TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

تاجیکستان وڵاتێکی بێ وشکانییە و دەکەوێتە ناوەڕاستی ئاسیا و لە باشوورەوە هاوسنوورە لەگەڵ ئەفغانستان و لە ڕۆژئاوای ئۆزبەکستان و لە باکوورەوە قیرغیزستان و لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ چین. ڕووبەرەکەی نزیکەی ١٤٣ هەزار و ١٠٠ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە. تاجیکستان بە ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ٩.٦ ملیۆن کەس، نەتەوەیەکی فرە نەتەوەیە و تاجیکەکان زۆرینەیان پێکدەهێنن. زمانی فەرمی تاجیکییە بەڵام زمانی ڕووسی بە شێوەیەکی بەرفراوان قسەی پێدەکرێت. پایتەختی تاجیکستان دوشانبەیە کە وەک ناوەندی سیاسی و ئابووریی ئەو وڵاتە کاردەکات. شارە گەورەکانی دیکە بریتین لە خوجەند و کولۆب. تاجیکستان دیمەنێکی هەمەچەشنی هەیە کە زنجیرە شاخەکانی بەرزی وەک چیای پامیر لەخۆدەگرێت کە هەندێک لە بەرزترین لوتکەکانی جیهان لەخۆدەگرێت. ئەم تایبەتمەندییە سروشتیانە وایکردووە کە لەنێو گەشتیاران و ئەوانەی بەدوای سەرگەرمیدا دەگەڕێن بۆ چالاکییەکانی شاخەوانی و گەشتکردن بەناوبانگ بێت. ئابووری زۆر پشت بە کشتوکاڵ دەبەستێت و پەتاتە یەکێکە لە هەناردە سەرەکییەکانی. هەروەها کەرتەکانی دیکەی وەک کانگا (لەوانەش زێڕ)، بەرهەمهێنانی ئەلەمنیۆم، بەرهەمهێنانی قوماش، و کارەبای ئاوی بەشدارییەکی بەرچاو لە بەرهەمی ناوخۆیی وڵاتدا دەکەن. تاجیکستان لە دوای سەربەخۆیی لە یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٩١ ڕووبەڕووی چەندین ئاستەنگ بووەتەوە، لە ماوەی ساڵانی ١٩٩٢- ١٩٩٧ بەرگەی شەڕێکی ناوخۆی گرتووە کە زیانێکی بەرچاوی بە ژێرخان و ئابووری گەیاندووە. بەڵام لەو کاتەوە هەوڵەکان بەرەو سەقامگیری و گەشەسەندن دراوە. حکومەت لە ژێر سیستەمی کۆماری سەرۆکایەتیدا کاردەکات و ئیمۆماڵی ڕەحمۆن لە ساڵی ١٩٩٤ەوە وەک سەرۆکی وڵاتەکەی کاردەکات. سەقامگیری سیاسی وەک داینامیکی بەردەوام لە کۆمەڵگەی تاجیکستاندا دەمێنێتەوە. سەرەڕای ئەم تەحەددایانە، کولتوری تاجیک لە ڕێگەی میراتە دەوڵەمەندەکەیەوە گەشە دەکات کە لە ژێر کاریگەری نەریتە فارسییەکاندایە کە لەگەڵ کاریگەرییەکانی سەردەمی سۆڤیەتدا تێکەڵکراون. مۆسیقای نەریتی وەک شەشمەقام و کاری دەستی وەک چەرموو نوێنەری ئەم تێکەڵە کولتوورییەن. لەم ساڵانەی دواییدا گەشتیاری بە شێوەیەکی بەردەوام گەشە دەکات و سەردانکەرانی سەرنجڕاکێشن بۆ شوێنە مێژووییەکانی وەک قەڵای هیسۆر یان شوێنەوارە جیهانییەکانی یونسکۆ لەنێویاندا سەرازم – یەکێکە لە کۆنترین شوێنی نیشتەجێبوونی مرۆڤ لە ئاسیای ناوەڕاست.

تاجیکستان وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە ناوەڕاستی ئاسیا. دراوی فەرمی تاجیکستان بریتییە لە سۆمۆنی تاجیکستان کە کورتکراوەی TJS ە. سۆمۆنی لە تشرینی یەکەمی ٢٠٠٠ خراوەتە بازاڕەوە، جێگەی دراوی پێشووی گرتەوە کە پێی دەگوترا ڕۆبڵی تاجیکستان. یەک سۆمۆنی دابەش دەکرێت بەسەر ١٠٠ دیرم. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هیچ سکەیەک بۆ دیرامەکان لە سووڕانەوەدا نییە؛ لەبری ئەوە، تێبینی کاغەزی بەکاردەهێنرێت. نرخی دراوی سۆمۆنی دەتوانێت لە بەرامبەر دراوە نێودەوڵەتییە گەورەکانی وەک دۆلاری ئەمریکی و یۆرۆدا بگۆڕێت. بەڵام بە شێوەیەکی گشتی لە دەوروبەری 1 USD = نزیکەی 10 TJS (تا ئەیلوولی 2021) دەسوڕێتەوە. بۆ بەدەستهێنان یان ئاڵوگۆڕی دراوی ناوخۆیی لەکاتی سەردانیکردنی تاجیکستان، دەتوانرێت لە بانکە ڕێگەپێدراوەکان و نووسینگەکانی ئاڵوگۆڕکردندا ئەو کارە بکات کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە شارە گەورەکانی وەک دوشانبێ یان خوجەنددا دەبینرێن. هەروەها ئامێری ATM بۆ وەرگرتنی پارە بە بەکارهێنانی کارتی بانکی نێودەوڵەتی یان بانکیی بەردەستە. باشتر وایە لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ مامەڵەی کاشدا پارەی بچووکتر هەڵبگریت چونکە ڕەنگە هەمیشە پارەی گەورە لەلایەن فرۆشیارانی تاکەکەسی یان دامەزراوە بچووکەکانی دەرەوەی ناوچە شارییەکان وەرنەگیرێت. بە گشتی وەک هەر وڵاتێکی تر کە سیستەمی دراوی تایبەتی خۆی هەیە، تێگەیشتن و ئامادەکاری بە هەندێک پارەی ناوخۆیی لەکاتی سەردانی تاجیکستاندا، مامەڵەی دارایی نەرمتر لە ماوەی مانەوەت لەم میللەتە جوانەدا مسۆگەر دەکات.

دراوی فەرمی تاجیکستان بریتییە لە سۆمۆنی تاجیکستان (TJS). سەبارەت بە نرخی ئاڵوگۆڕ بۆ دراوە گەورەکانی جیهان، تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانە بە بەردەوامی دەگۆڕدرێن. بەڵام تا مانگی ئەیلولی ساڵی ٢٠٢١، نرخەکانی ئاڵوگۆڕی نزیکەیی بەم شێوەیەن: 1 دۆلار = 11.30 TJS 1 یۆرۆ = 13.25 TJS 1 GBP = 15.45 TJS 1 CNY = 1.75 TJS تکایە لەبیرت بێت کە ئەم ڕێژانە دەگۆڕدرێن و هەمیشە باشترە پێش ئەنجامدانی هەر مامەڵەیەک لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی داراییەوە بزانیت بۆ زانینی نوێترین نرخەکانی ئاڵوگۆڕکردن.

تاجیکستان بە درێژایی ساڵ چەندین فێستیڤاڵی گرنگ بەڕێوە دەبات. یەکێک لە فێستیڤاڵە هەرە بەرچاوەکانی تاجیکستان نەوروزە کە بە بۆنەی سەری ساڵی نوێی فارس و سەرەتای بەهار. دەکەوێتە ٢١ی ئازار و بە پشووی نیشتمانی دادەنرێت. ناڤرۆز بە جۆش و خرۆشێکی زۆرەوە ئاهەنگ دەگێڕدرێت و ئەو نەریتانەی کە ڕەگیان لە کولتوری تاجیکدا قووڵە. خەڵک ماڵەکانیان پاک دەکەنەوە و جل و بەرگی نوێ دەکڕن و ژەمی جەژنانە ئامادە دەکەن بۆ پێشوازیکردن لە ساڵی داهاتوو. شەقامەکان پڕن لە نمایش و مۆسیقا و نمایشی سەما و یارییە نەریتییەکانی وەک کۆک بۆرو (وەرزشێکی ئەسپ). خێزان و هاوڕێیان کۆدەبنەوە بۆ چێژوەرگرتن لە خواردنە بەتامەکانی وەک سومالاک (شۆربای شیرین کە لە گەنم دروست دەکرێت) و پیلاف و کەباب و شیرینی و میوە و گوێز. فێستیڤاڵێکی گرنگی دیکەی تاجیکستان ڕۆژی سەربەخۆییە لە ٩ی ئەیلول. ئەم ڕۆژە یادی ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی تاجیکستانە لە یەکێتی سۆڤیەت لە ساڵی ١٩٩١، ئاهەنگەکان بەزۆری نمایشی سەربازی لەخۆدەگرن کە هێز و یەکێتی نیشتمانی پیشان دەدەن. فێستیڤاڵە دیارەکانی دیکە بریتین لە جەژنی ڕەمەزان و جەژنی قوربان کە گرنگییەکی ئایینی بۆ موسڵمانانی تاجیکستان دیاری دەکەن. ئەم جەژنە ئیسلامیانە ساڵنامەی مانگ پەیڕەو دەکەن بۆیە ساڵانە بەروارە وردەکانیان دەگۆڕێت بەڵام بە پەرۆشییەکی زۆرەوە لەلایەن کۆمەڵگەی موسڵمانانەوە بەڕێوەدەچن. جگە لەم فێستیڤاڵە گەورانە، فێستیڤاڵە ناوچەییەکان هەن کە نەریتە تایبەتەکان یان داب و نەریتە ناوخۆییەکان لەناو ناوچە جیاوازەکانی تاجیکستاندا ئاهەنگ دەگێڕن. ئەم بۆنانە پراکتیزە کولتوورییە جۆراوجۆرەکان لەوانەش نمایشی مۆسیقای نەریتی وەک تیپی بەدەخشانی یان فێستیڤاڵی خۆرۆگ پیشان دەدەن. بە گشتی ئەم ئاهەنگانە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پاراستنی میراتی تاجیکستان لە ڕێگەی ئاهەنگگێڕانی زیندووەوە کە خەڵک کۆدەکەنەوە لە هەمان کاتدا ڕێز لە مێژوو و ئایین و بەهاکانیان دەگرن.

تاجیکستان وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە ناوەڕاستی ئاسیا. سنوورەکانی لەگەڵ ئەفغانستان، چین، قیرغیزستان و ئۆزبەکستان هاوبەشە. ئابووری وڵات زۆر پشت بە کشتوکاڵ و کانزا و هەناردەکردنی کاڵا دەبەستێت. تاجیکستان سیستەمێکی بازرگانی کراوەی هەیە کە گرنگی بە پیشەسازییەکانی هەناردەکردن دەدات وەک بەرهەمهێنانی پەتاتە، پاڵاوتنی ئەلەمنیۆم و بەرهەمهێنانی کارەبای ئاو. هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی بریتین لە چین، ڕووسیا، ئەفغانستان، کازاخستان و ئۆزبەکستان. هەناردەکردنی سەرەکی تاجیکستان بەرهەمی ئەلەمنیۆمە لەوانەش ئالۆوی ئەلەمنیۆم و ئینگۆت. یەکێکە لە گەورەترین بەرهەمهێنەرانی ئەلەمنیۆم لە ناوچەکەدا بەهۆی دەوڵەمەندی سامانە کانزاییەکانی وەک بۆکسیت. هەناردەکردنی بەرچاوی دیکە بریتین لە ڕیشاڵی پەتاتە و ئەو قوماشانەی کە لە پەتاتەی ناوخۆیی بەرهەم دەهێنرێن. هەروەها لە ساڵانی ڕابردوودا تاجیکستان خەریکی گەڕان بەدوای دەرفەتەکاندا بووە لە کەرتی وزەدا بۆ بەرزکردنەوەی توانای بازرگانی خۆی. تاجیکستان بە سەرچاوەی ئاوی زۆر لە ڕووبارەکانی وەک سیستەمی ڕووباری ئامو داریا و ڤاخش، ئامانجی ئەوەیە لە ڕێگەی وێستگەکانی کارەبای ئاوییەوە ببێتە هەناردەکاری تۆڕی کارەبا بۆ وڵاتانی دراوسێ. بەڵام تاجیکستان لە باشترکردنی هاوسەنگی بازرگانییەکەیدا ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبێتەوە، چونکە زۆر پشت بە هاوردەکردن دەبەستێت بۆ کاڵای بەکاربەر وەک ئامێری ئامێری بۆ مەبەستی پیشەسازی یان ئۆتۆمبێل بۆ پەرەپێدانی ژێرخانی گواستنەوە. بۆ بەرزکردنەوەی زیاتری ئەدای بازرگانییەکەی: 1) پەرەپێدانی ئاسانکاری ژێرخانی وەک ڕێگاوبان و تۆڕەکانی شەمەندەفەر کە ئاسانکاری دەکات بۆ چالاکییەکانی بازرگانی سنوور بەزاندن. 2) هەمەچەشنکردنی بنکەی هەناردەکردنی لەڕێگەی پێشخستنی کەرتەکانی تر جگە لە کاڵا سەرەتاییەکان. 3) بەهێزکردنی تواناکانی بەرهەمهێنانی ناوخۆ لەڕێگەی وەبەرهێنان لە بەرنامەکانی پەرەپێدانی سەرمایەی مرۆیی. 4) کەمکردنەوەی ئەو بەربەستە بیرۆکراتیانەی کە ڕووبەڕووی بازرگانەکان دەبنەوە لەکاتی بەشداریکردن لە چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکاندا. 5) گەڕان بەدوای دەرفەتەکانی یەکگرتنی ئابووری ناوچەیی لە ڕێگەی بەشداریکردن لە ڕێکخراوەکانی وەک یەکێتی ئابووری ئۆراسیا (EAEU). بەگشتی، تاجیکستان بەردەوامە لە کارکردن بۆ باشترکردنی پەیوەندییە بازرگانییەکانی لەگەڵ وڵاتانی جیاواز لە هەمان کاتدا هەمەچەشنکردنی بنکەی بازاڕی هەناردەکردنی بۆ دڵنیابوون لە گەشەی ئابووری بەردەوام.

تاجیکستان، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، توانای بەرچاوی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. سەرەڕای ئابووری بچووک و سەرچاوە سنووردارەکانی، تاجیکستان شانازی بە چەندین هۆکاری بەسوودەوە دەکات کە وای لێدەکات ببێتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ وەبەرهێنەران و بازرگانانی بیانی. یەکەم: شوێنی ستراتیژی تاجیکستان وای لێدەکات ببێتە ناوەندێکی سەرەکی ترانزێت لە نێوان ئەوروپا و ئاسیا. ئەم وڵاتە دەکەوێتە سەر ڕێگای ئاوریشمی کۆن و بازاڕە گەورەکانی وەک چین، ڕووسیا، ئێران، ئەفغانستان و تورکیا بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ئەم سوودە جوگرافییە دەرفەتی زۆر بۆ بازرگانی سنوور بەزاندن دەڕەخسێنێت و جوڵەی کاڵاکان لە ناوچە جیاوازەکاندا ئاسان دەکات. دووەم: تاجیکستان خاوەنی سەرچاوەی سروشتی زۆرە کە دەتوانرێت لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا بەکاربهێنرێت. میللەت دەوڵەمەندە بە کانزاکانی وەک زێڕ، زیو، یۆرانیۆم، خەڵوز، بەردی بەنرخی وەک یاقوت و سپینێل. سەرەڕای ئەوەش، مالیزیا توانایەکی گەورەی هەیە بۆ پەرەپێدانی پیشەسازی گەشتیاری بەهۆی هەمەجۆریی کولتووری ناوازەی و هەروەها شوێنە گەشتیارییە ئاست بەرزەکانی وەک تاوەرەکانی پێترۆناس، و کەناراوەکانی جوان . جگە لەوەش، توانای کارەبای ئاوی تاجیکستان یەکێکە لە دەوڵەمەندترین وڵاتانی جیهان، ئەگەری زۆرە بۆ بەدیهێنانی هەناردەکردنی وزە. لە ژێر وەبەرهێنانی ژێرخانی دروستدا، میللەت دەتوانێت بەرهەمهێنانی کارەبا بەرز بکاتەوە بە دروستکردنی بەنداوی زیاتر یان وەبەرهێنان لە سەرچاوەی وزەی نوێبووەوە ڕێگایەکی ئومێدبەخش دەخاتە ڕوو بۆ پەرەپێدانی نەک تەنها پیشەسازییە ناوخۆییەکان بەڵکو هەناردەکردنی کارەبای زیادە بۆ وڵاتانی دراوسێ کە خواستی وزە لە دابینکردن زیاترە. بەڵام تاجیکستان هێشتا ڕووبەڕووی هەندێک تەحەدا دەبێتەوە کاتێک باس لە گەشەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی دەکرێت. چوارچێوەی دامەزراوەیی پێویستی بە باشترکردنی زیاترە لە ڕێگەی سیاسەتە دۆستەکانی وەبەرهێنەر، کەمکردنەوەی ڕێڕەوی سووری بیرۆکراتی، و بەرزکردنەوەی شەفافیەت. سەرەڕای ئەوەش، وڵاتەکە ژێرخانی مۆدێرن نییە لەوانە تۆڕەکانی گواستنەوە، ئاسانکاری بەندەر هەروەها پێویستە وەبەرهێنان بکرێت بە کۆچی پەروەردەیی، ڕاهێنانی هێزی کار کە دڵنیای دەدات لە بەردەستبوونی هێزی کاری شایستە کە بزنسەکان زیاتر کێبڕکێکار بن لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. لە کۆتاییدا، تاجیکستان توانایەکی سەرنجڕاکێش بۆ گەشەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی نیشان دەدات بە لەبەرچاوگرتنی شوێنی ستراتیژی خۆی، سامانە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی، و زۆری کارەبای ئاوی گەشەی ئابووری خێراتر بکەن.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمەکان دەکرێت بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە تاجیکستان، چەند هۆکارێکی سەرەکی هەن کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن. تاجیکستان دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست و ئابوورییەکی هەمەچەشنی هەیە لەگەڵ کەرتەکانی کشتوکاڵ و پیشەسازی و کانزاکان. لێرەدا چەند پۆلێکی بەرهەمی بەناوبانگ دەخەینەڕوو کە لە بازاڕی بازرگانی دەرەکی تاجیکستان سەرکەوتوو بوون: 1- کشتوکاڵ: تاجیکستان زەوییە بەپیتەکانی دەوڵەمەندی هەیە کە وایکردووە کەرتی کشتوکاڵی تاڕادەیەک بەرچاو بێت. بەرهەمەکانی وەک میوە (بەتایبەت سێو)، سەوزە، گوێز، پەتاتە و هەنگوین توانایەکی زۆریان هەیە لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان. 2- قوماش و جلوبەرگ: لە بازاڕی ناوخۆی تاجیکستان و هەروەها وڵاتانی دراوسێ خواست لەسەر بەرهەمە قوماشییەکان لە زیادبووندایە. قوماشی کوالیتی بەرز، شتومەکی جلوبەرگ وەک جلی تەقلیدی یان جل و بەرگی مۆدێرن بۆ پیاوان/ژن/منداڵان دەتوانن هەڵبژاردەی بەناوبانگ بن بۆ هەناردەکردن. 3. ئامێر و ئامێرەکان: لەگەڵ پەرەپێدانی ژێرخانی وڵاتدا، پێویستی بە ئامێری بیناسازی، ئامێری کشتوکاڵی (تراکتۆر/ئامێری کێڵگە)، ئامێری پیشەسازی (وەک مۆلیدە)، و ئۆتۆمبێل زیاتر دەبێت. 4- سامانە کانزاییەکان: تاجیکستان بە سامانە کانزاییە زۆرەکانی ناسراوە لەوانە بەردی بەنرخی وەک یاقوت و ئەمێستی. هەروەها کانزاکانی دیکەی وەک زێڕ، زیو، کانزاکانی زینکی سرکە توانای هەناردەکردنیان هەیە. 5. بەرهەمە خۆراکیەکان: ماددە خۆراکییە پرۆسێس کراوەکان وەک بەرهەمە شیرەمەنیەکان (پەنیر/ماست/کەرە)، بەرهەمە گۆشتییەکان (گۆشتی مانگا/بەرخ/پەلەوەر) خۆراکە پاکەتکراوەکان (میوە/سەوزە لە قوتودا/ پەرداخ) دەتوانن بازاڕێک بدۆزنەوە هەم لە بەکارهێنانی ناوخۆیی و هەم لە ناوچەیی هەناردەکردن. 6. دەرمانسازی: پیشەسازی چاودێری تەندروستی لە تاجیکستان شاهیدی گەشەکردنە بەهۆی زیادبوونی هۆشیاری لە پرسە پەیوەندیدارەکانی تەندروستی؛ بەم شێوەیە دەتوانرێت دەرمان و پێداویستییە پزیشکییەکان وەک کاڵایەکی بەدواداچوون سەیر بکرێت. پێش هەڵبژاردنی پۆلە بەرهەمە تایبەتەکان یان ئەنجامدانی توێژینەوەی بازاڕ ڕاستەوخۆ، زۆر گرنگە شیکاری هەڵبژاردنە ناوخۆییەکان بکەیت لە ڕێگەی پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان یان بریکارە ناوخۆییەکان کە باشتر لە هەموو کەسێک لە داینامیکی بازاڕی ناوخۆیی تێدەگەن.

تاجیکستان کە بە فەرمی بە کۆماری تاجیکستان ناسراوە، وڵاتێکی سنووردارە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست. تاجیکستان بە میراتێکی دەوڵەمەندی کولتووری کە بە قووڵی لە ژێر کاریگەری نەریتی فارسی، تورکی و ڕووسیدایە، شوێنی دانیشتووانێکە کە هەندێک تایبەتمەندی کڕیاران پیشان دەدەن و تابۆی تایبەت ڕەچاو دەکەن. کاتێک باس لە تایبەتمەندی کڕیارەکان دەکرێت لە تاجیکستان، یەکێک لە تایبەتمەندییە دیارەکان هەستی بەهێزی میواندارییانە. خەڵکی تاجیکستان بە سروشتی گەرم و گوڕ و پێشوازیکردن لە میوانان یان کڕیاران ناسراون. زۆرجار لە ڕێگەی خۆیانەوە دەردەچن بۆ ئەوەی سەردانکەران هەست بە ئاسوودەیی و ڕێزگرتن بکەن. ئەم پراکتیزەیە درێژدەبێتەوە بۆ پەیوەندییە بازرگانییەکان کە دامەزراندنی پەیوەندی کەسی بەهایەکی زۆری هەیە. تایبەتمەندییەکی دیکەی گرنگی کڕیار لە تاجیکستاندا، جەختکردنەوە لەسەر ئەتەکێتی نەریتی و داب و نەریتی کۆمەڵایەتییە. بۆ نموونە حەیا و ڕێزگرتن بەرامبەر بە گەورەکان فەزیلەتێکی زۆر بەهادارن. لە کۆبوونەوە بازرگانییەکان یان دانوستانەکاندا، تەرخانکردنی کات بۆ ئاڵوگۆڕی خۆشییەکان پێش ئەوەی بچیتە ناو کارەوە دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان. لەکاتی ڕەچاوکردنی تابۆ یان هەستیاری کولتووری لە تاجیکستان کە پێویستە لەلایەن کڕیاران یان سەردانکەرانەوە ڕەچاوی بکرێت، چەند لایەنێک هەیە کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت. یەکەم: زۆر گرنگە ڕێز لە سروشتی کۆنەپەرستانەی کۆمەڵگا بگیرێت. پۆشینی جل و بەرگی بێگەرد و کەمترین بەرکەوتنی پێست هەستیاری کولتووری نیشان دەدات. دووەم: خواردنەوەی مەی بەگشتی بەهۆی بیروباوەڕی ئایینی کە لەنێو بەشێکی زۆری دانیشتوانی شوێنکەوتووی ئیسلامدا باو بووە، بێهیوا دەکرێت. بۆیە لە کاتێکدا بە ئاشکرا قەدەغە نییە کە غەیرە موسڵمانەکان مەی بخۆنەوە لە شوێنە تایبەتەکانی وەک هۆتێل یان چێشتخانەکان کە تایبەتە بە بیانییەکان؛ پێویستە مرۆڤ لە کاتی خواردنەوەی خواردنەوە کحولیەکان بە تایبەتی لە دەرەوە یان شوێنە گشتیەکان، ئیختیاری خۆی بەکاربهێنێت. هەروەها ڕێزگرتن لە داب و نەریتە ناوخۆییەکان لە دەوری کارلێکی جێندەری گرنگە لە کاتی بەڕێوەبردنی کاروبار لە تاجیکستان. باشتر وایە ئەو پیاوانەی کە لە نزیکەوە ئاشنای یەکتر نین (هاوکار/هاوڕێکان) ڕاستەوخۆ دەست لە ژنان نەکەن مەگەر سەرەتا دەستی درێژ نەکرابێتەوە. لە کۆتاییدا، کڕیارانی تاجیکستان میوانداری و داب و نەریتە نەریتییەکانی وەکو حەیا، ڕێزگرتن، و پاراستنی پەیوەندییە کەسییەکان بە نرخ دەزانن. بۆ دامەزراندنی پەیوەندی سەرکەوتوو، پێویستە کڕیاران لە تاجیکستان ئاگاداری ڕەفتار و جلوبەرگەکانیان بن، ئاگاداری خواردنەوەی کحولیان بن و پابەندبن بە نۆرمەکانی جێندەری تەقلیدی.

تاجیکستان وڵاتێکی بێ وشکانییە لە ئاسیای ناوەڕاست و سیستەمێکی گومرگی و کۆچبەری ناوازەی هەیە. لە کاتی چوونە ناو تاجیکستان گرنگە ئاگاداری ڕێسا و ڕێنماییە گومرگییەکانیان بیت. دەزگای گومرگی تاجیکستان بەرپرسیارە لە بەڕێوەبردنی کۆنترۆڵی سنوورەکانی وڵات و بازرگانی نێودەوڵەتی. ئەوان دڵنیای دەدەن لە پابەندبوون بە یاساکانی گومرگی و باجی هاوردەکردن کۆدەکەنەوە و ڕێگری لە قاچاخچێتی دەکەن. لەگەڵ گەیشتنیان بە فڕۆکەخانە یان هەر خاڵێکی تری چوونە ژوورەوە، گەشتیاران دەبێت پاسپۆرتێکی کارا لەگەڵ بەڵگەنامەی گەشتیاری پێویست وەک ڤیزە یان مۆڵەت پێشکەش بکەن. زۆر گرنگە لە کاتی چوونە ناو تاجیکستان ئاگاداری شتە قەدەغەکراوەکان بیت. هەندێک کاڵا وەک چەک، مادەی هۆشبەر، کەرەستەی تەقینەوە، پۆرنۆگرافی، و دراوی ساختە بە توندی قەدەغە کراوە. سەرەڕای ئەوەش، شوێنەوارە کولتوورییەکانی وەک شوێنەوارە مێژووییەکان یان کۆنەکان پێویستیان بە بەڵگەنامەی دروست هەیە بۆ مەبەستی هەناردەکردن. گەشتیاران پێویستە هەموو ئەو شتە بەنرخانەی کە لە کاتی چوونە ژوورەوەیان بۆ تاجیکستان هەڵیانگرتووە ڕابگەیەنن بۆ ئەوەی لە کاتی ڕۆشتنیاندا ئاڵۆزیی ڕوونەدات. باشتر وایە پسوڵەی ئەو شتە گرانبەهایانە بپارێزرێت کە لە دەرەوەی وڵات کڕدراون بۆ سەلماندنی خاوەندارێتی خۆیان لە کاتی دەرچوون لە وڵات. لە کاتی جێهێشتنی تاجیکستان، گەشتیاران بژاردەی گەڕاندنەوەی پارەی بێ باجیان هەیە ئەگەر هەندێک مەرجیان هەبێت. بەزۆری گەڕاندنەوەی پارە بۆ ئەو کاڵایانە دەگرێتەوە کە لە دوکانە ڕێگەپێدراوەکانەوە کڕدراون کە بەشداری ئەم پلانە دەکەن؛ بەڵام زۆر گرنگە لە کاتی کڕینی ئەم شتانەدا پسوڵەکان لە ماوەی دیاریکراودا سنووردار بکرێت. هەروەها پێویستە گەشتیاران ئەوە لەبەرچاو بگرن کە بەزاندنی سنوورەکانی نێوان تاجیکستان و وڵاتانی دراوسێ دەتوانێت ڕێسای تایبەت لەخۆبگرێت. پێشنیار دەکرێت پێش پلاندانان بۆ هەر گەشتێکی سنووربەزێن، خۆت ئاشنا بکەیت بە پێداویستییەکانی ڤیزا و ماوەی ڕێگەپێدراو بۆ مانەوە لە هەر نەتەوەیەکی تایبەت بە خۆیان. وەک چۆن ڕێساکان ڕەنگە جار جار بگۆڕدرێن یان جیاواز بن بەپێی بارودۆخی تاکەکەسی لە هەندێک کاتدا؛ ژیرانە دەبێت بۆ ئەو سەردانکەرانەی کە بەدوای زانیاری وردتردا دەگەڕێن لەسەر سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی تاجیکستان یان مەرجە تایبەتەکانی چوونە ژوورەوە/دەرچوون، پێش گەشتکردن ڕاوێژ بە سەرچاوە فەرمییەکانی حکومەت بکەن یان پەیوەندی بە باڵیۆزخانە ناوخۆییەکانەوە بکەن.

تاجیکستان کە دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، سیاسەتێکی تایبەتی باجی بۆ کاڵا هاوردەکراوەکان هەیە. ئەو وڵاتە پابەندی ڕێنماییەکانی ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO)یە سەبارەت بە باجی گومرگی و گومرگی. تاجیکستان باجێکی یەکگرتووی گومرگی دەپارێزێت کە بە باجی گومرگی هاوبەش (CCT) ناسراوە. ئەم سیستەمە باجییە کاڵا هاوردەکراوەکان بەپێی سروشتی خۆیان پۆلێن دەکات بۆ پۆلە جیاوازەکان، وەک کەرەستەی خاو، بەرهەمی مامناوەند و کاڵای تەواو. پاشان هەر پۆلێک ڕێژەی باجی تایبەت دەخرێتە سەر. باجی هاوردەکردن لە تاجیکستان بەگشتی وەک باجی بەهادار حیسابی بۆ دەکرێت، واتە لەسەر بنەمای ڕێژەیەک لە بەهای ئەو بەرهەمەی کە هاوردە دەکرێت. هەروەها بۆ هەندێک کاڵا، ڕەنگە باجی گومرگی یان بەهای زیادکراوی زیادە بسەپێندرێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە تاجیکستان هەندێک مامەڵەی ئیمتیازات بۆ هاوردەکردنەکان دەکات کە لەو وڵاتانەوە سەرچاوە دەگرن کە ڕێککەوتنی بازرگانی دوولایەنە یان ناوچەیی لەگەڵیاندا هەیە. زۆرجار ئەم ڕێککەوتنانە دەبێتە هۆی کەمکردنەوەی باج یان لێخۆشبوون بۆ بەرهەمە تایبەتەکان. سەرەڕای ئەوەش، ڕەنگە هەندێک شتومەکی سەرەکی وەک ئامێری پزیشکی و دەرمان لێخۆشبوون وەربگرن یان ڕێژەی باجیان کەمتر بێت بۆ دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتن و گونجاوی لە ناو وڵاتدا. جگە لەوەش، تاجیکستان هانی وەبەرهێنانی بیانی دەدات و هەوڵدەدات کۆمپانیا نێودەوڵەتییەکان ڕابکێشێت بە دابینکردنی هاندان وەک پشووی باج یان کەمکردنەوەی باجی هاوردەکردن لەسەر ئامێر و کەلوپەلەکان کە بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان بەکاردەهێنرێن. ئەم ڕێوشوێنانە ئامانجیان بەرەوپێشبردنی گەشەی ئابووری و هەمەچەشنیکردنە لە ناوخۆی وڵاتدا. بە گشتی سیاسەتی باجی هاوردەکردنی تاجیکستان ئامانجیەتی هاوسەنگی لە نێوان بەدەستهێنانی داهات لە ڕێگەی باجدانەوە لە هەمان کاتدا پشتگیری پیشەسازییە ناوخۆییەکان و پێشخستنی پەیوەندییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان بکات.

سیاسەتی باجی هەناردەکردنی تاجیکستان ئامانجی پێشخستنی هەمەچەشنی ئابووری و پاڵپشتیکردنی پیشەسازییە ناوخۆییەکانە. حکومەتی تاجیکستان ڕێژەی باجی جیاواز بەسەر کاڵا هەناردەکراوەکانی جۆراوجۆردا دەسەپێنێت، هەرچەندە سیستەمی باجی هەناردەکردنی گشتی وڵاتەکە تاڕادەیەک سادەیە. بەگشتی تاجیکستان بۆ هاندانی هەناردەکردنیان، کەمترین یان سفر باجی هەناردەکردن بەسەر کەرەستەی خاو و بەرهەمە نیمچە تەواوکراوەکاندا دەسەپێنێت. ئەم ڕێوشوێنە ئامانجی ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانییە لە پرۆسێسکردنی ئەم ماددانە بۆ بەرهەمی بەهای زیادکراوی بەرزتر لە ناوخۆی وڵاتدا. بەڵام بۆ هەندێک کاڵای وەک پەتاتە، ئەلەمنیۆم و زێڕ- کە کەرتە سەرەکییەکانی ئابووری تاجیکستان- حکومەت باجی هەناردەکردن وەک ئامرازێک بۆ بەدەستهێنانی داهات و پاراستنی بازاڕە ناوخۆییەکان وەردەگرێت. ئەم باجانەی هەناردەکردن زۆرجار لەسەر بنەمای قەبارە یان کێشی کاڵا هەناردەکراوەکانە و بەپێی بارودۆخی بازاڕی نێودەوڵەتی یان ڕێککەوتنی تایبەت لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییەکان جیاوازن. بۆ نموونە، بەو پێیەی پەتاتە یەکێکە لە هەناردەکارییە کشتوکاڵییە بەرچاوەکانی تاجیکستان، ڕووبەڕووی سیستەمێکی پشکی ناوخۆیی دەبێتەوە کە ئاستی بەرهەمهێنان بۆ هەردوو بەکارهێنانی ناوخۆیی و هەناردەکردن کۆنترۆڵ دەکات. ڕێژەی باجی جیاواز هەیە کە بە پشتبەستن بەوەی کە ئایا ڕیشاڵی پەتاتە هەناردە دەکرێت یان لە ناوخۆدا بۆ بەرهەمهێنانی قوماش بەکاردەهێنرێت. بە هەمان شێوە بەهۆی پیشەسازی ئەلەمنیۆمی بەرچاوەوە، تاجیکستان ڕێژەی گومرگی جیاواز بۆ هەناردەکردنی ئەلەمنیۆم بەکاردەهێنێت. ئەم ڕێژانە ڕەنگە لە وەڵامی هۆکارەکانی وەک نرخی بازاڕی جیهانی یان ڕێککەوتنی دوولایەنە لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکان بگۆڕدرێن. جگە لەوەش، تاجیکستان ڕێوشوێنی جێبەجێ کردووە کە ئامانجیان هاندانی پەیوەندییە بازرگانییەکانە لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ لە ڕێگەی ڕژێمە بازرگانییە ئیمتیازییەکان و دەستپێشخەرییەکانی یەکگرتنی ناوچەیی وەک یەکێتی ئابووری ئۆراسیا (EAEU). ئەم دەستپێشخەرییانە کەمکردنەوەی باج یان لێخۆشبوون بۆ ئەندامان بۆ هەندێک کاڵا کە لەناو ئەم بلۆکە ئابوورییەدا بازرگانییان پێوە دەکرێت، دابین دەکەن. بەگشتی، ڕێبازی تاجیکستان بەرامبەر بە باجی هەناردەکردن لە دەوری دروستکردنی هاوسەنگی لە نێوان پشتگیریکردنی کەرتە سەرەکییەکان دەسوڕێتەوە لە ڕێگەی بەکارهێنانی داهاتی پۆتانسێلیان لە هەمان کاتدا هاندانی هەمەچەشنکردنی ئابووری لە ڕێگەی کەمترین باج لەسەر کەرەستەی خاو لەگەڵ دەرفەتی بەهای زیادکراو لە ناوخۆدا.

تاجیکستان، وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، پرۆسەی جۆراوجۆری بڕوانامەی هەناردەکردنی لە شوێنی خۆیدا هەیە بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و پابەندبوونی هەناردەکردنی. ئەم بڕوانامانە بۆ تاجیکستان زۆر گرنگن بۆ ئەوەی بازاڕەکانی لە ئاستی جیهانیدا فراوان بکات و ناوبانگێکی ئەرێنی وەک هاوبەشێکی بازرگانی متمانەپێکراو دروست بکات. یەکێک لە بڕوانامە سەرەکییەکانی هەناردەکردن لە تاجیکستان بڕوانامەی ڕەچەڵەکییە. ئەم بەڵگەنامەیە بڕوانامە دەدات کە ئەو کاڵایانەی لە تاجیکستانەوە هەناردە دەکرێن لە سنوورەکانی وڵاتدا بەرهەم دەهێنرێن و بەرهەم دەهێنرێن و پرۆسێس دەکرێن. بەڵگەی سەرچاوەی بەرهەمەکان دەخاتە ڕوو و شایستەیان دەکات بۆ ڕێکەوتنی بازرگانی ئیمتیاز یان کەمکردنەوەی باج لەگەڵ گەلانی دیکە. سەرەڕای ئەوەش، هەندێک بەرهەم پێویستیان بە بڕوانامەی تایبەت بە هەناردەکردن هەیە پێش ئەوەی بتوانرێت لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بفرۆشرێن. بۆ نموونە، کاڵا کشتوکاڵییەکانی وەک پەتاتە یان میوەی وشککراوە لەوانەیە پێویستیان بە بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی هەبێت. ئەم بەڵگەنامانە پشتڕاستی دەکەنەوە کە ئەم کاڵایانە پابەندن بە ڕێسا نێودەوڵەتییەکانی پەیوەست بە ستانداردەکانی تەندروستی و سەلامەتی ڕووەکەکان. جگە لەوەش، پیشەسازییەکانی وەک پرۆسێسکردنی خۆراک یان بەرهەمهێنانی قوماش لەوانەیە پێویستیان بە هەڵسەنگاندنی یەکسانی هەبێت وەک بڕوانامەی ISO. ئەمەش دڵنیای دەدات لەوەی کە ئەم بەرهەمانە ستانداردە تایبەتەکانی سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی دەگونجێن کە لە ئاستی جیهانیدا دانپێدانراون. جگە لەوەش هەندێک وڵات ستانداردی تایبەت بە خۆیان هەیە کە پێویستە پێش ئەوەی ڕێگە بە هاوردەکردن بدەن لە تاجیکستانەوە جێبەجێ بکرێن. پابەندبوون بەم مەرجانە زۆر گرنگە بۆ دەستڕاگەیشتن بەم بازاڕانە بە شێوەیەکی کاریگەر. نموونەکان بریتین لە نیشانەی CE ی یەکێتی ئەوروپا (کە ئاماژەیە بۆ یەکسانبوونی بەرهەم بەپێی یاساکانی یەکێتی ئەوروپا) یان ڕەزامەندی FDA (کە لەلایەن بەڕێوەبەرایەتی خۆراک و دەرمانی ئەمریکاوە پێویستە). بە گشتی تاجیکستان گرنگی بڕوانامەی هەناردەکردن نەک تەنها بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی بەڵکو بۆ فراوانکردنی دەستڕاگەیشتن لە تۆڕەکانی بازرگانی جیهانیشدا دەناسێت. بە پابەندبوون بە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان و بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردنی پەیوەندیدار کە تایبەتە بە پیشەسازییە جیاوازەکان، هەناردەکارانی تاجیکستان دەتوانن ئەم بڕوانامانە وەک سوودێکی کێبڕکێ بەکاربهێنن لەکاتێکدا دەستیان بە بازاڕە نوێیەکان بگات لە سەرانسەری جیهاندا.

تاجیکستان وڵاتێکی سنووردارە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست و سنوورەکانی لەگەڵ ئەفغانستان، ئۆزبەکستان، قیرغیزستان و چین هاوبەشە. سەرەڕای جوگرافیای چالاک و ژێرخانی سنووردار، تاجیکستان لە ساڵانی ڕابردوودا پێشکەوتنی بەرچاوی لە پەرەپێدانی کەرتی لۆجستیکیدا بەدەستهێناوە. کاتێک باس لە گواستنەوە دەکرێت، تۆڕەکانی ڕێگاوبان شێوازی سەرەکی گواستنەوەی بار لە ناوخۆی وڵاتدا. ڕێگا سەرەکییەکانی دوشانبێ (پایتەخت) بە ناوچەکانی دیکەوە دەبەستنەوە، ئاسانکاری بۆ هاتوچۆی کاڵاکان دەکەن. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بارودۆخی ڕێگاکان دەتوانێت جیاواز بێت و ڕەنگە هەندێک ڕێگا لە کاتی هەندێک بارودۆخی کەشوهەوادا تێپەڕ نەبن. بژاردەیەکی بەدیل بۆ گواستنەوەی بار لە ڕێگەی هێڵی ئاسنەوەیە. تاجیکستان تۆڕێکی شەمەندەفەری هەیە کە وڵاتەکەی بە وڵاتانی دراوسێی وەک ئۆزبەکستان و چین دەبەستێتەوە. ئەم شێوازەی گواستنەوە بە تایبەتی بۆ کاڵای بەکۆمەڵ یان ئامێری قورس گونجاوە. ئەگەر بەدوای خزمەتگوزاری گواستنەوەی ئاسمانی لە تاجیکستان دەگەڕێیت، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی دوشانبێ وەک ناوەندی سەرەکی کاردەکات. گەشتی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی پێشکەش دەکات، ئەمەش وایکردووە ببێتە هەڵبژاردەیەکی نایاب ئەگەر پێویستت بە بژاردەی گەیاندنی کارا و هەستیار بە کات هەبێت. بۆ بژاردەکانی گواستنەوەی باری دەریایی، بە لەبەرچاوگرتنی سروشتی تاجیکستان کە لە زەویدا نییە و دەستڕاگەیشتنێکی ڕاستەوخۆی بە هیچ ئاوێکی سەرەکی نییە، بە شێوەیەکی گشتی کاڵاکان دەگوازرێنەوە بۆ بەندەرەکانی نزیک وەک بەندەر عەباس لە ئێران یان ئالات لە ئازەربایجان پێش ئەوەی بنێردرێتە دەرەوەی وڵات. لە ڕووی ڕێکار و ڕێساکانی گومرگی بۆ هاوردە و هەناردەکردن بۆ ناو/لە تاجیکستانەوە، باشترە لە نزیکەوە کار لەگەڵ دابینکەرانی لۆجستیکی بە ئەزموون بکرێت کە دەتوانن بە ئاسانی لە پرۆسەکانی بیرۆکراسیدا بڕۆن. ئەم پیشەییانەی دەتوانن دڵنیابن لە پابەندبوون بە مەرجە یاساییەکان لە هەمان کاتدا کەمترین دواکەوتن لە دەروازە سنوورییەکان یان لە کاتی پشکنینەکاندا. جگە لەوەش، چەندین کۆمپانیای لۆجستیکی بەناوبانگ هەن کە لە ناوخۆی تاجیکستاندا کاردەکەن کە کۆمەڵێک خزمەتگوزاری پێشکەش دەکەن لەوانە شارەزایی گواستنەوەی بار لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا وەک بەرهەمە کشتوکاڵییەکان (بۆ نموونە، پەتاتە)، کەرەستەی بیناسازی (بۆ نموونە، چیمەنتۆ)، دەرمانسازی (بۆ نموونە، دەرمان)، و قوماش و قوماش. بەگشتی، لە کاتێکدا کە ڕەنگە کارەکانی لۆجستی بە بەراورد لەگەڵ هەندێک لە وڵاتانی دیکە بەهۆی سنوورداربوونی جوگرافیاوە بەو شێوەیە گەشەسەندوو نەبن، تۆڕەکانی ڕێگاوبانی تاجیکستان، پەیوەندییەکانی شەمەندەفەر، بژاردەکانی گواستنەوەی ئاسمانی، و بوونی دابینکەرانی لۆجستیکی بە ئەزموون وا دەکات بتوانرێت بە شێوەیەکی کارا کاڵا لە ناو سنوورەکانی و دەرەوەی سنوورەکانیدا بگوازرێتەوە .

پێشانگای بازرگانی گرنگ

تاجیکستان کە دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، چەندین کەناڵ و پێشانگای گرنگی تەداروکی نێودەوڵەتی هەیە کە پێداویستییەکانی پیشەسازییە جیاوازەکان دابین دەکەن. ئەم پلاتفۆرمانە وڵاتەکە دەتوانێت پەیوەندی لەگەڵ کڕیارە جیهانییەکان بکات و بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانی خۆی پیشان بدات. لێرەدا چەند کەناڵێکی بەرچاو بۆ تەداروکات و پێشانگای نێودەوڵەتی لە تاجیکستان دەخەینەڕوو: 1- فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی دوشانبێ: وەک دەروازەی ئاسمانی سەرەکی بۆ تاجیکستان، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی دوشانبێ وەک ناوەندێکی گرنگ بۆ سەردانکەرانی بیانی، لەوانەش کڕیارانی نێودەوڵەتی کە بەدوای هەلی بازرگانیدا دەگەڕێن لەو وڵاتەدا. 2. پێشانگای بازرگانی و پێشانگاکان: تاجیکستان بەشداری لە پێشانگە بازرگانی و پێشانگا جۆراوجۆرەکان دەکات چ لە ئاستی ناوخۆ و چ لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی. ڕووداوە دیارەکان بریتین لە: - پێشانگای چین و ئۆراسیا: ئەم پێشانگایە ساڵانە لە شاری ئورومقیی چین بەڕێوەدەچێت و گرنگی بە پێشخستنی هاوکاری ئابووری نێوان چین و وڵاتانی ئاسیای ناوەڕاست دەدات، کە ژمارەیەکی زۆر کڕیاری جیهانی بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. - پێشانگای نێودەوڵەتی دوشانبێ: لەلایەن ژووری بازرگانی و پیشەسازی تاجیکستان (CCI) ڕێکخراوە، ئەم پێشانگایە کۆمەڵێک بەرهەمی پیشەسازی بەرفراوان لە بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی نمایش دەکات. - جیهانی کانزا تاجیکستان: ئەم چالاکییە ساڵانەیە پسپۆڕانی کانگا نێودەوڵەتییەکان و پیشەگەرەکان کۆدەکاتەوە کە ئارەزووی گەڕان بەدوای دەرفەتەکانی بازرگانی لەناو کەرتی کانزاکانی تاجیکستاندا دەکەن. 3. مەکۆی بازرگانی: مەکۆی بازرگانی سەکۆیەک بۆ تۆڕکردن لەگەڵ هاوبەشە ئەگەرییەکان یان کڕیارە ئەگەرییەکان لە سەرانسەری جیهان دابین دەکەن لە هەمان کاتدا تێڕوانینەکان بۆ ڕەوتی بازاڕ پێشکەش دەکەن. هەندێک لە مەکۆی دیار بریتین لە: - کۆڕبەندی وەبەرهێنان "دوشانبە-١": بۆنەیەک کە لەلایەن CCI ڕێکخراوە بە ئامانجی ڕاکێشانی وەبەرهێنەرانی بیانی کە ئارەزووی پڕۆژەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی هەیە لە سەرانسەری کەرتەکانی وەک وزە، گواستنەوە، گەشتیاری و هتد. - پێشانگای پەتاتە "دروستکراوی پەتاتە": پێشانگای تایبەت بە بەرهەمهێنانی پەتاتە، شارەزایانی پیشەسازی لە نەتەوە جیاوازەکان کۆدەکاتەوە کە بەدوای هاوکاری لەگەڵ بەرهەمهێنەرانی پەتاتە ناوخۆییەکان دەگەڕێن. 4. پلاتفۆرمی B2B ئۆنلاین: لەگەڵ زیادبوونی دیجیتاڵکردن لە ئاستی جیهانیدا، پلاتفۆرمی B2B ئۆنلاین بووەتە شتێکی گرنگ بۆ ئەو بازرگانیانەی کە بەدوای کەناڵەکانی تەداروکی نێودەوڵەتیدا دەگەڕێن. ئەو کۆمپانیایانە کە بنکەکانیان لە دەرەوەی تاجیکستانە دەتوانن ئەم پلاتفۆرمانە بەکاربهێنن بۆ گەیشتن بە کڕیارە ئەگەرییەکان لە هەموو جیهانەوە، وەک عەلی بابا، سەرچاوە جیهانییەکان و ترێدکی. 5. ژوورە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان: تاجیکستان چەندین ژووری بازرگانی نێودەوڵەتی هەیە کە ئاسانکاری بۆ تۆڕکردن لەگەڵ بازرگانی بیانی دەکەن و زانیاری بەنرخی بازاڕ دەدەن. نموونە لەوانە: - کۆمەڵەی بازرگانی ئەوروپی لە تاجیکستان (EUROBA): یارمەتی دامەزراندنی پەیوەندی لەگەڵ کۆمپانیا ئەوروپییەکان دەدات کە لە تاجیکستان کاردەکەن. - ژووری بازرگانی ئەمریکی لە تاجیکستان (AmCham): پشتگیری لە چالاکییە بازرگانییەکانی نێوان کۆمپانیا ئەمریکییەکان و بازاڕی ناوخۆیی دەکات. لە کۆتاییدا، تاجیکستان کۆمەڵێک کەناڵی گرنگی نێودەوڵەتی دابین دەکات وەک پێشانگە و پێشانگای بازرگانی دیار، کۆڕبەندی بازرگانی، پلاتفۆرمی ئۆنلاین B2B، و ژوورە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان. ئەم پلاتفۆرمانە خزمەت بە بەستنەوەی کڕیارە جیهانییەکان دەکەن لەگەڵ ئەو بازرگانیانەی کە بنکەکانیان لە تاجیکستانە و پێشخستنی هاوکاری ئابووری لە نێوان وڵات و جیهانی فراوانتردا.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە تاجیکستان زۆرترین بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕان بریتین لە: 1. یاندێکس - یاندێکس بزوێنەری گەڕانێکی بەناوبانگە لە تاجیکستان. ئەنجامی گەڕانی وێبی گشتگیر پێشکەش دەکات و هەروەها خزمەتگوزارییەکانی دیکەی وەک نەخشە و هەواڵ و ئیمەیڵ پێشکەش دەکات. ماڵپەڕی یاندێکس بریتییە لە www.yandex.com. 2- گووگڵ - گووگڵ وەک بزوێنەری گەڕان بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سەرانسەری جیهاندا بەکاردەهێنرێت، لەنێویاندا تاجیکستان. ئەنجامی گەڕانی ورد و پەیوەندیدار لەگەڵ تایبەتمەندی جۆراوجۆری وەک وێنە، هەواڵ، ڤیدیۆ و هتد دابین دەکات، ماڵپەڕی گووگڵ بریتییە لە www.google.com. 3. یاهوو! - یاهوو! وەک بزوێنەری گەڕان کاردەکات و خزمەتگوزاری جۆراوجۆر پێشکەش دەکات وەک ئیمەیڵ، کۆکردنەوەی هەواڵ، نوێکردنەوەی کەشوهەوا لە زۆرێک لە وڵاتان لەنێویاندا تاجیکستان. ماڵپەڕی یاهوو! www.yahoo.com ە. 4. Bing - Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرەکانی گەڕانی بەناوبانگ کە لە تاجیکستان بەکاردەهێنرێت کە ئەنجامی وێبی گشتگیر دەدات و تایبەتمەندیەکانی وەک گەڕان بەدوای وێنە و بژاردەی وەرگێڕان هەیە. ماڵپەڕی بینگ بریتییە لە www.bing.com. 5. سپۆتنیک - بزوێنەری گەڕانی سپۆتنیک بە تایبەتی خزمەت بە بینەرانی زمانی ڕووسی دەکات لە ناوچەکانی ئاسیای ناوەڕاست وەک تاجیکستان بە دابینکردنی ناوەڕۆکی ناوخۆیی لە سەرچاوەی زمانی ڕووسی لە سەرانسەری ئینتەرنێت. ماڵپەڕی بزوێنەری گەڕانی سپۆتنیک بریتییە لە sputnik.tj/search/. 6. Avesta.tj - Avesta.tj نەک تەنها وەک بزوێنەری گەڕان بەڵکو وەک پۆرتاڵێکی ئۆنلاین کە هەواڵ و بابەتەکانی ناوچەیی بە هەردوو زمانی ڕووسی و تاجیکی پێشکەش دەکات بە تایبەتی بینەران کە بنکەکانیان لە تاجیکستان و ناوچەی ئاسیای ناوەڕاست بە گشتی دەکاتە ئامانج. ماڵپەڕی کارایی گەڕانی Avesta.tj دەتوانرێت لە avesta.tj/en/portal/search/ بدۆزرێتەوە. تکایە ئاگاداربن لە کاتێکدا ئەمانە هەندێک بزوێنەری گەڕانن کە لە تاجیکستاندا بەکاردەهێنرێن؛ ڕەنگە ناوبانگەکە لە نێوان تاکەکاندا جیاواز بێت بەپێی ئارەزووەکانیان یان پێداویستییە تایبەتەکانیان کاتێک باس لە گەڕان لە ئینتەرنێت دەکرێت لە ناو وڵاتی تاجیکستان.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

تاجیکستان کە بە فەرمی بە کۆماری تاجیکستان ناسراوە، وڵاتێکی سنووردارە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست. لێرەدا هەندێک لە لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی لە تاجیکستان لەگەڵ ماڵپەڕەکانی خۆیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکانی دونیۆ: لاپەڕە زەردەکانی دونیۆ یەکێکە لە بەڕێوەبەرایەتییە بازرگانییە پێشەنگەکانی تاجیکستان. زانیاری لەسەر پیشەسازی و بازرگانییە جیاوازەکان دەدات کە لە وڵاتدا کاردەکەن. ماڵپەڕەکەیان https://dunyo.tj/en/ ە. 2. لاپەڕە زەردەکانی تیلدا: لاپەڕە زەردەکانی تیلدا لیستێکی گشتگیری بازرگانییەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکانی تاجیکستان پێشکەش دەکات، لەوانە هۆتێل، چێشتخانە، خزمەتگوزاری گواستنەوە و زۆر شتی تر. دەتوانن سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە http://www.tildayellowpages.com/. 3. ئاسیای کراوە: ئاسیای کراوە دایرێکتۆرێکی ئۆنلاینە کە بازرگانی و کڕیارەکانی تاجیکستان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. پۆلەکانی وەک خزمەتگوزاری پزیشکی، دامەزراوە پەروەردەییەکان، کۆمپانیاکانی بیناسازی و چەندین پۆلی دیکە لەخۆدەگرێت. ماڵپەڕەکەیان https://taj.openasia.org/en/ ە. 4. ئادریسۆک: ئادریسۆک وەک پلاتفۆرمێکی ئۆنلاین بۆ جۆرە جیاوازەکانی بازرگانی کە لە سنوورەکانی تاجیکستاندا کاردەکەن، کاردەکات. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەدوای شوێنەکاندا بگەڕێن بە پشتبەستن بە پێوەرە تایبەتەکانی وەک شوێن یان جۆری پیشەسازی. ماڵپەڕەکە دەتوانرێت لەم لینکەدا ببینرێت http://adresok.com/tj. 5.TAJINFO Business Directory: TAJINFO Business Directory لیستێکی گشتگیر لە کۆمپانیاکان پێشکەش دەکات کە لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکانی ناو ئابووری تاجیکستاندا کاردەکەن وەک کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان، خزمەتگوزاری تاکەکەسی و هتد -دایرێکتۆر. ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لاپەڕە زەردانە پێویستە زانیارییەکی زۆرت پێبدات دەربارەی ئەو بزنس و ڕێکخراوانەی کە بنکەکانیان لە تاجیکستانە.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

تاجیکستان کە وڵاتێکی ئاسیای ناوەڕاستە، لە ساڵانی ڕابردوودا شاهیدی پەرەسەندنی پلاتفۆرمە جۆراوجۆرەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی بووە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە تاجیکستان لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. بازاڕی EF (www.ef-market.tj): بازاڕی EF یەکێکە لە بازاڕە پێشەنگەکانی ئۆنلاین لە تاجیکستان. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە ئەلیکترۆنیات، مۆدە، ئامێری ناوماڵ، و خواردنی بەقاڵی. 2. ZetStore (www.zetstore.tj): ZetStore یەکێکی ترە لە پلاتفۆرمە بەناوبانگەکانی بازاڕکردنی ئۆنلاین لە تاجیکستان. هەڵبژاردنی هەمەچەشنی بەرهەمەکانی وەک جل و بەرگ، ئیکسسوارات، بەرهەمی جوانکاری، و کەلوپەلی ناوماڵ دابین دەکات. 3. Chaos D (www.chaosd.tj): Chaos D پلاتفۆرمێکی ئۆنلاینە کە تایبەتە بە فرۆشتنی کەلوپەلی ئەلیکترۆنی و ئامێرەکان. جۆرەها ئامێری ئەلیکترۆنی وەک مۆبایلی زیرەک و لاپتۆپ و ئامێری یاریکردن و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. 4. Moda24 (www.moda24.tj): Moda24 بازاڕێکی مۆدەی ئۆنلاینە کە خزمەت بەو کەسانە دەکات کە بەدوای بژاردەی جلوبەرگی مۆدێرن دەگەڕێن لە تاجیکستان. بەکارهێنەران دەتوانن بە کۆمەڵێک پۆلدا بگەڕێن لەوانە جل و بەرگی پیاوان و ئافرەتان و هەروەها ئیکسسوارات. 5. Ашанобода (www.asanoboda.com): Ашанобода پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنییە کە گرنگی بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان و پێداویستییە سەرەکییەکانی کشتوکاڵی وەک تۆو بۆ بەرهەم یان ئامێری باخداری دەدات. 6. PchelkaPro.kg/ru/tg/shop/4: Pchelka Pro فرۆشگایەکی ئۆنلاینە کە بە پلەی یەکەم مۆبیلیات و کەلوپەلی ناوماڵ بە نرخێکی گونجاو دەفرۆشێت بەو کڕیارانەی کە دەکەونە ناوخۆی تاجیکستان. تکایە ئاگاداربن کە ئەمانە تەنها چەند نموونەیەک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی کە لە تاجیکستان کاردەکەن؛ لەوانەیە پلاتفۆرمی دیکەی ناوچەیی یان تایبەت بە شوێنی تایبەت لەبەردەستدا هەبن کە پێداویستییە تایبەتەکان یان ناوچە جوگرافییەکانی ناو وڵاتەکە دابین بکەن.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

تاجیکستان وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، دیمەنێکی تایبەتی خۆی هەیە لە سۆشیال میدیا. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای بەناوبانگی تاجیکستان لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- Facenama (www.facenama.com): ماڵپەڕێکی تۆڕە کۆمەڵایەتییە بەناوبانگەکانە لە تاجیکستان کە بەکارهێنەران دەتوانن پڕۆفایلی دروست بکەن و پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و ئەندامانی خێزانەکەی بکەن و نوێکاری و وێنە و ڤیدیۆ هاوبەش بکەن. 2. VKontakte (vk.com): VKontakte هاوتای ڕووسییە بۆ فەیسبووک و بنکەیەکی بەکارهێنەری بەرچاوی لە تاجیکستان هەیە. کۆمەڵێک تایبەتمەندی پێشکەش دەکات وەک پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێیان، بەشداریکردن لە کۆمەڵگاکان یان گروپەکان، تواناکانی نامە ناردن و هاوبەشکردنی ناوەڕۆکی مالتیمیدیا. 3. تێلێگرام (telegram.org): تێلێگرام ئەپێکی نامە ناردنی خێرایە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە تاجیکستان بەکاردێت بۆ هەردوو پەیوەندی کەسی و بەشداریکردن لە گروپ یان کەناڵە گشتیەکان. بەکارهێنەران دەتوانن نامە، وێنە، ڤیدیۆ، بەڵگەنامە بە شێوەیەکی پارێزراو بنێرن لەکاتێکدا بژاردەی دروستکردنی چاتی تایبەت یان گفتوگۆی گروپییان هەیە. 4- ئۆدنۆکلاسنیکی (ok.ru): ئۆدنۆکلاسنیکی تۆڕێکی کۆمەڵایەتییە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و زۆرجار پێی دەوترێت "OK" و تاجیکەکانیش هەروا بەناوبانگە. پلاتفۆرمەکە بە پلەی یەکەم گرنگی بە پەیوەستکردنەوەی هاوپۆلەکانی دامەزراوە پەروەردەییە جیاوازەکان دەدات بەڵام تایبەتمەندی ستانداردی وەک دروستکردنی پڕۆفایلی و بژاردەی نامە ناردنیش دابین دەکات. 5. ئینستاگرام (www.instagram.com): ئینستاگرام چێژ لە ناوبانگ و ناوبانگ وەردەگرێت لەنێو تاکە گەنجەکانی تاجیکستان کە پێیان باشە وێنە و کورتە ڤیدیۆکان بە شێوەیەکی داهێنەرانە بە بەکارهێنانی فلتەر یان کەپشن لەسەر ئەم پلاتفۆرمە بینراوە هاوبەش بکەن. 6. فەیسبووک (www.facebook.com): هەرچەندە بە بەراورد لەگەڵ پلاتفۆرمەکانی تر کە پێشتر باسمان کرد بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارنەهێنراوە بەهۆی هەندێک سنووردارکردن کە لەلایەن حکومەتەوە لە هەندێک کاتدا سەپێنراوە؛ بەڵام هێشتا گرنگییەکی هەیە لەنێو دانیشتوانی شارەکاندا کە ئارەزووی پەیوەندیکردن دەکەن لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی و هەروەها دەستڕاگەیشتن بە هەواڵ و نوێکارییە جیهانییەکان. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ڕەنگە جەماوەریی ئەم پلاتفۆرمانە جیاواز بێت بەپێی ناوچەکانی ناو وڵات یان ئارەزووی کەسی ئەو کەسانەی لەوێ نیشتەجێن.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

تاجیکستان وڵاتێکە لە ئاسیای ناوەڕاست و بە هەمەچەشنی ئابووری ناسراوە. بەشێک لە پیشەسازییە سەرەکییەکان و کۆمەڵە پیشەییەکانی تاجیکستان بریتین لە: 1. ژووری بازرگانی و پیشەسازی تاجیکستان (ТСПП) - ژوورەکە پەرە بە گەشەپێدانی ئابووری و بازرگانی و وەبەرهێنان لە تاجیکستان دەدات. خزمەتگوزاری پشتگیری بازرگانی پێشکەش دەکات، پێشانگای بازرگانی ڕێکدەخات، و نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی بازرگانی دەکات لە کۆڕبەندییە نێودەوڵەتییەکان. ماڵپەڕ: http://www.tpp.tj/eng/ 2. یەکێتی خاوەنکاران و پیشەسازییەکانی تاجیکستان (СПпТ) - ئەم کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی بەرژەوەندی خاوەنکاران و پیشەسازییەکانی تاجیکستان دەکات. دەرفەتی تۆڕکردن دەڕەخسێنێت، پشتگیری لە گەشەی بازرگانی دەکات، داکۆکی لە بارودۆخی بازرگانی لەبار دەکات، و کارلێککردن لەگەڵ دەزگاکانی حکومەت ئاسان دەکات. ماڵپەڕ: لە ئێستادا بەردەست نییە. 3. کۆمەڵەی بیناکاران (ASR) - ASR کۆمپانیاکانی بیناسازی لە تاجیکستان کۆدەکاتەوە بۆ پێشخستنی هاوکاری و هاوبەشکردنی زانیاری و پەرەپێدانی پیشەسازی. کۆنفرانس، سیمینار، پێشانگا ڕێکدەخات بۆ پیشاندانی پێشکەوتنە تەکنەلۆژییەکان لە کەرتی بیناسازیدا لە هەمان کاتدا ستانداردە پیشەییەکان بەرز دەکاتەوە. ماڵپەڕ: لە ئێستادا بەردەست نییە. 4.کۆمەڵەی نیشتمانی کۆمپانیاکانی پیشەسازی خۆراک (НА ПИУ РТ) - ئەم کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی کۆمپانیاکانی پیشەسازی خۆراک دەکات لەوانەش بەرهەمهێنەران/بەرهەمهێنەران و هەروەها جوملەفرۆشان/فرۆشیارانی تاکەکەسی لە تاجیکستان. ماڵپەڕ: لە ئێستادا بەردەست نییە. 5.یەکێتی کۆمپانیاکانی پیشەسازی سووک (СО легкой промышленности Таджикистана)- ئەم سەندیکایە نوێنەرایەتی کۆمپانیاکانی پیشەسازی سووک دەکات وەکو بەرهەمهێنەرانی قوماش و جلوبەرگ/بەرهەمهێنەرانی جلوبەرگ و هتد. ماڵپەڕ: لە ئێستادا بەردەست نییە. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لە کاتێکدا ئەم کۆمەڵانە نوێنەرایەتی کەرتە بەرچاوەکانی ناو ئابووری وڵات دەکەن؛ بەڵام بەهۆی سنوورداربوونی بوونی ئۆنلاین یان دەستڕاگەیشتن بە زمانی ئینگلیزی زانیاری دەربارەی هەندێک کۆمەڵە ڕەنگە دۆزینەوەی ئۆنلاین قورس بێت.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

تاجیکستان وڵاتێکە دەکەوێتە ئاسیای ناوەڕاست، بە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و سامانە سروشتییە فراوانەکانی ناسراوە. لێرەدا هەندێک لە ماڵپەڕە ئابووری و بازرگانییەکانی پەیوەست بە تاجیکستان دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی گەشەپێدانی ئابووری و بازرگانی (http://www.medt.tj/en/) - ئەم ماڵپەڕە زانیاری لەسەر سیاسەت و پلان و پڕۆژەکانی گەشەپێدانی ئابووری لە تاجیکستان دەدات. هەروەها دەستڕاگەیشتن بە داتای بازرگانی، دەرفەتی وەبەرهێنان و ڕێساکانی هەناردەکردن-هاوردەکردن پێشکەش دەکات. 2. ژووری بازرگانی و پیشەسازی تاجیکستان (https://cci.tj/en/) - ماڵپەڕی ژوورەکە خزمەتگوزاری پشتگیری بازرگانی پێشکەش دەکات لەوانە توێژینەوەی بازاڕ، پێشانگای بازرگانی/پێشانگا، چالاکییەکانی هاوسەرگیری بازرگانی، و دەستڕاگەیشتن بە بەڕێوەبەرایەتییەکانی بازرگانی. ئامانجی پێشخستنی بازرگانی ناوخۆیی و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانییە. 3. لیژنەی دەوڵەت بۆ وەبەرهێنان و بەڕێوەبردنی موڵکی دەوڵەت (http://gki.tj/en) - ئەم ماڵپەڕە حکومییە گرنگی بە دەرفەتەکانی وەبەرهێنان دەدات لە تاجیکستان. زانیاری لەسەر کەرتە سەرنجڕاکێشەکان بۆ وەبەرهێنان دەدات لەگەڵ یاسا/ڕێسا پەیوەندیدارەکان بە وەبەرهێنەرانی بیانی. 4. دەزگای بەرەوپێشبردنی هەناردەکردن لە ژێر سەرپەرشتی وەزارەتی گەشەپێدانی ئابووری و بازرگانی (https://epa-medt.tj/en/) - ماڵپەڕی ئاژانسەکە ئامانجی بەرەوپێشبردنی هەناردەکردنە لە تاجیکستانەوە بە پێشکەشکردنی هاوکاری بۆ بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی/بەرهەمهێنەران/هەناردەکاران لە ڕێگەی ڕێگەی جۆراوجۆرەوە وەک شیکاری بازاڕ، بەرنامەی ڕاهێنان، ڕووداوەکانی بەرەوپێشبردنی هەناردەکردن و هتد. 5. بانکی نیشتمانی تاجیکستان (http://www.nbt.tj/?l=en&p=en) - ماڵپەڕی بانکی ناوەندی داتای دارایی/ئابووری سەبارەت بە نرخی ئاڵوگۆڕی دراوی تاجیکستان لەگەڵ سیاسەتە دراوییەکانی جێبەجێکراو لەلایەن بانکەکەوە پێشکەش دەکات. 6. وەبەرهێنان لە هەرێمی خەتلۆن (http://investinkhatlon.com) - ئەم ماڵپەڕە بە تایبەتی تایبەتە بە ڕاکێشانی وەبەرهێنان لە ناوچەی خەتلۆن لە تاجیکستان بە پێدانی زانیاری ورد سەبارەت بەو کەرتانەی کە کراوەن بۆ وەبەرهێنان لەگەڵ ئاسانکارییەکانی ژێرخانی ئێستا. 7.TajInvest Business Portal(http://tajinvest.com)-ئەم پلاتفۆرمە یارمەتی وەبەرهێنەرانی نێودەوڵەتی دەدات بۆ دۆزینەوەی دەرفەتی وەبەرهێنان لە تاجیکستان. زانیاری لەسەر پڕۆژە ئەگەرییەکان، پێداویستییە یاساییەکان و هاندانەکانی وەبەرهێنان دەدات. تکایە ئاگاداربن کە ئەو ماڵپەڕانەی لە سەرەوە باسکراون دەتوانن بگۆڕدرێن، و باشترە پێش بەکارهێنانیان بۆ هەر مەبەستێکی بازرگانی یان بازرگانی کە پەیوەندی بە تاجیکستانەوە هەبێت، نوێترین دۆخ و ناوەڕۆکیان پشتڕاست بکرێتەوە.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

لێرەدا چەند ماڵپەڕێکی پرسیارکردنی داتای بازرگانی بۆ تاجیکستان دەخەینەڕوو: 1. پۆرتاڵی زانیاری بازرگانی تاجیکستان: ئەمە ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی گەشەپێدانی ئابووری و بازرگانی تاجیکستانە. ئاماری بازرگانی گشتگیر پێشکەش دەکات، لەوانە هاوردە و هەناردە و هاوسەنگی بازرگانی. دەتوانرێت لەم لینکەدا سەردانی ماڵپەڕەکە بکرێت: http://stat.komidei.tj/?cid=2 2. چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS): WITS پلاتفۆرمێکە کە لەلایەن بانکی جیهانییەوە دابینکراوە و داتای بازرگانی ورد بۆ وڵاتان لە سەرانسەری جیهان پێشکەش دەکات. دەتوانیت لە ڕێگەی بنکەدراوەی ئەوانەوە دەستت بگات بە داتای بازرگانی تاجیکستان. بەستەری ماڵپەڕەکە بریتییە لە: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/TJK 3. نەخشەی بازرگانی سەنتەری بازرگانی نێودەوڵەتی (ITC): نەخشەی بازرگانی ITC دەستڕاگەیشتن بە ئاماری بازرگانی نێودەوڵەتی و شیکاری بازاڕ دابین دەکات، لەوانەش زانیاری لەسەر هاوردەکاران، هەناردەکاران، بەرهەمە بازرگانییەکان و زۆر شتی تر. دەتوانن زانیاری بازرگانی تاجیکستان لە ماڵپەڕەکەیان لەم لینکەدا بدۆزنەوە: https://www.trademap.org/Country_SelProductCountry_TS.aspx?nvpm=1|||||010|||6|1|1|2|1|1#010 4. بنکەدراوەی هاوبەشی نەتەوە یەکگرتووەکان: بنکەدراوەی بازرگانی هاوبەشی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماری وردی بازرگانی کاڵای نێودەوڵەتی لە زیاتر لە 200 وڵات یان ناوچەی جیهانەوە دەپارێزێت، لەنێویاندا تاجیکستان. دەتوانیت بەدوای بەرهەمی تایبەتدا بگەڕێیت یان شێوازی بازرگانی گشتی ببینیت بە بەکارهێنانی ئەم بەستەر: https://comtrade.un.org/data/ ئەم ماڵپەڕانە سەرچاوەی متمانەپێکراو بۆ دەستگەیشتن بە داتای بازرگانی پەیوەست بە هاوردە، هەناردە، گومرگی و زانیارییە پەیوەندیدارەکانی دیکە بۆ ئابووری تاجیکستان دابین دەکەن.

پلاتفۆرمی B2b

تاجیکستان وڵاتێکی زەوییە لە ئاسیای ناوەڕاست و ئابوورییەکی گەشەسەندووە. هەرچەندە ڕەنگە دیمەنی پلاتفۆرمی B2B وەک هەندێک وڵاتی دیکە فراوان نەبێت، بەڵام هێشتا کەم پلاتفۆرم هەیە بۆ ئەوەی بزنسەکان لە تاجیکستاندا پەیوەندی بکەن و هاوکاری بکەن. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی B2B دەخەینەڕوو کە لە تاجیکستان کاردەکەن: 1. پۆرتاڵی بازرگانی تاجیکستان (ttp.tj) - ئەم پۆرتاڵە فەرمییە زانیاری لەسەر چالاکییەکانی پەیوەست بە بازرگانی، دەرفەتەکانی هەناردەکردن، و ئەگەرەکانی وەبەرهێنان لە تاجیکستان دەدات. 2. SMARTtillCashMonitoring.com - ئەم پلاتفۆرمە یارمەتی بزنسەکان دەدات کە بە شێوەیەکی کارا ڕۆیشتنی پارەیان بەڕێوەببەن لە ڕێگەی چارەسەرە زیرەکەکانی بەڕێوەبردنی پارە. ئامرازەکانی باشکردن و سیستەمی کۆنترۆڵکردنی کۆگا و تایبەتمەندی پێشبینیکردنی فرۆشتن پێشکەش دەکات. 3. سەرچاوە جیهانییەکان (globalsources.com) - لە کاتێکدا تایبەت نییە بە تاجیکستان، سەرچاوە جیهانییەکان پلاتفۆرمێکی ناسراوی نێودەوڵەتی B2B یە کە کڕیاران و دابینکەرانی سەرانسەری جیهان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. بازرگانەکان لە تاجیکستان دەتوانن ئەم پلاتفۆرمە بکۆڵنەوە بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییە ئەگەرییەکان لە ئاستی جیهانیدا. 4. Alibaba.com - هاوشێوەی سەرچاوە جیهانییەکان، Alibaba.com بازاڕێکی پێشەنگی ئۆنلاینە کە کڕیاران و فرۆشیاران لە سەرانسەری جیهان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ڕێگە بە بازرگانەکانی تاجیکستان دەدات کە سەرچاوەی بەرهەمەکانیان بگرن یان دەستیان بگاتە کڕیارە ئەگەرییەکان لە دەرەوەی سنوورە نیشتمانییەکان. 5.بازاڕەکەمان (ourmarket.tj) – ئەم بازاڕە ناوخۆییە ئۆنلاینە تایبەتمەندە لە بەستنەوەی کۆمپانیا بچووک و مامناوەندەکان لەناو بازاڕی ناوخۆیی تاجیکستان. 6.Bonagifts (bonagifts.com) – بە تایبەتی خواردن بەرەو پیشەسازی دیاریەکان بە گرنگیدان بە کاری دەستی نەریتی ئاسیای ناوەڕاست لەوانە ئەوانەی لە کولتوری تاجیکییەکان دەبینرێن 7.TradeKey(Tajanktradingcompany.tradenkey.com): TradeKey سەکۆیەکی بازرگانی ئۆنلاین بۆ بەرهەمە جیاوازەکان لەوانەش قوماش، ماددە کیمیاییەکان و بۆیاخەکان دابین دەکات؛ بەرهەمهێنەرانی قوماشی پەتۆ و هتد گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ڕەنگە بەردەستبوون و بەناوبانگبوونی ئەم پلاتفۆرمانە بە تێپەڕبوونی کات جیاواز بێت لەگەڵ دەرکەوتنی نوێ یان پەرەسەندنی ئەوانەی کە هەن.