TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

مالاوی کە بە فەرمی بە کۆماری مالاوی ناسراوە، وڵاتێکی سنووردارە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. لە ڕۆژهەڵات و باشوورەوە سنوورەکانی لەگەڵ مۆزەمبیق و لە باکوور و باکووری ڕۆژهەڵات لەگەڵ تانزانیا و لە ڕۆژئاوا لەگەڵ زامبیا هاوبەشە. پایتەختی شاری مالاوی لیلۆنگوێیە. ڕووبەرەکەی نزیکەی ١١٨ هەزار و ٤٨٤ کیلۆمەتری چوارگۆشەیە، مالاوی وڵاتێکی بچووکە و ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ١٨ ملیۆن کەسە. زمانی فەرمی کە لە مالاوی قسەی پێدەکرێت ئینگلیزییە؛ بەڵام چیچێوا بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن زۆرینەی دانیشتووانەکەیەوە قسەی پێدەکرێت. سەرەڕای ئەوەی مالاوی یەکێکە لە وڵاتانی کەم پێشکەوتووی ئەفریقا، بەڵام شانازی بە چەند دیمەنێکی سروشتی سەرسوڕهێنەرەوە دەکات. دەریاچەی مالاوی زاڵە بەسەر بەشێکی زۆری سنوورەکانی ڕۆژهەڵاتی و نزیکەی یەک لەسەر پێنجی کۆی ڕووبەری وڵاتەکە دەگرێتەوە. دەریاچەی مالاوی بە ئاوە ڕوونەکانی وەک بلوری و کەناراوەکانی شۆستەیی ناسراوە، دەرفەتی مەلەکردن و گەشتکردن بە ناو ئاو و ماسیگرتن دەڕەخسێنێت. کشتوکاڵ بڕبڕەی پشتی ئابووری مالاوی پێکدەهێنێت کە زیاتر لە 80% دامەزراندن لەم کەرتەدا. جووتیارانی بچووک بە شێوەیەکی سەرەکی بەرهەمی وەک گەنمەشامی (گەنمەشامی)، تووتن (هەناردەکردنی سەرەکی)، چا، نیسک، پەتاتە، و میوەی جۆراوجۆری وەک مۆز و بامێ دەچێنن. کولتوری مالاوی زۆر لە ژێر کاریگەری پراکتیزە نەریتییەکان بووە کە لەگەڵ میراتی کۆلۆنیالیزمدا تێکەڵکراون. سەما نەریتییەکانی وەک گولێ وامکوولو (سەمای گەورە) لە بۆنە تایبەتەکاندا ئەنجام دەدرێن کە خزمەت بە هەردوو ئەرکی پاراستنی کولتووری و هەروەها کات بەسەربردن بۆ خەڵکی ناوچەکە و گەشتیاران بە هەمان شێوە. خەڵکی مالاوی بە گەرمی و دۆستانەیان بەرامبەر بە سەردانکەران ناسراون. گەشتیاران دەتوانن بە پارکە نیشتمانییەکانی وەک پارکە نەتەوەییەکەی لیڤۆندێ یان فەلاتی نیکادا بگەڕێن کە دەتوانن گیانلەبەرە کێوییەکانی جۆراوجۆر ببینن لەوانە فیل، کەروێشک، شێر زیبرا، تیمساح لەنێو ئەوانی تردا- ئەمەش وایکردووە کە گونجاو بێت بۆ ئارەزومەندانی گیانلەبەرە کێوییەکان. لەکاتێکدا ڕووبەڕووی ئاستەنگەکانی وەک هەژاری، برسێتی، و سنووردارکردنی دەستڕاگەیشتن بە چاودێری تەندروستی، خەڵکی مالاوی هەوڵی بەرچاویان داوە بەرەو گەشەپێدان. حکومەت سیاسەتەکانی جێبەجێکردووە کە گرنگی بە پەروەردە، خۆشگوزەرانی کۆمەڵایەتی، و بەهێزکردنی ئابووری. سەرەڕای تەحەددیاتی، مالاوی بەردەوامە لە پێشکەشکردنی گەشتێکی ناوازە ئەزموون لەگەڵ کەسە دڵگەرمەکانی و جوانی سروشتی هەناسەبڕکێ.

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، کواچای مالاوی وەک دراوی فەرمی بەکاردەهێنێت. هێما بۆ کواچای مالاوی MWK ە، و بە کورتکراوەی MK ە. نرخی ئەو دراوانەی کە لە بازاڕدان، ٢٠، ٥٠، ١٠٠، ٢٠٠، ٥٠٠ و ١٠٠٠ دراوی کواچا لەخۆدەگرێت. لە دراوەکاندا کەسایەتییە دیارەکانی مێژووی مالاوی و هێمای کولتووری جۆراوجۆریان تێدایە. بەهاکان هەم بە ژمارەیی و هەم بە وشە لەسەر دراوەکان نووسراون بۆ ئەوەی هیچ سەرلێشێواوییەک ڕوونەدات. لە ڕووی دراوەوە، نرخی 1 کواچا و بەهای بچووکتر وەک 5 تامبالا یان هەندێک جار بە سەنت ناودەبرێت. بەڵام بەهۆی فشارە هەڵاوسانەکان بەدرێژایی ساڵان لە ئابووریی مالاویدا، دراو لە مامەڵەی ڕۆژانەدا کەمتر بووەتەوە. بانکی یەدەگی مالاوی بەرپرسیارە لە دەرکردن و ڕێکخستنی دراو لە ناوخۆی وڵاتدا. دڵنیای دەدات لەوەی کە دابینکردنی پارەی پێویست دەپارێزرێت بۆ ئاسانکاری چالاکییە ئابوورییەکان بە شێوەیەکی ڕێک و پێک. نرخی دراوی بیانی بەهای دراوێک لە بەرامبەر دراوێکی تردا لە ئاستی جیهانیدا دیاری دەکات. بۆیە بەهای کواچای مالاوی دەتوانێت جیاواز بێت بەپێی نرخی ئاڵوگۆڕکردن لەگەڵ دراوەکانی تری وەک دۆلاری ئەمریکی یان یۆرۆ. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەڵگرتنی پارەی نەختینەیی ڕەنگە هەمیشە سەلامەت یان گونجاو نەبێت لەکاتی گەشتکردن بە ناوچەیەکی دیاریکراودا ڕێژەی بەراوردکراو بە شێوەیەکی بەرچاو کەمکردنەوەی هەر X$ گەشتیارێک پێش گەشتکردن+ticrencBEthe دراوی جیاواز

دراوی فەرمی مالاوی بریتییە لە کواچای مالاوی (MWK). سەبارەت بە نرخە نزیکەکانی ئاڵوگۆڕکردن بەرامبەر بە دراوە سەرەکییەکانی جیهان، تکایە ئاگاداربن کە گۆڕانکارییان بەسەردا دێت و بەپێی هۆکارە جیاوازەکان دەتوانن بگۆڕدرێن. لێرەدا چەند خەمڵاندنێکی ورد تا مانگی نۆڤەمبەری ٢٠٢١ دەخەینەڕوو: - 1 دۆلاری ئەمریکی (USD) ≈ 808 کواچای مالاوی - 1 یۆرۆ (EUR) ≈ 900 کواچای مالاوی - 1 پاوەندی بەریتانی (GBP) ≈ 1,015 کواچای مالاوی - 1 دۆلاری کەنەدی (CAD) ≈ 628 کواچای مالاوی - 1 دۆلاری ئوسترالی (AUD) ≈574 کواچای مالاوی تکایە لەبیرت بێت کە ئەم ڕێژانە ڕەنگە بە شێوەیەکی بەرچاو بگۆڕدرێن، بۆیە هەمیشە باشترە لە سەرچاوەی متمانەپێکراو یان دامەزراوەی دارایی ناوخۆیی خۆت بزانیت بۆ زانینی نرخەکانی ئاڵوگۆڕی نوێ و ورد.

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، بە درێژایی ساڵ چەندین فێستیڤاڵی گرنگ بەڕێوەدەبات. لێرەدا چەند جەژنێکی گرنگ لە مالاوی دەخەینەڕوو: 1- ڕۆژی سەربەخۆیی: لە 6ی تەمموزدا یادی سەربەخۆیی مالاوی دەکرێتەوە لە دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمی بەریتانیا لە ساڵی 1964، وڵاتەکە یەکدەگرێت بۆ ڕێزگرتن لە ئازادییەکەی بە نمایش و نمایشی کولتووری و یارییە ئاگرینەکان. 2. ڕۆژی کۆمار: ساڵانە لە 6ی تەمموزدا بەهەمان شێوە بەڕێوەدەچێت، ڕۆژی کۆمار بەبۆنەی ڕاگەیاندنی مالاوی وەک کۆمار لە ساڵی 1966. ئاهەنگەکان بریتین لە ڕێوڕەسم و بۆنەیەک کە تیشک دەخەنە سەر دەستکەوت و پێشکەوتنەکانی میللەت. 3- ڕۆژی کاموزو: لە 14ی ئایاردا خەڵکی مالاوی ڕێز لە یەکەم سەرۆکیان دکتۆر هاستینگس کاموزو بندا (1906-1997) دەگرن کە ڕۆڵێکی سەرەکی بینی لە ڕێنماییکردنی وڵات بەرەو سەربەخۆیی و گەشەسەندنی دواتر. 4- جەژنی کریسمس: وەک زۆرێک لە وڵاتانی جیهان، جەژنی کریسمس جەژنێکی گرنگە و هەموو ساڵێک لە 25ی کانوونی دووەمدا بەڕێوەدەچێت. خێزانەکان کۆدەبنەوە بۆ ئاڵوگۆڕی دیاری و چێژوەرگرتن لە ئاهەنگەکان لەکاتێکدا بەشداری لە خزمەتەکانی کڵێسا دەکەن کە گرنگی بە ڕێوڕەسمی ئایینی دەدەن. 5- جەژنی ڕەمەزان و جەژنی قوربان: بەو پێیەی ئیسلام یەکێکە لەو ئایینە سەرەکیانەی لە مالاوی پەیڕەو دەکرێت، ئەم دوو فێستیڤاڵە ئیسلامییە بۆ زۆرێک لە هاووڵاتیانی ئەو وڵاتە کە پەیڕەوی لە نەریتی ئیسلام دەکەن، بایەخیان هەیە. جەژنی ڕەمەزان کۆتایی هاتنی مانگی ڕەمەزانە (مانگی پیرۆزی ئیسلامی) لە کاتێکدا جەژنی قوربان یادی ئامادەیی ئیبراهیم دەکاتەوە بۆ قوربانیکردنی کوڕەکەی وەک کردەوەیەکی گوێڕایەڵی بۆ خودا. ٦- ڕۆژی دایک: دەکەوێتە ١٥ی ئۆکتۆبەری هەموو ساڵێکەوە، ڕۆژی دایک ڕێز لە هەموو دایکان دەگرێت بۆ خۆشەویستی و قوربانیدانیان لە ڕێگەی چالاکییە جۆراوجۆرەکانی وەک دیاری بەخشین و دەربڕینی سوپاسگوزاری بەرامبەریان. ئەم ئاهەنگانە ڕەنگدانەوەی جۆراوجۆری دەوڵەمەندی کولتووری مالاوین و لە هەمان کاتدا ڕووداوە مێژووییەکانیش دیاری دەکەن کە ناسنامەکەی وەک نەتەوەیەکی سەربەخۆ لە قاڵب داوە.

مالاوی وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. بە ئابوورییەکی کشتوکاڵی بە پلەی یەکەم، دۆخی بازرگانی لە مالاوی لە ژێر کاریگەری هەناردە و هاوردەکردنیدایە. هەناردەکردن لە مالاویەوە بە شێوەیەکی سەرەکی لە کاڵای کشتوکاڵی پێکدێت. بەرهەمە سەرەکییەکانی هەناردەکردن بریتین لە تووتن، چا، شەکر، پەتاتە و قاوە. ئەم کاڵایانە بەشدارییەکی بەرچاو لە داهاتی ئاڵوگۆڕی دراوی بیانی وڵات و هەلی کاردا دەکەن. بەڵام پشتبەستنی زۆری مالاوی بەم چەند هەناردەکردنە وا دەکات ئابوورییەکەی بەرەوڕووی هەڵاوسانی نرخەکان لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکاندا ئامادەبێت. لە ساڵانی ڕابردوودا حکومەتی مالاوی سیاسەتەکانی جێبەجێ کردووە بە ئامانجی هەمەچەشنکردنی بنکەی هەناردەکردنی بۆ کەمکردنەوەی لاوازی و پێشخستنی گەشەی ئابووری. هەوڵەکان دراوە بۆ هاندانی زیادکردنی بەها لە بەرهەمهێنانی بەرهەمدا لە ڕێگەی پیشەسازییەکانی پرۆسێسکردن و بەرهەمهێنانەوە. ئەمەش دەستپێشخەرییەکانی وەک پێشخستنی کۆمپانیاکانی پرۆسێسی کشتوکاڵی بۆ سەوزە و میوە یان دامەزراندنی کارگەی قوماش بۆ بەرهەمە پەتاتەییەکان دەگرێتەوە. لە لایەنی هاوردەکردنەوە، مالاوی بە پلەی یەکەم پشت بە کاڵای بەرهەم هێنراو وەک ئامێر، ئۆتۆمبێل، ماددە کیمیاییەکان، دەرمان، بەرهەمە قوماشییەکانی وەک جل و بەرگ و پێڵاو دەبەستێت. ئەم هاوردەکردنانە هەم بۆ مەبەستی بازرگانی و هەروەها دابینکردنی پێداویستییەکانی بەکارهێنانی ناوخۆیی لەناو وڵاتدا. سەرەڕای هەوڵەکان بەرەو هەمەچەشنکردن، مالاوی ڕووبەڕووی ئاستەنگەکانی پەیوەست بە کورتهێنانی هاوسەنگی بازرگانی دەبێتەوە بەهۆی قەبارەی زۆری هاوردەکردن بە بەراورد بە داهاتی هەناردەکردن. ئەمەش دەتوانرێت بگەڕێنرێتەوە بۆ سنوورداربوونی گەشەسەندنی پیشەسازی کە دەبێتە هۆی پشتبەستن بە کاڵای تەواو هاوردەکراو نەک بەرهەمهێنانی ناوخۆیی. باشترکردنی ژێرخانی گواستنەوە هێشتا گرنگە بۆ بەرزکردنەوەی چالاکییە بازرگانییەکان لە وڵاتەکەدا لەبەرئەوەی تۆڕە خراپەکانی ڕێگاوبان تێچووی گواستنەوە زیاد دەکات چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. سەرەڕای ئەوەش، بەشداریکردنی مالاوی لە گروپە بازرگانییە ناوچەییەکان وەک کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) دەرفەتی پۆتانسێل پێشکەش دەکات بۆ فراوانکردنی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکانی یەکگرتنی ناوچەییەوە کە ئامانج لێی دروستکردنی بازاڕێکی ناوچەیی یەکگرتووە لەگەڵ یاسای هاوبەش کە ڕێکارەکانی گومرگی و باج لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا بەڕێوەدەبات. بەگشتی، حکومەتی مالاو دان بەوەدا دەنێت کە بەرزکردنەوەی توانای کێبڕکێی ئابووری پێویستی بە پشتیوانی دەبێت لەلایەن هەموو لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە لەوانە هاوبەشی گشتی-تایبەت، بەرەوپێشبردنی توانای وەبەرهێنان، و بنیاتنانی توانا لە ئاستە جیاوازەکاندا، بۆ زیاتر باشترکردنی پێگەی بازرگانی نێودەوڵەتی لەڕێگەی پەرەپێدانی گەشەی ئابووری لە دەرەوەی پیشەسازییە تەقلیدییەکانی بنەمای کشتوکاڵی

مالاوی کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، توانایەکی زۆری هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. بە ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ١٨ ملیۆن کەس و سەرچاوە سروشتییە زۆرەکان، وڵاتەکە بازاڕێکی ئومێدبەخش بۆ پیشەسازییە جیاوازەکان پێشکەش دەکات. یەکەم: مالاوی خاوەنی سەرچاوەی کشتوکاڵییە کە دەتوانرێت لە ئاستی نێودەوڵەتیدا هەناردە بکرێت. وڵاتەکە بە بەرهەمهێنانی بەرهەمی وەک تووتن و چا و شەکر و قاوە ناسراوە. بە وەبەرهێنانی دروست و مۆدێرنکردنی تەکنیکەکانی کشتوکاڵ، مالاوی دەتوانێت قەبارەی هەناردەکردنی لە کەرتی کشتوکاڵیدا بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد بکات. دووەم: مالاوی دەوڵەمەندە بە سەرچاوە کانزاییەکان لەوانە یۆرانیۆم و خەڵوز و بەردی لیمۆ و بەردی بەنرخ. ئەم کانزایانە دەتوانرێت دەربهێنرێن و هەناردە بکرێن بۆ ئەوەی خواستی نێودەوڵەتی پڕبکاتەوە. جگە لەوەش دۆزینەوەی یەدەگی نەوت لەم دواییانەدا ئاماژەیە بۆ ناوچەیەکی گەشەسەندنی ئەگەری بۆ هەناردەکردن ئەگەر بە شێوەیەکی دروست بەڕێوەبچێت. سەرەڕای ئەوەش، پیشەسازی گەشتیاری مالاوی توانایەکی بەرچاوی بەکارنەهێنراوی هەیە لەگەڵ دیمەنە جوانەکان لەوانە دەریاچەی مالاوی - یەکێک لە گەورەترین دەریاچە ئاو شیرینەکانی ئەفریقا- یەدەگی گیانلەبەرە کێوییەکان لەگەڵ گیا و گیاندارە جۆراوجۆرەکان کە گەشتیاران لە سەرانسەری جیهانەوە ڕادەکێشن گەشەپێدانی زیاتر لەم کەرتەدا دەبێتە هۆی زیادبوونی هاتنی دراوی بیانی لە ڕێگەی گەشتیارییەوە. جگە لەوەش، حکومەتی مالاوا چالاکانە هاندەری وەبەرهێنان بووە لە ڕێگەی پێشکەشکردنی هاندانەکانی باج بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان. دامەزراندنی ناوچە ئابوورییە تایبەتەکان وەبەرهێنەرانی بیانی ڕادەکێشێت بە دڵنیابوون لە ئاسانکاری لە ئەنجامدانی کاروبارەکاندا. دروستکردنی ژینگەیەکی کاراکردن بۆ کاروبارەکان نەک تەنها دەرفەت بۆ خاوەنکارە ناوخۆییەکان دەڕەخسێنێت بەڵکو هاندەری ڕەخساندنی هەلی کارە. بەڵام، پێویستە ئاستەنگەکان بە شێوەیەکی کاریگەر چارەسەر بکرێن. ژێرخانی خراپی وەک تۆڕە سنووردارەکانی گواستنەوە کە پرۆسەی هاوردەکردن/هەناردەکردن قورس دەکات دەتوانێت ڕێگری لە پێشکەوتن بکات. وەبەرهێنانی گونجاو پێویستە بۆ باشترکردنی ژێرخانی فیزیکی وەک تۆڕەکانی گواستنەوە، کە گواستنەوەی خێراتر لەناو بازاڕەکانی ناوخۆدا چالاک دەکات، و ئاسانکاری گواستنەوەی کارا دەکات بۆیە پێویستە حکومەت ئەم بوارانە لە پێشینەدا دابنێت بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی نێودەوڵەتی زیاتر بە ئامانجی باشترکردنی پەیوەندی ئابووری، ئاسانکاری بۆ فراوانکردنی بازرگانی، و بەرزکردنەوەی هەوڵەکانی یەکگرتنی ناوچەیی. بەگشتی، وەقفی سەرچاوە فراوانەکانی مالاوی لەگەڵ دەستپێشخەرییەکانی پشتیوانی حکومەت ئاسۆی گەشەسەندنی بەرچاو دەگەیەنێت. هەوڵە بەردەوامەکان لەسەر پەرەپێدانی ژێرخانی ئابووری و سیاسەتە ئامانجدارەکان یارمەتیدەر دەبن لە کردنەوەی توانای تەواوی وڵاتەکە، کە ژینگەیەکی لەبار بۆ دەرفەتەکانی بازرگانی دەرەکی دابین دەکات.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرمفرۆشەکان دەکرێت بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی مالاوی، چەند هۆکارێک هەن کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن. مالاوی ئابوورییەکی کشتوکاڵییە و توانای بەرهەمهێنانی پیشەسازی سنووردارە. بۆیە کاڵا سەرەتاییەکان و بەرهەمە کشتوکاڵییەکان ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕن لە بازرگانی دەرەکیدا. لێرەدا چەند پێشنیارێک بۆ هەڵبژاردنی بەرهەم دەخەینەڕوو: 1. کشتوکاڵ و پرۆسێسی کشتوکاڵی: مالاوی بارودۆخێکی لەباری هەیە بۆ چاندنی بەرهەمی جۆراوجۆر وەک گەنمەشامی، تووتن، چا، قاوە، نیسک، و گەنمەشامی. ئەم بەرهەمە کشتوکاڵیانە خواستێکی زۆریان هەیە چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. وەبەرهێنان لە تەکنەلۆژیاکانی پرۆسێسی کشتوکاڵی وەک پاراستنی خۆراک یان پرۆسێسی بەهای زیادکراو دەتوانێت قازانجێکی زۆری هەبێت. 2. قوماش و جلوبەرگ: لەگەڵ یاسای دەرفەتی گەشەی ئەفریقا (AGOA) کە پشتگیری لە دەستڕاگەیشتن بە بێ باج دەکات بۆ ئەمریکا، بەرهەمهێنانی قوماش و جلوبەرگ کەرتێکی گەشەسەندنی ئەگەرییە لە مالاوی. هەڵبژاردنی شتومەکی مۆدەی مۆدێرن یان جل و بەرگی بەردەوام کە لە پەتۆی ئۆرگانیک دروستکراون، دەتوانێت کڕیارە نێودەوڵەتییەکان بۆ لای خۆی ڕابکێشێت. 3. کانزاکان: مالاوی دەوڵەمەندە بە سەرچاوە کانزاییەکانی وەک یۆرانیۆم، توخمە زەوییە دەگمەنەکان (REE)، بەردی لیمۆ، ڤێرمیکولیت، بەردی بەنرخ (لەوانەش گارنەیت)، و یەدەگی خەڵوز لەنێو ئەوانی تردا. دامەزراندنی هاوبەشی یان وەبەرهێنانی هاوبەش لەگەڵ کۆمپانیاکانی کانگا دەتوانێت دەرفەتی هەناردەکردنی قازانجبەخش بەدەستبهێنێت. 4. بەخێوکردنی ماسی بازرگانی: دەریاچەی مالاوی توانایەکی زۆری هەیە بۆ بەخێوکردنی ماسی بازرگانی بەهۆی فۆرمەکانی ژیانی ئاوی جۆراوجۆرەوە. بەرهەمەکانی کشتوکاڵی ئاوی وەک تیلاپیا یان ماسی کۆتر خواستێکی بەرچاویان لە بازاڕدا هەیە لە ئاستی ناوخۆیی و ناوچەییدا لە ناو ئەفریقادا. 5.بەرهەمەکانی چاودێری تەندروستی: پێویستی زیاتر بە پێداویستییە پزیشکییەکان وەک دەرمان، ئامێری پاراستنی کەسی (PPE)، ئامێری تاقیگە/نووسین بەهۆی زیادبوونی ژمارەی دانیشتوانی مالاوی لەگەڵ توانای بەرهەمهێنانی ناوخۆیی ناتەواو. 6.گەشتیاری ژینگەیی- بەرهەمە پەیوەندیدارەکان: بەهۆی جوانییە سروشتییەکەیەوە لەوانەش پارکە نیشتمانییەکان/دەریاچە/ناوچەی گەشتکردن/ئەزموونی سەفاری/دیمەنە دیمەندارەکان پڕۆژەکانی گەشتیاری ژینگەیی/بەرهەمەکان توانای بازاڕی بەرچاویان هەیە کە پیشەسازییەکانی دروستکراو لە کەرەستەی ڕیسایکل کراو/بەرهەمی چاودێری جەستەی ئۆرگانیک لەخۆدەگرێت /ئیکسسواراتەکانی گەشتیاری بەردەوام و هتد . سەرەڕای ئەوەش، لێکۆڵینەوە و شیکاری بازاڕ زۆر گرنگە بۆ دیاریکردنی بازاڕە تایبەتەکانی تایبەت، هەڵسەنگاندنی پێشکەشکردنی ڕکابەرەکان، و بەدەستهێنانی تێڕوانین لە پەسەندکردنی بەکاربەران لە مالاوی. تێگەیشتن لە چوارچێوەی ڕێکخراوەیی، ڕێککەوتنە بازرگانییەکانی وەک کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC)، یان هاوکاری ناوچەیی دەتوانێت زیاتر ڕێنمایی هەڵبژاردنی بەرهەمەکان بکات بۆ هەناردەکردن. چاودێریکردنی بەردەوامی ڕەوتی بازاڕ و گونجاندن لەگەڵ گۆڕانی پێداویستییەکانی بەکاربەران یارمەتیدەر دەبێت لە بەردەوامبوونی سەرکەوتن لە بازاڕی بازرگانی دەرەکی مالاوی.

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، تایبەتمەندی کڕیار و تابۆی تایبەتی خۆی هەیە. تێگەیشتن لەم لایەنانە بۆ هەر کەسێک کە کاروبار ئەنجام دەدات یان کارلێک لەگەڵ کڕیارەکانی لە مالاوی دەکات، زۆر گرنگە. کاتێک باس لە تایبەتمەندییەکانی کڕیار دەکرێت، خەڵکی مالاوی زیاتر بەها بە پەیوەندییە کەسییەکان و کارلێکی ڕووبەڕوو دەدەن. دروستکردنی متمانە و پەرەپێدانی پەیوەندی لەگەڵ کڕیاران زۆر گرنگە بۆ سەرکەوتنی مامەڵە بازرگانییەکان. ئەدەب و ڕێز و سەبر سیفەتێکی بەهادارن لە کاتی مامەڵەکردن لەگەڵ کڕیاران لەم وڵاتەدا. جگە لەوەش، کڕیارانی مالاوی سەرنجی کەسی و خزمەتگوزاری نایابی کڕیاران بەرز دەنرخێنن. ئەو کۆمپانیایانە کە میلێکی زیادە دەڕۆن بۆ تێگەیشتن لە پێداویستییەکانیان و پێشکەشکردنی چارەسەری تایبەتمەند، ئەگەری زۆرە کڕیاری دڵسۆز بەدەستبهێنن. جگە لەوەش، پێشنیارەکانی زارەکی ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە کاریگەریکردن لەسەر هەڵبژاردنی کڕیاران؛ بۆیە، پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری ناوازە دەتوانێت ببێتە هۆی ڕەوانەکردنی ئەرێنی. هەروەها تێگەیشتن لە تابووە کولتوورییەکانی مالاوی گرنگە لە کاتی کارلێککردن لەگەڵ کڕیارەکاندا. مرۆڤ دەبێت ئاگاداری ئەوە بێت کە پێویستە لە هەندێک بابەت دوور بکەویتەوە چونکە ڕەنگە بە دەستپێکی گفتوگۆی هێرشبەر یان نەگونجاو هەژمار بکرێن. ئایین و سیاسەت بابەتگەلێکی هەستیارن کە نابێت پەروەردە بکرێن مەگەر کڕیار دەست بە گفتوگۆ بکات سەبارەت بەوانە. جگە لەوەش گرنگە لەکاتی پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارەکان لە مالاوی جل و بەرگی بێگەرد لەبەر بکەیت چونکە ئاشکراکردنی جلوبەرگ ڕەنگە لەلایەن هەندێک کەسەوە بە بێڕێزی یان نەگونجاو هەژمار بکرێت. لە کاتێکدا کە خواردنەوەی کحول لە ناوخۆی وڵاتدا هەیە، باسکردنی خواردنەوە کحولیەکان لە کاتی کۆبوونەوە بازرگانییەکاندا ڕەنگە هەمیشە پێشوازییەکی باشی لێ نەکرێت مەگەر بە تایبەتی لەلایەن کڕیارەوە باس نەکرێت. باشتر وایە ئەگەر پێویست بوو بە وریاییەوە لەم بابەتە نزیک ببیتەوە. لە کۆتاییدا، تێگەیشتن لە سروشتی کەسی کارلێکەکان لەناو کولتوری مالاویدا لە هەمان کاتدا یەکەمایەتیدان بە خزمەتگوزاری نایابی کڕیاران، بەشدارییەکی زۆر دەکات لە بنیاتنانی پەیوەندی سەرکەوتوو لەگەڵ کڕیارانی ئەم نەتەوە ئەفریقییە. ڕێزگرتن لە هەستیارییە کولتوورییەکان یارمەتیدەر دەبێت بۆ دوورکەوتنەوە لە هەر تێنەگەیشتنێک یان تاوانێکی ئەگەری لە کاتی مامەڵەی بازرگانی لەگەڵ کڕیارانی مالاوی

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی و کۆنترۆڵکردنی سنوورەکانی تایبەت بە خۆی هەیە. لێرەدا چەند خاڵێکی سەرەکی دەخەینەڕوو کە دەبێت بزانیت دەربارەی ڕێساکانی گومرگی وڵات و ڕەچاوکردنی گرنگ: ڕێسای گومرگی: 1. بەڵگەنامەی گەشت: ئەو سەردانکەرانەی دەچنە ناو مالاوی دەبێت پاسپۆرتێکی کارایان هەبێت کە لانیکەم شەش مانگ کارا بێت لە بەرواری چوونە ژوورەوە. 2. مەرجەکانی ڤیزە: پێش گەیشتن بە مالاوی بزانە کە ئایا پێویستت بە ڤیزە هەیە بە پشتبەستن بە ڕەگەزنامەت. هەندێک وڵات بەخشینی ڤیزە یان ئاسانکاری ڤیزەیان هەیە لە کاتی گەیشتن. 3. شتومەکی سنووردار/ قەدەغەکراو: هەندێک کەلوپەلی وەک ماددە هۆشبەرەکان، چەکی ئاگرین، تەقەمەنی، و کەلوپەلی ساختە بە توندی قەدەغەکراون و نابێت بهێنرێنە ناو وڵات. 4. سنووردارکردنی دراو: هیچ سنوورێک بۆ بڕی دراوی بیانی دانەنراوە کە دەتوانیت بیهێنیتە ناو مالاوی؛ بەڵام، ئەو بڕە پارانەی کە لە 5,000 دۆلار یان هاوتای زیاترە، دەبێت لە کاتی گەیشتنیان ڕابگەیەنرێت. لە گومرگی: 1. فۆڕمی ڕاگەیاندن: لەگەڵ گەیشتن بە مالاوی فۆڕمی ڕاگەیاندنی سەرنشین پڕبکەرەوە کە هەموو ئەو شتانەی تێدایە کە لەگەڵ بەهاکانی خۆیان هەڵگیراون. 2. پشکنینی جانتا: چاوەڕوانی پشکنینی جانتا لەلایەن بەرپرسانی گومرگەوە لەکاتی نیشتنەوە بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێساکانی هاوردەکردن. 3. دەرماڵەی بێ باج: دەرماڵەی بێ باجت بۆ کەلوپەلی کەسی وەک جلوبەرگ و ئەلیکترۆنیات بزانە لەکاتی چوونە ناو وڵات. ڕێساکانی هاوردەکردن: 1. سنووردارکردنی هەناردەکردن: کەلوپەلی کۆن و بەرهەمە کێوییەکان بەبێ مۆڵەتی پێویست نابێت لە وڵاتی مالاوی ببرێنە دەرەوە. 2. کشتوکاڵ/ کەلوپەلی خۆراکی: مۆڵەتی پێشوەختە پێویستە بۆ هاوردەکردنی ئاژەڵ، ڕووەک یان بەرهەمی ڕووەکی بەهۆی ڕێنماییە توندەکانی کشتوکاڵی بە ئامانجی خۆپاراستن لە نەخۆشی. ئامۆژگاری گشتی: 1. ئاگاداربە: پێش گەشتەکەت لە لایەنە پەیوەندیدارەکانی وەک دەسەڵاتی داهاتی مالاوی (MRA) بپرسە بۆ زانیاری نوێ لەسەر یاسا و ڕێساکان. 2.ڕێزگرتن لە یاسا و کولتوری ناوخۆیی : ئاگاداری یاسا ناوخۆییەکان بە سەبارەت بە ڕەفتار، کۆدی جل و بەرگ و هتد، هەروەها هەستیارییە کولتوورییەکان لەکاتی کارلێککردن لەگەڵ خەڵکی ناوچەکە لە کاتی سەردانەکەتدا. باشتر وایە پێش گەشتکردن بۆ مالاوی ڕاوێژ بە سەرچاوە فەرمییەکانی وەک ماڵپەڕە حکومییەکان بکەیت یان پەیوەندی بە باڵیۆزخانە/کونسوڵخانەی مالاوی بکەیت لە وڵاتی خۆت بۆ وەرگرتنی وردترین و نوێترین زانیاری لەسەر ڕێسا و ڕێنماییەکانی گومرگی.

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، پێکهاتەیەکی تایبەتی باجی هاوردەکردنی بۆ کاڵا جۆراوجۆرەکان هەیە. ئامانجی وڵاتەکە پێشخستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان و پاراستنی بەرهەمهێنەرانی ناوخۆییە لەڕێگەی سەپاندنی باج لەسەر بەرهەمە هاوردەکراوەکان. بەگشتی مالاوی سیستەمی باجی بەهادار بەکاردەهێنێت، واتە باجی هاوردەکردن لەسەر بنەمای بەهای ئەو کاڵایانە حیسابی بۆ دەکرێت کە هاوردە دەکرێن. بەڵام ڕێژەی باجی جیاواز بۆ پۆلە جیاوازەکانی بەرهەم هەیە. بۆ شتە سەرەکییەکانی وەکو خۆراکی سەرەکی، دەرمان، و کەلوپەلی کشتوکاڵی وەک پێو و تۆو، مالاوی باجی سفر یان کەمترین باجی هاوردەکردن بەکاردەهێنێت بۆ دڵنیابوون لە گونجاوی و بەردەستبوونی بۆ هاوڵاتیانی. ئەم سیاسەتە یارمەتیدەرە لە بەرەنگاربوونەوەی برسێتی و هەژاری لە هەمان کاتدا ئاسایشی خۆراک مسۆگەر دەکات. لە لایەکی دیکەوە کاڵا لوکسەکانی وەک ئەلیکترۆنیاتی ئاست بەرز یان ئۆتۆمبێل ڕووبەڕووی باجی زیاتر دەبنەوە بۆ ئەوەی بێهیوا بکەن لە بەکارهێنانی زیادەڕۆیی و بەرەوپێشبردنی بەرهەمی ناوخۆیی لە هەر کاتێکدا کە بتوانرێت. حکومەت پێی وایە هاندانی بەرهەمهێنانی ناوخۆیی دەتوانێت هەلی دامەزراندن بەرز بکاتەوە و پشتبەستن بە هاوردەکردن کەم بکاتەوە. جگە لەم ڕێنماییە گشتیانە، مالاوی لە کاتی دیاریکردنی باجی تایبەتدا هەندێک هۆکاریش لەبەرچاو دەگرێت. ئەم هۆکارانە بریتین لە ڕێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی هاوبەش یان کۆمەڵگە ئابوورییە ناوچەییەکان وەک SADC (کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا) یان COMESA (بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا). لە ڕێگەی ئەم ڕێککەوتنە ناوچەییانە، مالاوی ئامانجی ئاسانکارییە بۆ بازرگانیکردن لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا لە ڕێگەی کەمکردنەوەی باج لە ناو هەرێمەکەدا لە هەمان کاتدا پیشەسازییە ستراتیژییەکان لە کێبڕکێی نادادپەروەرانە دەپارێزێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە سیاسەتەکانی باج بەپێی ڕێساکانی حکومەت یان ئەولەویەتەکانی ئابووری نیشتمانی دەگۆڕدرێن. بۆیە باشترە پێش ئەوەی بەشداری هەر چالاکیەکی هاوردەکردن بکەیت، ڕاوێژ بە سەرچاوە فەرمییەکانی وەک دەسەڵاتی داهاتی مالاوی (MRA) یان وەزارەتە پەیوەندیدارەکانی حکومەت بکرێت. لە کۆتاییدا، سیاسەتی باجی هاوردەکردنی مالاوی جەخت لەسەر پشتگیریکردنی پیشەسازییە ناوخۆییەکانی دەکاتەوە لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە توانای کڕینی کاڵا سەرەکییەکان. تایبەتمەندییەکانی ڕێژەی باج پەیوەستە بە پۆلەکانی بەرهەم، هۆکارەکانی وەک ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەییەکان، و ئامانجە ئابوورییە نیشتمانییە گشتییەکان

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، کۆمەڵێک کاڵای هەناردەکردنی هەمەچەشنی هەیە لەوانە بەرهەمی کشتوکاڵی و کانزا و کاڵای بەرهەم هێنراو. وڵاتەکە سیاسەتی باجی هەناردەکردنی جێبەجێ کردووە بۆ ڕێکخستن و بەرەوپێشبردنی ئابوورییەکەی. لە مالاوی ڕێژەی باجی هەناردەکردن بەپێی جۆری ئەو بەرهەمەی کە هەناردە دەکرێت دەگۆڕێت. بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک تووتن و چا، ڕێژەی باجی تایبەتیان لەسەرە کە حکومەت دیاریی دەکات. بۆ نموونە هەناردەکردنی تووتن بە ڕێژەی 10%ی بەهای ئازاد لە ناو کەشتی (FOB) باج دەخرێتە سەر. لە لایەکی دیکەوە هەناردەکردنی کانزاکان لە مالاوی باجی بەهاداریان لەسەرە بە پشتبەستن بە بەهای ئەو کاڵایانە کە هەناردە دەکرێن. ئەمەش بەو مانایەیە کە ڕێژەیەک لەسەر کۆی بەهای ئەو کانزا یان کانزایانەی کە هەناردە دەکرێن، وەردەگیرێت. ڕێژەی تایبەتی ئاد ڤالۆڕێم بەندە بە هۆکارەکانی وەک جۆری کانزا و بارودۆخی بازاڕ. سەرەڕای ئەوەش، مالاوی باجی هەناردەکردن لەسەر هەندێک کاڵای بەرهەم هێنراویش دەسەپێنێت. ئەم باجانە بە شێوەیەکی گشتی بە ئامانجی پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان یان ڕێکخستنی داینامیکی داواکاری-داواکاری لە هەندێک کەرتدا دەسەپێنرێن. ڕێژەکان دەتوانن جیاواز بن بەپێی بەرهەمەکە و پۆلێنکردنی بەپێی خشتەی باجی پەیوەندیدار. گرنگە ئەو بازرگانانەی کە بازرگانی نێودەوڵەتی لەگەڵ مالاوی دەکەن ئاگاداری ئەم سیاسەتانەی باجی هەناردەکردن بن بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی دروست تێچوونەکان حیساب بکەن و دڵنیابن لە پابەندبوون بە ڕێسا ناوخۆییەکان. ڕاوێژکاری لەگەڵ دەڵاڵی گومرگی یان پسپۆڕانی بازرگانی دەتوانێت ڕێنمایی بەنرخ سەبارەت بە ڕێکارەکانی هاوردەکردن-هەناردەکردن و باجی پەیوەندیدار پێشکەش بکات. شایەنی باسە کە لە کاتێکدا هەناردەکردن لە مالاویەوە ڕەنگە هەندێک باجی لێبکەوێتەوە، بەڵام گرنگە سوودە ئەگەرییەکانی وەک دەستڕاگەیشتن بە ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەییەکان یان مامەڵەی ئیمتیازات بۆ هەندێک شوێنی مەبەست لەبەرچاو بگیرێت کە دەتوانێت هەندێک تێچوون قەرەبوو بکاتەوە. بە گشتی، تێگەیشتن لە سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردنی مالاوی زۆر گرنگە بۆ ئەو بازرگانانەی کە دەیانەوێت بە شێوەیەکی کاریگەر بەشداری بازرگانی سنووربەزێن بکەن لە هەمان کاتدا پابەندبن بە مەرجە یاساییەکان کە لەلایەن دەسەڵاتدارانەوە دیاریکراون。

مالاوی کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، بە کەرتی کشتوکاڵی جۆراوجۆر و سامانە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی ناسراوە. مالاوی وەک وڵاتێکی دەریایی، زۆر پشت بە هەناردەکردنی بەرهەمەکانی بۆ گەلانی دیکە دەبەستێت بۆ پەرەپێدانی گەشەی ئابووری. بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و پابەندبوونی ئەم هەناردەکردنانە، وڵات بڕوانامەی هەناردەکردنی جێبەجێکردووە. بڕوانامەی هەناردەکردن لە مالاوی زۆر گرنگە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە کاڵاکان لەگەڵ ستاندارد و پێداویستییە نێودەوڵەتییەکان دەگونجێن. دەسەڵاتی سەرەکی کە بەرپرسیارە لە سەرپەرشتیکردنی پرۆسەکانی بڕوانامەی هەناردەکردن، نووسینگەی ستانداردەکانی مالاوییە (MBS). کۆمپانیای MBS لە ژێر وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی و گەشتیاری کاردەکات و لە نزیکەوە لەگەڵ هەناردەکاران کاردەکات بۆ پاراستنی یەکپارچەیی بەرهەمەکان. هەناردەکاران لە مالاوی دەبێت پابەندبن بە مەرجە جیاوازەکانی بڕوانامەدان بە پشتبەستن بە پیشەسازییەکانی خۆیان. هەندێک لە بڕوانامە پێویستەکان بریتین لە: 1. بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی: ئەم بڕوانامەیە دڵنیای دەدات لەوەی کە بەرهەمە ڕووەکییەکان وەک میوە و سەوزە و گوڵ لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکانی تەندروستی ڕووەکیدا دەگونجێت. پشتڕاستی دەکاتەوە کە ئەم بەرهەمانە دوورن لە ئافات یان نەخۆشی کە دەتوانێت زیان بە ئیکۆسیستەمی ناوخۆیی بگەیەنێت لە کاتی هاوردەکردندا. 2. بڕوانامەی سەرچاوە: ئەم بەڵگەنامەیە سەرچاوەی ئەو کاڵایانە پشتڕاست دەکاتەوە کە لە مالاویەوە هەناردە دەکرێن بۆ دیاریکردنی شایستەیی بۆ مامەڵەی گومرگی ئیمتیاز بەپێی ڕێکەوتنە بازرگانییەکان یان یاساکانی دووبارە هەناردەکردنەوە. 3. بڕوانامەی سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی: ئەم بڕوانامەیە گەرەنتی ئەوە دەکات کە پرۆسەکانی بەرهەمهێنان پابەندن بە ستانداردەکانی سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی نیشتمانی یان نێودەوڵەتی وەک ISO 9001:2015. پابەندبوونی هەناردەکارێک نیشان دەدات بۆ پاراستنی کوالیتی بەرهەمێکی بەردەوام بە درێژایی کارەکانیان. 4. بڕوانامەی حەڵاڵ: بۆ ئەو هەناردەکارانەی مامەڵە لەگەڵ ئەو ماددانە خۆراکیانە دەکەن کە لەلایەن دانیشتوانی موسڵمانەوە لە سەرانسەری جیهاندا بەکاردەهێنرێن، بەدەستهێنانی بڕوانامەی حەڵاڵ زۆر پێویستە. ئەم بڕوانامانە پابەندبوون بە یاساکانی خۆراکی ئیسلامی پشتڕاست دەکەنەوە و پابەندبوون بە شێوازە تایبەتەکانی ئامادەکاری نیشان دەدەن. جگە لەم بڕوانامە تایبەتانەی پیشەسازی، هەناردەکاران پێویستە پابەندبن بە ڕێکارە گومرگییە پەیوەندیدارەکان کە لەلایەن وڵاتانی مەبەستەوە دانراون لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێساکانی گواستنەوە کە بەڕێوەبردنی کەرەستەی پاکەتکردن کە بۆ گواستنەوە بەکاردەهێنرێن (بۆ نموونە، پاکەتکردنی دار) ئەگەر پێویست بێت. بەگشتی، بڕوانامەی هەناردەکردن ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ئاسانکاری بازرگانی نێودەوڵەتی بۆ بازرگانییەکانی مالاوی لە هەمان کاتدا دڵنیایی دەدات سەبارەت بە کوالیتی، سەلامەتی و پابەندبوونی بەرهەمەکانیان لە بازاڕە جیهانییەکان.

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، ئامرازی جۆراوجۆری گواستنەوە و خزمەتگوزاری لۆجستی پێشکەش دەکات بۆ ئاسانکاری جووڵەی کارامەی کاڵاکان. مالاوی تۆڕێکی ڕێگاوبانی گەشەسەندوو و باشی هەیە کە شار و شارۆچکە گەورەکانی ناو وڵات بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ژێرخانی سەرەکی ڕێگاوبان لە ڕێگای قیرتاوکراو پێکدێت، هەرچەندە ڕەنگە هەندێک ناوچەی گوندنشین ڕێگای قیرتاو نەکراو یان قەراغییان هەبێت. گواستنەوەی ڕێگاوبان بە شێوەیەکی باو بۆ هەردوو دابەشکردنی کاڵا لە مەودای دوور و ناوخۆیی بەکاردەهێنرێت. کۆمپانیا تایبەتەکانی بارهەڵگرەکان کۆمەڵێک ئۆتۆمبێل بەڕێوەدەبەن بۆ خزمەتکردنی پێداویستییەکانی بازرگانی لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا. بۆ باری نێودەوڵەتی، مالاوی چەندین بەندەری لەسەر دەریاچەی مالاوی هەیە کە لە ڕێگەی خزمەتگوزارییەکانی کەشتییەوە ڕێگە بە وڵاتانی دراوسێی وەک مۆزەمبیق و تانزانیا دەدات. ئەم بەندەرانە ئاسانکاری بازرگانی دەکەن بە ڕێگەدان بە گواستنەوەی کاڵاکان لە ڕێگەی ڕێڕەوی ئاوییەوە، کەمکردنەوەی کات و تێچووی گواستنەوە. سەرەڕای ئەوەش، پلان هەیە بۆ پەرەپێدانی بەندەرێکی قووڵی ئاو لە نسانجە بەدرێژایی ڕووباری شایر کە دەبێتە هۆی زیاتر بەرزکردنەوەی پەیوەندی دەریایی لە ناوچەکەدا. لە ڕووی خزمەتگوزارییەکانی گواستنەوەی باری ئاسمانییەوە، مالاوی لەلایەن فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی کاموزوەوە کە دەکەوێتە نزیک لیلۆنگوێ - پایتەخت - هەروەها فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی چیلیکا کە دەکەوێتە شاری بلانتایرەوە خزمەتگوزاری پێشکەش دەکرێت. ئەم فڕۆکەخانانە هەردوو گەشتی سەرنشین و بارهەڵگر مامەڵە لەگەڵ هێڵە ئاسمانییە جیاوازەکاندا دەکەن کە خزمەتگوزاری گواستنەوەی بار پێشکەش دەکەن کە گونجاوە بۆ گواستنەوەی کاڵای لەناوچووی بەنرخ یان باری بەپەلە. گواستنەوەی هێڵی ئاسن لە مالاوی سنووردارە بەڵام ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بەستنەوەی هەندێک ناوچەی وڵات بە وڵاتانی دراوسێ. بۆ نموونە هێڵێکی شەمەندەفەر هەیە کە چیپاتا لە زامبیا بە مچینجی لە مالاوی دەبەستێتەوە کە ڕێگە بە دەستگەیشتنێکی ئاسانتر دەدات بۆ بازرگانی نێوان هەردوو وڵات. بۆ پشتگیریکردن لە کارەکانی لۆجستیکی کارا لە سەرانسەری مالاوی، دابینکەرانی لۆجستیکی لایەنی سێیەمی پیشەیی (3PL) هەن کە ئامرازەکانی کۆگاکردن و خزمەتگوزاری دابەشکردن بۆ بازرگانییەکان پێشکەش دەکەن. ئەم کۆگایانە بە شێوەیەکی ستراتیژی لە نزیک ناوچە شارییە سەرەکییەکان هەڵکەوتوون و توانای هەڵگرتنی گونجاو و گەیاندنی خێرا مسۆگەر دەکەن. بەگشتی، لەکاتێکدا ڕووبەڕووی ئاستەنگەکانی وەک گەشەپێدانی ژێرخانی ناتەواو دەبێتەوە بەهۆی پێگەی دەرەوەی زەوی، مالاوی چەندین بژاردە بۆ پێداویستییەکانی گواستنەوەی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی لەڕێگەی تۆڕی ڕێگاوبانەکانی، بەندەرەکانی دەریاچەکانی سەر دەریاچەی مالاوی، فڕۆکەخانەکان و پەیوەندییە سنووردارەکان بەڵام بەرچاوەکانی هێڵی ئاسن دابین دەکات. بوونی دابینکەرانی 3PL توانا لۆجستییەکانی وڵات زیاتر بەرز دەکاتەوە.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

مالاوی، وڵاتێکی داخراوە لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، چەندین کەناڵی گرنگی هەیە بۆ تەداروکات و پەرەپێدانی بازرگانی نێودەوڵەتی. ئەم کەناڵانە ئاسانکاری بۆ ئاڵوگۆڕی کاڵا و خزمەتگوزاری لەگەڵ هاوبەشە جیهانییە جیاوازەکان دەکەن. سەرەڕای ئەوەش، وڵاتەکە میوانداری چەندین پێشانگای سەرەکی دەکات کە دەرفەت بۆ بازرگانەکان دەڕەخسێنێت بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکانیان و فراوانکردنی تۆڕەکانیان. یەکێک لە کەناڵە بازرگانییە دیارەکان لە مالاوی لە ڕێگەی ئەندامێتییەوەیە لە کۆمەڵگە ئابوورییە ناوچەییەکانی وەک کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) و بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA). ئەم ڕێکخراوە ناوچەییانە یەکگرتنی بازرگانی لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا بەرەوپێش دەبەن، کە دەستڕاگەیشتن بە بازاڕێکی گەورە کە زیاتر لە ٥٠٠ ملیۆن کەسی تێدایە، دابین دەکەن. لە ڕێگەی ئەم ڕێککەوتنانەوە، بازرگانانی مالاوی دەتوانن بازرگانی سنووربەزێن لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی وەک باشووری ئەفریقا، زامبیا، مۆزەمبیق و تانزانیا بکەن. جگە لەوەش، مالاوی چالاکانە بەشداری لە هاوبەشییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان دەکات وەک ڕێککەوتنی ناوچەی بازرگانی ئازادی کیشوەری ئەفریقا (AfCFTA). ئەم ڕێککەوتنە ئامانجی دروستکردنی یەک بازاڕە لە سەرانسەری هەر ٥٥ وڵاتی ئەندامی یەکێتی ئەفریقا بە نەهێشتنی باج لەسەر زۆربەی ئەو کاڵایانە کە لە ناوخۆی ئەفریقا بازرگانییان پێوە دەکرێت. ئەم جۆرە دەستپێشخەرییانە دەرفەتی نوێ بۆ بازرگانییەکانی مالاوی دەکەنەوە بۆ گەیشتن بە کڕیاران لە سەرانسەری کیشوەرەکەدا. کەناڵێکی دیکەی گرنگ بۆ تەداروکی نێودەوڵەتی لە ڕێگەی ڕێککەوتنە دووقۆڵییەکانی نێوان مالاوی و وڵاتانی دیکەیە. بۆ نموونە چین یەکێک بووە لە هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی مالاوی، وەبەرهێنانی لە پڕۆژەکانی ژێرخانی وەک ڕێگاوبان و سیستەمی وزەدا دابین کردووە. ئەم هاوبەشییە هاوردەکردنی بەرهەمە چینییەکانی بۆ مالاوی ئاسانکاری کردووە و لە هەمان کاتدا هەناردەکردنی تووتنی مالاوی و کاڵاکانی دیکەی بۆ چین کردووە. لە ڕووی پێشانگە و پێشانگە بازرگانییەکانەوە کە لەلایەن خودی مالاوی یان وڵاتانی دراوسێیەوە میوانداری دەکرێن، هەندێک بۆنە دیارەکان بریتین لە: 1. پێشانگای بازرگانی لیلۆنگوێ: ساڵانە لەلایەن ژووری بازرگانی و پیشەسازی لیلۆنگوێ (LCCI) ڕێکدەخرێت، ئەم پێشانگایە پێشانگەرانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی لە پیشەسازییە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان، گەشتیاری، خزمەتگوزاری تەکنەلۆژیا و هتد بۆ خۆی ڕادەکێشێت. 2- پێشانگای نێودەوڵەتی گەشتیاری: ساڵانە لە شاری بلانتایر یان لیلۆنگوی لەلایەن وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی و گەشتیارییەوە بەڕێوەدەچێت، ئەم پێشانگایە توانای گەشتیاری مالاوی پیشان دەدات و وەبەرهێنەرانی نێودەوڵەتی بۆ ئەو کەرتە ڕادەکێشێت. 3. پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی مالاوی: ئەم پێشانگایە لەلایەن کۆنفیدراسیۆنی ژوورەکانی بازرگانی و پیشەسازی مالاوی (MCCCI) ڕێکدەخرێت، سەکۆیەک بۆ بازرگانان دابین دەکات بۆ نمایشکردنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بۆ هەردوو کڕیارانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی. 4. پێشانگای کشتوکاڵی کۆمێسا: ساڵانە لەلایەن وڵاتانی ئەندامی جیاوازی کۆمیساوە میوانداری دەکرێت، لەنێویاندا مالاوی، ئەم پێشانگایە تیشک دەخاتە سەر بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وڵاتانی بەشداربوو بۆ پێشخستنی بازرگانی نێوان هەرێمەکان لە کشتوکاڵدا. لە کۆتاییدا، سەرەڕای ئەوەی مالاوی وڵاتێکی بێ زەوییە، کەناڵی گرنگی جۆراوجۆری هەیە بۆ تەداروکات و پەرەپێدانی بازرگانی نێودەوڵەتی. ئەندامێتی لە کۆمەڵگە ئابوورییە ناوچەییەکانی وەک SADC و COMESA، بەشداریکردن لە هاوبەشییە بازرگانییەکانی وەک AfCFTA، هەروەها ڕێککەوتنە دووقۆڵییەکان لەگەڵ وڵاتانی وەک چین دەرفەت بۆ بازرگانەکان دەڕەخسێنن کە بەشداری بازرگانی سنووربەزێن بکەن. سەرەڕای ئەوەش، پێشانگەکانی وەک پێشانگای بازرگانی لیلۆنگوێ و پێشانگای گەشتیاری نێودەوڵەتی سەکۆکان پێشکەش دەکەن بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکان لە کاتێکدا پێشانگای کشتوکاڵی کۆمێسا بە تایبەتی گرنگی بە پێشخستنی هەناردەکردنی کشتوکاڵی دەدات لە ناو هەرێمەکەدا.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە مالاوی چەندین بزوێنەری گەڕان هەیە کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن. لێرەدا هەندێکیان لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- گووگڵ (www.google.mw): گووگڵ بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕانە لە سەرانسەری جیهاندا و لە مالاویشدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت. ئەزموونێکی گەڕانی گشتگیر پێشکەش دەکات و خزمەتگوزاری جۆراوجۆر پێشکەش دەکات وەک گەڕان لە وێب، گەڕان بەدوای وێنە، نەخشە، هەواڵ و زۆر شتی تر. 2. Bing (www.bing.com): Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرە بەناوبانگەکانی گەڕان کە لە مالاوی بەکاردێت. تایبەتمەندی هاوشێوەی گووگڵ دابین دەکات و گەڕانی وێب، گەڕان بەدوای وێنە، گەڕانی ڤیدیۆ، نوێکردنەوەی هەواڵ و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. 3. گەڕانی یاهوو (search.yahoo.com): هەروەها گەڕانی یاهوو بە شێوەیەکی باو لە مالاوی بۆ گەڕان لە ئینتەرنێتدا بەکاردەهێنرێت. گەڕان بەدوای وێبدا لەگەڵ خزمەتگوزارییەکانی تری یاهوو وەک نوێکردنەوەی هەواڵ، دەستگەیشتن بە ئیمەیڵ، پێشبینی کەشوهەوا، زانیاری دارایی و هتد پێشکەش دەکات. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo بزوێنەرێکی گەڕانی بەدیلە کە گرنگی بە نهێنی بەکارهێنەر دەدات بە بەدواداچوون نەکردنی چالاکییەکانی بەکارهێنەر یان هەڵگرتنی زانیاری کەسی. لە سەرانسەری جیهاندا ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە لەنێویاندا بەکارهێنەرانی مالاوی کە تایبەتمەندی بەرزکردنەوەیان پێ باشترە لەکاتی گەڕان لە ئینتەرنێتدا. 5. بایدو (www.baidu.com): لە کاتێکدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارناهێنرێت بە بەراورد بە گەیشتن بە جیهانی گووگڵ یان بینگ، بایدو بزوێنەرێکی گەڕانە کە لەسەر بنەمای چینییە و هێشتا دەتوانرێت لە مالاوی دەستی پێبگات بۆ ئەوانەی بە تایبەتی بەدوای ناوەڕۆکی چینی یان... هەواڵەکان. ئەمانە هەندێک لە هەڵبژاردە باوەکانن بۆ بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت لە مالاوی کاتێک باس لە گەڕان بەدوای زانیاریدا دەکرێت بە شێوەی ئۆنلاین؛ بەڵام، بەکارهێنەران لەوانەیە هەڵبژاردەی خۆیان هەبێت بە پشتبەستن بە پێداویستی و پێداویستییە تاکەکەسییەکان.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

مالاوی دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، وڵاتێکی دەریاییە و بە دیمەنە سەرسوڕهێنەرەکانی و خەڵکە دۆستەکانی ناسراوە. لێرەدا هەندێک لە بەڕێوەبەرایەتییە سەرەکییەکانی لاپەڕە زەردەکان لە مالاوی لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکانی مالاوی (www.yellowpages.mw) لاپەڕە زەردەکانی مالاوی بەڕێوەبەرایەتییەکی گشتگیرە لە ڕێگەی ئۆنلاینەوە کە زانیاری لەسەر بازرگانی و خزمەتگوزارییە جیاوازەکان لە سەرانسەری وڵاتدا دەدات. 2. بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی Nxamalala (www.nxamalala.com) بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی Nxamalala سەکۆیەک پێشکەش بە بازرگانەکان دەکات بۆ نمایشکردنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بۆ کڕیارە ئەگەرییەکان لە مالاوی. 3. بیزمالاوی (www.bizmalawibd.com) بیزمالاوی بەڕێوەبەرایەتییەکی بازرگانی ئۆنلاینە کە ئامانجی بەستنەوەی بازرگانییە ناوخۆییەکانە لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان، زانیاری لەسەر پیشەسازییەکانی وەک کشتوکاڵ، دارایی، گەشتیاری و زۆر شتی تر دەدات. 4. بە شێوەی ئۆنلاین بیدۆزەرەوە (www.findit-online.co.mw) Find it Online بەڕێوەبەرایەتییەکی بەناوبانگی ئۆنلاینە بۆ ئەو بزنس و خزمەتگوزارییانەی کە لە مالاوی کاردەکەن. دەستڕاگەیشتنێکی ئاسان بۆ زانیاری پەیوەندیکردن و زانیاری دەربارەی چەندین کۆمپانیا لە سەرتاسەری وڵاتدا پێشکەش دەکات. 5. MyYellowPage.co.mw MyYellowPage.co.mw وەکو بەڕێوەبەرایەتییەکی بەرفراوان کاردەکات کە لیستی بزنسە جیاوازەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا لە سەرانسەری مالاوی پێشکەش دەکات. ئەم بەڕێوەبەرایەتییە سەرەکییە لاپەڕە زەردانە دەتوانن زانیاری گرنگتان پێ بدەن دەربارەی بزنسە ناوخۆییەکان لەوانە ژمارەی تەلەفۆن، ناونیشان، پێشکەشکردنی بەرهەم، پێداچوونەوە لەلایەن کڕیارەکانەوە و زۆر شتی تر. ئەوان سەرچاوەی بەنرخن بۆ هەردوو خەڵکی ناوخۆیی و سەردانکەرانی مالاوی کە بەدوای بەرهەم یان خزمەتگوزاری تایبەتدا دەگەڕێن لەناو بازاڕی هەمەچەشنی وڵاتەکەدا.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

مالاوی کە وڵاتێکی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقایە، لە ساڵانی ڕابردوودا شایەتی گەشەیەکی بەردەوامی لە کەرتی بازرگانی ئەلیکترۆنیدا بەخۆیەوە بینیوە. لە کاتێکدا کە ڕەنگە وڵاتەکە بەقەد هەندێک وڵاتی دیکە بازاڕی ئۆنلاین دامەزراو نەبێت، بەڵام هێشتا چەند پلاتفۆرمێک هەن کە پێداویستییەکانی بازاڕکردنی ئۆنلاین لە مالاوی دابین دەکەن. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە مالاوی لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. ئەفریقای ئۆنلاین: ئەفریقای ئۆنلاین یەکێکە لە پلاتفۆرمە پێشەنگەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە مالاوی. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکانی وەک ئەلیکترۆنیات، مۆدە، جوانکاری، و ئامێرەکانی ناوماڵ. ماڵپەڕ: www.onlineafrica.mw 2. ئێستا بکڕە: ئێستا بکڕە بازاڕێکی بەناوبانگی ئۆنلاینە لە مالاوی کە ڕێگە بە تاک و بازرگانەکان دەدات بە ئاسانی بەرهەم بکڕن و بفرۆشن. پلاتفۆرمەکە هەڵبژاردنی هەمەچەشنی کاڵا پێشکەش دەکات لەوانە ئەلیکترۆنیات، جل و بەرگ، مۆبیلیات و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.buynow.com.mw 3. فرۆشگای بامبینۆ: فرۆشگای بامبینۆ پلاتفۆرمێکی ئۆنلاینە تایبەتە بە بەرهەمەکانی منداڵان وەک دایبی و جل و بەرگی منداڵان و یاری و ئیکسسوارات. ئاسانکاری پێشکەش بە دایک و باوکان دەکات بە گەیاندنی شتومەکی کوالیتی منداڵان ڕاستەوخۆ بۆ بەردەم دەرگاکانیان. ماڵپەڕ: www.bambinostoremw.com 4.کتێبفرۆشی پاشماوە: کتێبفرۆشی پاشماوە گرنگی بە فرۆشتنی کتێب دەدات بە شێوەی ئۆنلاین لە سەرانسەری ژانرە جیاوازەکاندا لەوانە کتێبی خوێندنی ئەکادیمی لە زانکۆ یان کۆلێژە ناوخۆییەکان و ئەدەبیاتی گشتی لە هەردوو نووسەری ناوخۆیی و نێودەوڵەتی. ماڵپەڕ: www.remnantbookstore.com/online-store 5.Malawimarketplace:Mala wimarketplace ڕێگایەک بۆ پیشەسازی و خاوەن بزنسە بچووکەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا وەک دیزاینەری جل و بەرگ / زێڕینگەریی یان هونەرمەندان دابین دەکات بۆ نمایشکردنی پێشکەشکردنی ناوازەیان لە هەمان کاتدا پشتگیری لە کاری دەستی ناوخۆیی ماڵپەڕ:http://www.malawimarketplace.com/ بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەردەستبوونی شتە تایبەتەکان لەوانەیە لەم پلاتفۆرمانەدا جیاواز بێت بەهۆی هۆکارەکانی وەک سنووردارکردنی زنجیرەی دابینکردن یان خواستی ناوخۆیی. بۆ بەدەستهێنانی وێنەیەکی ورد باشترە بۆ کڕیاران/فرۆشیارانی ئەگەری سەردانی ماڵپەڕە تایبەتەکان بکەن و زیاتر بگەڕێن.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

مالاوی وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. تا ئێستا وڵاتەکە هیچ پلاتفۆرمێکی سۆشیال میدیای بەناوبانگی نییە کە تایبەت بێت بە مالاوی. بەڵام خەڵکی مالاوی پلاتفۆرمە جیاوازەکانی سۆشیال میدیای نێودەوڵەتی بەکاردەهێنن بۆ پەیوەندیکردن و پەیوەندیکردن لەگەڵ کەسانی دیکە. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای بەکارهێنراو لە مالاوی لەگەڵ ناونیشانی وێبی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1- فەیسبووک - فەیسبووک یەکێکە لە تۆڕە کۆمەڵایەتییە بەناوبانگەکان و بەشێوەیەکی بەرفراوان بەکارهێنراو لە ئاستی جیهاندا، لەنێویاندا لە مالاوی. بەکارهێنەران دەتوانن پڕۆفایلی دروست بکەن، نوێکاری و وێنە و ڤیدیۆ هاوبەش بکەن، هەروەها پەیوەندی و پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان بکەن. ماڵپەڕ: www.facebook.com 2. واتسئەپ - واتسئەپ پلاتفۆرمی نامە ناردنە و ڕێگە بە بەکارهێنەر دەدات نامەی کورت و نامەی دەنگی و پەیوەندی ڤیدیۆیی و هاوبەشکردنی وێنە و بەڵگەنامەکان لە کاتی ڕاستەقینەدا. بە شێوەیەکی بەرفراوان بۆ پەیوەندیکردن لە نێوان تاکەکان یان گروپەکاندا بەکاردەهێنرێت چ لە ئاستی ناوخۆیی و چ لە ئاستی جیهانیدا. ماڵپەڕ: www.whatsapp.com 3. ئینستاگرام - ئینستاگرام پلاتفۆرمی هاوبەشکردنی وێنەیە کە بەکارهێنەران دەتوانن وێنە یان ڤیدیۆ باربکەن و فلتەر یان دەستکاری ناوەڕۆکەکانیان بکەن پێش ئەوەی بە شێوەیەکی گشتی یان تایبەت لەگەڵ فۆڵۆوەرەکاندا هاوبەشی بکەن. ماڵپەڕ: www.instagram.com 4- تویتەر - تویتەر ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات کە کورتە نامەیەک بڵاوبکەنەوە کە پێی دەوترێت "تویت" کە تا ٢٨٠ پیت لەخۆدەگرێت. بەکارهێنەران دەتوانن فۆڵۆوی ئەکاونتی کەسانی تر بکەن بۆ زانینی نوێکاری لەسەر هەواڵ، ڕووداو، بۆچوون یان بیروڕاکانیان بەیەکەوە باس بکەن. ماڵپەڕ: www.twitter.com 5. یوتیوب - هەرچەندە بە پلەی یەکەم خودی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا نییە، بەڵام یوتیوب بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت بۆ بارکردنی ڤیدیۆ لە ئاستی جیهانیدا لەنێویاندا لەو کەسانەی کە بنکەکەیان لە مالاوییە و دەیانەوێت ناوەڕۆک بە ئاشکرا هاوبەش بکەن. ماڵپەڕ: www.youtube.com گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لە کاتێکدا ئەم پلاتفۆرمانە لە مالاوی وەک زۆرێک لە وڵاتانی دیکەی جیهان بەردەستن؛ ڕەنگە دەستڕاگەیشتن بە ئینتەرنێت جیاواز بێت بەپێی هۆکارەکانی وەک بەردەستبوونی ژێرخانی یان توانای کڕین لە نێوان هاوڵاتیانیدا. تکایە لەبیرتان بێت کە ئەم زانیاریانە پەیوەندییان بە دۆخی ئێستاوە هەیە لە کاتی نووسینی ئەم وەڵامەدا (ئەیلوولی ٢٠٢١)، و هەمیشە پێشنیار دەکرێت کە ڕاستەوخۆ ماڵپەڕەکان پشتڕاست بکرێتەوە بۆ زانیاری دروست.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

مالاوی کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، شوێنی چەندین کۆمەڵەی پیشەسازییە کە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشخستنی و نوێنەرایەتیکردنی کەرتە جیاوازەکان. لێرەدا هەندێک لە کۆمەڵە پیشەسازییە سەرەکییەکانی مالاوی و ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. کۆنفیدراسیۆنی ژوورەکانی بازرگانی و پیشەسازی مالاوی (MCCCI) - MCCCI کۆمەڵەیەکی لوتکە کە نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی کۆمەڵگەی بازرگانی دەکات لە مالاوی. وەک سەکۆیەکی گرنگ بۆ هاوکاری نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکانی حکومەت و کەرتی تایبەت بۆ بەرزکردنەوەی گەشەسەندن و گەشەپێدانی ئابووری. ماڵپەڕەکەیان www.mccci.org ە. 2. کۆمەڵەی ڕاوێژکاری خاوەنکارانی مالاوی (ECAM) - ECAM نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی خاوەنکارەکان دەکات لە پەیوەندییەکانی کار، داکۆکیکردن لە سیاسەت، ڕاهێنان، و بنیاتنانی توانا. ماڵپەڕەکەیان دەتوانن لەم لینکەدا ببینن www.ecam.mw. 3. کۆمەڵەی نیشتمانی کۆمپانیا بچووک و مامناوەندەکان (NASME) - NASME گرنگی بە پشتگیریکردنی کۆمپانیا بچووک و مامناوەندەکان (SMEs) دەدات، دابینکردنی ڕاهێنان، داکۆکیکردن، دەرفەتی تۆڕکردن، پشتگیری دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ، بەرنامەکانی ڕاهێنەرایەتی، لەنێو خزمەتگوزارییەکانی دیکەدا. زانیاری زیاتر دەتوانن لە ماڵپەڕەکەیانەوە وەربگرن: www.nasmemw.org. 4. کۆمەڵەی بانکدارانی مالاوی (BAM) - BAM بانکە بازرگانییەکان کۆدەکاتەوە کە لە ناوخۆی وڵاتدا کاردەکەن بۆ پێشخستنی شێوازە بانکییە دروستەکان لە هەمان کاتدا داکۆکی لە ڕێسا کاریگەرەکان دەکات کە سوودبەخش بن بۆ کارەکانی ئەندامەکانی. سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە www.bankinginmalawi.com/bam/home.php. 5. کۆمەڵەی بیمەی مالاوی (IAM) - IAM بەرپرسیارە لە پێشخستنی بەرژەوەندییەکانی کۆمپانیاکانی بیمە کە لە ناوخۆی وڵاتدا کاردەکەن لە ڕێگەی پەیوەندیکردن لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان لەوانەش ڕێکخەران، کڕیاران، دەزگاکانی حکومەت کە دڵنیابوون لە پراکتیزە دادپەروەرەکان لە سەرانسەری کەرتەکەدا. ماڵپەڕی فەرمی ئەوان لە ئێستادا لە قۆناغی دروستکردندایە؛ بەڵام دەتوانرێت زانیاری زیاتر لە ڕێگەی ئەم بەستەرەوە دەست بکەوێت: https://www.linkedin.com/company/insurassoc-malaw/. 6.کۆمەڵەی پیشەسازی تەکنەلۆژیای مالاوی (TECHIMA)- TECHIMA نوێنەرایەتی ئەو کۆمپانیایانە دەکات کە بەشدارن لە تەکنەلۆژیای زانیاری (IT)، پەرەپێدانی نەرمەکاڵا یان ڕاوێژکاری تەکنەلۆژیا بە ئامانجی پێشخستنی پێشکەوتنی تەکنەلۆژیا لە مالاوی. بەداخەوە لە ئێستادا هیچ ماڵپەڕێکی فەرمی بەردەست نییە. تکایە ئاگاداربن کە ئەم کۆمەڵانە تەنها بەشێکی کەم لە کۆمەڵەکانی پیشەسازی لە مالاوی پێکدەهێنن. هەروەها کەرتەکانی دیکەی وەک کشتوکاڵ، گەشتیاری، بەرهەمهێنان، و پەروەردە کۆمەڵەی پیشەسازی خۆیان هەیە کە کاردەکەن بەرەو گەشەکردن و پەرەپێدانی ئەو کەرتانە.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

مالاوی کە بە فەرمی بە کۆماری مالاوی ناسراوە، وڵاتێکی سنووردارە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. ئابووری وڵاتەکە بە پلەی یەکەم لەسەر بنەمای کشتوکاڵ دامەزراوە، کە بەشدارییەکی بەرچاو لە کەرتەکانی بەرهەمهێنان و خزمەتگوزارییەوە هەیە. ئەگەر بەدوای زانیاری ئابووری و بازرگانیدا دەگەڕێیت دەربارەی مالاوی، لێرەدا چەند ماڵپەڕێک دەخەینەڕوو کە دەتوانیت لێی بگەڕێیت: 1. وەزارەتی بازرگانی و گەشتوگوزاری پیشەسازی (MITT): ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی پیشەسازی بازرگانی و گەشتوگوزار زانیاریی گشتگیر لەسەر هەلی وەبەرهێنان، سیاسەتی بازرگانی، ڕێساکانی بازرگانی، ئاماری بازرگانی، و هەواڵی پەیوەندیدار بە گەشەسەندنی ئابووری وڵات دەدات. ماڵپەڕ: https://industry.mw/ 2. سەنتەری وەبەرهێنان و بازرگانی مالاوی (MITC): MITC وەک ناوەندێکی یەک وێستگە کاردەکات بۆ ئاسانکاری بۆ وەبەرهێنان لە مالاوی. ماڵپەڕەکە زانیاری ورد لەسەر کەرتەکانی وەبەرهێنان، دەرفەتەکانی هاوبەشی یان وەبەرهێنانی هاوبەش، ڕێنماییەکانی وەبەرهێنان و هاندانەکان پێشکەش دەکات کە لەلایەن حکومەتەوە پێشکەش دەکرێن. ماڵپەڕ: https://mitc.mw/ 3. بانکی یەدەگی مالاوی: وەک بانکی ناوەندی مالاوی، ئەم ماڵپەڕە داتای دارایی بەنرخ پێشکەش دەکات لەوانە نرخی ئاڵوگۆڕ، بەیاننامەی سیاسەتی دراو و ڕاپۆرت لەسەر کارەکانی بانکی لەناو وڵاتدا. ماڵپەڕ: https://www.rbm.mw/ 4. کۆنفیدراسیۆنی ژوورەکانی بازرگانی و پیشەسازی مالاوی (MCCCI): MCCCI نوێنەرایەتی بازرگانییەکان دەکات لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکان لە مالاوی بە گرنگیدانێکی سەرەکی بە پێشخستنی گەشەی کەرتی تایبەت لە ڕێگەی کاری داکۆکیکردنەوە کە ژینگەی بازرگانی لەبار بۆ هەردوو وەبەرهێنەری ناوخۆیی و بیانی بەرەوپێش دەبات. ماڵپەڕ: http://www.mccci.org/ 5. فەرمانگەی ئاماری نیشتمانی (NSO): NSO بەرپرسیارە لە ئەنجامدانی ڕاپرسی ئاماری لە بوارە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، پیشەسازی و پێوەرەکانی ئەدای کەرتی وزە کە ڕێژەی گەشەی بەرهەمی ناوخۆیی دەگرێتەوە بۆ یارمەتیدانی داڕێژەرانی سیاسەت بە داتای ورد بۆ بڕیاردانی ئاگادارانە. ماڵپەڕ: http://www.nsomalawi.mw/ 6. کۆمیسیۆنی کاروباری کۆمپانیاکان (CAC) – تۆمارکەری کۆمپانیاکانی حکومەت: ئەم دەزگایە حکومییە تۆمارەکانی پەیوەست بە تۆمارکردنی کۆمپانیاکان بەپێی مەرجەکانی پابەندبوونی یاسایی دەپارێزێت و سەرچاوە بۆ ئەو خاوەنکارانە دابین دەکات کە دەیانەوێت کار لە مالاوی دەستپێبکەن. ماڵپەڕ: http://www.cac.mw/ ئەم ماڵپەڕانە زانیاری وردت پێدەدەن سەبارەت بە دیمەنی بازرگانی و وەبەرهێنانی وڵات، سیاسەتی ئابووری، دەرفەتی بازرگانی، هەروەها ئاماری پەیوەندیدار بۆ ئاماژەکردنت. هەمیشە باشترە ئاماژە بە چەندین سەرچاوە بکرێت و دەست بگاتە دەزگا فەرمییەکانی حکومەت بۆ وەرگرتنی نوێترین زانیاری.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی لێکۆڵینەوە لە داتای بازرگانی بۆ مالاوی بەردەستە. لێرەدا هەندێکیان لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی و گەشتوگوزار: https://www.moit.gov.mw/ ئەم ماڵپەڕە فەرمییە زانیاری لەسەر سیاسەتەکانی بازرگانی، بەرەوپێشبردنی هەناردەکردن، ڕێکارەکانی هاوردە و هەناردەکردن، دەرفەتەکانی وەبەرهێنان، و ئامارە پەیوەندیدارەکان دەدات. 2. دەسەڵاتی داهاتی مالاوی (MRA): https://www.mra.mw/ MRA بەرپرسیارە لە گومرگی و باج لە مالاوی. ماڵپەڕەکەیان ئاسانکاری پێشکەش دەکات بۆ پرسیارکردن لە ئاماری هاوردەکردن/هەناردەکردن، ڕێژەی گومرگی، باجی گومرگی، و بەڵگەنامەکانی بازرگانی. 3. فەرمانگەی ئاماری نیشتمانی (NSO): https://www.nso.malawi.net/ NSO داتای ئاماری گشتگیر لەسەر کەرتە جیاوازەکانی مالاوی دەدات، لەوانەش ئاماری بازرگانی نێودەوڵەتی. ماڵپەڕی فەرمییان ڕاپۆرتی وردی هاوردە و هەناردەکردن بەپێی جۆری کاڵا لەخۆدەگرێت. 4. کۆنفیدراسیۆنی ژوورەکانی بازرگانی و پیشەسازی مالاوی (MCCCI): http://mccci.org/ وەک کۆمەڵەیەکی بازرگانی سەرەکی لە وڵاتەکەدا، MCCCI کۆمەڵێک خزمەتگوزاری پێشکەش بە بازرگانانی مالاوی دەکات. ماڵپەڕی ڕێکخراوەکە سەرچاوەی بەسوود وەک ڕاپۆرتی هەواڵگری بازاڕ و بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی تێدایە. 5. کۆمترەیدی نەتەوە یەکگرتووەکان: https://comtrade.un.org/ هەرچەندە تایبەت نییە بە مالاوی، بەڵام ئەم پلاتفۆرمە نێودەوڵەتییە دەستڕاگەیشتن بە بنکەدراوەی بازرگانی جیهانی پێشکەش دەکات کە لەلایەن بەشی ئاماری نەتەوە یەکگرتووەکانەوە (UNSD) پارێزگاری لێدەکرێت. بەکارهێنەران دەتوانن داتای تایبەت بە وڵات وەربگرنەوە بە هەڵبژاردنی "مالاوی" وەک وڵاتی ڕاپۆرتکەر. ئەم ماڵپەڕانە پێویستە تێڕوانینێکی بەنرختان بۆ دابین بکەن سەبارەت بەو زانیارییە پەیوەندیدارانەی بازرگانی کە بەدوایاندا دەگەڕێن بۆ مالاوی.

پلاتفۆرمی B2b

چەندین پلاتفۆرمی B2B لە مالاوی هەن کە خزمەت بەو بازرگانانە دەکەن کە بەدوای دەرفەتی بازرگانی و هاوبەشیدا دەگەڕێن. لێرەدا چەند دانەیەکیان لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. TradeMalawi (www.trademalawi.com): TradeMalawi بازاڕێکی پێشەنگی B2B یە کە کڕیاران و فرۆشیارانی پیشەسازییە جیاوازەکانی مالاوی بەیەکەوە دەبەستێتەوە. کۆمەڵێک بەرهەم و خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکات، ئەمەش ڕێگە بە بازرگانەکان دەدات بە ئاسانی بازرگانی بە شێوەی ئۆنلاین بکەن. 2. پۆرتاڵی بازرگانی ئەفریقا (www.africabusinessportal.com/Malawi): ئەم پلاتفۆرمە تایبەتمەندە لە پێشخستنی دەرفەتەکانی بازرگانی لە سەرانسەری ئەفریقا، لەنێویاندا مالاوی. سەکۆیەکی تۆڕکردن بۆ بازرگانییەکان دابین دەکات بۆ پەیوەندیکردن، هاوکاریکردن و گەڕان بەدوای هاوبەشییە ئەگەرییەکان. 3. بازاڕی ئەلیکترۆنی مالاوی (www.emarketmalawi.com): بازاڕی ئەلیکترۆنی مالاوی بازاڕێکی ئۆنلاینە کە گرنگی بە ئاسانکاری بازرگانی لەناو وڵاتدا دەدات. ئامانجی پێشخستنی هەردوو بازرگانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتییە، ڕێگە بە کڕیاران و فرۆشیاران دەدات لە ڕێگەی پلاتفۆرمەکەیەوە بە ئاسانی کارلێک بکەن. 4. AfriTrade (www.afritrade.net/malawi): AfriTrade بەڕێوەبەرایەتییەکی گشتگیری B2B یە کە لیستی ئەو کۆمپانیایانە لەخۆدەگرێت کە لە کەرتە جیاوازەکاندا کاردەکەن لە سەرانسەری ئەفریقا، لەنێویاندا مالاوی. وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ بۆ ئەو بزنسانەی کە بەدوای دەرفەتی بازرگانی نوێدا دەگەڕێن کاردەکات. 5. eDarussalam (www.edarussalam.com): لە کاتێکدا بە شێوەیەکی سەرەکی وڵاتانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا دەکاتە ئامانج، eDarussalam لیستەکانی بازرگانی وڵاتانی دراوسێی وەک مالاوی لەخۆدەگرێت. ئەم پلاتفۆرمە بازرگانی سنووربەزێن ئاسان دەکات لە ڕێگەی بەستنەوەی دابینکەرانی ئەگەری لەگەڵ ئەو کڕیارانەی کە بەدوای بەرهەم یان خزمەتگوزاری تایبەتدا دەگەڕێن. ئەم پلاتفۆرمە B2B سەرچاوەی بەنرخ پێشکەش بەو کۆمپانیایانە دەکەن کە دەیانەوێت تۆڕەکانیان فراوان بکەن یان هاوبەشی بازرگانی نوێ لە بازاڕی مالاویدا بدۆزنەوە. تکایە ئاگاداربن کە هەمیشە باشترە پێش ئەنجامدانی هەر مامەڵەیەکی بازرگانی بە وردی لێکۆڵینەوە لە هەر پلاتفۆرمێک بکەیت بۆ دڵنیابوون لە شەرعیەت و متمانەپێکراوی.