TogTok

Nkatsakanyo wa Tiko
Mali ya Rixaka
Ntsengo wa ku Cincana
Tiholideyi ta Nkoka
Xiyimo xa Mabindzu ya le Handle
Vuswikoti bya Nhluvukiso wa Makete
Switirhisiwa leswi xavisiwaka hi ku hisa emakete
Swihlawulekisi swa vaxavi na taboo
Endlelo ra vulawuri bya khastomo
Tipholisi ta xibalo xa swilo leswi humaka ematikweni mambe
Tipholisi ta xibalo xa ku rhumela ematikweni mambe
Switifikheti leswi lavekaka ku rhumela ematikweni mambe
Vutleketli lebyi ringanyetiweke
Tichannel ta nhluvukiso wa vaxavi

Iraq, leyi tiviwaka ximfumo tanihi Riphabliki ra Iraq, i tiko leri kumekaka eVupela-dyambu bya Asia. Yi avelana mindzilakano ya yona na matiko yo hlayanyana ku katsa na Turkey en’walungwini, Iran evuxeni, Kuwait na Saudi Arabia edzongeni, Jordan edzonga-vupela-dyambu, na Syria evupela-dyambu. Leswi ku ringanyetiwaka leswaku ku ni vaaki vo tlula 40 wa timiliyoni, Iraq i tiko ro hambana-hambana leri nga ni ndzhaka leyi fuweke ya ndhavuko. Doroba-nkulu ra Iraq i Baghdad, leri tirhaka tanihi ntsindza wa tipolitiki ni wa ikhonomi wa tiko. Xiarabu xi amukeriwa tani hi ririmi ra ximfumo ra Iraq kasi Xikurd na xona xi na xiyimo xa ximfumo eXifundzheni xa Kurdistan. Vunyingi bya vaaki va Iraq va tirhisa Islam naswona yi tlanga xiave lexikulu eku vumbekeni ka ndhavuko na ndlela ya vona ya vutomi. Iraq hi matimu ayi tekiwa tani hi Mesopotamia kumbe ‘tiko exikarhi ka milambu yimbirhi’ hikokwalaho ka ndzhawu ya yona ya kahle exikarhi ka milambu ya Tigris na Euphrates. Milambu leyi hayimbirhi yi tlange xiave xa nkoka swinene eku vumbekeni ka xiyenge xa vurimi xa Iraq hiku nyika misava leyi noneke eka maendlelo ya vurimi bya ndzhavuko. Vuhumelerisi bya oyili byi endla xiphemu lexikulu xa ikhonomi ya Iraq laha kungana vuhlayiselo lebyikulu leswi endlaka leswaku yiva yin’wana ya vahumelerisi vale henhla va oyili emisaveni. Handle ka ti indasitiri leti fambelanaka na oyili tofana na ti refineries kumbe ti petrochemical plants, swiyenge swin’wana swofana na vurimi (wheat, barley), ku humesiwa ka gasi ya ntumbuluko (etlhelo ka vuhlayiselo bya oyili), vapfhumba lava endzela tindzhawu ta khale (kufana na Babylon kumbe Hatra) va hoxa xandla eka mbuyelo wa tiko. Hambiswiritano, ku nga tshamiseki ka tipolitiki loku vangiweke hi timholovo eka makume ya malembe ku endle leswaku ku va ni mintlhontlho yo hambana-hambana eka Iraq yo tanihi madzolonga lama humaka eka mintlawa ya vapfukeri ni ku nga twanani ka mimpambukwa exikarhi ka Masunni ni Mashiite. Timhaka leti ti kavanyetile matshalatshala ya nhluvukiso wa ikhonomi loko ti ri karhi ti khumba vun’we bya vaaki exikarhi ka tinxaka to hambana leti tshamaka endzeni ka mindzilakano ya Iraq. Matshalatshala ya endliwa hi swiyenge swimbirhi swa mfumo wa rixaka hi nseketelo ku suka eka minhlangano ya matiko ya misava ku pfuxeta switirhisiwa leswi onhiweke hi nkarhi wa tinyimpi etlhelo ka ku tlakusa migingiriko yo aka ku rhula eka ntshamiseko wa nkarhi wo leha. Hi ku gimeta, Iraq i tiko leri nga ni tinxaka to hambana-hambana leri fuweke hi matimu leri kumekaka endzeni ka Asia Vupela-dyambu. Hambi leswi yi langutaneke na mintlhontlho leyi vangiweke hi timholovo ta nkarhi lowu hundzeke, yi ya emahlweni yi lwela nhluvukiso wa ikhonomi, ku hlayisa ndhavuko, na vun’we bya rixaka.

Xiyimo xa mali ya le Iraq xi tiveka hi ku tirhisiwa lokukulu ka dinar ya le Iraq (IQD). Dinar ya le Iraq i mali ya ximfumo ya Iraq, leyi sunguriweke hi 1932 ku siva rupee ya le India loko Iraq ri kuma ntshunxeko. Xikombiso xa dinar i "د.ع" kumbe ntsena "IQD." Bangi ya le xikarhi ya Iraq, leyi tivekaka tanihi Bangi ya le Xikarhi ya Iraq (CBI), yi tlanga xiave xa nkoka eku lawuleni na ku lawula mali ya tiko. CBI yi humesa no lawula nkoka wa tidinari ta Iraq, ku tiyisisa ku tshamiseka endzeni ka sisiteme ya yona ya swa timali. Kambe ku sukela loko yi sunguriwile, dinar ya le Iraq yi ve ni ku cinca-cinca lokukulu ka nkoka hikwalaho ka swilo swo hambana-hambana swa ikhonomi ni swa tipolitiki leswi khumbaka Iraq. Hi matimu, himinkarhi ya mpfilumpfilu kumbe ku nga tshamiseki ka tipolitiki, ku vile na ku hunguteka lokukulu ka nxavo loku yiseke eka ku tlakuka ka mali hi ndlela yo tlula mpimo. Sweswi, kwalomu ka 1 USD yi ringana kwalomu ka 1,450 IQD. Mpimo lowu wa ku cincana wu tshamile wu tshamisekile swinene eka malembe ya sweswinyana na ku cinca-cinca lokuntsongo ehansi ka swiyimo leswi tolovelekeke. Ku olovisa ku cincana ka timali na ku tlakusa ku kula ka ikhonomi endzeni ka makete wa laha kaya wa Iraq, ku tirhisiwa tidinominexini to hambana eka tinotsi: 50 IQD, 250 IQD, 500 IQD, . 1000 IQD,na swin’wana kuya fika eka ti denominations tale henhla kukatsa na banknote leyi ayi nghenisiwile sweswinyana leyi durhaka 50k (50 thousand) IQD. Mintirho ya mabindzu ya le handle ngopfungopfu yi titshege hi tidolara ta Amerika kumbe timali tin’wana letikulu ta matiko ya misava tanihileswi ku nga tiyiseki mayelana na vuhlayiseki na ntshamiseko ku yaka emahlweni ku khumba ku tshemba ka vavekisi eku tirhiseni ka mali ya laha kaya eka mabindzu lamakulu. Hi ku gimeta, hambi leswi Iraq yi tirhisaka mali ya yona ya tiko—dinari ya Iraq—eka ku xaviselana ka siku na siku ka laha kaya ehansi ka mimpimo ya ku cincana leyi tiyeke swinene leyi sweswi yi hlanganisiweke na timali letikulu ta matiko ya misava to fana na USD; ku titshega hi timali ta matiko mambe ku humelela eka matirhelo ya mabindzu ya xiyimo xa le henhla hikwalaho ka ku vilela loku rhendzeleke ku cincacinca ka ikhonomi na ku nga tshamiseki ka geopolitical.

Mali ya ximfumo ya le Iraq i Iraqi Dinar (IQD). Loko ku ri mimpimo ya ku cincana leyi ringanyetiweke na timali letikulu ta misava, hi leti tinhlayo tin’wana leti kombisaka ku sukela hi August 2021: 1 USD ≈ 1,460 wa IQD 1 EUR ≈ 1 730 wa IQD 1 GBP ≈ 2,010 wa IQD 1 JPY ≈ 13.5 IQD 1 CNY ≈ 225.5 IQD Hi kombela u xiya leswaku mimpimo leyi ya ku cincana yi nga ha hambana naswona swa antswa ku kambela eka xihlovo lexi tshembekaka kumbe nhlangano wa swa timali ku kuma mimpimo ya nkarhi wa sweswi swinene.

Iraq i tiko leri nga ni mindhavuko yo hambana-hambana ni leyi fuweke hi mindhavuko leyi tlangelaka tiholideyi to hlayanyana ta nkoka lembe hinkwaro. Yin’wana ya minkhuvo ya nkoka swinene eIraq i Eid al-Fitr, leyi fungha ku hela ka Ramadan, n’hweti yo kwetsima ya ku titsona swakudya eka Mamoslem. Nkhuvo lowu wu tlangeriwa hi ntsako lowukulu ni hi ku hiseka. Mindyangu ni vanghana va hlengeletana leswaku va khongela etimosque, va cincana tinyiko ni ku tiphina hi swakudya swo nandziha. Holideyi yin’wana ya nkoka eIraq i Ashura, leyi tlangeriwaka hi Mamoslem ya Shia ku tsundzuka ku dlayiwa ka Imam Hussein, ntukulu wa Muprofeta Muhammad. I xiendlakalo lexi nga tsakisiki lexi taleke hi ku famba-famba, tinkulumo leti vulavulaka hi ku tinyikela ka Hussein hikwalaho ka vululami ni ntiyiso, swin’we ni mihivahivana yo titlhava. Iraq yitlhela yi tlangela Siku ra yona ra Rixaka hi July 14th - ku tsundzuka Siku ra Revolution loko vuhosi byi hluriwile hi 1958. Hi siku leri, vanhu va nghenela migingiriko yohambana hambana ya vutiko kukatsa na ti parades, fireworks displays, swiendlakalo swa ndzhavuko leswi kombisaka ndzhaka leyi fuweke ya Iraq. Ku engetela kwalaho, Vakreste va le Iraq va tlangela Khisimusi hi December 25th hi ku ya hi mindhavuko ya vona ya le Vupela-dyambu. Ntlawa wa Vakreste wu hlangana eka minhlangano ya masa exikarhi ka vusiku etikerekeni etikweni hinkwaro. Vakreste va le Iraq va cincana tinyiko eka xiendlakalo lexi xa nkhuvo naswona va tiphina hi swakudya swo hlawuleka ni varhandziwa va vona. Kuya emahlweni, Siku ra Lembe Lerintshwa (January 1st) ri khome nkoka eka tinxaka na vukhongeri tani hileswi vanhu va ri tlangelaka hi ku kombisa swibalesa, minkhuvo kumbe minhlangano na ndyangu na vanghana. Swifanele ku xiyiwa leswaku minkhuvo leyi yi cinciwile hikokwalaho ka mpfilumpfilu wa tipolotiki kumbe timhaka ta vuhlayiseki leti langutaneke na Iraq eka malembe lawa yanga hundza kambe yahari na nkoka lowukulu eka vaaki va yona lava amukelaka ku hambana ka mindhavuko hambi leswi kungana mintlhontlho leyi langutaneke na rixaka ra vona.

Iraq, leri tiviwaka ximfumo tanihi Riphabliki ra Iraq, i tiko leri kumekaka eVupela-dyambu bya Asia. Yi na ikhonomi leyi pfanganisiweke laha indasitiri ya oyili yi nga mufambisi wa yona lonkulu wa ku kula ka ikhonomi na mimbuyelo ya ku cincana ka matiko mambe. Xiyenge xa mabindzu xa le Iraq xi hoxa xandla swinene eka ikhonomi ya rona. Tiko ri rhumela ngopfu oyili na switirhisiwa swa petroliyamu, leswi endlaka xiphemu lexikulu xa hinkwaswo leswi ri swi xavisaka ematikweni mambe. Iraq yina yin’wana ya tindzhawu letikulu ta oyili leti tiyisisiweke emisaveni naswona i yin’wana ya vahumelerisi vale henhla va misava hinkwayo. Ku engetela eka oyili, Iraq yitlhela yi xavisa nhundzu yin’wana yofana na switirhisiwa swa tikhemikhali, manyoro, timinerali (kukatsa na koporo na semende), malapi na ti dates. Hambiswiritano, swixavisiwa leswi leswi nga riki swa oyili i switsongo swinene loko swi pimanisiwa na swin’wana swa swona swa petroliyamu. Iraq ri titshege ngopfu hi ku xavisiwa ka swilo leswi tirhisiwaka, michini, mimovha, switirhisiwa swa gezi, swakudya (swo tanihi koroni) ni swilo swo aka. Vatirhisani lavakulu va ku xavisa va katsa Turkey, China, Iran, South Korea,UAE,na Saudi Arabia exikarhi ka van’wana. Mfumo wu tekile magoza yo hambanyisa ikhonomi ya Iraq hi ku tlakusa swiyenge swo fana na vurimi na vupfhumba ku hunguta ku titshega hi mali leyi nghenaka ya oyili. Va tlhele va hlohlotela hi xihatla vuvekisi bya le handle hi ku nyika swihlohloteri swo fana na ku hungutiwa ka xibalo na ku simeka tindhawu to hlawuleka ta ikhonomi. Hambiswiritano,ku nga tshamiseki ka sweswinyana loku vangiweke hi timholovo endzeni ka tiko ku vile na switandzhaku swo biha eka migingiriko ya mabindzu.Iraq ri langutane na mintlhontlho leyi fambelanaka na nhluvukiso wa switirhisiwa,minkwetlembetano ya masocha,makhombo ya ntumbuluko,na ku nga tshamiseki ka tipolitiki leswi sivelaka vuswikoti bya vuhumelerisi bya laha kaya xikan’we na ku cincana ka mabindzu ya matiko ya misava.Leswi timhaka leti fambelanaka na vuhlayiseki ti tala ku kavanyeta tikhetane ta mphakelo,leswi endlaka leswaku ku va na ku durha ka le henhla ka vutleketli eka vaxavisi eIraq. Hi ku gimeta,Iraq yi titshege ngopfu hi indasitiri ya yona ya petroliyamu eka miholo ya ku xaviseriwa matiko mambe kambe yi lwela ku hambanyisa ikhonomi ya yona.Swilo swo fana na ntshamiseko wa tipolitiki,xiyimo xa vuvekisi,na matshalatshala lama yaka emahlweni ku pfuxeta switirhisiwa swi ta va swa nkoka swinene eku tiyisiseni ku kula loku nga heriki eka migingiriko ya mabindzu ya Iraq.

Iraq, leyi kumekaka eMiddle East, yi khome vuswikoti lebyikulu byo hluvukisa makete wa yona wa mabindzu ya le handle. Hambi leswi yi langutaneke na mintlhontlho yo fana na ku nga tshamiseki ka tipolitiki na timholovo ta miganga, Iraq yi na swilo swo hlayanyana leswinene leswi endlaka leswaku yi va ndhawu yo koka rinoko eka mabindzu ya matiko ya misava. Xosungula, Iraq yi tinyungubyisa hi switirhisiwa swotala swa ntumbuluko swofana na vuhlayiselo bya oyili na gasi. Tiko leri ri na yin’wana ya vuhlayiselo lebyikulu bya oyili emisaveni, leswi endlaka leswaku ri va mutlangi lonkulu wa misava hinkwayo eka sekithara ya eneji. Leswi swi tisa swivandlanene eka tikhamphani ta le handle ku nghenelela eka vutirhisani na tifemeni ta laha kaya kumbe ku vekisa hi ku kongoma eka indasitiri ya oyili. Xavumbirhi, Iraq yina makete lowukulu wa vatirhisi lowungana vaaki vo tlula 39 wa mamiliyoni ya vanhu. Ku tlula kwalaho, ku ni ntlawa wa le xikarhi lowu kulaka lowu yaka wu lava nhundzu ni vukorhokeri lebyi humaka ematikweni mambe. Xilaveko lexi xa ku tlakuka xi nyika ku pfuleka eka tikhamphani ta le handle eka swiyenge swo hambana ku fana na switirhisiwa swa vatirhisi, swa elektroniki, switirhisiwa swa mimovha, na nhlayiso wa rihanyo. Xa vunharhu, matshalatshala yo aka hi vuntshwa endzhaku ka nyimpi ya tumbuluxa swilaveko swa nkoka swa nhluvukiso wa switirhisiwa. Tiko ri lava vuvekisi lebyikulu eka swiyenge swo fana na tinetiweki ta vutleketli (magondzo na swiporo), tisisiteme ta vuhlanganisi bya riqingho (tikhebulu ta fibre-optic), tipulani ta gezi (ku tumbuluxiwa ka gezi), na tiphurojeke ta tindlu. Tikhamphani ta matiko mambe leti hlawulekeke eka switirhisiwa swo aka kumbe nhluvukiso wa switirhisiwa ti nga tirhisa swivandlanene leswi. Ku ya emahlweni, ndhawu ya ntivo-misava ya maqhinga ya Iraq yi tirha tanihi vuyelo eka tinetiweki ta mabindzu ya matiko ya misava hikwalaho ka ku va ekusuhi na matiko man’wana ya Gulf na tindlela ta nkoka ta vutleketli leti hlanganisaka Asia/Yuropa na Afrika. Tiko ri na mfikelelo eka tindlela timbirhi letikulu ta mati – Persian Gulf na Shatt al-Arab – leswi pfumelelaka ku fambisiwa ka nhundzu hi ndlela leyinene hi ku tirhisa swikepe swa le lwandle. Hambi swi ri tano mintshembo leyi yi nga ha tshembisa; i swa nkoka ku languta mintlhontlho yo karhi loko u nghena eka timakete ta Iraq ku fana na maendlelo ya vukorhokeri lama sivelaka swiyimo swa ku olova ku endla bindzu kumbe timhaka leti fambelanaka na vukungundzwana leti khumbaka ku va erivaleni. Ku engetela kwalaho; ku vilela hi vuhlayiseki ka ha ri kona eka swifundzha swin’wana hambileswi ku antswisiweke eka malembe ya sweswinyana. Ku tirhisa vuswikoti bya mabindzu bya Iraq hi ndlela leyi humelelaka; lava tsakelaka va fanele ku endla ndzavisiso wa makete lowu heleleke lowu kongomeke eka sekithara ya vona ya ku tsakela loko va ri karhi va aka vuxaka byo tiya na vatirhisani va laha kaya kumbe vahlanganisi lava twisisaka maendlelo ya mabindzu endzeni ka xifundzankulu.

Loko swita eka ku hlawula switirhisiwa leswi xavisiwaka hiku hisa eka makete wa mabindzu ya matiko mambe e Iraq, i swa nkoka ku languta swilaveko swa sweswi swa tiko, leswi switsakelaka, na minkarhi ya ikhonomi. Hi leswi swilo swi nga ri swingani leswi u faneleke u swi tsundzuka: 1. Nhluvukiso wa switirhisiwa: Hi tiphurojeke ta switirhisiwa leti yaka emahlweni eIraq, ku na xilaveko lexi kulaka xa switirhisiwa swo aka swo fana na semende, nsimbi, na michini yo aka. 2. Sekithara ya eneji: Loko hi languta xiyimo xa Iraq tanihi yin’wana ya vahumelerisi lavakulu va oyili emisaveni hinkwayo, ku na minkarhi yo rhumela ehandle swikumiwa leswi fambelanaka na sekithara ya eneji. Leswi swikatsa switirhisiwa swo humesa oyili na maendlelo yo basisa. 3. Vurimi: Xiyenge xa vurimi eIraq xi na vuswikoti lebyikulu. Switirhisiwa swofana na manyoro, maendlelo yo cheleta, michini ya vurimi, na ti khemikhali ta vurimi swinga kuma makete wa kahle laha. 4. Swilo swa vatirhisi: Hi ku andza ka swiyimo swa le xikarhi na swiyimo swa muholo lowu tirhisiwaka eka swifundzha swo karhi swa Iraq ku ta xilaveko xa swilo swa vatirhisi swo fana na swa elektroniki (ku katsa na ti-smartphone), swilo swa swiambalo, switolwa na switirhisiwa swo saseka. 5. Indasitiri ya swakudya: Kuna nkarhi wo xavisa switirhisiwa swa swakudya swofana na rice, wheat flour kumbe mavele yan’wana hikokwalaho ka ku pfumaleka ka vuhumelerisi bya laha kaya kumbe kutsakela khwalithi. 6. Switirhisiwa swa nhlayiso wa rihanyo: Switirhisiwa swa nhlayiso wa rihanyo eIraq swi lava ku endliwa ka manguva lawa leswi tumbuluxaka ku koteka ka ku rhumela ehandle switirhisiwa swa vutshunguri na switirhisiwa ku katsa na switirhisiwa swo kambela kumbe switirhisiwa swa vuhandzuri. 7. Vukorhokeri bya dyondzo: Vukorhokeri bya nseketelo wa swa tidyondzo byo fana na tipulatifomo ta dyondzo ya xidijitali kumbe switirhisiwa swo hlawuleka swa dyondzo swi nga khathalela makete wa dyondzo lowu kulaka endzeni ka tiko. 8. Switshuxo swa eneji leyi pfuxetiwaka: Hi ku tlakuka ka ku lemuka eka swihlovo swa eneji leswi nga ta tshama nkarhi wo leha emisaveni hinkwayo hi migingiriko yo karhi ya mfumo ku ya eka ku akiwa ka Switirhisiwa swa Eneji ya Dyambu leswi nga tumbuluxaka xilaveko eka tiphaneleni ta dyambu swiphemu swo engetela (tibetiri) & vutsundzuxi byo veka Leswaku ku endliwa swiboho leswi nga ni vutivi loko u ri karhi u hlawula swilo leswi faneleke makete lowu: a) Endla ndzavisiso hi vukheta hi mphikizano wa wena. b) Kambisisa milawu ya ku nghenisa/ku rhumela ehandle leyi vekiweke hi matiko lawa hamambirhi. c) Ku twisisa mimpimanyeto/ku tsakela ka ndhavuko wa ndhawu loko u dizayina tindlela to xavisa. d) Ku simeka vuhlanganisi/vutirhisani lebyi tshembekaka na vaxavisi/vayimeri va laha kaya lava twisisaka ku cinca ka xiyenge lexi xo karhi xa makete Hi ku kambela swilo leswi na ku endla ndzavisiso wa makete lowu endleriweke xiyimo xa mabindzu ya le handle ya Iraq, munhu a nga endla swiboho leswi nga na vutivi byo antswa loko a ri karhi a hlawula swikumiwa ku rhumela emakete lowu.

Iraq, leyi tiviwaka ximfumo tanihi Riphabliki ra Iraq, i tiko leri kumekaka eVupela-dyambu bya Asia. I kaya ra tinxaka to hambana-hambana ni vukhongeri byo hambana-hambana, leswi kucetelaka swinene swihlawulekisi swa yona swa vaxavi ni swilo leswi yirisiweke. Hi ntolovelo vaxavi va le Iraq va tiviwa hi ku amukela vaendzi ni ku hanana. Va tinyungubyisa swinene hi ku amukela vaendzi emakaya ya vona ni le mabindzwini ya vona. Ku nyikela tiya kumbe kofi tanihi xikombiso xa xichavo i mukhuva lowu tolovelekeke loko u hlangana ni munhu ro sungula. Vanhu va le Iraq na vona va tlangela vutirheli lebyi endleriweke munhu hi xiyexe ni ku nyikela nyingiso eka vuxokoxoko. Hi mayelana na mahanyelo ya mabindzu, i swa nkoka ku twisisa ku twisisa ka ndhavuko loku nga kona eIraq. Xin’wana xa swilo swa nkoka swinene i ku xixima mikhuva ni mindhavuko ya Vuislem loko u ri karhi u endla mabindzu. Xikombiso, i swa nkoka swinene ku va u lemuka minkarhi ya xikhongelo tanihileswi minhlangano kumbe minkanerisano yi nga ha lavaka ku hleriwe hi ku ya hi sweswo. Nchumu wun’wana wa nkoka lowu u faneleke u wu tekela enhlokweni loko u tirhisana ni vaxavi va le Iraq i ku ringanisela eka maambalelo ngopfu-ngopfu eka vavasati. Swiambalo swo olova leswi funengetaka mavoko ni milenge swi nga va swi fanerile loko u endzela tindhawu leti nga ni ndhavuko swinene. Nakambe i swa nkoka ku tshinelela mabulo hi vukheta na ku papalata tinhlokomhaka to fana na tipolitiki, vukhongeri kumbe swiendlakalo swa matimu leswi nga na nkoka handle ka loko u rhambiwile hi ku kongoma hi mutirhi kulobye wa le Iraq. Mabulo yo tano ma nga ha vanga minjhekanjhekisano leyikulu kumbe ku khunguvanyisa ripfumelo ra vaxavi va wena. Xo hetelela, ku twisisa mindzilakano ya ndhawu ya munhu hi xiyexe i swa nkoka swinene loko u tirhisana na vaxavi va le Iraq. Hambi leswi ku khomana hi mavoko swi talaka ku endliwa exikarhi ka vanhu va rimbewu rin’we, i xichavo ku nga sunguli ku hlangana ka miri na munhu wo huma eka rimbewu leri hambaneke handle ka loko va rhanga va tshambuluta voko. Hi ku lemuka swihlawulekisi leswi swa vaxavi na ku namarhela swipimelo swa ndhavuko swo fana na ku xixima mikhuva ya Xiislam, ku ambala hi ndlela yo ringanela, ku papalata tinhlokomhaka leti nga na vuxiyaxiya, na ku va na miehleketo ya mindzilakano ya ndhawu ya munhu hi xiyexe hi nkarhi wa ku tirhisana na vatirhikulobye va le Iraq swi ta hoxa xandla hi ndlela leyinene eka ku aka vuxaka bya mabindzu lebyi humelelaka eIraq.

Endlelo ra vulawuri bya swibalo ra le Iraq ri hoxa xandla swinene eku lawuleni ka ku famba ka nhundzu na vanhu ku tsemakanya mindzilakano ya rona. Vulawuri bya swibalo bya tiko byi na vutihlamuleri byo sindzisa maendlelo yo nghenisa na ku rhumela ehandle, ku hlengeleta swibalo swa customs, na ku sirhelela swilaveko swa ikhonomi ya tiko. Xo sungula, loko va nghena kumbe ku huma eIraq, vanhu va boheka ku humesa matsalwa ya maendzo lama tirhaka yo tanihi mapasi kumbe makhadi ya vutitivisi. Maphepha lawa ya ta kamberiwa hi vukheta ku tiyisisa ntiyiso wa wona na ku va enawini. Malunghana ni nhundzu leyi nghenisiwaka eIraq, ku kamberiwa hi vuxokoxoko ku endliwa endzilakaneni. Vatirhela-mfumo va khastomo va kambisisa swilo leswi ku tiyisisa leswaku swi landzeleriwa milawu ni swiletelo leswi faneleke. Swilo swo karhi leswi siveleriweke kumbe leswi yirisiweke swo tanihi matlhari, swidzidzirisi, swilo swa vuxisi kumbe swilo swa ndhavuko a swi fanelanga swi tisiwa ensin’wini ya Iraq handle ka mpfumelelo lowu faneleke. Hi mayelana na xibalo, swibalo swa customs swi hlengeletiwa hi ku ya hi nkoka wa nhundzu leyi humaka ematikweni mambe hi ku ya hi mimpimo leyi tirhaka leyi vekiweke hi nawu wa Iraq. Vaxavisi va nhundzu va fanele ku tivisa nkoka wa nhundzu ya vona hi ku kongoma na ku nyika matsalwa yo seketela loko va komberiwa hi valawuri va swibalo. Ku engetela kwalaho, vafambi va fanele ku tiva leswaku ku rhwala mali yo tala ku nghena kumbe ku huma eIraq swi nga ha lava xitiviso lexi faneleke na nhlamuselo loko va fika/va suka. Ku tsandzeka ku landzelela swilaveko leswi swi nga endla leswaku ku hakerisiwa tihakelo kumbe ku tekeriwa nhundzu. I swa nkoka swinene leswaku vaendzi va tolovelana na milawu yo karhi ya Iraq yo nghenisa/ku rhumela ehandle va nga si ya kona. Ku vulavurisana na swihlovo swa ximfumo swo fana na tiwebsite ta vuyimeri ku kuma vuxokoxoko lebyi pfuxetiweke eka swilaveko swa tivhisa, nxaxamelo wa swilo leswi siveleriweke/leswi yirisiweke swi ta tiyisisa ku nghena hi ku olova eIraq loko ku ri karhi ku papalatiwa swigwevo swihi kumbe swihi leswi nga lavekiki kumbe ku hlwela eka tindhawu to kambela ta khastomo. Hi ku komisa, Iraq yi hlayisa vulawuri lebyi tiyeke eka mindzilakano ya yona hi ku tirhisa tisisiteme ta vulawuri leti tirhaka leti tirhisiwaka hi vulawuri bya yona bya swibalo. Vafambi va fanele ku landzelela maendlelo hinkwawo ya matsalwa lama lavekaka loko va fika/va suka loko va ri karhi va tiyisisa ku landzeleriwa ka milawu leyi faneleke ya ku nghenisa/ku rhumela ehandle ku kuma ntokoto wo nghena/ku huma hi ku olova ku suka eka rixaka leri.

Iraq ri na pholisi yo karhi ya xibalo xa ku nghenisa nhundzu leyi nga kona eka nhundzu leyi nghenaka etikweni. Mimpimo ya xibalo xa ku xavisiwa ka swilo leswi humaka ematikweni mambe ya hambana kuya hi muxaka wa xiendliwa lexi rhumeriwaka ematikweni mambe. Eka swilo swo karhi swa nkoka swo fana na swakudya, mirhi, na swixavisiwa swa xisekelo, hi ntolovelo Iraq yi veka swibalo swa le hansi kumbe ku pfumala swibalo leswi humaka ematikweni mambe ku tiyisisa ku fikelela na ku fikeleleka eka vaaki va yona. Leswi swiendliwa ku seketela vuhlayiseki bya vaaki naku hlayisa minxavo leyi tshamisekeke eka makete. Hambiswiritano, eka nhundzu ya xiyimo xa le henhla kumbe swilo leswi nga riki swa nkoka, Iraq yi veka swibalo swa le henhla swa ku xava swilo leswi humaka ematikweni mambe leswaku yi nga ha tirhisiwi matimba ni ku sirhelela tiindasitiri ta laha kaya eka mphikizano wa le matikweni mambe. Mimpimo ya xibalo leyi kongomeke yi nga ha hambana ku ya hi swilo swo tanihi ntlawa wa swilo leswi endliweke, tiko leri swi humaka eka rona ni mintwanano ya mabindzu leyi nga kona exikarhi ka Iraq ni matiko man’wana. I swa nkoka leswaku vaxavisi va le handle va burisana na valawuri va Khastomo va le Iraq kumbe ku lava nkongomiso eka vativi va xiphurofexinali ku kumisisa kahle mimpimo ya xibalo leyi tirhaka eka swikumiwa swo karhi. Ku tlula kwalaho, swi fanerile ku vula leswaku Iraq yi nga ha tlhela yi va na swibalo swo engetela kumbe mali leyi vekiweke eka nhundzu yo karhi handle ka swibalo swa ku xavisiwa ka swilo leswi humaka ematikweni mambe. Leswi swi nga katsa tihakelo ta customs, swibalo swa nkoka lowu engeteriweke (VAT), swibalo swa ku kambela, na tihakelo tin’wana ta vufambisi leti fambelanaka na ku nghenisa nhundzu etikweni. Hi ku komisa, . - Swilo swa nkoka hi ntolovelo swi na swibalo swa le hansi kumbe leswi nga riki na swona. - Nhundzu ya xiyimo xa le henhla yi langutane na xibalo xa le henhla. - Mimpimo yo karhi ya xibalo yi titshege hi swilo swo hambana. - Tihakelo to engetela ta customs ti nga ha tirha handle ka swibalo swa ku nghenisa. Swikahle ku tshama u ri karhi u pfuxetiwa hi ku cinca kwihi na kwihi eka tipholisi ta mabindzu ya Iraq hi ku kongomisa eka swihlovo swa mfumo swa ximfumo kumbe ku burisana na vatirhi va xiphurofexinali eka milawu ya mabindzu ya matiko ya misava.

Pholisi ya xibalo xa nhundzu yo rhumela ematikweni mambe ya Iraq yi kongomisa eka ku tlakusa ku kula ka ikhonomi, ku olovisa mabindzu ya matiko ya misava, na ku humesa mali eka mfumo. Tiko ri titshege ngopfu hi oyili tanihi nhundzu ya rona yo sungula yo rhumela ematikweni mambe; hambiswiritano, swilo swo hambana-hambana leswi nga riki swa oyili na swona swi hoxa xandla eka ku xaviseriwa matiko mambe ka Iraq. A hi ngheneni ku ya emahlweni eka pholisi ya xibalo xa nhundzu yo rhumela ematikweni mambe ya Iraq: 1. Ku Rhumeriwa ka Oyili eMatikweni mambe: . - Iraq yi hakela xibalo xa muholo lowu nga cinciki eka tikhamphani ta oyili leti tirhaka endzeni ka mindzilakano ya yona. - Mfumo wu veka mimpimo yo hambana ya xibalo hi ku ya hi vholumo na muxaka wa oyili leyi humesiwaka kumbe ku rhumeriwa ematikweni mambe. - Swibalo leswi swi tlanga xiave xa nkoka eka ku seketela hi timali switirhisiwa swa mfumo na minongonoko ya vuhlayiseki bya vaaki. 2. Nhundzu leyi nga riki ya Oyili: . - Eka ku rhumeriwa ka swilo leswi nga riki swa oyili, Iraq yi tirhisa sisiteme ya xibalo xa nkoka lowu engeteriweke (VAT). - Nhundzu leyi rhumeriwaka ematikweni mambe hi ntolovelo yi ntshunxiwile eka VAT leswaku ku ta hlohloteriwa mabindzu ya le handle na ku ndlandlamuxa mphikizano eka timakete ta misava hinkwayo. 3. Swihlohloteri swo Hlawuleka swa Xibalo: - Ku tlakusa tisekithara to karhi kumbe tiindasitiri, mfumo wa Iraq wu nga ha nyika swihlohloteri swo hlawuleka swa xibalo swo fana na tihakelo to hlawuleka kumbe swibalo leswi hungutiweke swa ku rhumela ematikweni mambe. - Swihlohloteri leswi swi kongomisa eka ku hlohlotela vuvekisi, ku tlakusa vuswikoti bya vuhumelerisi, na ku hambanyisa ikhonomi ku tlula ku titshega ntsena hi ku rhumeriwa ka oyili ematikweni mambe. 4. Mintirho ya Custom: - Iraq yi veka swibalo swa custom eka swilo leswi humaka ematikweni mambe ku sirhelela tiindasitiri ta laha kaya; hambiswiritano, swibalo leswi a swi khumbi hi ku kongoma swibalo swa ku rhumela ematikweni mambe. 5. Mintwanano ya Mabindzu: . - Tanihi xirho xa mintwanano yo hlayanyana ya mabindzu ya miganga yo fana na GAFTA (Greater Arab Free Trade Area), ICFTA (Islamic Common Market), na mintwanano ya matiko mambirhi na matiko ya vaakelani, Iraq yi vuyeriwa eka tihakelo leti hungutiweke kumbe zero eka ku rhumela nhundzu yo karhi endzeni ka swifundzankulu leswi. I swa nkoka ku xiya leswaku vuxokoxoko byo karhi mayelana na mimpimo ya xibalo ya swiyenge swa swikumiwa ha yin’we yi nga ha hambana ehansi ka rimba leri ra pholisi lerikulu leri vekiweke hi mfumo wa Iraq. Hikwalaho, vaxavisi va le handle va fanele ku burisana na valawuri lava faneleke kumbe ku lava switsundzuxo swa xiphurofexinali loko va languta switandzhaku leswi nga vaka kona swa xibalo eka swikumiwa swa vona swo karhi.

Iraq i tiko ra le Middle East leri nga na maendlelo yo karhi ya switifikheti swa ku rhumela nhundzu ematikweni mambe. Mfumo wa Iraq wu landzelela milawu yo tika ku tiyisisa khwalithi na vuhlayiseki bya switirhisiwa leswi humaka etikweni. Ku sungula, tikhamphani leti lavaka ku rhumela nhundzu ehandle ku suka eIraq ti fanele ku kuma layisense yo nghenisa na ku rhumela ehandle ku suka eka Vukorhokeri bya Mabindzu. Layisense leyi yi tiyisisa leswaku khamphani yi pfumeleriwile hi nawu ku nghenela migingiriko ya mabindzu ya matiko ya misava. Endlelo ra xikombelo ri katsa ku rhumela matsalwa lama faneleke, ku fana na xitifikheti xa ntsariso wa khamphani, nomboro ya vutitivisi bya xibalo, na vumbhoni bya vun’wini kumbe ku hirhisa ndhawu. Ku engetela kwalaho, vaxavisi va le handle va fanele ku landzelela swipimelo swo karhi swa swikumiwa leswi vekiweke hi Vulawuri bya Swipimelo na Vulawuri bya Khwalithi bya Iraq (ISQCA). Swipimelo leswi swi katsa swiyenge swo hambana swo fana na khwalithi, vuhlayiseki, swilaveko swa ku lebula, na ku kamberiwa ka ku fambisana. Tikhamphani ti fanele ku nyika vumbhoni bya leswaku swikumiwa swa tona swi fikelela swipimelo leswi hi ku tirhisa swikambelo swa le laboratori kumbe swiviko swa nkambisiso leswi endliwaka hi swiyenge leswi pfumeleriweke. Kuya emahlweni, switirhisiwa swin’wana swilava switifikheti swo engetelela loko swinga se tekiwa swifanele ku xaviseriwa matiko yale handle. Xikombiso: 1. Swilo swa swakudya: Vaxavisi va fanele ku kuma xitifikheti xa rihanyo lexi humesiweke hi Ndzawulo ya Rihanyo ya le Iraq lexi vulaka leswaku nhundzu yi fikelela swilaveko swa vuhlayiseki. 2. Mirhi: Ku rhumela switirhisiwa swa mirhi ematikweni mambe swi lava ku tsarisiwa eka Ndzawulo ya Timhaka ta Mirhi ya le Iraq xikan’we na matsalwa yo engetela lama fambelanaka na ku endliwa ka swikumiwa na ku lebula. 3. Swilo swa tikhemikhali: Mpfumelelo wa le mahlweni ku suka eka Khomixini ya Ntlawa wa Swipimelo swa Ntivo-mbango (GCES) wa laveka ku rhumela ehandle tikhemikhali kumbe swilo leswi nga na khombo. I swa nkoka eka vaxavisi va le handle ku tirhisana swinene na vayimeri va laha kaya kumbe vaxavisi lava nga na vutshila byo fambisa rimba ra milawu ya Iraq. Vatirhi lava va xiphurofexinali va nga pfuneta ku kuma matsalwa lama lavekaka hi ku hatlisa loko va ri karhi va tiyisisa ku landzeleriwa ka milawu hinkwayo leyi tirhaka na swiletelo. Hiku gimeta, ku rhumela nhundzu kusuka e Iraq swilava switifikheti swohambana hambana kuya hi muxaka wa xiendliwa lexi rhumeriwaka ematikweni mambe. Ku namarhela maendlelo lawa ya switifikheti swi tiyisisa leswaku vaxavisi va le handle va fikelela swiyimo swa khwalithi loko va ri karhi va tlakusa mabindzu endzeni ka swivumbeko swa nawu leswi simekiweke hi valawuri va Iraq.

Iraq i tiko leri kumekaka eMiddle East naswona ri tiveka hi matimu ya rona lama fuweke ni ndzhaka ya rona ya ndhavuko. Loko swi ta eka vutleketli ni swo famba, hi leri rungula rin’wana leri bumabumeriwaka ro rhumela nhundzu eIraq. 1. Swikepe: Iraq ri ni swikepe swo hlayanyana leswikulu leswi tirhaka tanihi tinyangwa ta nkoka ta mabindzu ya matiko hinkwawo. Ribuwa ra Umm Qasr, leri kumekaka edorobeni ra Basra, i ribuwa lerikulu swinene eIraq naswona ri khoma xiphemu lexikulu xa mabindzu ya tiko leri lama fambaka elwandle. Swikepe swin’wana swa nkoka swi katsa Khor Al-Zubair na Al-Maqal Port. 2. Swihahampfhuka: Leswaku nhundzu yi fambisiwa hi ku hatlisa, ku rhwala nhundzu hi xihaha-mpfhuka ku nga va ndlela yo hlawula. Rivala ra Swihaha-mpfhuka ra Matiko Hinkwawo ra Baghdad i rivala ra swihaha-mpfhuka lerikulu ra matiko hinkwawo eIraq, leri khomaka swihaha-mpfhuka swa vakhandziyi ni swa ndzhwalo. Rivala ra Swihahampfhuka ra Matiko Hinkwawo ra Erbil eXifundzheni xa Kurdistan na rona ri hundzuke ndhawu ya nkoka yo fambisa ndzhwalo, ri tirha tanihi nyangwa wo nghena en’walungwini wa Iraq. 3. Netiweke ya magondzo: Iraq ri na netiweke ya magondzo yo anama leyi hlanganisaka madoroba lamakulu na swifundzha endzeni ka tiko xikan’we na matiko ya vaakelani yo fana na Jordan, Syria, Turkey, Iran, Kuwait, Saudi Arabia—leswi endlaka leswaku vutleketli bya le magondzweni byi va ndlela ya nkoka ya vutleketli endzeni ka Iraq kumbe ku tsemakanya mindzilakano. Hambiswiritano,ku hlayisiwa ka switirhisiwa leswi tshembekaka swi nga vanga ku nonoka minkarhi yin’wana. 4. Milawu ya customs: I swa nkoka ku twisisa milawu ya customs ya Iraq u nga si rhumela nhundzu etikweni.Hi ku landza milawu ya ndhawu,u nga ha lava matsalwa yo karhi,such Commercial Invoice,Bill of Lading/Packing List,Country of Origin Certificate etc.. Ku landzelela hi swiletelo swa ku nghenisa/ku rhumela ehandle swi ta olovisa maendlelo yo olova ya ku basisa. 5.Switirhisiwa swo hlayisa swilo: Ku na switirhisiwa swo hambana swa manguva lawa swa vuhlayiselo leswi kumekaka endzeni ka madoroba lamakulu yo fana na Baghdad,Basra,na Erbil.Tiwarehouse leti ti nyika swihlawulekisi swo hlayisa leswi sirhelelekeke swa tinxaka to hambana ta nhundzu leyi nga na switirhisiwa leswi lavekaka swo fana na tisisiteme to lawula mahiselo,tiforoklift,na magoza ya vuhlayiseki.Porper choie yi ta tiyisisa vuhlayiselo lebyi hlayisekeke emahlweni kumbe endzhaku ka maendlelo ya ku hangalasiwa. 6.Logistics Service Providers: Tikhamphani to tala ta le kaya,na ta vutleketli bya matiko ya misava ti tirha eka/Iraq,ku tlakusa ku fambafamba ka nhundzu hi ndlela leyinene endzeni na le handle ka tiko.Tikhamphani leti ti nyika vukorhokeri byo hambana ku fana na ku yisa nhundzu emahlweni,ku pfuleka ka swilo leswi u swi lavaka,ku khoma ka ndzhwalo,na xitshunxo xa vutleketli.Ku tsarisa mpfuneto wa vaphakeri va vutleketli lava nga na ntokoto swi nga olovisa matirhelo ya wena ya mphakelo eIraq. I swa nkoka ku tsundzuka leswaku hikwalaho ka ku nga tshamiseki ka tipolitiki na timholovo ta miganga, ku nga va na makhombo lama nga vaka kona na mintlhontlho leyi fambelanaka na matirhelo ya vutleketli eIraq. Ku tirha swin’we na vatirhisani lava tshembekaka na ku tshama u ri karhi u tivisiwa hi swiendlakalo swa sweswinyana swi ta hoxa xandla eka vufambisi bya vutleketli lebyi humelelaka loko u tirhisana na tiko leri.

Minkombiso ya nkoka ya mabindzu

Iraq yi na vaxavi vo hlayanyana va nkoka va matiko ya misava na tindlela ta nhluvukiso hi mayelana na swivandlanene swa yona swa mabindzu na mabindzu. Ku engetela kwalaho, tiko leri ri khoma minkombiso yo hambana-hambana ya nkoka leyi kokaka nyingiso wa misava hinkwayo. Laha hansi ku na van’wana va vatlangi va nkoka eka makete wa matiko ya misava wa ku xava wa Iraq na minkombiso ya mabindzu leyi xiyekaka: 1. Xiyenge xa Mfumo: Mfumo wa Iraq i muxavi lonkulu eka tiindasitiri to hambana to fana na switirhisiwa, eneji, vusirheleri, na nhlayiso wa rihanyo. Nkarhi na nkarhi yi xava nhundzu na vukorhokeri hi ku tirhisa tithendara kumbe minkanerisano yo kongoma. 2. Vumaki bya Oyili: Tanihi yin’wana ya vahumelerisi lavakulu va oyili emisaveni, Iraq yi nyika swivandlanene leswikulu eka vaphakeri va le matikweni mambe ku tirhisana na Tikhamphani ta yona ta Oyili ta Rixaka (NOCs). Ti-NOC to fana na Khamphani ya Oyili ya Rixaka ya Iraq (INOC) na Khamphani ya Oyili ya Basra (BOC) nkarhi na nkarhi ti nghenela migingiriko ya ku xava eka xikalo xa matiko ya misava. 3. Xiyenge xa ku Aka: Matshalatshala yo pfuxeta ya endle leswaku ku va ni xilaveko lexikulu xa switirhisiwa swo aka ni switirhisiwa eIraq. Vakontiraka lava katsekaka eka tiphurojeke letikulu hakanyingi va titshege hi vaphakeri va misava hinkwayo eka swilaveko swa vona. 4. Swilo swa Vaxavi: Hi ku kula ka vaaki va xiyimo xa le xikarhi, ku na ku tlakuka ka xilaveko xa switirhisiwa swa vatirhisi swo fana na swa elektroniki, switirhisiwa swa FMCG, swilo swa fexeni, na swin’wana, leswi endlaka leswaku yi va makete lowu kokaka rinoko eka swikoweto swa matiko ya misava. 5. Vurimi: Loko hi languta misava ya yona leyi noneke etlhelo ka milambu ya Tigris na Yufrata, Iraq yi khome vuswikoti byo ndlandlamuxa vuhumelerisi bya vurimi hi ku kuma michini ya manguva lawa eka vaxavisi va matiko ya misava. 6. Switirhisiwa swa Mirhi & Nkhathalelo wa Rihanyo: Sekithara ya nhlayiso wa rihanyo yi lava switirhisiwa swa vutshunguri swa xiyimo xa le henhla swo fana na switirhisiwa swo kambela, switirhisiwa swa vuhandzuri, mirhi leyi talaka ku kumiwa eka vaphakeri va matiko ya misava lava tivekaka hi ku tirhisa maendlelo ya tithendara. Malunghana ni minkombiso leyi khomeriweke eIraq: a) Nkombiso wa Matiko ya Misava wa Baghdad: Nkombiso lowu wa lembe na lembe wu tekiwa tanihi wun’wana wa minkombiso ya nkoka swinene ya mabindzu ya le Iraq eka swiyenge swo hambana ku katsa na switirhisiwa swo aka/switirhisiwa, swilo swa vatirhisi/swilo swa fexeni; ku koka rinoko ra tikhamphani ta laha kaya & ta le matikweni mambe leti lavaka ku kombisa swikumiwa/vukorhokeri bya tona eka vatirhisi/van’wamabindzu/vaxavi va le Iraq. b) Nkombiso wa Matiko ya Misava wa Erbil: Wu khomiwa lembe na lembe edorobeni ra Erbil hi ku kongomisa eka swiyenge swo tala swa indasitiri swo fana na ku aka, eneji, vuhlanganisi bya riqingho, vurimi, na nhundzu ya vatirhisi. Yi tirha tanihi pulatifomo ya mabindzu ya laha kaya na ya matiko ya misava ku lavisisa ntshembo wa mabindzu. c) Basra International Fair: Nkombiso lowu ngopfungopfu wu kongomisiwile eka sekithara ya oyili na gasi kambe wu tlhela wu katsa tiindasitiri tin’wana to fana na ku aka, vutleketli, vutleketli, na swin’wana na swin’wana Nkombiso lowu wu koka rinoko ra tikhamphani letikulu ta oyili na vatirhi va indasitiri ku suka emisaveni hinkwayo. d) Nkombiso wa Matiko ya Misava wa Sulaymaniyah: Wu kumeka edorobeni ra Sulaymaniyah ra le n’walungwini wa Iraq; yi kombisa minkombiso eka swiyenge swo fana na swikumiwa swa vurimi/michini, switirhisiwa swa nhlayiso wa rihanyo/mirhi, swiambalo/swiambalo/switirhisiwa swa fexeni. Nkombiso lowu wu kongomisa ku kurisa vutirhisani bya mabindzu exikarhi ka vaphakeri va matiko ya misava na vaxavi va laha kaya. Leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa tindlela ta nhluvukiso na minkombiso eka makete wa matiko ya misava wa ku xava wa Iraq. I swa nkoka ku endla ndzavisiso lowu yaka emahlweni kumbe ku tihlanganisa na minhlangano ya mabindzu leyi faneleke ku kuma vuxokoxoko bya vuxokoxoko eka tisekithara to karhi kumbe swiendlakalo leswi tsakeriwaka.

Tinjhini to lavisisa leti tolovelekeke

Iraq, leyi tiviwaka ximfumo tanihi Riphabliki ra Iraq, i tiko leri kumekaka eVupela-dyambu bya Asia. Vanhu va le Iraq hakanyingi va tirhisa tinjhini to hlayanyana leti dumeke to lavisisa leswaku va pfula inthanete ni ku kuma rungula. Hi leti tinjhini tin’wana to lavisisa leti tirhisiwaka ngopfu eIraq swin’we ni ti-URL ta tona ta webusayiti: 1. Google: Google: Website: www.google.com 2. Bing: 1. . Website: www.bing.com 3. Yahoo: . Website: www.yahoo.com 4. Yandex: . Website: www.yandex.com 5. DuckDuckGo: Xitombo xa mina. Website: duckduckgo.com 6. Ecosia: 1.1. Website: ecosia.org 7. Naver: . Naver yi nyika vukorhokeri byo fana na njhini yo lavisisa na web portal. Website (Xikorea): www.naver.com (Xiya: Naver yi le Korea kambe yi tirhisiwa ngopfu eIraq) 8 Xibaidu (百度): . Baidu i yin’wana ya tinjhini to lavisisa leti dumeke swinene ta le China. Website (Xichayina): www.baidu.cm (Xiya: Baidu yi nga ha vona ku tirhisiwa loku nga nyawuriki eIraq, ngopfu-ngopfu eka vanhu lava vulavulaka Xichayina) Leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa tinjhini to lavisisa leti tirhisiwaka ngopfu leti vanhu va le Iraq va titshegeke ha tona leswaku va kuma rungula eka inthanete hi ndlela leyinene ni hi ndlela leyinene. Hi kombela u xiya leswaku hambileswi tiwebsite leti ti nga ngheniwaka emisaveni hinkwayo, vuhundzuluxeri byo karhi bya laha kaya byi nga ha va kona eka matiko yo karhi kumbe swifundzha leswi sekeriweke eka leswi vatirhisi va swi tsakelaka kumbe swilaveko swa ririmi. I swa nkoka ku tekela enhlokweni ku tsakela ka munhu hi xiyexe loko u kumisisa leswaku hi yihi njhini yo lavisisa leyi fanelaka swinene swilaveko swa munhu hi xiyexe swa ku pfula mahungu ku suka endzeni ka Iraq kumbe ndhawu yin’wana na yin’wana ya misava hinkwayo

Matluka lamakulu yo tshwuka

Le Iraq, tidayirekitara ta matluka yo tshwuka letikulu ti katsa: 1. Iraqi Yellow Pages – Leyi i xikombo xa inthanete lexi heleleke lexi katsaka madoroba yo hambana na tiindasitiri eIraq. Yi nyika vuxokoxoko bya vuhlanganisi, tiadirese, na tiwebsite ta mabindzu eka tisekithara to hambana. Website yi nga kumeka eka https://www.iyp-iraq.com/. 2. EasyFinder Iraq – Xikombo xin’wana lexi dumeke xa matluka yo tshwuka xa mabindzu eIraq, EasyFinder yi nyika swixavisiwa swa tikhamphani ku suka eka swiyenge swo hambana ku fana na nhlayiso wa rihanyo, vuyeni, ku aka, na swin’wana. Xikombo xi nga nghenisiwa hi ku tirhisa webusayiti ya vona eka https://www.easyfinder.com.iq/. 3. Zain Yellow Pages – Zain i khamphani ya vuhlanganisi bya riqingho leyi rhangelaka eIraq leyi tlhelaka yi nyika vukorhokeri bya yellow pages leyi nyikaka vuxokoxoko eka mabindzu ya laha kaya eka madoroba yo tala etikweni. U nga nghena eka xikombo xa vona xa matluka yo tshwuka hi ku tirhisa webusayiti ya vona eka https://yellowpages.zain.com/iraq/en. 4. Kurdpages – Hi ku kongoma ku phamela ndhawu ya Kurdish ya Iraq leyi katsaka madoroba yo fana na Erbil, Dohuk, na Sulaymaniyah; Kurdpages yi nyika xikombo xa inthanete lexi nga na minxaxamelo ya mabindzu yo hambana lama tirhaka eka xifundzha lexi. Website ya vona yi kumeka eka http://www.kurdpages.com/. 5. IQD Pages - IQD Pages i xikombo xa mabindzu xa inthanete lexi katsaka tiindasitiri to hlayanyana eIraq hinkwaro ku katsa na vukorhokeri bya tibangi, tihotela & tindhawu to wisela eka tona, tikhamphani ta vutleketli exikarhi ka tin’wana to tala. U nga endzela webusayiti ya vona eka https://iqdpages.com/ . Tidayirekitara leti ta matluka yo tshwuka ti nyika switirhisiwa swa nkoka eka vanhu kumbe mabindzu lama lavaka vukorhokeri byo karhi kumbe vaphakeri endzeni ka ndhawu ya mabindzu ya Iraq. Hi kombela u xiya leswaku minkarhi hinkwayo swa antswa ku kambela kambirhi ku pakanisa ni ku yelana ka rungula rihi na rihi ra vuhlanganisi leri nyikeriweke eka tiwebsite leti u nga si tihlanganisa ni khampani yihi na yihi leyi xaxametiweke kwalaho.

Tipulatifomo letikulu ta mabindzu

Le Iraq, bindzu ra e-commerce ri kula hakatsongo-tsongo, naswona ku humelele tipulatifomo to hlayanyana letikulu leswaku ti khathalela swilaveko leswi andzaka swa ku xava eka Internet. Hi leti tin’wana ta tipulatifomo letikulu ta e-commerce eIraq swin’we ni tiadirese ta tona ta tiwebsite: 1. Miswag: Leyi i yin’wana ya tipulatifomo ta e-commerce leti rhangelaka eIraq leyi nyikaka switirhisiwa swo hambana hambana eka swiyenge swo hambana ku fana na swa elektroniki, fexeni, switirhisiwa swa le kaya, na swin’wana. Adirese ya webusayiti i www.miswag.net. 2. Zain Cash Shop: Zain Cash Shop yi nyika ndhawu yo xavisa eka inthanete laha vatirhisi va nga xavaka switirhisiwa swo hambana hi ku tirhisa xipachi xa vona xa movha xa Zain. Pulatifomo leyi yi nyikela swilo swo tanihi switirhisiwa swa elektroniki, swilo swo sasekisa, swilo swa le kaya ni swin’wana. U nga yi fikelela eka www.zaincashshop.iq. 3. Dsama: Dsama i pulatifomo yin’wana leyi dumeke ya e-commerce ya le Iraq leyi kongomisaka eka switirhisiwa swa elektroniki ni switirhisiwa. Yi nyika switirhisiwa swo hambana swa elektroniki swo fana na ti-smartphone, tilaptop, ti-gaming console, na switirhisiwa hi minxavo yo phikizana. Adirese ya webusayiti ya Dsama i www.dsama.tech. 4. Cressy Market: Cressy Market i makete wa inthanete lowu tumbulukaka eIraq lowu kongomisaka ku hlanganisa vaxavi na vaxavisi eka swiyenge swo hambana swa swikumiwa ku katsa na swiambalo swa fexeni, switirhisiwa, switolwa, swilo swo khavisa ekaya na swin’wana. U nga ti kuma eka www.cressymarket.com. 5. Baghdad Mall: Baghdad Mall i ndhawu leyi dumeke ya le Iraq yo xava eka inthanete leyi nyikaka swihlawulekisi swo hambana swa swikumiwa ku sukela eka swiambalo ku ya eka switirhisiwa swa le kaya na switirhisiwa swa elektroniki swa vatirhisi ku suka eka swikoweto swa ndhuma laha tikweni na le matikweni ya misava hi minxavo yo phikizana.Ku xava endzela webusayiti ya vona eka www.baghdadmall.net. 6.Onlinezbigzrishik (OB): OB yi nyika switirhisiwa swo hambana hambana ku suka eka swiambalo ku ya eka swa elektroniki loko yi tlhela yi katsa switirhisiwa swa rihanyo & ku saseka xikan’we na swilo swo xava.U nga swi kuma hi ku endzela webusayiti ya vona eka https://www.onlinezbigzirshik.com/ iq/. 7.Unicorn Store:Iraq's very own Unicorn Store yi nyika vaxavi switirhisiwa swo hambana hambana swo hlawuleka ku katsa na switirhisiwa swa thekinoloji, switirhisiwa swa le kaya, switirhisiwa swa fexeni na swin'wana. Va kume eka www.unicornstore.iq. Hi kombela mi xiya leswaku xiyimo xa e-commerce xi tshama xi ri karhi xi cinca, naswona tipulatifomo letintshwa ti nga ha humelela kumbe leti nga kona ti nga ha cinca. Swi antswa ku endzela tiwebsite leti kumbe ku lavisisa vuxokoxoko lebyi pfuxetiweke ku tiyisisa vuxokoxoko lebyi kongomeke na bya nkarhi wa sweswi eka tipulatifomo ta e-commerce leti nga kona eIraq.

Tipulatifomo letikulu ta swihangalasamahungu swa le ka social media

Iraq i tiko ra Middle East leri nga na vukona lebyi kulaka emisaveni ya xidijitali, ku katsa na tipulatifomo ta swa mahungu ya swa matirhiselo ya vanhu. Hi leti tin’wana ta tipulatifomo leti dumeke ta swihangalasamahungu swa le ka social media leti tirhisiwaka eIraq, kun’we ni tiwebsite ta tona hi ku hambana ka tona: 1. Facebook (www.facebook.com): Facebook hi ku fikela sweswi i pulatifomo ya vuhlanganisi bya le ka social network leyi tirhisiwaka ngopfu eIraq, leyi hlanganisaka vanhu eka mintlawa yo hambana ya malembe na nhlayo ya vaaki. Yi pfumelela vatirhisi ku avelana swintshuxo, swifaniso, tivhidiyo, na ku tihlanganisa na vanghana na ndyangu. 2. Instagram (www.instagram.com): Instagram i pulatifomo yo avelana swifaniso na tivhidiyo leyi nga kuma ndhuma leyikulu eka vantshwa va le Iraq. Vatirhisi va nga ha upload swifaniso kumbe tivhidiyo to koma leti fambisanaka na ti captions kumbe ti hashtags. 3. Twitter (www.twitter.com): Vukorhokeri bya microblogging bya Twitter na byona byi na xisekelo lexikulu xa vatirhisi eIraq. Yi pfumelela vatirhisi ku veka ti tweets leti vumbiwaka hi marungula yo koma lama tivekaka tani hi "tweets," lawa ya nga averiwa erivaleni kumbe exihundleni. 4. Snapchat (www.snapchat.com): App ya marungula ya multimedia ya Snapchat yi endla leswaku vatirhisi va kota ku avelana swifaniso na tivhidiyo leti nyamalala endzhaku ko langutiwa hi muamukeri ku nga si hela tisekoni kumbe 24 wa tiawara loko swi engeteriwile eka xitori xa vona. 5. Telegram (telegram.org): Telegram i app ya marungula ya xihatla leyi nyikaka swihlawulekisi swo fana na marungula ya riqingho, ku bela riqingho hi rito, ku burisana hi ntlawa, tichannel to haxa swilo, na vuswikoti byo avelana tifayela. 6. TikTok (www.tiktok.com): TikTok i vukorhokeri bya vuhlanganisi bya le ka social network lebyi dumeke byo avelana tivhidiyo lebyi pfumelelaka vatirhisi ku endla tivhidiyo to koma ta milomu kumbe swilo swo tumbuluxa leswi vekiweke eka tinsimu ta vuyimbeleri. 7. LinkedIn (www.linkedin.com): LinkedIn yi nyika vatirhi va xiphurofexinali eIraq swivandlanene swa vuhlanganisi bya vuhlanganisi lebyi fambelanaka na ntirho hi ku tirhisa pulatifomo ya yona ya inthanete leyi endleriweke ngopfungopfu swikongomelo swa bindzu swo fana na ku lava ntirho kumbe ku simeka vuhlanganisi bya xiphurofexinali. 8. YouTube (www.youtube.com): YouTube yi nyika nxaxamelo wa swilo swa tivhidiyo eka ku tsakela ko hambana ku suka emisaveni hinkwayo laha vatirhisi va nga hlalelaka tivhidiyo ta vuyimbeleri, tivlog, tidokhumentari loko va ri karhi va tlhela va tumbuluxa xitichi xa vona loko va swi lava. Leswi i swin’wana swa tipulatifomo leti dumeke ta swihaxa-mahungu swa le ka Internet leti tirhisiwaka eIraq; hambiswiritano, i swa nkoka ku xiya leswaku ku nga va na tipulatifomo tin’wana leti dumeke ta laha kaya leti kongomeke eka swifundzha swo karhi kumbe miganga endzeni ka tiko.

Minhlangano leyikulu ya tiindasitiri

Minhlangano leyikulu ya tiindasitiri ya le Iraq yi katsa: 1. Federation of Iraqi Chambers of Commerce: Leyi i nhlangano lowu rhangelaka lowu yimelaka mabindzu na mabindzu eIraq. Yi vumbiwa hi tikhamphani ta mabindzu ta laha kaya leti humaka emadorobeni yo hambana-hambana etikweni hinkwaro. Website: https://iraqchambers.gov.iq/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 2. Nhlangano wa Tiindasitiri ta le Iraq: Nhlangano lowu wu yimela swiyenge swa vumaki na tiindasitiri eIraq, hi ku kongomisa eka ku tlakusa ku kula ka ikhonomi, ku tumbuluxiwa ka mitirho, na ku phikizana. Webusayiti: http://fiqi.org/?lang=en 3. Nhlangano wa Vurimi wa le Iraq: Nhlangano lowu wu tlakusa vurimi na mabindzu ya vurimi eIraq hi ku nyika nseketelo eka van’wamapurasi, ku tlakusa maendlelo lamanene, na ku olovisa mabindzu endzeni ka sekithara ya vurimi. Website: http://www.infoagriiraq.com/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 4. Nhlangano wa Vakontiraka va le Iraq: Nhlangano lowu wu yimela tikontiraka leti katsekaka eka tiphurojeke to aka eIraq hinkwaro. Yi kongomisa ku ndlandlamuxa phurofexini hi ku simeka swiletelo swa ku tiyisisa khwalithi, mahanyelo ya xiphurofexinali, minongonoko ya ndzetelo, na swiyimo swa xithekiniki endzeni ka bindzu ro aka. Webusayiti: http://www.icu.gov.iq/ts/ 5. Nhlangano wa Tikhamphani ta Oyili na Gasi eIraq (UGOC): UGOC yi yimela tikhamphani leti katsekaka eka ku lavisisa, vuhumelerisi, ku basisa, ku hangalasa, na ku xavisa swikumiwa swa oyili na gasi endzeni ka Iraq. Yi kongomisa eka ku tlakusa swivandlanene swa vuvekisi eka sekithara loko yi ri karhi yi tiyisisa nhluvukiso lowu nga heriki. Website: N/A 6. Nhlangano wa Minhlangano ya Vupfhumba eIraq (FTAI): FTAI yi kongomisa eka ku tlakusa vupfhumba tanihi indasitiri ya nkoka eka nhluvukiso wa ikhonomi ya vaaki endzeni ka Iraq hi ku tirhisa nhlanganiso exikarhi ka mabindzu yo hambana lama fambelanaka na vupfhumba yo fana na tiejensi ta maendzo, tihotela/swivandla swa tindhawu to wisela eka tona na swin’wana. Website:http://www.ftairaq.org/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga

Tiwebsite ta mabindzu na mabindzu

Hi leti tiwebsite tin’wana ta ikhonomi ni ta mabindzu eIraq: 1. Vukorhokeri bya Mabindzu (http://www.mot.gov.iq): Webusayiti ya ximfumo ya Vukorhokeri bya Mabindzu yi nyika vuxokoxoko eka tipholisi ta mabindzu, milawu, ku nghenisiwa ka swilo leswi humaka ematikweni mambe, ku rhumela ematikweni mambe, na swivandlanene swa vuvekisi eIraq. 2. Bangi ya le Xikarhi ya Iraq (https://cbi.iq): Webusayiti ya Bangi ya le Xikarhi yi nyika swintshuxo eka tipholisi ta timali, mimpimo ya ku cincana, milawu ya tibangi, na swikombiso swa ikhonomi. Yi tlhela yi nyika vuxokoxoko bya swivandlanene swa vuvekisi na swiletelo eka vavekisi va le matikweni mambe. 3. Nhlangano wa Tikhamphani ta Mabindzu ta le Iraq (http://www.ficc.org.iq): Webusayiti leyi yi yimela ku tsakela ka mabindzu ya le Iraq na tikhamphani ta mabindzu. Yi nyika nxaxamelo wa mabindzu ya laha kaya, ku pfuxetiwa ka mahungu eka ikhonomi, khalendara ya swiendlakalo swa mabindzu, na vukorhokeri bya swirho. 4. Khomixini ya Vuvekisi eIraq (http://investpromo.gov.iq): Webusayiti ya Khomixini ya Vuvekisi yi tlakusa swivandlanene swa vuvekisi eka tisekithara to hambana eIraq hinkwayo. Yi nyika vuxokoxoko eka tiphurojeke leti nga kona, swihlohloteri eka vavekisi, milawu leyi lawulaka vuvekisi, na maendlelo yo simeka mabindzu. 5. Huvo ya Mabindzu na Vumaki ya le Iraq ya le Amerika (https://iraqi-american-chamber.com): Nhlangano lowu wu fambisa vuxaka bya mabindzu exikarhi ka vanhu va le Iraq na va le Amerika hi ku nyika swivandlanene swa vuhlanganisi hi ku tirhisa swiendlakalo kumbe ku lulamisa timhaka leti langutaneke na van’wamabindzu lava lavaka ku vekisa kumbe ku endla bindzu ematikweni lawa hamambirhi. 6. Baghdad Chamber of Commerce (http://bcci-iq.com) – Leyi i yin’wana exikarhi ka Tikhamphani to tala ta miganga leti tinyiketeleke ku tlakusa mabindzu ya laha kaya eka makete wa Baghdad – ku katsa na mimbuyelo ya wona– switifikheti leswi nyikiwaka na maendlelo ya vuxokoxoko ku nyika matimba eka vaxavisi hi datha leyi pfuxetiweke & . switirhisiwa 7.Huvo ya Nhluvukiso wa Ikhonomi - Mfumo wa Xifundzha xa Kurdistan(http://ekurd.net/edekr-com) -Sayiti leyi yi hlanganisa vatirhisani lava nga vaka kona na tindzawulo ta nkoka ta mfumo endzeni ka Vukorhokeri bya KRG ku fana na Business Support Directorate & Economic Coordination Unit leyi nga na vutihlamuleri byo pfuneta matiko ya misava tikhamphani leti tsakelaka hi tindzimana facilities.records

Tiwebsite ta swivutiso swa data swa mabindzu

Kuna tiwebsite to hlaya ta ximfumo ta swivutiso swa datha ya mabindzu eIraq. Hi leswi swin’wana swa swona swin’we ni ti-URL ta swona hi ku hambana ka swona: 1. Nhlangano wa le Xikarhi wa Tinhlayohlayo na Thekinoloji ya Mahungu (COSIT): Webusayiti ya COSIT yi nyika tinhlayo leti nga na vuxokoxoko leti fambelanaka na migingiriko ya ikhonomi na mabindzu eIraq. U nga fikelela datha ya mabindzu, tivholumo ta ku nghenisa/ku rhumela ehandle, na swikombiso swin’wana swa ikhonomi hi ku tirhisa portal ya vona. URL: http://cosit.gov.iq/ Xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga xitsonga 2. Vukorhokeri bya Mabindzu: Website ya Vukorhokeri bya Mabindzu yi nyika vuxokoxoko bya tipholisi ta mabindzu ya matiko mambe, milawu, maendlelo ya customs, na swivandlanene swa vuvekisi eIraq. Yi tlhela yi nyika mfikelelo eka datha ya mabindzu yo fana na tinhlayo ta ku nghenisa/ku rhumela ehandle hi sekithara na ku hambanisiwa hi matiko. URL: https://www.mabindzu.gov.iq/ 3.Iraqi Customs Authority (ICA): Website ya ximfumo ya ICA yi pfumelela vatirhisi ku lavisisa tirhekhodo leti fambelanaka na mabindzu yo nghenisa/ku rhumela ehandle, tihakelo, swibalo, swibalo swa customs, na swin’wana. Yi nyika pulatifomo leyi heleleke yo fikelela datha ya mabindzu leyi faneleke endzeni ka tiko. URL: http://swihlawulekisi.mof.gov.iq/ 4.Iraqi Market Information Center (IMIC): IMIC i senthara leyi fambisiwaka hi mfumo leyi fambisaka ndzavisiso wa makete na nxopaxopo lowu fambelanaka na swiyenge swo hambana eIraq ku katsa na ku rhumeriwa ka oyili/gasi ya ntumbuluko indasitiri ya le handle/ku nghenisiwa ehandle,na swivandla swin’wana leswi nga vaka kona swa mabindzu.Tanihi xiphemu xa vukorhokeri bya yona ,yi tlhela yi katsa datha ya mabindzu leyi faneleke.URL:http://www.imiclipit.org/ . Tiwebsite leti ti fanele ku ku nyika vuxokoxoko bya nkoka mayelana na migingiriko ya mabindzu endzeni ka tiko,ku fana na tivholumo to nghenisa/ku rhumela ehandle,ku pfuxetiwa ka pholisi,swiyenge,na vuxokoxoko byo karhi bya indasitiri.Tiyisisa leswaku u kambisisa tipulatifomo leti hi vukheta tanihileswi ti nga ta ku pfuna ku kuma vutivi eka Makete wa le Iraq.

Tipulatifomo ta B2b

Iraq i tiko leri nga na tipulatifomo to hambana ta B2B leti hlanganisaka mabindzu na ku olovisa mabindzu. Hi leti tipulatifomo tin’wana ta B2B eIraq: 1. Hala Expo: Pulatifomo leyi yi tiveka ngopfu eku hleleni ka minkombiso ya mabindzu ya matiko ya misava na minkombiso eIraq, ku nyika swivandlanene eka mabindzu ku endla vuxaka na ku kombisa swikumiwa kumbe vukorhokeri bya vona. Website: www.hala-expo.com. 2. Facebook Marketplace: Hambi leswi ku nga riki pulatifomo ya B2B ntsena, Facebook Marketplace yi tirhisiwa ngopfu hi mabindzu ya le Iraq ku tlakusa switirhisiwa swa vona na ku fikelela lava nga ta va vaxavi laha tikweni. Website: www.facebook.com/ndhawu ya vuxavisi. 3. Khamphani ya Mabindzu ya Middle East (METCO): METCO i khamphani ya mabindzu ya le Iraq leyi tirhaka tanihi pulatifomo ya B2B, leyi hlanganisaka vaxavi na vaxavisi endzeni ka tiindasitiri to hambana ku fana na switirhisiwa swa vurimi, switirhisiwa swo aka, tikhemikhali, swa elektroniki, na swin’wana. Website: www.metcoiraq.com. 4. Ndhawu ya Makete ya Iraq (IMP): IMP i ndhawu ya makete ya inthanete leyi khathalelaka swiyenge swo tala ku katsa na vurimi, ku aka, nhlayiso wa rihanyo, oyili & gasi, switirhisiwa swa vuhlanganisi bya riqingho, swiphemu swa mimovha, na swin’wana. Yi hlanganisa vaphakeri na vaxavi laha tikweni na le matikweni ya misava lava tsakelaka ku endla bindzu na tikhamphani leti simekiweke eIraq. Webusayiti: www.imarketplaceiraq.com. 5.Tradekey Iraq: Tradekey i makete wa misava hinkwayo wa B2B lowu katsaka Iraq exikarhi ka nxaxamelo wa wona wa matiko lama nga na tiphoritali leti tinyiketeleke ta vuhlanganisi bya mabindzu na ku hlanganisa vaxavi va matiko ya misava eka vaphakeri va laha kaya va Iraq eka tiindasitiri to hambana ku fana na swakudya & swakunwa, switirhisiwa swo aka michini switirhisiwa swa elektroniki na swin’wana, Website ya :www.tradekey.com/ir Leswi i swikombiso swi nga ri swingani ntsena swa tipulatifomo ta B2B leti kumekaka eIraq namuntlha; hambiswiritano hi kombela mi xiya leswaku ku kumeka ku nga ha hambana hi ku famba ka nkarhi loko tipulatifomo letintshwa ti humelela kasi tin’wana ti nga ha va ti nga ha tirhi kumbe ti nga ha tirhi ngopfu.