Jagokɛyɔrɔw jirali nafamaw
Vanuatu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a bonya n’a yɔrɔ ka jan, a bɛ waso diɲɛ sannifeere sira nafama caman na ani jagokɛyɔrɔw jirali minnu bɛ kɛ sababu ye k’a ka sɔrɔ yiriwali sabati.
Dugukolo kan sannifeere siraba dɔ min bɛ kɛ Vanuatu, o ye gɔfɛrɛnaman ka baarakɛda ofisiyaliw ye. Vanuatu jamana ka fɛnsɔrɔko ni tenderi tɔnba (NSTB) jɔyɔrɔ ka bon kosɛbɛ fɛnw ni baarakɛminɛnw sanni na gɔfɛrɛnaman ka baarakɛda suguya caman ye. Dugukolo kan jagokɛlaw bɛ se ka u sen don tenderiw la minnu labɛnna NSTB fɛ walasa ka ɲɔgɔn sɔrɔ gɔfɛrɛnaman ka bɛnkansɛbɛnw na.
Sanni sira nafama wɛrɛ ye ONGw ni dɛmɛjɛkuluw ye minnu bɛ baara kɛ Vanuatu. O jɛkuluw ka teli ka fɛnw sɔrɔ diɲɛ kɔnɔ walasa k’u ka porozɛw dɛmɛ, i n’a fɔ sɛnɛkɛminɛnw, furakɛlifɛnw, kalankɛminɛnw ani jɔlifɛnw. Ni jagokɛlaw ye jɛɲɔgɔnya kɛ ni o jɛkuluw ye walima ka kɛ u ka feerekɛlaw ye, jagokɛlaw bɛ se ka don o sugu la.
Jagokɛlaw ka ɲɛjiraliw ni jirali siratigɛ la, Vanuatu bɛ san o san "Made In Vanuatu" Jagokɛlaw ka ɲɛnajɛba kɛ. Nin kɛnɛ in bɛ sigida ka fɛnw jira k’a ta bololabaara la ka se sɛnɛfɛnw ma, wa a b’a to jamana kɔnɔ tɔnw ka fara diɲɛ jagokɛlaw ka se ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni sannikɛlaw ye minnu bɛ se ka kɛ. A bɛ kɛ sababu ye ka Vanuatu ka fɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw jira ka sɔrɔ ka jagokɛlaw ka ɲɔgɔndɛmɛ siraw yiriwa.
Ka fara o kan, n’i sen bɛ marabolow ka jagokɛyɔrɔw la, o bɛ se ka nafa don fana jagokɛlaw la minnu bɛ baara kɛ Vanuatu. Jagokɛlaw ka ko kɛlenw i n’a fɔ Melanesian Arts & Cultural Festival, olu bɛ taamakɛlaw sama ka bɔ u sigiɲɔgɔn jamanaw na i n’a fɔ Papuwasi Gine, Fidji, Solomani gunw ani Nouvelle Caledonia. O ko suguw bɛ laadalakow falenfalen sabati ka sɔrɔ ka jagokɛɲɔgɔnya nɔgɔya jamana minnu sen bɛ o la.
Ka fara o kan,Vanuatu ka gɛrɛ Ɔsitarali la, o b’a kɛ yɔrɔ ye min ka di Ɔsitarali jamana donbagaw ye minnu bɛ fɛnw walima baarakɛminɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw ɲini minnu bɛ bɛn u ka sugu laɲinitaw ma walima u ka jogoɲumanya sariyaw ma.Jamana ka izini minnu ɲɛsinnen bɛ jagokɛyɔrɔw ma, olu dɔw ye sɛnɛ ye (kɛrɛnkɛrɛnnenya la sɛnɛ biologiki), mɔni (tuna ye fɛnba ye laɲini), turisimu ni ɲɔgɔn cɛ baarakɛminɛnw/fɛn minnu bɛ tali kɛ ɲɔgɔn na,i n’a fɔ eko-turisimu yɔrɔw,mɔni sariyasunw,vanili bɔli wdfl.Ni laseli kɛra ka ɲɛ Ɔsitarali jagokɛyɔrɔw la,i n’a fɔ jamana ka fɛn dilanni dɔgɔkun, Fine Food Australia ani International Sourcing Fair, Vanuatu feerelaw bɛ se ka sannikɛlaw sama ka bɔ Ɔsitarali jamana ka feerekɛlaw ka suguba la.
Ka fara o kan, diɲɛ jagokɛlaw bɛ se ka ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔw sɛgɛsɛgɛ walasa ka se Vanuatu sugu la. Ɛntɛrinɛti suguw i n’a fɔ Alibaba, sigida jagokɛlaw ye baara kɛ ni olu ye walasa ka fɛnw bila jamana wɛrɛw la i n’a fɔ kava ani bololabaara. Ni jɛɲɔgɔnya kɛra ni nin yɔrɔ ninnu ye walima ka baara kɛ ni nizɛri feereli fɛɛrɛw ye minnu bɛ sigidamɔgɔw laɲini, diɲɛ tɔnbaw bɛ se ka nin jagokɛcogo in sɔrɔ ɛntɛrinɛti kan min bɛ ka bonya.
Kuncɛli la, hali n’a ka dɔgɔ ani a yɔrɔ ka jan,Vanuatu bɛ diɲɛ sannifeere sira nafama caman di ani jagokɛyɔrɔw jirali jagokɛlaw ye. K’a ta gɔfɛrɛnaman ka tenderiw la ka se ONGw ka jɛɲɔgɔnyaw ma, sababu bɛ yen ka ɲɛsin tɔnw ma ka fɛnw ni baarakɛminɛnw di. Ka i sen don jagokɛyɔrɔw la i n'a fɔ "Made In Vanuatu" Jagokɛyɔrɔ walima marabolow ka ko kɛtaw fana bɛ jagokɛlaw ka jɛɲɔgɔnya nɔgɔya. Ka fara o kan,Ɔsitarali jamana donbagaw minnu bɛ fɛn/baara kɛrɛnkɛrɛnnenw ɲini, olu bɛ se ka fɛn dilanbagaw sɔrɔ minnu bɛ se ka kɛ Vanuatu ka jagokɛyɔrɔw la minnu ɲɛsinnen bɛ jagokow ma.A laban na, ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔw bɛ sira wɛrɛ di diɲɛ tɔnbaw ma minnu b’a ɲini ka u jɔyɔrɔ sigi Pasifiki jamana in kɔnɔ.
Ɲininikalan minnu bɛ kɛ tuma caman na
Vanuatu ye gun jamana cɛɲi ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a yɔrɔ ka jan, a bɛ se ka ɲininikɛlan damadɔ sɔrɔ minnu bɛ kɛ ka caya, minnu ka di a sigibagaw ye. Nin ye ɲininikɛlan dɔw ye minnu bɛ kɛ ka caya Vanuatu dugu kɔnɔ:
1. Google (www.google.vu): Siga t’a la, Google ye ɲininikɛlan ye min ka di kosɛbɛ ani min bɛ baara kɛ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, Vanuatu fana sen bɛ o la. A bɛ ɲinini jaabiw bɛɛ lajɛlen Di barokun suguya caman kan ani a bɛ ni baarakɛcogo ɲuman ye.
2. Bing (www.bing.com): Bing ye ɲininikɛlan wɛrɛ ye min lakodɔnnen don kosɛbɛ, n’a bɛ baara kɛ Vanuatu, a bɛ ɛntɛrinɛti ɲinini sekow di i n’a fɔ Google. A bɛ jaabiw di minnu bɛ se ka da u kan ani fɛn wɛrɛw i n’a fɔ ja ni wideyow ɲinini.
3. Yahoo! Ɲini (ɲini.yahoo.com): Yahoo! Ɲini fana bɛ Kɛ mɔgɔw fɛ minnu sigilen bɛ Vanuatu i n’a fɔ Google ni Bing nɔnabila. A bɛ jaabiw di minnu bɛ bɛn o ma, k’a sɔrɔ a bɛ kibaruyaw, waati jateminɛw, ani ɛntɛrinɛti baara wɛrɛw di.
4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo ye ɲininikɛlan ye min sinsinnen bɛ danbeko kan, min bɛ ka bonya diɲɛ kɔnɔ, min bɛ baarakɛlaw ka gundo lakana, n’a ma u yɛrɛ ka kunnafoniw mara walima k’u ka navigatiɔn kɛcogo lajɛ.
5. Yandex (yandex.ru): Hali n’a ma dɔn kosɛbɛ i n’a fɔ Google walima Bing, Yandex ka di Irisikan fɔbagaw ye diɲɛ kɔnɔ, Vanuatu sigibaga dɔw fana sen bɛ o la minnu bɛ Irisikan walima Ukrayinakan fɔ.
6. Ecosia (www.ecosia.org): Ecosia bɛ bɔ ɲininikɛlan tɔw la, bawo a bɛ jiriw turu n’a ka sɔrɔ ye min bɛ bɔ piblisite digilenw na u ka siti kan, k’a sɔrɔ a bɛ ɛntɛrinɛti ɲinini seko wasalenw di baarakɛlaw ma Vanuatu.
7 . StartPage (www.startpage.com): StartPage bɛ baarakɛlaw ka gundo lakana, a kɛtɔ ka kɛ cɛmancɛ ye baarakɛlaw ka ɲininiw ni Google ka algorisimu cɛ, k’a sɔrɔ a ma mɔgɔ yɛrɛ ka kunnafoniw walima ɛntɛrinɛti baara si mara minnu ɲɛsinnen bɛ ɲinini kɛlenw ma.
Nin ɲininikɛlan minnu bɛ kɛ ka caya, olu bɛ se ka sɔrɔ yɔrɔ bɛɛ la ni ɛntɛrinɛti ye, o b’a to mɔgɔ kelen-kelen minnu sigilen bɛ Vanuatu, olu bɛ se ka ɲinini kɛ ani ka dɔnniya sɔrɔ barokun suguya caman kan, kibaruyaw, jaw, wideyow ani fɛn wɛrɛw kan.
Ɲɛ jɛmanbaw
Vanuatu ye gun jamana cɛɲi ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a bɛ se ka kɛ ko a bonya ka dɔgɔ, a bɛ baara ni jago suguya caman kɛ minnu bɛ se ka sɔrɔ a ɲɛ jɛmanbaw kɔnɔ. Nin ye ɲɛ jɛmanw ɲɛbilasɛbɛn fɔlɔ dɔw ye Vanuatu, ka fara u ka sitiw kan:
1. Yellow Pages Vanuatu - Yellow Pages Vanuatu ka siti ofisiyali bɛ sigida jagokɛlaw ni baarakɛminɛnw kunnafonisɛbɛn caman di. Aw bɛ se k’u ka ɲɛ jɛmanw sɔrɔ www.yellowpages.vu kan.
2. Telefɔni gafe - Telefɔni gafe ye fɛn wɛrɛ ye min bɛ se ka da a kan walasa ka jagokɛlaw ka lisi ni mɔgɔw ka kunnafoniw sɔrɔ Vanuatu jamana bɛɛ kɔnɔ. U ka siti in bɛ se ka sɔrɔ www.phonebook.vu.
3. Jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn - Jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn siti bɛ baara kɛ ni izini suguya caman ye ani jago suguya caman minnu bɛ baara kɛ Vanuatu kɔnɔ. A bɛ se ka sɔrɔ ɛntɛrinɛti kan www.businessdirectory.vanuatutravel.info.
4. VLOOP - VLOOP ye fɛn kura ye min bɛ sigidamɔgɔw, turisiw ani jagokɛlaw cɛsiri Vanuatu, ɛntɛrinɛti kan kunnafonidilan dɔ fɛ min bɛ wele ko "VLOOP Yellow Pages. U ka siti in bɛ se ka sɔrɔ www.vloop.com.vu/yellow-pages.
5.Vanbiz Directories - Nin ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔ in bɛ Vanuatu kɔnɔ izini caman ɲɛfɔ, i n’a fɔ sigiyɔrɔ, feerekɛyɔrɔ, dumunikɛyɔrɔ, taama baaradaw, ani fɛn wɛrɛw. U ka lisi bɛɛ bɛ se ka lajɛ www.vanbiz.com kan.
Nin ɲɛ jɛmanw ɲɛ jɛmanw bɛ kunnafoni nafamaw di sigida jagokɛlaw kan i n’a fɔ ladɛrɛsi nimɔrɔw, ladɛrɛsiw, sitiw (ni u bɛ yen), fɛnw/baara minnu bɛ di, a ɲɔgɔnnaw, o b’a to dugudenw walima taamakɛlaw bɛ se ka sigida suguya caman sɔrɔ nɔgɔya la, u bɛ se ka minnu mago don u la k’u to Vanautau walima n’u sigilen bɛ Vanautau.
Jagokɛyɔrɔbaw
Vanuatu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a bɛ se ka kɛ ko a tɛ jɔyɔrɔba sɔrɔ ɛntɛrinɛti jago la n’i y’a suma ni jamana tɔw ye, ɛntɛrinɛti yɔrɔ damadɔ bɛ yen minnu bɛ kɛ ɛntɛrinɛti jago sira fɔlɔw ye Vanuatu. O jɔyɔrɔw bɛ fɛn suguya caman ni baara suguya caman dilan walasa ka sigidamɔgɔw ni diɲɛ kɔnɔ kiliyanw bɛɛ dɛmɛ. Vanuatu jamana ka ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔw filɛ nin ye:
1. Vtastiq.com: Nin ye Vanuatu ka ɛntɛrinɛti jagokɛyɔrɔba dɔ ye min bɛ fɛn caman dilan, i n’a fɔ ɛntɛrinɛti, finidonfɛnw, cɛɲafɛnw, so kɔnɔfɛnw, ani fɛn wɛrɛw. Site web bɛ wari saracogo lakananenw di ani cikanw cicogo dafalenw Vanuatu kɔnɔ.
Site web: https://www.vtastiq.com/ Bamako, Mali.
2. Priscilla’s Wonderland (priscillaswonderland.com): O ye ɛntɛrinɛti sugu ye, i bɛ se ka bololabaarakɛminɛn kɛrɛnkɛrɛnnenw sɔrɔ yɔrɔ min na, minnu dilannen don sigida bololabaarakɛlaw fɛ ka bɔ Vanuatu. U bɛ seko ni dɔnko, biyew, finiw, fɛn wɛrɛw ani laadala bololabaara suguya caman dilan.
Site web: https://www.priscillaswonderland.com/ Bamako, Mali.
3. Martintar Ɛntɛrinɛti sannikɛyɔrɔ (mosm.vu): I n’a fɔ ɛntɛrinɛti sannikɛyɔrɔ fɔlɔ dɔ Vanuatu, Martintar bɛ fɛn suguya caman dilan k’a ta finidoncogo ni fɛn wɛrɛw la ka se ɛntɛrinɛti ni dumunifɛnw ma sɔngɔ gɛlɛnw na.
Site web: http://mosm.vu/ Bamako, Mali.
4. Island Cart (islandcart.net): Nin yɔrɔ in sinsinnen bɛ sanni kɛcogo nɔgɔn di ɛntɛrinɛti kan kiliyanw ma Vanuatu, a kɛtɔ ka fɛn suguya caman dilan i n’a fɔ finiw, minɛnw, kɛnɛyafɛnw & farankanw ani fɛn wɛrɛw.
Site web: http://islandcart.net/ Bamako, Mali.
Aw k’a dɔn ko nin siti ninnu bɛ se ka kɛ ni fɛnw sɔrɔli dan ye walima u lase yɔrɔ kɛrɛnkɛrɛnnenw Vanutau kɔnɔ walima a kɔkan k’a sababu kɛ fɛn suguya caman ye i n’a fɔ fɛnw labɛncogo gɛlɛyaw walima suguw laɲinitaw. A ka ɲi tuma bɛɛ ka plateforme kelen-kelen bɛɛ ka sariyaw ni sariyakolow sɛgɛsɛgɛ sani i ka sanni kɛ walima ka layidu ta.
Sosiyete ka kunnafonidilanw (médias sociaux) belebelebaw
Vanuatu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a bonya ka bon, a bɛ sɔrɔ sosiyete ka kunnafonidilan caman kan minnu bɛ fɔ kosɛbɛ. Ninnu ye Vanuatu mɔgɔw bɛ baara kɛ ni sosiyete ka kunnafonidilanw ye ka fara u ka sitiw ladɛrɛsiw kan:
1. Facebook (https://www.facebook.com) - Facebook ye ɛntɛrinɛti yɔrɔ dɔ ye min bɛ baara kɛ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ, Vanuatu fana sen bɛ o la. A b’a to baarakɛlaw bɛ se ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni u teriw n’u somɔgɔw ye, ka fotow ni wideyow tila ɲɔgɔn na, ka don kuluw ni ko kɛtaw la, a ɲɔgɔnnaw.
2. Instagram (https://www.instagram.com) - Instagram ye foto ni wideyow tila-tila-yɔrɔ ye min bɛ ka bonya diɲɛ fan bɛɛ. Vanuatu mɔgɔ caman bɛ baara kɛ n’a ye walasa k’u ka don o don ko kɛlenw fɔ, ka fɛn yetaw bila i n’a fɔ jaw ni wideyow surunw, ka tugu baarakɛla tɔw kɔ, a ɲɔgɔnnaw.
3. Twitter (https://twitter.com) - Twitter bɛ kɛ microblogging platform ye min bɛ baarakɛlaw dɛmɛ u k’u hakilinaw walima u hakilinaw fɔ sms surunw kɔnɔ minnu bɛ wele ko tweets. Vanuatu mɔgɔw bɛ baara kɛ ni nin yɔrɔ in ye kun caman na i n’a fɔ kibaruyaw kurayali, ka jɛɲɔgɔnya kɛ ni mɔgɔ tɔgɔba walima mɔgɔba dɔw ye, walima k’u haminankow fɔ.
4. LinkedIn (https://www.linkedin.com) - LinkedIn sinsinnen bɛ fɔlɔ baarakɛlaw ka jɛɲɔgɔnya ni baara yiriwali siraw kan diɲɛ fan bɛɛ. Hali n’a bɛ se ka kɛ ko a tɛ baara kɛ kosɛbɛ Vanuatu n’i y’a suma ni plateforme wɛrɛw ye minnu kofɔlen don sanfɛ; baarakɛlaw minnu bɛ bɔ seko ni dɔnko siratigɛ la, olu bɛ baara kɛ ni LinkedIn ye baara ɲinini kama walima ka jago jɛɲɔgɔnyaw sigi senkan.
5. YouTube (https://www.youtube.com) - YouTube ye ɛntɛrinɛti kan wideyow tila-tilayɔrɔ ye, mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ bɛ se k’u yɛrɛ ka wideyow bila yɔrɔ min na walima ka kunnafoniw lajɛ minnu dilannen don mɔgɔ wɛrɛw fɛ diɲɛ kɔnɔ. Vanuatu mɔgɔw bɛ YouTube kɛ ɲɛnajɛw kama i n’a fɔ ka dɔnkilida videyow walima vlogw lajɛ minnu bilala sigida dɔnkilidalaw fɛ walima kɔnɔkow dabɔbagaw fɛ.
6.tiktok(https://www.tiktok.com)- tiktok ye mɔgɔw ka dɔnniya sɔrɔ kosɛbɛ diɲɛ kɔnɔ k’a sababu kɛ a ka wideyow kɔnɔkow cogoya surun ye.Baarakɛlaw bɔra Vanauta fana na ni cɛsiri ye ka wideyow kɛrɛnkɛrɛnnenw dilan minnu bɛ seko jira,Singing,Dancing,ComEdystents,etcTints,etcTints,etcTints .
A nafa ka bon k’a dɔn ko nin yɔrɔ ninnu diyabɔli n’u baara bɛ se ka ɲɔgɔn ta Vanuatu kɔnɔ, bawo a bɛ bɔ mɔgɔ kelen-kelen bɛɛ ka fɛɛrɛw la ani ɛntɛrinɛti sɔrɔli la.
Industri tɔnba minnu bɛ yen
Vanuatu ye gun jamana fitinin ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. I n’a fɔ jamana yiriwalen, a ka sɔrɔ bɛ a jigi da izini suguya caman kan walasa ka bonya ani ka yiriwa. Vanuatu ka izini tɔnba dɔw filɛ nin ye ka fara u ka sitiw kan:
1. Vanuatu jagokɛlaw ka tɔnba (VCCI) - VCCI ye jagokɛlaw ka tɔnba ye Vanuatu, a bɛ baarabolo caman jira i n’a fɔ sɛnɛ, turisimu, fɛn dilanni, ani baarakɛminɛnw. Site web: www.vcci.vu
2. Vanuatu Hotels & Resorts Association (VHRA) - VHRA laɲini ye ka jatigila baara yiriwa ani k’a dɛmɛ Vanuatu. A ka tɔndenw ye lotɛli, lafiɲɛbɔyɔrɔw, dunanw ka so ani sigiyɔrɔ wɛrɛw ye. Site web: www.vanuatuhotels.vu. Bamako, Mali
3. Koko tulu dilanni jɛkulu (PACO) - PACO bɛ coco tulu dilannikɛlaw ka lasigiden ye Vanuatu, a kɛtɔ ka lafasali ni dɛmɛ di tɔndenw ma minnu bɛ baara in kɛ. Site web: N/A
4. Sɛnɛko tɔnw - Sɛnɛ tɔn caman bɛ yen minnu bɛ sɛnɛfɛn suguya caman ladon i n’a fɔ kakawo, kafe, kava, kopra/kɔko, jiridenw/nakɔfɛnw/nɔnɔ/jɛgɛ sɛnɛ.
-- Cocoa Coconut Institute Limited (CCIL) – Ka sinsin kakawo ɲinini & yiriwali kan : N/A
-- Kafefeere yiriwali jɛkulu (CIDC): N/A
-- Kava sɛnɛkɛlaw ka tɔn – Kava sɛnɛbagaw dɛmɛni : N/A
-- Copra Buyers Association- Kopra/coco fɛnw sanbagaw ka lasigiden: N/A
5.Vanuatu nafolosɔrɔsiraw tɔnba (VFCA) - VFCA bɛ wariko kɛcogo ɲumanw yiriwa kɔgɔjida la bankiw kɔnɔ, ka sɔrɔ ka diɲɛ sariyaw labato kɛnɛyako ni wariko juguya kɛlɛli fɛɛrɛw la.
Site web: www.financialcentres.gov.vU/baarakɛlaw/vfca
6.Vanuaaku Pati Business Forum- Nin jɛkulu in laɲini ye ka tɔnba dɔw sen don barow la jago yiriwali ni sɔrɔko politiki kan.
Aw k’a kɔlɔsi ko tɔn dɔw bɛ se ka kɛ ni site web kɛrɛnkɛrɛnnenw ye walima ni dan bɛ u ka dondaw la. A ka ɲi ka kunnafoni labanw ɲini izini kɛrɛnkɛrɛnnenw kan walima ka taa gɔfɛrɛnaman ka jagokɛyɔrɔw la walasa ka nafolo wɛrɛw sɔrɔ.
Jago ni jagokɛlaw ka sitiw
Vanuatu ye gun jamana cɛɲi ye min bɛ Pasifiki Saheli Kɔgɔji la. Hali n’a ye jamana fitinin ye, a ka siti nafama caman b’a bolo minnu ɲɛsinnen bɛ a ka sɔrɔko n’a ka jago ma. Vanuatu ka sɔrɔko ni jago yɔrɔba dɔw filɛ nin ye:
1. Investissement Promotion Authority of Vanuatu (IPA): IPA ka siti in bɛ kunnafoniw di wari bilali kan Vanuatu, i n’a fɔ jagokɛlaw tɔgɔ sɛbɛnni, dusudonw ka ɲɛsin waridonnaw ma, ani wari bilali siraw. Aw bɛ se ka taa u ka siti kan https://www.investvanuatu.org/.
2. Vanuatu Nafolosɔrɔsiraw Komisiɔn (VFSC): Nin sariyasunba in bɛ wariko baarakɛlaw kɔlɔsi Vanuatu, i n’a fɔ bankiw, asiransi, lakanasɛbɛnw, ani dannaya baarakɛlaw. U ka siti ofisiyali ye http://www.vfsc.vu/ ye.
3. Vanuatu jagokɛlaw ka tɔnba (VCCI): VCCI bɛ jagokɛlaw ka nafaw jira Vanuatu, a kɛtɔ ka baara suguya caman kɛ i n’a fɔ jagokɛlaw dɛmɛni, jɛɲɔgɔnya siraw, kalan bolodalenw, ani lafasali kɛli politiki ɲɛtaa kama. Aw bɛ se ka kunnafoni wɛrɛw sɔrɔ http://vcci.vz/ kan.
4. Jago minisiriso : Jago minisiriso ka siti in bɛ kunnafoniw di diɲɛ jago politiki kan, taabolo minnu bɛ kɛ ka fɛnw don/ka bɔ Vanauatuaa , jago jateminɛw ani kunnafonidilanw sɛgɛsɛgɛli rapɔɔriw.. Aw ye taa u ka gɔfɛrɛnaman ɲɛ fɔlɔ la https://doftrade.gov .vau/ ye .
5.Vanuatucustoms: Nin ye dumuniko ɲɛmɔgɔso ofisiyali ka siti ye min bɛ kunnafoni di import-export sariyaw,duties,tariffs etc . Aw ye u ka siti lajɛ https://customsinlandrevenue.gov.vato ka kunnafoni kuraw sɔrɔ ka ɲɛsin dumuniko taabolo ma.
O sitiw bɛna nafolo nafamaw di i ma n’i b’a fɛ ka jago kɛ walima ka wari bila Vanautaua.
Jagokɛlaw ka kunnafoniw ɲinini sitiw
Jago kunnafonidilan caman bɛ yen minnu bɛ se ka kɛ Vanuatu ye. U dɔw bɛ duguma ka fara u ka ɛntɛrinɛti ladɛrɛsiw kan:
1. Vanuatu jamana ka jatebɔ baarada : Nin ye Vanuatu jamana jatebɔ baarada ka siti ofisiyali ye, i bɛ se ka sɔrɔko ni jago jatebɔ suguya caman sɔrɔ yen, i n’a fɔ fɛnw dondonni ni u bɔli kunnafoniw.
Site web: http://www.vnso.gov.vu/ Bamako, Mali.
2. Duniya Jagokɛyɔrɔ (ITC): ITC bɛ kunnafoniw ni baarakɛminɛnw di jago siratigɛ la walasa ka jagokɛlaw dɛmɛ diɲɛ kɔnɔ. A bɛ jago jateminɛ bɛɛ lajɛlen di Vanuatu ma, i n’a fɔ fɛnw bɔli jamana kɔkan, fɛnw dondonni, tarifuw, ani suguya sɛgɛsɛgɛli.
Site web: https://www.intracen.org/ Bamako, Mali.
3. Duniya Kelenyatɔnba ka Comtrade Database : ONU Comtrade Database ye nafolo nafama ye walasa ka diɲɛ jago kunnafoniw sɔrɔ diɲɛ kɔnɔ. Aw bɛ se ka kunnafoni kɛrɛnkɛrɛnnenw ɲini import-export kan minnu ɲɛsinnen bɛ Vanuatu ma nin plateforme in kan.
Site web: https://comtrade.un.org/ Bamako, Mali.
4. Diɲɛ jagokɛcogo jɛlen (WITS): WITS bɛ kunnafoni caman di jago siratigɛ la ka bɔ diɲɛ jamana caman na. Aw bɛ se ka kunnafoni bɛɛ sɔrɔ jamana kɔkan jago kɛcogo kan jamana kelen-kelen bɛɛ la nin yɔrɔ in sababu fɛ.
Site web: https://wits.worldbank.org/ Bamako, Mali.
5. Jago sɔrɔko - Vanuatu Jago kunnafoniw : Jago sɔrɔko bɛ sɔrɔko jiralanw ni suguya jirali di diɲɛ kɔnɔ, jago hakilinaw fana sen bɛ o la jamana suguya caman na i n’a fɔ Vanuatu.
Site web: https://jagokɛlaw ka sɔrɔko.com/vanuatu
Aw k’a kɔlɔsi ko nin sitiw bɛ kunnafoni caman di, wa a bɛ se ka kɛ ko a bɛ se ka kɛ ko i tɔgɔ sɛbɛnna walima ka abonné wɛrɛ kɛ tuma dɔw la walasa ka se ka kunnafoni caman sɔrɔ walima ka kunnafoni kɛrɛnkɛrɛnnenw sɔrɔ minnu ɲɛsinnen bɛ Vanuatuan jagokɛwalew ma.
A nafa ka bon tuma bɛɛ ka sɔrɔyɔrɔw tiɲɛni n’u ka dannayakow lajɛ k’a sɔrɔ i bɛ baara kɛ ni o yɔrɔ suguw ye bawo jatebɔ kunnafonidilan ofisiyaliw sɔrɔli bɛ se ka ɲɔgɔn ta waati kɔnɔ
B2b plateformes (plateformes B2b) ye
Vanuatu ye Pasifiki gun jamana ye min bɛ Saheli Pasifiki Kɔgɔji la. Hali n’a bɛ se ka kɛ ko B2B-yɔrɔ caman tɛ a bolo, sugandi damadɔ bɛ yen jagokɛlaw bolo minnu bɛ baara kɛ Vanuatu sugu la walima minnu b’u mago don a la. B2B-plateforme dɔw filɛ nin ye minnu bɛ se ka baara kɛ ni u ye:
1. Vanuatu jagokɛlaw ka tɔnba (VCCI): VCCI ye jagokɛlaw ka tɔn ye min bɛ Vanuatu bolofara suguya caman jira. U bɛ nafolo ni dɛmɛ di sigida jagokɛlaw ma, i n’a fɔ jɛɲɔgɔnya siraw, jago yiriwali porogaramuw, ani sigida feerekɛlaw ni baarakɛlaw sɔrɔli. U ka siti in ye: https://www.vcci.com.vu/ .
2. JagoVanuatu : JagoVanuatu ye ɛntɛrinɛti yɔrɔ ye min laɲini ye ka jago yiriwa Vanuatu sigida jagokɛlaw ni mara ni diɲɛ suguw cɛ. A bɛ kunnafoniw di Vanuatuan ka tɔnw ka fɛnw ni baarakɛminɛnw kan ka fara u ka ladɛrɛsi kan. O yɔrɔ in fana bɛ jago ɲininkaliw nɔgɔya, ka jagokow bɛn ɲɔgɔn ma, ani ka wariko siraw jira Vanuatu. U ka siti in ye: https://tradevanuatu.com/ .
3. Ni-Van jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn : Nin ɛntɛrinɛti yɔrɔ in bɛ kɛ Ni-Van (mɔgɔw ka bɔ Vanuatuan) jagokɛlaw ka kunnafonisɛbɛn ye, seko ni dɔnko siratigɛ la, i n’a fɔ turisimu, sɛnɛ, jatigila, jɔli, feereli ani fɛn wɛrɛw. A bɛ kunnafoniw di o sosiyete ninnu kan k’a to jɛkulu wɛrɛw ka se ka jɛɲɔgɔnya kɛ n’u ye jɛɲɔgɔnya walima jɛkafɔ minnu bɛ se ka kɛ.
4.VanTrade Plateforme(尚未上线):
Aw k’a dɔn ko hali n’a y’a sɔrɔ nin yɔrɔ ninnu bɛ se ka kɛ daminɛyɔrɔw ye B2B jɛkafɔ la Vanautua sugu la , a nafa ka bon kosɛbɛ ka ɲinini wɛrɛw kɛ kɛnɛ kelen-kelen bɛɛ bɛnnenya kan i n’a fɔ a ɲinini kɛrɛnkɛrɛnnenw walima a diyanyekow.Yɛlɛma nataw jamana kɔnɔ, o fana bɛ se ka kɛ sababu ye ka B2B jɔyɔrɔw ladonni wɛrɛw kɛ walima ka dɔ fara a kan kɛrɛnkɛrɛnnenya la ka ɲɛsin nin mara in magow ma.
Kuma bɛɛ la,Vanatua ka kɛ diɲɛ suguba kɔnɔ, o bɛ se ka dan kɛ ni i y’a suma ni jamana yiriwalenw ye , nka o yɔrɔw bɛ siraw di jagokɛlaw bɛ se ka cogoyaw ɲini minnu fɛ walima ka jɛɲɔgɔnyaw sigi senkan Vanatua ka sugu kɛrɛnkɛrɛnnen kɔnɔ.