TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

ئازەربایجان کە بە فەرمی بە کۆماری ئازەربایجان ناسراوە، وڵاتێکە کە دەکەوێتە یەکتربڕینی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا. ئازەربایجان لە ڕۆژهەڵاتەوە هاوسنوورە لەگەڵ دەریای خەزەر، لە باکوورەوە ڕووسیا، لە باکووری ڕۆژئاوا، جۆرجیا، لە ڕۆژئاوای ئەرمینیا و لە باشووری ئێرانەوە، لە ڕووی ستراتیژییەوە لە ڕووی جوگرافی و جیۆپۆلەتیکییەوە پێگەیەکی ستراتیژی هەیە. ڕووبەری ئازەربایجان نزیکەی ٨٦٦٠٠ کیلۆمەتری چوارگۆشەیە و نزیکەی ١٠ ملیۆن کەسی تێدایە. پایتەختی شاری باکۆیە کە هەم وەک ناوەندی ئابووری و هەم وەک ناوەندی ڕۆشنبیری کاردەکات. ئەم وڵاتە خاوەنی میراتێکی مێژوویی دەوڵەمەندە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ پێش ئێستا بە کاریگەرییەکانی ئیمپراتۆریەتی جۆراوجۆری وەک فارسی و خەلافەتە ئیسلامییە عەرەبییەکان و تزارەکانی ڕووسیا. پێشتر ئازەربایجان بەشێک بوو لە یەکێتی سۆڤیەت بەڵام لە ساڵی ١٩٩١ سەربەخۆیی بەدەستهێنا، لەو کاتەوە گۆڕانکاری سیاسی و ئابووری بەرچاوی بەخۆیەوە بینی. حکومەت سیستەمی نیمچە سەرۆکایەتی پەیڕەو دەکات کە هەم سەرۆکێکی هەڵبژێردراو و هەم سەرۆک وەزیرانی تێدایە. ئابووری وڵاتەکە زۆر پشت بە بەرهەمهێنان و هەناردەکردنی نەوت دەبەستێت بەهۆی یەدەگی بەرفراوانی لە کێڵگە دەریاییەکان کە دەکەوێتە ژێر دەریای خەزەرەوە. لە ساڵانی ڕابردوودا هەوڵەکان دراوە بۆ هەمەچەشنکردنی ئابووری لە ڕێگەی پێشخستنی کەرتەکانی وەک گەشتیاری و کشتوکاڵ. کولتوور لە کۆمەڵگای ئازەربایجاندا ڕۆڵێکی بەرچاوی هەیە. مۆسیقای نەریتی ئازەربایجان ئامێری ناوازەی وەکو تار (ئامێری تار) لەگەڵ مێلۆدی جیاواز کە بە موغام ناسراوە بەکاردەهێنێت. هەروەها فەرشەکان بەهۆی کارە دیزاینە ئاڵۆزەکانیانەوە بەهایەکی زۆریان هەیە – فەرشی ئازەربایجان لەلایەن یونسکۆوە وەک شاکارێکی میراتی نامەعنەوی ناسراوە. دەرفەتەکانی گەشتیاری لەم نەتەوە هەمەچەشنەدا زۆرن: باکو شانازی بە تەلارسازی مۆدێرن دەکات کە تێکەڵ بە بینا مێژووییەکانی وەک تاوەری کچان کراوە؛ پارکە نەتەوەییەکەی گۆبوستان پترۆگلیفی کۆن پێشکەش دەکات کە هونەری بەردی پێش مێژوو پیشان دەدات؛ لە کاتێکدا ناوچەی گابالا سەردانکەران بە شوێنی خلیسکێنە لە نێوان دیمەنە جوانەکانی شاخەکاندا بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. لە کۆتاییدا، ئازەربایجان بەهۆی شوێنی ستراتیژییەکەیەوە جیاوازە کە پردێک لە نێوان ئەوروپا و ئاسیادا هەیە لەگەڵ میراتە مێژووییە دەوڵەمەندەکانی، ئابوورییەکی گەشەسەندوو کە بەهۆی کەرتی وزەوە دەجووڵێت و کولتوورێکی زیندوو. بەردەوامە لە گەشەکردن و ڕاکێشانی سەرنجی نێودەوڵەتی لەکاتێکدا هەوڵدەدات بەرەو مۆدێرنیزاسیۆن لە هەمان کاتدا پاراستنی نەریتە ناوازەکانی.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەوقاز لە ئۆراسیا. ئەو دراوەی لە ئازەربایجان بەکاردێت پێی دەوترێت ماناتی ئازەربایجانی (AZN). مانات لە ساڵی ١٩٩٢ وەک دراوی فەرمی ئازەربایجان ناسێندرا، دوای بەدەستهێنانی سەربەخۆیی لە یەکێتی سۆڤیەت. هێما بۆ ماناتی ئازەربایجان 2 یە و دابەش کراوە بەسەر 100 qəpik. دراوی بانکی بە جۆرەکانی ١، ٥، ١٠، ٢٠، ٥٠ و ١٠٠ مانات بەردەستە. دراوەکان بە بەهاکانی 1، 3، 5،10،20 و qəpik دێن. ئازەربایجان بانکی ناوەندی هەیە بە ناوی بانکی ناوەندی کۆماری ئازەربایجان (CBA) کە دراوەکەی بەڕێوە دەبات. CBA ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پاراستنی سەقامگیری مانات بە ڕێکخستنی دابینکردنی و کۆنترۆڵکردنی هەڵاوسان. نرخی ئاڵوگۆڕی ئاڵوگۆڕی ماناتی ئازەربایجان لە بەرامبەر دراوە سەرەکییەکانی دیکەی وەک دۆلاری ئەمریکی یان یۆرۆدا دەگۆڕێت. گرنگە پێش گۆڕینی هەر دراوێکی بیانی بۆ مانات یان بە پێچەوانەوە، ڕێژەی ئێستا بپشکنیت. لە ساڵانی ڕابردوودا ئازەربایجان بەهۆی یەدەگی نەوت و وەبەرهێنان لە پیشەسازییە جیاوازەکان لەوانەش گەشتیاری و کشتوکاڵ گەشەی ئابووری بەخۆیەوە بینیوە. ئەمەش بەشداری کردووە لە سەقامگیری و متمانە بە دراوی ناوخۆیی خۆیان بە هەمان شێوە. بە گشتی بارودۆخی دراوی ئازەربایجان لەگەڵ بەکارهێنانی ماناتی ئازەربایجان ڕەنگدانەوەی گەشەسەندنی ئابووری وڵات و هەوڵەکانی بەرەو پاراستنی سەقامگیری لەناو بازاڕە داراییەکانیدایە.

نرخی یاسایی لە ئازەربایجان ماناتی ئازەربایجانییە (هێمای: 1، کۆدی دراو: AZN). سەبارەت بە نرخی نزیکەی ئاڵوگۆڕی ماناتی ئازەربایجان بەرامبەر بە دراوە سەرەکییەکانی جیهان، لێرەدا چەند نموونەیەک دەخەینەڕوو: 1 ماناتی ئازەری (AZN) بە نزیکەیی یەکسانە بە: - 0.59 دۆلاری ئەمریکی (USD) - 0.51 یۆرۆ (یۆرۆ) - 45.40 ڕوبڵی ڕووسی (RUB) - 6.26 یوانی چینی ڕێنمینبی (CNY) تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانەی ئاڵوگۆڕکردن ڕەنگە جیاواز بن و هەمیشە باشترە پێش ئەوەی هەر گۆڕانکارییەک یان مامەڵەیەک بکەیت، لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی داراییەوە بزانیت بۆ زانینی نوێترین نرخەکان.

ئازەربایجان دەکەوێتە ناوچەی قەفقازی باشوور، بە درێژایی ساڵ چەندین جەژنی گرنگ بەڕێوەدەبات. یەکێک لە ڕووداوە گرنگەکان، نۆڤروز بایرامی، ئاهەنگی سەری ساڵی فارسییە. نۆڤرۆز سەرەتای وەرزی بەهارە و هێمای نوێبوونەوە و لەدایکبوونەوە. مرۆڤەکان خەریکی نەریتی جۆراوجۆرن وەک بازدان بەسەر ئاگردا بۆ پاککردنەوەی خۆیان لە گوناهەکانی ڕابردوو و سەردانیکردنی ئازیزان بۆ ئاڵوگۆڕی دیاری. ئەم جەژنە جەخت لەسەر یەکڕیزی دەکاتەوە و کۆمەڵگاکان کۆدەکاتەوە. ئاهەنگێکی گرنگی دیکە ڕۆژی سەربەخۆیی نیشتمانییە کە لە ١٨ی ئۆکتۆبەردا بەڕێوەدەچێت. ئەم ڕۆژە یادی ڕزگاربوونی ئازەربایجان لە ژێر دەسەڵاتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٩١ دەکرێتەوە، خەڵک بەشداری لە نمایش و کۆنسێرت و نمایشە کولتوورییەکان دەکەن بۆ ڕێزلێنان لە سەربەخۆیی وڵاتەکەیان. ٩ی ئایار ڕۆژی سەرکەوتنە لە ئازەربایجان کاتێک خەڵک ڕێز لەو کەسانە دەگرن کە لە جەنگی جیهانی دووەمدا دژی ئەڵمانیای نازی شەڕیان کردووە. پێشمەرگە دێرینەکان لە سەرانسەری وڵاتدا بە ڕێوڕەسمەکان ڕێزیان لێدەگیرێت لەکاتێکدا خەڵک تاجە گوڵینە لەسەر یادگارییەکان دادەنێن بۆ یادکردنەوەی سەربازە کەوتووەکان. ڕۆژی کۆمار لە ٢٨ی ئایاردا ئاهەنگی دامەزراندنی کۆماری دیموکراتی ئازەربایجان لە ساڵی ١٩١٨ دەگێڕێت – یەکێکە لە یەکەم کۆمارە دیموکراتییەکانی ئاسیا پێش لکاندنی سۆڤیەت. میللەت ڕێز دەگرێ بە ڕێکخستنی نمایش و نمایشی یارییە ئاگرینەکان و کۆنسێرت و چالاکییە جەژنییەکانی دیکە لە سەرانسەری وڵاتدا. گوربان بایرامی یان جەژنی قوربان یەکێکی دیکەیە لە جەژنە گرنگەکان کە موسڵمانانی ئازەربایجان لە سەرانسەری جیهاندا بەڕێوەی دەبەن. یادی ئیرادەی پێغەمبەر ئیبراهیم بۆ قوربانیکردنی کوڕەکەی وەک کردەوەیەکی گوێڕایەڵی بەرامبەر بە خودا. خێزانەکان ئاژەڵ دەکەنە قوربانی و گۆشت لە نێوان خزم و کەسانی کەمتر بەختەوەردا دابەش دەکەن وەک ئاماژەیەک بۆ بەزەیی و بەخشندەیی. ئەم بۆنە جەژنانە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری ئازەربایجان و هەروەها گەشتە مێژووییەکەی بەرەو سەربەخۆیی پیشان دەدەن.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەفقاز، لە ڕۆژهەڵاتەوە هاوسنوورە لەگەڵ دەریای خەزەر. ئابوورییەکی گەشەسەندووی هەیە، بە پلەی یەکەم بەهۆی هەناردەکردنی نەوت و گازەوە. بازرگانی ڕۆڵێکی بەرچاوی لە ئابووری ئازەربایجاندا هەیە. ئەم وڵاتە لە پەیوەندییە بازرگانییە بەرفراوانەکاندا لەگەڵ وڵاتانی جۆراوجۆر لە سەرانسەری جیهاندا هەیە. هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی بریتین لە ڕووسیا، تورکیا، ئیتاڵیا، ئەڵمانیا، چین، هۆڵەندا، سویسرا و ئۆکرانیا. کەرتی هەناردەکردن بە نەوت و بەرهەمە نەوتییەکان زاڵە کە زۆربەی هەناردەکردنی ئازەربایجان پێکدەهێنن. نەوتی خاو بەشێکی بەرچاو لەم کەرتە پێکدەهێنێت. هەناردەکردنی سەرەکی دیکە بریتین لە غازی سروشتی و کاڵا جۆراوجۆرەکانی نانەوتی وەک قوماشی پەتۆ و بەرهەمە کشتوکاڵییەکان. لە ساڵانی ڕابردوودا ئازەربایجان هەوڵی داوە بۆ هەمەچەشنکردنی هەناردەکردنی لە دەرەوەی نەوت و گاز لە ڕێگەی پێشخستنی کەرتەکانی غەیرە نەوتی وەک کشتوکاڵ، گەشتیاری، تەکنەلۆژیای زانیاری (IT) و پیشەسازی سووک. ئەم ستراتیژییە هەمەچەشنکردنە ئامانجی کەمکردنەوەی پشتبەستن بە پیشەسازییە تەقلیدییەکانە لە هەمان کاتدا سەرچاوەی داهاتی بەردەوامتر دروست دەکات. هاوردەکردن بۆ ئازەربایجان پێکدێت لە بەکارهێنانی ئامێر و ئامێرەکان بۆ پڕۆژەکانی گەشەپێدانی پیشەسازی لەگەڵ کاڵای بەکاربەری وەک ئامێری ئەلیکترۆنی یان ئۆتۆمبێل. هەروەها بەرهەمە خۆراکیەکان هاوردە دەکرێن بەهۆی هەندێک سنووردارکردنی ناوخۆیی لە بەرهەمهێنانی کشتوکاڵیدا. ئازەربایجان بەشێکە لە چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی ناوچەیی وەکو GUAM (رێکخراوی دیموکراسی و گەشەپێدانی ئابووری)، ECO (رێکخراوی هاوکاری ئابووری)، TRACECA (رێڕەوی گواستنەوە ئەوروپا-قەفقاز-ئاسیا)، هتد، کە ڕێگەی زیاتر بۆ فراوانکردنی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ دابین دەکەن وڵاتەکان. سەرەڕای ئەوەش، ئازەربایجان چالاکانە بەشداری لە ڕێکخراوە بازرگانییە جیهانییەکانی وەک ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO) دەکات بۆ بەهێزکردنی پەیوەندییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکانی لە هەمان کاتدا کاردەکات بۆ پەسەندکردنی ڕێساکانی ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی لەسەر ئاستی نیشتمانی. بە گشتی ئازەربایجان بەردەوامە لە کارکردن بۆ بەرزکردنەوەی کەرتە غەیرە نەوتییەکانی لە هەمان کاتدا ژینگەی بازرگانی خۆی باشتر دەکات لە ڕێگەی چاکسازییەوە کە ئامانجیان ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانییە. پابەندبوونی حکومەت بە هەمەچەشنکردنی ئابووری ئاماژەیەکی باشە بۆ پەرەپێدانی سەقامگیری درێژخایەن شانبەشانی تواناکانی گەشەی بەردەوام لەناو ئابووری ئازەربایجاندا.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەفقاز، خاوەنی میراتێکی دەوڵەمەندی کولتووری و سامانە سروشتییە جۆراوجۆرەکانە. پێگەی ستراتیژی وڵاتەکە وەک پردێک لە نێوان ئەوروپا و ئاسیادا، توانای بەرچاو بۆ گەشەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی دەخاتە ڕوو. یەکێک لە خاڵە بەهێزە سەرەکییەکانی ئازەربایجان لە یەدەگی زۆری نەوت و گازدایە. وڵاتەکە چالاکانە پەرەی بە کەرتی وزەی خۆی داوە، کە بووەتە بەشدارێکی سەرەکی لە ئابوورییەکەیدا. ئازەربایجان وەک هەناردەکاری سەرچاوەکانی وزە توانیویەتی پەیوەندی بازرگانی بەهێز لەگەڵ وڵاتانی جیهان دروست بکات، ئەمەش بەشداری لە گەشەکردنی بازاڕی بازرگانی دەرەکیدا کردووە. ئازەربایجان جگە لە نەوت و گاز، خاوەنی سەرچاوە سروشتییە بەنرخەکانی دیکەی وەک کانزا و بەرهەمە کشتوکاڵییەکانە. پیشەسازی کانگاکان بە خێرایی گەشە دەکات و وەبەرهێنانی بیانی بۆ خۆی ڕادەکێشێت و دەرفەت بۆ هەمەچەشنکردنی هەناردەکردن دەڕەخسێنێت. جگە لەوەش، کشتوکاڵ ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ئابووری ئازەربایجان، کە توانای فراوانکردنی هەناردەکردنی میوە، سەوزە، بەرهەمە شیرەمەنیەکان و کەلوپەلی کشتوکاڵی دیکە پێشکەش دەکات. هەروەها شوێنی ستراتیژی ئازەربایجان بەدرێژایی ڕێگا سەرەکییەکانی گواستنەوە کە ئەوروپا بە ئاسیای ناوەڕاستەوە دەبەستێتەوە، ئاسۆی بازرگانییەکەی بەرز دەکاتەوە. وەبەرهێنانێکی بەرچاوی لە پڕۆژەکانی ژێرخانی وەک ڕێگاوبان، هێڵی ئاسن، بەندەر، و فڕۆکەخانەکاندا کردووە کە ئاسانکاری بۆ گواستنەوە لە ناوخۆی وڵات و هەروەها بازرگانی نێودەوڵەتی دەکات. ئەم پەیوەندییە سوودێک بۆ ئەو بازرگانانە دەڕەخسێنێت کە دەیانەوێت دەستیان بگات بە هەردوو بازاڕی ئەوروپا و ئەوانەی لە ڕۆژهەڵاتی دوورترەوەن. حکومەتی ئازەربایجان گرنگی ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی لە ڕێگەی چاکسازی ئابووری بە ئامانجی باشترکردنی ژینگەی بازرگانی دەناسێت. دەستپێشخەرییەکانی وەک هاندان بۆ باج بۆ وەبەرهێنەران جێبەجێ کراون بۆ دروستکردنی هەلومەرجی لەبار بۆ چالاکییە بازرگانییەکان لە کەرتە جیاوازەکاندا لەوانەش پیشەسازییەکانی بەرهەمهێنان وەکو قوماش. هەروەها, کەرتی گەشتیاری توانایەکی گەورەی هەیە بەهۆی میراتی دەوڵەمەندی کولتووری ئازەربایجان و دیمەنە جۆراوجۆرەکانی لەوانەش شوێنە مێژووییەکانی وەک کۆمەڵگەی شێخ سەفی ئەلدین خانیگا یان سەرسوڕهێنەرە سروشتییەکانی وەک پارکە نەتەوەییەکەی گۆبوستان. داهاتی دراوی بیانی لە بواری گەشتیاریدا لە ساڵانی ڕابردوودا بە شێوەیەکی بەردەوام زیاد دەکات و گەشتیارانی زیاتر ئارەزووی گەڕانیان بەم شوێنە ناوازەیەدا نیشانداوە. لە دەرئەنجامدا, ئازەربایجان بەهۆی سەرچاوە سروشتییە بەنرخەکانی و شوێنی ستراتیژی و سیاسەتە دۆستەکانی وەبەرهێنانەوە، توانایەکی بەرچاو بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی خۆی نیشان دەدات. بە بەکارهێنانی ئەم خاڵە بەهێزانە، هەمەچەشنکردنی بەرهەم و بازاڕەکانی هەناردەکردن و پەرەپێدانی هاوبەشی لەگەڵ وەبەرهێنەرانی نێودەوڵەتی، ئازەربایجان دەتوانێت زیاتر پۆتانسێلی گەشەی ئابووری لە ڕێگەی بازرگانی دەرەکییەوە بکاتەوە.

هەڵبژاردنی بەرهەمە بەناوبانگەکان بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە ئازەربایجان پێویستی بە ڕەچاوکردنی وردی هۆکارە جیاوازەکان هەیە. ئەمانەی خوارەوە چەند خاڵێکی سەرەکین کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن لەکاتی هەڵبژاردنی شتومەکی گەرم فرۆشراو بۆ هەناردەکردن: 1- لێکۆڵینەوە لە بازاڕ: سەرەتا بە تێگەیشتنێکی ورد لە بازاڕی ئازەربایجان دەست پێ بکە، لەوانەش ئارەزوو و داواکاری و ڕەوتەکانی. شیکاری بکە کە کام پیشەسازی توانای گەشەکردنی بەرزی هەیە و بەشە بەکاربەری ئامانجدار دەستنیشان بکە. 2. ڕەچاوکردنی هۆکارە کولتوورییەکان: لە کاتی هەڵبژاردنی بەرهەمەکاندا هەستیاری و نەریتی کولتووری ئازەربایجان لەبەرچاو بگرن. دڵنیابە لەوەی کە شتە هەڵبژێردراوەکانت گونجاون و لەگەڵ داب و نەریتی ناوخۆییدا دەگونجێن. 3. دیاریکردنی بازاڕە تایبەتەکان: بەدوای بازاڕە تایبەتەکاندا بگەڕێ کە سوودیان لێ وەرنەگیراوە یان کەم خزمەتگوزارییان پێدراوە لەناو ئابووری ئازەربایجاندا کە خواست زۆرە بەڵام دابینکردن سنووردارە. ئەمەش ڕێگەت پێدەدات خۆت وەک دابینکەرێکی ناوازە جێگیر بکەیت و سوودێکی کێبڕکێی مسۆگەر بکەیت. 4. سوودوەرگرتن لە سوودی کێبڕکێ: هەڵسەنگاندن بۆ خاڵە بەهێزەکانی کۆمپانیاکەتان بکەن، وەکو کاریگەری تێچوون، کوالیتی، یان تایبەتمەندییە ناوازەکانی بەرهەمەکانتان کە دەتوانن پێشەنگی کێبڕکێتان پێ بدەن بە بەراورد بە پێشکەشکردنی بازاڕی ئێستا. 5. شیکردنەوەی ڕکابەرەکان: لێکۆڵینەوە لە مەودای بەرهەم و ستراتیژییەکانی ڕکابەرەکان بکە بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر خۆت جیا بکەیتەوە بە پێشکەشکردنی شتێکی جیاواز یان باشتر لەوەی کە پێشتر لە بازاڕدا بەردەستە. . 7.تەرکیز لەسەر کۆنترۆڵی کوالیتی و بڕوانامەدان: دڵنیابە لەوەی کە هەر بەرهەمێک کە هەڵیدەبژێریت ستانداردە کوالیتییە پەیوەندیدارەکانی تێدایە و بڕوانامەی پێویستی هەیە کە لە ئازەربایجان وەرگیراوە. پابەندبوونی توند بە ڕێساکان نەک تەنها یارمەتیدەر دەبێت بۆ دامەزراندنی متمانە بەڵکو ڕێگری دەکات لە هەر ئاڵۆزیەکی یاسایی لە کاتی هاوردەکردندا. 8.گونجاندن لەگەڵ ستراتیژی نرخدانان: پەرەپێدانی ستراتیژی نرخدانان بە لەبەرچاوگرتنی نرخی ئاڵوگۆڕی دراوی ناوخۆیی، یەکسانی هێزی کڕین؛ ئەمەش ڕێگەت پێدەدات نرخە کێبڕکێکارەکان دابنێیت و لە هەمان کاتدا ڕێژەی قازانجیش بپارێزیت 9.هەوڵەکانی بازاڕکردن و پەرەپێدان: بەو پێیە پلانی هەوڵەکانی بازاڕکردن دابنێ - کەناڵە ئۆنلاینەکان (سۆشیال میدیا) ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە نێوان بەکارهێنەرانی ئازەربایجانی شارەزای تەکنەلۆژیا. هاوکاری لەگەڵ دابەشکەرانی ناوخۆیی یان بریکارەکانی شارەزا لە بازاڕی ئازەربایجان بکەن بۆ دڵنیابوون لە پەرەپێدانی کاریگەرانەی بەرهەمەکانتان. 10.ڕێبازی نەرم و نیان: لە کۆتاییدا، بە گونجاو بمێنەرەوە و کراوە بێت بۆ گۆڕانکاری. بە بەردەوامی هەڵسەنگاندن بۆ داواکارییەکانی بازاڕ، ڕەوتەکان، فیدباکەکانی کڕیاران بکەنەوە؛ ئەمەش یارمەتیت دەدات بەپێی پێویست ڕیزبەندی بەرهەمەکانت تویک بکەیت و لە پێش ڕکابەرەکانەوە بمێنیتەوە. بە جێبەجێکردنی ئەم ڕێنماییانە دەتوانیت بڕیاری ئاگادارانە بدەیت سەبارەت بە هەڵبژاردنی بەرهەمە بەناوبانگەکان بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە ئازەربایجان کە ئەگەری سەرکەوتنیان زیاترە.

ئازەربایجان کە دەکەوێتە سەر یەکتربڕینەکانی ئەوروپای ڕۆژهەڵات و ڕۆژئاوای ئاسیا، بە تێکەڵەیەکی ناوازەی کولتوور و نەریتەکانی ناسراوە. بە ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ١٠ ملیۆن کەس، تایبەتمەندی کڕیارانی وڵاتەکە ڕەنگدانەوەی میراتی هەمەچەشنی وڵاتەکەیە. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی کڕیار لە ئازەربایجان میواندارییە. ئازەربایجانییەکان بە سروشتی گەرم و گوڕ و پێشوازیکردن لە میوانەکان ناسراون. باو و ئاساییە کە خواردن و خواردنەوە و شوێنی نیشتەجێبوون پێشکەش بە سەردانکەران بکەن وەک نیشانەی ڕێز و بەخشندەیی. بۆ ئەو بزنسانەی کە لە ئازەربایجان کاردەکەن، گرنگە ئەم میواندارییە بە گرنگیدان بە پێداویستییەکانی کڕیاران و دڵنیابوون لە ئەزموونێکی ئەرێنی کڕیاران بەرامبەر بکرێتەوە. یەکێکی تر لە تایبەتمەندییە گرنگەکان، جەختکردنەوە لەسەر پەیوەندییە کەسییەکانە. دروستکردنی متمانە لە ڕێگەی کارلێکی ڕووبەڕوو لە کولتوری ئازەربایجاندا زۆر گرنگە، ئەمەش بەو مانایەیە کە مامەڵە بازرگانییەکان زۆرجار پشت بە پەیوەندی بەهێز لەگەڵ کڕیاران دەبەستن. ڕەنگە لە سەرەتادا کاتێکی زۆری پێبچێت بۆ دامەزراندنی ئەم پەیوەندییانە، بۆیە لە کاتی بازرگانیکردن لە ئازەربایجاندا سەبر و خۆڕاگری پێویستە. کاتێک باس لە تابۆ یان هەستیاری کولتووری دەکرێت، چەند شتێک هەیە کە پێویستە بازرگانەکان لەبەرچاویان بگرن لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ کڕیارە ئازەربایجانییەکان. یەکەم: گرنگە ئاگاداری کۆدی جل و بەرگ بیت کاتێک چاوت بە کڕیارەکان یان کڕیارەکان دەکەوێت کە توندتر پابەندن بە بیروباوەڕی ئیسلامی نەریتییەوە. لەبەر ڕێزگرتن لە داب و نەریتی ناوخۆیی دوور بکەوەرەوە لە لەبەرکردنی جل و بەرگی ئاشکراکەر یان نەشیاو. سەرەڕای ئەوەش، پێویستە بە وریاییەوە پەیوەندی بە خواردنەوەی کحولەوە بکرێت چونکە ئازەربایجان دانیشتووانێکی زۆرینەیان موسڵمانە کە ڕەنگە هەندێک کەس سنووردارکردنی ئایینی لە دژی خواردنەوەی کحول ڕەچاو بکەن. لە کۆتاییدا، پێویستە لە کاتی کۆبوونەوە بازرگانییەکان دوور بکەونەوە لە گفتوگۆکانی پەیوەست بە بابەتگەلی سیاسی هەستیار وەک ناکۆکی خاکی یان ململانێی مێژوویی چونکە ئەم پرسانە دەتوانن بابەتگەلێکی سۆزداری بن کە دەتوانن تاکەکان توڕە بکەن. لە کۆتاییدا، تایبەتمەندییەکانی کڕیارانی ئازەربایجان لە دەوری میوانداری دەسوڕێنەوە، نیشاندانی بەهای بەرز بەرەو پەیوەندییە کەسییەکان کڕیارانی ئازەربایجان.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەفقاز و لە ڕۆژهەڵاتەوە سنوورەکانی لەگەڵ دەریای خەزەرەوەیە. حکومەتی ئازەربایجان کۆمەڵێک ڕێوشوێنی جێبەجێ کردووە بۆ دڵنیابوون لە بەڕێوەبردنی کارامەی گومرگی و ئاسانکاری بۆ ڕەوتی بازرگانی. سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی لە ئازەربایجان لەلایەن لیژنەی گومرگی دەوڵەتەوە سەرپەرشتی دەکرێت. ڕۆڵی سەرەکیی بریتییە لە جێبەجێکردنی یاسای گومرگی و کۆکردنەوەی باج و باج لەسەر هاوردە و هەناردەکردن و ڕێگریکردن لە چالاکییەکانی قاچاخچێتی و پێشخستنی ئاسانکاری بازرگانی. SCC بەندەری جۆراوجۆری چوونە ژوورەوە بەڕێوەدەبات لەوانە فڕۆکەخانەکان، بەندەرەکان، سنوورە وشکانییەکان، و ناوچە ئابوورییە ئازادەکان. بۆ ئەو گەشتیارانەی کە دەچنە ناو ئازەربایجان یان دەردەچن، چەندین ڕەچاوکردنی گرنگ هەیە: 1. کۆنتڕۆڵی کۆچبەری: پێویستە سەرجەم سەردانکەرەکان خاوەنی پاسپۆرتێکی کارا بن کە لە بەرواری چوونە ژوورەوەیانەوە بەلایەنی کەمەوە ماوەی شەش مانگە. زۆر گرنگە دڵنیا بیت لەوەی کە بەڵگەنامەکانی گەشتەکەت بە ڕێکوپێکین پێش ئەوەی بگەیتە خاڵە سنوورییەکان. 2. ڕاگەیاندنی کاڵاکان: پێویستە گەشتیاران کەلوپەلی تایبەتی خۆیان وەک کەلوپەلی بەنرخ یان بڕە پارەیەکی زۆر لە هەندێک سنوور زیاتر ڕابگەیەنن کە یاسای ئازەربایجان سەپێنراوە. ڕانەگەیاندنی شتومەکەکان بە دروستی لەوانەیە ببێتە هۆی سزا یان دەستبەسەرداگرتن. 3. شتومەکی قەدەغەکراو: ڕێسای تایبەت هەیە سەبارەت بە کاڵا قەدەغەکراوەکانی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە ئازەربایجان، لەوانە چەک، تەقەمەنی، ماددە هۆشبەرەکان، بەرهەمی ساختە، کەرەستەی مەترسیدار لەنێو ئەوانی تردا. زۆر گرنگە پێش گەشتکردن خۆت بەم سنووردارکردنانە ئاشنا بکەیت. 4- باج و باج: هەندێک کاڵا کە لە هەندێک ئاستدا تێدەپەڕن، ڕەنگە لەکاتی گەیشتنیان بۆ ئازەربایجان باجی هاوردە و باجیان لەسەر بخرێت. بە هەمان شێوە بۆ هەناردەکردنی کاڵاکان لە دەرەوەی سنوورە دیاریکراوەکان کە باجی هەناردەکردنیش لەوانەیە جێبەجێ بکرێت. 5.ڕێساکانی کەرەنتینە: بۆ پاراستن لە ئافات یان نەخۆشی کە ڕەنگە زیان بە کشتوکاڵ یان تەندروستی مرۆڤ بگەیەنێت؛ ڕێسای کەرەنتینە هەیە کە هاوردەکردنی ئاژەڵ یان ڕووەک بۆ ئازەربایجان بەڕێوەدەبات. ڕەنگە بەپێی ئەو ڕێسای فۆرماڵی وەک بڕوانامەی ڤێتێرنەری پێویست بێت . هەمیشە واباشە پێش گەشتکردن لە باڵیۆزخانە یان کونسوڵخانەی ئازەربایجان لە وڵاتی نیشتەجێبوونت بزانیت بۆ وەرگرتنی نوێترین زانیاری و پێداویستییەکان. پابەندبوون بە ڕێسا و ڕێکارەکانی گومرگی یارمەتیدەر دەبێت بۆ دڵنیابوون لە چوونە ژوورەوە یان دەرچوونێکی بێ کێشە لە ئازەربایجانەوە، ئەمەش ڕێگەت پێدەدات چێژ لە سەردانەکەت بۆ ئەم وڵاتە سەرنجڕاکێشە وەربگریت.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەفقاز، بە سامانە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی ناسراوە، بەتایبەتی لە پیشەسازیی نەوت و گازدا. ئازەربایجان وەک وڵاتێکی بەرهەمهێنەری نەوت، بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی بەکاربردنی ناوخۆیی، زۆر پشت بە هاوردەکردن دەبەستێت. لە ڕووی باجی هاوردە و سیاسەتی باجەوە، ئازەربایجان سیستەمێکی جێبەجێ کردووە کە هەوڵدەدات پیشەسازییە ناوخۆییەکانی بپارێزێت و لە هەمان کاتدا بازرگانی نێودەوڵەتی بەرەوپێش ببات. حکومەتی ئازەربایجان باجی گومرگی و باج لەسەر کاڵا هاوردەکراوەکان بە پشتبەستن بە پۆلێنکردنیان لە چوارچێوەی کۆدی سیستەمی هاوسەنگ (HS)دا وەردەگرێت. ڕێژەی باجی گشتی بۆ زۆربەی بەرهەمەکان لە نێوان 5% بۆ 15% دەبێت، بەپێی ئەو پۆلەی کە دەکەونە ژێرەوە. بەڵام ڕەنگە هەندێک کاڵای سەرەکی وەک دەرمان و ئامێری پزیشکی ڕێژەی باج کەمتر یان سفر وەربگرن بۆ دڵنیابوون لە بەردەستبوونیان بە نرخێکی گونجاو. هاوکات زۆرجار شتومەکی لوکس وەک خواردنەوە کحولیەکان و بەرهەمە تووتنییەکان ڕووبەڕووی باجی زیاتر دەبنەوە. سەرەڕای ئەوەش، ئازەربایجان ڕێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی جیاواز و یەکێتییە ئابوورییەکانی وەک ڕووسیا، تورکیا، جۆرجیا، بێلاڕووس، کازاخستان، ئۆکرانیا دامەزراندووە بۆ پێشخستنی یەکگرتنی بازرگانی ناوچەیی. لە ئەنجامی ئەم ڕێککەوتنانەدا، ڕەنگە هاوردەکردن لەم وڵاتە هاوبەشانە سوودمەند بێت لە کەمکردنەوەی ڕێژەی گومرگی یان تەنانەت لە هەندێک حاڵەتدا بێ باج بێت. شایەنی باسە ئازەربایجان هەنگاوی بەرەو بەرزکردنەوەی کەشوهەوای وەبەرهێنانی خۆی ناوە بە پەیوەستبوون بە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکانی وەک ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO). ئەم ئەندامێتی یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی زیاتری سنووردارکردنی هاوردەکردن و پەرەپێدانی ژینگەیەکی بازرگانی ئازادکراوتر بۆ هەردوو کاڵا و خزمەتگوزاری. لە کۆتاییدا، ئازەربایجان باجی جیاواز لەسەر کاڵا هاوردەکراوەکان جێبەجێ دەکات بە پشتبەستن بە پۆلێنکردنیان لەناو سیستەمی کۆدی HS. لە کاتێکدا کە شتە سەرەکییەکان چێژ لە ڕێژەی کەمتر یان سفر باج وەردەگرن بۆ دڵنیابوون لە گونجاوی بۆ هاوڵاتیان؛ کاڵا لوکسەکان ڕووبەڕووی باجی زیاتر دەبنەوە. هەروەها وڵاتەکە چالاکانە بەشداری لە ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەییەکان دەکات لە هەمان کاتدا بەدوای یەکگرتنی زیاتر لەگەڵ تۆڕەکانی بازرگانی جیهانیدا دەگەڕێت لە ڕێگەی ئەندامێتی لە ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی.

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی قەفقازی باشووری ئۆراسیا، سیاسەتی باجی جۆراوجۆر جێبەجێ دەکات بۆ ڕێکخستنی کەرتی کاڵای هەناردەکردنی. ئامانجی حکومەت بەرەوپێشبردنی گەشەی ئابووری و کەمکردنەوەی پشتبەستن بە هەناردەکردنی نەوت و گاز و هەمەچەشنکردنی ئابووری وڵاتەکەیە. یەکێک لە سیاسەتە سەرەکییەکانی باج کە کاریگەری لەسەر کاڵاکانی هەناردەکردن لە ئازەربایجان هەیە، باجی بەهای زیادکراو (VAT)ە. بەگشتی کاڵا هەناردەکراوەکان لە پێدانی باجی زیادە بەخشراون. ئەمەش بەو مانایەیە کە هەناردەکاران پێویست ناکات لە کاتی فرۆشتنی بەرهەمەکانیان لە دەرەوەی وڵات پارەی باجی زیادە لەخۆ بگرن. بەڵام گرنگە هەناردەکاران بەڵگەنامە و بەڵگەی دروستی بارکردن یان گواستنەوە پێشکەش بکەن بۆ ئەوەی بیسەلمێنن کە بەڕاستی کاڵاکانیان هەناردە کراون بۆ ئەوەی چێژ لەم لێخۆشبوونە وەربگرن. سیاسەتێکی دیکەی باجی بەرچاو کە پەیوەندی بە کاڵای هەناردەکردنەوە هەیە، باجی گومرگی یان باج. ئازەربایجان ڕێژەی باجی تایبەتی هەیە بۆ جۆرە جیاوازەکانی کاڵا کە هەناردە دەکرێن. ئەم ڕێژانە بەپێی پۆلی بەرهەمەکان دەگۆڕێت و لەسەر بنەمای ستانداردە نێودەوڵەتییەکان وەک کۆدی سیستەمی هاوسەنگ (کۆدی HS) دامەزراوە. هەناردەکاران دەبێت ڕاوێژ لەگەڵ دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان بکەن یان پلاتفۆرمی ئۆنلاین بەکاربهێنن کە لەلایەن حکومەتەوە دابینکراون بۆ دیاریکردنی ڕێژەی گومرگی ورد کە بۆ بەرهەمە تایبەتەکانیان بەکاردەهێنرێت. سەرەڕای ئەوەش، ئازەربایجان بەپێی یاساکانی وەبەرهێنانی خۆی هەندێک هاندان و لێخۆشبوون بۆ هەناردەکاران پێشکەش دەکات. حکومەت سیاسەتی باجی ئیمتیازاتی جێبەجێ کردووە کە کۆمپانیاکانی سەرقاڵی هەناردەکردنی غەیرە نەوت دەتوانن سوودمەند بن لە کەمکردنەوەی ڕێژەی باجی داهاتی کۆمپانیاکان یان بە تەواوی لە باجی قازانج بە تەواوی لێخۆشبوون. ئەم هاندانانە ئامانجیان ڕاکێشانی وەبەرهێنانی ڕاستەوخۆی بیانییە بۆ کەرتەکانی غەیرە نەوت و بەرزکردنەوەی پیشەسازییەکانی هەناردەکردن. گرنگە کە تاکەکان یان کۆمپانیاکانی بەشدار لە هەناردەکردنی کاڵا لە ئازەربایجانەوە ئاگاداربن لە هەر گۆڕانکارییەک یان هەموارکردنێک کە لەلایەن حکومەتەوە سەبارەت بە سیاسەتەکانی باج ئەنجامدراوە. ڕاوێژکاری لەگەڵ ژوورە بازرگانییە ناوخۆییەکان، کۆمەڵە بازرگانییەکان، یان داوای ئامۆژگاری پیشەیی ڕەنگە یارمەتیدەر بێت لە تێپەڕین بەناو تەحەددیاتی ئەگەری پەیوەست بە تێگەیشتن و پابەندبوون بەم ڕێسا باجانە بە شێوەیەکی کارا.

ئازەربایجان کە دەکەوێتە یەکتربڕینەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا، وڵاتێکە بە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و سامانە سروشتییە بەرفراوانەکانی ناسراوە. بە مەبەستی ئاسانکاری بازرگانی نێودەوڵەتی و دەستەبەرکردنی ستانداردی کوالیتی هەناردەکردنی، ئازەربایجان سیستەمێکی بڕوانامەی هەناردەکردنی دامەزراندووە. بڕوانامەی هەناردەکردن لە ئازەربایجان لەلایەن پشکنینی دەوڵەتی کۆنترۆڵی ڤێتێرنەری بۆ کاڵای هاوردەکراو (SIVCIG)، لیژنەی گومرگی دەوڵەت (SCC) و وەزارەتی کشتوکاڵ سەرپەرشتی دەکرێت. ئەم دەزگایانە پێکەوە کاردەکەن بۆ دڵنیابوون لەوەی کە هەموو کاڵا هەناردەکراوەکان مەرجە یاساییە پێویستەکان و ڕێسا تەکنیکییەکان و ستانداردەکانی کوالیتییان تێدایە. بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردن لە ئازەربایجان، هەناردەکاران پێویستە پابەندبن بە ڕێکارە تایبەتەکانەوە بەپێی جۆری ئەو کاڵایانەی کە هەناردە دەکرێن. پرۆسەکە بەگشتی بریتییە لە پێشکەشکردنی بەڵگەنامەکانی وەک فاکتورە، لیستی پاککردنەوە، بڕوانامەی سەرچاوە، تایبەتمەندییەکانی بەرهەم، ڕاپۆرتی تاقیکردنەوە ئەگەر گونجاو بێت لەگەڵ بەڵگەنامە پەیوەندیدارەکانی تر بۆ سەلماندنی پابەندبوون بە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان. سەرەڕای ئەوەش، دەسەڵاتدارانی گومرگی دەتوانن پشکنین و تاقیکردنەوە لەسەر کاڵا هەناردەکراوەکان ئەنجام بدەن بۆ پشتڕاستکردنەوەی یەکسانبوونیان لەگەڵ ڕێسا دامەزراوەکان. ئەم پشکنینانە لەوانەیە پشکنینی جەستەیی یان پشکنینی تاقیگەیی لەخۆ بگرن کە لەلایەن دامەزراوە باوەڕپێکراوەکانەوە ئەنجام دەدرێن. جگە لەوەش هەندێک بەرهەم پێویستیان بە بڕوانامەی زیادە هەیە وەک بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی بۆ هەناردەکردنی کشتوکاڵی یان بڕوانامەی تەندروستی بۆ بەرهەمە خۆراکییەکان کە پێکهاتەی ئاژەڵیان تێدایە. هەناردەکاران دەبێت بە توندی پابەند بن بەم مەرجانە پێش ئەوەی ڕێگەیان پێبدرێت بچنە ناو بازاڕەکانی دەرەوە. بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردن ئەوە نیشان دەدات کە بەرهەمە ئازەربایجانییەکان ستانداردە کوالیتییە نێودەوڵەتییە دانپێدانراوەکان بەدی دەکەن و پابەندن بە ڕێساکانی هاوردەکردن کە لەلایەن وڵاتانی مەبەستەوە دانراون. متمانە لە نێوان کڕیارانی دەرەوەی وڵات بەرز دەکاتەوە لە هەمان کاتدا دەرفەتی بازرگانی سنوور بەزاندن بۆ بازرگانییەکانی ئازەربایجان بەرەوپێش دەبات. بۆیە هیوادارم ئەم زانیاریانە یارمەتیدەرتان بن بۆ ئەوەی تێبگەن کە ئازەربایجان چۆن دەڕوات بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردن بە مەبەستی ئاسانکاری بۆ هەوڵە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکانی.

ئازەربایجان کە دەکەوێتە یەکتربڕینی ڕۆژئاوای ئاسیا و ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا، ژینگەیەکی لەبار بۆ لۆجستی و گواستنەوە پێشکەش دەکات. ئازەربایجان بە شوێنی ستراتیژی و ژێرخانی گەشەسەندوو ناسراوە، دەرفەتی زۆر لە بواری لۆجستیدا دەخاتە ڕوو. لێرەدا چەند زانیارییەکی پێشنیارکراوی سەبارەت بە کەرتی لۆجستی وڵات دەخەینەڕوو: 1. ژێرخانی ئابووری: ئازەربایجان شانازی بە تۆڕێکی گواستنەوەی بەهێزەوە دەکات کە پێکهاتووە لە ڕێگاوبان و هێڵی ئاسن و هێڵی ئاسمانی و بەندەری دەریایی. بەندەری بازرگانی دەریایی نێودەوڵەتی باکۆ وەک ناوەندێکی سەرەکی بۆ ڕەوتی بازرگانی ناوچەیی لەگەڵ ئەوروپا و ئاسیادا کاردەکات. جگە لەوەش وڵاتەکە وەبەرهێنانێکی بەرچاوی لە مۆدێرنکردنی ژێرخانی گواستنەوەی خۆیدا کردووە بۆ ئاسانکاری جووڵەی بێ کێشەی کاڵاکان لە ناو ئازەربایجان و دەرەوەی ئازەربایجان. 2. ڕێڕەوی گواستنەوەی نێودەوڵەتی ترانز-کاسپیان (TITR): TITR وەک پێکهاتەیەکی سەرەکی دەستپێشخەری پشتێن و ڕێگا (BRI) کە چین بە ئەوروپا دەبەستێتەوە لە ڕێگەی ئاسیای ناوەڕاست و ناوچەی دەریای خەزەرەوە. ئازەربایجان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لەم ڕێگایەدا بە پێشکەشکردنی بژاردەی گواستنەوەی کارامە وەکو کەشتییەکانی ڕۆڵ-ئۆن/ڕۆڵ-ئۆف (Ro-Ro) بەسەر دەریای خەزەردا. 3. ناوچەی ئابووری ئازاد (FEZ): چەندین FEZ لە ئازەربایجان دامەزراون بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی لە کەرتە جیاوازەکاندا لەوانەش لۆجستی. ئەم ناوچانە هاندان بۆ باج، ڕێکارەکانی گومرگی ڕێکخراو، دەستڕاگەیشتن بە ژێرخانی گەشەسەندوو، پارکە پیشەسازییەکان، کۆگاکان لەگەڵ پرۆسەی کارگێڕی ئاسانکراو دابین دەکەن. 4. دەستپێشخەرییەکانی حکومەتی ئەلیکترۆنی: ئازەربایجان تەکنەلۆژیای وەرگرتووە بۆ بەرزکردنەوەی توانا لۆجستییەکانی لە ڕێگەی چەندین دەستپێشخەری حکومەتی ئەلیکترۆنی وەک ناوەندەکانی خزمەتگوزاریی ئاسان کە خزمەتگوزارییە ئۆنلاینەکانی پەیوەست بە ڕێکارەکانی پاککردنەوەی گومرگی پێشکەش دەکەن کە کاغەزی دەستی کەمدەکاتەوە کە کات بەفیڕۆدەر. 5.کۆمپانیاکانی لۆجستی: ژمارەیەک کۆمپانیای ناوخۆیی خزمەتگوزاری لۆجستیکی پیشەیی پێشکەش دەکەن لە گواستنەوەی بارەوە تا چارەسەری کۆگاکردن لە هەردوو ناوچەی شارەکانی وەک باکۆ و هەروەها ناوچە گوندنشینەکان لە سەرانسەری ئازەربایجان. 6.ڕێککەوتنە بازرگانییەکان: وەک ئەندامێکی ڕێکخراوە ناوچەییە جیاوازەکانی وەک ڕێکخراوی گوام بۆ دیموکراسی و گەشەپێدانی ئابووری لەگەڵ ڕێککەوتنە بازرگانییە دوولایەنەکان لەگەڵ وڵاتانی دراوسێی وەک تورکیا و جۆرجیا، ئازەربایجان دەستڕاگەیشتن بە بازاڕە بەرچاوەکان پێشکەش دەکات کە توانای خۆی وەک ناوەندێکی لۆجستیکی زیاتر بەرز دەکاتەوە. 7. گواستنەوەی فرە شێوازی: ئازەربایجان چالاکانە گواستنەوەی فرە شێوازی بەرەوپێش دەبات کە شێوازە جیاوازەکانی گواستنەوە وەک ڕێگاوبان، شەمەندەفەر، دەریا و ئاسمان تێکەڵ دەکات بۆ دروستکردنی چارەسەری کارامەی زنجیرەی دابینکردن کە بەپێی پێداویستییە تایبەتەکانی بازرگانییەکان بگونجێت. 8.ڕێکارەکانی گومرگی: ئازەربایجان ڕێکارەکانی گومرگی ئاسانتر و ژێرخانی گومرگی مۆدێرنکردنی جێبەجێکردووە بۆ بەرزکردنەوەی ئاسانکاری بازرگانی. پێشکەشکردنی بەڵگەنامەی ئەلیکترۆنی لە ڕێگەی ASYCUDA و پشکنینی مەترسیدار پرۆسەکانی پاککردنەوە لە سنوورەکان خێراتر دەکات. لە کۆتاییدا، شوێنی ستراتیژی ئازەربایجان، وەبەرهێنان لە ژێرخانی، و دەستپێشخەرییە هاندەری جۆراوجۆرەکان دەیکاتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ چالاکییەکانی لۆجستی. پابەندبوونی وڵاتەکە بە دیجیتاڵکردن، ڕێککەوتنە بازرگانییە لەبارەکان، و تۆڕەکانی گواستنەوەی دامەزراو زیاتر بەشدارن لە گەشەکردنی کەرتی لۆجستیکی.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

ئازەربایجان کە دەکەوێتە گۆڕەپانی ڕێگاکانی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا، کەناڵ و پێشانگای جۆراوجۆری گرنگی نێودەوڵەتی بۆ پەرەپێدانی بازرگانی هەیە. ئەم پلاتفۆرمانە دەرفەت بۆ هەردوو بازرگانی ناوخۆیی و بیانی دەڕەخسێنن بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکانیان و دروستکردنی هاوبەشی و گەڕان بەدوای بازاڕە نوێیەکاندا. یەکێک لە کەناڵە گرنگەکان بۆ تەداروکی نێودەوڵەتی لە ئازەربایجان لە ڕێگەی تەندەری حکومەتەوەیە. حکومەتی ئازەربایجان زۆرجار تەندەر لە کەرتە جیاوازەکانی وەک بیناسازی، پەرەپێدانی ژێرخانی، وزە، چاودێری تەندروستی، پەروەردە، گەشتیاری و زۆر شتی تر بڵاودەکاتەوە. ئەم تەندەرانە دابینکەر و بەڵێندەرانی نێودەوڵەتی بۆ خۆیان ڕادەکێشن کە ئارەزووی بەشداریکردنیان لە پڕۆژە گەورەکانی وڵاتدا هەیە. کەناڵێکی دیکەی گرنگی دابینکردن لە ئازەربایجان لە ڕێگەی پیشەسازی نەوت و گازەوەیە. ئازەربایجان وەک وڵاتێکی دەوڵەمەند بە یەدەگی نەوت و شانازی بە کەرتی وزەی گەشەسەندووەوە دەکات، کۆمپانیا جیهانییەکان بۆ خۆی ڕادەکێشێت کە بەشدارن لە گەڕان و بەرهەمهێنان و گواستنەوە و پاڵاوتنی نەوت و گازدا. زۆرجار دابینکەرانی نێودەوڵەتی هاوکاری لەگەڵ هاوتا ناوخۆییەکانیان دەکەن بۆ دابینکردنی کاڵا و خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بەم پیشەسازییە. لە ڕووی پێشانگاکانی تایبەت بە هاندانی گەشەپێدانی بازرگانی لە ئازەربایجان: 1. BakuBuild: ئەم پێشانگایە گرنگی بە کەرتی بیناسازی دەدات لەگەڵ کۆمەڵێک پێشانگەری بەرفراوان لەوانەش تەلارساز؛ بەرهەمهێنەرانی کەرەستەی بیناسازی؛ گەشەپێدەرانی خانووبەرە؛ پیشەییەکانی HVAC؛ دیزاینەرانی ناوەوە؛ ئەندازیارانی کارەبا؛ شارەزایانی لۆری و هتد. 2. پێشانگای نەوت و غازی خەزەر: بۆنەیەکی سەرەکییە کە یاریزانە سەرەکییەکانی پیشەسازی نەوت و گاز لە سەرانسەری جیهان کۆدەکاتەوە. دەرفەتەکان بۆ تۆڕکردن لەگەڵ بەرپرسانی ئازەربایجان پێشکەش دەکات لە هەمان کاتدا تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکانی پەیوەست بە چالاکییەکانی گەڕان بەدوای سەرەوە و هەروەها دامەزراوەکانی پرۆسێسکردنی خوارەوە پیشان دەدات. 3. WorldFood ئازەربایجان: ئەم پێشانگایە سەکۆیەک دەخاتە ڕوو بۆ بەرهەمهێنەرانی خۆراکی نێودەوڵەتی کە دەیانەوێت بچنە ناو بازاڕی ئازەربایجانەوە یان فراوانتر بکەن لە ڕێگەی پەیوەستکردنیان لەگەڵ دابەشکەران/هاوردەکاران/فرۆشیارانی ناوخۆیی کە بەدوای هاوبەشی نوێدا دەگەڕێن. 4. ئەدێکس (پێشانگای نێودەوڵەتی بەرگری ئازەربایجان): بە پلەی یەکەم بۆ بەرهەمهێنەران/دابینکەرانی بەرگری لە ئاستی جیهانیدا لەبەرئەوەی خەرجییەکانی بەرگری بەشێکی دانەبڕاوە لە کارنامەی نیشتمانی ئازەربایجان بەهۆی هۆکارە جیۆپۆلیتیکییەکان کە لە ژێر کاریگەری ناکۆکی سنوورییەکانی دەوروبەری ناوچەی ناگۆرنۆ-کاراباغدان. 5. BakuTel: گرنگی بە کەرتەکانی پەیوەندی و تەکنەلۆژیای زانیاری دەدات، ئەم پێشانگایە میوانداری کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان دەکات کە بەشدارن لە پیشەسازی پەیوەندییەکان لەوانە ئۆپەراتۆرەکانی مۆبایل، گەشەپێدەرانی نەرمەکاڵا، بەرهەمهێنەرانی ڕەقەکاڵا، یەکخستنی سیستەم و هتد. 6. پێشانگای پەروەردە و پیشە: بە ئامانجی ڕاکێشانی زانکۆ و دامەزراوە پەروەردەییە بیانییەکان کە دەیانەوێت هاوبەشی لەگەڵ زانکۆکانی ئازەربایجان و هەروەها خوێندکارانی ناوخۆیی کە بەدوای هەلی خوێندنی نێودەوڵەتیدا دەگەڕێن. ئەم بۆنانە دەرفەت بۆ تۆڕکردن، نمایشکردنی بەرهەمەکان و دامەزراندنی پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان یان هاوبەشەکانی ئازەربایجان دەڕەخسێنن. ئازەربایجان بە شوێنی جوگرافیای ستراتیژی و پیشەسازییە جۆراوجۆرەکانی، چەندین ڕێڕەو بۆ دابینکردنی نێودەوڵەتی و پەرەپێدانی بازرگانی پێشکەش دەکات.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە ئازەربایجان چەندین بزوێنەری گەڕان هەیە کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن کە خەڵک بۆ گەڕان بە ئینتەرنێتدا بەکاریان دەهێنن. لێرەدا چەند دانەیەکیان لەگەڵ ناونیشانی وێبی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. یاندێکس (https://www.yandex.az/) – یاندێکس بزوێنەرێکی گەڕانی بەناوبانگە لە ئازەربایجان، بە شێوەیەکی بەرفراوان بۆ گەڕان بەدوای زانیاری و دۆزینەوەی ماڵپەڕەکاندا بەکاردەهێنرێت. 2. گووگڵ (https://www.google.com.az/) – هەرچەندە تایبەت نییە بە ئازەربایجان، بەڵام گووگڵ بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سەرانسەری جیهاندا بەکاردەهێنرێت، لەنێویاندا لە ئازەربایجان، بەهۆی ئەنجامی گەڕانی گشتگیرەوە. 3. یاهوو! (https://www.yahoo.com/) – یاهوو! بزوێنەرێکی تری گەڕانی ناسراوە کە خەڵکی ئازەربایجان زۆرجار بۆ مەبەستی گەڕان و گەڕان بەکاری دەهێنن. 4. Mail.ru (https://go.mail.ru/) – Mail.ru بزوێنەرێکی گەڕانە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و کۆمەڵێک خزمەتگوزاری پێشکەش دەکات لەوانە ئیمەیڵ، نەخشە، هەواڵ و زۆر شتی تر. 5. Bing (https://www.bing.com/?cc=az) – Bing لەلایەن مایکرۆسۆفتەوە لەم ساڵانەی دواییدا ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە وەک بژاردەیەکی بزوێنەری گەڕانی بەدیل و دەتوانرێت لەلایەن بەکارهێنەرانی بنکەکەی لە ئازەربایجانیشەوە دەستی پێبگات. 6. Axtar.Az (http://axtar.co.ac/az/index.php) - Axtar.Az بزوێنەری گەڕانە بە زمانی ئازەری و ئەنجامە ناوخۆییەکان دەدات و گرنگی بە ماڵپەڕەکان دەدات لە ناوخۆی وڵاتەوە. 7. ڕامبلەر (http://search.rambler.ru/main?query=&btnG=Search&form_last=requests) - ڕامبلێر بزوێنەرێکی تری گەڕانە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و ناوبەناو لەلایەن بەکارهێنەرانی ئازەربایجانەوە بەکاردەهێنرێت بەهۆی ئاشنابوونی زمانەکەیەوە. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لەکاتێکدا ئەمانە هەندێک بژاردەی بەکارهێنراوی باون لە ئازەربایجان، زۆرێک لە تاکەکان پلاتفۆرمە ناسراوەکانی نێودەوڵەتی وەک فەیسبووک یان ئینستاگرامیش بەکاردەهێنن چونکە سۆشیال میدیا تادێت لەگەڵ گەڕانەکانی ئینتەرنێتدا تێکەڵ بووە.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

ئازەربایجان کە بە فەرمی بە کۆماری ئازەربایجان ناسراوە، وڵاتێکە کە دەکەوێتە یەکتربڕینی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا. ئابوورییەکی هەمەچەشنی هەیە و ژینگەیەکی بازرگانی زیندووە. لێرەدا چەند لاپەڕە زەردە سەرەکییەکانی ئازەربایجان لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکان ئازەربایجان: ماڵپەڕ: https://www.yellowpages.az/ لاپەڕە زەردەکان ئازەربایجان یەکێکە لە بەڕێوەبەرایەتییە پێشەنگەکانی وڵاتەکە، زانیاری دەربارەی بازرگانییەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکانی وەک میوانداری، دارایی، چاودێری تەندروستی و زۆر شتی تر دەدات. 2. ئازنێت: ماڵپەڕ: https://www.aznet.com/ ئازنێت یەکێکی ترە لە پلاتفۆرمە دیارەکانی لاپەڕە زەردەکان لە ئازەربایجان کە یارمەتی بەکارهێنەران دەدات بە ئاسانی بزنس و خزمەتگوزاری بدۆزنەوە. لیستی ورد لەگەڵ زانیاری پەیوەندیکردن پێشکەش دەکات. 3. 101 لاپەڕەی زەرد: ماڵپەڕ: https://www.yellowpages101.com/azerbaijan/ 101 لاپەڕە زەردەکان لیستی گشتگیر بۆ بازرگانییەکان لە ئازەربایجان دابین دەکات کە بەپێی جۆری پیشەسازی یان شوێن پۆلێنکراون. 4. BAZAR.AZ ماڵپەڕ: https://bazar.is BAZAR.AZ بازاڕێکی ئۆنلاینە کە هەم وەک ماڵپەڕێکی پۆلێنکراوی و هەم وەک بەڕێوەبەرایەتی لاپەڕە زەردەکان بۆ ئەو بزنسانەی کە لە ناوخۆی ئازەربایجان کاردەکەن، کاردەکات. 5. YP.Life ماڵپەڕ: http://yp.life/ YP.Life بەڕێوەبەرایەتییەکی بەرفراوانی بازرگانی ناوخۆیی پێشکەش دەکات لەوانە پێشکەشکارانی خزمەتگوزاری، چێشتخانە، دوکان، هۆتێل، نووسینگەی پزیشکان و زۆر شتی تر لە سەرتاسەری ئازەربایجان. ئەم ماڵپەڕانە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدەن کە بە ئاسانی بەدوای خزمەتگوزاری یان بەرهەمی تایبەتدا بگەڕێن کە پێویستیانە لە شوێنە جیاوازەکانی ناوخۆی وڵاتدا. بەکارهێنەران دەتوانن لە ڕێگەی ئەم پلاتفۆرمانەوە دەستیان بە پەیوەندییە بازرگانییەکانی وەک ژمارەی تەلەفۆن و ناونیشان بگات. تکایە ئاگاداربە کە هەمیشە باشترە ئەم ماڵپەڕانە بە وریاییەوە بەکاربهێنیت و زانیارییەکان بە شێوەیەکی سەربەخۆ پشتڕاست بکەیتەوە پێش ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ هەر بزنسێک یان خزمەتگوزارییەکدا بکەیت کە لەوێدا ڕیزکراون.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

ئازەربایجان کە دەکەوێتە گۆڕەپانی ڕێگاکانی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا، لەم ساڵانەی دواییدا شایەتی گەشەسەندنی خێرای کەرتی بازرگانی ئەلیکترۆنی بەخۆیەوە بینیوە. چەندین پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی دیار و بەرچاوی هەیە کە پێداویستییە جۆراوجۆرەکانی بەکارهێنەران دابین دەکەن. لە خوارەوە هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە ئازەربایجان لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. AliExpress ئازەربایجان (www.aliexpress.com.tr): وەک بەشێک لە گروپی عەلی بابا، AliExpress یەکێکە لە پلاتفۆرمە جیهانییە پێشەنگەکانی فرۆشتنی تاکەکەسی ئۆنلاین. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان لە ئەلیکترۆنیاتەوە تا مۆدە پێشکەش دەکات و خزمەتگوزاری گواستنەوە بۆ ئازەربایجان پێشکەش دەکات. 2. Olx (www.olx.com): Olx پلاتفۆرمێکی بەناوبانگی پۆلێنکراوی ئۆنلاینە کە بەکارهێنەران دەتوانن شتومەکی جۆراوجۆر وەک ئۆتۆمبێل، مۆبیلیات، ئەلیکترۆنیات، خانووبەرە و هتد بکڕن یان بفرۆشن، ئەمەش وا دەکات تاکەکان ڕاستەوخۆ پەیوەندی بکەن بەبێ هیچ ناوەندێک. 3. YeniAzerbaycan.com (www.yeniazarb.com): YeniAzerbaycan.com بازاڕێکی ئۆنلاینە بۆ کڕین و فرۆشتنی کاڵای نوێ یان بەکارهاتوو لە ئازەربایجان. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان دەگرێتەوە لەوانە ئەلیکترۆنیات، ئیکسسواراتەکانی مۆدە، ئامێری ناوماڵ و زۆر شتی تر. 4. باکوشۆپ (www.bakushop.qlobal.net): باکوشۆپ ماڵپەڕێکی بازرگانی ئەلیکترۆنییە کە گرنگی بە پێشکەشکردنی بەرهەمە ناوخۆییەکان دەدات کە لەلایەن پیشەوانان و پیشەوانانەوە دروستکراون لە شاری باکۆ و ناوچەکانی دیکەی ئازەربایجان. کەلوپەلی دەستکردی ناوازە وەک دیزاینی جلوبەرگی نەریتی و کاری هونەری ناوخۆیی نمایش دەکات. 5. فرۆشگای ئۆنلاین Arazel MMC (arazel.mycashflow.shop): فرۆشگای ئۆنلاین Arazel MMC تایبەتمەندە لە فرۆشتنی پێکهاتەکانی ڕەقەکاڵای کۆمپیوتەر وەک مەزەربۆرد، پرۆسێسەر، مۆدیولی بیرگە، گرافیک کارت و هتد، لەگەڵ ئیکسسواراتەکانی تری پەیوەست بە ئایتی. 6.Posuda.Az (posuda.ax/about/contacts-eng.html): Posuda.Az فرۆشگایەکی ئۆنلاینە کەلوپەلی چێشتخانە کە جۆرەها کەلوپەلی چێشتلێنان پێشکەش دەکات لەوانە دەفر و تاوە سێت چەقۆ و تەختەی بڕین bakeware barware flatware etc.It گەیاندن لە سەرانسەری ئازەربایجان دابین دەکات ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە ئازەربایجان. بەڵام زۆر گرنگە لەبەرچاو بگرین کە دیمەنی بازرگانی ئەلیکترۆنی بەردەوام لە پەرەسەندندایە و ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات پلاتفۆرمی نوێ سەرهەڵبدەن.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

ئازەربایجان کە دەکەوێتە ناوچەی قەفقازی باشووری ئۆراسیا، ئامادەیییەکی زیندوو لە ڕێگەی ئۆنلاینەوە و چەندین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای بەناوبانگی هەیە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە دیارەکانی سۆشیال میدیا لە ئازەربایجان لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. فەیسبووک (www.facebook.com) - فەیسبووک یەکێکە لە پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیا کە زۆرترین بەکارهێنانی هەیە لە ئازەربایجان. ڕێگە بە خەڵک دەدات لە ڕێگەی پۆست و وێنە و ڤیدیۆوە پەیوەندی بکەن و ناوەڕۆک هاوبەش بکەن و لەگەڵ کەسانی تردا پەیوەندی بکەن. 2. ئینستاگرام (www.instagram.com) - ئینستاگرام پلاتفۆرمێکی بەناوبانگی هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆیە کە بەکارهێنەران دەتوانن فۆڵۆوی هاوڕێکانی یان کەسایەتییە ناودارە دڵخوازەکانیان بکەن و ناوەڕۆکی بینراو لەڕێگەی پڕۆفایلی خۆیانەوە بڵاوبکەنەوە. 3. لینکدئین (www.linkedin.com) - لینکدئین پلاتفۆرمێکی تۆڕی پیشەیی کە ڕێگە بە تاکەکان دەدات پەیوەندی لەگەڵ هاوکار و پیشەگەرەکانی بوارە جیاوازەکان بکەن بۆ مەبەستی پەرەپێدانی پیشە. 4- تویتەر (www.twitter.com) - تویتەر بە تایبەتمەندی مایکرۆبلۆگکردنی کورت ناسراوە کە بەکارهێنەران دەتوانن نوێکاری هەواڵ، بیرکردنەوە یان بۆچوونەکانیان لەسەر بابەتگەلێکی جیاواز بە بەکارهێنانی پۆستی دەق کە پێی دەوترێت "تویت" بڵاوبکەنەوە. 5- VKontakte/VK (vk.com) - VKontakte یان VK تۆڕێکی کۆمەڵایەتییە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و هەروەها بنکەیەکی بەکارهێنەری بەرچاوی لە ئازەربایجان هەیە. تایبەتمەندی هاوشێوەی فەیسبووک پێشکەش دەکات وەک بڵاوکردنەوەی نوێکارییەکان، هاوبەشکردنی فایلە میدیاییەکان، دروستکردنی کۆمەڵگە یان گروپ. 6. Odnoklassniki/OK.ru (ok.ru) - ئۆدنۆکلاسنیکی تۆڕێکی کۆمەڵایەتی ترە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و ڕێگە بە خەڵک دەدات لە قوتابخانەوە هاوپۆلەکانیان یان هاوڕێ کۆنەکانیان بدۆزنەوە هەروەها یاری و چاتکردن بە شێوەی ئۆنلاین. 7. تیک تۆک (www.tiktok.com) - تیک تۆک ئەپێکە بۆ ڤیدیۆی کورت فۆرمی مۆبایل کە بەکارهێنەران دەتوانن ناوەڕۆکی ناوازە دروست بکەن لەوانە گۆرانی لێو هاوکاتکردن یان بەشداریکردن لە چالێنجە ڤایرۆسییەکان. 8. تێلێگرام (telegram.org) - تێلێگرام ئەپێکی نامە ناردنی خێرایە کە گرنگی بە خێرایی و ئاسایش دەدات لە هەمان کاتدا تایبەتمەندیەکانی وەک چاتی گروپی، پەیوەندی دەنگی، بژاردەی هاوبەشکردنی فایلەکان لەوانەش بەڵگەنامەکان تا 2 گێگابایت هەریەکەیان. 9 . WhatsApp(whatsapp.com)- واتسئەپ ئەپێکی نامە ناردنی بەناوبانگە و بەکارهێنەر دەتوانێت نامەی کورت بنێرێت و پەیوەندی دەنگی و ڤیدیۆیی بکات، هەروەها فایلە جۆراوجۆرەکانی میدیا هاوبەش بکات. 10- یوتیوب (www.youtube.com) - یوتیوب پلاتفۆرمێکی جیهانییە بۆ هاوبەشکردنی ڤیدیۆ کە خەڵک دەتوانن سەیری ڤیدیۆکانی خۆیان بکەن و لایک بکەن و کۆمێنت بکەن و ڤیدیۆی خۆیان باربکەن. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لەو پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایانەی کە بە شێوەیەکی باو لە ئازەربایجان بەکاردەهێنرێن. شایەنی باسە ئەم لیستە تەواو نییە و لەوانەیە پلاتفۆرمی دیکەی تایبەت بەو وڵاتە یان ناوچەکە هەبن کە بەکارهێنانی بەرچاویان لە ئازەربایجان هەبێت.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

ئازەربایجان کە بە فەرمی بە کۆماری ئازەربایجان ناسراوە، وڵاتێکە کە دەکەوێتە یەکتربڕینی ڕۆژهەڵاتی ئەوروپا و ڕۆژئاوای ئاسیا. هاوسنوورە لەگەڵ دەریای خەزەر، ڕووسیا، جۆرجیا، ئەرمینیا و ئێران. ئازەربایجان خاوەنی ئابوورییەکی هەمەچەشنە و چەندین پیشەسازی سەرەکی نوێنەرایەتی کەرتە جیاوازەکان دەکەن لەوانە نەوت و گاز، کشتوکاڵ، گەشتیاری، بیناسازی، و تەکنەلۆژیای زانیاری. وڵاتەکە خاوەنی چەندین کۆمەڵەی پیشەسازی دیارە کە ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە پشتیوانیکردن و پێشخستنی ئەم کەرتانە. با چاوێک لە هەندێکیان بکەین: 1. کۆمەڵەی بانکەکانی ئازەربایجان - کۆمەڵەی سەرەکی پیشەیی کە نوێنەرایەتی کەرتی بانکی دەکات لە ئازەربایجان. ماڵپەڕ: http://www.abank.az/en/ 2. کۆمپانیای نەوتی دەوڵەتی کۆماری ئازەربایجان (سۆکار) - ئەم کۆمپانیایە نەوتییە نیشتمانییە نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی ئازەربایجان دەکات لە گەڕان و بەرهەمهێنان و پاڵاوتن و گواستنەوە و بەبازاڕکردنی نەوتدا. ماڵپەڕ: http://www.socar.az/ 3. کۆمەڵەی هۆتێلەکانی ئازەربایجان - ڕێکخراوێکی ناحکومییە کە گرنگی بە پێشخستنی گەشەپێدانی گەشتیاری دەدات لە ئازەربایجان لەڕێگەی پشتگیریکردنی بازرگانی هۆتێلەکانەوە. ماڵپەڕ: https://aha.bakuhotels-az.com/ 4. دەزگای پەرەپێدانی بزنسی بچووک و مامناوەند - دەزگایەکە بۆ پشتگیریکردن لە پەرەپێدانی کارگێڕی و پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری بۆ کارگە بچووک و مامناوەندەکان لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا پێکهێنراوە. ماڵپەڕ: http://asmida.gov.az/?lang=en 5. یەکێتی پیشەسازی تەکنەلۆژیای زانیاری (AzITA) - ڕێکخراوێکی قازانج نەویستە کە نوێنەرایەتی ئەو کۆمپانیایانە دەکات کە بەشدارن لە خزمەتگوزارییەکانی ئایتی وەک پەرەپێدانی نەرمەکاڵا، بەرهەمهێنانی ڕەقەکاڵای یەکخستنی سیستەم یان بازرگانی. ماڵپەڕ: https://itik.mkm.ee/ku/دەربارەی-ئێمە 6.کۆمەڵەی بەرهەمهێنەرانی بەرهەمی بیناسازی- نوێنەرایەتی ئەو بەرهەمهێنەرانە دەکات کە بەشدارن لە پیشەسازی بەرهەمهێنانی کەرەستەی بیناسازی ماڵپەڕ:http://acmaonline.org/data/urunfirmalar؟ ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن؛ زۆر کۆمەڵەی دیکە هەن کە پەیوەندییان بە کەرتە جیاوازەکانەوە هەیە کە لەناو ئابووری ئازەربایجاندا کاردەکەن. تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە ناونیشانی ماڵپەڕەکان بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕدرێن؛ هەمیشە ژیرانەیە کە نوێترین زانیارییەکان سەبارەت بەم کۆمەڵانە بە بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕان یان سەرچاوە ناوخۆییە پەیوەندیدارەکان پشتڕاست بکەیتەوە.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

لێرەدا لیستێک لە هەندێک ماڵپەڕی ئابووری و بازرگانی پەیوەست بە ئازەربایجان دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی ئابووری کۆماری ئازەربایجان - ماڵپەڕی فەرمی بۆ وەزارەتی ئابووری، بەرپرسی سیاسەتی ئابووری و گەشەپێدان: http://www.economy.gov.az/en 2. دامەزراوەی ئازەربایجان بۆ بەرەوپێشبردنی هەناردە و وەبەرهێنان (AZPROMO) - پەرە بە بەرهەم و خزمەتگوزاری و دەرفەتی وەبەرهێنانی ئازەربایجان دەدات لە سەرانسەری جیهاندا: https://www.azpromo.az/en 3. لیژنەی گومرگی دەوڵەتی کۆماری ئازەربایجان - زانیاری لەسەر ڕێکار و ڕێسا و گومرگی گومرگی دەدات: https://customs.gov.az/?language=en-US 4.کەتەلۆگی هەناردەکردنی ئازەربایجان - پلاتفۆرمی ئۆنلاین کە هەناردەکارانی ئازەربایجان و بەرهەم/خزمەتگوزارییەکانیان پیشان دەدات: http://exportcatalogue.Az/ 5. ژووری بازرگانی و پیشەسازی کۆماری ئازەربایجان - نوێنەرایەتی بەرژەوەندییە بازرگانییەکان دەکات لە کاروباری بازرگانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیدا: https://chamberofcommerce.Az/eng/ 6.کۆنفیدراسیۆنی نیشتمانی ئازەربایجان ڕێکخراوەکانی خاوەنکاران (خاوەنکاران) – نوێنەرایەتی ڕێکخراوەکانی خاوەنکارەکان دەکات لە وڵاتەکەدا کە پەرەپێدانی کارگێڕی بەرەوپێش دەبەن: http://eceb.org/ 7. بۆرسەی باکو – بۆرسەی نیشتمانی کە زانیاری لەسەر بازرگانیکردن بە پارە لە ئازەربایجان دەدات:http”//www.bfb-bourse.com/usr/documents/bfb_BSE_AZ_INS_201606.pdf 8. یانەی ئەوروپی کاسپیان – پلاتفۆرمی بازرگانی نێودەوڵەتییە کە سەرنجڕاکێشیی وەبەرهێنان لە ناوچەی خەزەر-دەریای ڕەشدا بەرەوپێش دەبات لەنێویاندا ئازەربایجان.:http"//www.caspianenergy.net/index.php?lay=boardshow&ac=webboard_show&mots_no=8140 9. گروپی بانکی جیهانی – لاپەڕەی وڵات لە ماڵپەڕی فەرمی بانکی نێودەوڵەتی کە ئاماژە بە پێوەرە ئابوورییە سەرەکییەکان، ڕاپۆرتەکان، پڕۆژەکان دەکات کە سەبارەت بە ئازەربایجان ئەنجامدراون:http"//data.worldbank.org/country/AZ تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە هەندێک ماڵپەڕ بە تێپەڕبوونی کات گۆڕانکاری یان دەستکاریکردنیان هەبێت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی پرسیارکردن لە داتای بازرگانی بۆ ئازەربایجان بەردەستە. لێرەدا لیستێک لە هەندێک لەوانەی بەناوبانگ لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕە هاوبەشەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لیژنەی گومرگی دەوڵەتی ئازەربایجان: www.customs.gov.az ئەم ماڵپەڕە فەرمییە ئاماری بازرگانی و زانیاری لەسەر ڕێکار و ڕێسا و باجەکانی گومرگی دەدات. 2. دامەزراوەی بەرەوپێشبردنی هەناردەکردنی ئازەربایجان (AZPROMO): www.azpromo.az ئامانجی کۆمپانیای AZPROMO پەرەپێدانی بەرهەم و خزمەتگوزارییە ئازەربایجانییەکانە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. ماڵپەڕەکەیان ئاماری بازرگانی و دەرفەتی هەناردەکردن و شیکاری بازاڕ پێشکەش دەکات. 3. وەزارەتی ئابووری کۆماری ئازەربایجان: www.economy.gov.az ماڵپەڕی وەزارەتی ئابووری زانیاریی گشتگیر لەسەر سیاسەتەکانی بازرگانی دەرەکی، ڕێککەوتنەکان، وەبەرهێنانەکان و داتاکانی هەناردەکردن و هاوردەکردن دەخاتە ڕوو. 4. ئابووری بازرگانی - ئازەربایجان زانیاری بازرگانی: tradingeconomics.com/azerbaijan/trade-partners ئابووری بازرگانی کۆمەڵێک پێوەرە ئابوورییە بەرفراوانەکان پێشکەش دەکات لەوانە داتای هاوردە/هەناردەکردن بۆ ئازەربایجان لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییەکانی. 5. سەنتەری بازرگانی نێودەوڵەتی (ITC) - نەخشەی بازرگانی: www.trademap.org نەخشەی بازرگانی لەلایەن ITC پلاتفۆرمێکی بەکارهێنەر دۆستە کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات دەستیان بگات بە ئاماری وردی بازرگانی نێودەوڵەتی بەپێی وڵات یان گروپکردنی بەرهەمەکان لەسەر بنەمای کۆدەکانی سیستەمی هاوسەنگ (HS). 6.چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS) - بانکی جیهانی: wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/AZE/ WITS دەستڕاگەیشتن بە ڕەوتی بازرگانی دوولایەنەی جیهانی دابین دەکات کە لە ڕێگەی نەخشە و هێڵکاری کارلێککارانەوە وێنا کراوە لەسەر بنەمای کۆمەڵە داتا جۆراوجۆرەکان لەوانەش COMTRADE. تکایە ئاگاداربە کە ئەم ماڵپەڕانە ڕەنگە پێویستیان بە تۆمارکردن هەبێت یان سنووردارکردنی بەکارهێنانیان هەبێت بەپێی ئاستی وردەکارییەکان کە تۆ لە سەرچاوەی زانیارییە بەردەستەکانەوە پێویستت پێیانە.

پلاتفۆرمی B2b

ئازەربایجان وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی باشووری قەوقاز لە ئۆراسیا. بە کولتووری دەوڵەمەند و میراتی مێژوویی و یەدەگی نەوت ناسراوە. لە ڕووی پلاتفۆرمی B2B، ئازەربایجان چەند پلاتفۆرمێکی دیار و بەرچاوی هەیە کە بازرگانییەکان لە ناوخۆی وڵات و لەگەڵ هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان بەیەکەوە دەبەستنەوە. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی B2B لە ئازەربایجان دەخەینەڕوو: 1- AZEXPORT: ئەم پلاتفۆرمە یارمەتی بازرگانانی ئازەربایجان دەدات بەرهەمەکانیان هەناردە بکەن بۆ بازاڕە نێودەوڵەتییەکان. زانیاری لەسەر پیشەسازییە جیاوازەکان دەدات، هەناردەکاران بە کڕیارە ئەگەرییەکانەوە دەبەستێتەوە و دانوستانەکانی بازرگانی ئاسان دەکات. ماڵپەڕی AZEXPORT بریتییە لە www.export.gov.az. 2- Azexportal: پلاتفۆرمێکی تر کە بەرهەمە ئازەربایجانییەکان لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بەرەوپێش دەبات و یارمەتی بازرگانی ناوخۆیی دەدات لە دۆزینەوەی کڕیاری جیهانی، بریتییە لە Azexportal. کۆمەڵێک کاڵا و خزمەتگوزاری بەرفراوان لە کەرتە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، ئامێر، قوماش، کەرەستەی بیناسازی و هتد پێشکەش دەکات، بە ئامانجی بەرزکردنەوەی هەناردەکردن لە ئازەربایجانەوە. دەتوانن سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە www.aliandco.com. 3. ExportGateway: ئەم پلاتفۆرمە B2B یە گرنگی بە بەستنەوەی هەناردەکارانی ئازەربایجان دەدات لەگەڵ هاوردەکارانی جیهان لە ڕێگەی ئاسانکاری پەیوەندی نێوان لایەنەکانی بەشدار لە مامەڵە بازرگانییەکانی وەک پرسیاری بەرهەم، دانوستان، و پرۆسەی واژۆکردنی گرێبەست – هەموو ئەمانە بە شێوەی ئۆنلاین لە ڕێگەی پۆرتاڵی خۆیانەوە www.exportgateway.com ئەنجام دەدرێن . 4.Azpromo: Azpromo وەک ناوەندێک لە نێوان کۆمپانیا بیانییەکان کاردەکات کە دەیانەوێت پەیوەندی بازرگانی لە ئازەربایجان دابمەزرێنن و بازرگانییە ناوخۆییەکان کە بەدوای هاوبەشی یان هاوکاری پۆتانسێلدا دەگەڕێن لە دەرەوەی وڵات. ئەم پلاتفۆرمە خزمەتگوزاری هاوتاکردنی بازرگانی پێشکەش دەکات بە دیاریکردنی هاوبەشە گونجاوەکان بە پشتبەستن بە پێداویستییە تایبەتەکان یان ئارەزووەکانی پیشەسازی. دانانی کۆبوونەوەکان، ڕێکخستنی ئەرکە بازرگانییەکان یان بەشداریکردن لە پێشانگاکان دەتوانرێت لە ڕێگەیانەوە بەدەستبهێنرێت. بەستەر بۆ ئەم پۆرتاڵی B2B www.promo.gov.AZ ە 5.Baku-Expo Center : هەرچەندە بە تەواوی پلاتفۆرمی B2B نییە بە خۆی بەڵام ناوەندێکی گرنگە بۆ پێشانگای بازرگانی پیشەسازی ناوخۆیی. سەنتەری پێشانگاکە میوانداری چەندین پێشانگای نێودەوڵەتی دەکات بە درێژایی ساڵ کە وەک دەرفەتێکی تۆڕکردنی نایاب بۆ ئەو بازرگانیانەی کە دەیانەوێت هاوبەشی نوێ یان... ماڵپەڕی فەرمی سەنتەری باکو-ئێکسپۆ بریتییە لە www.bakuexpo.az. ئەمانە هەندێک لە پلاتفۆرمەکانی B2Bن لە ئازەربایجان کە پەیوەندی بازرگانی و بازرگانی بۆ هەردوو بازرگانی ناوخۆیی و هاوبەشە بیانییەکان ئاسان دەکەن. ئەو ماڵپەڕانەی کە لە سەرەوە باسکراون وردەکاری زیاتر سەبارەت بەو خزمەتگوزارییانەی پێشکەش دەکرێن، کەرتەکانی پیشەسازی کە دەگرێتەوە، و زانیاری پەیوەندیکردن بۆ دەستپێکردنی چالاکییەکانی B2B لە ئازەربایجان دەدەن.