A bɛ kunnafoni di jago ni baara suguya caman kan minnu bɛ baara kɛ jamana kɔnɔ. Aw bɛ se ka don u ka siti kan www.tuvaluyellowpages.tv. 2. Trustpage: Trustpage ye ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛn wɛrɛ ye min bɛ fɔ kosɛbɛ Tuvalu jamana na. A bɛ lisi di sigida jagokɛlaw, gɔfɛrɛnaman ka birow, lotɛli, dumunikɛyɔrɔ ani baara wɛrɛw ma minnu bɛ sɔrɔ gunw kan. Aw bɛ se ka taa u ka siti kan www.trustpagetv.com. 3.YellowPagesGoesGreen.org: Nin ɛntɛrinɛti kan kunnafonisɛbɛn in tɛ Tuvalu dɔrɔn de kan, nka a bɛ jamana suguya wɛrɛw ka lisi fana di diɲɛ kɔnɔ. U bɛ kunnafoniw di sigida jagokɛlaw kan ka fara kɔrɔtɔko baarakɛlaw ni gɔfɛrɛnaman ka baarakɛyɔrɔw kan Tuvalu jamana kɔnɔ. Aw ye u ka siti lajɛ www.yellowpagesgoesgreen.org. 4.Tuvalu jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn : Tuvalu jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn bɛ sinsin kɛrɛnkɛrɛnnenya la jago ni jagokɛlaw cɛsira kan Tuvalu kɔnɔ, wa a bɛ kunnafoniw di tɔnw kan minnu bɛ fɛnw don/bɔ jamana kɔnɔ ka bɔ jamana kɔnɔ walima ka taa jamana kɔnɔ. O ɲɛbilasɛbɛn bɛ se ka sɔrɔ ɛntɛrinɛti kan http://tuvtd.co/. A nafa ka bon k’a dɔn ko a bonya dɔgɔyali n’a yɔrɔjan kosɔn, kunnafoni kuraw sɔrɔli o kunnafonidilanw fɛ, o bɛ se ka kɛ dan ye n’i y’a suma ni jamanabaw ka ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛnw ye. Aw k’a to aw hakili la ko o sitiw bɛ se ka Changé waati tɛmɛnen kɔfɛ walima ka kɛ fɛn kɔrɔw ye k’a sababu kɛ fɛɛrɛ kuraw ye walima fɛn minnu ye fɛntigiw ye.

Jagokɛyɔrɔbaw

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a ka jamanaden ka dɔgɔ ani a ka ɛntɛrinɛti sɔrɔli ka dɔgɔ, ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔ damadɔ bɛ yen minnu bɛ baara kɛ Tuvalu jamanadenw ye. Tuvalu jamana ka ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan: 1. Talamua Ɛntɛrinɛti feereyɔrɔ: Talamua Ɛntɛrinɛti feereyɔrɔ ye ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔ ye Tuvalu jamana na. A bɛ fɛn caman dilan i n’a fɔ ɛntɛrinɛti, finiw, cɛɲafɛnw, ani du kɔnɔfɛnw. U ka siti in ye www.talamuaonline.com ye. 2. Pasifiki E-Mart : Pasifiki E-Mart ye ɛntɛrinɛti sannikɛyɔrɔ wɛrɛ ye min bɛ fɔ kosɛbɛ Tuvalu, a bɛ mɔgɔw mago suguya caman ɲɛnabɔ. U bɛ fɛnw dilan i n’a fɔ ɛntɛrinɛti, modɛlifɛnw, dumunifɛnw ani fɛn wɛrɛw. Aw bɛ se ka taa u ka siti kan www.pacificemart.com. 3. ShopNunu : ShopNunu bɛ ɛntɛrinɛti sugu dɔ di mɔgɔ kelen-kelenw ni jagokɛlaw ma walasa u ka se ka fɛnw san ani ka feere suguya wɛrɛw la i n’a fɔ finidoncogo, so masirili, ɛntɛrinɛti, ani gafew ani fɛn wɛrɛw Tuvalu sugu kɔnɔ. U ka siti in bɛ se ka sɔrɔ www.shopnunu.tv. 4. Pasifiki Ɛntɛrinɛti feereyɔrɔ : Pasifiki Ɛntɛrinɛti feereyɔrɔ bɛ fɛn caman di Tuvalu sigidamɔgɔw ma sɔngɔ gɛlɛnw na ni fɛnw lasecogo nɔgɔmanw ye minnu bɛ sɔrɔ gunw bɛɛ kɔnɔ. U ka siti in bɛ se ka sɔrɔ www.pasifikionlineshop.tv. 5.Discover 2 Buy: Discover 2 Buy bɛ fɛn caman jira, k’a ta finiw na ka taa a bila minɛnw na sannikɛlaw ye Tuvalu. Aw bɛ se k’u ka lasekow sɔrɔ ni aw taara u ka siti kan www.discover2buy.tv Nin ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔ ninnu bɛ nɔgɔya di Tuvalu sigidamɔgɔw ma, u kɛtɔ ka se ka diɲɛ fɛn dilannenw sɔrɔ ka fara sigida fɛnw kan, o bɛɛ bɛ bɔ u ka so walima u ka birow lafiyalen na. A kɔlɔsira ko k’a sababu kɛ fɛnw ye i n’a fɔ dugukoloko gɛlɛyaw ani fɛnsɔrɔsiraw danmadɔw gun dɔw kan Tuvalu yɛrɛ kɔnɔ, o bɛ se ka nɔ bila ɛntɛrinɛti sanni sɔrɔli la walima kurunbokari siraw la o de kama a ka ɲi feerekɛlaw ka sɛgɛsɛgɛli kɛ ni plateforme kelen-kelenw ye ka ɲɛsin fɛnw lasecogo dantigɛliw ma walima jateminɛ wɛrɛw ma sani u ka sanni kɛ.

Sosiyete ka kunnafonidilanw (médias sociaux) belebelebaw

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a y’a sɔrɔ jamana fitinin don, a ka jɔyɔrɔ bɛ hali bi sosiyete ka kunnafonidilan suguya caman kan. Tuvalu bɛ baara kɛ ni sosiyete media minnu ye n’u ka sitiw ye, olu dɔw filɛ nin ye. 1. Facebook : Facebook ye sosiyete ka kunnafonidilanw dɔ ye min ka di kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, wa Tuvalukaw bɛ baara kɛ n’a ye kosɛbɛ walasa ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni u teriw n’u somɔgɔw ye. Tuvalu ka Facebook ɲɛ fɔlɔ ye https://www.facebook.com/TuvaluGov/ ye. 2. Twitter : Twitter b’a to baarakɛlaw bɛ se ka cikan surunw walima tweet bila, wa Tuvalu jamana gɔfɛrɛnaman bɛ baara kɛ ni nin yɔrɔ in ye walasa ka kunnafoniw di jamana yiriwali kan, turisimu, kibaruyaw, ani fɛn wɛrɛw. Aw bɛ se k’u ka jatebɔsɛbɛn ofisiyali sɔrɔ https://twitter.com/tuvalugov. 3. Instagram : Instagram ye fotow tila-tila-yɔrɔ ye min kɔnɔ wideyow surunw fana bɛ yen minnu bɛ wele ko "maanaw". Tuvaluvikaw caman bɛ baara kɛ ni Instagram ye walasa ka waati dumanw minɛ ani k’u tila ɲɔgɔn na ka bɔ u ka don o don ɲɛnamaya kɔnɔ walima k’u faso cɛɲi jira. Walasa ka Tuvalu jamana yelenw sɛgɛsɛgɛ, i bɛ se ka taa https://www.instagram.com/explore/locations/460003395/tuvalu/. 4. YouTube : YouTube bɛ wideyow caman labɛn ka bɔ diɲɛ fan bɛɛ la, minnu ɲɛsinnen bɛ turisimu yiriwali ma Tuvalu walima laadalakow minnu labɛnna sigidamɔgɔw fɛ. Aw bɛ se ka nin wideyow diyabɔ "Visit Funafuti" kan ofisiyali kan https://www.youtube.com/channel/UCcKJfFaz19Bl7MYzXIvEtug. 5. LinkedIn: Hali n’a bɛ baara kɛ fɔlɔ baarakɛlaw ka jɛɲɔgɔnya kama, LinkedIn fana bɛ hakilinaw di baarakɛyɔrɔw kan jamana wɛrɛw kɔnɔ i n’a fɔ Tuvalu ka fara jɛɲɔgɔnyaw kan ni baarakɛlaw ye minnu bɛ baara kɛ yen.Ka kunnafoniw sɔrɔ minnu bɛ tali kɛ baarakɛlaw la Tuvalu/ka bɔ Tuvalu i bɛ se ka taa https www.linkedin.com/ɲini/jaabiw/bɛɛ/?daɲɛ kolomaw=tuvaluan&origin=DUNIYA_ƝƐSIN_KUNKAN 6.Viber : Viber bɛ sms cicogo fu di ka fara kan weleli fɛɛrɛw kan ɛntɛrinɛti jɛɲɔgɔnya fɛ min bɛ baara kɛ kosɛbɛ Tuvalu jamanadenw fɛ. 7.Whatsapp: Whatsapp ye cikanw ciyɔrɔ wɛrɛ ye min bɛ baara kɛ kosɛbɛ Tuvalu jamana na min bɛ sira di sɛbɛnni, kumakan ani wideyow weleli ma fu ɛntɛrinɛti kunnafoniw fɛ.Tuvalu baarakɛlaw bɛ u jigi da a kan kosɛbɛ kumaɲɔgɔnya kama. . Ninnu ye sosiyete ka kunnafonidilan dɔw ye minnu bɛ kɛ tuma caman na Tuvalukaw fɛ baara suguya caman na.

Industri tɔnba minnu bɛ yen

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka bon, a bɛ ni izini tɔnba caman ye minnu jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ seko ni dɔnko yiriwali n’u yiriwali la. Tuvalu jamana ka izini tɔnba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan: 1. Tuvalu mɔnikɛlaw ka tɔn (TAF): Nin tɔn in bɛ mɔnikɛlaw nafa jira, wa a laɲini ye ka mɔni kɛcogo sabatilenw yiriwa ka sɔrɔ ka sɔrɔ yiriwali sabati o seko ni dɔnko siratigɛ la. Site web: A tɛ sɔrɔ 2. Tuvalu jagokɛlaw ka tɔnba : Jagokɛlaw ka tɔn bɛ jagokɛlaw dɛmɛ ani k’u yiriwa, a kɛtɔ ka jɛɲɔgɔnya siraw nɔgɔya ani ka jago politiki ɲumanw lafasa. Site web: A tɛ sɔrɔ 3. Tuvalu lotɛli tɔn (THA): THA b’a sinsin turisimu baaraw yiriwali kan, ka lotɛli baarakɛlaw dɛmɛ, ani ka turisimu kɛcogo sabatilenw dusu don walasa ka sɔrɔ yiriwali sabati. Site web: A tɛ sɔrɔ 4. Tuvalu sɛnɛkɛlaw ka tɔn (TFA): TFA bɛ baara kɛ walasa ka sɛnɛ kɛcogo ɲɛ, ka dumuniko sabati, ka sɛnɛ kɛcogo sabatilenw yiriwa, ani ka dɛmɛ don sigida sɛnɛkɛlaw ma. Site web: A tɛ sɔrɔ 5. Tuvalu feerekɛlaw ka tɔn (TRA): TRA ye feerekɛlaw ka lasigiden ye jamana fan bɛɛ la, wa a b’a fɛ k’u ka jagokow dɛmɛ ni fɛɛrɛ suguya caman ye i n’a fɔ kalan bolodalenw, lafasali cɛsiriw, ani jɛkafɔ siraw. Site web: A tɛ sɔrɔ A nafa ka bon k’a dɔn ko i n’a fɔ gun jamana fitinin min ka nafolo ka dɔgɔ, n’a sɔrɔla izini tɔn dɔw tɛ ni siti kɛrɛnkɛrɛnnenw ye walima ɛntɛrinɛti kan nin waati in na. O izini tɔnw nafa ka bon kosɛbɛ walasa ka jɛkafɔ sabati bololabaarakɛlaw ni ɲɔgɔn cɛ, ka wale ɲumanw tila ɲɔgɔn na, ka seko ni dɔnko gɛlɛyaw ɲɛnabɔ, ani ka jɛ ka sɔrɔ yiriwali gɛlɛya Tuvalu ka izinibaw kɔnɔ i n’a fɔ mɔni, sɛnɛ, turisimu,ani jago. I n’a fɔ a bɛ kɛ cogo min na tuma bɛɛ ni jamana yiriwalenw ye i n’a fɔ Tuvalu,a ka ɲi Ka sigida ɲɛmɔgɔw lajɛ siɲɛ fila walima ka kuma u fɛ walasa ka kunnafoni tigitigiw sɔrɔ izini tɔnw kan minnu bɛ yen walima minnu sigira sen kan kokura

Jago ni jagokɛlaw ka sitiw

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka dɔgɔ ani a ka jamanadenw, Tuvalu ye cɛsiriw kɛ walasa k’a ka sɔrɔ yiriwa ani ka don diɲɛ jago la. Ninnu ye sɔrɔko ni jagokɛlaw ka siti dɔw ye minnu ɲɛsinnen bɛ Tuvalu ma: 1. Tuvalu jamana ka banki (http://www.tnb.com.tu/): Tuvalu jamana ka banki ka siti ofisiyali bɛ kunnafoniw di banki baarakɛcogo kan, wari falen hakɛw, wariko sariyaw, ani kunnafoni wɛrɛw minnu bɛ tali kɛ jagokɛlaw ni mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ye. 2. Minisiri min ɲɛsinnen bɛ jamana kɔkankow, jago, turisimu, sigida & baara ma (https://foreignaffairs.gov.tv/): Nin siti in bɛ mara gɔfɛrɛnaman ka baarakɛda fɛ min ka baara ye ka jamana kɔkankow yiriwa, jagokɛɲɔgɔnya, turisimu bolodalenw, sigidako politiki i n’a fɔ ka fara baarakɛlaw ka koɲɛw kan. 3. Pasifiki Saheliyanfan dugukoloko dɔnniya waleyali jɛkulu (SOPAC) - Tuvalu Division (https://sopactu.valuelab.pp.ua/home.html): Nin tilayɔrɔba in sinsinnen bɛ porozɛw waleyali kan minnu bɛ kuma waati jiginni nɔfɛkow ni sigida nafolo marali kan Tuvalu. A bɛ jɛkafɔ fana kɛ ni marabolo ɲɛmɔgɔ wɛrɛw ye walasa ka yiriwali sabatili kuntilenna sabati. 4. Azi yiriwali banki - Porozɛw Tuvalu (https://www.adb.org/projects?country= ton ): Azi yiriwali banki ka siti bɛ porozɛw lajɛlen di minnu bɛ senna ani minnu dafara, BAD ye wari sɔrɔ Tuvalu jamana na, k’a ta fɛnsɔrɔko yiriwali la ka se sigida lakanani porogaramuw. Aw k’a dɔn ko hali ni nin siti ninnu bɛ kunnafoni nafamaw di sɔrɔko baaraw ni jagokow kan Tuvalu jamana na; k’a sababu kɛ a ka nafolo danma ye ani jamanadenw hakɛ dɔgɔyali kosɛbɛ ni i y’a suma ni jamanabaw walima marabolow ye i n’a fɔ ASEAN walima EU ; ɛntɛrinɛti yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw bɛ se ka dɔgɔya minnu sinsinnen bɛ jago yiriwali dɔrɔn kan walima wariko siraw kan jamana in kɔnɔ.

Jagokɛlaw ka kunnafoniw ɲinini sitiw

Siti caman bɛ yen minnu bɛ se ka jago kunnafoniw lajɛ Tuvalu jamana kan. U dɔw lisɛli filɛ nin ye: 1. Jagokɛlaw ka karti (https://www.trademap.org/) . Jago kariti bɛ se ka kɛ sababu ye ka diɲɛ jago jateminɛw sɔrɔ minnu bɛ tiɲɛ ani minnu bɛ waati la, ka fara fɛnw dondonni ni u bɔli kan jamana suguya caman ka kunnafoniw kan, Tuvalu fana sen bɛ o la. 2. Diɲɛ jagokɛcogo jɛlen (WITS) (https://wits.worldbank.org/) . WITS bɛ se ka jago kunnafoniw bɛɛ lajɛlen sɔrɔ, kunnafoniw bɛ sɔrɔ tarifuw kan, fɛɛrɛw minnu tɛ tarifu ye, ani jago taabolo. A bɛ kunnafoniw fana di Tuvalu ka jagokɛɲɔgɔnw kan. 3. Jamana ka jatebɔ baarada - Tuvalu (http://www.nsotuvalu.tv/) Tuvalu jamana ka jatebɔ baarada ka siti in bɛ jatebɔ kunnafoni suguya caman di jamana kan, sɔrɔko jiralanw ani jago jateminɛw fana sen bɛ o la. 4. Duniya Kelenyatɔnba ka Comtrade ka kunnafonidilan (https://comtrade.un.org/) . ONU ka Comtrade Database bɛ diɲɛ jago kunnafoniw di, minnu bɛ tali kɛ fɛnw dondonni ni u bɔli la jamana wɛrɛw la. Baarakɛlaw bɛ se ka fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw walima jamana kɛrɛnkɛrɛnnenw ɲini u ka kunnafonidilan kɔnɔ. 5. Tuvalu ka banki sanfɛla (http://www.cbtuvalubank.tv/) . Tuvalu Banki Cɛmancɛ ka siti in bɛ se ka kunnafoni dɔw di minnu ɲɛsinnen bɛ jamana kɔkan wari hakɛw ma ani wari saracogo balansi ma minnu bɛ se ka kɛ nafa ye jamana ka jagokow sɛgɛsɛgɛli la. A ka kan ka kɔlɔsi ko siti minnu kofɔlen don, olu bɛɛ tɛ sinsin kɛrɛnkɛrɛnnenya la jago kunnafoni caman dicogo kan Tuvalu dɔrɔn de kama bawo a ye gun jamana fitinin ye, nafolo danma bɛ min na. Nka, o yɔrɔ ninnu bɛ diɲɛ walima mara kunnafoniw bɛɛ di minnu kɔnɔ, jatew bɛ sɔrɔ Tuvalu ka fara jamana wɛrɛw kan.

B2b plateformes (plateformes B2b) ye

Tuvalu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Kɔgɔji kɔnɔ. Hali n’a ka bon, Tuvalu bɛ ni B2B-yɔrɔ dɔw ye minnu bɛ jagokɛɲɔgɔnya ni ɲɔgɔndɛmɛ nɔgɔya. U damadɔw filɛ nin ye: 1. Tuvalu jagokɛlaw ka tɔnba (TCCI) - TCCI bɛ kɛ Tuvalu jagokɛlaw ka se ka jɛɲɔgɔnya kɛ, ka jɛkafɔ kɛ, ani ka jago siraw yiriwa. A bɛ nafolo, kunnafoniw ani ko kɛtaw di walasa ka jagokɛlaw dɛmɛ jamana kɔnɔ. Site web: http://tuvalucci.com/ Bamako, Mali. 2. Pasifiki gunw ka jago ni wari bilali (PITI) - PITI ye jɛkulu ye min bɛ jago ni wariko siraw yiriwa Pasifiki mara kɔnɔ, Tuvalu fana sen bɛ o la. U ka siti in sababu fɛ, jagokɛlaw bɛ se ka sugu kunnafonidisɛbɛnw sɔrɔ, ka jɛɲɔgɔnw sɔrɔ minnu bɛ se ka kɛ walima sannikɛlaw/feerelaw ka bɔ seko ni dɔnko siratigɛ la. Site web: https://www.pacifictradeinvest.com/ Bamako, Mali. 3. GlobalDatabase - Nin diɲɛ jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn in b’a to baarakɛlaw bɛ se ka tɔnw ɲini minnu bɛ baara kɛ jamana wɛrɛw la diɲɛ kɔnɔ, Tuvalu fana sen bɛ o la. A bɛ sosiyete ka kunnafoniw di i n’a fɔ kunnafoniw, izini danfara, wariko sɛbɛnw (ni u bɛ yen), ani fɛn wɛrɛw. Site web: https://www.globaldatabase.com/ Bamako, Mali. 4. ExportHub - ExportHub ye diɲɛ B2B sugu ye min bɛ sannikɛlaw ni feerekɛlaw cɛsiri ka bɔ izini suguya caman na diɲɛ kɔnɔ. Hali n’a bɛ se ka kɛ a tɛna a sinsin kɛrɛnkɛrɛnnenya la Tuvalu sigida jagokɛlaw walima fɛn dilannenw dɔrɔn kan bawo jamana ka jagokɛcogo danmadɔw bɛ yen k’a sababu kɛ a bonya dɔgɔyali ye ; nka, a bɛ se ka kɛ hali bi jagokɛyɔrɔ ye jamana wɛrɛw ka jagokɛlaw bolo minnu bɛ jɛɲɔgɔn walima feerekɛlaw ɲini minnu bɛ se ka kɛ diɲɛ kɔnɔ. Site web: https://www.exporthub.com/ Bamako, Mali. A nafa ka bon k’a dɔn ko k’a sababu kɛ jamanaden hakɛ dɔgɔyali ye ani sɔrɔko baara dɔgɔyali n’i y’a suma ni jamanabaw walima marabaw ye minnu bɛ a kɛrɛfɛ ; a bɛ se ka kɛ ko B2B jɔyɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw dɔgɔyara minnu sinsinnen bɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la jago nɔgɔyali dɔrɔn kan ni Tuvalu yɛrɛ ye walima a kɔnɔ. Aw k’a to aw hakili la ko nin yɔrɔ dɔw bɛ se ka kɛ sababu ye ka mɔgɔ tɔgɔ sɛbɛnni/sɛbɛnni kɛcogo dɔw wajibiya sani aw ka se ka se k’u ka baarakɛminɛn dafalenw walima u ka kunnafonidilanw sɔrɔ; k’a sɔrɔ dɔw bɛ se ka baara danmadɔw di fu la k’a sɔrɔ u bɛ wari sara fɛnw na minnu ka bon kosɛbɛ walima minnu ka bon kosɛbɛ.
//