More

TogTok

Suguba minnu bɛ yen
right
Jamana Lajɛba
Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Afiriki kɔnɔ. A bɛ danbɔ ni Libya worodugu fɛ, Sudan kɔrɔn fɛ, Cɛma Afrika Fasojama saheli fɛ, Kameruni ni Nizeriya saheli-tlebi fɛ, ani Nizɛri tlebi fɛ. A bonya bɛ se kilomɛtɛrɛ kɛrɛnkɛrɛnnen miliyɔn 1,28 ma, a bɛ jate jamana duurunan ye Afiriki gun kan. Tchad jamanaden hakɛ bɛ Taa miliyɔn 16 ɲɔgɔn na. A faaba ani a duguba ye N'Djamena ye. Kan minnu bɛ fɔ jamana kɔnɔ, olu ye Faransikan ni Arabukan ye, k’a sɔrɔ jamanadenw ka kan 120 ni kɔ fana bɛ fɔ siya suguya wɛrɛw fɛ Tchad kɔnɔ. Tchad sɔrɔko bɛ tali kɛ kosɛbɛ sɛnɛ, tulu bɔli ani baganmara la. Mɔgɔ fanba bɛ balosɛnɛ kɛ, ka sɛnɛfɛnw sɛnɛ i n’a fɔ shɔ, shɔ, ɲɔ, shɔ, ani shɔ walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. Petroli ɲinini ye sɔrɔba lase Cad jamana ma; nka sɔrɔko bɛnbaliya tora gɛlɛya ye ni faantanya hakɛ caman ye. Tchad bɛ waso ni laadala ciyɛn suguya caman ye k’a sababu kɛ a ka siya caman ye i n’a fɔ Sara-Bagirmians ka ca ni tɔw bɛɛ ye o kɔfɛ Arabu Chadkaw ani mɔgɔ wɛrɛw i n’a fɔ Kanembu/Kanuri/Bornu,Mboum,Maba,Masalit,Teda,Zaghawa,Acholi,Kotoko,Bedouin,Fulbe - Fula,Fang,ani caman wɛrɛw.Tchad ka laadalakow bɛ laadala dɔnkiliw,dɔnkiliw,seliw,tariku yɔrɔw,i n’a fɔ Meroë dugu kɔrɔ min jatera UNESCO ka diɲɛ ciyɛn ye.Bololabaarakɛlaw ka laadalakow i n’a fɔ bɔgɔdaga,segi-sɔgɔli,fini kɛrɛnkɛrɛnnenw dilanni,ani warijɛ- smithing add charm to Chad handicrafts.Tchad ka suguya caman bɛ jira dumuni dumanw na maraw kɔnɔ ni dumuniw ye minnu bɛ fɔ kosɛbɛ i n'a fɔ shɔ sɔgɔlen,"dégué" (nɔnɔmugu),kɔ walima misisogo sɔgɔlen,midji Bouzou (jɛgɛ dumuni),ani manje mugu min bɛ diya kosɛbɛ. Hali n’a ka laadalakow ka ca,jamana ye gɛlɛyaw sɔrɔ i n’a fɔ politiki basigibaliya, marifatigiw ka kɛlɛw, ani ja minnu bɛ kɛ tuma caman. Lakanali ko minnu bɛ senna Boko Haram fɛ Tchad baji mara la, olu ye nɔ bila sabatili la, ka mɔgɔ caman bɔ u ka yɔrɔw la. Cad ye diɲɛ tɔnba suguya caman ka mɔgɔ dɔ ye i n’a fɔ Duniya Kelenyatɔnba, Afiriki Kelenyatɔnba, ani Silamɛya jɛ-ka-baara jɛkulu. Jamana b’a cɛsiri k’a ka yiriwali gɛlɛyaw ɲɛnabɔ jɛkafɔ fɛ ni diɲɛ tɔnba dɔw ye ani diplomasi jɛɲɔgɔnyaw fɛ ni jamanaɲɔgɔnw ye. Kuma surun na, Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan cɛmancɛ Afiriki kɔnɔ min lakodɔnnen don a ka siya suguya caman fɛ, sɔrɔko min bɛ tali kɛ sɛnɛko la, a ka laadala ciyɛn suguya caman fɛ,ani gɛlɛya minnu bɛ senna i n’a fɔ politiki basigibaliya ani faantanya dɔgɔyali.
Jamana ka Wari
Wari cogoya min bɛ Tchad jamana na, o ka di kosɛbɛ. Tchad ka wari fɔlɔ ye Cɛma Afrika CFA franc ye, min bɛ baara kɛ kabini san 1945. A surunyalen ye XAF ye, wa a bɛ kɛ jamana damadɔ wɛrɛw fana na Cɛma Afrika. CFA franc ye wari ye min sirilen bɛ euro la, o kɔrɔ ye ko a ka wari falen hakɛ ni euro bɛ to a cogo la. O bɛ kɛ sababu ye ka jago ni wariko nɔgɔya ni jamanaw ye minnu bɛ ɛrɔ kɛ u ka wari ye. Nka, hali n’a sabatira, haminankow kɛra CFA franc nafa kan ani a nɔfɛkow Cad sɔrɔko la. Dɔw b’a fɔ ko ka siri diɲɛ wariba dɔ la, o bɛ dan sigi sɔrɔko yɛrɛmahɔrɔnya la, wa o bɛ sigida yiriwali cɛsiriw bali. Tchad bɛ gɛlɛya dɔw sɔrɔ a ka wariko cogoya kan. A sɔrɔko bɛ tali kɛ petoroli bɔli n’a feereli la kosɛbɛ, o b’a to a bɛ se ka kɛ petoroli sɔngɔ jiginni ye diɲɛ suguw la. O gɛlɛya in bɛ baara kɛ ni sɛgɛn ye jamana wariko fana na. Ka fara o kan, sɔsɔliw kɛra ko Cad ka kan ka t’a fɛ ka baara kɛ ni CFA franc ye walima ko a man kan ka taa a fɛ ka wariko sira wɛrɛ ta min bɛ bɛn a mago kɛrɛnkɛrɛnnenw n’a ka laɲiniw ma kosɛbɛ jamana kɔnɔ. Kuma surun na, Cad bɛ baara kɛ ni Cɛma Afiriki CFA franc ye k’a kɛ a ka wari ye. Hali n’o bɛ sabatili di k’a sababu kɛ a ni ɛrɔ cɛsirilen don, barow bɛ senna fɛn caman Changements walima alternatives kan minnu bɛ se ka kɛ ka da Cad ka jigi da petoroli bɔli kan ani haminankow minnu bɛ sɔrɔko yɛrɛmahɔrɔnya lamini na.
Wari falen-falen hakɛ
Cad jamana ka wari min bɛ sariya kɔnɔ, o ye Cɛma Afrika CFA franc (XAF) ye. Ka ɲɛsin fɛnw falenfalen hakɛ ma ni diɲɛ wariba belebelebaw ye, nafa jateminɛlenw filɛ nin ye: 1 USD = 570 XAF ye 1 EUR = 655 XAF ye 1 GBP = 755 XAF ye 1 JPY = 5,2 XAF ye Aw k’a dɔn ko o wari falenfalen hakɛw bɛ se ka ɲɔgɔn ta dɔɔnin ka kɛɲɛ ni sugu cogoyaw ye.
Seli nafamaw
Tchad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan Cɛma Afiriki, a bɛ seli nafama caman kɛ san kɔnɔ. O seliw bɛ hakilinabaw di Tchad jamanadenw ka laadalakow n’u ka laadalakow kan. Tchad jamana ka seliba dɔ ye yɛrɛmahɔrɔnya don ye, min bɛ kɛ Awirilikalo tile 11. Nin jamana seli in bɛ Cad ka yɛrɛmahɔrɔnya hakili jigin Faransi, a ye min sɔrɔ san 1960. O don in na, ko suguya caman ni baara suguya caman bɛ labɛn jamana fan bɛɛ la, i n’a fɔ paradew, fɔlifɛnw, laadala dɔnw, ani tasuma-fɛrɛw. O ye waati ye min na Tchadikaw bɛ ɲɔgɔn sɔrɔ walasa k’u ka yɛrɛmahɔrɔnya bonya ani ka miiri u ka jamana ka ɲɛtaa la. Seli kɛrɛnkɛrɛnnen wɛrɛ min bɛ Kɛ Tchad jamana na, o ye Eid al-Fitr walima Tabaski ye. Ikomi silamɛw ka ca jamana min na, Tchadkaw bɛ fara silamɛw kan diɲɛ fan bɛɛ walasa ka o diinɛ seliw kɛ Ramadan laban na san o san. Fitiri seli waati la, denbayaw bɛ ɲɔgɔn lajɛ walasa k’u ka sunɔgɔ kɛ ɲɔgɔn fɛ kalo kelen sunɔgɔ kɔfɛ. Mɔgɔw ​​bɛ fini kura don ka taa misiriw la delili kɛrɛnkɛrɛnnenw kama o kɔfɛ seliw bɛ kɛ ni laadala dumuniw ye i n’a fɔ sagasogo walima misisogo. Mboro seli ye seli wɛrɛ ye min ɲɔgɔn tɛ Tchad kɔrɔnyanfan Sara siya la. A bɛ kɛ san o san suman tigɛ waati la (feburuyekalo ni awirilikalo cɛ), a bɛ waleɲumandɔn jira sɛnɛfɛn caman na, k’a sɔrɔ a bɛ delili kɛ walasa ka ɲɛtaa nataw ni ɲɛtaa sɔrɔ sɛnɛko la. O seli in bɛ kɛ ni taama kulɛrilenw ye, ni lajɛdenw bɛ masike gɛlɛnw don minnu dilannen don ni jiri walima bɔgɔ ye, minnu bɛ hakili suguya caman jira minnu dalen b’a la ko u bɛ sɛnɛfɛnw tanga fɛnɲɛnamaw ma walima waati juguw ma. A laban na, N’Djamena diɲɛ seleke naani dɔgɔkun bɛ sigidamɔgɔw ni turisiw bɛɛ sama ka bɔ san o san zuluyekalo cɛmancɛ lamini na kabini a daminɛ san 1976. Nin ko ɲɛnama in bɛ Tchada jamana ka laadalakow jira dɔnkilida ɲɛnajɛw fɛ minnu bɛ laadala fɔlifɛnw jira i n’a fɔ balafons (fɔlifɛn minnu bɛ i n’a fɔ xylophone) ka fara o kan dɔnko kɛcogo minnu bɛ siya suguya wɛrɛw ka fɔcogo danfaralenw jira. Nin seli nafama ninnu bɛ Cad ka laadala taasi nafama fan wɛrɛw jira k’a sɔrɔ u bɛ kelenya sabati a ka jamanaden suguya caman cɛ. U tɛ ɲɛnajɛ dɔrɔn de di, nka u bɛ kɛ sababu ye fana ka fɛn caman dɔn o jamana ɲɛnajɛlen in n’a mɔgɔw kan.
Dunanw ka jagokɛcogo
Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. Ikomi a ye jamana yiriwalen ye, a ka sɔrɔ bɛ tali kɛ petoroli bɔli ni a feereli la kosɛbɛ. Nka, jamana bɛ gɛlɛya suguya caman sɔrɔ jago siratigɛ la. San laban ninnu na, Tchad ka jagokɛyɔrɔw la, petoroli fɛnw de bɛ fanga la. Jamana ka sɔrɔ fanba bɛ kɛ petoroli ye, o b’a to a bɛ tali kɛ o nafolomafɛn in na kosɛbɛ. Cad ka jagokɛɲɔgɔnba minnu bɛ petoroli la, olu ye Sinuwa, Ɛndujamana ani Ameriki ye. Petroli kɔ fɛ, Cad bɛ fɛn wɛrɛw fana bila jamana wɛrɛw la i n’a fɔ cotton ani baganmara. Kɔnɔ ye warisɛnɛ nafama ye jamana bolo, wa a bɛ dɛmɛ don a ka sɛnɛko siratigɛ la. Nka, k’a sababu kɛ fɛnsɔrɔsiraw ni nafolo dɔgɔyali ye bɔgɔdaga labɛnni na sigida la, Cad ka teli ka bɔgɔmugu kɛnɛ feere a sigiɲɔgɔn jamanaw ma i n’a fɔ Kameruni walima k’a bila jamana kɔkan k’a ɲɛsin a ma. Fɛn minnu bɛ don jamana kɔnɔ, Tchad bɛ a jigi da fɛnw kan kosɛbɛ i n’a fɔ masinw, mɔbiliw, sɛnɛfɛnw, dumunifɛnw (tiga fana sen bɛ o la), furaw, ani finiw. O fɛnw donna jamana kɔnɔ, olu bɛ dɛmɛ don ka sɔrɔko sira suguya caman sabati nka u bɛ jagokɛlaw ka dɛsɛba fana lase. Gɛlɛya minnu bɛ Tchad ka jago la, olu dɔw ye bolifɛnko siratigɛ la, a tɛ se ka kɛ, k’a sababu kɛ a ka dugukoloko ye. O bɛ dan sigi diɲɛ suguw sɔrɔli la, ka dɔ fara fɛnw tacogo musakaw kan minnu bɛ don jamana kɔnɔ ani minnu bɛ bɔ jamana wɛrɛw la. Ka fara o kan, izini minnu ma yiriwa Tchad kɔnɔ, olu bɛ na ni u jigi da kosɛbɛ fɛnw na minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la, ka ɲɛsin fɛnw ma minnu bɛ kɛ ka mɔgɔw balo. Ka fara o kan,, diɲɛ petoroli sɔngɔ jiginni bɛ nɔ bila Tchadi jagokɛlaw ka sɔrɔw la bawo a bɛ tali kɛ kosɛbɛ nin fɛn in ka jagokɛta sɔrɔ la.O gɛlɛya in bɛ faratiw lase sɔrɔko sabatili ma, k’a sɔrɔ a b’a jira ko a ka kan k’u ka sɔrɔko caman kɛ ka tɛmɛn sɛnɛfɛnw bɔli iziniw kan. Kuncɛli la,chad ka jago cogoya bɛ nɔba bila a ka jɔrɔnanko la petoroli feereli la ni danfara danma ye ka don seko ni dɔnko siratigɛ la min bɛ se ka kɛ farati ye.Ni fɛnsɔrɔsiraw yiriwali ye, sigida iziniw dɛmɛni fɛ,ani seko ni dɔnko siratigɛ la, seko ni dɔnko minnu tɛ petoroli ye i n’a fɔ sɛnɛ, jamana bɛ se k’a laɲini ka yiriwali bɛɛ lajɛlen kɛ jago sabatili
Sugu yiriwali seko
Tchad, jamana min tɛ dugukolo kan, n’a bɛ Cɛma Afiriki, seko caman bɛ a la, min ma baara kɛ ni a ye, diɲɛ jago ni sugu yiriwali la. Hali ni gɛlɛya suguya caman bɛ yen, i n’a fɔ fɛnsɔrɔko danmadɔ ani sɔrɔko min ɲɛsinnen bɛ sɛnɛko ma fɔlɔ, Cad gɔfɛrɛnaman ye dusu don jamana wɛrɛw ka nafolodonni kɔnɔ kosɛbɛ ani ka sɔrɔko camanba yiriwa. Fɛnba minnu bɛ kɛ sababu ye ka Cad ka jago suguya sabati, olu dɔ ye a ka nafolo sɔrɔcogo caman ye. Jamana ye dugawu sɔrɔ ni petoroli sɔrɔyɔrɔba ye, o min ye a ka jagokɛta sɔrɔ fanba ye. O nafolo nafolo in bɛ sababuw di jamana wɛrɛw ka tɔnw ma walasa u ka se ka petoroli ɲinini, a dilanni, ani a ɲɔgɔnna baara kɛ. Ka fara petoroli kan, Cad bɛ ni nafolo nafama wɛrɛw ye i n’a fɔ uraniyɔmu ani sanu. O minɛnw ɲinini n’u nafabɔli bɛ jigiya di jamana wɛrɛw ka tɔnw ma minnu bɛ wariko sira ɲini minɛko siratigɛ la. O tɛmɛnen kɔ, Cad jamana sigiyɔrɔ b’a to a bɛ se ka don mara sugu caman na Cɛma Afiriki kɔnɔ. A ni jamana wɔɔrɔ bɛ dancɛw la minnu bɛ Nizeriya ni Kameruni – olu fila bɛɛ ye marabolo jago ɲɛmɔgɔba ye. O gɛrɛɲɔgɔnna in bɛ sekow jira dancɛw ni ɲɔgɔn cɛ jagokɛɲɔgɔnya la minnu kun ye ka sɔrɔ yiriwali sabati. Hali n’a y’a sɔrɔ ko fɛnsɔrɔko cogoya bɛ gɛlɛyaw lase suguya yiriwali ma Tchad jamana na, gɔfɛrɛnaman ye baara kɛ walasa ka bolifɛnw ni ɲɔgɔn cɛ jɛɲɔgɔnya yiriwa, a kɛtɔ ka wariba bila sirako porozɛw la. Bololabaara siraw yiriwali tɛna kɛ sababu ye ka jamana kɔnɔ jago nɔgɔya dɔrɔn, nka a bɛna diɲɛ jagokɛlaw ka jɛɲɔgɔnyaw fana sabati, n’o ye ka sira ɲumanw dilan jamanaw ni ɲɔgɔn cɛ minnu tɛ dugukolo kan i n’a fɔ Nizɛri walima Sudan. Sɛnɛko siratigɛ fana bɛ se ka layidu ta jamana wɛrɛw ka nafolodonni ni jago yiriwali la Tchad. Ni dugukolo dumanw bɛ Chari bajida la, olu bɛ sɛnɛko baara dɛmɛ, sababuw bɛ yen sɛnɛko jagokɛlaw bolo minnu b’a ɲini ka dɔ fara sɛnɛfɛnw sɛnɛni kan walima baganmara siratigɛ la. Nka, a nafa ka bon ka sɔn a ma ko hali n’a seko ka bon, gɛlɛya dɔw bɛ yen minnu ka kan ka ɲɛnabɔ sanni Tchad ka kɛnɛyako bɛɛ ka se ka kɛ. Olu dɔw ye ko dɔw ye i n’a fɔ politiki sabatili haminankow bɛnbaliya minnu bɛ kɛ tuma ni tuma kɛrɛfɛ maraw kɔnɔ walima sariyasunba gɛlɛyaw jagokɛyɔrɔw kɔnɔ. Kuncɛli la,chad bɛ ni seko caman ye minnu ma sɛgɛsɛgɛ, n’u bɛ se ka se sɔrɔ gɛlɛyaw kan i n’a fɔ fɛnsɔrɔko dɛsɛ ,politiki basigibaliya koɲɛw,chad jamana min bɛ cɛmancɛ Afiriki kɔnɔ, o bɛ se ka bɔ kɛnɛ kan ka kɛ nafa sɔrɔyɔrɔ ye diɲɛ jagokɛlaw fɛ ani sababu ɲuman ye jamana wɛrɛw ka tɔnw bolo ka jago kura sɛgɛsɛgɛ venturesFɛɛrɛ suguya caman suguya yiriwali siratigɛ la, kɛrɛnkɛrɛnnenya la, seko ni dɔnko siratigɛ la, i n’a fɔ minɛnko, sɛnɛko, ani petoroli ɲinini, o bɛ se ka da wuli Cad ye walasa k’a ka sɔrɔko sekow kɛ
Fɛn minnu bɛ feere funteni na sugu la
Ni aw bɛ fɛnw sugandi minnu bɛ feere kosɛbɛ jamana kɔkan jago sugu la Tchad, fɛn caman ka kan ka jateminɛ. Olu ye suguw ɲinini ye, u sɔngɔ sɔrɔli, u ka laadalakow bɛ tali kɛ ɲɔgɔn na, ani u ka fɛn dilannenw ka ɲumanya. Ni mɔgɔ ye o ko ninnu sɛgɛsɛgɛ, a bɛ se k’a dɔn fɛn minnu bɛ se ka ɲɛtaa sɔrɔ sugu in na. A fɔlɔ, a nafa ka bon kosɛbɛ ka sugu ɲinini faamuya Tchad jamana na. Sɛgɛsɛgɛli kɛli feerekɛlaw ka fɛɛrɛw n’u magow kan, o bɛ se ka dɛmɛ don ka yɔrɔw dɔn minnu bɛ se ka kɛ walima yɔrɔ minnu na, fɛn dɔw ɲinini ka ca yɔrɔ minnu na. Misali la, ni an ye Cad ka waati cogoya n’a ka ɲɛnamaya kɛcogo jateminɛ, fɛnw i n’a fɔ minɛn minnu bɛ baara kɛ ni tile ye walima sɛnɛkɛminɛnw, olu bɛ se ka kɛ sugandiliw ye minnu ka di mɔgɔw ye. Fɛn minnu bɛ se ka kɛ, olu ye fɛn nafama wɛrɛ ye min ka kan ka jateminɛ ni i bɛ fɛnw sugandi jamana kɔkan jago sugu kama. Fɛn minnu bɛ se ka sɔrɔ feerekɛla fanba fɛ, olu bɛna ɲɛtaa sɔrɔ kosɛbɛ. Sɛgɛsɛgɛli kɛli sɔngɔko taabolo kan ani ka ɲɔgɔndan sarakaw jateminɛ, o bɛna dɛmɛ ka sɔngɔ hakɛ bɛnnenw dɔn fɛn sugandilenw na. Ladamuni nafa fana nafa ka bon ni fɛnw sugandili ye Tchad sugu la. Sigida laadalakow, laadaw ani fɛn minnu ka di jagokɛlaw ye, o faamuyali b’a to jagokɛlaw bɛ se k’u ka fɛnw ladilan ka kɛɲɛ n’o ye. Ni i ye waati bila Tchada jamana ka laadalakow ɲinini na, o bɛ dɛmɛ don walasa fɛn sugandilenw ka mankan bɔ feerekɛlaw la dusukunnata ta fan fɛ. A laban na, fɛn dilannenw ka ɲumanya jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ walasa ka ɲɛtaa sɔrɔ jamana kɔkan jago sugu bɛɛ la. A nafa ka bon ka fɛn ɲumanw dili bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la bawo o bɛ kɛ sababu ye ka kiliyanw wasa ani ka kantigiya sabati waati kɔnɔ. Kuncɛli la, n’i bɛ fɛnw sugandi minnu bɛ feere kosɛbɛ Cad jamana kɔkan jago sugu la: 1) Ka ɲinini kɛ kosɛbɛ suguw ɲinini kan. 2) Aw ye sɔngɔko jateminɛ ni sɔngɔko taabolo faamuyali ye. 3) Ka laadalakow nafa don a la, i kɛtɔ ka sarakaw bɛrɛbɛn ka kɛɲɛ ni sigida laadalakow ye. 4) I ka fɔlɔ ka fɛnw di minnu ka ɲi kosɛbɛ. Ni jagokɛlaw tugura o laadilikanw kɔ, jagokɛlaw bɛ se ka dɔ fara u ka se ka fɛn sugandilenw feere ka ɲɛ Tchad jamana kɔkan jago sugu la.
Kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ kiliyanw fɛ ani tabu
Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. I n’a fɔ a bɛ kɛ cogo min na jamana tɔw bɛɛ la, a yɛrɛ ka kiliyanw ka jogo kɛrɛnkɛrɛnnenw n’a ka tabuw don. Tchad jamana na, kiliyanw bɛ u yɛrɛ ka jɛɲɔgɔnyaw ni u ka jɛɲɔgɔnyaw jate fɛnba ye. Ka jɛɲɔgɔnya don ni kiliyanw ye, o nafa ka bon kosɛbɛ walasa jago ka ɲɛtaa sɔrɔ. A ka c’a la, kiliyanw bɛ a jira ko u bɛna u dɔn kosɛbɛ ani ka teriya don u ni ɲɔgɔn cɛ jagokɛ waatiw la, o la sa, ni u ye waati ta ka u yɛrɛ ka jɛɲɔgɔnya sigi sen kan, o bɛ se ka taa ɲɛ kosɛbɛ walasa k’u ka dannaya n’u ka kantigiya sɔrɔ. Bonya min bɛ maakɔrɔw ni faamaw kan, o bɛ bonya kosɛbɛ Cad ka laadalakow la. Tuma caman na, kiliyanw b’u janto kosɛbɛ baarakɛlaw walima feerekɛlaw bɛ u minɛ cogo min na. Bonya ni bonya ni i bɛ baara kɛ ni kiliyan kɔrɔw ye walima minnu bɛ fanga la, o ye kiliyanw dɛmɛni ko nafamaw ye. Tchadi kiliyanw ka jogo nafama wɛrɛ ye u ka kumaɲɔgɔnya fɛɛrɛ ye ɲɛda ni ɲɛda. U bɛ jɛɲɔgɔnya tilennen waleɲumandɔn sanni u k’u jigi da imɛri walima telefɔni weleli dɔrɔn kan. Ni i ye waati ta ka lajɛw kɛ i yɛrɛ ye walima ka taa bɔ i ye walasa ka baro kɛ jagokow kan, o bɛ se ka jɛɲɔgɔnya sabati kosɛbɛ jagokɛlaw n’u ka cikɛlaw cɛ. Ni kuma bɛ tali kɛ tabuw la, a nafa ka bon ka i hakili to laadalakow ni dusukunnataw la k’a sɔrɔ i bɛ jago kɛ Tchad. Aw kana baro kɛ barokun nafamaw kan i n’a fɔ politiki, diinɛ, siya danfara, walima sɔsɔli ko minnu bɛ se ka kɛ sababu ye ka kiliyanw dusu tiɲɛ walima ka u dusu tiɲɛ. Ka fara o kan, waati labatoli nafa ka bon Cad ka jagokɛcogo la. Ni i bɛ kɔfɛ k’a sɔrɔ dalilu jɔnjɔn si tɛ i la, o bɛ se ka nɔ jugu bila i ni kiliyanw cɛsira la bawo a bɛ se ka ye ko o ye bonyabaliya ye u ka waati la. A laban na, ka bonya jira laadalakow ni laadalakow la, o bɛna kɛ sababu ɲuman ye i ka jɛɲɔgɔnyaw la ni Tchad kiliyanw ye. Ni i ye jogoɲumanya jɔnjɔnw faamuya i n’a fɔ ka mɔgɔw fo ka ɲɛ (ka baara kɛ ni "Bonjour" ye ka tugu "Monsieur/Madame" kɔ ni i bɛ mɔgɔ dɔ kunbɛn), ka finidoncogo bɛnnenw jira (fini doncogo kɔrɔlenw), ani ka kɛ sigida laada dɔnni ye, o bɛna a jira ko i bɛ bonya da sigida ka laadalakow kan. Kuncɛli la, kiliyanw ka jogo faamuyali minnu ju bɔra jɛɲɔgɔnya sabatili cɛsiriw la, laadala nafaw i n’a fɔ maakɔrɔw/faamaw/ɲɛnajɛ kumaɲɔgɔnya, ani dankarili kɔlɔsili i n’a fɔ ka i yɛrɛ tanga barokunw ma minnu bɛ mɔgɔ kɔnɔnafili ani ka waati labatoli jira, olu ye fɛnba ye minnu bɛ se ka kɛ sababu ye ka jagokɛɲɔgɔnya ɲɛtaa sɔrɔ ni u ye Tchadikaw ka kiliyanw.
Dutiw ɲɛnabɔli sira
Duti ɲɛnabɔli sira ni sɛbɛnniw Tchad jamana na Tchad, jamana min tɛ dugukolo kan, n’a bɛ Cɛma Afiriki, a ka dumuniko ɲɛnabɔcogo sigilen don koɲuman walasa ka fɛnw taabolo labɛn ani ka jamana sariyaw ni sariyakolow labato. Ni u bɛ don walima ni u bɛ bɔ Tchad, fɛn kɛrɛnkɛrɛnnen damadɔ bɛ yen minnu ɲɛsinnen bɛ dumuniko taabolo ma, taamakɛlaw ka kan ka minnu dɔn. 1. Sɛbɛnw: Dunanw ka kan ka taamasɛbɛn nafamaw ta i n’a fɔ pasipɔri min bɛ se ka baara kɛ, ni kalo wɔɔrɔ baarakɛta tora. Ka fara o kan, taamakɛlaw mago bɛ se ka kɛ ni visaw ye minnu kɛrɛnkɛrɛnnen don u ka jamana walima u ka taama kun na. A ka ɲi aw ka kɔn ka wajibiw lajɛ. 2. Fɛn minnu dantigɛlen don: Fɛn dɔw dagalen don walima u dagalen don ka don Tchad jamana na, k’a sababu kɛ lakana haminankow ye walima jamana ka sariyaw ye. Misali dɔw ye marifaw, dɔrɔguw, fɛn nkalonmaw, kungosogofɛnw ye minnu lakananen don diɲɛ jamanaw ka bɛnkanw fɛ (i n’a fɔ nɛgɛso), ani fɛn minnu nafa ka bon laadalakow la. 3. Wari sariyaw: Taamakɛlaw ka kan k’a jira ko wari hakɛ min tɛmɛna CFA franc miliyɔn 5 kan (walima a bɔɲɔgɔnko) ni u donna Tchad jamana na walima n’u bɔra a kɔnɔ. 4. Fɛnw jirali: Fɛnw jiracogo sɛbɛn dɔ ka kan ka dafa ni i bɛ don Tchad jamana kɔnɔ ni i bɛ fɛn nafama dɔw ta i n’a fɔ ɛntɛrinɛti walima biyew baara waati dɔɔnin kɔnɔ walima jago kama. 5. Sɛgɛsɛgɛli ni fɛnw bɔli taabolo : Ni u sera dondaw la (aeroport/dugukolo dancɛw), mɔbili bolilaw ka bagaji bɛ se ka sɛgɛsɛgɛ tuma bɛɛ dumunikɛlaw fɛ, n’u kun ye ka jagokɛlaw bali ka jagokɛlaw bali ani ka wari saracogo ɲuman wajibiya. 6. Jago sarali : Jagokɛlaw bɛ don fɛnw na minnu bɛ na ni u ye Tchad jamana na ka da u cogoya n’u nafa kan ka kɛɲɛ ni Harmonized System Code danfara sariyaw ye minnu bilala sen kan diɲɛ dumuniko tɔnba (OMC) fɛ. Jago hakɛ bɛ danfara ka kɛɲɛ ni fɛnw suguya n’u hakɛ ye minnu bɛ don jamana kɔnɔ. 7. Waati dɔɔnin kɔnɔ fɛnw doncogo: Dunan minnu bɛ na ni fɛnw ye waati dɔɔnin kɔnɔ u yɛrɛ ka baara kama u ka sigi sen kan Tchad, olu bɛ se ka waati dɔɔnin fɛnw doncogo yamaruyaw sɔrɔ ni u ye dɛmɛ sɛbɛn wajibiyalenw jira i n’a fɔ fatura minnu b’a jira ko u ye fɛnw ye sanni u ka se Tchad. 8.Jamana kɔkanfɛnw bɔli dagalen don : O cogo kelen na, fɛn dɔw tɛ se ka bɔ Tchadi jamanaw kɔnɔ, i n’a fɔ laadalakow ni tariku fɛnw minnu nafa ka bon kosɛbɛ jamana kɔnɔ. 9. Sɛnɛfɛnw : Walasa ka fɛnɲɛnamaw walima banaw bali ka jɛnsɛn, a bɛ fɔ taamakɛlaw ye, u bɛ se ka sɛnɛfɛnw fɛn o fɛn ta u dontɔ Tchad jamana na, u k’o fɔ. Ni i ma o kɛ, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka ɲangili sɔrɔ. 10. Jɛkafɔ ni Duti ɲɛmɔgɔw ye: Dunanw ka kan ka jɛkafɔ dafalen kɛ ni dumuniko ɲɛmɔgɔw ye, ani ka tugu u ka cikanw kɔ, fɛnw bɔli senfɛ. Ni i y’a ɲini ka wari di walima k’a jira ko i ma sariyaw jate, o bɛ se ka kɛ sababu ye ka sariya siratigɛ la kɔlɔlɔw lase mɔgɔ ma. A nafa ka bon taamakɛlaw k’u yɛrɛ dɔn o dumuniko ɲɛnabɔli taabolo n’a laadilikanw na sanni u ka taa Tchad, o bɛna kɛ sababu ye ka don walima ka bɔ cogo nɔgɔman na, k’a sɔrɔ u bɛ sigida sariyaw ni sariyakolow labato.
Import impositi politiki minnu bɛ kɛ ni fɛnw donna jamana kɔnɔ
Tchad, jamana min sigilen bɛ Cɛma Afiriki, ka fɛnw dondonni impositi politiki bɛ se ka lajɛ nin cogo in na. Tchad jamana ka impositi min bɛ don jamana kɔnɔ, o ka gɛlɛn kosɛbɛ, min laɲini ye ka jamana kɔnɔ iziniw lakana ani ka sɔrɔ lase gɔfɛrɛnaman ma. Jamana bɛ sara kɛrɛnkɛrɛnnenw ni ad valorem fila bɛɛ da fɛn suguya caman kan minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la. Jago kɛrɛnkɛrɛnnenw ye hakɛ latigɛlenw ye minnu bɛ bɔ sumanikɛlan kelen-kelen bɛɛ la, i n’a fɔ girinya walima hakɛ, k’a sɔrɔ ad valorem jate bɛ kɛ fɛnw nafa kɛmɛsarada la. Impositi min bɛ bɔ jamana kɔnɔ, o hakɛ bɛ danfara ka kɛɲɛ ni fɛn suguya ye min bɛ na ni a ye jamana kɔnɔ. Jagofɛn jɔnjɔnw i n’a fɔ dumunifɛnw, furaw, ani sɛnɛfɛnw, olu ka teli ka tarifu dɔgɔman walima zeru sama walasa k’u sɔrɔcogo n’u sɔrɔli sabati Tchadi feerekɛlaw bolo. Faan wɛrɛ fɛ, fɛn sɔngɔ gɛlɛnw i n’a fɔ ɛntɛrinɛti walima mɔbiliw, a ka c’a la, u bɛ impositi caman sɔrɔ walasa k’u fari faga ani ka sigida fɛn wɛrɛw dɛmɛ. Tchad fana bɛ wari wɛrɛw bila fɛnw na minnu bɛ na ni u ye jamana wɛrɛw la, ka tɛmɛn mara musakaw ni nafa faralenw ka impositi (PIB) fɛ. O sara ninnu bɛ kɛ sababu ye ka impositi sɔrɔ bɛɛ lajɛlen sɔrɔ k’a sɔrɔ u laɲini ye ka sigida sɛnɛfɛnw dilannikɛlaw ka ɲɔgɔndan tilennen sabati ani ka foroba kɛnɛya lakana ni jogoɲini fɛɛrɛw ye. A ka kan ka kɔlɔsi ko Cad ye marabolo jago bɛnkan dɔw kɔnɔ i n’a fɔ Cɛma Afiriki jamanaw ka sɔrɔko jɛkulu (ECCAS) walima marabolo sɔrɔko jɛkuluw i n’a fɔ CEMAC (Cɛma Afiriki sɔrɔko ni wariko jɛkulu). O bɛnkan ninnu bɛ se ka nɔ bila fɛnw dondonni impositi la, n’u ye ɲɛtaa kɛ walima ka dɔ bɔ tarifu hakɛw la jamanadenw ye. Kuma bɛɛ la, Tchad ka fɛnw dondonni impositi politiki bɛ cɛsiri jira gɔfɛrɛnaman fɛ walasa ka balansi don jago nɔgɔyali laɲiniw ni sɔrɔko magow cɛ, k’a sɔrɔ a bɛ jamana kɔnɔ iziniw lakana ka bɔ ɲɔgɔndan tilenbaliw la.
Jamana kɔkanna impositi politiki
Cad, jamana min tɛ dugukolo kan, Cɛma Afiriki, ye jagokɛcogo caman kɛ ka ɲɛsin jagokɛlaw ka jagokɛcogo ma. O politiki ninnu kun ye ka sɔrɔ sabatili sabati ani ka sigida iziniw dusu don. Tchad ka jagokɛlaw ka impositi fɛɛrɛ jɔnjɔn dɔ ye ka dumuniko musakaw bila fɛn dɔw kan. O jatew bɛ kɛ fɛnw kan minnu bɛ bɔ jamana dancɛw la, wa u bɛ danfara ka kɛɲɛ ni fɛn suguya ye min bɛ taa jamana wɛrɛw la. Fɛn minnu bɛ kɛ i n’a fɔ petoroli sɛnɛbali, n’o ye Cad ka jagokɛyɔrɔba dɔ ye, olu bɛ se ka dumunifɛnw sara ka caya ni i y’a suma ni fɛn wɛrɛw ye. Ka fara o kan, Tchad fana ye impositi kɛrɛnkɛrɛnnenw sigi senkan jagofɛn dɔw kan. Misali la, sɛnɛfɛnw i n’a fɔ cotton walima baganmara, olu bɛ se ka kɛ ni wari wɛrɛw ye n’u bɛ taa jamana wɛrɛw la. Nin impositi politiki in kun ye ka nafa sɔrɔli baara yiriwa ani ka nafolomafɛnw bɔli kɛnɛ kan, k’a sɔrɔ sigida nafa ma dabɔ. O tɛmɛnen kɔ, Cad bɛ impositiw waleya minnu ɲɛsinnen bɛ bolifɛnw ni fɛnw ladonni ma minnu bɛ taa jamana wɛrɛw la. I n’a fɔ jamana min tɛ dugukolo kan, n’a b’a jigi da a kɛrɛfɛ jamanaw ka kurunbonkarilaw kan kosɛbɛ jago siratigɛ la, a bɛ wari dɔw bila i n’a fɔ tɛmɛsira sara walima sirako sara walasa ka fɛnw ta ka tɛmɛ a dancɛw kan walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la. A nafa ka bon k’a dɔn ko nin impositi politiki ninnu bɛ se ka ɲɔgɔn ta waati ni waati i n’a fɔ gɔfɛrɛnaman ka sariyaw ani sɔrɔko cogoya minnu bɛ ka wuli. O la, jagokɛlaw ka kan ka to kunnafoni labanw na, u kɛtɔ ka gɔfɛrɛnaman ka sɔrɔyɔrɔ ofisiyaliw walima ladilikɛla ŋanaw ɲininka sanni u ka dancɛ tigɛ jago kɛ ni Tchad ye. Kuncɛli la, Cad bɛ dumuniko musakaw waleya, ka takasi kɛrɛnkɛrɛnnenw kɛ fɛnw kan i n’a fɔ sɛnɛfɛnw, ka fara impositi minnu bɛ tali kɛ bolifɛnw na a ka jagofɛnw na. Nin fɛɛrɛ ninnu kun ye ka kɛnɛyako ɲɛnabɔ ka ɲɛ ani ka dusu don sɔrɔ yiriwali sabatili la jamana kɔnɔ ka sɔrɔ ka nafa farali sabati seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ sɛnɛko ni nafolosɔrɔko.
Sɛbɛn minnu ka kan ka kɛ walasa ka taa ni u ye jamana wɛrɛw la
Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. A ka nafolo suguya caman n’a ka seko ni dɔnko, Cad jamana bɛ ni jagokɛla ka seere caman ye walasa k’a ka jagokɛtaw kɛcogo ɲuman n’a tiɲɛni sabati. Tchad jamana na, jagokɛlaw ka seereyaw jɔnjɔn dɔ ye bɔyɔrɔsɛbɛn ye. Nin sɛbɛn in bɛ kɛ dalilu ye min b’a jira ko fɛn minnu bɛ bɔ Tchad jamana na, olu dilanna, u dilannen don, walima u baara kɛra jamana kɔnɔ. O bɔyɔrɔsɛbɛn fana b’a sɛgɛsɛgɛ ko fɛnw bɛ sariya kɛrɛnkɛrɛnnenw dafa i n’a fɔ sigida kɔnɔkow wajibiyalenw, nafa farali, ani sariyaw labatoli minnu bɛ sirataama. Ka fara bɔyɔrɔsɛbɛn kan, Cad jamana fana bɛ ni jagokɛlaw ka seere kɛrɛnkɛrɛnnenw ye izini suguya caman na. Misali la, sɛnɛfɛnw ka kan ka tugu jiriw saniya sariyaw kɔ minnu sigilen don diɲɛ tɔnbaw fɛ i n’a fɔ diɲɛ jiriw lakanani bɛnkan (IPPC). IPPC ka seereyaw b’a to fɛnw i n’a fɔ jiridenw, nakɔfɛnw, ani sumanw, fɛnɲɛnamaw ni banaw tɛ u la. O tɛmɛnen kɔ, Tchad ka petoroli baarakɛlaw bɛ Export Permit de wajibiya petoroli sɛnɛbali walima petoroli fɛnw na. Nin yamaruya in bɛ diɲɛ jago sariyaw labatoli sabati minnu ɲɛsinnen bɛ fanga sɔrɔta ma. Ni u ye o seere sɔrɔ, Tchad petoroli feerelaw b’a jira k’u ka petoroli cilenw bɛ tugu taabolo bɛnnenw kɔ, wa u bɛ sariya kɔnɔ. Tchad fana bɛ yiriwali sabatili bila jɔyɔrɔ fɔlɔ la, sigida laminiko kɛcogo ɲumanw fɛ. O de kosɔn, jagokɛlaw ka seereyaw dɔw sinsinnen bɛ fɛnw kan minnu tɛ sigida lakana i n’a fɔ yiri minnu bɛ sɔrɔ yɔrɔ sabatilen na walima fini minnu tɛ sigida lakana, minnu dilannen don ni fɛnɲɛnamafagalanw ye i n’a fɔ bɔgɔ walima bagan. Kuma bɛɛ la, nin jagokɛlaw ka seereyaw suguya ninnu b’a jira ko Cadi jamana cɛsirilen don ka sariyaba kɔrɔw labato a ka jagokɛcogo la, k’a sɔrɔ a bɛ diɲɛ jago sariyaw labatoli sabati. O fɛɛrɛw tɛ kɛ sababu ye ka fɛn dilannenw jogo sabati dɔrɔn, nka u bɛ kɛnɛya ni dannaya fana sabati Tchadi jamana feerelaw n’u ka diɲɛ jagokɛɲɔgɔnw cɛ.
Logistiki min bɛ ladilikan di
Tchad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Afiriki cɛmancɛ la, min bɛ gɛlɛya kɛrɛnkɛrɛnnenw lase fɛnw ladonni ni bolifɛnw ma. Nka, fɛɛrɛ damadɔ bɛ yen minnu bɛ se ka kɛ walasa ka fɛnw ladonni baara ɲumanw kɛ ani ka da u kan jamana kɔnɔ. Tchad jamana na, logistiki baarakɛlaw minnu bɛ ladilikan di kosɛbɛ, olu dɔ ye DHL ye. U ka rezow ni u ka dɔnniyaba fɛ mara kɔnɔ, DHL bɛ baara caman kɛ i n’a fɔ fɛnmarayɔrɔw, dumuniko, doni tali, ani fɛnw lase teliya la. U ka diɲɛ dɔnniya b’a to baara ka ɲɛ ani ka fɛnw lase waati bɛnnen na. Logistiki tɔn tɔgɔba wɛrɛ min bɛ baara kɛ Tchad, o ye Maersk ye. U lakodɔnnen don u ka dɔnniya fɛ konteyna kurunbokari la ani fɛnw dilancogo jɛlenw ɲɛnabɔli la, Maersk bɛ dɛmɛ don fɛnw na minnu bɛ bɔ laban na ka taa a laban na, i n’a fɔ kɔgɔjida la doni tali, fiɲɛ doni, dugu kɔnɔ doni tali, dumuniko ɲɛnabɔli ani izini furakɛli kɛrɛnkɛrɛnnenw i n’a fɔ doni tiɲɛnenw walima poroze doni tali. Baarakɛda minnu bɛ sigida labɛncogo ɲini Cad yɛrɛ kɔnɔ, Socotrans Group bɛ ladilikan di kosɛbɛ. Ni san caman dɔnniya bɛ baara la jamana ka dugukoloko gɛlɛnw n’a sariyasunba kɔnɔ ; u bɛ baara kɛtaw kɛ minnu bɛ kɛ ka kɛɲɛ ni mɔgɔw sago ye i n’a fɔ sirabakan-taama (taama-taama min bɛ kɛ ni funteni hakɛ ye), fɛnmarayɔrɔw/ marayɔrɔw ka fara fɛnw bɔli & cili kan walasa fɛnw ka taa teliya la Tchad jamana bɛɛ kɔnɔ. Ka fara o diɲɛ tɔnba ninnu ka kɛta kan; mɔgɔ bɛ se fana ka baara kɛ ni sigida ka posita baara ye min bɛ kɛ La Poste Tchadienne fɛ (Tchadian Post). Hali n’a sinsinnen don fɔlɔ jamana kɔnɔ bataki cicogo kan; u bɛ diɲɛ kɔnɔ bataki teliya baara fana kɛ jɛkafɔ fɛ ni cidenw ka tɔnbaw ye i n’a fɔ EMS walima TNT. I n’a fɔ a bɛ kɛ cogo min na tuma bɛɛ, i mana logistiki dilanbaga min sugandi a nafa ka bon ka jateminɛ kɛ fɛnw na i n’a fɔ sɔngɔko sigicogo & jɛlenya kɛrɛfɛ tuguni/tracing sekow wdfl, sanni i ka bɛnkan si laban. Ani fana; ikomi funteni min tɛ se ka muɲu, o bɛ kɛ samiyɛ kalow la mɔgɔ ka kan k’a sɛgɛsɛgɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la ni fɛn sɛgɛsɛgɛlenw mago bɛ funteni kɔlɔsili la u tɛmɛtuma na; kɛrɛnkɛrɛnnenya la ni suguya sabatilenw tɛ o fɛɛrɛ in sɔrɔ ka da a kan
Sannikɛlaw ka yiriwali siraw

Jagokɛyɔrɔw jirali nafamaw

Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. Hali n’a bɛ yiriwali gɛlɛya caman sɔrɔ, a kɛra yɔrɔ ye min bɛ diɲɛ sannikɛlaw ɲɛnajɛ, wa a y’a cɛsiri walasa ka yiriwali sira jɔnjɔnw ni jagokɛyɔrɔw sigi senkan. Dugukolo kan sannifeere sira nafama dɔ ye Cad jamana ye, o ye Duniya Jagokɛyɔrɔ (ITC) ye. ITC ni Cad ye baara kɛ ɲɔgɔn fɛ walasa k’a ka jagokɛcogo ɲɛ ka taa a fɛ, a kɛtɔ ka kalan kɛ, ka fɛɛrɛbɔ dɛmɛ, ani ka suguya ɲinini kɛ. ITC ka porogaramu min bɛ wele ko « Export Quality Management », o sababu fɛ, Tchadi sɛnɛfɛnw dilannikɛlaw ye dɔnniya nafama sɔrɔ diɲɛ sariyaw labatoli kan ani ka don diɲɛ suguyaw la. Ka fara ITC kan, Cad bɛ nafa sɔrɔ fana marabolo jagokɛjɛkulu suguya caman na i n’a fɔ Cɛma Afiriki jamanaw ka sɔrɔko jɛkulu (ECCAS) ani Cɛma Afiriki sɔrɔko wariko jɛkulu (CEMAC). O jɛkuluw ye dɛmɛ don ka mara kɔnɔ jago yiriwa, fɛɛrɛw fɛ i n’a fɔ jago gɛlɛyaw bɔli, wariko siraw yiriwali, ani sɔrɔko jɛkafɔ sabatili jamanadenw ni ɲɔgɔn cɛ. Tchad fana bɛ san o san diɲɛ jagokɛyɔrɔ caman kɛ minnu bɛ sannikɛla ŋanaw sama ka bɔ diɲɛ fan bɛɛ la. Ko kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ ye "FIA - Salon International de l'Industrie Tchadienne" (Tchad iziniw ka diɲɛ jagokɛyɔrɔ ye), min bɛ kɛ sababu ye ka Tchad ka izini seko jira. A bɛ sigida fɛn dilannikɛlaw, fɛnw donbagaw/bɔbagaw, waridonnaw, ani ɲɛmɔgɔba dɔw lajɛ ɲɔgɔn fɛ seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ sɛnɛ, sɛnɛko, fanga, fɛnsɔrɔko yiriwali. Jagokɛyɔrɔba wɛrɛ min bɛ kɛ Tchad, o ye "SALITEX" (Salon de l'Industrie Textile et Habillement du Tchad) ye, min sinsinnen bɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la finiko ni finiko baarakɛyɔrɔw kan. Nin ko in bɛ sababu di Tchad finiko dilannikɛlaw ma u ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw ye minnu bɛ se ka finiw ni finiko fɛn ɲumanw ɲini. O tɛmɛnen kɔ,"AGRIHUB Salon International l'Agriculture et de l'Elevage au Tchad" sinsinnen bɛ sɛnɛfɛnw ni baganmara seko ni dɔnko siratigɛ la, marabolo ɲɛmɔgɔw ni diɲɛ kɔnɔ fɛnw donbagaw bɛɛ bɛ u sen don jagokɛyɔrɔw la minnu ɲɛsinnen bɛ sɛnɛko ni baganmara ma. Ka fara nin san o san jagokɛyɔrɔw kan, Cad bɛ nafa fana sɔrɔ a ka jɛɲɔgɔnya la ni diɲɛ tɔnba dɔw ye i n’a fɔ diɲɛ jagokɛlaw ka tɔnba (OMC) ani Afiriki yiriwali banki (AfDB). O baaradaw bɛ wariko, fɛɛrɛdɛmɛ, ani politiki ladilikanw di walasa ka Cad ka jago seko yiriwa ani k’a ni diɲɛ suguw cɛsiri. Kuncɛli la, k’a sɔrɔ yiriwali gɛlɛya suguya caman bɛ Cad jamana na, a sera ka diɲɛ sannifeere sira nafamaw sigi senkan jɛkuluw sababu fɛ i n’a fɔ ITC ani marabolo jagokɛlaw ka tɔnw. Jamana bɛ jagokɛyɔrɔ caman fana kɛ minnu bɛ diɲɛ sannikɛlaw sama minnu bɛ sababu ɲini seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ izini, finiko/fini, sɛnɛ/baganmara. Ni a y’a sen don kosɛbɛ o siraw la ani ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni diɲɛ tɔnba dɔw ye i n’a fɔ OMC ani AfDB, Cad b’a ɲini k’a ka jago seko bonya ka taa a fɛ.
Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. Ɛntɛrinɛti sɔrɔli bɛ ka bonya ka taa a fɛ Tchad jamana na, ɲininikɛlan damadɔ minnu bɛ fɔ kosɛbɛ, olu ye mɔgɔw diyabɔ a baarakɛlaw fɛ. Ɲininikalan minnu bɛ Kɛ ka caya Tchad jamana na olu dɔw ye: 1. Google - Siga t’a la, ɲininikɛlan min ka di kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, Google bɛ baara kɛ kosɛbɛ Cad jamana fana na. K’a ta ɲininiw bɛɛ lajɛlen na ka se kunnafoni kɛrɛnkɛrɛnnenw walima sitiw sɔrɔli ma, Google bɛ se ka sɔrɔ www.google.com kan. 2. Yahoo - Yahoo Search ye ɲininikɛlan wɛrɛ ye min bɛ Kɛ ka caya Tchad jamana na. Ka fara ɲinini jaabiw dicogo kan, Yahoo bɛ baara wɛrɛw fana Kɛ i n’a fɔ kibaruyaw, imɛri, wariko, ani fɛn wɛrɛw. A bɛ se ka sɔrɔ www.yahoo.com kan. 3. Bing - Bing ye Microsoft ka ɲininikɛlan ye min ye mɔgɔw kanu kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, wa a bɛ baara kɛ kosɛbɛ fana Tchad jamana na ɛntɛrinɛti ɲininiw kama. A bɛ ɛntɛrinɛti jaabiw di ka fara fɛn wɛrɛw kan i n’a fɔ taama kunnafoniw ani ja ɲinini. Bing bɛ se ka sɔrɔ www.bing.com kan. 4. Qwant - Qwant ye ɲininikɛlan ye min sinsinnen bɛ danbeko kan, min ye dɔ fara a baarakɛcogo kan baarakɛlaw cɛ minnu haminanko ye kunnafonidilanw lakanani ni danbeko koɲɛw ye diɲɛ kɔnɔ, hali minnu bɔra Tchad. Baarakɛlaw bɛ se ka Qwant ka baarakɛminɛnw sɔrɔ www.qwant.com kan. 5 . DuckDuckGo- I n’a fɔ Qwant, DuckDuckGo bɛ sinsin kosɛbɛ baarakɛlaw ka gundo kan, a kɛtɔ ka mɔgɔ yɛrɛ ka kunnafoniw nɔfɛtaama walima ka baarakɛlaw ka kunnafoniw mara piblisite laɲinitaw kama . A ye tugubaga kɛrɛnkɛrɛnnenw sɔrɔ diɲɛ kɔnɔ, wa Tchadi baarakɛlaw bɛ se ka sɔrɔ a la www.duckduckgo.com kan. Ninnu ye ɲininikɛlan dɔw ye minnu bɛ kɛ ka caya, mɔgɔw bɛ u jigi da minnu kan baara suguya caman na k’u to ɛntɛrinɛti lajɛ la ka bɔ Tchad dankanw na.

Ɲɛ jɛmanbaw

N b'a fɔ, nka Cad tɛ jamana ye; tiɲɛ na, a ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, min bɛ Cɛma Afiriki. Nka, a bɛ iko i bɛ se ka Cad wele ko mɔgɔ dɔ tɔgɔ walima a tɔgɔla tɔgɔ. N’o kɛra, i ka kumasen wɛrɛw di walima k’i ka ɲininkali ɲɛfɔ walasa ne ka se k’i dɛmɛ ka ɲɛ.

Jagokɛyɔrɔbaw

Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. A bɛ ka yiriwa hali bi ɛntɛrinɛti jago siratigɛ la, wa sisan, ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba damadɔ bɛ baara kɛ jamana kɔnɔ. Tchad jamana ka ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan: 1. Jumia (www.jumia.td): Jumia ye ɛntɛrinɛti suguba dɔ ye min ka bon kosɛbɛ ani min ka di kosɛbɛ Afiriki kɔnɔ. U bɛ fɛn suguya caman dilan k’a ta ɛntɛrinɛti, finidoncogo, cɛɲi, minɛnw na ka taa a bila du kɔnɔfɛnw na. 2. Shoprite (www.shoprite.td): Shoprite ye suguba cakɛda lakodɔnnen ye min fana bɛ ɛntɛrinɛti feerekɛyɔrɔ dɔ baara Tchad. U bɛ dumunifɛnw ni du kɔnɔfɛnw suguya caman di walasa ka taa ni u ye. 3. Afrimalin (www.afrimalin.com/td): Afrimalin ye ɛntɛrinɛti kan kunnafonidilan ye min b’a to baarakɛlaw bɛ se ka fɛn kuraw walima fɛn kɔrɔw san ani k’u feere i n’a fɔ mobili, ɛntɛrinɛti, minɛnw, ani fɛn wɛrɛw. 4. Libreshot (www.libreshot.com/chad): Libreshot ye ɛntɛrinɛti sannikɛyɔrɔ ye min sinsinnen bɛ fɔlɔ ɛntɛrinɛti kan i n’a fɔ telefɔni seleke naani, ɔridinatɛri, kamera, fɛn wɛrɛw ani a bɛ fɛnw lase Tchad jamana bɛɛ kɔnɔ. 5. Chadaffaires (www.chadaffaires.com): Chadaffaires bɛ fɛn suguya caman dilan, k’a ta finiw na ka se ɛntɛrinɛti ma, sɔngɔ bɛrɛbɛrɛ la, ka ɲɛsin a ka kiliyanw ma Tchad. A nafa ka bon k’a dɔn ko nin yɔrɔ ninnu sɔrɔli bɛ se ka ɲɔgɔn ta waati kɔnɔ k’a sababu kɛ fɛn caman yeli ye ɛntɛrinɛti jago siratigɛ la walima mara suguya caman sɛgɛsɛgɛli la minnu bɛ tali kɛ Tchad suguw cogoya kɛrɛnkɛrɛnnenw na. Aw k’a kɔlɔsi ko nin kunnafoniw bɛ se ka Changé waati tɛmɛnen kɔfɛ ni plateforme kuraw bɔra kɛnɛ kan walima ni plateforme kɔrɔw bɛ ka wuli ka da suguw taabolo n’u ɲininiw kan. Ka fara o kan, a bɛna kɛ fɛɛrɛ ɲuman ye ka sigida lajɛ walima ɲininikɛlanw fɛ minnu kɛrɛnkɛrɛnnen don nafolo lakikaw la ka ɲɛsin ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔw ma minnu bɛ baara kɛ, minnu bɛ kɛrɛnkɛrɛnnenya la kiliyanw dɛmɛ minnu bɛ tchad kɔnɔ

Sosiyete ka kunnafonidilanw (médias sociaux) belebelebaw

Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan, a bɛ Cɛma Afrika. I n’a fɔ jamana yiriwalen, a ka ɛntɛrinɛti doncogo hakɛ ka dɔgɔ kosɛbɛ ni i y’a suma ni jamana tɔw ye. Nka, gɛlɛyaw bɛɛ n’a ta, Cad jamana bɛ ni sosiyete ka kunnafonidilan dɔw ye minnu ka di a jamanadenw ye. U damadɔw filɛ nin ye ka fara u ka siti URLw kan: 1. Facebook (www.facebook.com): Facebook ye sosiyete ka kunnafonidilan ye min bɛ baara kɛ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, Tchad jamana fana sen bɛ o la. A b’a to baarakɛlaw bɛ se ka kunnafoniw dilan, ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni u teriw ni u somɔgɔw ye, ka fotow ni wideyow tila ɲɔgɔn na, ani ka don nafabɔjɛkulu suguya wɛrɛw la. 2. WhatsApp (www.whatsapp.com): WhatsApp ye cikanw ciyɔrɔ ye min bɛ se ka kumaɲɔgɔnya kɛ ni sms, kumakan weleli, wideyow weleli, ani multimedia filew tilatilali ye i n’a fɔ fotow ni sɛbɛnw. A ye mɔgɔw kanu kosɛbɛ Cad jamana na k’a sababu kɛ a baara nɔgɔya n’a sɔngɔ ye. 3. Instagram (www.instagram.com): Instagram bɛ kɛ sababu ye ka baarakɛlaw bila ka fotow ni wideyow surunw tila u nɔfɛmɔgɔw walima jamanadenw cɛ. Baarakɛlaw bɛ se fana ka tugu jatew kɔ minnu ka di u ye walima minnu bɛ dusu don u kɔnɔ. 4. Twitter (www.twitter.com): Twitter ye microblogging site ye, baarakɛlaw bɛ se ka kunnafoni kuraw walima tweet surunw bila min kɔnɔ, minnu bɛ kɛ ni sms walima multimedia kɔnɔkow ye, taamasiyɛn dancɛ kɔnɔ min ye taamasiyɛn 280 ye tweet kelen kɔnɔ. 5. YouTube (www.youtube.com): YouTube lakodɔnnen don a ka baarakɛlaw ka wideyow lajɛlenba dɔ ladonni fɛ, minnu bɛ kuma barokun suguya caman kan, k’a ta ɲɛnajɛw la ka taa a bila kalanko kɔnɔkow la. . 7.LinkedIn(https://www.linkedin.com/): LinkedIn bɛ sinsin kosɛbɛ baarakɛlaw ka ɲɔgɔndɛmɛ kan, mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ bɛ kunnafonisɛbɛnw dilan minnu b’u ka baara kɛcogo jira k’a sɔrɔ u bɛ jɛɲɔgɔnya kɛ ni baarakɛɲɔgɔnw ye minnu bɔra izini suguya kelenw na. N’a Bɔra nin ‘sènfɛ-sɛbɛnw na minnu kofɔlen dòn san fɛ minnu bɛ baara Kɛ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ jamana suguya caman mɔgɔw fɛ Tchad fana sen bɛ o la- a bɛ Se ka Kɛ ko sigida-la-yɔrɔ dɔw bɛ yen kɛrɛnkɛrɛnnenya la Tchad dɔrɔn nka n’i y’a Sɔrɔ kunnafoni danmadɔw dira, a ka gɛlɛn k’u Fɔ ka ɲɛ. Aw k’a kɔlɔsi ko nin yɔrɔ ninnu sɔrɔli n’u sɔrɔli bɛ se ka kɛ danfara ye ka da ɛntɛrinɛti ɲɔgɔndan kelen-kelen bɛɛ kan ani u ka nafolo kan Tchad jamana na.

Industri tɔnba minnu bɛ yen

Cad, jamana min tɛ dugukolo kan, n’a bɛ Cɛma Afiriki, a ka izini tɔnba caman bɛ yen minnu bɛ seko ni dɔnko siratigɛ la. Tchad jamana ka izini tɔnba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan: 1. Tchad jagokɛlaw, izini, sɛnɛko ani minɛnko tɔnba (FCCIAM) - Nin jɛkulu in bɛ jago sira suguya caman jira Tchad jamana na, jago, izini, sɛnɛ, ani minɛnko i n’a fɔ. U ka siti in ye fcciam.org ye. 2. Tchad petoroli ɲininikɛlaw ka tɔn (ACOE) - ACOE ye tɔn ye min bɛ tɔnw lajɛ ɲɔgɔn fɛ minnu sen bɛ petoroli ɲinini ni a dilanni na Tchad jamana na. U ka siti in tɛ yen. 3. Jamana baarakɛlaw ka tɔnba (UNAT) - UNAT ye baarakɛlaw ka tɔnba ye min bɛ bɔ baarabolo caman na i n’a fɔ ɛntɛrinɛti, furakɛli, sariya, kalanko wdfl U ka siti kunnafoniw ma se ka sɔrɔ. 4. Tchad jiko ni saniya tɔnba (AseaTchad) - Nin tɔn in sinsinnen bɛ ji sanuman ni saniya yɔrɔw sɔrɔli sabatili kan Tchad jamana na, jɛkafɔ fɛ ni gɔfɛrɛnaman ka baaradaw ni diɲɛ jɛɲɔgɔnw ye. A fɔ man di nka kunnafoni si ma Sɔrɔ u ka siti ofisiyali kan. 5. Jamana bololabaarakɛlaw ka tɔnba (UNAPMECT) - UNAPMECT bɛ laadala bololabaarakɛlaw dɛmɛ ani k’u yiriwa, a kɛtɔ ka ɲɛjiraliw labɛn, ka kalanko siraw di u ma ani ka dɛmɛ don u ka fɛn dilannenw feereli la. A fɔ man di nka kunnafoni si ma Sɔrɔ u ka siti ofisiyali kan. 6. Jamana sɛnɛfɛnw dilanni jɛkuluw ka tɔnba (FENAPAOC) – FENAPAOC bɛ sɛnɛfɛnw dilannikɛlaw nafa jira sɛnɛkɛlaw ka tɔnw sen bɛ minnu na jamana fan bɛɛ la minnu b’a ɲini ka sɛnɛfɛnw sɔrɔcogo ɲɛ ka sɔrɔ ka sɛnɛkɛlaw ka ɲɛtaa lakana ka fara gɔfɛrɛnaman ka dɛmɛ kan ni a mago bɛ a la nka, ɛntɛrinɛti ladɛrɛsi ɲuman si ma sɔrɔ nin waati in na. Aw k’a dɔn ko tɔn dɔw bɛ se ka kɛ ni baarakɛyɔrɔw tɛ walima kunnafoni minnu bɛ sɔrɔ ɛntɛrinɛti kan, olu dan bɛ se ka kɛ k’a sababu kɛ fɛnw ye i n’a fɔ ɛntɛrinɛti jɛɲɔgɔnya danma walima ɛntɛrinɛti sɔrɔli dɛsɛ o jɛkuluw fɛ Tchad jamana kɔnɔ.

Jago ni jagokɛlaw ka sitiw

Cad ye jamana ye min tɛ dugukolo kan Cɛma Afiriki, sɔrɔko bɛ ka bonya ani jago ni wari bilali cogoyaw. Sɔrɔko ni jago siratigɛ la, siti caman bɛ yen minnu bɛ kunnafoni di jago kɛli kan Tchad jamana na. A ɲɛnama dɔw filɛ nin ye: 1. Jago, izini ani turisimu minisiriso - Nin gɔfɛrɛnaman ka siti ofisiyali in bɛ kunnafoniw di jago politiki, wariko siraw, ani sariyaw kan Tchad jamana na. Site web: http://jagokɛyɔrɔ-turisimu.td/ 2. Tchad jagokɛlaw, izini, sɛnɛko ani minɛnko tɔnba (CCIAM) - CCIAM ka siti in laɲini ye ka sɔrɔko baaraw yiriwa, a kɛtɔ ka dɛmɛ di jagokɛlaw ma minnu bɛ baara kɛ seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ sɛnɛ, sɛnɛko, izini. Site web: http://www.cciamtd.org/ Bamako, Mali. 3. Tchad wariko tɔnba (API) - API bɛ jamana wɛrɛw ka nafolodonni tilennen nɔgɔya, a kɛtɔ ka kunnafoni bɛɛ di wariko siraw kan, Tchad jamana ka seko ni dɔnko siratigɛ la. Site web: http://www.api-tchad.com/ Bamako, Mali. 4. Jamana ka nafolosɔrɔ yiriwali baarada (ANDI) - ANDI b’a sinsin nafolodonniw samali kan fɛɛrɛbɔ siratigɛ la i n’a fɔ fanga, fɛnsɔrɔ yiriwali, sɛnɛ a ka ɛntɛrinɛti yɔrɔ fɛ. Site web: https://andi.td/ Bamako, Mali. 5. Afiriki yiriwali banki kulu (AfDB) jamana biro - AfDB ka Cad jamana biro bɛ sɔrɔko kunnafoniw di minnu bɛ hakilinaw di ani kunnafoniw di seko ni dɔnko siratigɛ la i n’a fɔ fanga, sɛnɛ walasa ka kunnafoni sɔrɔcogo nɔgɔya waridonnaw ​​bolo. Site web: https://www.afdb.org/en/jamanaw/cɛmancɛ-afiriki/chad/chad-jamana-biro O sitiw bɛ nafolo nafamaw di mɔgɔ o mɔgɔ ma min b’a fɛ ka jago walima wariko siraw sɛgɛsɛgɛ Tchad jamana na. Nka ,aw k’a kɔlɔsi ko siti dɔw bɛ se ka sɔrɔ faransikan dɔrɔn de la min ye Tchad jamana ka kan ye

Jagokɛlaw ka kunnafoniw ɲinini sitiw

Jago kunnafonidilan caman bɛ yen minnu bɛ se ka kɛ Cad ye, minnu bɛ kunnafoniw di u ka jago jateminɛw kan ani taamasiyɛn minnu bɛ tali kɛ o la. A kɛrɛnkɛrɛnnen damadɔw filɛ nin ye: 1. Dugukolo kan jagokɛlaw ka tɔnba (ITC): Site web: http://www.trademap.org/Jamana_SelProductJamana_TS.aspx?nvpm=1%7c270%7c%7c%7cTOTAL%7cFɛn+Bɛɛ ITC ka platformu bɛ jago kunnafoniw bɛɛ di, i n’a fɔ fɛnw dondonni ni u bɔli jatew, jagokɛɲɔgɔnw sanfɛla, jagokɛla ŋanaw, ani sɔrɔko jiralanw Tchad jamana na. 2. Diɲɛ jagokɛcogo jɛlen (WITS): Site web: https://wits.worldbank.org/Jamana ka kunnafoni/en/CHD WITS ye Diɲɛ Banki ka baara ye min bɛ kɛ sababu ye ka se ka diɲɛ kunnafonidilan suguya caman sɔrɔ, kunnafoniw bɛ sɔrɔ minnu kɔnɔ minnu ɲɛsinnen bɛ jagokow ma. A b’a to baarakɛlaw bɛ se ka Cad ka jago kɛcogo sɛgɛsɛgɛ ka kɛɲɛ ni fɛn dilannen walima jɛɲɔgɔn jamana ye. 3. Duniya Kelenyatɔnba ka Comtrade ka kunnafonidilan: Site web: https://comtrade.un.org/data/ Kalanjɛ ni sɛbɛnni: kalanjɛ ni sɛbɛnni gafew. Comtrade ye diɲɛ jagokɛlaw ka jatebɔw marayɔrɔ ofisiyali ye min bɛ mara Duniya Kelenyatɔnba ka jatebɔ ɲɛmɔgɔso fɛ. A kɔnɔ, fɛnw dondonni ni u bɔli kunnafoniw bɛ sɔrɔ jamanaw kɔnɔ diɲɛ kɔnɔ, Tchad fana sen bɛ o la. 4. Afiriki ka jagokɛlaw ka jagokɛyɔrɔba (Afreximbank) ka jago kunnafonidiyɔrɔ : Site web: https://www.jagokɛlaw ka kunnafonidisɛbɛn.org/chad/ Afreximbank ka dakun bɛ kunnafoniw di jamana kɛrɛnkɛrɛnnenw ma fɛnw dondonni kan, fɛnw bɔli jamana kɔkan, tarifuw, fɛɛrɛw minnu tɛ tarifu ye, suguya sɔrɔli wajibiyalenw, ani jago siratigɛ la kunnafoni wɛrɛw minnu bɛ tali kɛ Tchad jamana na. 5. Cɛma-Afiriki sɔrɔko ni wariko jɛkulu (CEMAC): Site web: http://www.cemac.int/en/ Bamako, Mali. Hali n’a ma sinsin jago kunnafonidilanw ɲininkaliw dɔrɔn kan i n’a fɔ sɔrɔyɔrɔ tɛmɛnen minnu kofɔra sanfɛ; CEMAC ka siti ofisiyali bɛ sɔrɔko kunnafoniw di jamanadenw kan minnu bɛ Cɛma Afiriki mara la, wariko jiralanw sen bɛ o la minnu bɛ se ka kɛ nafa ye Cad ka jagokɛwalew faamuyali la o hukumu kɔnɔ. O sitiw ka kan ka nafolo caman di aw ma walasa ka Cad jamana ka diɲɛ jago kɛcogo fan caman sɛgɛsɛgɛ ani jatebɔ minnu bɛ tali kɛ o la. Aw k’a kɔlɔsi ko kunnafoniw sɔrɔli n’u tiɲɛni bɛ se ka ɲɔgɔn ta yɔrɔ wɛrɛw la. A ka ɲi ka taa gɔfɛrɛnaman ka sɔrɔyɔrɔ ofisiyaliw la ni a mago bɛ a la walasa ka kunnafoni kuraw ni tiɲɛnenw sɔrɔ.

B2b plateformes (plateformes B2b) ye

Cad, n’o ye jamana ye min tɛ dugukolo kan Cɛma Afiriki, a ye B2B sira suguya caman yiriwali ye minnu bɛ jago ni jago siraw nɔgɔya. B2B-platform kɛrɛnkɛrɛnnen dɔw filɛ nin ye Cad jamana na ka fara u ka siti ladɛrɛsiw kan: 1. TradeKey Chad (www.tradekey.com/cm_chad): TradeKey ye diɲɛ B2B sugu ye, jamana wɛrɛw ka tɔnw bɛ se ka ɲɔgɔn sɔrɔ yɔrɔ min na, ka fɛnw ni baarakɛminɛnw jago. A bɛ sira di Tchadi jagokɛlaw ma walasa u ka se k’u seko bonya diɲɛ kɔnɔ. 2. Tchad jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn (www.exporters-directory.com/chad): Nin kunnafonisɛbɛn in kɛrɛnkɛrɛnnen don ka Tchad jagokɛlaw tɔgɔ sɛbɛn ka bɔ izini suguya caman na i n’a fɔ sɛnɛ, sɛnɛko, fɛn dilanni, ani fɛn wɛrɛw. Sigida jagokɛlaw bɛ se k’u ka fɛn dilannenw jira u ka kiliyanw na minnu bɛ se ka kɛ u ka kiliyanw ye diɲɛ fan bɛɛ. 3. Afiriki jago ɲɛw - Tchad (www.africa-businesspages.com/chad): Afiriki jago ɲɛw ye ɛntɛrinɛti kan kunnafonisɛbɛn ye min sinsinnen bɛ Afiriki jagokɛlaw kan. A bɛ dakun kɛrɛnkɛrɛnnen dɔ di tɔnw ma minnu bɛ baara kɛ Tchad jamana na walasa k’u ka fɛn dilannenw walima u ka baarakɛminɛnw lase sigida ni diɲɛ sannikɛlaw ma. 4. Alibaba Tchad (www.alibaba.com/countrysearch/TD/chad-whole-seller.html): B2B siraba dɔ ye diɲɛ kɔnɔ, Alibaba bɛ sababu di Tchad jagokɛlaw ma u ka se ka sannikɛlaw sɔrɔ ka bɔ diɲɛ fan bɛɛ la. Fɛn dilanbagaw bɛ se ka kunnafonisɛbɛnw dilan minnu b’u ka fɛnw jira ani ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw ye minnu b’a fɛ. 5. GlobalTrade.net - Cad (www.globaltrade.net/chad/Trade-Partners/): GlobalTrade.net bɛ kunnafoniw di jagokɛɲɔgɔnw ni baarakɛlaw kan minnu kɛrɛnkɛrɛnnen don jamana suguya caman ma diɲɛ kɔnɔ, Tchad fana sen bɛ o la. A bɛ kɛ nafolo nafama ye walasa ka Tchad ka tɔnw ni jagokɛɲɔgɔn minnu bɛ se ka kɛ jamana kɔkan, olu cɛsiri. 6.DoingBusinessInChad(www.doingbusinessin.ch/en-Chinese)Nin yɔrɔ in bɛ kunnafoni bɛɛ di ka ɲɛsin jago kɛli ma Tchad jamana na i n’a fɔ sariya wajibiyalenw/sariyasenw,taxation,business sectors etc.A fana b’a to baarakɛlaw bɛ se ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni baarakɛlaw ye minnu bɛ jago kɛ a kɔnɔ chadian sugu la Aw k’a kɔlɔsi ko o sitiw bɛ baarakɛcogo ni baarakɛcogo suguya wɛrɛw di. Sani i ka jagokɛɲɔgɔnya si kɛ, a nafa ka bon ka ɲinini kɛ kosɛbɛ ani ka sɛgɛsɛgɛli kɛ walasa ka jɛɲɔgɔnw ka sariyatigiya n’u ka dannaya sɔrɔ.
//