TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

عێراق، بە فەرمی بە کۆماری عێراق ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. سنوورەکانی لەگەڵ چەند وڵاتێکدا هاوبەشە لەوانە تورکیا لە باکوور، ئێران لە ڕۆژهەڵات، کوێت و سعودیە لە باشوور، ئوردن لە باشووری ڕۆژئاوا، سوریا لە ڕۆژئاوا. بە مەزەندەکردنی ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ٤٠ ملیۆن کەس، عێراق نەتەوەیەکی هەمەچەشنە و میراتێکی دەوڵەمەندی کولتووری هەیە. پایتەختی عێراق بەغدایە، کە هەم وەک ناوەندی سیاسی و هەم وەک ناوەندی ئابووری وڵات کاردەکات. زمانی عەرەبی وەک زمانی فەرمی عێراق ناسێنراوە لە کاتێکدا زمانی کوردی لە هەرێمی کوردستانیش پێگەیەکی فەرمی هەیە. زۆرینەی هاوڵاتیانی عێراق ئیسلام پەیڕەو دەکەن و ڕۆڵێکی بەرچاوی هەیە لە داڕشتنی کولتوور و شێوازی ژیانیان. عێراق لە ڕووی مێژووییەوە بە میزۆپۆتامیا یان 'زەوی نێوان دوو ڕووبار' دادەنرێت بەهۆی هەڵکەوتەی ستراتیژی لە نێوان ڕووبارەکانی دیجلە و فورات. هەردوو ڕووبارەکە ڕۆڵێکی چارەنووسسازیان بینیوە لە داڕشتنی کەرتی کشتوکاڵی عێراق بە دابینکردنی زەوییەکی بەپیت بۆ شێوازە تەقلیدییەکانی کشتوکاڵ. بەرهەمهێنانی نەوت بەشێکی سەرەکی ئابووری عێراق پێکدەهێنێت کە یەدەگی فراوانی هەیە و ئەمەش وایکردووە ببێتە یەکێک لە وڵاتانی بەرهەمهێنەری نەوت لە جیهاندا. جگە لە پیشەسازییەکانی پەیوەست بە نەوت وەک پاڵاوگەکان یان کارگەی پترۆکیمیایی، کەرتەکانی دیکەی وەک کشتوکاڵ (گەنم، جۆ)، دەرهێنانی گازی سروشتی (لە پاڵ یەدەگی نەوت)، گەشتیاران کە سەردانی شوێنە کۆنەکان دەکەن (وەک بابل یان هاترە) بەشداری دەکەن لە داهاتی نیشتمانیدا. بەڵام ناسەقامگیری سیاسی کە بەهۆی ململانێکانەوە بەدرێژایی دەیان ساڵ بووەتە هۆی تەحەدای جۆراوجۆر بۆ عێراق وەک توندوتیژیی گروپە یاخیبووەکان و گرژیی تائیفی لە نێوان سوننە و شیعەدا. ئەم پرسانە بوونەتە ڕێگر لە هەوڵەکانی گەشەپێدانی ئابووری لە هەمان کاتدا کاریگەرییان لەسەر یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی لە نێوان نەتەوە جیاوازەکانی نیشتەجێی سنوورەکانی عێراقدا هەبووە. هەوڵەکان لەلایەن هەردوو قەوارەی حکومەتی نیشتمانی بە پشتیوانی ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان بۆ دووبارە بنیاتنانەوەی ژێرخانی لەناوچوون لە کاتی شەڕەکاندا دەدرێن شانبەشانی پێشخستنی دەستپێشخەرییەکانی بنیاتنانی ئاشتی بۆ سەقامگیری درێژخایەن. لە کۆتاییدا دەڵێین عێراق نەتەوەیەکی هەمەچەشنی نەتەوەییە و دەوڵەمەندە بە مێژوو کە دەکەوێتە ناو ڕۆژئاوای ئاسیا. سەرەڕای ڕووبەڕووبوونەوەی ئەو تەحەددایانەی کە بەهۆی ململانێکانی ڕابردووەوە دروست بوون، بەڵام بەردەوامە لە هەوڵدان بەرەو گەشەپێدانی ئابووری و پاراستنی کولتووری و یەکێتی نیشتمانی.

دۆخی دراوی عێراق بە بەکارهێنانی بەربڵاوی دیناری عێراقی (IQD) تایبەتمەندە. دیناری عێراقی دراوی فەرمی عێراقە، لە ساڵی 1932 بۆ جێگرتنەوەی ڕوپیەی هیندستان هاتە ئاراوە کاتێک عێراق سەربەخۆیی بەدەستهێنا. هێما بۆ دینار بریتییە لە "د.ع" یان بە سادەیی "IQD". بانکی ناوەندی عێراق کە بە بانکی ناوەندی عێراق ناسراوە، ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە بەڕێوەبردن و ڕێکخستنی دراوی وڵاتدا. سی بی ئای بەهای دیناری عێراقی دەردەکات و کۆنترۆڵی دەکات، سەقامگیری لەناو سیستەمی دارایی خۆیدا مسۆگەر دەکات. بەڵام لە سەرەتای هێنانەکایەی دیناری عێراقییەوە، بەهۆی هۆکاری جۆراوجۆری ئابووری و سیاسی کە کاریگەرییان لەسەر عێراق هەیە، هەڵاوسانی بەرچاوی لە بەهادا بەخۆیەوە بینیوە. لە ڕووی مێژووییەوە، لە کاتی ململانێ یان ناسەقامگیری سیاسیدا، دابەزینی بەهای بەرچاو ڕوویداوە کە بووەتە هۆی هەڵاوسانی زۆر. لە ئێستادا نزیکەی 1 دۆلار یەکسانە بە نزیکەی 1450 دۆلار. ئەم نرخەی ئاڵوگۆڕکردن لە ساڵانی ڕابردوودا تاڕادەیەک جێگیر بووە و لە بارودۆخی ئاساییدا هەڵاوسانێکی بچووکی هەبووە. بۆ ئاسانکاری مامەڵەی دراوی و بەرەوپێشبردنی گەشەی ئابووری لە چوارچێوەی بازاڕی ناوخۆی عێراقدا، بەهای جیاواز بۆ تێبینی: 50 دینار، 250 دۆلار، 500 دۆلار، 2019 بەکاردەهێنرێت. 1000 IQD,و هتد تا دەگاتە بڕە پارە بەرزەکان لەوانەش دراوێکی بانکی کە بەم دواییە ناسێندرا بە بەهای 50k (50 هەزار) IQD. مامەڵەکانی بازرگانی دەرەکی زیاتر پشت بە دۆلاری ئەمریکی یان دراوە نێودەوڵەتییە سەرەکییەکانی دیکە دەبەستن چونکە نادڵنیایی سەبارەت بە هەردوو ئاسایش و سەقامگیری بەردەوامە لە کاریگەری لەسەر متمانەی وەبەرهێنەران لە بەکارهێنانی دراوی ناوخۆیی بۆ مامەڵە گەورەکان. لە کۆتاییدا، لە کاتێکدا عێراق دراوی نیشتمانی خۆی- دیناری عێراقی- بۆ مامەڵە ناوخۆییەکانی ڕۆژانە لە ژێر نرخی ئاڵوگۆڕی تاڕادەیەک جێگیر کە لە ئێستادا لەگەڵ دراوە نێودەوڵەتییە سەرەکییەکانی وەک دۆلاردا بەستراوەتەوە، بەکاردەهێنێت؛ پشتبەستن بە دراوە بیانییەکان بۆ کارەکانی بازرگانی گەورەتر زاڵە بەهۆی نیگەرانییەکانی دەوروبەری ناجێگیری ئابووری و ناسەقامگیری جیۆپۆلەتیکی.

تمەنی فەرمی عێراق دیناری عێراقییە. سەبارەت بە نرخی نزیکەیی ئاڵوگۆڕ لەگەڵ دراوە سەرەکییەکانی جیهان، لێرەدا چەند ئامارێکی ئاماژەیی تا مانگی ئابی ٢٠٢١ دەخەینەڕوو: 1 دۆلار ≈ 1,460 دۆلار 1 یۆرۆ ≈ 1,730 دۆلار 1 پاوەند ≈ 2,010 دینار 1 JPY ≈ 13.5 IQD 1 CNY ≈ 225.5 IQD تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانەی ئاڵوگۆڕکردن ڕەنگە جیاواز بن و باشترە لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی دارایی بزانیت بۆ زانینی نوێترین نرخەکان.

عێراق وڵاتێکی هەمەچەشن و دەوڵەمەندە لە ڕووی کولتوورییەوە و بە درێژایی ساڵ چەندین جەژنی گرنگ بەڕێوەدەبات. یەکێک لە فێستیڤاڵە هەرە گرنگەکانی عێراق جەژنی ڕەمەزانە کە مانگی ڕەمەزانە کە مانگی پیرۆزی ڕۆژوو بۆ موسڵمانان. ئەم فێستیڤاڵە بە خۆشی و جۆش و خرۆشێکی زۆرەوە بەڕێوەدەچێت. خێزان و هاوڕێیان کۆدەبنەوە بۆ نوێژکردن لە مزگەوتەکان و ئاڵوگۆڕی دیاری و چێژوەرگرتن لە ژەمە خۆشەکان. یەکێکی دیکە لە جەژنە گرنگەکانی عێراق عاشورایە کە موسڵمانانی شیعە بە بۆنەی یادی شەهیدبوونی ئیمام حسێن نەوەکەی پێغەمبەر محەمەد بەڕێوەی دەبەن. بۆنەیەکی تاریک و پڕ لە کاروان و وتار سەبارەت بە قوربانیدانی حوسێن لە پێناو دادپەروەری و ڕاستی و هەروەها ڕێوڕەسمی خۆلێدان. هەروەها عێراق لە 14ی تەمموزدا ڕۆژی نیشتمانی خۆی دەگێڕێتەوە - یادی ڕۆژی شۆڕشە کاتێک دەسەڵاتی پاشایەتی لە ساڵی 1958 ڕووخاند، لەم ڕۆژەدا خەڵک بەشداری چالاکییە نیشتمانپەروەرییە جۆراوجۆرەکان دەکەن لەوانە نمایش، نمایشی یارییە ئاگرینەکان، بۆنە کولتوورییەکان کە میراتی دەوڵەمەندی عێراق پیشان دەدەن. جگە لەوەش مەسیحییەکان لە عێراق بەپێی نەریتی ڕۆژئاوایی خۆیان لە ٢٥ی کانوونی دووەمدا ئاهەنگی جەژنی کریسمس دەگێڕن. کۆمەڵگەی مەسیحی کۆدەبنەوە بۆ ڕێوڕەسمی بەکۆمەڵ لە نیوەشەودا لە کڵێساکان لە سەرتاسەری وڵاتدا. مەسیحییەکانی عێراق لەم بۆنەی جەژنەدا دیاری ئاڵوگۆڕ دەکەن و لەگەڵ ئازیزانیان چێژ لە ژەمە تایبەتەکان وەردەگرن. جگە لەوەش، ڕۆژی سەری ساڵ (١ی ژانویە) گرنگییەکی زۆری هەیە لە سەرانسەری نەتەوە و ئایینەکاندا، چونکە خەڵک بە نمایشی یارییە ئاگرینەکان، ئاهەنگ یان کۆبوونەوە لەگەڵ خێزان و هاوڕێیان ئاهەنگی دەگێڕن. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەم ئاهەنگانە گۆڕانکارییان بەسەردا هاتووە بەهۆی نائارامی سیاسی یان کێشە ئەمنییەکانی عێراق کە لە ساڵانی ڕابردوودا ڕووبەڕووی عێراق بووەتەوە بەڵام هێشتا گرنگییەکی بێئەندازەیان هەیە بۆ دانیشتووانەکەی کە فرەچەشنی کولتووری لە باوەش دەگرن سەرەڕای ئەو تەحەددایانەی کە ڕووبەڕووی نەتەوەکەیان دەبێتەوە.

عێراق کە بە فەرمی بە کۆماری عێراق ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. ئابوورییەکی تێکەڵاوی هەیە و پیشەسازی نەوت بزوێنەری سەرەکی گەشەی ئابووری و داهاتی ئاڵوگۆڕی دراوی بیانییە. کەرتی بازرگانی عێراق ڕۆڵێکی بەرچاو لە ئابوورییەکەیدا دەگێڕێت. وڵاتەکە بە پلەی یەکەم نەوت و بەرهەمە نەوتییەکان هەناردە دەکات، کە بەشێکی بەرچاو لە کۆی هەناردەکردنی پێکدەهێنن. عێراق خاوەنی یەکێکە لە گەورەترین یەدەگی سەلمێنراوی نەوت لە جیهاندا و یەکێکە لە بەرهەمهێنەرانی سەرەکی جیهانی. جگە لە نەوت، عێراق کاڵای دیکەش هەناردە دەکات وەک بەرهەمی کیمیایی، پێو، کانزاکان (لەوانەش مس و چیمەنتۆ)، قوماش و خورما. بەڵام ئەم هەناردەکردنە نانەوتیانە بە بەراورد لەگەڵ هاوتا نەوتییەکانیان تاڕادەیەک کەمن. عێراق زۆر پشت بە هاوردەکردن دەبەستێت بۆ کاڵای بەکاربەر، مەکینە، ئۆتۆمبێل، کەرەستەی کارەبایی، خۆراک (وەک گەنم)، و کەرەستەی بیناسازی. هاوبەشە سەرەکییەکانی هاوردەکردن بریتین لە تورکیا، چین، ئێران، کۆریای باشوور، ئیمارات، و سعودیە لەنێو ئەوانی تردا. حکومەت ڕێوشوێنی گرتۆتەبەر بۆ هەمەچەشنکردنی ئابووری عێراق لە ڕێگەی پێشخستنی کەرتەکانی وەک کشتوکاڵ و گەشتوگوزار بۆ کەمکردنەوەی پشتبەستن بە داهاتی نەوت. هەروەها چالاکانە هاندانی وەبەرهێنانی بیانییان داوە بە پێشکەشکردنی هاندانەکانی وەک کەمکردنەوەی باج و دامەزراندنی ناوچەی ئابووری تایبەت. بەڵام ئەو ناسەقامگیرییەی ئەم دواییە بەهۆی ململانێکانەوە لە ناوخۆی وڵاتدا دروستبووە کاریگەری خراپی لەسەر چالاکییە بازرگانییەکان هەبووە. عێراق ڕووبەڕووی ئاستەنگەکانی پەیوەست بە پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری، ململانێ سەربازییەکان، کارەساتی سروشتی و ناسەقامگیری سیاسی دەبێتەوە کە هەم تواناکانی بەرهەمهێنانی ناوخۆیی و هەروەها مامەڵە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان بەربەستن زۆرجار پرسەکانی پەیوەست بە ئاسایش زنجیرەکانی دابینکردن تێکدەدەن، لە ئەنجامدا تێچووی لۆجستیکی زیاتر بۆ بازرگانان لە عێراق. لە کۆتاییدا، عێراق بە شێوەیەکی زۆر پشت بە پیشەسازی نەوتی خۆی دەبەستێت بۆ داهاتی هەناردەکردن بەڵام هەوڵدەدات بەرەو هەمەچەشنکردنی ئابوورییەکەی. فاکتەری وەک سەقامگیری سیاسی، کەشوهەوای وەبەرهێنان، و هەوڵە بەردەوامەکان بەرەو بنیاتنانەوەی ژێرخانی ئابووری زۆر گرنگ دەبن لە دڵنیابوون لە گەشەسەندنی بەردەوام لە چالاکییە بازرگانییەکانی عێراقدا.

عێراق کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، توانایەکی بەرچاوی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. سەرەڕای ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی وەک ناسەقامگیری سیاسی و ململانێی ناوچەیی، عێراق خاوەنی چەندین هۆکاری لەبارە کە وای لێدەکات ببێتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان. یەکەم: عێراق شانازی بە سەرچاوە سروشتییە زۆرەکانی وەک یەدەگی نەوت و گازەوە دەکات. ئەو وڵاتە خاوەنی یەکێکە لە گەورەترین یەدەگی نەوتی جیهان، ئەمەش وایکردووە ببێتە یاریزانێکی گەورەی جیهانی لە کەرتی وزەدا. ئەمەش دەرفەت بۆ کۆمپانیا بیانییەکان دەڕەخسێنێت کە هاوبەشی لەگەڵ کۆمپانیا ناوخۆییەکان بکەن یان ڕاستەوخۆ وەبەرهێنان لە پیشەسازی نەوتدا بکەن. دووەم: عێراق بازاڕێکی بەکاربەری گەورەی هەیە کە ژمارەی دانیشتووانەکەی لە ٣٩ ملیۆن کەس زیاترە. جگە لەوەش چینێکی ناوەڕاست لە گەشەکردندایە کە تادێت بەدوای کاڵا و خزمەتگوزاری هاوردەکراودا دەگەڕێن. ئەم بەرزبوونەوەی خواستە، دەرفەت بۆ کۆمپانیا بیانییەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکانی وەک کاڵای بەکاربەر، ئەلیکترۆنی، بەرهەمی ئۆتۆمبێل و چاودێری تەندروستیدا دابین دەکات. سێیەم: هەوڵەکانی ئاوەدانکردنەوەی دوای جەنگ، پێویستییەکی بەرچاو بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی دروست دەکەن. وڵات پێویستی بە وەبەرهێنانی بەرچاوە لە کەرتەکانی وەک تۆڕەکانی گواستنەوە (رێگاوبان و هێڵی ئاسن)، سیستەمی پەیوەندییەکان (کێبڵی فایبەر ئۆپتیک)، وێستگەکانی کارەبا (بەرهەمهێنانی کارەبا)، و پڕۆژەکانی نیشتەجێبوون. کۆمپانیا بیانییەکان کە پسپۆڕن لە کەرەستەی بیناسازی یان پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری دەتوانن سوود لەم دەرفەتانە وەربگرن. جگە لەوەش، پێگەی ستراتیجی جوگرافیای عێراق وەک سوودێک بۆ تۆڕە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان کاردەکات بەهۆی نزیکیی لە وڵاتانی دیکەی کەنداو و ڕێگا سەرەکییەکانی ترانزێت کە ئاسیا/ئەوروپا بە ئەفریقا دەبەستێتەوە. وڵاتەکە دەستی دەگات بە دوو ڕێڕەوی ئاوی سەرەکی – کەنداوی فارس و شەت ئەلعەرەب – کە ڕێگە بە گواستنەوەی کارامەی کاڵاکان دەدات لە ڕێگەی بەندەرەکانی دەریاییەوە. هەرچەندە ئەم ئاسۆیانە بەڵێندەر بن؛ زۆر گرنگە لە کاتی چوونە ناو بازاڕەکانی عێراقدا هەندێک تەحەددا لەبەرچاو بگیرێت وەک ڕێکارە بیرۆکراتیەکان کە ڕێگری لە ڕیزبەندی ئاسانکارییەکانی بازرگانی دەکەن یان پرسە پەیوەندیدارەکان بە گەندەڵی کە کاریگەرییان لەسەر شەفافیەت هەیە. سەرەڕای ئەوەش؛ نیگەرانییە ئەمنییەکان هێشتا لە هەندێک ناوچەدا زاڵن سەرەڕای پێشکەوتنەکان لە ساڵانی ڕابردوودا. بۆ سوودوەرگرتن لە توانای بازرگانی عێراق بە سەرکەوتوویی؛ لایەنە بەرژەوەندخوازەکان پێویستە لێکۆڵینەوەی وردی بازاڕ بکەن کە تایبەتە بە کەرتی بەرژەوەندی خۆیان لە هەمان کاتدا پەیوەندی بەهێز لەگەڵ هاوبەشە ناوخۆییەکان یان ناوەندەکان دروست بکەن کە لە پراکتیکەکانی بازرگانی لە ناو هەرێمەکەدا تێدەگەن.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرمفرۆشەکان دەکرێت بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە عێراق، گرنگە داواکارییەکانی ئێستای وڵاتەکە و ئارەزووەکان و دەرفەتە ئابوورییەکان لەبەرچاو بگیرێت. لێرەدا چەند هۆکارێک دەخەینەڕوو کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن: 1- پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری: لەگەڵ بەردەوامی پڕۆژەکانی ژێرخانی عێراق، خواست لەسەر کەرەستەی بیناسازی وەک چیمەنتۆ، پۆڵا، و ئامێری بیناسازی لە زیادبووندایە. 2. کەرتی وزە: بە لەبەرچاوگرتنی پێگەی عێراق وەک یەکێک لە گەورەترین بەرهەمهێنەرانی نەوت لەسەر ئاستی جیهان، دەرفەت بۆ هەناردەکردنی بەرهەمەکانی پەیوەست بە کەرتی وزە هەیە. ئەمەش ئامێرەکانی دەرهێنان و پرۆسەکانی پاڵاوتنی نەوت دەگرێتەوە. 3. کشتوکاڵ: کەرتی کشتوکاڵ لە عێراقدا توانای بەرچاوی هەیە. بەرهەمەکانی وەک پێو، سیستەمی ئاودێری، ئامێری کشتوکاڵی، و ماددە کیمیاییە کشتوکاڵییەکان دەتوانن لێرە بازاڕێکی باش بدۆزنەوە. 4- کەلوپەلی بەکارهێنەر: لەگەڵ زیادبوونی ئاستی داهاتی چینی ناوەند و خاوەندارێتی لە هەندێک ناوچەی عێراقدا خواست لەسەر کەلوپەلی بەکارهێنەری وەک ئەلیکترۆنی (لەوانەش مۆبایلە زیرەکەکان)، کەلوپەلی جلوبەرگ، جوانکاری و بەرهەمی جوانکاری دێتە ئاراوە. 5- پیشەسازی خۆراک: دەرفەت هەیە بۆ هەناردەکردنی بەرهەمە خۆراکییەکان وەک برنج، ئاردی گەنم یان دانەوێڵەی تر بەهۆی سنوورداربوونی بەرهەمی ناوخۆیی یان حەزکردنی کوالێتی. 6. ئامێری چاودێری تەندروستی: ژێرخانی چاودێری تەندروستی لە عێراق پێویستی بە مۆدێرنکردن هەیە کە ئەگەری هەناردەکردنی ئامێر و ئامێرە پزیشکییەکان لەوانەش ئامرازەکانی دەستنیشانکردن یان ئامێری نەشتەرگەری دروست دەکات. 7. خزمەتگوزارییەکانی پەروەردە: خزمەتگوزارییەکانی پشتگیری ئەکادیمی وەک پلاتفۆرمی فێربوونی دیجیتاڵی یان کەرەستەی پەروەردەیی تایبەتمەند دەتوانن بتوانن خزمەت بە بازاڕی پەروەردەیی گەشەسەندوو لە ناوخۆی وڵاتدا بکەن. 8. چارەسەری وزەی نوێبووەوە: لەگەڵ بەرزبوونەوەی هۆشیاری بەرەو سەرچاوەی وزەی بەردەوام لە ئاستی جیهانیدا لەگەڵ دەستپێشخەرییە تایبەتەکانی حکومەت بەرەو بیناسازییەکانی وێستگەی وزەی خۆر کە ڕەنگە خواست لەسەر پانێڵی خۆر پێکهاتە تەواوکەرەکان (پاتری) و ڕاوێژکاری دانان دروست بکات بە مەبەستی بڕیاردانی ئاگادارانە لەکاتی هەڵبژاردنی بەرهەمە گونجاوەکان بۆ ئەم بازاڕە: أ) لێکۆڵینەوەی ورد لەسەر ڕکابەرەکانت. ب- شیکردنەوەی ڕێساکانی هاوردەکردن/هەناردەکردن کە لەلایەن هەردوو وڵاتەوە سەپێنراون. ج) تێگەیشتن لە نۆرم/پێویستە کولتوورییە ناوخۆییەکان لە کاتی داڕشتنی ستراتیژییەکانی بازاڕکردن. د) دامەزراندنی پەیوەندی/هاوبەشیی متمانەپێکراو لەگەڵ دابەشکەران/بریکارە ناوخۆییەکان کە لە داینامیکی ئەم بەشە تایبەتەی بازاڕ تێدەگەن بە هەڵسەنگاندنی ئەم هۆکارانە و ئەنجامدانی توێژینەوەی بازاڕ کە تایبەتە بە سیناریۆی بازرگانی دەرەکی عێراق، مرۆڤ دەتوانێت بڕیاری باشتر ئاگادارانە بدات لەکاتێکدا بەرهەمەکان هەڵدەبژێرێت بۆ هەناردەکردن بۆ ئەم بازاڕە.

عێراق، بە فەرمی بە کۆماری عێراق ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. شوێنی نیشتەجێبوونی گروپە نەتەوەیی و ئایینییە جۆراوجۆرەکانە، کە کاریگەرییەکی زۆریان لەسەر تایبەتمەندی کڕیار و تابووەکانی هەیە. کڕیارە عێراقییەکان بە گشتی بە میوانداری و بەخشندەیی ناسراون. شانازییەکی زۆر بە پێشوازیکردن لە میوانەکان دەکەن بۆ ناو ماڵ و شوێنی کارەکانیان. پێشکەشکردنی چا یان قاوە وەک نیشانەی ڕێزگرتن کارێکی باو و ئاساییە لەکاتی ناسینی کەسێکدا بۆ یەکەمجار. هەروەها خەڵکی عێراق خزمەتێکی کەسی و گرنگیدان بە وردەکارییەکان بەرز دەنرخێنن. لە ڕووی ئەتەکێتی بازرگانییەوە، تێگەیشتن لەو هەستیارییە کولتوورییانەی کە لە عێراقدا زاڵن، زۆر گرنگە. یەکێک لە گرنگترین لایەنەکان ڕێزگرتنە لە داب و نەریتی ئیسلامی لە کاتی ئەنجامدانی مامەڵەی بازرگانیدا. بۆ نموونە، زۆر گرنگە ئاگاداری کاتەکانی نوێژ بیت چونکە ڕەنگە پێویست بکات کۆبوونەوەکان یان دانوستانەکان بەپێی ئەو کاتانە دابنرێن. شتێکی دیکەی گرنگ کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ کڕیارە عێراقییەکان، بێگەردییە لە شێوازی جل و بەرگدا بەتایبەتی بۆ خانمان. جل و بەرگی بێگەرد کە قۆڵ و قاچ داپۆشێت لەکاتی سەردانیکردنی ناوچە تەقلیدییەکاندا گونجاوە. هەروەها زۆر گرنگە بە وریاییەوە لە گفتوگۆکان نزیک ببیتەوە و دوور بکەویتەوە لە بابەتەکانی وەک سیاسەت، ئایین یان ڕووداوە مێژووییە هەستیارەکان مەگەر بە تایبەتی لەلایەن هاوتا عێراقیەکەتەوە بانگهێشت نەکرێت. ئەم جۆرە باسانە دەتوانن ببنە هۆی مشتومڕی گەرم یان بیروباوەڕی کڕیارەکانت توڕە بکات. لە کۆتاییدا تێگەیشتن لە سنووری فەزای کەسی لە کاتی کارلێککردن لەگەڵ کڕیارە عێراقییەکان زۆر گرنگە. لە کاتێکدا دەستگرتن بە شێوەیەکی باو لە نێوان کەسانی هەمان ڕەگەزدا ئەنجام دەدرێت، بەڵام شتێکی بەڕێزە کە دەست بە بەرکەوتنی جەستەیی لەگەڵ کەسێکی ڕەگەزی بەرامبەر نەکەیت مەگەر سەرەتا دەستی درێژ نەکاتەوە. بە ناسینی ئەم تایبەتمەندیانەی کڕیاران و پابەندبوون بە تابوە کولتوورییەکانی وەک ڕێزگرتن لە داب و نەریتی ئیسلامی، پۆشینی جل و بەرگی بێگەرد، دوورکەوتنەوە لە بابەتگەلی هەستیار، و ئاگاداربوون لە سنووری فەزای کەسی لە کاتی کارلێککردن لەگەڵ هاوتا عێراقییەکان، بەشدارییەکی ئەرێنی دەبێت لە بنیاتنانی پەیوەندییە بازرگانییە سەرکەوتووەکان لە عێراقدا.

سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی عێراق ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە ڕێکخستنی جوڵەی کاڵا و خەڵک لە سنوورەکانییەوە. دەسەڵاتی گومرگی وڵات بەرپرسیارە لە جێبەجێکردنی ڕێکارەکانی هاوردە و هەناردەکردن و کۆکردنەوەی باجی گومرگی و پاراستنی بەرژەوەندییە ئابوورییەکانی میللەت. یەکەم: لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە عێراق، تاکەکان پێویستە بەڵگەنامەی گەشتیاری کارا وەک پاسپۆرت یان ناسنامە پێشکەش بکەن. ئەم بەڵگەنامانە بە وردی پشکنینیان بۆ دەکرێت بۆ دڵنیابوون لە ڕەسەنایەتی و یاسایی بوونیان. سەبارەت بە کاڵا هاوردەکراوەکان بۆ عێراق، پشکنینی ورد لەسەر سنوور ئەنجام دەدرێت. بەرپرسانی گومرگەکان پشکنین بۆ ئەو شتانە دەکەن بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە یاسا و ڕێسا پەیوەندیدارەکان. نابێت هەندێک شتومەکی سنووردار یان قەدەغەکراو وەک چەک، ماددە هۆشبەرەکان، بەرهەمی ساختە، یان شوێنەوارە کولتوورییەکان بەبێ مۆڵەتی پێویست بهێنرێتە ناو خاکی عێراقەوە. لە ڕووی باجەوە، باجی گومرگی بە پشتبەستن بە بەهای کاڵا هاوردەکراوەکان بەپێی ئەو ڕێژەیە کارپێکراوانەی یاسای عێراق دیاریکردووە، کۆدەکرێتەوە. هاوردەکاران پێویستە بە وردی بەهای کاڵاکانیان ڕابگەیەنن و بەڵگەنامەی پشتگیری پێشکەش بکەن ئەگەر لەلایەن دەسەڵاتدارانی گومرگیەوە داوای بکەن. سەرەڕای ئەوەش، پێویستە گەشتیاران ئاگاداربن کە هەڵگرتنی بڕێکی زۆر پارەی کاش بۆ ناوەوە یان دەرەوەی عێراق ڕەنگە پێویستی بە ڕاگەیاندن و ڕوونکردنەوەی دروست هەبێت لە کاتی گەیشتن/ڕۆشتن. پابەندنەبوون بەم مەرجانە لەوانەیە ببێتە هۆی غەرامەکردن یان دەستبەسەرداگرتنی سەروەت و سامان. زۆر گرنگە سەردانکەران پێش ئەوەی گەشت بکەن بۆ ئەوێ خۆیان بە ڕێسا تایبەتەکانی هاوردە/هەناردەکردنی عێراق ئاشنا بکەن. ڕاوێژکردن بە سەرچاوە فەرمییەکانی وەک ماڵپەڕەکانی باڵیۆزخانە بۆ زانیاری نوێکراو لەسەر پێداویستییەکانی ڤیزا، لیستی شتە سنووردارەکان/قەدەغەکراوەکان، هاتووچۆیەکی بێ کێشە بۆ عێراق مسۆگەر دەکات لە هەمان کاتدا دوورکەوتنەوە لە هەر سزایەکی ناپێویست یان دواکەوتن لە خاڵە گومرگییەکان. بە کورتی عێراق کۆنترۆڵی توندی سنوورەکانی دەپارێزێت لە ڕێگەی سیستەمی بەڕێوەبردنی کاریگەرەوە کە لەلایەن دەسەڵاتی گومرگییەکەیەوە جێبەجێ دەکرێت. گەشتیاران پێویستە پابەندبن بە هەموو ڕێکارەکانی بەڵگەنامەسازی پێویست لە کاتی گەیشتن/ڕۆشتن لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێسا پەیوەندیدارەکانی هاوردەکردن/هەناردەکردن بۆ ئەزموونی چوونە ژوورەوە/دەرچوون بە ئاسانی لەم نەتەوەیە.

عێراق سیاسەتێکی دیاریکراوی باجی هاوردەکردنی بۆ ئەو کاڵایانە داناوە کە دێنە ناو وڵاتەکەوە. ڕێژەی باجی هاوردەکردن بەپێی جۆری ئەو بەرهەمەی کە هاوردە دەکرێت دەگۆڕێت. بۆ هەندێک شتومەکی سەرەکی وەک خۆراک، دەرمان و کاڵا سەرەتاییەکان، عێراق بە شێوەیەکی ئاسایی باجی هاوردەکردنی کەم یان هیچ دانانێت بۆ دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتن و گونجاوی بۆ هاووڵاتیانی. ئەمەش بۆ پشتیوانی لە خۆشگوزەرانی دانیشتووان و پاراستنی سەقامگیری نرخەکان لە بازاڕدا دەکرێت. بەڵام بۆ کاڵای لوکس یان کەلوپەلی ناپێویست، عێراق باجی هاوردەکردنی زیاتر دەسەپێنێت بۆ ئەوەی بەکارهێنانیان بێهیوا بکات و پیشەسازییە ناوخۆییەکان لە کێبڕکێی دەرەکی بپارێزێت. ڕێژەی وردی باج دەتوانێت جیاواز بێت بەپێی هۆکارەکانی وەک پۆلی بەرهەم، وڵاتی سەرچاوە و ڕێککەوتنە بازرگانییەکانی نێوان عێراق و گەلانی دیکە. گرنگە هاوردەکاران ڕاوێژ بە دەسەڵاتدارانی گومرگی عێراق بکەن یان داوای ڕێنمایی لە پسپۆڕانی پیشەیی بکەن بۆ ئەوەی بە وردی ڕێژەی باجی کارپێکراو بۆ بەرهەمە تایبەتەکان دیاری بکەن. جگە لەوەش شایەنی باسە کە عێراق ڕەنگە جگە لە باجی هاوردەکردن، باج یان ڕسوماتی زیادەی لەسەر هەندێک کاڵا بسەپێندرێت. ئەمانە دەتوانن بریتی بن لە کرێی گومرگی، باجی بەهای زیادکراو (VAT)، پارەی پشکنین و خەرجییە کارگێڕییەکانی دیکەی پەیوەست بە هاوردەکردنی کاڵا بۆ وڵات. بە کورتی، - شتە سەرەکییەکان بە گشتی باجی هاوردەکردنیان کەمە یان هیچیان نییە. - کاڵا لوکسەکان ڕووبەڕووی باجی زیاتر دەبنەوە. - ڕێژەی باجی تایبەت بەندە بە هۆکاری جۆراوجۆرەوە. - ڕەنگە جگە لە باجی هاوردەکردن، کرێی گومرگی زیادە جێبەجێ بکرێت. واباشە لە هەر گۆڕانکارییەک لە سیاسەتە بازرگانییەکانی عێراقدا بە ئاماژەدان بە سەرچاوە فەرمییەکانی حکومەت یان ڕاوێژکردن لەگەڵ کەسانی پسپۆڕ لە ڕێساکانی بازرگانی نێودەوڵەتیدا ئاگاداربن.

سیاسەتی باجی کاڵای هەناردەکردنی عێراق ئامانجی پەرەپێدانی گەشەی ئابووری و ئاسانکاری بازرگانی نێودەوڵەتی و پەیداکردنی داهاتە بۆ حکومەت. وڵاتەکە زیاتر پشت بە نەوت دەبەستێت وەک کاڵای سەرەکی هەناردەکردنی؛ بەڵام بەرهەمە جۆراوجۆرەکانی غەیرە نەوتیش بەشدارن لە هەناردەکردنی عێراق. با زیاتر وردبینەوە لە سیاسەتی باجی کاڵای هەناردەکردنی عێراق: 1. هەناردەکردنی نەوت: - عێراق باجی داهاتی جێگیر لەسەر کۆمپانیا نەوتییەکان کە لە سنوورەکانی خۆیدا کاردەکەن، دادەنێت. - حکومەت ڕێژەی باجی جیاواز دادەنێت بە پشتبەستن بە قەبارە و جۆری نەوتی دەرهێنراو یان هەناردەکراو. - ئەم باجانە ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕن لە دابینکردنی بودجەی ژێرخانی گشتی و بەرنامەکانی چاودێری کۆمەڵایەتی. 2. کاڵای نانەوتی: ١. - بۆ هەناردەکردنی غەیرە نەوت، عێراق سیستمی باجی بەهای زیادکراو (VAT) جێبەجێ دەکات. - کاڵا هەناردەکراوەکان بە گشتی لە باجی زیادە بەخشراون بە مەبەستی هاندانی بازرگانی دەرەکی و بەرزکردنەوەی توانای کێبڕکێ لە بازاڕە جیهانییەکان. 3. هاندانەکانی باجی تایبەت: ١. - بۆ بەرەوپێشبردنی کەرتە تایبەتەکان یان پیشەسازییەکان، حکومەتی عێراق دەتوانێت هاندانێکی تایبەت بۆ باج دابین بکات وەکو باجی ئیمتیاز یان کەمکردنەوەی باجی هەناردەکردن. - ئەم هاندانانە ئامانجیان هاندانی وەبەرهێنان و بەرزکردنەوەی توانای بەرهەمهێنان و هەمەچەشنکردنی ئابوورییە لە دەرەوەی تەنها پشتبەستن بە هەناردەکردنی نەوت. 4. ئەرکی گومرگی: - عێراق باجی گومرگی بەسەر هاوردەکردندا دەسەپێنێت بۆ پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان؛ بەڵام ئەم باجانە ڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر باجی هەناردەکردن نییە. 5. ڕێککەوتنە بازرگانییەکان: ١. - وەک ئەندامێکی چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی ناوچەیی وەک GAFTA (ناوچەی بازرگانی ئازادی عەرەبی گەورە)، ICFTA (بازاڕی باوی ئیسلامی)، و ڕێککەوتنی دوولایەنە لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ، عێراق سوودمەندە لە باجی کەمکراوە یان سفر بۆ هەناردەکردنی هەندێک کاڵا لەم ناوچانەدا. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە وردەکارییە تایبەتەکان سەبارەت بە ڕێژەی باجدانی تاک پۆلە بەرهەمەکان ڕەنگە لە چوارچێوەی ئەم چوارچێوە سیاسەتییە گشتگیرەدا کە لەلایەن حکومەتی عێراقەوە دانراوە جیاواز بن. بۆیە هەناردەکاران پێویستە ڕاوێژ لەگەڵ دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان بکەن یان داوای ڕاوێژکاری پیشەیی بکەن کاتێک کە کاریگەرییە ئەگەرییەکانی باجدان لەسەر بەرهەمە تایبەتەکانیان لەبەرچاو دەگرن.

عێراق وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە هەندێک پرۆسەی بڕوانامەدانی هەیە بۆ هەناردەکردنی کاڵاکان. حکومەتی عێراق ڕێسا توندەکان پەیڕەو دەکات بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و سەلامەتی ئەو بەرهەمانەی کە وڵات بەجێدەهێڵن. بۆ دەستپێکردن، ئەو کۆمپانیایانە کە دەیانەوێت کاڵا لە عێراقەوە هەناردە بکەن، پێویستە مۆڵەتی هاوردە و هەناردەکردن لە وەزارەتی بازرگانی وەربگرن. ئەم مۆڵەتە بڕوانامە دەدات کە کۆمپانیایەک بە شێوەیەکی یاسایی ڕێگەی پێدراوە بەشداری چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان بکات. پرۆسەی داواکاری بریتییە لە پێشکەشکردنی بەڵگەنامەی پەیوەندیدار، وەک بڕوانامەی تۆماری کۆمپانیا، ژمارەی ناسنامەی باج، و بەڵگەی خاوەندارێتی یان بەکرێدانی شوێنەکە. سەرەڕای ئەوەش، هەناردەکاران پێویستە پابەندبن بە ستانداردە تایبەتەکانی بەرهەم کە لەلایەن دەسەڵاتی ستاندارد و کۆنترۆڵکردنی کوالیتی عێراق (ISQCA)ەوە دانراون. ئەم ستانداردانە لایەنە جیاوازەکانی وەک کوالیتی، سەلامەتی، پێداویستییەکانی ناونانی و هەڵسەنگاندنی یەکسانیی دەگرێتەوە. کۆمپانیاکان دەبێ بەڵگەیەک پێشکەش بکەن کە بەرهەمەکانیان ئەم ستانداردانە بەدی دێنن لە ڕێگەی تاقیکردنەوەی تاقیگەیی یان ڕاپۆرتی هەڵسەنگاندنەوە کە لەلایەن دامەزراوە ڕێگەپێدراوەکانەوە ئەنجام دەدرێن. جگە لەوەش هەندێک بەرهەم پێویستیان بە بڕوانامەی زیادە هەیە پێش ئەوەی بە شایستەی هەناردەکردن هەژمار بکرێن. بۆ نموونە: 1. کەلوپەلی خۆراکی: پێویستە هەناردەکاران بڕوانامەیەکی تەندروستی وەربگرن کە لەلایەن وەزارەتی تەندروستی عێراقەوە دەرچووە و تیایدا تیایدا هاتووە کە کاڵاکان مەرجە تەندروستییەکانیان تێدایە. 2. دەرمان: هەناردەکردنی بەرهەمە دەرمانییەکان پێویستی بە تۆمارکردن هەیە لە بەشی کاروباری دەرمانناسی عێراق لەگەڵ بەڵگەنامەی زیادە پەیوەست بە فۆرمولاسیۆنی بەرهەم و نیشانەدان. 3. ماددە کیمیاییەکان: ڕەزامەندی پێشوەختە لەلایەن کۆمیسیۆنی گشتی ستانداردەکانی ژینگە (GCES) پێویستە بۆ هەناردەکردنی ماددە کیمیاییە مەترسیدارەکان یان ماددە. زۆر گرنگە بۆ هەناردەکاران کە لە نزیکەوە کار لەگەڵ بریکارە ناوخۆییەکان یان دابەشکەرەکان بکەن کە شارەزاییان هەیە لە گەشتکردن بە چوارچێوەی ڕێکخستنی عێراقدا. ئەم پیشەییانەی دەتوانن یارمەتیدەر بن لە بەدەستهێنانی بەڵگەنامەی پێویست بە خێرایی لە هەمان کاتدا دڵنیابن لە پابەندبوون بە هەموو یاسا و ڕێسا کارپێکراوەکان. لە کۆتاییدا دەڵێین هەناردەکردنی کاڵا لە عێراقەوە پێویستی بە بڕوانامەی جۆراوجۆر هەیە بەپێی سروشتی ئەو بەرهەمەی کە هەناردە دەکرێت. پابەندبوون بەم پرۆسانەی بڕوانامەدان دڵنیای دەدات لەوەی هەناردەکاران ستانداردەکانی کوالیتی جێبەجێ دەکەن لە هەمان کاتدا بازرگانی بەرەوپێش دەبەن لە چوارچێوەی یاسایی کە لەلایەن دەسەڵاتدارانی عێراقەوە دامەزراون.

عێراق وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە مێژوویەکی دەوڵەمەند و میراتی کولتووری ناسراوە. کاتێک باس لە لۆجستی و گواستنەوە دەکرێت، لێرەدا چەند زانیارییەکی پێشنیارکراوی بۆ ناردنی کاڵا بۆ عێراق دەخەینەڕوو. 1. بەندەرەکان: عێراق چەندین بەندەری گەورەی هەیە کە وەک دەروازەیەکی گرنگ بۆ بازرگانی نێودەوڵەتی کاردەکەن. بەندەری ئوم قەسر کە دەکەوێتە شاری بەسرە، گەورەترین بەندەری عێراقە و بەشێکی بەرچاوی بازرگانی دەریایی وڵاتەکەی بەڕێوەدەبات. بەندەرەکانی تری گرنگ بریتین لە خور ئەلزوبەیر و بەندەری ئەلمەقال. 2. فڕۆکەخانەکان: بۆ خێراتر گواستنەوەی کەلوپەل، باری ئاسمانی دەتوانێت بژاردەیەک بێت. فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بەغدا فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتیی سەرەکییە لە عێراق، کە مامەڵە لەگەڵ هەردوو گەشتی سەرنشین و بارهەڵگردا دەکات. هەروەها فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی هەولێر لە هەرێمی کوردستان بووەتە ناوەندێکی سەرەکی بۆ گواستنەوەی بار، وەک دەروازەیەک بۆ باکووری عێراق. 3. تۆڕی ڕێگاوبان: عێراق تۆڕێکی ڕێگاوبانی فراوانی هەیە کە شارە گەورەکان و ناوچەکانی ناو وڵات و هەروەها وڵاتانی دراوسێی وەک ئوردن، سوریا، تورکیا، ئێران، کوەیت، سعودیە بەیەکەوە دەبەستێتەوە- ئەمەش وایکردووە گواستنەوەی ڕێگاوبان ببێتە شێوازێکی جەوهەری لۆجستی لەناو عێراق یان… لە سنوورەکانەوە. بەڵام، چاککردنەوەی ژێرخانی متمانەپێکراو ڕەنگە هەندێک جار ببێتە هۆی ناڕەحەتی. 4. ڕێساکانی گومرگی: زۆر گرنگە لە ڕێساکانی گومرگی عێراق تێبگەیت پێش ناردنی کاڵا بۆ وڵات.بەگوێرەی یاسا ناوخۆییەکان،ڕەنگە پێویستت بە بەڵگەنامەی تایبەت بێت، وەک فاکتورەی بازرگانی، بارهەڵگر/لیستی پاکەتکردن، بڕوانامەی وڵاتی ڕەچەڵەک و هتد.. پابەندبوون لەگەڵ ڕێنماییەکانی هاوردەکردن/هەناردەکردن ئاسانکاری دەکات بۆ ڕێکارەکانی پاککردنەوەی نەرم. 5.کۆگا: دامەزراوەی جۆراوجۆری مۆدێرن بۆ کۆگاکردن بەردەستە لەناو شارە گەورەکانی وەک بەغدا،بەسرە،و هەولێر.ئەم کۆگایانە بژاردەی هەڵگرتنی پارێزراو پێشکەش دەکەن بۆ جۆرە جیاوازەکانی کاڵا کە تەیارکراون بە دامەزراوەی پێویست وەک سیستەمی کۆنترۆڵکردنی پلەی گەرمی،فۆرک لیفت،و ڕێوشوێنی ئەمنی.دروست choie دڵنیا دەبێت لە هەڵگرتنی سەلامەت پێش یان دوای پرۆسەکانی دابەشکردن. 6.Logistics Service Service: ژمارەیەکی زۆر لە کۆمپانیاکانی لۆجستیکی ناوخۆیی، و نێودەوڵەتی لۆجستیک کاردەکەن لە ناو/عێراق، پێشخستنی جووڵەی کارامەی کاڵاکان لەناو وڵات و دەرەوەی وڵات. ئەم کۆمپانیایانە کۆمەڵێک خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکەن وەک گواستنەوەی بار، پاککردنەوەی ئۆتۆمبێل،و مامەڵەی بارهەڵگر، چارەسەری گواستنەوە.وەرگرتنی یارمەتی دابینکەرانی لۆجستیکی بەئەزموون دەتوانێت کارەکانی زنجیرەی دابینکردنتان لە عێراق ئاسان بکات. گرنگە ئەوە لەبەرچاو بگرین کە بەهۆی ناسەقامگیری سیاسی و ململانێی ناوچەیی، ڕەنگە مەترسی و تەحەددیاتی ئەگەری پەیوەست بە ئۆپەراسیۆنە لۆجستیکییەکان لە عێراقدا هەبێت. کارکردن لە نزیکەوە لەگەڵ هاوبەشە متمانەپێکراوەکان و بەردەوام بوون لە نوێترین پێشهاتەکان بەشدار دەبێت لە بەڕێوەبردنی سەرکەوتووانەی لۆجستی لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ ئەم وڵاتەدا.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

عێراق خاوەنی چەندین کڕیار و کەناڵی گەشەپێدانی نێودەوڵەتی گرنگە لەڕووی هەلی بازرگانی و بازرگانییەوە. سەرەڕای ئەوەش، وڵاتەکە میوانداری پێشانگای جۆراوجۆری بەرچاو دەکات کە سەرنجی جیهانی بۆ لای خۆیان ڕادەکێشن. لە خوارەوە چەند یاریزانێکی سەرەکی لە بازاڕی نێودەوڵەتی تەداروکات و پێشانگە بازرگانییە دیارەکانی عێراق دەخەینەڕوو: 1. کەرتی حکومی: حکومەتی عێراق کڕیارێکی دیارە لە پیشەسازییە جیاوازەکانی وەک ژێرخان، وزە، بەرگری، و چاودێری تەندروستی. بە بەردەوامی لە ڕێگەی تەندەر یان دانوستانی ڕاستەوخۆوە کاڵا و خزمەتگوزاری دابین دەکات. 2- پیشەسازی نەوت: عێراق وەک یەکێک لە گەورەترین بەرهەمهێنەرانی نەوت لە جیهاندا، دەرفەتی بێئەندازە بۆ دابینکەرانی بیانی دەڕەخسێنێت بۆ ئەوەی هاوکاری لەگەڵ کۆمپانیا نیشتمانییە نەوتییەکانی (NOCs) بکەن. کۆمپانیاکانی NOC وەک کۆمپانیای نیشتمانی نەوتی عێراق (INOC) و کۆمپانیای نەوتی بەسرە (BOC) بە بەردەوامی بەشداری چالاکییەکانی تەداروکات لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی دەکەن. 3. کەرتی بیناسازی: هەوڵەکانی ئاوەدانکردنەوە خواستێکی بەرچاوی بۆ کەرەستە و کەرەستەی بیناسازی لە عێراقدا دروست کردووە. ئەو بەڵێندەرانەی کە بەشدارن لە پڕۆژە گەورەکاندا زۆرجار پشت بە دابینکەرانی جیهانی دەبەستن بۆ پێداویستییەکانیان. 4- کەلوپەلی بەکارهێنەران: لەگەڵ زیادبوونی ژمارەی دانیشتوانی چینی ناوەند، خواست لەسەر کەلوپەلی بەکارهێنەری وەک ئەلیکترۆنی، بەرهەمەکانی FMCG، کەلوپەلی مۆدە و هتد بەرز دەبێتەوە، ئەمەش وایکردووە ببێتە بازاڕێکی سەرنجڕاکێش بۆ براندە نێودەوڵەتییەکان. 5- کشتوکاڵ: بە لەبەرچاوگرتنی زەوییە بەپیتەکانی بەدرێژایی ڕووبارەکانی دیجلە و فورات، عێراق توانای بەرزکردنەوەی بەرهەمی کشتوکاڵی هەیە لەڕێگەی وەرگرتنی ئامێری مۆدێرن لە فرۆشیارە نێودەوڵەتییەکان. 6. دەرمانسازی و ئامێری چاودێری تەندروستی: کەرتی چاودێری تەندروستی پێویستی بە ئامێری پزیشکی کوالیتی بەرز هەیە وەک ئامرازەکانی دەستنیشانکردن، ئامێری نەشتەرگەری، دەرمان کە زۆرجار لە دابینکەرانی نێودەوڵەتی بەناوبانگەوە لە ڕێگەی پرۆسەی تەندەرەوە سەرچاوە دەگرن. سەبارەت بەو پێشانگایانەی لە عێراق بەڕێوەدەچن: أ) پێشانگای نێودەوڵەتی بەغدا: ئەم پێشانگە ساڵانەیە بە یەکێک لە گرنگترین پێشانگە بازرگانییەکانی عێراق دادەنرێت لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا لەوانە کەرەستەی بیناسازی/ئامێری بیناسازی، کەلوپەلی بەکاربەر/ کەلوپەلی مۆدە؛ ڕاکێشانی کۆمپانیا ناوخۆیی و بیانییەکان کە دەیانەوێت بەرهەم/خزمەتگوزارییەکانیان بۆ بەکارهێنەران/کارگێڕان/کڕیارانی عێراقی پیشان بدەن. ب) پێشانگای نێودەوڵەتی هەولێر: ساڵانە لە شاری هەولێر بەڕێوەدەچێت بە گرنگیدان بە چەندین کەرتی پیشەسازی وەک بیناسازی، وزە، پەیوەندی، کشتوکاڵ، و کەلوپەلی بەکارهێنەران. وەک سەکۆیەک بۆ بازرگانییە ناوخۆیی و نێودەوڵەتییەکان بۆ گەڕان بەدوای ئاسۆی بازرگانیدا. ج) پێشانگای نێودەوڵەتی بەسرە: ئەم پێشانگایە بە پلەی یەکەم لە دەوری کەرتی نەوت و غازە بەڵام پیشەسازییەکانی دیکەی وەک بیناسازی، گواستنەوە، لۆجستی و هتد دەگرێتەوە، پێشانگاکە کۆمپانیا گەورەکانی نەوت و پیشەگەرانی پیشەسازی لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ خۆی ڕادەکێشێت. د) پێشانگای نێودەوڵەتی سلێمانی: دەکەوێتە شاری سلێمانی باکووری عێراق؛ پێشانگای لەسەر کەرتەکانی وەک بەرهەمی کشتوکاڵی/ئامێری، ئامێری چاودێری تەندروستی/دەرمان، قوماش/جل و بەرگ/ئیکسسواراتەکانی مۆدە نمایش دەکات. ئامانجی پێشانگاکە پەرەپێدانی هاوبەشی بازرگانییە لە نێوان دابینکەرانی نێودەوڵەتی و کڕیارە ناوخۆییەکان. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کەناڵەکانی گەشەپێدان و پێشانگاکانی بازاڕی تەداروکی نێودەوڵەتی عێراق. زۆر گرنگە لێکۆڵینەوەی زیاتر ئەنجام بدرێت یان پەیوەندی لەگەڵ ڕێکخراوە بازرگانییە پەیوەندیدارەکان بکرێت بۆ زانیاری ورد لەسەر کەرتە تایبەتەکان یان ڕووداوە گرنگەکان.

بزوێنەری گەڕانی باو

عێراق، بە فەرمی بە کۆماری عێراق ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. زۆرجار خەڵکی عێراق چەند بزوێنەری گەڕانی بەناوبانگ بەکاردەهێنن بۆ گەڕان بە ئینتەرنێت و دۆزینەوەی زانیاری. لێرەدا چەند بزوێنەری گەڕان بە شێوەیەکی باو لە عێراق لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. گووگڵ: ماڵپەڕ: www.google.com 2. بینگ: ماڵپەڕ: www.bing.com 3. یاهوو: ماڵپەڕ: www.yahoo.com 4. یاندێکس: ماڵپەڕ: www.yandex.com 5. DuckDuckGo: ماڵپەڕ: duckduckgo.com 6. ئیکۆزیا: ماڵپەڕ: ecosia.org 7. ناڤەر: ناڤەر خزمەتگوزارییەکانی وەک بزوێنەری گەڕان و وێب پۆرتاڵ پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ (کۆری): www.naver.com (تێبینی: ناڤەر بنکەکەی لە کۆریایە بەڵام بە شێوەیەکی بەرفراوان لە عێراق بەکاردێت) 8 بەیدو (百度): بایدو یەکێکە لە بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕانی چین. ماڵپەڕ (چینی): www.baidu.cm (تێبینی: ڕەنگە بەیدو بەکارهێنانی سنووردار لە عێراقدا ببینێت، بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ تاکەکانی چینی زمان) ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە بزوێنەری گەڕان کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن کە خەڵک لە عێراق پشتیان پێدەبەستن بۆ دەستگەیشتن بە زانیاری لە ئینتەرنێتدا بە شێوەیەکی کارا و کاریگەر. تکایە تێبینی بکە کە لە کاتێکدا دەتوانرێت ئەم ماڵپەڕانە بە شێوەیەکی جیهانی دەستیان پێ بگات، بەڵام ڕەنگە هەندێک وەشانی ناوخۆیی بۆ وڵات یان ناوچەی تایبەت هەبن بە پشتبەستن بە هەڵبژاردەکانی بەکارهێنەر یان پێداویستییەکانی زمان. زۆر گرنگە کە حەزەکانی تاکەکەسی لەبەرچاو بگیرێت لەکاتی دیاریکردنی ئەوەی کام بزوێنەری گەڕان بە باشترین شێوە لەگەڵ پێداویستییەکانی تاکدا دەگونجێت بۆ گەڕان بەناو زانیارییەکان لە ناوخۆی عێراقەوە یان هەر شوێنێکی دیکەی جیهانی

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

لە عێراقدا، بەڕێوەبەرایەتییە سەرەتاییەکانی لاپەڕە زەردەکان بریتین لە: 1. لاپەڕە زەردەکانی عێراق – ئەمە دایرێکتۆرێکی گشتگیرە بە شێوەی ئۆنلاین کە شار و پیشەسازییە جیاوازەکانی عێراق دەگرێتەوە. زانیاری پەیوەندی و ناونیشان و ماڵپەڕی بزنسەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا دابین دەکات. ماڵپەڕەکە دەتوانن لەم لینکەدا ببینن https://www.iyp-iraq.com/. 2. EasyFinder عێراق – یەکێکی ترە لە بەڕێوەبەرایەتییە دیارەکانی لاپەڕە زەردەکان بۆ کاروبارەکان لە عێراق، EasyFinder لیست پێشکەش دەکات بۆ کۆمپانیاکانی کەرتە جیاوازەکانی وەک چاودێری تەندروستی، میوانداری، بیناسازی، و زۆر شتی تر. دەتوانرێت لە ڕێگەی ماڵپەڕەکەیانەوە لە https://www.easyfinder.com.iq/ دەستت بگات بە بەڕێوەبەرایەتییەکە. 3. لاپەڕە زەردەکانی زەین – زەین کۆمپانیایەکی پێشەنگی پەیوەندییە لە عێراق کە هەروەها خزمەتگوزاری لاپەڕە زەردەکان پێشکەش دەکات کە زانیاری لەسەر بازرگانییە ناوخۆییەکان دەدات لە سەرانسەری چەندین شار لە وڵاتەکەدا. دەتوانن لە ڕێگەی ماڵپەڕەکەیانەوە بچنە ناو بەڕێوەبەرایەتی لاپەڕە زەردەکانیان لە https://yellowpages.zain.com/iraq/en. 4. کوردپەیج – بە تایبەتی تەرخانکردنی ناوچەی کوردی عێراق کە شارەکانی وەک هەولێر، دۆهۆک، و سلێمانی لەخۆدەگرێت؛ کوردپەیج دایرێکتۆرێکی ئۆنلاین پێشکەش دەکات کە لیستی ئەو بزنسە جۆراوجۆرانەی تێدایە کە لەم ناوچەیەدا کاردەکەن. ماڵپەڕەکەیان لە http://www.kurdpages.com/ دایە. 5. لاپەڕەکانی IQD - لاپەڕەکانی IQD بەڕێوەبەرایەتییەکی بازرگانی ئۆنلاینە کە چەندین پیشەسازی لە سەرانسەری عێراق دەگرێتەوە لەوانە خزمەتگوزاری بانکی، هۆتێل و هاوینەهەواری، کۆمپانیاکانی گواستنەوە لەنێو چەندین پیشەسازیدا. دەتوانن سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە https://iqdpages.com/ ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لاپەڕە زەردانە سەرچاوەی بەنرخ بۆ ئەو کەسانە یان بازرگانیانە دابین دەکەن کە بەدوای خزمەتگوزاری یان دابینکەری تایبەتدا دەگەڕێن لەناو دیمەنی بازرگانی عێراقدا. تکایە ئاگاداربن کە هەمیشە باشترە پێش ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ هەر کۆمپانیایەکدا بکەیت کە لەوێدا ناوی هاتووە، دووجار وردی و پەیوەندیدارێتی هەر زانیارییەکی پەیوەندیکردن کە لەم ماڵپەڕانەدا هاتووە بپشکنیت.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

لە عێراقدا پیشەسازی بازرگانی ئەلیکترۆنی وردە وردە گەشە دەکات و چەندین پلاتفۆرمی گەورە سەریان هەڵداوە بۆ جێبەجێکردنی زیادبوونی خواستەکانی کڕینی ئۆنلاین. لێرەدا چەند پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە عێراق لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. میسواگ: ئەمە یەکێکە لە پلاتفۆرمە پێشەنگەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە عێراق کە کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکانی وەک ئەلیکترۆنیات، مۆدە، ئامێری ناوماڵ و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. ناونیشانی ماڵپەڕەکە بریتییە لە www.miswag.net. 2. زەین کاش شۆپ: زەین کاش شۆپ بازاڕێکی ئۆنلاین دابین دەکات کە بەکارهێنەران دەتوانن بە بەکارهێنانی جزدانی مۆبایلی زەین بەرهەمی جۆراوجۆر بکڕن. پلاتفۆرمەکە بابەتی وەک ئەلیکترۆنیات، بەرهەمی جوانکاری، کەلوپەلی ناوماڵ و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. دەتوانن لەم لینکەدا دەستیان پێ بگات www.zaincashshop.iq. 3. دسامە: دسامە پلاتفۆرمێکی تری بازرگانی ئەلیکترۆنی عێراقی دیارە کە گرنگی بە ئەلیکترۆنی و ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان دەدات. کۆمەڵێک ئامێری ئەلیکترۆنی وەک مۆبایلی زیرەک و لاپتۆپ و کۆنسۆلی یاری و ئیکسسوارات بە نرخێکی کێبڕکێ پێشکەش دەکات. ناونیشانی ماڵپەڕی دساما بریتییە لە www.dsama.tech. 4. کرێسی مارکێت: کرێسی مارکێت بازاڕێکی ئۆنلاینە سەرهەڵدەدات لە عێراق کە ئامانجی بەستنەوەی کڕیارانە لەگەڵ فرۆشیاران لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکانی بەرهەم لەوانە جل و بەرگی مۆدە، ئیکسسوارات، جوانکاری، کەلوپەلی دیکۆری ماڵ و زۆر شتی تر. دەتوانن لە www.cressymarket.com بیاندۆزنەوە. 5. بەغدا مۆڵ: بەغدا مۆڵ شوێنێکی بەناوبانگی عێراقییە بۆ بازاڕکردنی ئۆنلاین کە بژاردەی بەرهەمی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات لە جلوبەرگەوە تا کەلوپەلی ناوماڵ و ئەلیکترۆنیاتی بەکاربەر لە براندە بەناوبانگەکان چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتی بە نرخێکی کێبڕکێکار.بۆ کڕین سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە www.baghdadmall.net. 6.Onlinezbigzrishik (OB): OB جۆرەها بەرهەم دابین دەکات لە جل و بەرگەوە تا ئەلیکترۆنیات لە هەمان کاتدا بەرهەمی تەندروستی و جوانکاری و هەروەها خواردنی بەقاڵی لەخۆدەگرێت. iq/. 7.فرۆشگای یونیکۆرن:فرۆشگای یونیکۆرن لە عێراقدا کۆمەڵێک بەرهەمی ناوازە پێشکەش بە کڕیاران دەکات لەوانە ئامێری تەکنەلۆژی، ئامێری ناوماڵ، ئیکسسواراتەکانی مۆدە و زۆر شتی تر. لە www.unicornstore.iq بیاندۆزەرەوە. تکایە ئاگاداربن کە دیمەنی بازرگانی ئەلیکترۆنی بەردەوام لە پەرەسەندندایە، و ڕەنگە پلاتفۆرمی نوێ سەرهەڵبدەن یان پلاتفۆرمی هەبوو گۆڕانکاری بەسەردا بێت. واباشە سەردانی ئەم ماڵپەڕانە بکەیت یان بەدوای زانیاری نوێدا بگەڕێیت بۆ دڵنیابوون لە وردەکاریی ورد و نوێ لەسەر پلاتفۆرمە بازرگانییە ئەلیکترۆنییەکانی بەردەست لە عێراق.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

عێراق وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و لە دنیای دیجیتاڵیدا، لە نێویشیاندا پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا، ئامادەیی پەرەسەندنی هەیە. ئەمەش هەندێک لەو پلاتفۆرمە بەناوبانگانەی سۆشیال میدیا کە لە عێراقدا بەکاردەهێنرێن، لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان: 1. فەیسبووک (www.facebook.com): فەیسبووک بە دووری زۆرترین پلاتفۆرمی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانە لە عێراقدا، کە مرۆڤەکان لە سەرانسەری گروپە تەمەنییە جیاوازەکان و دیمۆگرافیای جیاوازدا بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات نوێکاری و وێنە و ڤیدیۆ و پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیاندا هاوبەش بکەن. 2. ئینستاگرام (www.instagram.com): ئینستاگرام پلاتفۆرمی وێنە و ڤیدیۆ هاوبەشکردنە کە ناوبانگێکی بەرچاوی لەنێو گەنجانی عێراقدا بەدەستهێناوە. بەکارهێنەران دەتوانن وێنە یان کورتە ڤیدیۆ بە کەپشن یان هاشتاگی لەگەڵدا باربکەن. 3. تویتەر (www.twitter.com): هەروەها خزمەتگوزاری مایکرۆبلۆگکردنی تویتەر بنکەیەکی بەکارهێنەری بەرچاوی لە عێراق هەیە. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات تویتەکان بڵاوبکەنەوە کە پێکهاتووە لە کورتە نامە کە بە "تویت" ناسراوە، کە دەتوانرێت بە شێوەیەکی گشتی یان تایبەت هاوبەشی بکرێت. 4. سناپچات (www.snapchat.com): ئەپی نامە ناردنی مالتیمیدیای سناپچات ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات وێنە و ڤیدیۆکان بڵاوبکەنەوە کە دوای بینینی لەلایەن وەرگرەوە لە ماوەی چەند چرکەیەکدا یان 24 کاتژمێر ئەگەر زیاد بکرێن بۆ چیرۆکەکەیان. 5. تێلێگرام (telegram.org): تێلێگرام ئەپێکی نامە ناردنی خێرایە کە تایبەتمەندیەکانی وەک نامەی کورت، پەیوەندی دەنگی، چاتی گروپ، کەناڵ بۆ پەخشکردنی ناوەڕۆک و توانای هاوبەشکردنی فایل پێشکەش دەکات. 6. تیک تۆک (www.tiktok.com): تیک تۆک خزمەتگوزارییەکی بەناوبانگی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکانی هاوبەشکردنی ڤیدیۆیە و ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات ڤیدیۆی کورتی لێو هاوکات یان ناوەڕۆکی داهێنەرانە دروست بکەن کە لەسەر تراکی مۆسیقا دانراون. 7. لینکدئین (www.linkedin.com): لینکدئین هەلی تۆڕکردن بۆ پەیوەندییەکانی پەیوەست بە کارەوە بۆ پیشەگەرەکان لە عێراق دابین دەکات لەڕێگەی پلاتفۆرمی ئۆنلاینەکەیەوە کە بە پلەی یەکەم بۆ مەبەستی بازرگانی داڕێژراوە وەک دۆزینەوەی کار یان دامەزراندنی پەیوەندی پیشەیی. 8. یوتیوب (www.youtube.com): یوتیوب کۆمەڵێک ناوەڕۆکی ڤیدیۆیی پێشکەش دەکات بۆ بەرژەوەندییە جیاوازەکان لە هەموو جیهانەوە کە بەکارهێنەران دەتوانن سەیری ڤیدیۆکلیپ، ڤلۆگ، فیلمی دیکۆمێنتاری بکەن لە هەمان کاتدا ئەگەر بیانەوێت کەناڵی تایبەت بە خۆیان دروست بکەن. ئەمانە تەنها هەندێک لەو پلاتفۆرمە ناسراوانەی سۆشیال میدیان کە لە عێراقدا بەکاردەهێنرێن؛ بەڵام، زۆر گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لەوانەیە پلاتفۆرمی بەناوبانگی ناوخۆیی دیکە هەبن کە تایبەتن بە هەندێک ناوچە یان کۆمەڵگەی ناو وڵات.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکانی عێراق بریتین لە: 1. فیدراسیۆنی ژوورە بازرگانییەکانی عێراق: ئەم ڕێکخراوە پێشەنگە کە نوێنەرایەتی بازرگانی و بازرگانی دەکات لە عێراق. پێکهاتووە لە ژوورە بازرگانییە ناوخۆییەکان لە شارە جیاوازەکانی سەرتاسەری وڵاتەوە. ماڵپەڕ: https://iraqchambers.gov.iq/ 2. فیدراسیۆنی پیشەسازی عێراق: ئەم کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی کەرتی بەرهەمهێنان و پیشەسازی دەکات لە عێراق، بە گرنگیدان بە پەرەپێدانی گەشەی ئابووری و ڕەخساندنی هەلی کار و توانای کێبڕکێ. ماڵپەڕ: http://fiqi.org/?lang=en 3. کۆمەڵەی کشتوکاڵی عێراق: ئەم کۆمەڵەیە کشتوکاڵ و بازرگانی کشتوکاڵی لە عێراقدا بەرەوپێش دەبات لەڕێگەی پاڵپشتیکردنی جووتیاران و بەرەوپێشبردنی باشترین پراکتیزەکان و ئاسانکاری بازرگانی لەناو کەرتی کشتوکاڵدا. ماڵپەڕ: http://www.infoagriiraq.com/ 4. یەکێتی بەڵێندەرانی عێراق: ئەم یەکێتیە نوێنەرایەتی ئەو بەڵێندەران دەکات کە بەشدارن لە پرۆژەکانی بیناسازی لە سەرتاسەری عێراق. ئامانجیەتی پیشەکە بەرز بکاتەوە بە دانانی ڕێنماییەکان بۆ دڵنیایی کوالیتی، ڕەفتاری پیشەیی، بەرنامەکانی ڕاهێنان، و ستانداردە تەکنیکییەکان لەناو پیشەسازی بیناسازیدا. ماڵپەڕ: http://www.icu.gov.iq/en/ 5. یەکێتی کۆمپانیاکانی نەوت و گاز لە عێراق (UGOC): UGOC نوێنەرایەتی ئەو کۆمپانیایانە دەکات کە بەشدارن لە گەڕان و بەرهەمهێنان و پاڵاوتن و دابەشکردن و بەبازاڕکردنی بەرهەمە نەوتی و گازییەکان لە ناوخۆی عێراقدا. ئامانجیەتی دەرفەتی وەبەرهێنان لە کەرتەکەدا بەرەوپێش ببات لە هەمان کاتدا گەشەپێدانی بەردەوام مسۆگەر بکات. ماڵپەڕ: N/A ٦. ماڵپەڕ:http://www.ftairaq.org/

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

لێرەدا چەند ماڵپەڕێکی ئابووری و بازرگانی لە عێراقدا دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی بازرگانی (http://www.mot.gov.iq): ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی بازرگانی زانیاری لەسەر سیاسەت و ڕێسا و هاوردە و هەناردەکردن و هەلی وەبەرهێنان لە عێراق دەدات. 2. بانکی ناوەندی عێراق (https://cbi.iq): ماڵپەڕی بانکی ناوەندی نوێکارییەکانی سیاسەتی دراو و نرخی ئاڵوگۆڕ و ڕێساکانی بانکی و پێوەرە ئابوورییەکان پێشکەش دەکات. هەروەها زانیاری لەسەر هەلی وەبەرهێنان و ڕێنمایی بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی دەدات. 3. فیدراسیۆنی ژوورە بازرگانییەکانی عێراق (http://www.ficc.org.iq): ئەم ماڵپەڕە نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی بازرگانی و ژوورە بازرگانییەکانی عێراق دەکات. بەڕێوەبەرایەتییەکی بازرگانی ناوخۆیی، نوێکردنەوەی هەواڵەکان لەسەر ئابووری، ساڵنامەی ڕووداوە بازرگانییەکان و خزمەتگوزارییەکان بۆ ئەندامان پێشکەش دەکات. 4. کۆمیسیۆنی وەبەرهێنان لە عێراق (http://investpromo.gov.iq): ماڵپەڕی کۆمیسیۆنی وەبەرهێنان دەرفەتی وەبەرهێنان لە کەرتە جیاوازەکان لە سەرانسەری عێراق بەرەوپێش دەبات. زانیاری لەسەر پڕۆژە بەردەستەکان، هاندان بۆ وەبەرهێنەران، یاساکانی بەڕێوەبردنی وەبەرهێنان و ڕێکارەکانی دامەزراندنی کارەکان دەدات. 5. ژووری بازرگانی و پیشەسازی عێراقی ئەمریکی (https://iraqi-american-chamber.com): ئەم ڕێکخراوە ئاسانکاری دەکات بۆ پەیوەندی بازرگانی نێوان عێراقییەکان و ئەمریکییەکان لە ڕێگەی دابینکردنی دەرفەتی تۆڕکردن لە ڕێگەی ڕووداوەکانەوە یان چارەسەرکردنی ئەو کێشانەی کە ڕووبەڕووی ئەو خاوەنکارانە دەبنەوە کە دەیانەوێت وەبەرهێنان یان بازرگانی بکەن لە هەردوو وڵاتدا. 6. ژووری بازرگانی بەغدا (http://bcci-iq.com) – ئەمە یەکێکە لە زۆرێک لە ژوورە هەرێمییەکان کە تایبەتە بە بەرەوپێشبردنی بازرگانی ناوخۆیی لە بازاڕی بەغدا – لەنێویاندا سوودەکانیان- بڕوانامە پێشکەش دەکرێت لەگەڵ پرۆسەی ورد بۆ بەهێزکردنی بازرگانان بە داتای نوێکراوە و سەرچاوەکان 7.بۆردی گەشەپێدانی ئابووری - حکومەتی هەرێمی کوردستان(http://ekurd.net/edekr-com) -ئەم سایتە هاوبەشە پۆتانسێلەکان بە بەشە سەرەکییەکانی حکومەتەوە دەبەستێتەوە لەناو وەزارەتەکانی حکومەتی هەرێم وەک بەڕێوەبەرایەتی پشتگیری بازرگانی و یەکەی هەماهەنگی ئابووری کە بەرپرسیارە لە هاوکاریکردنی نێودەوڵەتی کۆمپانیاکانی ئارەزووی سەبارەت بە ئایەتەکان facilities.records

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی فەرمی بۆ پرسیارکردن لە داتاکانی بازرگانی لە عێراقدا هەن. لێرەدا هەندێکیان لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. ڕێکخراوی ناوەندی ئامار و تەکنەلۆجیای زانیاری (COSIT): ماڵپەڕی COSIT ئاماری وردی پەیوەست بە چالاکییە ئابووری و بازرگانییەکانی عێراق دەخاتە ڕوو. دەتوانیت لە ڕێگەی پۆرتاڵەکەیانەوە دەستت بگات بە داتای بازرگانی، قەبارەی هاوردە/هەناردەکردن، و پێوەرە ئابوورییەکانی تر. URL: http://cosit.gov.iq/ 2. وەزارەتی بازرگانی: ماڵپەڕی وەزارەتی بازرگانی زانیاری لەسەر سیاسەت و ڕێسا و ڕێوشوێنی گومرگی و هەلی وەبەرهێنان لە عێراق دەخاتە ڕوو. هەروەها دەستڕاگەیشتن بە داتای بازرگانی وەک ئاماری هاوردە/هەناردە بەپێی کەرت و دابەشبوونەکان لەسەر ئاستی وڵات دابین دەکات. URL: https://www.trade.gov.iq/ 3.دەسەڵاتی گومرگی عێراق (ICA): ماڵپەڕی فەرمی ICA ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەدوای تۆمارەکانی پەیوەست بە مامەڵەی هاوردە/هەناردەکردن، باج، باج، باجی گومرگی و زۆر شتی تردا بگەڕێن. سەکۆیەکی گشتگیر بۆ دەستگەیشتن بە زانیارییە بازرگانییە پەیوەندیدارەکان لە ناو وڵاتدا دابین دەکات. URL: http://customs.mof.gov.iq/ 4.سەنتەری زانیاری بازاڕی عێراق (IMIC): IMIC ناوەندێکی حکومەتە کە ئاسانکاری بۆ توێژینەوە و شیکاری بازاڕ دەکات کە پەیوەندییان بە کەرتە جیاوازەکانی عێراقەوە هەیە لەوانە هەناردەکردن/هاوردەکردنی پیشەسازی نەوت/غازی سروشتی، و دەرفەتە بازرگانییە ئەگەرییەکانی تر. وەک بەشێک لە خزمەتگوزارییەکانی ،هەروەها داتای بازرگانی پەیوەندیدار لەخۆدەگرێت.URL:http://www.imiclipit.org/ ئەم ماڵپەڕانە پێویستە زانیاری بەنرختان پێ بدەن سەبارەت بە چالاکییە بازرگانییەکان لە ناو وڵاتدا، وەک قەبارەی هاوردە/هەناردەکردن، نوێکردنەوەی سیاسەت، پۆلەکان، و وردەکارییە تایبەتەکانی پیشەسازی بازاڕی عێراق.

پلاتفۆرمی B2b

عێراق وڵاتێکە خاوەنی پلاتفۆرمی جۆراوجۆری B2B کە بازرگانییەکان بەیەکەوە دەبەستێتەوە و ئاسانکاری بۆ بازرگانی دەکات. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی B2B لە عێراق دەخەینەڕوو: 1. پێشانگای هەڵە: ئەم پلاتفۆرمە تایبەتمەندە لە سازدانی پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی و پێشانگای نێودەوڵەتی لە عێراق، دەرفەت بۆ بازرگانەکان دەڕەخسێنێت بۆ تۆڕکردن و نمایشکردنی بەرهەم یان خزمەتگوزارییەکانیان. ماڵپەڕ: www.hala-expo.com. 2. بازاڕی فەیسبووک: هەرچەندە تەنها پلاتفۆرمی B2B نییە، بەڵام بازاڕی فەیسبووک بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن بازرگانانی عێراقییەوە بەکاردەهێنرێت بۆ ناساندنی بەرهەمەکانیان و گەیشتن بە کڕیارە ئەگەرییەکان لە ناوخۆدا. ماڵپەڕ: www.facebook.com/marketplace. 3. کۆمپانیای بازرگانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست (METCO): کۆمپانیایەکی بازرگانی عێراقییە کە وەک پلاتفۆرمی B2B کاردەکات، کڕیار و فرۆشیاران لە چوارچێوەی پیشەسازییە جیاوازەکاندا بەیەکەوە دەبەستێتەوە وەک بەرهەمی کشتوکاڵی، کەرەستەی بیناسازی، مادەی کیمیایی، ئەلیکترۆنی و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.metcoiraq.com. 4. بازاڕی عێراقی (IMP): IMP بازاڕێکی ئۆنلاینە کە خزمەت بە چەندین کەرت دەکات لەوانە کشتوکاڵ، بیناسازی، چاودێری تەندروستی، نەوت و گاز، ئامێری پەیوەندییەکان، پارچەی ئۆتۆمبێل، و زۆر شتی تر. دابینکەران بە کڕیارانەوە دەبەستێتەوە بە چ لە ئاستی ناوخۆیی و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا کە ئارەزووی بازرگانی لەگەڵ کۆمپانیاکانی عێراق دەکەن. ماڵپەڕ: www.imarketplaceiraq.com. 5.Tradekey عێراق: Tradekey بازاڕێکی جیهانی B2B کە عێراق لە لیستی وڵاتەکانیدا دەگرێتەوە کە پۆرتاڵی تایبەت بە تۆڕی بازرگانی و بەستنەوەی کڕیارە نێودەوڵەتییەکان بە دابینکەرانی ناوخۆیی عێراقی لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا وەک خواردن و خواردنەوە، ئامێری ئامێری کەرەستەی بیناسازی ئەلیکترۆنیات و هتد. ماڵپەڕ :www.tradekey.com/ir ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لەو پلاتفۆرمە B2Bانەی کە ئەمڕۆ لە عێراقدا بەردەستن؛ بەڵام تکایە تێبینی بکە کە بەردەستبوون ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕێت لەگەڵ دەرکەوتنی پلاتفۆرمە نوێیەکان لە کاتێکدا ئەوانی تر ڕەنگە بەسەرچوون یان کەمتر چالاک بن.