TogTok

Nkatsakanyo wa Tiko
Mali ya Rixaka
Ntsengo wa ku Cincana
Tiholideyi ta Nkoka
Xiyimo xa Mabindzu ya le Handle
Vuswikoti bya Nhluvukiso wa Makete
Switirhisiwa leswi xavisiwaka hi ku hisa emakete
Swihlawulekisi swa vaxavi na taboo
Endlelo ra vulawuri bya khastomo
Tipholisi ta xibalo xa swilo leswi humaka ematikweni mambe
Tipholisi ta xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe
Switifikheti leswi lavekaka ku rhumela ematikweni mambe
Vutleketli lebyi ringanyetiweke
Tichannel ta nhluvukiso wa vaxavi

Namibia i tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika. Yi kumile ntshunxeko eka Afrika Dzonga hi 1990 naswona yitiveka hi swiharhi swa nhova swohambana hambana, tindzhawu to hlamarisa, na ndzhavuko lowu fuweke. Hi vaaki va kwalomu ka 2.6 wa mamiliyoni ya vanhu, Namibia rina fambiselo ra tipolotiki ra xidemokirasi naswona ririmi ra rona ra ximfumo i Xinghezi. Doroba-nkulu ra tiko leri i Windhoek, leri tlhelaka ri tirha tanihi doroba ra rona lerikulu. Namibia yi tinyungubyisa hi ku saseka loku nga tolovelekangiki ka ntumbuluko, ku katsa ni swirhendzevutana swa sava swo tshwuka leswi nga ni xifaniso xa Mananga ya Namib ni Ribuwa ra Skeleton leri sasekeke hi ndlela leyi hlamarisaka. I kaya ra tiphaki to hlaya ta rixaka to fana na Etosha National Park, laha vaendzi va nga vonaka swiharhi swo tala swa nhova ku katsa na tinghala, tindlopfu, tingwenya na tingwenya. Ikhonomi ya Namibia yi titshege ngopfu hi migodi (ngopfu-ngopfu dayimani), ku phasa tinhlampfi, vurimi ni vupfhumba. Tidayimani leti nga eNamibia ti le xikarhi ka leti fuweke swinene emisaveni. Indasitiri ya yona yo phasa tihlampfi ya vuyeriwa hi ku va na yin’wana ya maboboma ya lwandle yo titimela lama humesaka mihandzu swinene emisaveni hinkwayo eribuweni ra yona. Kuhambana ka mindhavuko e Namibia swikombisa ndzhaka ya ndzhavuko xikan’we na minkucetelo kusuka eka vukoloni bya Jarimani eka matimu. Miganga ya ndzhavuko yofana na Himba na Herero yitiveka hi mikhuva ya yona yo hlawuleka xikan’we na swiambalo swa ndzhavuko. Hambi leswi ku nga rin’wana ra matiko ya Afrika lama nga riki na vaaki vo tala, Namibia ri langutane na mintlhontlho yin’wana ku katsa na vusweti, mimpimo ya ku pfumaleka ka mintirho leyi tlakukeke ku tlula swiringaniso swa miganga ngopfungopfu hikwalaho ka swivandlanene swa mintirho ehandle ka madoroba lamakulu na timhaka ta ku nga ringani ka miholo. Vanhu va le Namibia va tsakela mintirho yo hambana-hambana yo tihungasa yo tanihi ku famba hi milenge etindhawini ta ntumbuluko kumbe ku hlanganyela eka maendzo ya le handle lama pompaka adrenaline yo tanihi ku khandziya sandboard kumbe ku khandziya empfhukeni ehenhla ka tindhawu to saseka. Hiku angarhela,Namibia yi humesa nkatsakanyo wo tsakisa wa swihlamariso swa ntumbuluko,ku hambana lokukulu ka swilo leswi hanyaka,ku fuwa ka mindhavuko,na ku kula ka ikhonomi loku nga vaka kona tani hi leswi yi yaka emahlweni yi koka rinoko ra vaendzi lava hisekelaka ku hlota tiko leri ro khoma.

Namibia, tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, ri ni mali ya rona yo hlawuleka leyi vuriwaka dolara ya Namibia (NAD). Mali leyi yi sunguriwile hi 1993 ku siva rand ya Afrika Dzonga tani hi mali ya ximfumo ya nawu. Dolara ya Namibia yi kombisiwa hi mfungho wa "N$" naswona yi ya emahlweni yi avanyisiwa hi 100 wa tisente. Bangi ya le xikarhi ya Namibia, leyi tiviwaka tanihi Bangi ya Namibia, yi ni vutihlamuleri byo humesa ni ku lawula mali ya tiko. Va tiyisisa ntshamiseko na ku lawula inflexini hi ku tirhisa tipholisi ta swa timali na ku lawula migingiriko ya tibangi endzeni ka Namibia. Loko dolara ya Namibia yi tshama yi ri xivumbeko lexikulu xa ku hakela endzeni ka tiko, swi fanele ku xiyiwa leswaku havumbirhi bya rand ya Afrika-Dzonga (ZAR) na tidolara ta Amerika (USD) ti amukeriwa ngopfu eka swivandla swo hambana-hambana eNamibia hinkwaro. Ku amukeriwa loku ko olova ku pfumelela ku olova ka ku xaviselana ngopfungopfu na vaakelani va Afrika-Dzonga leri avelana ndzilakano. Vukorhokeri bya ku cincana ka mali ya le matikweni mambe byi kumeka etibangi, eka tindzawulo to cinca mali ni le swihambukelweni swa swihaha-mpfhuka eka vaendzi kumbe vaaki lava lavaka ku hundzula mali ya vona yi va tidolara ta le Namibia. I swa nkoka ku kambela mimpimo ya sweswi ya ku cincana u nga si endla ku cinca kwihi na kwihi ka mali ku tiyisisa mimpimo leyinene. Emalembeni ya sweswinyana, nkoka wa NAD wu tshamisekile swinene loko wu pimanisiwa na timali letikulu ta matiko ya misava to fana na USD kumbe EUR. Hambiswiritano, mimpimo ya ku cincana yinga cinca cinca kuya hi swilo swohambana hambana swofana na matirhelo ya ikhonomi na swiyimo swa makete wa misava hinkwayo. Hi ku angarhela, hi mali ya yona ya tiko –dolara ya Namibia–Namibia yi hlayisa ku tifuma ka swa timali loko yi ri karhi yi tlhela yi va na ku cincacinca mayelana na ku tirhisana ka yona na matiko man’wana hi ku amukela timali tin’wana ta matiko mambe.

Mali ya ximfumo ya Namibia i Dolara ya Namibia (NAD). Loko ku ri mimpimo ya ku cincana ya timali letikulu loko yi pimanisiwa na Dolara ya Namibia, hi kombela mi xiya leswaku mimpimo leyi yi nga hambana no cinca siku na siku hikwalaho ka ku cinca-cinca eka makete wa ku cincana ka matiko mambe. Hikwalaho, swa antswa ku kambela eka xihlovo lexi tshembekaka xo fana na bangi kumbe nhlangano wa swa timali ku kuma mimpimo ya ku cincana ya nkarhi wa sweswi na leyi kongomeke.

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi tlangela minkhuvo yo hlayanyana ya nkoka ni tiholideyi lembe hinkwaro. Hi leyi minkhuvo yin’wana ya nkoka eNamibia: 1) Siku ra Ntshunxeko (March 21st): Leyi i holideyi ya nkoka swinene ya tiko leyi tlangeriwaka eNamibia. Ri fungha siku leri tiko ra Namibia ri nga kuma ntshunxeko eka Afrika Dzonga hi 1990. Siku leri ri tele hi mintlango yo hambana ya mindhavuko, ti parade, na swiendlakalo swa nkhuvo. 2) Siku ra Tinhenha (August 26th): Hi siku leri, vanhu va le Namibia va xixima tinhenha ta vona leti weke leti lweleke ntshunxeko hi nkarhi wa ku lwela ntshunxeko wa tiko. Yi xixima lava hoxeke xandla swinene eka vaaki va le Namibia kutani va nyikela hi vutomi bya vona hikwalaho ka nhluvukiso wa tiko. 3) Khisimusi (December 25th): Ku fana na matiko yo tala emisaveni hinkwayo, Khisimusi yi tlangeriwa ngopfu eNamibia. Hambileswi maxelo ya kona ma kufumelaka hi December, vanhu va khavisa makaya ya vona ni ku cincana tinyiko ni ndyangu ni vanghana. Tikereke ti khoma minhlangano yo hlawuleka naswona vuyimbeleri bya ti carol bya humelela. 4) Siku ra Lembe Lerintshwa (January 1st): Vanhu va le Namibia va sungula lembe ra vona hi ku tlangela Siku ra Lembe Lerintshwa hi minkhuvo na minhlangano tani hi ndlela yo wisa lembe leri hundzeke na ku amukela masungulo lamantshwa. 5) Nkhuvo wa Ndhavuko wa Ovahimba: Nkhuvo lowu wu kombisa ndzhaka ya ndhavuko wa yin’wana ya tinxaka ta le Namibia leti vuriwaka Ovahimba. Nkhuvo lowu wu kombisa mincino ya ndhavuko, mihivahivana, vuyimbeleri, minkarhi yo vulavula hi switori, minkombiso ya mintirho ya mavoko ya kwalaho, na switolo swa swakudya leswi nyikelaka swakudya swa ntiyiso swa Ovahimba. 6) Windhoek Oktoberfest: Yi hlohloteriwa hi minkhuvo yosungula ya Germany ya Oktoberfest kambe yina ku soholota ko hlawuleka ka Afrika, festival leyi yihumelela lembe na lembe e Windhoek -Namibia’s capital city. Swikatsa swiyenge swo nantswa biya leswi kombisaka tibiya ta laha kaya xikan’we na tibiya ta Germany leti humaka ematikweni mambe xikan’we na vuyimbeleri lebyi hanyaka hi vatshila va ndzhawu liya leswi endlaka leswaku kuva na moya wo hanya. Leyi i minkhuvo yi nga ri yingani ntsena leyi xiyekaka leyi tlangeriwaka eka swifundzha swo hambana-hambana swa Namibia yo saseka leyi kombisaka ku hambana-hambana ka mindhavuko ni mindhavuko ya tiko.

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi ni mabindzu yo hambana-hambana. Ikhonomi ya tiko leri yi titshege ngopfu hi ku rhumeriwa ka swilo leswi nga ni timinerali, swo tanihi tidayimani, uranium ni zinc. Timinerali leti ti endla xiphemu lexikulu xa hinkwaswo leswi yi xaviselaka matiko mambe. Namibia ri tiphina hi vutirhisani byo tiya bya mabindzu na matiko yo hambana emisaveni hinkwayo. Vatirhisani va yona lavakulu va mabindzu va katsa Afrika-Dzonga, China, na Nhlangano wa Yuropa (EU). Afrika-Dzonga i mutirhisani lonkulu wa mabindzu ya Namibia hikwalaho ka vuxaka bya vona bya le kusuhi na vuxaka bya matimu. Emalembeni ya sweswinyana, Namibia yi vile yi hambanyisa ikhonomi ya yona hi xihatla hi ku tlakusa ku xaviseriwa matiko mambe loku nga riki ka ndhavuko ku fana na switirhisiwa swa tihlampfi na nyama leyi lulamisiweke. Tisekithara leti ti kombisile vuswikoti bya ku kula lebyi tshembisaka naswona ti hoxa xandla eka ku ringanisela ka mabindzu hinkwawo. EU i makete wa nkoka eka ku xaviseriwa matiko mambe ka Namibia tani hileswi yi endlaka xiphemu lexikulu xa ku xavisiwa ka switirhisiwa swa yona swa vumaki bya tihlampfi. Nhlangano wa Mabindzu ya Misava (WTO) wu nyikile mfikelelo wo hlawuleka eka switirhisiwa swa vumaki bya tihlampfi bya le Namibia ehansi ka Ntwanano wa wona wa Ntirhisano wa Ikhonomi na EU. Ku tlula kwalaho, vuvekisi bya Machayina eNamibia byi tlakuke swinene eka malembe ya sweswinyana. Ntirhisano lowu wu endle leswaku ku tlakuka tivholumo ta mabindzu exikarhi ka matiko lawa hamambirhi eka tiindasitiri to tala to fana na migodi na vumaki. Ku nga khathariseki swiyenge leswi leswinene swa sekithara ya mabindzu ya Namibia, ku titshega lokukulu hi swilo leswi humaka ematikweni mambe ku ya emahlweni ku va ntlhontlho eka ku ringanisela ka tihakelo ta tiko. Kukula ka vaaki hiku hatlisa xikan’we na vuswikoti bya vuhumelerisi bya laha kaya lebyi nga nyawuriki swi yisa eka ku titshega lokukulu eka nhundzu leyi humaka ematikweni mambe kufana na swilo swa swakudya na michini. Namibia yi tlhela yi nghenelela hi xihatla eka migingiriko ya nhlanganelo wa ikhonomi ya miganga endzeni ka Nhlangano wa Nhluvukiso wa Dzonga wa Afrika (SADC). Ntirhisano lowu wu kongomisa eka ku ndlandlamuxa mabindzu ya le ndzeni ka miganga hi ku hunguta swihinga swa tihakelo exikarhi ka matiko ya swirho. Hi ku angarhela, loko ri ri karhi ri langutane na mintlhontlho yo karhi leyi fambelanaka na ku titshega hi ku xaviselana na ku cincacinca ka switirhisiwa swa timinerali, Namibia yi tshama yi tinyiketerile ku hambanyisa ikhonomi ya yona loko yi ri karhi yi hlayisa vuxaka byo tiya na vatirhisani va miganga ku fana na Afrika-Dzonga na ku lavisisa hi xihatla timakete letintshwa emisaveni hinkwayo.

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi na vuswikoti lebyikulu byo hluvukisa makete wa yona wa mabindzu ya le handle. Hi ndhawu ya yona ya tipolitiki leyi tiyeke na ku kula ka ikhonomi, Namibia yi nyika swivandlanene swo hambana eka tikhamphani ta matiko mambe ku ndlandlamuxa bindzu ra tona. Xin’wana xa swilo swa nkoka leswi susumetelaka vuswikoti bya Namibia bya mabindzu ya le handle i rifuwo ra rona ra ntumbuluko leri fuweke. Tiko leri ri tiveka hi vuhlayiselo bya rona lebyikulu bya timinerali, ku katsa na tidayimani, uranium, koporo, nsuku na zinc. Switirhisiwa leswi swi koka rinoko ra vavekisi va matiko mambe lava lavaka ku nghenelela eka tiphurojeke ta migodi kumbe ku simeka tiindasitiri leti fambelanaka. Ku engetela kwalaho, bindzu ra ku phasa tihlampfi ra le Namibia ri le ku humeleleni hikwalaho ka swilo swo tala leswi hanyaka elwandle eribuweni ra rona. Namibia yi tlhela yi vuyeriwa eka vutirhisani bya maqhinga na matiko ya vaakelani yo fana na Afrika-Dzonga na Botswana. Tanihi xirho xa havumbirhi bya Nhlangano wa Nhluvukiso wa Dzonga wa Afrika (SADC) na Makete lowu Tolovelekeke wa Afrika Vuxa na Dzonga (COMESA), Namibia ri na mfikelelo eka makete lowukulu wa xifundzankulu. Leswi swi pfumelela tikhamphani leti tirhaka eNamibia ku vuyeriwa eka tipholisi ta nhlanganelo wa miganga na ku tirhisa mintwanano ya mabindzu yo hlawuleka. Ku tlula kwalaho, Namibia ri tinyungubyisa hi switirhisiwa swo hlamarisa swa vutleketli leswi olovisaka mabindzu ya matiko hinkwawo. Ribuwa ra Walvis Bay ritirha tani hi nyangwa wo xavisa naku rhumela ematikweni mambe kungari ntsena eka matiko lawa yanga ngheniki emisaveni yofana na Zambia na Zimbabwe kambe nale dzongeni wa Angola. Netiweke ya magondzo yo anama ya tiko yi hlanganisa madoroba lamakulu ya le ndzeni ka tiko na mindzilakano ya matiko ya vaakelani hi ndlela leyinene. Migingiriko ya mfumo wa Namibia yi tlhela yi tlakusa nhluvukiso wa mabindzu ya le handle hi ku tumbuluxa ndhawu ya mabindzu leyi pfunaka hi ku tirhisa tipholisi leti kongomisiweke eka ku koka rinoko ra vuvekisi eka swiyenge swo hambana ku fana na vumaki, vupfhumba, vurimi, tiphurojeke ta eneji leyi pfuxetiwaka exikarhi ka swin’wana; tipholisi leti ti katsa swikimi swa swihlohloteri swa xibalo leswi hlanganisiweke na milawu leyi hlayisaka mphikizano lowu faneleke. Hambi leswi swiyimo leswi swinene swa nhluvukiso wa mabindzu,mabindzu ya le Namibia ya langutane na mintlhontlho yo fana na mfikelelo lowu nga nyawuriki eka tindlela ta timali,switirhisiwa leswi nga ringanelangiki eka tindhawu ta le kule,mimfumo yo hambana ya milawu eka swifundzha hinkwaswo leswi nga vangaka swihinga loko va ringeta ku nghena eka timakete letintshwa.Timhaka leti ti kombisa ndhawu yo antswisa kambe hambi swi ri tano don 't overshadow possibilities presented.Hi ku pulana loku faneleke,ku tirhisa makete lowu wu kulaka swi nga va minkarhi leyi vuyerisaka leyi yimeleke ku lavisisa

Loko swita eka ku kuma switirhisiwa leswi dumeke ku xaviseriwa matiko yale handle eka makete wa mabindzu ya matiko mambe ya Namibia, i swa nkoka ku tekela enhlokweni swihlawulekisi swo hlawuleka swa tiko na xiyimo xa ikhonomi. Hi leswi swilo swin’wana leswi u faneleke u swi tekela enhlokweni loko u hlawula swilo leswi xavisiwaka hi ku hisa eka makete wa matiko hinkwawo: 1. Swilo swa ntumbuluko: Namibia ri tiveka hi timinerali letikulu, ku katsa na tidayimani, uranium, zinc, koporo na nsuku. Hikwalaho, switirhisiwa swa migodi ni michini leyi fambisanaka na swona swi nga va swilo leswi vuyerisaka leswaku swi rhumeriwa ematikweni mambe. 2. Switirhisiwa swa vurimi: Vurimi byi hoxa xandla swinene eka ikhonomi ya Namibia. Ku xaviseriwa matiko mambe swibyariwa swa xiyimo xale henhla swofana na madiriva, ti dates, ti olives, nyama ya homu, switirhisiwa swa tihlampfi (kufana na ti fish fillets), na swakudya leswi lulamisiweke swofana na mihandzu yale matini swinga vuyerisa. 3. Nhundzu leyi fambelanaka na vupfhumba: Tanihi ndzhawu leyi dumeke ya vaendzi hikokwalaho ka swivumbeko swa yona swo hlamarisa swofana na Namib Desert na Etosha National Park swilo swotala switsakisa vaendzi—kufana na switsundzuxo leswi endliweke hi mavoko swofana na swifaniso leswi vatliweke hi mapulanga kumbe vuhlalu bya vuhlalu—leswi kombisaka ndhavuko wa ndzhawu liya. 4. Swiambalo na swiambalo: Tirhisa bindzu ra swiambalo leri kulaka ra Namibia hi ku rhumela ehandle swilo swa swiambalo leswi endliweke hi switirhisiwa leswi humaka laha tikweni swo fana na khotoni kumbe voya lebyi byariweke hi ndlela ya organic. 5. Thekinoloji ya eneji leyi pfuxetiwaka: Hi mphakelo wo tala wa switirhisiwa swa moya na dyambu etindhawini ta le kule ta tiko—ku hlawula switirhisiwa leswi tirhisaka eneji hi ndlela leyinene swo fana na tiphaneleni ta dyambu kumbe tithavhinini ta moya swi ta khathalela ku kongomisa loku yaka emahlweni ka Namibia eka swihlovo swa eneji leyi pfuxetiwaka. 6. Vutshila na vutshila bya mavoko: Tlakusa mintirho ya mavoko yofana na mintirho ya vumba kumbe mabasikiti ya ndhavuko lawa ya lukiweke lawa ya kombisaka mindhavuko ya ndzhavuko leswaku kuta koka rinoko ra makete wa niche lowu tsakelaka ku seketela vuswikoti bya vatirhi va mavoko va ndzhawu liya. Tsundzuka leswaku ku endla vulavisisi bya makete lebyi heleleke i swa nkoka loko unga se hetisisa pulani yin’wana na yin’wana yo hlawula swihumelerisiwa eka swikongomelo swo xavisa e Namibia. Ku engetela ku rhangisa maendlelo ya ku kondletela swi nga tlhela swi tikomba swi vuyerisa loko ku langutiwa mikhuva ya misava hinkwayo eka swintshuxo leswi nga onhiki ntumbuluko.

Namibia, leyi kumekaka eribuweni ra le dzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi ni swihlawulekisi swo hlawuleka loko swi ta eku twisiseni ka vaxavi va yona. Vaxavi va le Namibia va teka khwalithi ni ku tshembeka swi ri swa nkoka. Va tlangela swilo ni vukorhokeri lebyi tiyeke naswona byi kotaka ku tiyisela maxelo yo biha ya mananga. Mabindzu lama kandziyisaka ku hanya nkarhi wo leha ni ku tirha ka swilo leswi ma swi nyikelaka ma nga ha humelela eka makete wa le Namibia. Ku engetela kwalaho, vaxavi va le Namibia va tsakela ku tirhisana ni tikhampani leti dumeke leti nga ni rhekhodo yo hetisisa switshembiso swa tona. Ku twisisa ndhavuko i swa nkoka swinene loko ku kongomisiwa eka vaxavi eNamibia. Vaaki va kona va vumbiwa hi tinxaka to hambana-hambana to tanihi tinxaka ta Ovambo, Herero, Damara, Himba na Nama. I swa nkoka ku twisisa no xixima ripfumelo ra vona, mikhuva na mindhavuko ku aka vuxaka byo tiya na lava nga ta va vaxavi. Ku papalata swiendlo swihi na swihi kumbe switatimende leswi nga ha tekiwaka tanihi leswi nga xiximiki kumbe leswi khunguvanyisaka i swa nkoka. Hi tlhelo ra xitayili xa ku vulavurisana, vaxavi va le Namibia va tlangela ku kongoma kambe va tlhela va teka vuxongi byi ri bya nkoka. Ku va ni tihanyi ngopfu kumbe ku va susumeta swi nga ha va fularhela eka xitirhisiwa kumbe vukorhokeri bya wena. Ku aka ku tshembana hi ku tirhisa tindlela to vulavurisana leti pfulekeke i xilotlelo xo kuma vaxavi vo tshembeka. Mhaka yin’wana ya nkoka leyi u faneleke u yi kambisisa loko u endla bindzu eNamibia i ku hlayisa nkarhi. Loko ku cinca cinca minkarhi yin’wana kunga amukeleka hikokwalaho ka mimpimanyeto ya ndzhavuko yofana na "nkarhi wa Afrika," hi ntolovelo swa hlohleteriwa eka mabindzu lawa ya tirhaka laha kuva ya landzelela swinene minkarhi ya nhlengeletano leyi lulamisiweke ka ha ri emahlweni na masiku yo hetelela. Hambiswiritano, ku ni swilo swo karhi leswi yirisiweke leswi munhu a faneleke a swi xiya loko a vulavula ni vaxavi va le Namibia. Xo sungula, i swa nkoka ku xixima ndhawu ya munhu hi xiyexe tanihileswi ku hlasela mindzilakano ya munhu hi xiyexe swi nga vangaka ku nga tsaki kumbe ku khunguvanyeka. Ku engetela kwalaho, ku burisana hi tipolitiki kumbe tinhlokomhaka ta matimu leti nga na vuxiyaxiya leti fambelanaka na vukoloni swi nga ha va swi nga amukeriwi kahle loko hi languta matimu ya tiko leri rharhanganeke. Hi ku gimeta, ku twisisa xisekelo xa vaxavi eNamibia swi katsa ku tekela enhlokweni ku tiya na ku tshembheka loko ku ri karhi ku tekeriwa enhlokweni ku twisisa ka ndhavuko mayelana na rixaka/mindhavuko/mikhuva/ripfumelo/tipolitiki/matimu loko hi ri karhi hi hlayisa vuxongi kambe ku kongoma xikan’we na ku hlayisa nkarhi.. Ku papalata mintlhamu leyi nga vaka kona swi ta pfuna mabindzu ku simeka vuxaka lebyinene naswona va humelela eka makete wa le Namibia.

Namibia, leyi kumekaka eribuweni ra le dzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi ni fambiselo leri simekiweke kahle ni leri sindzisiweke ra vulawuri bya swibalo. Ndzawulo ya Customs na Excise ya Namibia yi na vutihlamuleri byo lawula ku nghenisiwa na ku rhumeriwa ka nhundzu ku nghena na le handle ka tiko. Loko vafambi va nghena eNamibia, va fanele va humesa mapasi ya vona swin’we ni tivhisa leti tirhaka loko swi laveka. Vafambi va tlhela va boheka ku tivisa mali yihi na yihi leyi tlulaka 50 000 wa tidolara ta Namibia kumbe leyi ringanaka na yona ya le matikweni mambe loko va fika kumbe va suka. Swilo swo karhi swi yirisiwile kumbe swi yirisiwile ku tisiwa eNamibia. Leswi swi katsa swibamu na swibalesa handle ka mpfumelelo ku suka eka vulawuri lebyi faneleke, swidzidziharisi leswi nga riki enawini, mali ya vuxisi kumbe nhundzu leyi tlulaka timfanelo ta nhundzu ya vutlhari, switirhisiwa swo nyenyetsa, switirhisiwa swa swiharhi swa nhova leswi sirhelelekeke swo fana na timhondzo ta tindlopfu kumbe rimhondzo ra rhino, xikan’we na mihandzu na matsavu yo basa handle ka xitifikheti lexi faneleke. I swa nkoka ku tiyisisa leswaku u tolovelana na nxaxamelo lowu heleleke wa swilo leswi siveleriweke ku papalata swiphiqo swihi na swihi eka customs. Swibalo swa ku nghenisa swi nga ha hakeriwa eka nhundzu yo karhi leyi tisiwaka eNamibia hi ku ya hi nkoka wa yona na ku hlawuriwa ka yona. Nhundzu leyi humaka ematikweni mambe leswaku yi tirhisiwa hi munhu hi xiyexe yi nga ha ntshunxiwa eka swibalo loko yi wela eka swipimelo swo karhi leswi vekiweke hi valawuri va swibalo. Vafambi va fanele ku hlayisa tirhisithi hinkwato ta ku xava loku endliweke eNamibia tanihileswi va nga ha lavekaka ku kombisa vumbhoni bya ku hakela loko va suka leswaku swipfuno swa xibalo leswi faneleke swi ta kamberiwa hi ku landza sweswo. I swa nkoka ku xiya leswaku swigwevo swo tika swi nga tirha eka matshalatshala yo papalata milawu ya customs kumbe ku ngungumerisa swilo leswi yirisiweke ku nghena na ku huma eNamibia. Ku tirhisana ni muyimeri wa swikepe la dumeke kumbe ku lava switsundzuxo eka valawuri va ndhawu u nga si ringeta ku tisa swilo swihi na swihi swo hlawuleka hi ku tirhisa customs swi nga pfuna ku sivela timhaka ta nawu. Hi ku gimeta, loko u famba eNamibia i swa nkoka ku tolovelana na sisiteme ya vona ya vulawuri bya customs hi ku twisisa milawu mayelana na ku nghenisiwa/ku rhumeriwa ka swilo leswi siveleriweke/leswi yirisiweke hi nkarhi wa maendlelo yo nghena/ku suka. Ku landzelela swiletelo leswi swi ta pfuna ku tiyisisa riendzo ro olova na ku papalata switandzhaku swa nawu leswi nga lavekiki loko u ri karhi u hlangana na hinkwaswo leswi tiko leri ro saseka ri nga na swona.

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi na pholisi ya xibalo xa swilo leswi humaka ematikweni mambe leyi kongomeke swinene. Tiko ri veka swibalo leswi nga kongomangiki eka nhundzu leyi humaka ematikweni mambe, ngopfungopfu ku sirhelela tiindasitiri ta laha kaya na ku humesa mali eka mfumo. Swibalo swa ku xava swilo leswi humaka ematikweni mambe swi hakeriwa eka nhundzu leyi nghenaka eNamibia ku suka ematikweni mambe. Hambiswiritano, mimpimo yo karhi ya hambana kuya hi muxaka wa xiendliwa lexi xavisiwaka ematikweni mambe. Namibia yi hlawula nhundzu hi swiyenge swo hambana hi ku ya hi khodi ya yona ya sisiteme leyi pfumelelanaka (khodi ya HS), leyi nga sisiteme ya khodi leyi amukeriwaka emisaveni hinkwayo leyi tirhisiwaka eka swikongomelo swa customs. Swixavisiwa swa xisekelo swofana na swakudya kumbe mirhi ya nkoka hi ntolovelo swina mimpimo yale hansi ya xibalo xa ku nghenisa kumbe hambi kuri ku ntshunxiwa ku tiyisisa ku fikeleleka ka swona xikan’we naku fikeleleka eka vaaki. Hi hala tlhelo, swilo swa xiyimo xa le henhla swo fana na swa elektroniki swa xiyimo xa le henhla kumbe mimovha swi tala ku langutana na tihakelo ta le henhla ku sivela ku tirhisiwa ngopfu na ku tlakusa tiindasitiri ta laha kaya. Ku engetela kwalaho, Namibia i xiphemu xa mintwanano yo hlayanyana ya mabindzu ya miganga leyi kucetelaka tipholisi ta yona ta xibalo xa swilo leswi humaka ematikweni mambe. Xikombiso, tanihi xirho xa Nhlangano wa Swibalo swa le Dzongeni wa Afrika (SACU) na Nhlangano wa Nhluvukiso wa le Dzongeni wa Afrika (SADC), Namibia yi nyika vukorhokeri byo hlawuleka eka swilo leswi nghenisiwaka ku suka eka matiko ya swirho kulobye hi ku hunguta kumbe ku herisa swibalo swa khastomo endzeni ka swiyenge leswi swa miganga. Vaxavisi va swilo leswi humaka ematikweni mambe va fanele ku hakela swibalo leswi eka tihofisi ta customs leti vekiweke va nga si pfumeleriwa ku nghena eka mabindzu endzeni ka ndhawu ya Namibia. Ku nga landzeleli milawu ya xibalo swi nga endla leswaku ku hakerisiwa tihakelo kumbe ku tekeriwa nhundzu leyi humaka ematikweni mambe. Hi ku gimeta, pholisi ya xibalo xa ku xavisa ya namibia yi tirhisa tihakelo to hambana leti simekiweke eka xiyenge xa swikumiwa naswona yi kongomisa ku hlayisa tiindasitiri ta laha kaya loko yi ri karhi yi humesa mali eka mfumo. Mimpimo yo karhi ya xibalo yi vekiwa hi swilo swo fana na tikhodi ta HS na mintwanano ya mabindzu ya miganga yo fana na SACU na SADC.

Namibia, tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, ri tumbuluxile pholisi ya xibalo xa ku xaviseriwa matiko mambe ku lawula xibalo xa nhundzu ya rona leyi rhumeriwaka ematikweni mambe. Mfumo wa Namibia wu tirhisile pholisi leyi hi xikongomelo xo tlakusa ku kula ka ikhonomi na nhluvukiso wa tiindasitiri ta laha kaya. Namibia yi veka swibalo swo karhi eka nhundzu leyi hlawuriweke leyi rhumeriwaka ematikweni mambe leswaku yi ta kuma mali ni ku sirhelela tiindasitiri ta laha kaya eka mphikizano lowu nga lulamangiki. Swibalo leswi swa ku xaviseriwa matiko mambe swi hakeriwa eka switirhisiwa swo karhi, ku fana na switirhisiwa swa ntumbuluko swo fana na timinerali na tinsimbi, ku katsa na tidayimani na uranium. Nhlayo ya xibalo lexi hakeriwaka ya hambana kuya hi muxaka na nkoka wa nhundzu leyi rhumeriwaka ematikweni mambe. Mimpimo leyi ya xibalo yi vekiwa hi mfumo wa Namibia hi ku ya hi swiyimo swa ikhonomi, xilaveko xa makete ni ku phikizana ka indasitiri. Mali leyi kumiwaka eka swibalo leswi swa ku rhumela ematikweni mambe yi hoxa xandla eka mpimanyeto wa tiko ra Namibia, yi pfuneta ku seketela hi timali vukorhokeri bya mfumo byo fana na nhlayiso wa rihanyo, dyondzo, nhluvukiso wa switirhisiwa, na minongonoko ya vuhlayiseki bya vaaki. Ku tlula kwalaho, swibalo leswi swi pfuneta ku hunguta ku nga ringani ka mabindzu hi ku heta matimba eka ku xaviseriwa matiko mambe loku tlulaka mpimo loku nga herisaka switirhisiwa swa laha kaya kumbe ku kavanyeta timakete ta laha kaya. Namibia yi tlhela yi nghenelela eka swiyenge swa mabindzu swa miganga ku fana na Nhlangano wa Khastomo wa Nhlangano wa Nhluvukiso wa le Dzongeni wa Afrika (SADC). Nhlangano lowu wu kongomisa ku tlakusa mabindzu ya le ndzeni ka miganga hi ku tirhisa tihakelo ta le handle leti fanaka exikarhi ka matiko ya swirho. Hikwalaho, tipholisi ta xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe ta Namibia ti nga ha tlhela ti fambisana na mintwanano ya miganga leyi fambelanaka na ku twanana ka tihakelo. I swa nkoka eka vaxavisi va le handle ku tolovelana na tipholisi ta xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe ta Namibia va nga si nghenela migingiriko ya mabindzu ya matiko ya misava. Ku twisisa loku ku tiyisisa ku landzeleriwa ka milawu loko ku ri karhi ku kurisiwa mimbuyelo ya ikhonomi eka vaxavisi va le handle na tiko hinkwaro. Hi ku gimeta, Namibia yi tirhisa pholisi ya xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe ngopfungopfu leyi kongomisaka eka switirhisiwa swo karhi swa ntumbuluko. Swibalo leswi swi kongomisa ku tumbuluxa mali eka nhluvukiso wa rixaka loko ku ri karhi ku sirhelela tiindasitiri ta laha kaya eka mphikizano lowu nga lulamangiki. Tanihi mutekaxiave loyi a tirhaka eka mintwanano ya mabindzu ya miganga ku fana na SADC Customs Union, . Tipholisi ta xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe ta Namibia ti nga ha tlhela ti fambisana na matshalatshala yo anama ya ku twanana ka tihakelo endzeni ka xifundzankulu xa Dzonga wa Afrika.

Namibia i tiko leri kumekaka e dzonga vupela dyambu bya Afrika naswona rina ikhonomi yohambana hambana leyi titshegeke ngopfu hi ku xaviseriwa matiko yale handle. Mfumo wa Namibia wu simekile switifikheti swo karhi swo rhumela ematikweni mambe ku tiyisisa khwalithi na ku fambisana ka switirhisiwa swa wona leswi rhumeriwaka ematikweni mambe. Xin’wana xa switifikheti swa nkoka swinene swa ku xaviseriwa matiko mambe e Namibia i Certificate of Origin. Tsalwa leri ri tiyisisa leswaku nhundzu leyi rhumeriwaka ematikweni mambe yi huma eNamibia naswona yi landzelela milawu ya mabindzu ya matiko ya misava. Xitifikheti xa Masungulo i xa nkoka swinene eka ku pfumeleriwa ka swibalo naswona xi pfuneta ku sivela vuxisi kumbe swikumiwa swa vuxisi ku nghena eka timakete ta le handle. Xitifikheti xin’wana lexi xiyekaka xa ku xaviseriwa matiko mambe e Namibia i Phytosanitary Certificate. Xitifikheti lexi xi tiyisisa leswaku switirhisiwa leswi endliweke hi swimilani, swofana na mihandzu, matsavu, swiluva, kumbe mbewu, swi fikelela swipimelo swokarhi swa rihanyo ku sivela ku hangalaka ka switsotswana kumbe mavabyi eka mindzilakano. Phytosanitary Certificate yitiyisisa matiko lawa ya xavisaka leswaku ku xaviseriwa matiko yale handle ka vurimi bya Namibia swihlayisekile kuva swidyiwa naswona swilandzelela ti protocol ta matiko ya misava. Ku engetela kwalaho, tiindasitiri tin’wana eNamibia ti lava switifikheti swo karhi swa swilo leswi endliweke. Xikombiso, tidayimani i yin’wana ya swilo leswikulu leswi xavisiwaka ehandle ka tiko, hikokwalaho xitifikheti xa Kimberley Process Certification Scheme (KPCS) xa laveka eka vaxavisi va dayimani. Xitifikheti lexi xi tiyisisa leswaku tidayimani a ti na mpfilumpfilu naswona ti huma eka swihlovo leswi nga enawini. Switirhisiwa swa vumaki bya tihlampfi ta Namibia switlhela swilava switifikheti swotala swaku xaviseriwa matiko yale handle hikokwalaho ka nkoka wa swona eka timakete ta matiko mambe. Leswi swi katsa Switifikheti swa Rihanyo leswi humesiweke hi valawuri va vumaki bya tihlampfi leswi tiyisisaka ku landzeleriwa ka swilaveko swa vuhlayiseki na Switifikheti swa Vukamberi bya Vumaki bya Tinhlampfi leswi tiyisisaka vulawuri bya khwalithi ya swikumiwa. Swi fanerile ku xiya leswaku leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa switifikheti swa ku rhumela ematikweni mambe leswi lavekaka hi vaxavisi va le Namibia; ku nga ha va na switifikheti swo engetela leswi kongomisiweke eka indasitiri ku ya hi muxaka wa nhundzu leyi rhumeriwaka ematikweni mambe. Hiku gimeta, switifikheti leswi tivekaka swa ku rhumela ematikweni mambe swofana na Switifikheti swa Masungulo, Switifikheti swa Phytosanitary, switifikheti swa Kimberley Process Certification Scheme (eka tidayimani), Switifikheti swa Rihanyo (swa switirhisiwa swa vumaki bya tihlampfi), na Switifikheti swa Vukamberi bya Tihlampfi swi tlanga xiave xa nkoka eka ku hlayisa vutshembeki na ku xavisiwa ka swixavisiwa swa Namibia emisaveni hinkwayo.

Namibia i tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, leri tivekaka hi tindhawu to hambana-hambana ni swiharhi leswi fuweke swa nhova. Loko swi ta eka vutleketli na swo famba, ku na switsundzuxo swo hlayanyana swa nkoka leswi faneleke ku tekeriwa enhlokweni. 1. Ribuwa ra Walvis Bay: Ribuwa ra Walvis Bay ri kumeka eribuweni ra le vupela-dyambu bya Namibia naswona ri tirha tanihi ribuwa lerikulu ra tiko. Yi nyika switirhisiwa swa kahle swinene na switirhisiwa swa ku khoma ndzhwalo, leswi pfumelelaka matirhelo ya kahle ya ku nghenisa na ku rhumela ematikweni mambe. 2. Netiweke ya Magondzo: Namibia ri na netiweke ya magondzo leyi hluvukisiweke kahle, leswi endlaka leswaku vutleketli bya le magondzweni byi va xiphemu xa nkoka xa vutleketli etikweni. Gondzo ra rixaka ra B1 ri hlanganisa madoroba lamakulu yo fana na Windhoek (ntsindza), Swakopmund, na Oshakati, leswi olovisaka ku fambisiwa ka nhundzu eka swifundzha swo hambana. 3. Vutleketli bya Swiporo: Namibia yi tlhela yi va na sisiteme ya swiporo leyi fambisiwaka hi TransNamib leyi hlanganisaka swifundzha swa nkoka endzeni ka tiko. Vutleketli bya swiporo byi nga pfuna ngopfu loko ku fambisiwa ndzhwalo lowukulu kumbe nhundzu yo tika eka mpfhuka wo leha hi ndlela leyinene. 4. Ndzhwalo wa Swihaha-mpfhuka: Eka swilo leswi rhumeriwaka leswi nga ni nkarhi kumbe ku rhwala nhundzu ematikweni mambe, ku bumabumeriwa leswaku ku fambisiwa swilo hi xihaha-mpfhuka eNamibia. Rivala ra Swihahampfhuka ra Matiko ya Misava ra Hosea Kutako ekusuhi na Windhoek ri tirha tanihi nyangwa lowukulu wa matiko ya misava lowu nga na vuhlanganisi eka tindhawu to hambana ta misava hinkwayo. 5. Vaphakeri va Vukorhokeri bya Vutleketli: Ntirhisano na vaphakeri va vukorhokeri bya vutleketli lava nga na ntokoto swi nga olovisa swinene matirhelo yo olova eka maendlelo ya ku rhumela na vuhlayiselo eka tindhawu letikulu ta Namibia. Tikhamphani leti ti nyika vukorhokeri lebyi heleleke ku katsa na ku pfumeleriwa hi swibalo, ku hundzisela nhundzu, swintshuxo swa vuhlayiselo, na tinetiweki to hangalasa. 6. Milawu ya Khastomo: Ku twisisa milawu ya khastomo i swa nkoka swinene loko ku nghenisiwa kumbe ku rhumeriwa ka nhundzu eNamibia ku papalata ku hlwela kwihi kumbe kwihi kumbe swiphiqo eka ku tsemakanya mindzilakano kumbe swikepe swo nghena/ku huma. Ku tirhisana swinene na vativi va vutleketli lava tivaka kahle milawu leyi swi ta tiyisisa ku landzeleriwa na ku hunguta swihinga leswi nga vaka kona hi nkarhi wa vutleketli. 7.Switirhisiwa swa Vuhlayiselo: Ku ya hi swilaveko swa bindzu ra wena, ku tirhisa switirhisiwa swa vuhlayiselo bya laha kaya swi nga ndlandlamuxa vukorhokeri bya vukorhokeri hinkwabyo endzeni ka Namibia hi ku nyika tindlela to hlayisa leti sirhelelekeke ekusuhi na tindhawu ta nkoka ta mabindzu. Tsundzuka leswaku i swa nkoka ku endla ndzavisiso wun’wana na ku burisana na vativi va vutleketli va laha kaya ku teka swiboho leswi nga na vutivi leswi lulamisiweke eka swilaveko swa wena swo karhi. Hi ku pulana loku faneleke na ntirhisano, ku fambisa ndhawu ya vutleketli bya Namibia swi nga va endlelo leri nga na swiphiqo.

Minkombiso ya nkoka ya mabindzu

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi nyika tindlela to tala ta nkoka ta matiko ya misava to xava na nhluvukiso xikan’we na swivandlanene swa nkombiso. Hi ndhawu ya yona ya tipolitiki leyi tiyeke, ikhonomi leyi tiyeke, na xiyimo xa mabindzu lexinene, Namibia yi koka rinoko ra vaxavi vo hambana va matiko ya misava na vavekisi lava lavaka ku tirhisa switirhisiwa leswi fuweke swa tiko na timakete leti hluvukaka. Ndlela yin’wana leyi dumeke ya ku xava ka matiko ya misava eNamibia i sekithara ya migodi. Tanihi yin’wana ya vahumelerisi lavakulu va tidayimani, uranium, zinc ni timinerali tin’wana emisaveni hinkwayo, Namibia ri koke tikhampani to tala ta migodi ta misava hinkwayo. Tikhamphani leti ti tala ku simeka vutirhisani bya nkarhi wo leha na vaphakeri va laha kaya ku tiyisisa swilaveko swa vona swa switirhisiwa swo ka swi nga tirhisiwanga. Indasitiri yin’wana leyi xiyekaka ya ku xava ka matiko hinkwawo eNamibia i vupfhumba. Tindzhawu to hlamarisa ta tiko leri kukatsa na ti dunes to tshwuka leti dumeke ta Sossusvlei na swiharhi swohambana hambana swa nhova e Etosha National Park swiendla leswaku yiva ndzhawu leyi dumeke eka vafambi emisaveni hinkwayo. Leswi swi hlohlotela mabindzu yo hambana lama fambelanaka na vupfhumba yo fana na tikheteni ta tihotela na vafambisi va tisafari ku kuma switirhisiwa swa vuyeni kumbe switirhisiwa swa vuhungasi emisaveni hinkwayo. Namibia yitlhela yitinyungubyisa hi sekithara ya vurimi yale henhla leyingana swivandlanene leswikulu eka vaxavi va matiko ya misava. Ku xaviseriwa matiko yale handle ka switirhisiwa swa nyama ya homu swina nkoka swinene hikokwalaho ka milawu yo tika ya rihanyo ra swifuwo ya Namibia leyi tiyisisaka vuhumelerisi bya nyama ya xiyimo xale henhla. Ku xava ka matiko ya misava hakanyingi ku katsa swifuwo swo fuwa kumbe michini yo rima. Hi mayelana na minkombiso, Windhoek yi khoma minkombiso yo hlaya leyikulu ya mabindzu lembe hinkwaro leyi kokaka rinoko ra vatekaxiave va miganga na va matiko ya misava. Nkombiso wa Tiindasitiri na Vurimi wa Windhoek i wun’wana wa swiendlakalo swo tano laha vakombisa va kombisaka tiindasitiri to hambana ku katsa na vumaki, vurimi, swikumiwa/vukorhokeri bya nhluvukiso wa switirhisiwa. Ku engetela kwalaho, vupfhumba byi tlanga xiave xa nkoka eka swivandlanene swa nkombiso eNamibia hi swiendlakalo swo fana na "Namibian Tourism Expo" leswi khomiwaka lembe na lembe. Yi koka rinoko ra vafambisi va maendzo ku suka emisaveni hinkwayo lava kombisaka vukorhokeri bya vona eka lava nga ta va vaxavi lava hisekelaka ku kambisisa tindhawu to hlawuleka ta ntumbuluko ta Namibia. Ku tlula kwalaho, ku va xiphemu xa Nhlangano wa Swibalo wa le Dzongeni wa Afrika (SACU) swi pfumelela vaxavisi va le handle endzeni ka nhlangano lowu wa swibalo ku fikelela ku hlawula eka timakete ta matiko man’wana ya swirho – Botswana Eswatini (khale ka Swaziland), Lesotho, Afrika-Dzonga, na Namibia. Ku tlula kwalaho, Namibia yi vuyeriwa eka Nawu wa Ku Kula na Minkarhi ya Afrika (AGOA), ku nga kungu ra mabindzu ra U.S. Leswi swi nyika switirhisiwa leswi faneleke ku suka eNamibia mfikelelo handle ka xibalo eka makete wa le Amerika lowu vuyerisaka. Hi ku gimeta, Namibia yi nyika tindlela to hambana ta nkoka ta matiko ya misava ta ku xava na swivandlanene swa nkombiso eka swiyenge swo fana na migodi, vupfhumba, na vurimi. Xiyimo xa yona lexinene xa mabindzu na ku nghenelela eka tiyuniyoni ta swibalo swa miganga swi ndlandlamuxa vuxaka bya mabindzu na matiko ya vaakelani, loko migingiriko yo fana na AGOA yi pfula tinyangwa eka timakete ta misava hinkwayo. Swilo leswi swi endla leswaku Namibia yi va ndhawu leyi kokaka rinoko eka vaxavi va matiko ya misava lava lavaka timakete letintshwa kumbe ku tirhisana na mabindzu ya laha kaya.

Tinjhini to lavisisa leti tolovelekeke

Namibia, tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, ri ni tinjhini to hlayanyana leti dumeke to lavisisa leti talaka ku tirhisiwa hi vaaki va rona. Tinjhini leti to lavisisa ti nyika mfikelelo eka rungula, ku pfuxetiwa ka mahungu ni switirhisiwa swin’wana swa le ka Internet. Hi leti tin’wana ta tinjhini to lavisisa leti tirhisiwaka ngopfu eNamibia swin’we ni tiadirese ta tona ta tiwebsite: 1. Google (www.google.com.na): Google handle ko kanakana i yin’wana ya tinjhini to lavisisa leti tirhisiwaka ngopfu emisaveni hinkwayo. Yi nyika nxaxamelo lowu heleleke na wo hambana wa mimbuyelo leyi khathalelaka swilaveko swo hambana swa vatirhisi. 2. Yahoo (www.yahoo.com): Yahoo i njhini yin’wana yo lavisisa leyi dumeke leyi nyikaka vukorhokeri byo hambana ku fana na email, mahungu, ku pfuxetiwa ka timali, xikan’we na vuswikoti byo lavisisa eka webu. 3. Bing (www.bing.com): Bing i njhini yo lavisisa ya Microsoft leyi nyikaka vuhlanganisi lebyi tsakisaka hi mahlo na nxaxamelo wo anama wa swihlawulekisi swo fana na ku lavisisa swifaniso na vuhundzuluxi. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo yi tiveka hi endlelo ra yona leri kongomisiweke eka vuhlayiseki bya xihundla loko yi ri karhi yi tisa mbuyelo lowu nga na xihlawuhlawu ku suka eka swihlovo swo tala handle ko landzelerisa migingiriko ya vatirhisi. 5. Ananzi ya Nasper (www.ananzi.co.za/namibie/): Ananzi i njhini yo lavisisa leyi simekiweke eAfrika-Dzonga leyi na yona yi tirhisiwaka ngopfu eNamibia. Yi nyika swilo swa laha kaya leswi lulamisiweke eka vatirhisi endzeni ka xifundzankulu xa Dzonga wa Afrika. 6. Webcrawler Africa (www.webcrawler.co.za/namibia.nm.html): Webcrawler Africa yi kongomisa eka ku nyika mimbuyelo leyi endleriweke vatirhisi lava simekiweke ematikweni yo karhi ya Afrika ku fana na Namibia. 7. Yuppysearch (yuppysearch.com/africa.htm#namibia): Yuppysearch yi na xihlanganisi xa xitayili xa vukorhokeri lexi hambanisiweke lexi nyikaka mfikelelo wa xihatla eka tiwebsite to hambana ta nkoka leti fambelanaka na vatirhisi va le Namibia. 8. Injhini yo Lavisisa ya Lycos (search.lycos.com/regional/Africa/Namibia/): Lycos yi nyika ku lavisisa ka webu hi ku angarhela xikan’we na swihlawulekisi swo lavisisa swilo swo karhi swa xifundzankulu endzeni ka Namibia eka tluka ra yona leri tinyiketeleke ra tiko. Leswi i swikombiso swin’wana swa tinjhini to lavisisa leti tirhisiwaka ngopfu leti kumekaka eNamibia. Vatirhisi va nga ha hlawula hi ku ya hi leswi va swi tsakelaka, swilo leswi va swi toloveleke ni swilaveko swa ku lavisisa.

Matluka lamakulu yo tshwuka

Namibia i tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika leri tivekaka hi tindhawu leti hlamarisaka ni swiharhi leswi fuweke swa nhova. Loko swi ta eka matluka yo tshwuka, ku ni maphepha yo hlayanyana lama dumeke lama nga ku pfunaka ku kuma rungula leri u ri lavaka eNamibia. Hi leti tin’wana ta tidayirekitara letikulu ta matluka yo tshwuka swin’we ni tiadirese ta tona ta webusayiti: 1. Yellow Pages Namibia (www.yellowpages.na): Leyi i yin’wana ya tidayirekitara ta matluka yo tshwuka leti heleleke ni leti dumeke swinene eNamibia. Yi katsa swiyenge swo hambana ku fana na vutshamo, tirhesiturente, mavhengele, vukorhokeri, na swin’wana. 2. HelloNamibia (www.hellonamibia.com): Nxaxamelo lowu wu nyika nxaxamelo wa swixavisiwa swa mabindzu eka swiyenge swo tala ku katsa na vupfhumba, tindhawu to dyela, vukorhokeri bya swo famba, na swin’wana. 3. Info-Namibia (www.info-namibia.com): Hambi leswi hi ku kongoma ku nga riki xikombo xa matluka yo tshwuka hi xoxe, webusayiti leyi yi nyika vuxokoxoko byo anama eka swihlawulekisi swa vutshamo ku katsa na tindhawu to wisela eka tona na tindhawu to kampa eNamibia hinkwaro. 4. Discover-Namibia (www.discover-namibia.com): Xikombo xin’wana lexi kongomisiweke eka vaendzi lexi katsaka swivandla swo hambana swo fana na tihotela, tindlu ta vaendzi, tilodge xikan’we na vukorhokeri byo hirha mimovha na vafambisi va maendzo. 5. iSearchNam (www.isearchnam.com): Nxaxamelo lowu wa mabindzu wa inthanete lowu heleleke wu nyika nxaxamelo wa mabindzu yo hambana etlhelo ka mimepe leyi pfunaka ku famba-famba eka tindhawu to hambana etikweni hinkwaro. Tidayirekitara leti ti nga tirhisiwa ku kuma vuxokoxoko bya vuhlanganisi bya tikhamphani/mabindzu lama tirhaka eka swiyenge swo hambana endzeni ka Namibia. Kunga khathariseki leswaku u lava tindlela to tshama eka tona kumbe vaphakeri va vukorhokeri bya laha kaya ku fana na vativi va gezi kumbe vaphayiphi va tiphayiphi; tipulatifomo leti ti nyika vutivi bya nkoka eka vuhlanganisi lebyi tshembekaka etikweni hinkwaro. Tsundzuka ku tshama u ri karhi u cross-reference swihlovo swo hambana na ku hlaya tinhlamuselo loko u tirhisa tidayirekitara leti tanihileswi ntiyiso wu nga ha hambanaka ku suka eka nxaxamelo ku ya eka nxaxamelo.

Tipulatifomo letikulu ta mabindzu

Namibia i tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika. Hambileswi yi nga ha vaka yi nga ri na tipulatifomo to tala leti tivekaka ta e-commerce ku fana ni matiko man’wana, ka ha ri ni ti nga ri tingani leti xiyekaka leti tirhaka eNamibia. Hi leti tin’wana ta tipulatifomo letikulu ta e-commerce na tiwebsite ta tona hi ku hambana ka tona: 1. my.com.na - Leyi i yin’wana ya tindhawu to xavisa leti rhangelaka eka inthanete eNamibia, leyi nyikelaka switirhisiwa swo hambana-hambana ku katsa na switirhisiwa swa elektroniki, swiambalo, swilo swa le kaya, na swin’wana. 2. Dismaland Namibia (dismaltc.com) - Pulatifomo leyi yi tiveka ngopfu hi ku xavisa switirhisiwa swo hambana swa elektroniki swo fana na ti-smartphone, tilaptop, ti-gaming console, na switirhisiwa. 3. Loot Namibia (loot.com.na) - Loot Namibia i makete wa inthanete lowu nyikaka nhlawulo wo hambana wa switirhisiwa ku katsa na switirhisiwa swa elektroniki, fanichara, switirhisiwa, swilo swa fexeni, na swin’wana. 4. Takealot Namibia (takealot.com.na) - Takealot i pulatifomo ya e-commerce leyi simekiweke eAfrika-Dzonga leyi tlhelaka yi tirhela vaxavi eNamibia. Yi nyika switirhisiwa swo hambana hambana ku sukela eka swa elektroniki ku ya eka swilo swa vana ku ya eka switirhisiwa swa le kaya. 5. The Warehouse (thewarehouse.co.na) - Warehouse yi kongomisa eka ku nyika vaxavi swixavisiwa swa khwalithi na swilo swa le kaya hi minxavo yo ringanela hi ku tirhisa pulatifomo ya yona ya inthanete. 6. Ntlawa wa Switiviso swa eBay (ebayclassifiedsgroup.com/nam/)- Switiviso swa eBay swi na vukona ematikweni yo tala emisaveni hinkwayo ku katsa na Namibia. Vatirhisi va nga kuma swinavetiso swo hambana swa ku xava kumbe ku xavisa swilo eka swiyenge swo hambana. Hi kombela u xiya leswaku leswi i swikombiso swin’wana ntsena swa tipulatifomo letikulu ta e-commerce leti tirhaka eNamibia; ku nga ha va na tipulatifomo tin’wana letitsongo kumbe ta niche leti kumekaka na tona.

Tipulatifomo letikulu ta swihangalasamahungu swa le ka social media

Ku ni tipulatifomo to hlayanyana ta swihaxa-mahungu swa le ka Internet leti tirhisiwaka ngopfu eNamibia. Hi leswi swin’wana swa swona swin’we ni tiwebsite ta swona: 1. Facebook (www.facebook.com): Facebook i yin’wana ya tipulatifomo ta social media leti tirhisiwaka ngopfu emisaveni hinkwayo, ku katsa na Namibia. Yi pfumelela vanhu ku tihlanganisa na vanghana na ndyangu, ku avelana swifaniso na tivhidiyo, ku joyina mintlawa, na ku landzelela matluka. 2. Twitter (www.twitter.com): Twitter i pulatifomo ya microblogging laha vatirhisi va nga vekaka marungula yo koma lama vuriwaka ti tweets. Vanhu va le Namibia va tirhisa pulatifomo leyi leswaku va tshama va ri karhi va tivisiwa hi mahungu ya sweswinyana, mikhuva ni ku nghenela mabulo lama fambisanaka ni tinhloko-mhaka to hambana-hambana. 3. Instagram (www.instagram.com): Instagram i pulatifomo yo avelana swifaniso na tivhidiyo leyi nga kuma ndhuma eka tinxaka letintshwa eNamibia. Vatirhisi va nga veka swifaniso kumbe tivhidiyo to koma, va tirhisa swisefo, va engetela switlhokovetselo ni ku tirhisana ni van’wana hi ku tirhisa ku tsakela ni ku nyika mavonelo. 4. LinkedIn (www.linkedin.com): LinkedIn i sayiti ya vuhlanganisi bya xiphurofexinali leyi tirhisiwaka ngopfu hi tiphurofexinali eNamibia eka swivandlanene swa mintirho, nhluvukiso wa ntirho, ku endla vuxaka endzeni ka indasitiri ya vona kumbe nsimu leyi va yi tsakelaka. 5. YouTube (www.youtube.com): YouTube yi pfumelela vatirhisi ku layicha, ku languta, ku pima swilo swo fana na tivhidiyo eka tinhlokomhaka to hambana ku suka eka vuhungasi ku ya eka dyondzo. Vanhu vo tala na minhlangano eNamibia va tiendlela tichannel ta vona eka YouTube hi swikongomelo swo hambana ku fana na ku avelana tivhidiyo ta vuyimbeleri kumbe swilo leswi dyondzisaka. 6. WhatsApp: Hambi leswi hi ndhavuko a yi tekiwi tanihi social media platform ku fana na tin’wana leti boxiweke laha henhla; WhatsApp messaging application yi sungule ku duma swinene eNamibia eka ku vulavurisana exikarhi ka vanhu kumbe mintlawa leyitsongo hi ku tirhisa marungula, . ku bela riqingho hi rito,na ku bela riqingho hi vhidiyo. Leswi i swin’wana swa tipulatifomo leti dumeke ta swihangalasamahungu swa le ka social media leti tirhisiwaka hi vanhu va le Namibia ku tihlanganisa na van’wana eka inthanete hi voxe kumbe hi xiphurofexinali.

Minhlangano leyikulu ya tiindasitiri

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yina minhlangano yo hlaya ya indasitiri leyi dumeke leyi tlakusaka naku seketela swiyenge swohambana hambana swa ikhonomi ya yona. Minhlangano leyi yi tlanga xiave xa nkoka eku seketeleni ka ku tsakela ka tiindasitiri ta yona naswona yi tirha tanihi pulatifomo ya ntirhisano, ku avelana vutivi, na nhluvukiso wa pholisi. Hi leyi minhlangano yin’wana ya nkoka ya indasitiri eNamibia swin’we ni tiwebsite ta yona: 1. Huvo ya Mabindzu na Vumaki ya Namibia (NCCI): Website: https://www.ncci.org.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga NCCI yi yimela sekithara ya phurayivhete eNamibia naswona yi tirha tanihi rito eka mabindzu eka tiindasitiri hinkwato. Yi tlakusa mabindzu, vuvekisi, vubindzurisi, na ku kula ka ikhonomi. 2. Nhlangano wa Vaendli va Swilo swa le Namibia (NMA): Webusayiti: https://nma.com.na/ NMA yi seketela sekithara ya vumaki hi ku kurisa swivandlanene swa vuhlanganisi, migingiriko yo aka vuswikoti, na vuyimeri ku ndlandlamuxa mphikizano. 3. Nhlangano wa Tiindasitiri to Aka wa le Namibia (CIF): Website: https://www.cifnamibia.com/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga CIF yi na vutihlamuleri byo yimela mabindzu lama fambelanaka na ku aka hi ku nyika switirhisiwa eka swiyimo swa indasitiri, ku seketela minongonoko ya nhluvukiso wa vuswikoti, na ku fambisa vuxaka bya mabindzu endzeni ka sekithara. 4. Nhlangano wa Vaendzi wa Namibia (HAN): Website: https://www.hannam.org.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga HAN yi yimela indasitiri ya vupfhumba na vuyeni eNamibia hi ku tlakusa maendlelo ya vupfhumba lama nga ta tshama nkarhi wo leha loko yi ri karhi yi nyika minongonoko ya ndzetelo ku ndlandlamuxa khwalithi ya vukorhokeri. 5. Nhlangano wa Vatirhi va le Tibangi wa le Namibia: Webusayiti: http://ban.com.na/ Nhlangano lowu wu tirha tanihi huvo leyi yimelaka tibangi ta mabindzu leti tirhaka eNamibia. Xikongomelo xa yona lexikulu i ku seketela maendlelo lamanene ya tibangi lama hoxaka xandla eka ku tshamiseka ka ikhonomi. 6. Nkwama wa Tiindasitiri to Aka (CITF): . Webusayiti: http://citf.com.na/ CITF yi tirha tanihi muphakeri wa ndzetelo endzeni ka indasitiri yo aka leyi kongomisiweke hi ku kongoma eka ku lulamisa ku pfumaleka ka vuswikoti hi ku tirhisa minongonoko ya ndzetelo wa vutshila. 7. Nhlangano wa Vumaki bya Migodi wa Dzonga wa Afrika - Chamber Of Mines: Website: http://kamara ra migodi.org.za/namibia/ . Nhlangano lowu wu yimela sekithara ya migodi eNamibia naswona wu lava ku tlakusa maendlelo ya migodi lama nga na vutihlamuleri na ku ya emahlweni loko wu ri karhi wu hoxa xandla eka ku kula ka ikhonomi ya tiko. Leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa minhlangano leyi dumeke ya tiindasitiri eNamibia. Nhlangano wun’wana na wun’wana wu tlanga xiave xa nkoka eku lulamiseni ka mintlhontlho yo karhi, ku tlakusa ku kula, na ku seketela ku tsakela ka tiindasitiri ta vona hi ku hambana ka tona. Swi ringanyetiwa ku endzela tiwebsite ta vona ku kuma vuxokoxoko byo tala mayelana na swikongomelo swa vona, migingiriko, na mimbuyelo ya swirho.

Tiwebsite ta mabindzu na mabindzu

Namibia i tiko leri kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika. Ri na ikhonomi yo tiya na swiyenge swo hambana leswi hoxaka xandla eka ku kula ka yona, ku katsa na migodi, vurimi, vupfhumba, na vumaki. Ku na tiwebsite to hlayanyana ta ikhonomi na mabindzu leti tinyiketeleke ku nyika vuxokoxoko bya ndhawu ya mabindzu ya Namibia. Hi leti tin’wana ta leti dumeke swin’we ni ti-URL ta tona ta webusayiti hi ku hambana ka tona: 1. Huvo ya Mabindzu na Vumaki ya Namibia (NCCI) - NCCI yi tlakusa ku kula ka ikhonomi na ku fambisa mabindzu eNamibia. Website: https://www.ncci.org.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 2. Huvo ya Ntlakuso na Nhluvukiso wa Vuvekisi bya Namibia (NIPDB) - Ejensi leyi ya mfumo yi kongomisa ku koka rinoko ra vuvekisi eNamibia hi ku nyika vuxokoxoko eka swivandlanene swa vuvekisi. Webusayiti: http://www.investnamibia.com.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 3. Vukorhokeri bya Vumaki na Mabindzu (MIT) - Vutihlamuleri byo tirhisa tipholisi leti fambelanaka na nhluvukiso wa tiindasitiri na mabindzu eNamibia. Website: https://mit.gov.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 4. Bangi ya Namibia (BON) - Bangi ya le xikarhi ya Namibia yi nyika datha ya ikhonomi, swiviko, na vuxokoxoko bya tipholisi ta swa timali. Webusayiti: http://www.bon.com.na/ . 5. Vulawuri bya Zoni ya Vukorhokeri bya ku Rhumela eMatikweni mambe (EPZA) - EPZA yi kongomisa eka ku tlakusa tiindasitiri leti kongomisiweke eka ku rhumela ematikweni mambe endzeni ka tizoni leti vekiweke eNamibia. Webusayiti: http://www.epza.com.na/ . 6. Bangi ya Nhluvukiso ya Namibia (DBN) - DBN yi nyika mpfuneto wa timali eka tiphurojeke ta nhluvukiso leti kongomisiweke eka ku kula ka ikhonomi ya vaaki etikweni. Website: https://www.dbn.com.na/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 7. Khokholo ya Mabindzu yo Lwisana na Vukungundzwana/Phorofayili ya Namibia - Xitirhisiwa lexi xi nyika vuxokoxoko byo karhi mayelana na makhombo ya vukungundzwana eka mabindzu lama tirhaka kumbe ku vekisa eNamibia. Website: https://www.mabindzu-ku lwisana na vukungundzwana.com/tiprofayile-ti-tiko/namiba 8. Grootfontein Agricultural Development Institute (GADI) - Yi nyika minkandziyiso ya ndzavisiso wa vurimi, swiletelo, na mahungu lama fambelanaka na indasitiri eka van’wamapurasi na vakhomaxiave. Website: https://www.gadi.agric.za/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga Hi kombela u xiya leswaku tiwebsite leti ti nga cinca naswona minkarhi hinkwayo swa antswa ku tiyisisa vuxokoxoko bya sweswinyana ku suka eka swihlovo swa ximfumo.

Tiwebsite ta swivutiso swa data swa mabindzu

Kuna tiwebsite to hlaya ta swivutiso swa data ya mabindzu leti kumekaka ta Namibia. Laha hansi ku na nxaxamelo wa tin’wana ta tiwebsite leti na ti-URL ta tona: 1. Ejensi ya Tinhlayohlayo ya Namibia (NSA): Ejensi ya tinhlayo ya ximfumo ya Namibia yi nyika na datha ya mabindzu. U nga yi fikelela hi ku tirhisa webusayiti ya vona eka https://nsa.org.na/. 2. Mepe wa Mabindzu: Webusayiti leyi, leyi fambisiwaka hi Senthara ya Mabindzu ya Matiko ya Misava (ITC), yi nyika tinhlayo ta mabindzu leti heleleke na vuxokoxoko bya mfikelelo wa makete eka Namibia na matiko man’wana. Fikelela datha ya mabindzu ya Namibia eka https://www.trademap.org/Country_SelProduct.aspx. 3. GlobalTrade.net: Pulatifomo leyi yi nyika vuxokoxoko na vukorhokeri lebyi fambelanaka na mabindzu, ku katsa na datha ya customs, swiviko swa xiyenge xo karhi, na tidayirekitara ta mabindzu ematikweni yo hambana ku katsa na Namibia. U nga kuma xiyenge lexi faneleke xa mabindzu ya le Namibia eka https://www.globaltrade.net/Namibia/export-import. 4. Bangi ya Afrika ya ku Rhumela eMatikweni mambe na ku Rhumela eMatikweni mambe (Afreximbank): Afreximbank yi nyika mfikelelo eka datha ya ikhonomi yo anama eka matiko ya Afrika, ku katsa na tinhlayo ta ku rhumela ematikweni mambe na ku nghenisiwa ka swilo swa Namibia hi ku tirhisa webusayiti ya vona eka http://afreximbank-statistics.com/. 5. Dathabeyisi ya UN Comtrade: Dathabeyisi ya Comtrade ya Nhlangano wa Matiko i xitirhisiwa xa nkoka lexi nyikaka tinhlayo ta vuxokoxoko bya ku nghenisa na ku rhumela ematikweni mambe eka matiko yo hambana, ku katsa na migingiriko ya mabindzu ya Namibia. Endzela webusayiti ya vona eka https://comtrade.un.org/data/. Hi kombela u xiya leswaku tin’wana ta tidathabeyisi leti ti nga ha lava ku tsarisiwa kumbe ku tsarisa leswaku u fikelela vuxokoxoko byo karhi kumbe swihlawulekisi swa xiyimo xa le henhla ku tlula mintirho ya xisekelo yo lavisisa.

Tipulatifomo ta B2b

Namibia, leyi kumekaka edzonga-vupela-dyambu bya Afrika, yi na ndhawu ya mabindzu leyi humelelaka leyi nga na tipulatifomo to hlaya ta B2B leti kumekaka eka tikhamphani ku hlanganisa na ku fambisa mabindzu. Hi leti tin’wana ta tipulatifomo ta B2B leti xiyekaka eNamibia: 1. TradeKey Namibia (www.namibia.tradekey.com): TradeKey i makete wa misava hinkwayo wa B2B lowu rhangelaka lowu pfumelelaka mabindzu ku suka eka tiindasitiri to hambana ku hlanganisa na ku nghenelela eka mabindzu ya matiko ya misava. Yi nyika pulatifomo eka tikhamphani ta le Namibia ku kombisa switirhisiwa swa tona na ku fikelela lava nga ta xava emisaveni hinkwayo. 2. GlobalTrade.net Namibia (www.globaltrade.net/s/Namibia): GlobalTrade.net yi nyika mfikelelo eka nxaxamelo wo anama wa tiphurofexinali na vativi va indasitiri, ku pfumelela mabindzu eNamibia ku kuma vaphakeri, vaphakeri va vukorhokeri, kumbe hambi ku ri vavekisi lava nga ta va kona havumbirhi bya vona laha tikweni na le matikweni ya misava. 3. Bizcommunity.com (www.bizcommunity.com/Country/196/111.html): Bizcommunity i pulatifomo ya B2B leyi simekiweke eAfrika-Dzonga leyi hlanganisaka mahungu, vutivi, swiendlakalo, na tiphrofayili ta tikhamphani eka tiindasitiri to hambana ku katsa na vuxavisi, vuhangalasi bya mahungu, vuxavisi , vurimi na swin’wana, ku tirha tanihi pulatifomo leyinene eka mabindzu lama lavaka ku ndlandlamuxa netiweke ya wona eNamibia. 4. AfricanAgriBusiness Platform (AABP) (www.africanagribusinessplatform.org/namibiaindia-business-platform): AABP yi tirha tanihi buloho exikarhi ka mabindzu ya swa vurimi eAfrika lama nga na ku tsakela loku fanaka kambe tindhawu to hambana ku fana na India. Pulatifomo leyi yi endla leswaku vahumelerisi va vurimi na vaendli va switirhisiwa kusuka e Namibia va tirhisana na vatirhikulobye va India eka swivandlanene swa mabindzu. 5. Kompass Business Directory - Namibia (en.kompass.com/directory/NA_NA00): Kompass yi nyika database yo anama ya tikhamphani leti tirhaka endzeni ka tisekithara to hambana emisaveni hinkwayo ku katsa na vumaki, sekithara ya vukorhokeri na swin’wana, ku nyika vatirhisi mfikelelo eka vuxokoxoko bya vuhlanganisi bya vatirhisani va mabindzu lava nga ta va kona lava simekiweke eka swipimelo swo karhi swo lavisisa swin’we na vutivi bya nkoka bya bindzu. Leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa tipulatifomo ta B2B leti kumekaka eNamibia leti fambisaka vuhlanganisi bya mabindzu exikarhi ka tikhamphani ta laha kaya na timakete ta matiko ya misava. I swa nkoka ku xiya leswaku tipulatifomo letintshwa ti humelela nkarhi hinkwawo, naswona mabindzu ya ringanyetiwa ku endla ndzavisiso lowu heleleke ku kuma pulatifomo leyi faneleke swinene hi ku ya hi swilaveko swa wona swo karhi swa indasitiri kumbe mabindzu.