More

TogTok

Suguba minnu bɛ yen
right
Jamana Lajɛba
Sao Tome ani Principe, min bɛ wele foroba la ko Sao Tome ani Principe Demokaratiki jamana, ye gun jamana fitinin ye min bɛ Cɛma Afrika tlebi kɔgɔjida la. Jamana in ye gunba fla ye, Sao Tome ani Principe, ani gun misɛnnin damadɔ minnu jɛnsɛnnen don Gine Kɔgɔjida la. A bonya bɛ kilomɛtɛrɛ kɛrɛnkɛrɛnnen 1000 ɲɔgɔn bɔ, Sao Tome ani Principe dugudenw bɛ se mɔgɔ 220.000 ma. Pɔrtigɛkan ye jamana ka kan ye k’a sɔrɔ kerecɛnya ye diinɛba ye min bɛ kɛ a sigibagaw fɛ. Hali n’a ye jamana fitinin ye min ka nafolo danmadɔ bɛ Sao Tome ni Principe la, fɛn dɔw bɛ yen minnu tɛ kelen ye, minnu b’a to a bɛ diya taamakɛlaw ye. O gunw lakodɔnnen don u ka yɔrɔw la minnu ka timi, n’u ye sanji kungo cɛɲiw ye minnu falen bɛ jiriw ni bagan suguya caman na. São Tomé gun bɛ Pico Cão Grande jaabi – tasuma-fanga-yɔrɔ min bɛ wuli kosɛbɛ ka bɔ duguma. Sɔrɔko siratigɛ la, Sao Tome ni Principe bɛ u jigi da sɛnɛ kan kosɛbɛ walasa k’a ka balo sabati. Kakao sɛnɛni jɔyɔrɔ ka bon a sɔrɔko la; kɛrɛnkɛrɛnnenya la a bɛ kakawo ɲuman dilan min bɛ kɛ sababu ye ka sigida sokola dilanni na. Ka fara o kan, mɔni baara bɛ ka bonya ka taa a fɛ nin san laban ninnu na k’a sababu kɛ kɔgɔji kɔnɔ fɛnɲɛnama nafamaw ye minnu bɛ lamini ji la. Turisidi fana jɔyɔrɔ ka bon u ka sɔrɔko la bawo taamakɛlaw bɛ sama kɔgɔjida cɛɲiw fɛ minnu ji jɛlen don i n’a fɔ kristalɛ, minnu dafalen don jikuruw ni jikuruw la. A ka lafiya lafiyalen n’a farala laadala ciyɛn maralenw kan minnu jiralen don laadala dɔnkiliw ni dɔnw fɛ i n’a fɔ Tchiloli walima Danco Congo, o bɛ dɔ fara turisimu diyabɔli kan. Politiki siratigɛ la, a sabatira kabini a ye yɛrɛmahɔrɔnya sɔrɔ ka bɔ Pɔritigali la san 1975; nka gɛlɛyaw i n’a fɔ faantanya dɔgɔyali, o bɛ to ka kɛ haminanko ye min bɛ senna politikitɔnw bolo hali ni cɛsiriw kɛra yiriwali porogaramu suguya caman kɔnɔ minnu daminɛna diɲɛ tɔnba dɔw fɛ i n’a fɔ PNUD walima Diɲɛ Banki bɛ o fɛɛrɛw dɛmɛ. Kuncɛli la, Sao Tome ni Principe bɛ se ka kɛ yɔrɔ fitininw ye dugukoloko siratigɛ la nka u bɛ sigida cɛɲi caman di minnu nafa ka bon ka sɔrɔ sɔrɔko gɛlɛyaw cɛma, sigidamɔgɔw b’a fɛ ka cogoyaw ta minnu bɛ na ni turisimu yiriwali ni yiriwali sabatili ye.
Jamana ka Wari
Sao Tome ani Principe, min bɛ Cɛma Afrika tilebin yanfan fɛ, a yɛrɛ ka wari bɛ wele ko São Tome ani Príncipe dobra (STD). Dobra ye jamana ka wari ye min tilalen don cêntimo 100 ye. Taamaʃyɛn min bɛ Kɛ dobra la o ye Db ye. Dobra daminɛna fɔlɔ san 1977 Sao Tome ni Principe ka yɛrɛmahɔrɔnya sɔrɔlen kɔ Pɔrtigal fɛ. A ye Pɔrtigal Escudo bila u nɔ na k’a kɛ u ka jamana wari ye ni fɛn caman tigɛli hakɛ ye kelen ye ka kɛ kelen ye. Kabini o waati, a ye 'yὲlɛma suguya caman Kɛ k'a sababu Kɛ sɔrɔko ye. I n’a fɔ gun jamana min bɛ petoroli la, ni nafolo danmadɔ bɛ a la, Sao Tome ni Principe sɔrɔko bɛ tali kɛ sɛnɛ na kosɛbɛ, kɛrɛnkɛrɛnnenya la kakawo sɛnɛni. Jamana bɛ sɔrɔko gɛlɛyabaw la, i n’a fɔ nafolosɔrɔbaliya koɲɛw ani faantanya hakɛ caman. Wari falenfalen siratigɛ la, hali ni STD kelen nafa bɛ wuli ka bɔ diɲɛ wariba belebelebaw la, a ka c’a la, a bɛ to ka dɔgɔya kosɛbɛ ni i y’a suma ni wari tɔw ye. O cogo la, taamakɛlaw minnu bɛ taama boloda Sao Tome ani Principe, olu ka kan k’a dɔn ko u ka jamana wɛrɛ wari bɛna sanni fanga caman sɔrɔ jamana kɔnɔ. Taamakɛlaw bɛ se ka jamana wɛrɛw ka wari falen bankiw la walima wari falen-falen birow la minnu yamaruyara, minnu bɛ sɔrɔ dugubaw kɔnɔ walima awiyɔnbonda la Sao Tome ani Principe. Kartiw bɛ sɔn lotɛli dɔw dɔrɔn de la walima yɔrɔbaw la; o de kama , a ka ɲi dunanw ka warijɛ ta don o don musakaw kama . A nafa ka bon ka ɲininkali kɛ i ka sigida banki walima wariko baarada la ka ɲɛsin taama ladilikanw walima dantigɛliw ma minnu ɲɛsinnen bɛ wari falenfalen ma sani i ka taa Sao Tome ani Principe bawo wariko sariyaw bɛ se ka ɲɔgɔn ta ka kɛɲɛ ni i ka jamana ye. Kuma bɛɛ la, ka Sao Tome ni Principe ka wariko cogoya faamuya sani i ka taa, o bɛ dɛmɛ don walasa wariko taabolo ka ɲɛ i ka taama senfɛ.
Wari falen-falen hakɛ
Sao Tome ni Principe ka wari fɔlɔ ye Sao Tome ni Principe Dobra (STD) ye. Ka ɲɛsin diɲɛ waribonbaw falenfalen hakɛ ma, nafa jateminɛlenw filɛ nin ye ka se sɛtanburukalo san 2021 ma: 1 USD (Amerika Dɔrɔmɛ) ≈ 21.000 STD 1 EUR (Euro) ≈ 24.700 STD ye 1 GBP (British Pound) ≈ 28.700 STD ye 1 CNY (Sinuwa Yuan) ≈ 3200 STD Aw k’a dɔn ko wari falen hakɛ bɛ wuli waati kɔnɔ, wa a bɛ se ka ɲɔgɔn ta ka kɛɲɛ ni wariko tɔnw walima wari falenfalen siraw ye minnu tɛ kelen ye. A ka ɲi tuma bɛɛ ka a lajɛ ni sɔrɔyɔrɔ ye min bɛ se ka da i kan, walasa ka wari hakɛw sɔrɔ minnu bɛ waati la ni aw mago bɛ kunnafoni tigitigiw la.
Seli nafamaw
Sao Tome ani Principe, gun jamana fitinin min bɛ Cɛma Afiriki tilebin yanfan fɛ, seli ni seli nafama caman bɛ yen minnu nafa ka bon a ka mɔgɔw bolo. O seli sugu dɔ ye Sao Tome ni Principe ka yɛrɛmahɔrɔnya don ye, min bɛ kɛ san o san zuluyekalo tile 12. Nin seli in bɛ jamana ka hɔrɔnya hakili jigin ka bɔ Pɔrtigal ka mara kɔnɔ, min sɔrɔla san 1975. O ye jamana ka yɛrɛbonya ni faso kanu don ye, min bɛ kɛ ni ko suguya caman ye i n’a fɔ paradew, darapo kɔrɔta seliw, laadala ɲɛnajɛw, ani tasuma-fɛrɛw. Seli nafama wɛrɛ min bɛ kɛ Sao Tome ani Principe, o ye Hɔrɔnya don ye, min bɛ kɛ Sɛtanburukalo tile 30 san o san. Nin don in nafa ka bon tariku kɔnɔ bawo a bɛ kɛ sababu ye ka hɔrɔnya bɔ Pɔrtigal ka fanga la san 1974. A ka c’a la, o don bɛ kɛ ni politiki jɛmukanw ye, dɔnkilida minnu bɛ sigida seko jira, ani jɛkulu ka lajɛw, mɔgɔw bɛ ɲɔgɔn sɔrɔ yɔrɔ minnu na walasa k’u hakili to u ka hɔrɔnya kɛlɛ la. San Sebastian seli (a bɛ fɔ fana ko Fur Festival) ye laadalako nafama ye min bɛ kɛ san o san Zanwuyekalo tile 20 Sao Tome gun kan. Nin seli in bɛ bonya da Sebastian senuma kan – Batepá dugu ka mɔgɔ senuma – laadala dɔnw fɛ minnu bɛ wele ko « Tchiloli » walima « Danço Congo ». O dɔnw bɛ kɛ ni dununfɔkan ɲɛnamaw ye minnu bɛ kɛ sigida dɔnkilidalaw fɛ minnu bɛ fini kulɛrilenw don minnu bɛ Tchiloli ka laadalakow mɔgɔ suguya caman jira. Ka fara o kan , Karnaval bɛ kɛ seli nafama wɛrɛ ye Sao Tomekaw ka laadalakow la. A bɛ seli san o san Feburuyekalo walima Marisikalo la (ka kɛɲɛ ni kerecɛnw ka kalolabɔ ye), Karnabali bɛ na ni dɔnkilida taama nisɔndiyalenw ye minnu falen bɛ fini ɲɛnamaw ni masikiw la dugubaw nbɛdaw la i n’a fɔ São Tomé dugu walima Santo António de Sona Ribiera Laadala dɔnkiliw i n'a fɔ "Tuki Tuki" bɛ ɲɛnamaya dɔ fara seli kan k'a sɔrɔ sigidamɔgɔw bɛ paradew kɛ k'u ka laadalakow kɛrɛnkɛrɛnnen jira. Nin san o san seli ninnu nafa ka bon kosɛbɛ Sao Tome ni Principe dugumɔgɔw bolo, bawo u b’u ka yɛrɛmahɔrɔnya don nafa bonya k’a sɔrɔ u b’u ka laadalakow seli kɛ ani k’u mara. O seli ninnu tɛ tariku ko kɛlenw dɔrɔn de jira, nka u bɛ kɛ jamana ka laadalakow, dɔnkilidacogo ani jɛkulu hakili nafama jirali ɲɛnamaw fana ye.
Dunanw ka jagokɛcogo
Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine kɔgɔjida la, Cɛma Afrika kɔgɔjida la. Jamana sɔrɔko bɛ tali kɛ sɛnɛko la kosɛbɛ, kɛrɛnkɛrɛnnenya la kakawo sɛnɛni. Sao Tome ni Principe ka jagofɛnw feereli kunbabaw ye kakawo kisɛw ye, o min bɛ kɛ a ka jagofɛnw bɛɛ lajɛlen nafa fanba ye. Sɛnɛfɛn wɛrɛw i n’a fɔ coco tulu, kopra, ani kafe fana bɛ taa jamana wɛrɛw la walasa ka sɔrɔ sɔrɔ. Ka fara o kan, jɛgɛ ni kɔgɔjilafɛnw bɛ kɛ jamana ka jagofɛnw kɛmɛsarada la fitinin ye. Jamana bɛ fɛn suguya caman don jamana kɔnɔ i n’a fɔ masinw ni minɛnw, petorolifɛnw, dumunifɛnw, ani fɛn dilannenw. K’a sababu kɛ a ka izini seko danma ye, Sao Tome ni Principe bɛ a jigi da fɛnw kan kosɛbɛ minnu bɛ na ni jamana kɔnɔ walasa k’a ka jamana kɔnɔ magow ɲɛ. Jagokɛɲɔgɔnw siratigɛ la, Pɔritigali ye Sao Tome ni Principe ka fɛnw dondonni sɔrɔyɔrɔba dɔ ye ka fara u ka jagokɛɲɔgɔnw taayɔrɔ kan. Jagokɛɲɔgɔn nafama wɛrɛw ye jamanaw ye minnu bɛ Cɛma Afiriki jamanaw ka sɔrɔko jɛkulu kɔnɔ (ECCAS) i n’a fɔ Gine Ekwatoriyali ani Gabɔn. Sao Tome ni Principe ye baara kɛ walasa k’a ka jagokɛɲɔgɔnya yiriwa ni diɲɛ tɔnba ye i n’a fɔ diɲɛ jagokɛlaw ka tɔnba (OMC) walasa ka dɔ fara jamana wɛrɛw ka wariko siraw kan ani ka sɔrɔ yiriwali sabati. Kuma bɛɛ la, Sao Tome ni Principe ka sɔrɔko bɛ bɔ sɛnɛfɛnw feereli la kosɛbɛ ni a jigi bɛ dɔw ka fɛnw kan minnu bɛ na ni u ye jamana kɔnɔ jamana kɔnɔ. Gofɛrɛnaman b’a ɲini ka jagokɛɲɔgɔnya sabati ni jamana suguya caman ye walasa k’a ka sɔrɔko caman kɛ sɛnɛko kɔfɛ, ka sɔrɔ ka jamana wɛrɛw ka nafolodonniw sama yiriwali sabatili kama seko ni dɔnko siratigɛ la.
Sugu yiriwali seko
Sao Tome ani Principe, gun jamana fitinin min bɛ Cɛma Afiriki tilebin yanfan fɛ, seko caman bɛ a la, min ma baara kɛ ni a ye, a ka jamana kɔkan jago sugu yiriwali siratigɛ la. Fɛnba minnu bɛ Sao Tome ni Principe ka jago seko la, olu dɔ ye a sigiyɔrɔ ɲuman ye. A sigilen Gine kɔgɔjida la, jamana bɛ kɛ suguw da ye Tlebi Afiriki ani Cɛma Afrika fila bɛɛ la. O bɛ kɛ sababu ye ka se ka feerekɛla caman sɔrɔ ani ka jago kɛ ni sigiɲɔgɔn jamanaw ye. Ka fara o kan, Sao Tome ni Principe bɛ waso ni nafolo caman ye minnu bɛ se ka kɛ sababu ye ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. Jamana in lakodɔnnen don a ka kakawo sɛnɛni fɛ, min ye dɔnniya sɔrɔ diɲɛ kɔnɔ a ka ɲumanya kosɔn. Ni diɲɛ kɔnɔ, fɛn dilannenw ɲinini bɛ ka caya ka taa a fɛ, minnu bɛ bɔ fɛnɲɛnamaw la ani minnu bɛ sɔrɔ sabatili la, Sao Tome ni Principe bɛ se ka nafa sɔrɔ nin suguba in na, n’u ye kakawo sɛnɛcogo yiriwa ani ka jagokɛɲɔgɔnya barikamaw sigi senkan. Ka fara kakawo kan, Sao Tome ni Principe ka sɛnɛko suguya caman bɛ sababu wɛrɛw di. Jamana in bɛ se ka kafe, jiritulu, jiridenw ani jɛgɛfɛnw bila jamana wɛrɛw la ka taa jamana wɛrɛw la. Ni wari bilala ka ɲɛ fɛnsɔrɔsiraw yiriwali la, bi sɛnɛ fɛɛrɛw, kalan nafabɔcogo ɲuman kan, ka fara diɲɛ jogoɲumanya sariyaw labatoli kan ; o seko ni dɔnko ninnu bɛ se ka bonya barikama sɔrɔ jagokɛlaw ka jago la. O tɛmɛnen kɔ,k’a sababu kɛ a ka kɔgɔji kɔnɔ fɛnɲɛnama caman ye Sao Tome ni Principe tun bɛ se ka baara kɛ ni kɔgɔji kɔnɔ iziniw ye i n’a fɔ mɔni walima kɔgɔjilafɛnw dilanni. Jɛgɛ minnu bɛ nin mara in kɔnɔ, olu tɛ maga u la kosɛbɛ ni i y’a suma ni diɲɛ yɔrɔ tɔw ye; o cogo la, jigiya bɛ mɔgɔ sama ka ɲɛsin jɛgɛko jago ma. Nka,a nafa ka bon k’a dɔn ko gɛlɛya dɔw bɛ yen minnu ka kan ka jateminɛ ni Sao Tome And principe ka jamana kɔkan jago suguya yiriwali seko jateminɛ. Olu dɔw ye fɛnsɔrɔsiraw danmadɔw ye (jidagayɔrɔw/jagodaw), baarakɛla setigiw dɛsɛ,ani waridonna kapitalu dafalen . O gɛlɛyaw ɲɛnabɔli bɛna kɛ ko kɔrɔba ye seko bɛɛ dabɔli la. O bɛɛ n’a ta,Sao tome And princiep ka dugukoloko jɔyɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnen,nafolo fɛɛrɛbɔlenw,ani suguya minnu ma baara kɛ, olu bɛ sababu di sɔrɔko camanba dɔrɔn tɛ, nka a bɛ dɛmɛ don fana yiriwali sabatili la. A nafa ka bon kosɛbɛ gɔfɛrɛnaman ni diɲɛ jɛɲɔgɔnw ka jɛ ka wari bila seko ni dɔnko siratigɛ la, ka jagokɛɲɔgɔnya sabati ani ka politiki siraw waleya minnu bɛ jamana wɛrɛw ka nafolodonni dusu don.
Fɛn minnu bɛ feere funteni na sugu la
Ni a bɛ tali kɛ fɛnw sugandili la minnu bɛ fɔ kosɛbɛ walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la Sao Tome ni Principe sugu la, fɛn damadɔ bɛ yen minnu ka kan ka jateminɛ. Ninnu ye laadilikan dɔw ye minnu bɛ se ka kɛ ka fɛnw sugandi minnu bɛ feere kosɛbɛ jamana kɔkan jago kama jamana in kɔnɔ. A fɔlɔ, a nafa ka bon kosɛbɛ ka suguya ɲininiw kɛ walasa ka Sao Tome ni Principe jamanaw ka feerekɛlaw ka ɲininiw n’u diyanyekow faamuya. O bɛ se ka kɛ ɲininiw fɛ, ɲininkaliw fɛ, walima feereli tɛmɛnenw kunnafoniw sɛgɛsɛgɛli fɛ. Fɛn minnu ka di mɔgɔw ye kaban, n’i y’olu faamuya ani ka danfara minnu bɛ sugu la, olu dɔn, o bɛna daminɛ ɲuman di i ma walasa ka fɛnw sugandi minnu bɛ se ka kɛ ka taa jamana wɛrɛw la. Filanan, aw ye Sao Tome ni Principe sɔrɔko cogoyaw jateminɛ. K’a sababu kɛ a jɔyɔrɔ ye i n’a fɔ gun jamana min bɛ a jigi da fɛnw kan kosɛbɛ minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la, fɛn minnu bɛ nafa di wari ma walima minnu bɛ mago kɛrɛnkɛrɛnnenw fa, olu bɛ se ka ɲɛtaa sɔrɔ kosɛbɛ. Misali la, mɔgɔw ka ɛntɛrinɛti minɛnw walima sɛnɛkɛ masinw minnu sɔngɔ ka nɔgɔn, olu bɛ se ka ɲini kosɛbɛ. Ka fara o kan, aw bɛ laadalakow jateminɛ ni aw bɛ fɛnw sugandi. Sao Tome ani Principe jamanadenw ka laadalakow tɛ kelen ye minnu bɛ nɔ bila Afiriki ni Pɔrtigal laadalakow la. A nafa ka bon ka fɛnw di minnu bɛ bɛn u ka laadalakow diyanyekow n’u diyanyekow ma. Misali la, fini minnu dilannen don ni laadalakow ye walima sigida bololabaarakɛlaw bɛ se ka sannikɛlaw sama minnu bɛ o fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw waleɲumandɔn. Ka fara o kan, aw k’aw janto fɛn dilannenw suganditaw la minnu bɛ sabati, bawo sigida dɔnniya bɛ ka bonya diɲɛ kɔnɔ Sao Tome ni Principe fana sen bɛ o la. Fɛn minnu bɛ kɛ i n’a fɔ dumuni nafamaw walima du kɔnɔfɛnw minnu tɛ sigida lakana, olu bɛ se ka lamɛnnikɛlaw sɔrɔ minnu bɛ sɔn a ma, feerekɛlaw cɛma minnu bɛ sabatili bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la. A laban na, aw ka jɛɲɔgɔnya don sigida jagokɛlaw walima feerekɛlaw ni ɲɔgɔn cɛ minnu bɛ se k’aw bilasira fɛn ɲumanw sugandili la walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la nin sugu kɛrɛnkɛrɛnnen in na. U ka dɔnniya min bɛ feerekɛlaw ka kɛwalew kan, o bɛna a to i ka se ka latigɛw kɛ ni kunnafoni ye, ka sɔrɔ ka dɔ bɔ faratiw la minnu bɛ sɔrɔ fɛn kuraw donli la yɔrɔ la i tɛ min dɔn. Kuncɛli la, n’i bɛ fɛnw sugandi minnu bɛ feere kosɛbɛ jamana kɔkan jago kama Sao Tome ni Principe sugu la: 1) Ka suguya ɲininiw kɛ ka ɲɛ 2) Aw ye sɔrɔko cogoyaw jateminɛ 3) Ka laadalakow diyabɔ 4) I sinsin sigida sabatili kan 5) Aw ye bilasirali ɲini sigida jagokɛlaw fɛ walima feerekɛlaw fɛ.
Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ kiliyanw fɛ ani tabu
Sao Tome ani Principe, gun jamana fitinin min bɛ Gine kɔgɔjida la, a yɛrɛ ka kiliyanw ka jogo kɛrɛnkɛrɛnnenw n’a ka dankariliw bɛ a la. Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ kiliyanw fɛ: 1. Teriya ni mɔgɔw bɛ ɲɔgɔn fɛ: Sao Tomekaw bɛ dɔn u ka dusu suma ni teriya la. U bɛ u yɛrɛ ka jɛɲɔgɔnyaw waleɲumandɔn, wa u bɛ nafa don jɛɲɔgɔnya sabatili la ni mɔgɔ wɛrɛw ye. 2. Lafiya miiriya: Sao Tome ani Principe mɔgɔw bɛ lafiya waati bolodacogo la. O kɔrɔ ye ko kiliyanw tɛ se ka kɛ waati la tuma bɛɛ walima ka tugu waati bolodalenw kɔ kosɛbɛ. . Taboow: 1. Maakɔrɔw bonyabaliya: Sao Tomekaw ka laadalakow la, maakɔrɔw ye mɔgɔ ye minnu bonyalen don kosɛbɛ, fanga bɛ minnu na. A bɛ jate ko a dagalen don ka u bonya walima k’u kan minɛ cogo si la. 2. Kanuya jirali foroba la: A ka c’a la, kanuya jirali dafalen bɛ kɛ foroba yɔrɔw la Sao Tome ani Principe, k’a sababu kɛ laadalakow ye minnu ɲɛsinnen bɛ majigilenya ma. 3. Dumuni tiɲɛni : Ikomi sɛnɛ ye sɔrɔko yɔrɔ nafamaba ye gunw kan, dumuni tiɲɛni bɛ ye iko bonyabaliya cɛsiriw la minnu bɛ kɛ walasa k’a dilan. Kuma bɛɛ la, ka kiliyanw ka jogo faamuya i n’a fɔ teriya, mɔgɔw ka jɛɲɔgɔnya, sigida fɛnw diyabɔli ka fara laadalakow dantigɛli kan minnu ɲɛsinnen bɛ maakɔrɔw ka fanga ma, majigilenya kanuya jirali foroba la, ani ka u yɛrɛ tanga tiɲɛni ma, o bɛ se ka jagokɛlaw dɛmɛ u ka se ka kiliyanw dɛmɛ ka ɲɛ Sao Tome ani Principe.s
Dutiw ɲɛnabɔli sira
Sao Tome ani Principe ye gun jamana ye min bɛ Gine Kɔgɔjida la, Cɛma Afrika tlebi kɔgɔjida la. Jamana ka dumuniko ɲɛnabɔcogo kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ sigilen don sen kan walasa ka fɛnw ni taamakɛlaw ka doncogo n’u bɔcogo ɲɛnabɔ a dankanw na. Sao Tome ani Principe dugu kɔnɔ, dumuniko ɲɛnabɔli siratigɛ laɲini ye ka jamana sariyaw ni diɲɛ jago sariyaw labato. Ni u bɛ don walima ni u bɛ bɔ jamana kɔnɔ, taamakɛlaw bɛɛ ka kan ka tɛmɛ jamanadenw ka bɔnɔgɔla ni dumuniko sɛgɛsɛgɛliw fɛ. O sɛgɛsɛgɛliw dɔw ye ka pasipɔri walima taama sɛbɛn wɛrɛw sɛgɛsɛgɛ, ka fɛnw jira minnu bɛ se ka takasi i n’a fɔ fɛn minnu nafa ka bon walima fɛn dɔw hakɛ caman i n’a fɔ dɔlɔ walima sigarɛti. A nafa ka bon taamakɛlaw ka hakilina jɔnjɔn damadɔw dɔn Sao Tome ni Principe ka dumuniko sariyaw kan: 1. Fɛn minnu dagalen don: Fɛn dɔw dagalen don ka don jamana kɔnɔ, i n’a fɔ dɔrɔgu, wari nkalonma, marifaw, binkannikɛlanw, porno, walima fɛn o fɛn bɛ se ka foroba lakana tiɲɛ. 2. Fɛn minnu dantigɛlen don: Dantigɛli bɛ se ka kɛ fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw na minnu bɛ yamaruya kɛrɛnkɛrɛnnenw walima lase kɛrɛnkɛrɛnnenw wajibiya walasa ka don. Misaliw ye marifaw ye, fɛn suguya minnu bɛ farati la (i n’a fɔ nɛgɛso), sɛnɛfɛnw (i n’a fɔ jiri ɲɛnamaw), fura minnu tɛ sɛbɛn sɔrɔ. 3. Wari jirali: Taamakɛlaw minnu bɛ taa ni Euro ba 10 ni kɔ ye (walima a bɔɲɔgɔnko wari wɛrɛ la), olu ka kan k’a jira u selen walima u bɔlen kɔ Sao Tome ani Principe. 4. Duty-Free Allowances: Duty-free allowances bɛ yen fɛn dɔw la i n’a fɔ sigarɛti walima dɔlɔminna ni u nana ni u hakɛ fitinin ye mɔgɔ yɛrɛ ka minni dɔrɔn kama. A ka ɲi i ka sisan dantigɛliw lajɛ sani i ka taa. 5. Waati dɔɔnin kɔnɔ fɛnw doncogo/bɔli: N’i b’a fɛ ka minɛn nafamaw ta i n’a fɔ kameraw walima ɔridinatɛriw ka don jamana kɔnɔ waati dɔɔnin kɔnɔ, i b’a fɛ ka minnu ta n’i ye taama senfɛ, i k’a lajɛ ni sɛbɛn ɲumanw ye minnu b’a jira ko o fɛnw tun ma labɛn ka feere Sao jamana kɔnɔ Tome ni Principe ye. A ka ɲi tuma bɛɛ ka lajɛ kɛ ni fanga sɔrɔyɔrɔw ye i n’a fɔ Sao Tome ni Principe ka lasigidensow walima lasigidenw ka lasigidensow sanni i ka taa walasa ka to ka kunnafoni sɔrɔ dumuniko sariya labanw kan. Ni i ma o sariyaw labato, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka alamaɲi sara, ka fɛnw bɔsi u la, walima ka sariya sira fɛ yɛrɛ.
Import impositi politiki minnu bɛ kɛ ni fɛnw donna jamana kɔnɔ
Sao Tome ani Principe, gun jamana fitinin min bɛ Gine kɔgɔjida la, ka fɛnw dondonni impositi politiki, o bɛ danfara don a ka nɔgɔya n’a ka jɛlenya fɛ. Jamana bɛ fɛnw dondonni impositi ta fɛn caman kan minnu bɛ na ni u ye jamana kɔnɔ ka bɔ jamana kɔkan. Sao Tome ani Principe jamanaw ka fɛnw donna jamana kɔnɔ, olu ka takasi bɛ bɔ fɔlɔ fɛnw na minnu bɛ don jamana kɔnɔ, olu nafa ye CIF (Cost, Insurance, and Freight) ye. Gofɛrɛnaman ye dumuniko tarifu sira kelen sigi senkan, min bɛ fɛn suguya caman tila ka kɛ tarifu sariya kɛrɛnkɛrɛnnenw ye walasa ka impositi nɔgɔya. O kode ninnu bɛ dɛmɛ ka impositi hakɛw dɔn minnu bɛ se ka kɛ fɛn dilannen suguya kelen-kelen bɛɛ la. Impositi min bɛ don jamana kɔnɔ, o hakɛ bɛ danfara ka kɛɲɛ ni fɛn suguya ye min bɛ don jamana kɔnɔ. A ka c’a la, magoɲɛfɛn jɔnjɔnw i n’a fɔ dumunifɛnw, furaw, ani kalankɛminɛnw, olu bɛ fɛnw dondonni takasi dɔgɔya walima zeru sama walasa k’u sɔrɔ jamanadenw bolo. Faan wɛrɛ fɛ, fɛn sɔngɔ gɛlɛnw walima fɛn minnu tɛ fɛn nafamaw ye, olu bɛ se ka impositi caman sara, k’a kɛ fɛɛrɛ ye walasa ka fɛnw don jamana kɔnɔ minnu tɛ mako ɲɛ, ani ka sigida ka sɛnɛfɛnw yiriwa. Walasa ka jago ni wariko nɔgɔya, Sao Tome ni Principe fana ye bolonɔ bila marabolo bɛnkan caman na i n’a fɔ sɔrɔko jɛɲɔgɔnya bɛnkanw ni Erɔpu tɔnba jamanaw ye. O bɛnkan ninnu kun ye ka dɔ bɔ walima ka dɔ bɔ tarifuw la fɛn dɔw kan minnu bɛ jago kɛ ni jɛɲɔgɔn jamanaw ye. Ka fara o kan, a nafa ka bon k’a dɔn ko sara walima sara wɛrɛw bɛ se ka kɛ minnu bɛ kɛ sariyasunba walima baarada suguya caman fɛ ka kɛɲɛ ni fɛnw suguya ye minnu bɛ don jamana kɔnɔ. Misali la, sɛnɛfɛn dɔw bɛ se ka kɛ ni jiriw saniyasɛbɛnw ye minnu bɛ di faamaw fɛ minnu ɲɛsinnen bɛ o ma, sani u ka se ka don jamana kɔnɔ. Kuncɛli la, Sao Tome ni Principe ka fɛnw dondonni impositi politiki laɲini ye ka jamana kɔnɔ iziniw yiriwa, k’a sɔrɔ a ka jamanadenw ka se ka fɛn nafamaw sɔrɔ. Takisibɔcogo ka nɔgɔn kosɛbɛ ni hakɛ caman tɛ kelen ye ka da fɛn dilannenw suguyaw kan minnu latigɛra dumuniko tarifu siratigɛ sigilen fɛ.
Jamana kɔkanna impositi politiki
Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine Kɔgɔjida la, Cɛma Afrika tlebi kɔgɔjida la. Jamana sɔrɔko bɛ tali kɛ sɛnɛ, mɔni, ani kakawo sɛnɛni de la kosɛbɛ. A ka jagokɛlaw ka impositi politiki siratigɛ la, Sao Tome and Principe bɛ impositi dɔw bila fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw kan minnu bɛ bɔ jamana kɔnɔ. Takisibɔ siratigɛ in laɲini ye ka sɔrɔ lase gɔfɛrɛnaman ma ka sɔrɔ ka sigida ka iziniw fana yiriwa. Jamana ye nafabɔ-taasi (PIB) dɔ sigi senkan jamana kɔkan fɛn suguya caman kan. O takasi bɛ bɔ fɛnw na ka da u nafa jateminɛlen kan, u dilanni walima u tilatilali taabolo kelen-kelen bɛɛ la. A nafa ka bon k’a dɔn ko PIB hakɛ bɛ se ka ɲɔgɔn ta ka kɛɲɛ ni fɛn suguya ye min bɛ taa jamana wɛrɛw la. Ka fara o kan, Sao Tome ani Principe bɛ se ka dumunifɛnw sara walima ka fɛnw doncogo/bɔli impositi da fɛn dɔw kan. A ka c’a la, o baara ninnu bɛ kɛ walasa ka jamana kɔnɔ iziniw lakana walima ka jagokɛlaw ka taabolo labɛn. Nka, a nafa ka bon kosɛbɛ jagokɛlaw bolo k’a faamu ko kunnafoni kɛrɛnkɛrɛnnenw minnu ɲɛsinnen bɛ jagokɛlaw ka impositi ma, olu bɛ se ka ɲɔgɔn ta waati kɔnɔ, k’a sababu kɛ fɛn caman yeli ye gɔfɛrɛnaman ka politikikow la walima diɲɛ jago bɛnkanw kɔnɔ. O la, a ka ɲi i ka lajɛ kɛ ni faamaw ye minnu ɲɛsinnen don o ma walima ka baarakɛlaw ka ladilikan ɲini sani i ka jagokɛta baara si kɛ ni Sao Tome ni Principe ye. Kuncɛli la, Sao Tome ni Principe ka jagokɛlaw ka impositi politiki kɔnɔ, ka nafa sɔrɔta impositi (PIB) waleya ka fara dutiw kan walima ka fɛnw dondonni/bɔli impositiw bila ka da fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw kan. Jagokɛlaw ka kan ka to ka kunnafoniw sɔrɔ sisan sariyaw kan, u kɛtɔ ka gɔfɛrɛnaman ka sɔrɔyɔrɔw lajɛ walasa ka kunnafoni lakikaw sɔrɔ sanni u ka jago kɛ ni jamana in ye.
Sɛbɛn minnu ka kan ka kɛ walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la
Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine Kɔgɔjida la, Cɛma Afrika tlebi kɔgɔjida la. Jamana bɛ sɛnɛfɛnw bila jamana wɛrɛw la fɔlɔ, kakawo ni kafe kɛrɛnkɛrɛnnenya la. Walasa k’a ka fɛnw bila ka taa jamana wɛrɛw la, Sao Tome and Principe b’a ɲini jagokɛlaw fɛ u ka jagosɛbɛn walima yamaruya sɔrɔ ka taa jamana wɛrɛw la. Nin seereyaw kɛcogo in b’a to fɛn minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la, olu bɛ jogoɲumanya sariya dɔw labato, wa u bɛ diɲɛ sariyaw labato. Walasa ka jagokɛlaw ka seere sɔrɔ, jagokɛlaw ka kan ka taabolo kɛrɛnkɛrɛnnenw labato minnu sigilen don gɔfɛrɛnaman ka ɲɛmɔgɔw fɛ minnu bɛ jago ni jagokow ɲɛnabɔ. Fɔlɔ, u ka kan k’u tɔgɔ sɛbɛn baarakɛda walima baarada min ɲɛsinnen bɛ o ma, i n’a fɔ sɛnɛ minisiriso walima jago minisiriso, ka kɛɲɛ n’u ka fɛn dilannen suguya ye. O kɔfɛ, a ɲininen bɛ jagokɛlaw fɛ u ka sɛbɛnw di minnu b’a jira ko u bɛ jogoɲumanya sariyaw ni sariyaw labato. O bɛ se ka kɛ bɔyɔrɔ seereyaw ye, jiriw saniyasɛbɛnw (sɛnɛfɛnw kama), kɛnɛya ni lakana sariyaw labatoli daliluw (dumunifɛnw na), ani sɛbɛn wɛrɛw minnu bɛ tali kɛ u ka baarakɛyɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw na. Faamaw bɛna sɛgɛsɛgɛliw kɛ walima ka jateminɛw kɛ fɛnw kan ka sɔrɔ ka jagokɛlaw ka seere di. O kɛcogo in b’a to fɛn minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la, olu bɛɛ bɛ bɛn jamana kɔnɔ sariyaw ma ani diɲɛ jago sariyaw bɛɛ ma, jamana minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la. Jagokɛlaw fana ka kan k’a dɔn ko jamana wɛrɛw bɛ se ka dantigɛli wɛrɛw kɛ fɛnw dondonni na walima ka wajibi dɔw kɛ fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw na. Olu bɛ se ka kɛ tarifuw ye, quotas, labeling sariyaw, walima diɲɛ jamanaw ka bɛnkanw labatoli i n’a fɔ Codex Alimentarius dumuni lakanani kama. A nafa ka bon Sao Tome ni Principe ka jagokɛla minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la, olu ka to ka kunnafoni kuraw sɔrɔ sariyaw kɔnɔ fɛn o fɛn bɛ se ka nɔ bila u ka jago la. U ka kan ka sigida jagokɛlaw ka tɔnw walima gɔfɛrɛnaman ka baarakɛda minnu ɲɛsinnen bɛ diɲɛ jagokow ma, olu ɲininka walasa ka kunnafoni kuraw sɔrɔ lase taabolo kan ani seereyaw wajibiyalenw sanni ka fɛnw bila ka bɔ Sao Tome ni Principe kɔgɔjida la.
Logistiki min bɛ ladilikan di
Sao Tome ani Principe, min bɛ Cɛma Afrika, ye gunw kulu ye min bɛ kɛ gunba fila ye. Hali n’a y’a sɔrɔ jamana fitinin don, mɔgɔ 200 000 ni kɔ dɔrɔn de bɛ a la, a ka sɔrɔko bɛ ka bonya, sɛnɛ, mɔni ani turisimu bɛ min na. Ni a bɛ tali kɛ logistiki ladilikanw na Sao Tome ni Principe, nin ye hakilina jɔnjɔn dɔw ye minnu ka kan ka jateminɛ: 1. Port Infrastructure : Jamana ka kurunbonkariyɔrɔba fila bɛ yen - Sao Tome kurunbonkarila ani Neves kurunbonkarila. O kurunbonkariyɔrɔw bɛ kɛ da nafamaw ye fɛnw dondonni ni u bɔli la. Sao Tome kurunboli yɔrɔ bɛ fɛnw di doni tali ni mɔbili bolicogo fila bɛɛ ma. 2. Fiɲɛbɔyɔrɔ : Sao Tome jamana ka pankurunbonda bɛ kɛ awiyɔnbonda fɔlɔ ye min bɛ jamana ni diɲɛ jamanaw cɛ. A jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ fɛnw tacogo la teliya la ani cogo ɲuman na. 3. Sirako : K’a sɔrɔ sirako bɛ ka ɲɛ gunw kan dɔɔnin dɔɔnin, dan bɛ dugubaw ni dugubaw cɛsirako siratigɛ la hali bi. Togodaw kɔnɔ bolifɛnw tali bɛ se ka nɔgɔya kosɛbɛ ni i y’a suma ni yɔrɔ janw ye. 4. Sigida bolifɛnw : Sigida bolifɛnw ta fan fɛ gunw kɔnɔ, ka sigida bolifɛnko tɔnw ta baara la walima ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni fɛnw ladonni baarakɛlaw ye minnu bɛ se kosɛbɛ, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka fɛnw ta ka ɲɛ yɔrɔw ni ɲɔgɔn cɛ. 5. Fɛnmarayɔrɔw : Lakɔlifɛnw marayɔrɔw bɛ ka yiriwa Sao Tome ani Principe nka a bɛ se ka kɛ ko u ma bɛn diɲɛ sariyaw ma fɔlɔ. Nka, sugandiliw bɛ yen walasa ka fɛnw mara ka ɲɛ fo n’u labɛnnen don ka tilatila walima ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. 6. Duti sariyaw: Aw ye aw yɛrɛ dɔn dumuniko sariyaw la ni aw bɛ fɛnw don walima ka taa ni u ye Sao Tome ani Principe ka taa/ka bɔ Sao Tome ani Principe walasa ka sariyaw labato. 7.Jɛɲɔgɔnya dannamɔgɔ : K’a sababu kɛ a bonya ka dɔgɔ kosɛbɛ ni i y’a suma ni jamana tɔw ta ye, sigida jɛɲɔgɔn dannamɔgɔ sɔrɔli, minnu ka dɔnniya bɛ fɛnw labɛnni gɛlɛyaw ɲɛnabɔli la, o bɛ se ka kɛ nafama ye walasa ka fɛnw dilancogo ɲuman sabati. 8.Laɲini dɛmɛni tɔnw : Aw ye jateminɛ kɛ ka sigida walima diɲɛ kɔnɔ fɛnw ladonni dɛmɛni tɔnw sen don minnu ka dɔnniya bɛ baara la Cɛma Afiriki kɔnɔ walima kɛrɛnkɛrɛnnenya la Berezili jago siratigɛ la walasa ka wuli ka ɲɛ ni fɛnw donna jamana kɔnɔ walima ni u bɛ taa jamana wɛrɛw la. Aw k’aw hakili to a la ko ɲinini dafalenw kɛli ani ka ladilikan ɲini dɔnnikɛlaw fɛ, o ye fɛɛrɛ nafamaw ye walasa ka fɛnw ladonni baara ɲɛtaa sabati Sao Tome ani Principe.
Sannikɛlaw ka yiriwali siraw

Jagokɛyɔrɔw jirali nafamaw

Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine kɔgɔjida la, Cɛma Afrika kɔgɔjida la. Hali n’a bonya ka bon, a bɛ diɲɛ sannikɛlaw yiriwali sira nafama caman di ani ɲɛjiraliw jagokɛlaw ma minnu b’a fɛ k’u ka jɔyɔrɔ bonya jamana kɔnɔ. 1. Sao Tome jamana ka kɛnɛba (FISTP): Sao Tome Dugukolo-kan-tɔnba ye san o san jagokɛyɔrɔ ye min bɛ kɛ Sao Tome, Sao Tome ani Principe faaba. A bɛ kɛ yɔrɔ ye sigida ni diɲɛ tɔnbaw bolo walasa k’u ka fɛn dilannenw n’u ka baarakɛminɛnw jira. O kɛnɛ in bɛ sannikɛlaw sama ka bɔ baara suguya caman na i n’a fɔ sɛnɛ, turisimu, jɔli, ani fɛn dilanni. 2. Afiriki gun misɛnninw ka jamana yiriwalenw ka diɲɛ jagokɛlaw ka tɔnba (SIDS-GN): Sao Tome ani Principe ye SIDS-GN ka jɛkulu dɔ ye min laɲini ye ka jago yiriwa gun jamana misɛnninw ni ɲɔgɔn cɛ diɲɛ fan bɛɛ. Nin rezo in bɛ kɛ sababu ye ka jago yiriwali sira nafama dɔ di, a kɛtɔ ka feerekɛlaw ni sannikɛlaw cɛsiri minnu bɛ se ka bɔ SIDS jamana wɛrɛw la. 3. Afiriki kelenyatɔnba ka jago kɔlɔsilikɛyɔrɔ : Afiriki tɔnba ka jago kɔlɔsilikɛyɔrɔ ye fɛɛrɛ ye min bɛ mara kɔnɔ jago yiriwa Afiriki kɔnɔ, a kɛtɔ ka suguya kunnafoniw di, ka jago siraw yiriwa, ani ka bɛnkan nɔgɔya sannikɛlaw ni feerekɛlaw cɛ. Nin yɔrɔ in bɛ se ka dɛmɛ don ka jagokɛlaw cɛsiri Sao Tome ani Principe ni diɲɛ sannikɛlaw ye minnu bɔra Afiriki jamana wɛrɛw la. 4. Ɛntɛrinɛti kan B2B Plateformes: Ɛntɛrinɛti kan B2B yɔrɔ caman i n’a fɔ Alibaba.com walima GlobalSources.com bɛ diɲɛ bɛɛ jira jagokɛlaw la minnu b’a fɛ ka se diɲɛ suguw la, Sao Tome ani Principe fana sen bɛ o la. O yɔrɔw b’a to tɔnw b’u ka fɛn dilannenw walima u ka baarakɛminɛnw jira k’a sɔrɔ u b’u ni sannikɛlaw cɛsiri diɲɛ fan bɛɛ. 5. Ambasadɛrɛw & Jagokɛlaw ka cidenyabaara: Baarakɛda minnu b’a fɛ ka fɛnw walima baarakɛminɛnw bila Sao Tome ani Principe, olu fana bɛ se ka jɛɲɔgɔnyaw sɛgɛsɛgɛ ni jamana wɛrɛw ka lasigidensow ye walima k’u sen don jago cidenyabaara la minnu labɛnna u ka jamana gɔfɛrɛnaman ka baaradaw fɛ minnu sen bɛ fɛnw bilali yiriwali la jamana kɔkan. 6.Gofɛrɛnaman ka fɛɛrɛw : Sao tome gofɛrɛnaman ye fɛɛrɛw tigɛ i n’a fɔ ka impositi nafaw ɲini/negosiations kɛ fɛnw dondonni kan. Sigida mara bɛ dusu don jɛɲɔgɔnyaw kɔnɔ diɲɛ tɔnbaw ni sigida baarakɛda ninnu cɛ o fɛɛrɛw sababu fɛ. Kuncɛli la, Sao Tome ni Principe bɛ diɲɛ sannikɛlaw yiriwali sira suguya caman di i n’a fɔ jagokɛyɔrɔw, marabolow ka rezow, ɛntɛrinɛti B2B yɔrɔw, lasigidensow, ani gɔfɛrɛnaman ka fɛɛrɛw. O siraw bɛ cogo nafamaw di jagokɛlaw ma walasa u ka se ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw ye minnu bɛ se ka kɛ, ani k’u ka jɔyɔrɔ bonya nin gun jamana in kɔnɔ. Nka, a nafa ka bon jagokɛlaw ka suguya ɲinini bɛɛ kɛ ani ka gɛlɛyaw ni cogoya kɛrɛnkɛrɛnnenw faamuya Sao Tome ani Principe sanni u ka don o sugu la.
Sao Tome ani Principe jamanaw na, ɲininikɛlan minnu bɛ Kɛ kosɛbɛ olu ye Google, Bing ani Yahoo ye. O ɲininikɛlanw bɛ se ka kunnafoni caman sɔrɔ ɛntɛrinɛti kan, wa dugumɔgɔw bɛ baara kɛ n’u ye kosɛbɛ u ka ɲinini ɲininkaliw kama. Nin ɲininikɛlan minnu bɛ baara kɛ ni u ye tuma caman na, olu ka sitiw bɛ duguma: 1. Google - www.google.st., Bamako, Mali Siga t’a la, Google ye ɲininikɛlan dɔ ye min ka di kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ k’a sababu kɛ a ka baarakɛminɛn caman ye, i n’a fɔ ɛntɛrinɛti ɲinini, ja ɲinini, kartiw, imɛri baarakɛminɛnw (Gmail), ani fɛn wɛrɛw. 2. Bing - www.bing.com ka baarakɛyɔrɔ Bing ye ɲininikɛlan wɛrɛ ye min bɛ Kɛ tuma caman na min bɛ o ɲɔgɔnna fɛnw Di i n’a fɔ ɛntɛrinɛti ɲinini ka Fàra fɛn wɛrɛw kan i n’a fɔ kibaruyaw dalajɛlanw ani bamanankan baarakɛcogo. 3. Yahoo - www.yahoo.com ka baarakɛyɔrɔ Yahoo bɛ baara suguya caman kɛ ka fara a ka ɲinini kɛcogo kan min bɛ se ka da a kan ɛntɛrinɛti kan. A bɛ lɛtɛrɛw baara (Yahoo Mail), kibaruyaw, wariko kunnafoniw (Yahoo Finance), farikoloɲɛnajɛ kunnafoniw, a ɲɔgɔnnaw, o b’a kɛ baarakɛlaw ka kɛnɛ ye min bɛ se ka kɛ fɛn bɛɛ ye. Nin sugandi saba minnu kofɔlen don sanfɛ, olu bɛ sɔrɔ kosɛbɛ Sao Tome ani Principe jamanaw na bawo u bɛ sɔrɔ jamana fanba la diɲɛ kɔnɔ. Sigida baarakɛlaw bɛ se ka dɔ sugandi ka kɛɲɛ ni u yɛrɛ diyanyekow ye walima u mago kɛrɛnkɛrɛnnenw ye k’u to ɛntɛrinɛti kunnafoniw ɲinini na walima ka ɲininiw kɛ.

Ɲɛ jɛmanbaw

Sao Tome ani Principe ye Farafinna jamana fitinin ye min sigilen Gine Kɔgɔjida la. Ikomi a ye jamana yiriwalen ye, n’a sɔrɔla a tɛ ni ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛnba ye i n’a fɔ a bɛ ye jamana yiriwalenw na cogo min na. Nka, kunnafonisɛbɛnw ni siti kɛrɛnkɛrɛnnen dɔw bɛ yen hali bi minnu bɛ se ka kunnafoniw di baara suguya caman ni jago suguya caman kan Sao Tome ani Principe. 1. Yellow Pages STP - Ɛntɛrinɛti kunnafonisɛbɛn ofisiyali min bɛ jagokɛlaw bolo Sao Tome ani Principe. A bɛ suguya caman Di i n’a fɔ sigiyɔrɔ, dumunikɛyɔrɔ, bolifɛn, sanni, ani fɛn wɛrɛw. Site web: https://www.sɛbɛn ɲɛ jɛmanw.st/ 2. TripAdvisor - Hali n’a bɛ fɔ a ma kosɛbɛ ko taama-yɔrɔ, TripAdvisor fana bɛ jatebɔw di baara suguya caman kan i n’a fɔ lotɛli, dumunikɛyɔrɔ, ɲɛnajɛyɔrɔw, a ɲɔgɔnnaw, Sao Tome ani Principe. Site web: https://www.tripadvisor.com/ Bamako, Mali. 3. Lonely Planet - A ni TripAdvisor bɔlen don nka a sinsinnen bɛ taama ladilikanw kan diɲɛ fan bɛɛ. A kɔnɔ, sigiyɔrɔw, dumunikɛyɔrɔw, yɔrɔw lisɛli bɛ Sao Tome ani Principe jamanaw bɛɛ la. Site web: https://www.lonelyplanet.com/ Bamako, Mali. 4. Apontador São Tomé e Príncipe - Berezil jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn min bɛ fɔ kosɛbɛ, min fana bɛ lisi di baara suguya caman kan Sao Tome ani Principe. Site web: https://www.apontador.com.br/em/st/sao_tome_e_principe 5. Infobel - Diɲɛ telefɔni ɲɛmɔgɔso siti min bɛ jagokɛlaw ka ladɛrɛsi kunnafoniw di ka da yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw kan diɲɛ kɔnɔ Sao Tome ani Principe fana sen bɛ o la. Site web: https://www.infobel.com/en/diɲɛ Aw k’a kɔlɔsi ko o nafolomafɛnw tɛ se ka kɛ fɛn bɛɛ ye walima u tɛ kɛ waati bɛnnen na tuma bɛɛ k’a sababu kɛ jagokɛlaw ka kunnafoniw cogoya caman yeli teliya la ɛntɛrinɛti kan. A ka ɲi i ka kunnafoniw sɛgɛsɛgɛ minnu sɔrɔla o yɔrɔw la sani i ka layidu ta walima ka kuma sigidaw fɛ k’a ɲɛsin u yɛrɛ ma walasa ka kunnafoni tiɲɛnenw sɔrɔ.

Jagokɛyɔrɔbaw

Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine kɔgɔjida la, Afiriki tlebi kɔgɔjida la. A bonya n’a sɔrɔko cogoya kosɔn, Sao Tome ni Principe tɛ ni ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba caman ye. Nka, ɛntɛrinɛti yɔrɔ damadɔ bɛ yen minnu bɛ fɛnw ni baarakɛminɛnw di dugudenw ma. 1. BuyInSTP: Nin ye ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔ ye Sao Tome ani Principe. A bɛ fɛn caman dilan i n’a fɔ ɛntɛrinɛti, finidoncogo, cɛɲafɛnw, sokɔnɔminɛnw, ani fɛn wɛrɛw. Site web in bɛ sɔrɔ www.buyinstp.st kan. 2. Bazar STP : Bazar STP ye ɛntɛrinɛti sugu wɛrɛ ye min bɛ fɔ kosɛbɛ Sao Tome ani Principe, sigida feerekɛlaw bɛ se k’u ka fɛn dilannenw laseli kɛ yɔrɔ min na feereli kama. A bɛ suguya caman jira i n’a fɔ finiw, fɛnw, so kɔnɔfɛnw, gafew, a ɲɔgɔnnaw U ka siti bɛ se ka sɔrɔ www.bazardostp.com. 3. Olx STP : Olx ye diɲɛ kɔnɔ piblisite ye min bɛ baara kɛ fana Sao Tome ani Principe min b’a to mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ bɛ se ka fɛn kuraw walima fɛn kɔrɔw san ani k’u feere i n’a fɔ mobili, ɛntɛrinɛti, du kɔnɔfɛnw walima dugukolo feereyɔrɔw sigida la, u kɛtɔ ka piblisite fuw bila u ka siti kan (www.olx.st) la. Aw k’a dɔn ko nin ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔ ninnu bɛ se ka kɛ ni fɛn dilannenw sugandili danma ye ni i y’a suma ni diɲɛ jagokɛyɔrɔbaw ye k’a sababu kɛ Sao Tome ni Principe jamanadenw ka suguya dɔgɔyali ye (ba 200 ɲɔgɔn). Ka fara o kan, sɔrɔli bɛ se ka ɲɔgɔn ta waati ni waati, bawo ɛntɛrinɛti feerekɛyɔrɔw bɛ ka yiriwa jamana in kɔnɔ.

Sosiyete ka kunnafonidilanw (médias sociaux) belebelebaw

Sao Tome ani Principe, gun jamana fitinin min bɛ Gine kɔgɔjida la, a ka sosiyete ka kunnafonidilanw hakɛ danmadɔ bɛ sɔrɔ a bonya n’a jamanadenw ka caya kosɔn. Nka, i n’a fɔ jamana caman wɛrɛw, a bɛ se ka don diɲɛ kɔnɔ ɛntɛrinɛti yɔrɔ dɔw la minnu bɛ fɔ kosɛbɛ. Ninnu ye sosiyete ka kunnafonidilan damadɔw ye minnu bɛ kɛ ka caya Sao Tome ani Principe jamanaw na: 1. Facebook: Diɲɛ kɔnɔ, ɛntɛrinɛti yɔrɔ min ka di kosɛbɛ, o dɔ fana ka ca Sao Tome ani Principe. Facebook b’a to baarakɛlaw bɛ se ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni u teriw n’u somɔgɔw ye u yɛrɛ ka kunnafonidilanw fɛ, ka kunnafoni kuraw, fotow, wideyow tila ɲɔgɔn na, ka don kuluw ni ɲɛw la ka kɛɲɛ n’u diyanyekow ye. Site web: www.facebook.com. Bamako, Mali 2. WhatsApp : Hali n’a ma jate laada la ko a ye sosiyete ka kunnafonidilan ye, WhatsApp jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ Sao Tome ni Principe mɔgɔw cɛsirili la, n’a y’a to cikanw cicogo teliya la. Baarakɛlaw bɛ se ka kumakan wele walima ka videyo weleli kɛ ka fara sms walima multimedia filew ci kan u yɛrɛ ma walima kuluw kɔnɔ. Site web: www.whatsapp.com 3. Instagram : A lakodɔnnen don a ka sinsinnan ye fɛnw tilatilali kan i n’a fɔ fotow ni wideyow, Instagram fana bɛ baara kɛ kosɛbɛ Sao Tome ani Principe jamanaw na mɔgɔ kelen-kelenw fɛ minnu ka di u ye ka waati dɔw tila u ka ɲɛnamaya kɔnɔ n’u nɔfɛmɔgɔw ye. Site web: www.instagram.com. Bamako, Mali 4. Twitter : Nin microblogging site in bɛ baarakɛlaw dɛmɛ u ka cikan surunw bila minnu bɛ wele ko tweets minnu bɛ se ka kɛ ni sɛbɛnniw ye walima multimedia kɔnɔkow i n’a fɔ ja walima wideyow. Twitter bɛ baara kɛ ni mɔgɔ caman ye Sao Tome ani Principe minnu b’a fɛ ka kibaruyaw walima hakilinaw di jamaba ma. Site web: www.twitter.com ka baarakɛyɔrɔ 5. LinkedIn: A bɛ kɛ fɔlɔ baarakɛlaw ka ɲɔgɔnyew kama diɲɛ kɔnɔ Sao Tome ni Principe fana sen bɛ o la; LinkedIn bɛ sira di mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ma u ka baarakɛlaw ka kunnafoniw dilan minnu b’u ka baara kɛcogo ɲumanw jira k’a sɔrɔ u bɛ jɛɲɔgɔnya kɛ ni baarakɛla wɛrɛw ye minnu bɔra izini suguya caman na. Site web: www.linkedin.com ka baarakɛyɔrɔ . Site web: www.youtube.com A nafa ka bon k’a dɔn ko nin kunnafonidilan ninnu sɔrɔli n’u diyabɔli bɛ se ka ɲɔgɔn ta Sao Tome ani Principe, ka kɛɲɛ ni mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ka fɛtaw ye ani fɛnw ye i n’a fɔ ɛntɛrinɛti ɲɔgɔndan.

Industri tɔnba minnu bɛ yen

Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine kɔgɔjida la Cɛma Afrika kɔgɔjida la. Hali n’a hakɛ n’a jamanadenw ka dɔgɔ, izini tɔnba caman bɛ jamana kɔnɔ minnu jɔyɔrɔ ka bon sɔrɔ yiriwali sabatili la ani seko ni dɔnko siratigɛ la, seko ni dɔnko siratigɛ la. Sao Tome ani Principe ka izini tɔnba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan: 1. Jamana ka jagokɛlaw, izini, sɛnɛko ani baarakɛlaw ka tɔnba (CNCIAS) - CNCIAS bɛ jagokɛlaw ka nafaw jira, seko ni dɔnko siratigɛ la, Sao Tome ani Principe. Site web: http://www.cciasstp.com/ Bamako, Mali. 2. Turisidi yiriwali tɔnba (APT) - APT bɛ baara kɛ walasa ka turisimu yiriwa Sao Tome ani Principe, k’a yecogo ɲɛ diɲɛ kɔnɔ, ani ka yiriwali sabatili sabati. Site web: https://www.sao-tome.st/ Bamako, Mali. 3. Jamana sɛnɛkɛlaw ka tɔnba (ANAGRI) - ANAGRI bɛ sɛnɛkɛlaw ka nafaw jira ni sɛnɛ yiriwali dɛmɛni ye, ka fɛɛrɛdɛmɛ di sɛnɛkɛlaw ma, ka sugu sɔrɔli nɔgɔya sɛnɛfɛnw na, a ɲɔgɔnnaw. Site web: A tɛ sɔrɔ 4. Industriw ka tɔn (ACI) - ACI b’a sinsin izini yiriwali sabatili kan Sao Tome ani Principe kɔnɔ, a kɛtɔ ka politikitɔnw lafasa minnu bɛ fɛn dilanni iziniw dɛmɛ k’u ka gɛlɛyaw ɲɛnabɔ. Site web: A tɛ sɔrɔ 5. Mɔnikɛlaw ka tɔn (AOPPSTP) - AOPPSTP laɲini ye ka mɔnikɛlaw ka josariyaw lakana, ka mɔni kɛcogo sabatilenw yiriwa, ka kalan bolodalenw di mɔnikɛlaw ka baarakɛcogo yiriwali ma, a ɲɔgɔnnaw. Site web: A tɛ sɔrɔ 6. Kuwati kura tɔnba (ADERE-STP) - ADERE-STP bɛ fanga kura sɔrɔyɔrɔw yiriwa i n’a fɔ tile fanga walasa ka dɔ bɔ jigi da fɛnɲɛnamafagalanw na ka sɔrɔ ka sigida haminankow ɲɛnabɔ minnu bɛ tali kɛ fanga sɔrɔli la. Site web: A tɛ sɔrɔ O izini tɔnw bɛ jɛ ka baara kɛ kosɛbɛ ni sigida jagokɛlaw ye walasa k’u ka seko ni dɔnko yiriwali porogaramuw kɛ i n’a fɔ atelierw, kalanjɛw lajɛbaw minnu laɲini ye ka baarakɛcogo ɲuman yiriwa u ka seko ni dɔnko siratigɛ la. Aw k’a kɔlɔsi ko jɛkulu bɛɛ tɛ se ka kɛ ni sitiw ye minnu bɛ se ka sɔrɔ, nka aw bɛ se ka kuma u fɛ k’a ɲɛsin u ma walasa ka kunnafoni wɛrɛw sɔrɔ.

Jago ni jagokɛlaw ka sitiw

Sao Tome ani Principe, min bɛ wele foroba la ko Demokaratiki Fasojama Sao Tome ani Principe, ye gun jamana fitinin ye min bɛ Gine Kɔgɔjida la, Cɛma Afrika tlebi kɔgɔjida la. Hali n’a ye jamana yiriwalen ye, sɔrɔko ka dɔgɔ, siti caman bɛ yen, i bɛ se ka kunnafoni sɔrɔ yɔrɔ minnu na sɔrɔko ni jago baaraw kan Sao Tome ani Principe. A kɛrɛnkɛrɛnnen dɔw filɛ nin ye: 1. Jamana ka nafolosɔrɔ baarada (ANIP) - Nin siti ofisiyali in bɛ kunnafoniw di wariko siraw kan Sao Tome ani Principe, o la, seko ni dɔnko siratigɛ la, i n’a fɔ sɛnɛ, mɔni, fanga, turisimu, fɛnsɔrɔko yiriwali, ani fɛn wɛrɛw. Site web: http://www.anip.st/ Bamako, Mali. 2. Jagokɛlaw ka tɔn - Sao Tome ni Principe jagokɛlaw ka tɔnba laɲini ye ka sɔrɔ yiriwali sabati ni jagokɛlaw dɛmɛni ye jamana kɔnɔ. U ka siti in bɛ nafolo di sigida baarakɛlaw ma ka fara kunnafoniw di jamana wɛrɛw ka waridonnaw ​​ma minnu b’a fɛ ka jɛɲɔgɔnya kɛ walima ka wari bila sigida baarakɛlaw la. Site web: https://ccstp.org/ Bamako, Mali. 3. Minisiri min ɲɛsinnen bɛ sɔrɔko ni diɲɛ jɛkafɔ ma - Nin gɔfɛrɛnaman ka minisiriso in ka baara ye ka sɔrɔko politiki ɲɛnabɔ ani ka diɲɛ jɛkafɔ daminɛw sabati. Siti in bɛ kunnafoni kuraw di sɔrɔ yiriwaliw kan jamana kɔnɔ, ka wariko siraw jira. Site web: https://www.economia.st/ Bamako, Mali. 4. Banki Sentral - Banco Central de São Tomé e do Príncipe ka baara ye wariko politiki waleyali ye jamana kɔnɔ. Hali n’u ka siti in sinsinnen bɛ fɔlɔ wariko baara kan, banki sanfɛla yɛrɛ bɛ minnu kɛ sanni ka ɲɛsin jagokow kɛrɛnkɛrɛnnenw ma; a bɛ se ka hakilina nafamaw di hali bi politikikow kan minnu bɛ nɔ bila jamana sɔrɔko la. Site web: https://www.bcstp.st/ Bamako, Mali. 5.Export Promotion Agency(STPEXPORT) - STPExport bɛ baara kɛ i n’a fɔ fɛn min bɛ kɛ sababu ye ka jagokɛlaw ka suguw dɔn ka sɔrɔ ka jamana kɔnɔ fɛnw yiriwa ka bɔ São Tomé e Príncipe diɲɛ kɔnɔ.Ka jɛɲɔgɔnya don ni diɲɛ sannikɛlaw ye o cogo la, o bɛ jagokɛɲɔgɔnya sabati ka taa a fɛ k’a ka PIB bonya siti in kan :https://stlexport.st Aw k’a kɔlɔsi ko siti dɔw bɛ se ka sɔrɔ Pɔrtigalkan dɔrɔn na, bawo o ye Sao Tome ni Principe ka kan ye.

Jagokɛlaw ka kunnafoniw ɲinini sitiw

Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Cɛma Afrika. K’a sababu kɛ a bonya n’a nafolo dɔgɔyali ye, a sɔrɔko bɛ tali kɛ kakawo feereli la kosɛbɛ. Hali ni jago kunnafoniw sɔrɔyɔrɔ danma bɛ se ka sɔrɔ Sao Tome ni Principe kan, siti damadɔ bɛ yen minnu bɛ kunnafoni dɔw di a ka jago baaraw kan. Aw bɛ se ka yɔrɔ minnu sɛgɛsɛgɛ, olu dɔw filɛ nin ye: 1. Duniya Jagokɛyɔrɔ (ITC) - ITC ye diɲɛ jago jateminɛw sɔrɔyɔrɔ ye min bɛ se ka da a kan. U bɛ jago kunnafoniw di jamana suguya caman ma, Sao Tome ani Principe fana sen bɛ o la. Aw bɛ se ka taa u ka siti kan https://www.intracen.org/Traderoot/. Ni i ye "Jamana ka kunnafoni" sugandi ani ka Sao Tome ni Principe ɲini, i bɛ se ka kunnafoni wɛrɛw sɔrɔ jago siratigɛ la. 2. Duniya Kelenyatɔnba ka Comtrade Database - ONU Comtrade Database bɛ diɲɛ jago kunnafoniw bɛɛ di ka bɔ jamana 170 ni kɔ la diɲɛ kɔnɔ, Sao Tome ani Principe fana sen bɛ o la. I bɛ se ka jagofɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw ɲini walima ka jamana ka jagokɛcogo bɛɛ lajɛlen sɔrɔ n’i ye paramɛtiriw ɲininenw don u ka siti kan: https://comtrade.un.org/data/. 3. Diɲɛ Banki ka diɲɛ jago jɛlen ɲɛnabɔcogo (WITS) - WITS bɛ se ka diɲɛ jagofɛnw jago kunnafonidilanw sɔrɔ minnu bɛ mara diɲɛ banki kulu fɛ https://wits.worldbank.org/. I bɛ se k’i sago jamana sugandi (Sao Tome ani Principe), ka fɛn dilannenw kuluw walima kuluw sugandi minnu bɛ kɛ ka kɛɲɛ ni i yɛrɛ sago ye, san minnu ka di i ye, ani ka kunnafoniw sɔrɔ fɛnw dondonni, u bɔli jamana kɔkan, tarifuw, ani kunnafoni nafama wɛrɛw kan. Aw k’a kɔlɔsi ko ikomi Sao Tome ni Principe ye sɔrɔko fitinin ye, nafolo danmadɔ bɛ min na ɛntɛrinɛti kan ka ɲɛsin u ka jagokow ma kɛrɛnkɛrɛnnenya la; o sitiw bɛ se ka kɛ ko jatebɔ caman tɛ yen walima minnu bɛ waati kɔnɔ i n’a fɔ sɔrɔkobaw bɛ se ka minnu di. A ka ɲi ka kunnafoni sɔrɔlenw sɛgɛsɛgɛ ka bɔ yɔrɔw la minnu tɛ kelen ye, ka sɔrɔ k’i jigi da kosɛbɛ jɔyɔrɔ kelen-kelen bɛɛ kan, n’i bɛ ɲinini kɛ kunnafoni tigitigiw kan Sao Tome & Principe ka jago kɛcogo kan.

B2b plateformes (plateformes B2b) ye

Sao Tome ani Principe ye gun jamana fitinin ye min bɛ Afiriki tilebin yanfan fɛ. Hali n’a bonya n’a yɔrɔ ka jan, a bɛ ni B2B-yɔrɔ damadɔ ye minnu bɛ jagokɛlaw dɛmɛ jamana kɔnɔ. U dɔw filɛ nin ye: 1. STP Jagokɛyɔrɔ : Nin yɔrɔ in bɛ kɛ ɛntɛrinɛti kan kunnafonidilan ye jagokɛlaw ye Sao Tome ani Principe. A bɛ se ka kɛ sababu ye ka kunnafoniw sɔrɔ ani ka kunnafoniw sɔrɔ sosiyete suguya caman kan minnu bɛ baara kɛ seko ni dɔnko siratigɛ la. Site web: www.stptradeportal.com. Bamako, Mali 2. Sao Tome jagokɛlaw ka tɔnba : O ye B2B ɲɔgɔndan ye min laɲini ye ka jagokɛlaw cɛsiri Sao Tome ni Principe kɔnɔ ani fana ni diɲɛ jɛɲɔgɔnw ye minnu b’a fɛ ka jɛkafɔ kɛ ni sigida ka tɔnw ye. Site web: www.saotomebusinessnetwork.com ye baara kɛ ni nin yɔrɔ in ye 3. EDBSTP - Sao Tome ni Principe ka sɔrɔ yiriwali tɔnba : Hali n’a tɛ B2B jɔyɔrɔ ye tigitigi, nin baarada in min bɛ gɔfɛrɛnaman bolo, a jɔyɔrɔ ka bon jago siratigɛ la, wariko, ani sɔrɔ yiriwali la jamana kɔnɔ. U bɛ kunnafoniw di jagokɛɲɔgɔn minnu bɛ se ka kɛ walima wariko siraw kan u ka siti kan: www.edbstp.org 4. Stpbiz Sugu : Nin ɛntɛrinɛti sugu in b’a to sigida jagokɛlaw bɛ se k’u ka fɛn dilannenw walima u ka baarakɛminɛnw jira, ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw walima feerekɛlaw ye minnu bɛ se ka kɛ Sao Tome ni Principe kɔnɔ, ani ka jagokɛcogo nɔgɔya o yɔrɔ yɛrɛ fɛ. Site web: www.stpbizmarketplace.com ka baarakɛyɔrɔ 5. Chamber of Commerce, Industry, Agriculture, & Services of São Tomé e Príncipe (CCIA-STP): CCIA-STP bɛ kɛ baarada nafama ye jago yiriwali kama jamana kɔnɔ, a kɛtɔ ka nafolo di ɲɔgɔn ma, ka ɲɛsin ɲɔgɔndɛmɛ ko kɛtaw ma, jagokɛyɔrɔw/jiraliw, jagokɛɲɔgɔnya baarakɛminɛnw a tɔndenw cɛ ka fara nafa wɛrɛw kan i n’a fɔ kalan bolodalenw baarakɛlaw ye — o cogo la, a bɛ B2B jɛɲɔgɔnyaw sabati a ka tɔndenw cɛ cogo la min tɛ ɲɛsin a ma. Aw k’a kɔlɔsi ko hali n’a y’a sɔrɔ nin yɔrɔ ninnu bɛ yen nin jaabi in sɛbɛnni waati (2024), a ka ɲi k’u sɔrɔli/u tiɲɛni sɛgɛsɛgɛ sisan bawo fɛɛrɛ kuraw ni fɛn caman Changements dans les commerces, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka fɛn kuraw walima fɛn kuraw bɔ kɛnɛ kan.
//