TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

کۆمۆرۆس دوورگەیەکی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. لە چوار دوورگەی سەرەکی پێکهاتووە – گراندە کۆمۆر، مۆهێلی، ئەنجوان و مایۆت – کە دەکەونە نێوان مۆزەمبیق و ماداگاسکار. کۆی ڕووبەری وڵاتەکە نزیکەی ٢٢٣٥ کیلۆمەتر چوارگۆشەیە. ژمارەی دانیشتوانی کۆمۆرۆس نزیکەی ٨٠٠ هەزار کەسە. زمانە فەرمییەکان بریتین لە زمانی کۆمۆری (تێکەڵەیەکی سواحیلی و عەرەبی)، فەرەنسی و عەرەبی. ئیسلام ئایینی باڵادەستە لە وڵاتەکەدا، نزیکەی هەموو دانیشتووانەکەی موسڵمانن. ئابووری کۆمۆرۆس زۆر پشت بە کشتوکاڵ دەبەستێت، لەوانەش ماسیگرتن و ئاژەڵداری. ئەو بەرهەمە سەرەکیانەی کە لەم وڵاتەدا دەچێنرێن بریتین لە ڤانێلا، مێخەک، یلانگ-یلانگ (بۆ بەرهەمهێنانی بۆن بەکاردێت)، مۆز، کاساوا و برنج. بەڵام بەهۆی سنوورداربوونی بەردەستبوونی زەوییە کشتوکاڵییەکان و ڕوودانی کارەساتی سروشتی بەردەوام وەکو زریان و تەقینەوەی گڕکانەکان لە هەندێک دوورگەی وەک گراندە کۆمۆر یان ئەنجوان کە چالاکییە کشتوکاڵییەکان تێکدەدەن. کۆمۆرۆس ڕووبەڕووی ئاستەنگی جۆراوجۆر دەبێتەوە لەوانە هەژاری، ڕێژەی بەرزی بێکاری بە تایبەت لە نێوان دانیشتوانی گەنجان؛ گەشەپێدانی ژێرخانی سنووردار؛ دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییەکانی چاوەدێری تەندروستی بە تایبەتی لە ناوچە گوندنشینەکان؛ ناسەقامگیری سیاسی؛ بابەتی گەندەڵی و هتد. سەرەڕای ئاستەنگەکانی، کۆمۆرۆس هێشتا گەشتیاران بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت چونکە کەناراوەکانی جوانی سپی و ئاوی ڕوون پێشکەش دەکات کە زۆر باشە بۆ گەشتکردن بە ناو ئاو یان غەواسەکان دەتوانن بەناو بەردی مەرجانیدا بگەڕێن کە پڕن لە ژیانی دەریایی جیهانی ژێر ئاو لە دەوروبەریدا--تەنانەت هەندێکیان بە یەکێک لە "بەهەشتی غەواسەکانی سکوبا" دەزانن. هەروەها دەتوانرێت میراتی دەوڵەمەندی کولتووری لە ڕێگەی فۆرمەکانی سەمای مۆسیقای نەریتیەوە ببینرێت--وەک نمایشە ئامێرییە دەنگییەکانی سابار کە پێکهاتبوو لە شێوازی تەپڵ لێدانی ڕیتمیک کە لەگەڵ سروودەکاندا بوو--لە کاتی بۆنەکانی یادکردنەوەی ئاهەنگی لەدایکبوون ئاهەنگەکانی هاوسەرگیری ئاهەنگی هاوسەرگیری ڕێوڕەسمی مردن نمایشکرا. بەگشتی ڕەنگە کۆمۆرۆس نەتەوەیەکی بچووک بێت بەڵام کاریگەرییەکانی تێکەڵەیەکی زیندوو نیشان دەدات کە هەردوو نەریتی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقای ڕۆژهەڵاتی چەسپاندووە و وایکردووە کە بەڕاستی شوێنێکی ناوازە شایەنی گەڕان بێت

کۆمۆرۆس کە بە فەرمی بە یەکێتی کۆمۆرۆس ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. ئەو دراوەی لە کۆمۆرۆس بەکاردێت پێی دەوترێت فرانکی کۆمۆری. فرانکی کۆمۆری (KMF) دراوی فەرمی کۆمپانیای کۆمۆرۆسە و لە ساڵی ١٩٦٠ەوە لە بازاڕدایە، لەلایەن بانکی ناوەندی کۆمۆرۆسەوە دەردەچێت، کە بەرپرسیارە لە ڕێکخستنی دابینکردنی و پاراستنی سەقامگیرییەکەی. دراوەکە هەردوو دراو و دراوی بانکی بۆ بەهای جیاواز بەکاردەهێنێت. دراوەکان بە جۆرەکانی ١، ٢، ٥، ١٠، ٢٥ و ٥٠ فرانک دێن. دراوی بانکی بە بەهای 500,1000,2000، 5000،و10000فرانک. وەک نەتەوەیەکی دوورگەیی کە زۆر پشت بە پیشەسازی کشتوکاڵ و ماسیگرتن دەبەستێت کە گەشەسەندنی پیشەسازی سنووردارە و کاریگەرییەکانی هاوکاری دەرەکی لەسەر ئابوورییان لەوانەش نرخی ئاڵوگۆڕکردن تاڕادەیەک بەرچاوە. نرخی ئاڵوگۆڕی دراو بۆ فرانکی کۆمۆری دەتوانێت بگۆڕێت بەهۆی چەندین هۆکاری جیاواز لەوانە بارودۆخی بازاڕی جیهانی، پێشنیار دەکرێت پێش گەشتکردن یان ئەنجامدانی هەر مامەڵەیەکی دارایی کە ئەم دراوەی تێدابێت، نرخی ئاڵوگۆڕی ئێستا بپشکنیت. سەردانیکەرانی کۆمۆرۆس دەتوانن دراوی بیانی بگۆڕنەوە لە بانکە ڕێگەپێدراوەکان یان ئاڵوگۆڕی بیانی کە دەکەونە ناو شارە گەورەکانی وەک مۆرۆنی یان موتسامودو. پێویستە خۆیان لە فرۆشیارانی سەر شەقامەکان بەدوور بگرن کە خزمەتگوزاری ئاڵوگۆڕی پارە پێشکەش دەکەن چونکە ڕەنگە هەمیشە ڕێژەیەکی دادپەروەرانە یان دراوی ڕاستەقینە دابین نەکەن. باشتر وایە پارەی کاش بەس هەڵبگرن لەکاتی گەشتکردن لە ناوچە دوورەکاندا کە ڕەنگە دەستڕاگەیشتن بە ATM یان بانکەکان سنووردار بێت.

دراوی یاسایی کۆمۆرۆس بریتییە لە فرانک کۆمۆری (KMF). سەبارەت بە نرخی نزیکەیی ئاڵوگۆڕ لەگەڵ دراوە سەرەکییەکانی جیهان، لێرەدا چەند ئامارێکی ئاماژەپێکراو دەخەینەڕوو (تا ئەیلولی ٢٠٢١): 1 دۆلار ≈ 409.5 کیلۆمەتر 1 یۆرۆ ≈ 483.6 کیلۆمەتر 1 پاوەند ≈ 565.2 کیلۆمەتر 1 JPY ≈ 3.7 KMF تکایە ئاگاداربن کە نرخی ئاڵوگۆڕکردن دەتوانێت بگۆڕێت، بۆیە هەمیشە باشترە پێش ئەوەی هەر گۆڕینی دراوێک بکەیت، لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی داراییەوە بزانیت بۆ نوێترین زانیاری.

کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. وڵاتەکە بە درێژایی ساڵ چەندین جەژنی گرنگ بەڕێوەدەبات کە گرنگییەکی گەورەی کولتووری و مێژوویییان هەیە. یەکێک لە فێستیڤاڵە هەرە گرنگەکانی کۆمۆرۆس ڕۆژی سەربەخۆییە کە لە ٦ی تەمموزدا بەڕێوەدەچێت. ئەم ڕۆژە لە ساڵی ١٩٧٥ کۆمۆرۆس لە ژێر دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمی فەرەنسا ڕزگاری بوو، کاتێکە بۆ نمایشی نیشتمانپەروەرانە و نمایش و چالاکییە کولتوورییە زیندووەکان لە سەرانسەری دوورگەکاندا. ئاهەنگێکی دیکەی گرنگ بریتییە لە (مولید النبی) کە یادی لەدایک بوونی پێغەمبەر محەمەد دەکرێتەوە. ئەم جەژنە ئایینییە ساڵانە لە ڕۆژانی جیاوازدا بە پشتبەستن بە ساڵنامەی مانگی ئیسلامی بەڕێوەدەچێت و نوێژ و کاروان و ئاهەنگ و کۆبوونەوەی کۆمەڵایەتی لەخۆدەگرێت. جەژنی ڕەمەزان یەکێکی ترە لەو فێستیڤاڵە دیارانەی موسڵمانان لە کۆمۆرۆس بەڕێوەی دەبەن. ئەم بۆنە خۆشە کۆتایی هاتنی جەژنی ڕەمەزانە – کە ماوەی مانگێکە بەڕۆژووبوون – بە نوێژکردن لە مزگەوتەکان و کۆبوونەوەی نەریتی لەگەڵ هاوڕێ و خێزان. ژەمی تایبەت ئامادە دەکرێت بۆ ئەوەی پێکەوە ڕۆژوو بشکێنین. هەروەها کۆمۆرۆس لە ٢٣ی تشرینی دووەمدا ڕۆژی نیشتمانی دەگێڕێت بۆ ڕێزلێنان لە ڕاگەیاندنی سەربەخۆیی سەرۆک عەلی سۆیلیح لە ساڵی ١٩٧٥. بە شێوەیەکی گشتی لە ڕۆژەکەدا نمایشەکان نمایش دەکرێن کە شانازی نیشتمانی، پێشانگای مێژوویی، نمایشی مۆسیقای ناوخۆیی، بۆنە سەماکانی وەک فۆرمەکانی سەمای نگوما لەنێو ئەوانی تردا نمایش دەکرێت. جگە لەوەش فێستیڤاڵی دروێنە هەیە کە لەلایەن کۆمەڵگە جیاوازەکانەوە لە سەرانسەری دوورگەکاندا بەڕێوەدەچێت بۆ ئاهەنگگێڕان بەبۆنەی وەرزێکی سەرکەوتووی دروێنەکردن. ئەم فێستیڤاڵانە بەپێی ناوچە تایبەتەکان جیاوازن بەڵام زۆرجار سەمای نەریتی وەک "موگادزا" لەخۆدەگرن کە بە مۆسیقای ئاوازدار هاوڕێیەتی دەکرێت بە بەکارهێنانی ئامێرە نەریتییەکانی وەک تەپڵ یان دەف. ئەم فێستیڤاڵانە نەک تەنها وەک سەکۆیەک بۆ ئاهەنگگێڕان بە بۆنەی کولتوور و مێژوو بەڵکو دەرفەت بۆ یەکگرتوویی کۆمەڵایەتی دەڕەخسێنن کە خەڵک پێکەوە کۆدەبنەوە بۆ ئاڵوگۆڕی بیرۆکە لە هەمان کاتدا پەیوەندییەکانیان لەگەڵ هاوڕێ و ئەندامانی خێزان بەهێزتر دەکەن

کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. سەرەڕای قەبارە و سەرچاوە سنووردارەکانی، کۆمۆرۆس ئابوورییەکی کراوەی هەیە کە بۆ گەشەکردن و گەشەسەندنی ئابووری زۆر پشت بە بازرگانی دەبەستێت. لە ڕووی هەناردەکردنەوە، کۆمۆرۆس بە شێوەیەکی سەرەکی بازرگانی بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک ڤانێلا، مێخەک، یلانگ-یلانگ و زەیتی سروشتی دەکات. ئەم کاڵایانە بەهۆی کوالیتی و تامە ناوازەکانیانەوە لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکاندا زۆر بەدواداچوونیان بۆ دەکرێت. جگە لەوەش هەناردەکردنی دیکە بریتین لە بەرهەمە دەریاییەکانی وەک ماسی و توێکڵ ماسی، هەروەها قوماش و کاری دەستی. کۆمۆرۆس بۆ دابینکردنی پێداویستییە ناوخۆییەکانی پشت بە هاوردە دەبەستێت، چونکە توانای بەرهەمهێنانی پیشەسازی بەرچاوی نییە. بەشێک لە هاوردەکردنی سەرەکی بریتین لە خۆراک، بەرهەمە نەوتییەکان (بە شێوەیەکی سەرەکی نەوت)، ئامێر و کەلوپەل، ئۆتۆمبێل، ماددە کیمیاییەکان، و کەرەستەی بیناسازی. فەرەنسا یەکێکە لە هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی کۆمۆرۆس بەهۆی پەیوەندییە مێژووییەکانی نێوان هەردوو وڵات. وەک بازاڕێکی گرنگ بۆ زۆرێک لە هەناردەکردنی کاڵاکان کە لەلایەن کۆمپانیای کۆمۆرۆسەوە بەرهەم دەهێنرێت، کاردەکات. هاوبەشە بازرگانییەکانی دیکە بریتین لە هیندستان، چین، سعودیە، ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی (ئیمارات)، تانزانیا، کینیا. بەڵام بەو پێیەی کۆمۆرۆس ڕووبەڕووی چەندین تەحەدا دەبێتەوە لەوانە دامەزراوە ژێرخانییە سنووردارەکانی وەک بەندەرەکان یان فڕۆکەخانەکان، و پێوەرە نزمەکانی گەشەپێدانی مرۆیی، ڕووبەڕووی کورتهێنانی بازرگانی دەبێتەوە بە قەبارەیەکی بەرچاو کە پێویستی بە یارمەتی ئابووری هەیە لەلایەن ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان. بۆ نموونە، یەکێتی ئەوروپا (یەکێتی ئەوروپا) هاوکاری دارایی پێشکەش دەکات لە ڕێگەی بەرنامە جۆراوجۆرەکانەوە. نەبوونی هەمەچەشنیکردن بە گشتی ئامادەیی بۆ شۆکی دەرەکی زیاد دەکات وەک هەڵاوسانی نرخی کاڵا جیهانییەکان یان کارەساتی سروشتی، هەربۆیە خواست لەسەر هەمەچەشنکردنی وەبەرهێنان هەیە کە دەرفەتی نوێ پێشکەش دەکات لە کەرتەکانی وەک گەشتیاری یان وزەی نوێبووەوە. هەروەها حکومەت سەرنجی لەسەر پێشخستنی وەبەرهێنانەکانە لە ناوخۆدا. لە کۆتاییدا، دۆخی بازرگانی لە کۆمۆرۆس لە دەوری هەناردەکردنی بەرهەمی کشتوکاڵی دەسوڕێتەوە لەکاتێکدا زۆر پشت بە هاوردە دەبەستێت. پشتبەستنی ئابوورییەکەی بە چەند کاڵایەکی سەرەکی پێویستی بە هەوڵدان هەیە بەرەو هەمەچەشنکردن. لە ئێستادا، وەرگرتنی یارمەتی لە ڕێکخراوە نێودەوڵەتییەکان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت؛ سەرەڕای ئەوەش دەرفەتەکان کاتێک سەرهەڵدەدەن کە کەرتە هەمەچەشنەکان بەرەوپێش دەبرێن و ڕێگەی نوێ بۆ گەشەی ئابووری دروست دەکەن- تەنانەت ئەگەر بە خێرایی وردە وردە بێت.

کۆمۆرۆس کە دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، توانایەکی بێئەندازەی بەکارنەهێنراوی هەیە بۆ گەشەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. سەرەڕای ئەوەی کە وڵاتێکی بچووکی دوورگەکانە، کۆمۆرۆس شانازی بە چەندین سەرچاوەی سروشتی و پێگەی جوگرافیای ستراتیژییەوە دەکات کە دەتوانێت سوودێکی زۆر بە پەیوەندییە بازرگانییەکانی لەگەڵ وڵاتانی دیکەدا بگەیەنێت. یەکێک لەو هۆکارە سەرەکیانەی کە بەشدارە لە توانای بازرگانی کۆمۆرۆس، کەرتی دەوڵەمەندی کشتوکاڵییە. وڵاتەکە بە بەرهەمهێنانی ڤانێلا، یلانگ-یلانگ، مێخەک و بەهارات جۆراوجۆرەکان ناسراوە. ئەم کاڵایانە خواستێکی بەرچاویان لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان هەیە و دەتوانن وەک بناغەیەکی بەهێز بۆ پیشەسازی هەناردەکردنی کۆمۆرۆس بێت. جگە لەوەش، کۆمۆرۆس خاوەنی سەرچاوەیەکی بەرفراوانی ماسیگرتنە بەهۆی هەڵکەوتەی لە زەریای هیندیدا. لەگەڵ زیادبوونی خواست لەسەر خواردنە دەریاییەکان لە ئاستی جیهانیدا، وڵاتەکە دەرفەتی بەرفراوانی هەیە بۆ فراوانکردنی هەناردەکردنی ماسی و بەهێزکردنی هاوبەشی لەگەڵ ئەو وڵاتانەی کە زۆر پشتیان بە هاوردەکردنی خواردنە دەریاییەکان بەستووە. هەروەها لەم ساڵانەی دواییدا، گرنگیدان بە کاری دەستی کۆمۆری وەک سەبەتەی تواوە و قوماشی نەریتی زیادی کردووە. ئەم بەرهەمە دەستییە ناوازانە سەرنجڕاکێشیەکی زۆریان هەیە لە بازاڕە جیهانییەکان کە بەهای ڕەسەنایەتی و کاری دەستی نەریتی دەدەن. بە سەرمایەگوزاریکردن لەم بەشە تایبەتەی بازاڕ و پێشخستنی دەستپێشخەرییە گەشتیارییە کولتوورییەکان شانبەشانی هەناردەکردنی پیشەسازی دەستی، کۆمۆرۆس دەتوانێت ئاسۆی بازرگانی دەرەوەی خۆی بەرز بکاتەوە. سەرەڕای ئەوەش، کۆمۆرۆس سوودمەندە لە دەستڕاگەیشتن بە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان لە ڕێگەی بلۆکە بازرگانییە ناوچەییەکانی وەک بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA) و کۆمیسیۆنی زەریای هیندی (IOC). ئەندامێتی لەم ڕێکخراوانەدا ڕێگە خۆش دەکات بۆ دەستگەیشتن بە بازاڕە گەورەکان بە ئاسانی لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێساکان. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئاستەنگەکان لە پەرەپێدانی توانای بازاڕی بازرگانی دەرەکی کۆمۆرۆسدا بەردەوامن. سنووردارکردنی ژێرخانی ڕێگری دەکات لە گواستنەوەی کارامەی کاڵا چ لە ناو دوورگەکانی وڵات و چ لە دەرەوەی وڵات. وەبەرهێنانی تەواو لە تەکنەلۆژیای مۆدێرن زیاتر ڕێگری دەکات لە پەیوەندی لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان. سەرەڕای ئەوەش، بە پشتیوانی حکومەت لەگەڵ وەبەرهێنانی ئامانجدار لەلایەن یاریزانە ناوخۆیی و بیانییەکانەوە کە سەرنجیان لەسەر پەرەپێدانی ژێرخانی بوو لەگەڵ بەکارهێنانی سەرچاوە کشتوکاڵییەکانیان بە شێوەیەکی کارا – بە تایبەتی لە ڕێگەی هەمەچەشنکردنی بەرهەمەوە – کۆمۆرۆس توانای بەرچاوی بەکارنەهێنراوی هەیە بۆ فراوانبوون لە بازاڕی بازرگانی جیهانیدا. لە ڕێگەی هاوکارییە ستراتیژییەکان، کۆمۆرۆس دەتوانێت چالاکانە لەگەڵ هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان پەیوەندی بکات و وردە وردە خۆی وەک یاریزانێکی متمانەپێکراو و کێبڕکێکار لە گۆڕەپانی بازرگانی جیهانیدا جێگیر بکات.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمە بەناوبانگەکان دەکرێت بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە کۆمۆرۆس، زۆر گرنگە دیمۆگرافیای وڵات و بەها کولتوورییەکان و بارودۆخی ئابووریی وڵاتەکە لەبەرچاو بگیرێت. کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. بەهۆی کەمی سەرچاوە و ژێرخانی ئابوورییەوە، بازرگانی دەرەکییەکەی زۆر پشت بە کشتوکاڵ و ماسیگرتن دەبەستێت. یەکێک لەو بەرهەمانەی کە لە بازاڕی بازرگانی دەرەوەی کۆمۆرۆسدا بە گەرمی دەفرۆشرێت، دەتوانێت بەهارات بێت. خاکی دەوڵەمەندی گڕکانی وڵاتەکە وای لێدەکات کە گونجاو بێت بۆ چاندنی بەهارات و بەهاراتە جۆراوجۆرەکانی وەک مێخەک و ڤانێلا و دارچین و گوێزی هیندی. ئەم بەهاراتە بۆنخۆشانە لە ئاستی جیهانیدا خواستێکی زۆریان لەسەرە بەهۆی بەکارهێنانی چێشتلێنان و هەروەها بەکارهێنانیان لە دەرمان و کەلوپەلی تەوالێتدا. بۆیە بەرەوپێشبردنی بەرهەمهێنانی بەهارات و هەناردەکردنی دەتوانێت ببێتە کارێکی قازانج بەخش بۆ کۆمۆرۆس. بەرهەمێکی دیکە کە توانای لە بازاڕی بازرگانی دەرەکیدا هەیە، زەیتی سروشتییە کە لە کارگە ناوخۆییەکانەوە وەرگیراون. کۆمۆرۆس کۆمەڵێک فلۆرای جۆراوجۆری هەیە کە دەتوانرێت بۆ دەرهێنانی زەیتی سروشتی بەکاربهێنرێت کە لە بۆن و بەرهەمەکانی چارەسەری بۆن و جوانکاریدا بەکاردەهێنرێن. بە گرنگیدان بە شێوازەکانی چاندنی ئۆرگانیک و پراکتیکەکانی سەرچاوەگرتنی بەردەوام، کۆمۆرۆس دەتوانێت داواکاری پەرەسەندوو بۆ پێکهاتە سروشتییەکان لە ئاستی جیهانیدا دابین بکات. هەروەها کارە دەستییەکانی کۆمۆری بەهۆی دیزاینە ناوازەکانیان و گرنگی کولتوورییەوە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە. بەرهەمەکانی وەک سەبەتەی تواوە، زەڕەنگەری نەریتی کە لە توێکڵ یان دەنکۆڵە دروست دەکرێن، دارتاشی کە فۆلکلۆری ناوخۆیی یان گیانلەبەرە کێوییەکان نیشان دەدەن دەتوانن گەشتیاران و هەروەها ئارەزومەندانی هونەر لە سەرانسەری جیهانەوە ڕابکێشن کە سەرسامن بە کاری دەستی ڕەسەن. لە کۆتاییدا - بە لەبەرچاوگرتنی شوێنی کەنار دەریاکانی - بەرهەمە دەریاییەکان توانای هەناردەکردنی گەورەیان هەیە. ئاوە ڕوونەکانی دەوروبەری کۆمۆرۆس شوێنێکی نیشتەجێبوونی ئایدیاڵ بۆ جۆرە جیاوازەکانی ماسی دابین دەکات لەوانە ماسی تونە، ماسی گروپەر، لوبستر و هتد، کە کاڵایەکی بەهادارن لە ئاستی جیهانیدا. پەرەپێدانی تەکنیکە کارامەکانی ماسیگرتن لەگەڵ دامەزراوەی دروستی پرۆسێسکردن دەتوانێت دڵنیابێت لە هەناردەکردنی کوالیتی خواردنە دەریاییەکان کە لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان دەگونجێت. بۆ ئەوەی ئەم کاڵا هەڵبژێردراوانە بە شێوەیەکی کاریگەر لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکاندا بەرەوپێش ببرێن، پێویستە لێکۆڵینەوە لەسەر ئارەزووەکانی بازاڕە ئامانجدارەکان ئەنجام بدرێت؛ هەروەها هەوڵەکانی بنیاتنانی براند دەبێ سەرنج بخەنە سەر شێوازەکانی بەردەوامیی کە خاڵە ناوازەکانی فرۆشتنی پەیوەست بە شێوازەکانی بەرهەمهێنانی ئۆرگانیک یان شێوازەکانی بازرگانی دادپەروەرانە پیشان دەدەن. جگە لەوەش، بەشداریکردنی چالاکانە لە پێشانگە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان و هاوبەشیکردن لەگەڵ دابەشکەرانی دامەزراو دەتوانێت بینینی کۆمۆرۆس لە بازاڕی جیهانیدا بەرز بکاتەوە.

کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. وڵاتەکە بە کولتوور و نەریتە ناوازەکانی ناسراوە، کە ڕەنگدانەوەی کاریگەرییەکانی کولتوورەکانی ئەفریقا، عەرەبی و فەرەنسییە. کاتێک باس لە تێگەیشتن لە تایبەتمەندییەکانی کڕیار لە کۆمۆرۆس دەکرێت، گرنگە هەندێک لایەن لەبەرچاو بگیرێت. 1- میوانداری: خەڵکی کۆمۆری بەگشتی گەرم و گوڕن و بەخێرهاتن دەکەن بەرامبەر سەردانکەران. ئەوان میوانداری بە نرخ دەزانن و زۆرجار لە ڕێگەی خۆیانەوە دەردەچن بۆ ئەوەی میوانەکان هەست بە ئاسوودەیی بکەن. 2- پەیوەندی بەهێزی کۆمەڵگە: کۆمەڵگە ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت لە کۆمەڵگەی کۆمۆریدا، تاکەکان بە قووڵی پەیوەندییان بە خێزان و دراوسێکانیانەوە هەیە. ئەم هەستە کۆمەڵایەتییە درێژدەبێتەوە بۆ کارلێکەکانی بازرگانیش، کە دروستکردنی پەیوەندییەکان زۆر گرنگە. 3- ڕێزگرتن لە پیرەکان: پیرەکان پێگەیەکی بەرچاویان لە کولتوری کۆمۆریدا هەیە و بە ڕێزێکی زۆرەوە سەیر دەکرێن. گرنگە دان بە دەسەڵاتەکەیاندا بنێت و داوای ئامۆژگاری یان ڕەزامەندی ئەوان بکەیت لەکاتی ئەنجامدانی مامەڵەی بازرگانی لەگەڵ کەسانی بەساڵاچوو. 4- بەها نەریتییەکان: خەڵکی کۆمۆرۆس بە گشتی پابەندن بە بەها نەریتییەکان کە ڕەگیان لە داب و نەریتی ئیسلامیدا هەیە. جل و بەرگی بێگەرد و ئەتەکێتی دروست سیفەتێکی بەنرخن کە پێویستە ڕێزیان لێبگیرێت لەکاتی کارلێککردن لەگەڵ خەڵکی ناوچەکەدا. 5.هۆشیاری ژینگەیی: وەک نەتەوەیەکی دوورگەیی کە زۆر پشت بە سەرچاوە سروشتییەکانی وەک ماسیگرتن و کشتوکاڵ دەبەستێت، پاراستنی ژینگە بۆ خەڵکی کۆمۆرۆس زۆر گرنگە. زۆر گرنگە بۆ ئەو بزنسانەی لەم وڵاتەدا کاردەکەن، پێشخستنی پراکتیزە بەردەوامەکان کە بەشداری ئەرێنی دەکەن لە پاراستنی سروشت. لە ڕووی تابۆ یان هەستیاری کولتوورییەوە: 1.هەستیاری ئایین: ئیسلام ئایینی باڵادەستە لە کۆمۆرۆس؛ بۆیە گرنگە بەشداری هیچ کردارێک یان گفتوگۆیەک نەکەیت کە ڕەنگە بێڕێزیکردن بێت بەرامبەر بە بیروباوەڕ یان پراکتیزە ئیسلامییەکان. 2. ڕۆڵی جێندەری: هەرچەندە پێشکەوتن بەرەو یەکسانی جێندەری بەدیهاتووە، بەڵام ڕەنگە هەندێک ڕۆڵی جێندەری نەریتی هێشتا لەناو هەندێک کۆمەڵگەی دوورگەکاندا بەردەوام بن – بەتایبەتی ناوچە گوندنشینەکان. 3. نمایشکردنی سۆز و خۆشەویستی گشتی (PDA): نمایشکردنی سۆز و خۆشەویستی گشتی لە نێوان هاوسەرەکاندا بەگشتی ڕوخسارێکی خراپە چونکە لەناو نۆرمەکانی کولتووری ناوخۆییدا بە نەگونجاو دادەنرێت؛ لێرەوە باشترە لەبەردەم خەڵکدا خۆت لەم جۆرە کارانە بەدوور بگرێت. 4.ڕێزگرتن لە فەزای کەسی: کۆمۆریەکان بە شێوەیەکی گشتی فەزای کەسی بە نرخ دەزانن و لەوانەیە هەست بە ناڕەحەتی بکەن ئەگەر کەسێک داگیرکاری بکات. لێرەوە گرنگە مەودای گونجاو بپارێزیت لەکاتی بەشداریکردن لە گفتوگۆ یان کارلێککردندا. تێگەیشتن لە تایبەتمەندییەکانی کڕیار و هەستیاری کولتووری زۆر گرنگە بۆ دامەزراندنی پەیوەندی سەرکەوتوو و بەڕێوەبردنی کاروبار بە شێوەیەکی کاریگەر لە کۆمۆرۆس. بە پابەندبوون بەم ڕێنماییانە، مرۆڤ دەتوانێت بە داب و نەریتی ناوخۆییدا بڕوات و ئەزموونی ئەرێنی بۆ هەردوو بازرگانی و کڕیار دروست بکات.

کۆمۆرۆس دوورگەیەکی بچووکە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. وڵاتەکە ئیدارەی گومرگی تایبەتی خۆی هەیە کە ڕێساکانی کۆچبەری و هاوردە و هەناردە بەڕێوەدەبات. گرنگە سەردانیکەرانی کۆمۆرۆس ئاگاداری ڕێساکانی گومرگی وڵات بن و بەپێی ئەو ڕێسایانە پەیڕەوی لێبکەن. لەگەڵ گەیشتنیان بە کۆمۆرۆس، گەشتیاران پێویستە لە خاڵە دیاریکراوەکانی چوونە ژوورەوەدا بە ڕێکارەکانی کۆچبەریدا تێپەڕن. پاسپۆرتی کارا کە لانیکەم شەش مانگ کارا بێت و ڤیزەی کارا (ئەگەر پێویست بوو) پێویستە بۆ چوونە ناو وڵات. سەردانکەران پێویستە دڵنیابن لەوەی کە هەموو بەڵگەنامە گەشتیارییە پەیوەندیدارەکان ئامادەن بۆ پشکنین. لە ڕووی ڕێسا گومرگییەکانەوە، سەردانکەران دەبێت هەر شتێک کە دەیهێننە ناو وڵات یان دەیبەنە دەرەوەی وڵات کە بڕی بەکارهێنانی کەسی یان ئاستەکانی بەها زیاتر بێت وەک لە یاساکانی گومرگی کۆمۆرۆسدا هاتووە، ڕابگەیەنن. لەوانە شتە بەنرخەکانی وەک ئەلیکترۆنیات و زێڕ و زێڕینگەریی و بڕێکی زۆر پارەی کاش. شتومەکی قەدەغەکراو لە کۆمۆرۆس بریتین لە ماددە هۆشبەرەکان، چەکی ئاگرین و تەقەمەنی، کەلوپەلی ساختە، پۆرنۆگرافی و هەر ماددەیەک کە بە هێرشبەر یان پێچەوانەی بنەما ئیسلامییەکان دادەنرێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە کۆمۆرۆس کۆدێکی توندی خۆراکی ئیسلامی پەیڕەو دەکات. بۆیە بەرهەمی گۆشتی بەراز و کحول ڕێگەپێدراو نییە بۆ ناو وڵات مەگەر بە مۆڵەتی تایبەت ڕێگەپێدراو نەبێت بۆ گەشتیارانی غەیرە موسڵمان کە لە هۆتێلە هەڵبژێردراوەکاندا نیشتەجێن. بۆ ئەوەی لە بازگەکانی گومرگی لە کۆمۆرۆسدا هیچ ناڕەحەتییەک ڕوونەدات، پێشنیار دەکرێت سەردانکەران پێش گەشتکردن بۆ ئەوێ خۆیان بەم ڕێسایانە ئاشنا بکەن. پابەندبوون بەم ڕێسایانە دەبێتە هۆی مسۆگەرکردنی چوونە ژوورەوەی بە شێوەیەکی ڕێکوپێک بۆ ناو وڵات بەبێ هیچ دواکەوتن و کێشەیەکی ناپێویست. هەروەها پێویستە گەشتیاران لە کاتی سەردانەکەیاندا ڕێز لە نۆرمەکانی کولتووری ناوخۆیی بگرن لەوانە جل و بەرگی بێگەرد کاتێک لە دەرەوەی هاوینەهەواری کەنار دەریاکان یان ناوچە گەشتیارییەکانن. بە گشتی ئاگاداربوون و ڕێزگرتن لە ڕێساکانی گومرگی کۆمۆرۆس یارمەتیدەر دەبێت بۆ مانەوەیەکی چێژبەخش لەم وڵاتە دوورگەییە جوانەدا.

کۆمۆرۆس کە دوورگەیەک لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقایە، ڕژێمێکی گومرگی تایبەتی هەیە بۆ ڕێکخستنی باجی هاوردەکردنی. وڵاتەکە باجی جۆراوجۆر، لەوانەش باجی گومرگی و باجی بەهای زیادکراو (VAT) لەسەر کاڵا هاوردەکراوەکان وەردەگرێت. باجی گومرگی لە کۆمۆرۆس بەگشتی لەسەر بنەمای پۆلێنکردنی کۆدی سیستەمی هاوسەنگ (HS)ی بەرهەمەکانە. ڕێژەکان بەپێی پۆلی کاڵاکان دەگۆڕێت و دەتوانێت لە 5% بۆ 40% بێت. بەڵام ڕەنگە هەندێک شتومەکی سەرەکی وەک بەرهەمە خۆراکییە سەرەتاییەکان یان دەرمانەکان سوودمەند بن لە کەمکردنەوە یان لێخۆشبوونی ڕێژەی باج. جگە لە باجی گومرگی، کاڵا هاوردەکراوەکانیش باجی زیادەیان لەسەرە. ڕێژەی ستانداردی VAT لە کۆمۆرۆس 15% یە، بەڵام هەندێک پۆلی وەک بەرهەمە دەرمانییەکان ڕێژەی کەمبوونەوەی 7.5%یان هەیە. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە باجی زیادە لەسەر بنەمای هەردوو بەهای CIF (تێچوون + بیمە + بارهەڵگر) و هەر باجێکی گومرگی کارپێکراو حیسابی بۆ دەکرێت. بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێساکانی هاوردەکردن و ئاسانکاری بازرگانی، هاوردەکاران پێویستە بەڵگەنامەی پەیوەندیدار وەک فاکتورەی بازرگانی، فەسڵی بارکردن یان فەسڵی بۆری هەوا، لیستی پاککردنەوە و بڕوانامەی سەرچاوە بەرهەمبهێنن. ڕێکارەکانی پاککردنەوەی گومرگی پێویستە لە ڕێگەی دەزگا ڕێگەپێدراوەکان/ بەڕێوەبەرانی بەندەرەکان/دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکانەوە ئەنجام بدرێت. ڕەنگە کاڵا هاوردەکراوەکان بەپێی سروشتی خۆیان پێویستیان بە مۆڵەت یان مۆڵەتی زیادە هەبێت. بۆ نموونە، بەرهەمە کشتوکاڵییەکان لەوانەیە پێویستیان بە بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی هەبێت لە کاتێکدا بەرهەمە ئاژەڵییەکان دەتوانن پێویستیان بە بڕوانامەی تەندروستی ڤێتێرنەری هەبێت. زۆر گرنگە بۆ ئەو بازرگانانەی کە خەریکی هاوردەکردنن بۆ کۆمۆرۆس ئاگاداری ئەم سیاسەتانە بن و ئاگاداری هەر گۆڕانکارییەک بن کە لەلایەن دەسەڵاتە ناوخۆییەکانەوە سەبارەت بە باج یان ڕێساکان ئەنجام دەدرێت. پیشەییەکانی ڕاوێژکاری کە شارەزاییان لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا هەیە دەتوانن یارمەتییەکی بەنرخ پێشکەش بکەن بۆ گەشتکردن بەناو پرۆسەی ئاڵۆزدا بە شێوەیەکی کارا لە هەمان کاتدا کەمکردنەوەی تێچوونەکان و دڵنیابوون لە پابەندبوون بە هەموو مەرجە پێویستەکان کە لەلایەن گومرگی کۆمۆریاوە سەپێنراون.

کۆمۆرۆس، وڵاتێکی بچووکی دوورگەییە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، سیاسەتێکی باجی ناوازەی هەیە سەبارەت بە کاڵای هەناردەکردن. وڵاتەکە بە پلەی یەکەم پشت بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان و بەهاراتەکان دەبەستێت وەک هەناردەکردنی سەرەکی. کۆمۆرۆس هەندێک باج و باج بەسەر ئەو کاڵایانە دەسەپێنێت کە لە خاکەکەیەوە هەناردە دەکرێن. ئەم باجانە بە پشتبەستن بە جۆری ئەو بەرهەمەی کە هەناردە دەکرێت وەردەگیرێن و ئامانجیان بەدەستهێنانی داهاتە بۆ حکومەت لە هەمان کاتدا پەرەپێدانی ئابووری. ڕێژەی باج بەپێی پۆلی کاڵای هەناردەکردن دەگۆڕێت. بۆ بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک ڤانێلا، مێخەک و یلانگ-یلانگ (جۆرێک لە گوڵ کە بۆ بەرهەمهێنانی بۆن بەکاردەهێنرێت)، کۆمۆرۆس باجێکی دیاریکراو وەردەگرێت بە پشتبەستن بە بەهای بازاڕ یان بڕی ئەو کاڵایانە کە هەناردە دەکرێن. جگە لە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان، کۆمۆرۆس کاری دەستی هەناردە دەکات کە لە کەرەستەی ناوخۆیی وەک توێکڵی گوێزی هیندی، بەردی مەرجانی و قوماشی تاپا (قوماشی نەریتی) دروستکراون. ڕەنگە لێخۆشبوونی باج یان کەمکردنەوەی ڕێژەیەک بەکاربهێنرێت بۆ ناساندنی ئەم بەرهەمە دەستکردە ناوازانە لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان. بۆ هاندانی وەبەرهێنانی بیانی و فراوانکردنی بازرگانی، کۆمۆرۆس مامەڵەی باجی ئیمتیاز یان لێخۆشبوون پێشکەش بە هەندێک پیشەسازی وەک بەرهەمهێنانی قوماش یان پرۆسێسکردنی ماسی دەکات. ئەو کۆمپانیایانە کە لەم کەرتانەدا کاردەکەن لەوانەیە لە ساڵانی سەرەتایی کارکردنیاندا سوودمەند بن لە کەمکردنەوەی باج. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە کۆمۆرۆس بەشێکە لە چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی ناوچەیی وەک بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA) و کۆمیسیۆنی زەریای هیندی (IOC). وەک وڵاتێکی ئەندام، کۆمۆرۆس دەتوانێت کەمکردنەوە یان لێخۆشبوونی باجی زیادە پێشکەش بکات لەکاتی هەناردەکردنی بۆ وڵاتانی ئەندامی دیکەی ناو ئەم بلۆکە بازرگانییانە. بەگشتی، کۆمۆرۆس سیاسەتێکی باجی نەرم و نیان دەپارێزێت کە بەگوێرەی بەرەوپێشبردنی کاڵا هەناردەکردنی ناوازەکەی لە هەمان کاتدا وەبەرهێنانی بیانی لە ڕێگەی مامەڵەی ئیمتیازییەوە ڕاکێشاوە. ئامۆژگاری دەکرێت بۆ ئەو بازرگانانەی کە ئارەزووی هەناردەکردن لەم وڵاتە دەکەن، ڕاوێژ لەگەڵ دەسەڵاتدارانی گومرگی یان ڕاوێژکاری پیشەیی بکەن بۆ زانیاری نوێ سەبارەت بە باجی بەرهەمە تایبەتەکان و هەر هاندانێکی ئەگەری کە بەپێی ڕێکەوتنە بازرگانییەکان بەردەستە.

کۆمۆرۆس کە بە فەرمی بە یەکێتی کۆمۆرۆس ناسراوە، وڵاتێکی دوورگەییە و دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. لە سێ دوورگەی سەرەکی پێکهاتووە کە بریتین لە گراندە کۆمۆر، مۆهێلی و ئەنجوان. لە ڕووی هەناردەکردنەوە، کۆمۆرۆس بە پلەی یەکەم گرنگی بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان دەدات. کۆمۆرۆس بەناوبانگە بە بەرهەمهێنانی ناوازەی بەهاراتەکانی وەکو مێخەک و ڤانێلا و یلانگ-یلانگ. ئەم بەهاراتە بۆنخۆشانە لە ئاستی جیهانیدا زۆر بەدوایدا دەگەڕێن و بەشدارییەکی بەرچاویان لە بازاڕی هەناردەکردنی وڵاتەکەدا هەیە. هەروەها کەرتی کشتوکاڵ زەیتی سروشتی بەرهەم دەهێنێت کە لە ڕووەکی ناوخۆییەوە وەرگیراون کە لە پیشەسازییە جیاوازەکانی وەک بۆن و جوانکاریدا بەکاردەهێنرێن. جگە لەوەش، کۆمۆرۆس چەندین جۆری میوەی ناوچە گەرمەکان دروێنە دەکات لەوانە مۆز و گوێزی هیندی کە وەک کاڵایەکی بەرچاوی هەناردەکردن کاردەکەن. ئەم میوە بە تامانە نەک هەر بەشدارن لە ئابووری بەڵکو هەلی کار بۆ زۆرێک لە خەڵکی ناوچەکە لە ڕێگەی کشتوکاڵ و پرۆسێسکردنەوە دەڕەخسێنن. ماسیگرتن ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ئابووری کۆمۆرۆسدا. ناوچەکە دەوڵەمەندە بە سەرچاوە دەریاییەکان، ئەمەش وایکردووە ڕاوکردنی ماسی ببێتە پیشەسازییەکی گرنگ هەم بۆ بەکارهێنانی ناوخۆیی و هەم بۆ هەناردەکردن. ساردین، تونە، ئەکتۆپوس، کرێش و خواردنە دەریاییەکانی دیکە لە ئاوەکانیدا بە قەبارەیەکی گەورە دروێنە دەکرێن بۆ دابینکردنی داواکارییە ناوخۆییەکان و بەدەستهێنانی داهاتی دەرەکی. هەروەها پیشەوانانی کۆمۆری کاری دەستی بەرهەم دەهێنن بە کەڵکوەرگرتن لە کەرەستەی بەردەست لە ناوخۆدا وەک توێکڵی گوێزی هیندی یان گەڵاکانی خورما. شتومەکی وەک سەبەتە یان جلوبەرگی نەریتی کولتوری کۆمۆری پیشان دەدەن لە هەمان کاتدا داهاتی زیاتر لە ڕێگەی هەناردەکردنەوە دابین دەکەن. لە ڕووی بڕوانامەدان بۆ ئەم هەناردەکردنانە، کۆمۆرۆس ستانداردە نێودەوڵەتییەکان پەیڕەو دەکات کە لەلایەن ڕێکخراوە جیاوازەکانی وەک ISO (ڕێکخراوی نێودەوڵەتی بۆ ستانداردکردن) دانراون. پابەندبوون بەم ستانداردانە دڵنیای دەدات لە بەرهەمە کوالیتی بەرزەکان کە چاوەڕوانییە جیهانییەکان سەبارەت بە ڕێساکانی سەلامەتی و ڕێوشوێنی کۆنترۆڵکردنی کوالیتی جێبەجێ دەکەن. بۆ پێشخستنی پەیوەندییە بازرگانییەکانی نێوان ئەو وڵاتانەی کە ئارەزووی هاوردەکردنی کاڵای کۆمۆریان دەکەن یان هاوبەشی لەگەڵ بازرگانییە ناوخۆییەکان بۆ مەبەستی هەناردەکردن دابمەزرێنن- زۆر گرنگە کە هەناردەکاران خاوەنی بڕوانامەی گونجاو بن وەک ISO 9001 (سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی)، ISO 22000 (سیستەمی بەڕێوەبردنی سەلامەتی خۆراک)، یان تەنانەت بڕوانامەی ئۆرگانیک ئەگەر پێویست بێت. بە کورتی، کۆمۆرۆس دوورگەیەکی ئەفریقییە و کەرتێکی کشتوکاڵی بەهێزی هەیە کە بەهارات و میوەی گەرم و پیشەسازی ماسیگرتن بەرهەم دەهێنێت کە بەشدارییەکی بەرچاو لە ئابوورییەکەیدا دەکەن. بڕوانامەی هەناردەکردنی وڵاتەکە بە پلەی یەکەم پابەندە بە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان بە مەبەستی گەرەنتیکردنی کوالیتی و سەلامەتی بەرهەم بۆ کڕیارە بیانییە ئەگەرییەکان.

کۆمۆرۆس، دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا لە زەریای هیندی، وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و لە سێ دوورگەی سەرەکی پێکهاتووە - گراندە کۆمۆر، مۆهێلی و ئەنجوان. سەرەڕای قەبارەی کۆمۆرۆس ئابوورییەکی گەشەسەندووی هەیە و زۆر پشت بە بازرگانی و بازرگانی دەبەستێت. لێرەدا چەند پێشنیارێکی لۆجستیکی بۆ ئەو بزنسانەی کە لە کۆمۆرۆس کاردەکەن یان دەیانەوێت پەیوەندی لەگەڵ کۆمۆرۆسدا دروست بکەن: 1. بەندەرەکان: بەندەری مۆرۆنی دەروازەی سەرەکی وڵاتەکەیە بۆ هاوردە و هەناردەکردن. ئەم بەندەرە دەکەوێتە پایتەختی دوورگەی گراندە کۆمۆر، ئاسانکاری بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ بار و کۆگاکردن پێشکەش دەکات. پەیوەستە بە بەندەرەکانی نێودەوڵەتی جیاوازەوە وەک دوربان (ئەفریقای باشوور)، مۆمباسا (کینیا)، دوبەی (ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی) و ئەوانی تر. 2. بارهەڵگری ئاسمانی: بۆ کاڵای هەستیار بە کات یان باری بچووکتر، خزمەتگوزاری گواستنەوەی ئاسمانی لە ڕێگەی فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی شازادە سەعید ئیبراهیم کە دەکەوێتە نزیک مۆرۆنی بەردەستە. هێڵە ئاسمانییەکانی وەک هێڵی ئاسمانی ئەسیوپیا، هێڵی ئاسمانی کینیا، هێڵی ئاسمانی تورکیا گەشتی ئاسایی پێشکەش دەکەن کە کۆمۆرۆس بە شوێنە جیهانییەکان دەبەستێتەوە. 3. ڕێساکانی گومرگی: لە کاتی هاوردەکردن یان هەناردەکردنی کاڵا بۆ/لە کۆمۆرۆسەوە خۆت ئاشنا بە ڕێکارەکانی گومرگی بکە. دڵنیابە لە پابەندبوون بە کاغەزی پێویست لەوانەش فاکتورە، لیستی پاککردنەوە، بڕوانامەی سەرچاوە ئەگەر پێویست بێت. 4. هاوبەشانی لۆجستیکی ناوخۆیی: بۆ بەڕێوەبردنی تۆڕەکانی گواستنەوەی ناوخۆیی لە ناو دوورگەکانی کۆمۆرۆس یان بەڕێوەبردنی دابەشکردن لەناو خودی وڵاتەکەدا بە شێوەیەکی کارا؛ هاوبەشیکردن لەگەڵ کۆمپانیاکانی لۆجستیکی ناوخۆیی متمانەپێکراو دەتوانێت سوودبەخش بێت. ئەوان خاوەنی شارەزایین لە بەڕێوەبردنی تەحەددیاتی گواستنەوەی ناوخۆیی کە تایبەتە بە جوگرافیای دوورگەکان. 5.ئامرازەکانی کۆگا: ئەگەر پێویستت بە چارەسەری کۆگاکردن بوو لەکاتی ئەنجامدانی کارەکانی بازرگانی لە کۆمۆرۆس یان ترانزێت لە ڕێگەی کۆمۆرۆسەوە ئامرازەکانی هەڵگرتنی پارێزراو بەکاربهێنە کە لە نزیک بەندەری مۆرۆنی یان فڕۆکەخانەکان بەردەستە کە دەتوانیت بە شێوەیەکی کاتی هەڵبگریت پێش ناردنی زیاتر. 6.سیستەمی شوێنپێهەڵگرتن و شوێنپێهەڵگرتن: بینین لەسەر بارەکانت بەرزبکەرەوە بە بەکارهێنانی سیستەمی شوێنپێهەڵگرتن و شوێنپێهەڵگرتن کە لەلایەن دابینکەرانی لۆجستیکەوە پێشکەش دەکرێت کە لە/دەوروبەری کۆمۆرۆس کاردەکەن و بەڕێوەبردنی باشتر لە سەرانسەری ترانزێت تا شوێنی کۆتایی گەیاندن ئاسان دەکات. 7. پلانی پەرەپێدانی ژێرخانی لۆجستی: لە پلانە بەردەوامەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی وڵاتدا ئاگاداربە کە ڕەنگە کاریگەری لەسەر تۆڕەکانی لۆجستی هەبێت، وەک باشترکردنی ڕێگاوبانەکان، فراوانکردنی بەندەرەکان یان فڕۆکەخانەکان، یان دامەزراندنی ناوەندی نوێی لۆجستی. دڵنیابە لە وەرگرتنی ئامۆژگاری پیشەیی بۆ تێگەیشتن لە ڕێسا و پێداویستییە تایبەتەکان بۆ کاڵا تایبەتەکانت لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ کۆمۆرۆس. ڕێبازێکی چالاکانە بەرەو بەڕێوەبردنی زنجیرەی دابینکردن دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە ڕێکخستنی کارەکان و دڵنیابوون لە ڕۆیشتنی بێ کێشەی کاڵاکان بۆ ناو وڵات یان دەرەوەی وڵات.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

کۆمۆرۆس کە وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی، ڕەنگە بە بازرگانی و بازرگانی نێودەوڵەتی ناسراو نەبێت. بەڵام هێشتا هەندێک کەناڵی گرنگی تەداروکی نێودەوڵەتی و پێشانگای بازرگانی ماون کە ڕۆڵیان لە گەشەسەندنی ئابووری وڵاتدا هەیە. یەکێک لە کەناڵە سەرەکییە نێودەوڵەتییەکانی تەداروکات بۆ کۆمۆرۆس لە ڕێگەی ڕێککەوتنە دوولایەنەکانەوەیە لەگەڵ وڵاتانی دیکە. کۆمۆرۆس ڕێککەوتنی جۆراوجۆری لەگەڵ وڵاتانی وەک چین، فەرەنسا، هیندستان و سعودیە واژۆکردووە بۆ بەرەوپێشبردنی بازرگانی و وەبەرهێنان. ئەم ڕێککەوتنانە زۆرجار بڕگەی دابینکردنی کاڵا و خزمەتگوزاری لە نێوان وڵاتانی بەشداربوودا لەخۆدەگرن. کەناڵێکی گرنگی دیکە لە ڕێگەی گروپە ئابوورییە ناوچەییەکانەوەیە وەک بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA) و کۆمەڵەی لێواری زەریای هیندی (IORA). کۆمۆرۆس ئەندامی هەردوو ڕێکخراوەکەیە کە هەوڵدەدەن هاوکاری ئابووری لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا بەرەوپێش ببەن. ئەندامێتی ڕێگە بە بازرگانییەکانی کۆمۆری دەدات کە پەیوەندی لەگەڵ دابینکەرانی ئەگەری وڵاتانی ئەندامی دیکەدا بکەن. جگە لەوەش دەتوانرێت بەرهەمەکانی کۆمۆری لە پێشانگە یان پێشانگە بازرگانییە نێودەوڵەتییە جیاوازەکاندا نمایش بکرێت. ئەمەش دەرفەتێک بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان دەڕەخسێنێت کە کڕیارە ئەگەرییەکان لە سەرانسەری جیهانەوە ڕابکێشن. نموونەیەک پێشانگای بازرگانی ناوچەییە کە لەلایەن کۆمپانیای کۆمیساوە ڕێکخراوە کە بازرگانەکان لە سەرانسەری ئەفریقا کۆدەکاتەوە بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکانیان و دامەزراندنی پەیوەندی بازرگانی. جگە لەم کەناڵانە، پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنیش گرنگییەکی زیاتریان بەخۆوە بینیوە لە ئاسانکاریکردنی تەداروکی نێودەوڵەتی بۆ بازرگانییەکانی کۆمۆرا. پلاتفۆرمە ئۆنلاینەکانی وەک عەلی بابا، ئەمازۆن، یان ئیبەی دەرفەت بۆ خاوەنکارە بچووکەکان لە کۆمۆرۆس دەڕەخسێنن کە بگەنە بازاڕە جیهانییەکان بەبێ ئەوەی بە شێوەیەکی فیزیکی بەشداری پێشانگای بازرگانی یان پێشانگاکان بکەن. شایەنی باسە لە کاتێکدا ئەم کەناڵانە بوونیان هەیە، بەڵام تەحەدای سروشتی هەن کە پێویستە تێپەڕێنرێن. ژێرخانی سنووردار وەک دامەزراوەی گواستنەوە وا دەکات کە کاڵا بەرهەم هێنراوەکان لە کۆمۆرۆس بە شێوەیەکی کارا بگاتە بازاڕە جیهانییەکان. سەرەڕای ئەوەش بەهۆی شوێنی جوگرافی و قەبارەی ئابوورییەوە هەناردەکردن سنووردارە کە بە شێوەیەکی سەرەکی پێکهاتووە لە کاڵای کشتوکاڵی وەک ڤانێلا یان زەیتی سروشتی. لە کۆتاییدا، سەرەڕای بچووکی قەبارە و سەرچاوە سنووردارەکانی بە بەراورد لەگەڵ گەلانی گەورەتر؛ کەناڵە گرنگەکانی تەداروکی نێودەوڵەتی بۆ بەرهەمهێنەرانی کۆمۆرۆس هەن. ڕێککەوتنە دوولایەنەکان، گروپە ئابوورییە ناوچەییەکان، پێشانگای بازرگانی و پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی هەندێک لەو ڕێگایانەن کە بازرگانییەکانی کۆمۆرا بە کڕیارە نێودەوڵەتییەکانەوە دەبەستنەوە. بەڵام گرنگە چارەسەری ئەو تەحەددایانە بکرێت کە بەهۆی سنووردارکردنی ژێرخانی ئابوورییەوە دروست دەبن بۆ ئەوەی بە تەواوی پۆتانسێلی بازرگانی نێودەوڵەتی و گەشەپێدانی ئابووری لە کۆمۆرۆس بکرێتەوە.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە کۆمۆرۆس چەندین بزوێنەری گەڕان هەیە کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن. لێرەدا هەندێکیان لەگەڵ URL ە هاوبەشەکانیان دەخەینەڕوو: 1- گووگڵ (https://www.google.com): گووگڵ یەکێکە لە بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕان لە سەرانسەری جیهان و لە کۆمۆرۆس بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت. کۆمەڵێک زانیاری و خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکات. 2. Bing (https://www.bing.com): Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرەکانی گەڕان کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت و گەڕانی وێب و گەڕان بەدوای وێنە و گەڕان بەدوای ڤیدیۆ و چەندین تایبەتمەندی دیکە پێشکەش دەکات. دەتوانێت یارمەتیدەر بێت بۆ دۆزینەوەی جۆرە جیاوازەکانی ناوەڕۆک. 3. یاهوو (https://www.yahoo.com): یاهوو کۆمەڵێک خزمەتگوزاری گشتگیر پێشکەش دەکات لەوانە گەڕان لە وێب، هەواڵ، ئیمەیڵ و زۆر شتی تر. لە نێو بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت لە کۆمۆرۆس تا ڕادەیەک بەناوبانگە. 4. DuckDuckGo (https://duckduckgo.com): DuckDuckGo بە پابەندبوونی بە نهێنی بەکارهێنەر ناسراوە بە شوێنپێنەگرتنی زانیاری کەسی یان پیشاندانی ڕێکلامە کەسییەکان لەکاتێکدا ئەنجامی گەڕانی متمانەپێکراو پێشکەش دەکات. 5. ئیکۆسیا (https://www.ecosia.org): ئیکۆسیا بزوێنەرێکی گەڕانە کە گرنگی بە ژینگە دەدات و بە داهاتی ڕیکلامەکانی نەمام دەچێنێت. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەشداری بکەن لە هەوڵەکانی دارستانکردنەوە لەکاتی ئەنجامدانی گەڕانەکاندا. 6. یاندێکس (https://yandex.com): یاندێکس بزوێنەرێکی گەڕانە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و خزمەتگوزارییەکانی وەک گەڕان لە وێب و هەروەها گەڕان بەدوای وێنە و ڤیدیۆ و نەخشە و هەواڵەکاندا پێشکەش دەکات کە بە تایبەتی بۆ بینەری ناوخۆیی لە ڕووسیا و وڵاتانی دیکەدا دروستکراوە. 7. بایدو (http://www.baidu.com/english/): هەرچەندە بە پلەی یەکەم لە چین بەکاردێت؛ هەروەها Baidu وەشانی ئینگلیزی دابین دەکات کە بەکارهێنەران دەتوانن گەڕانی گشتی وێب ئەنجام بدەن یان دەستیان بگات بە بەرهەمەکانی Baidu وەک نەخشە یان هەڵگرتنی هەور. ئەمانە هەندێک بزوێنەری گەڕانن کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن شانبەشانی URLەکانیان کە خەڵکی کۆمۆرۆس زۆرجار بەکاریدەهێنن بۆ دۆزینەوەی زانیاری بە شێوەی ئۆنلاین.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

کۆمۆرۆس کە بە فەرمی بە یەکێتی کۆمۆرۆس ناسراوە، وڵاتێکی دوورگەییە و دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. سەرەڕای ئەوەی کۆمۆرۆس یەکێکە لە بچووکترین وڵاتەکانی ئەفریقا، بەڵام خاوەنی کولتوور و ئابوورییەکی ناوازەیە. لە کاتێکدا ڕەنگە لاپەڕەی زەردی تایبەت بۆ کۆمۆرۆس بە شێوەیەکی بەرفراوان بەردەست نەبن، بەڵام هەندێک پلاتفۆرم و بەڕێوەبەرایەتی ئۆنلاین هەن کە دەتوانن یارمەتیت بدەن لە دۆزینەوەی بزنس و خزمەتگوزارییەکان لەم وڵاتەدا. 1. Komtrading: ئەم ماڵپەڕە دایرێکتۆرییەک لە بزنسە جیاوازەکان دابین دەکات کە لە کۆمۆرۆس کاردەکەن. دەتوانن بەدوای زانیاری پەیوەندیکردندا بگەڕێن دەربارەی کۆمپانیاکان بە پشتبەستن بە کەرتە جیاوازەکان وەک کشتوکاڵ، بیناسازی، گەشتیاری، و زۆر شتی تر. ماڵپەڕەکە لەم لینکەدا دەستدەکەوێت: https://www.komtrading.com/ 2- لاپەڕە زەردەکان ماداگاسکار: هەرچەندە بە شێوەیەکی سەرەکی گرنگی بە بازرگانییەکانی ناو ماداگاسکار دەدات، بەڵام ئەم پلاتفۆرمە هەندێک لیستی وڵاتانی دراوسێی وەک کۆمۆرۆس لەخۆدەگرێت. دەتوانیت لەناو بەشی "Comores" لە ماڵپەڕەکەیاندا بەدوای خزمەتگوزاری یان کۆمپانیا تایبەتەکاندا بگەڕێیت. سەردانی ئەم لینکە بکەن: http://www.yellowpages.mg/ 3. ئامۆژگاری ئەفریقی - بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی: ئەم بەڕێوەبەرایەتییە ئۆنلاینە وڵاتە جیاوازەکانی ئەفریقا لەوانەش کۆمۆرۆس دەگرێتەوە و وردەکاری پەیوەندیکردن بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا دابین دەکات لەوانە شوێنی نیشتەجێبوون، خزمەتگوزاری گواستنەوە، فرۆشیارانی تاکەکەسی، چێشتخانەکان و هتد، هەرچەندە لەوانەیە لیستێکی بەرفراوانی تایبەت بە... کۆمۆرۆس بە تەنیا بەهۆی قەبارە بچووکەکەیەوە بەڵام هەندێک زانیاری سەرەتایی لەخۆدەگرێت کە دەتوانێت سوودی هەبێت. سەردانی ئەم لینکە بکەن: https://www.africanadvice.com 4. لینکدئین: ڕەنگە سایتێکی تۆڕی پیشەیی وەک لینکدئین تێڕوانینێکت بۆ دابین بکات سەبارەت بەو بزنسانەی لە کۆمۆرۆس کاردەکەن یان ئەو کەسانەی شارەزاییان هەیە کە پەیوەندییان بە پێداویستییەکانتەوە هەیە. تکایە ئاگاداربن کە ئەم سەرچاوانەی کە ڕەنگە لیستێکی بەرفراوان پێشکەش نەکەن کە بە تایبەتی تەنها بازرگانییەکانی ناو کۆمۆرۆس بکەنە ئامانج بەهۆی ئابوورییە بچووکەکەیەوە بە بەراورد بە ناوچەکانی دیکە لە ئاستی جیهانیدا؛ بەڵام پێویستە هەندێک وردەکاری لە دامەزراوە بازرگانییە ناوخۆییەکان پێشکەش بکەن. هەمیشە باشترە لەکاتی گەڕان بەدوای خزمەتگوزاری یان دامەزراوە تایبەتەکاندا لە هەر وڵاتێکی دیاریکراودا وەک (لەم حاڵەتەدا) کۆمۆرۆسدا، ئاماژە بە چەندین سەرچاوە بکەیت.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

کۆمۆرۆس کە وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە لە زەریای هیندی، بە بەراورد بە وڵاتانی دیکە ڕێژەی ئینتەرنێت و گەشەپێدانی ژێرخانی سنووردارە. لە ئەنجامدا بەردەستبوونی پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی تا ڕادەیەک سنووردارە. بەڵام چەند ماڵپەڕێک هەن کە وەک بازاڕی ئۆنلاین لە کۆمۆرۆس کاردەکەن: 1. مانیس (https://www.maanis.com.km): مانیس یەکێکە لە پلاتفۆرمە ناسراوەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە کۆمۆرۆس. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە ئەلیکترۆنیات، شتومەکی مۆدە، کەلوپەلی ناوماڵ، و خواردنی بەقاڵی. 2. زەوادی (https://www.zawadi.km): زاوادی دوکانێکی دیاری ئۆنلاینە کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات دیاری بۆ کەسە نزیکەکانیان لە کۆمۆرۆس بنێرن. پلاتفۆرمەکە بژاردەی جۆراوجۆری دیاریکردن وەک گوڵ، شوکولاتە، شتومەکی تایبەتمەند و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. 3. مارکێتی کۆمۆرس (https://www.comoresmarket.com): مارکێتی کۆمۆریس بازاڕێکی ئۆنلاینە کە بەکارهێنەران دەتوانن بەرهەمی جۆراوجۆر لەناو وڵاتدا بکڕن و بفرۆشن. سەکۆیەک بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان دابین دەکات بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکانیان و پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارەکان. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەهۆی سنوورداربوونی بازاڕی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە کۆمۆرۆس، ئەم پلاتفۆرمانە ڕەنگە سنوورداربوونیان هەبێت سەبارەت بە جۆراوجۆری بەرهەم یان بەردەستبوون بە بەراورد بە پلاتفۆرمە نێودەوڵەتییە گەورەکانی وەک ئەمازۆن یان ئیبەی. لەگەڵ پەرەسەندنی تەکنەلۆژیا و باشتربوونی دەستڕاگەیشتن بە ئینتەرنێت لە وڵاتەکەدا بە تێپەڕبوونی کات، ئەگەری ئەوە هەیە کە پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی نوێ لە کۆمۆرۆس سەرهەڵبدەن کە بژاردەی بەرهەمی هەمەچەشنتر بۆ دانیشتووان پێشکەش بکەن.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی، لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. هەرچەندە ڕێژەی ئینتەرنێت لە وڵاتەکەدا بەراورد بە ستانداردە جیهانییەکان تاڕادەیەک کەمە، بەڵام هێشتا چەندین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا هەیە کە خەڵک لە کۆمۆرۆس بەکاریان دەهێنن. لێرەدا هەندێکیان دەخەینەڕوو: 1. فەیسبووک (https://www.facebook.com): فەیسبووک یەکێکە لە بەناوبانگترین پلاتفۆرمەکانی تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان لە کۆمۆرۆس و هەروەها لە سەرانسەری جیهاندا. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان بکەن و وێنە و ڤیدیۆکان هاوبەش بکەن و بەشداری گروپە بەرژەوەندییە جیاوازەکان بکەن. 2. ئینستاگرام (https://www.instagram.com): ئینستاگرام پلاتفۆرمی هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆیە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە کۆمۆرۆس بۆ هاوبەشکردنی ناوەڕۆکی بینراو بەکاردێت. بەکارهێنەران دەتوانن بەدواداچوون بۆ ئەکاونتە دڵخوازەکانیان بکەن، ناوەڕۆکی نوێ بدۆزنەوە و لە ڕێگەی لایک و کۆمێنت و نامەی ڕاستەوخۆوە لەگەڵ کەسانی دیکەدا پەیوەندی بکەن. 3. تویتەر (https://twitter.com): تویتەر پلاتفۆرمێکی مایکرۆبلۆگکردنە کە بەکارهێنەران دەتوانن کورتە نامە بڵاوبکەنەوە کە بە تویت ناسراون کە هەر یەکەیان سنووردارە بە 280 پیت. بەکارهێنەرانی کۆمۆرۆس دەتوانن لە بابەتەکانی ترێنددا ئاگاداربن، شوێن کەسایەتییە کاریگەرەکان یان ڕێکخراوەکان بکەون و بە بەکارهێنانی هاشتاگەکان بەشداری گفتوگۆکان بکەن. 4- واتسئەپ: هەرچەندە لە ڕووی تەکنیکییەوە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا نییە، بەڵام واتسئەپ لە کۆمۆرۆس بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت بۆ نامە ناردنی خێرا و پەیوەندی دەنگی/ڤیدیۆیی لە نێوان تاکەکان یان لەناو گروپەکاندا. 5. سناپچات (https://www.snapchat.com): سناپچات خزمەتگوزاری نامە ناردنی مالتیمیدیا پێشکەش دەکات کە بەکارهێنەران دەتوانن وێنە و ڤیدیۆ بنێرن کە دوای بینینی لەلایەن وەرگرەکانەوە ون دەبن. هەروەها تایبەتمەندی فلتەر و کاریگەری واقیعی زیادکراوی هەیە بۆ زیادکردنی خۆشی. 6. تیک تۆک (https://www.tiktok.com): تیک تۆک لە ساڵانی ڕابردوودا ناوبانگێکی جیهانی بەدەستهێناوە بەهۆی فۆرماتێکی ڤیدیۆیی کورت فۆرمەکەیەوە کە تێیدا سەرپۆشکردنی مۆسیقا یان دەستکارییە داهێنەرەکانە کە لەلایەن بەکارهێنەران خۆیانەوە ئەنجامدراون. 7. لینکدئین (https://www.linkedin.com): لینکدئین گرنگی بە تۆڕی پیشەیی دەدات نەک پەیوەندی کەسی وەک پلاتفۆرمە کۆمەڵایەتییەکانی تر کە لە سەرەوە باسمان کرد. ڕێگە بە تاکەکان دەدات لە کۆمۆرۆس کە پرۆفایلی پیشەیی دروست بکەن کە ئەزموونی کارکردن و لێهاتوویی و دەستکەوتەکانیان پیشان بدات لەکاتێکدا پەیوەندی لەگەڵ هاوتەمەنەکانیان لە بوارەکانی خۆیاندا دەکەن. لەبیرت بێت کە بەکارهێنان و بەناوبانگبوونی پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا دەتوانێت لە نێوان گروپە تەمەنییە جیاوازەکان و دیمۆگرافیای جیاوازدا لە کۆمۆرۆسدا جیاواز بێت.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

کۆمۆرۆس کە بە فەرمی بە یەکێتی کۆمۆرۆس ناسراوە، دوورگەیەکی دوورگەیە و دەکەوێتە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی ٨٥٠ هەزار کەسە، یەکێکە لە بچووکترین وڵاتەکانی ئەفریقا. پیشەسازییە سەرەکییەکانی کۆمۆرۆس بریتین لە کشتوکاڵ، ماسیگرتن، گەشتیاری و بەرهەمهێنان. لێرەدا هەندێک لە کۆمەڵە پیشەسازییە سەرەکییەکانی کۆمۆرۆس دەخەینەڕوو: 1. یەکێتی نیشتمانی کۆمپانیاکانی کۆمۆریس (UNEC): ئەمە یەکێتی نیشتمانی کۆمپانیاکانە لە کۆمۆرۆس. نوێنەرایەتی و پشتگیری لە بازرگانییەکان دەکات لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا. ماڵپەڕ: http://unec-comores.net/ 2- ژووری بازرگانی و پیشەسازی: ژوور ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە پێشخستنی بازرگانی و گەشەپێدانی ئابووری لەناو کۆمۆرۆسدا. ماڵپەڕ: http://www.ccicomores.km/ 3. کۆمەڵەی نیشتمانی کشتوکاڵ و بەرزاییەکانی ماهۆرا (ANAM): ئەم کۆمەڵەیە بە پلەی یەکەم گرنگی بە چالاکییە کشتوکاڵییەکانی وەک چاندنی بەرهەم و بەخێوکردنی ئاژەڵ دەدات. 4. Syndicat Des Mareyeurs et Conditionneurs de Produits Halieutiques (SYMCODIPH): ئەم کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی ماسیگرەکان و پرۆسێسەرەکانی ماسی دەکات کە بەشدارن لە ئیستغلالکردنی سەرچاوە دەریاییەکان. 5. فیدراسیۆنی گەشتیاری ئاوک کۆمۆر (FTC): FTC کاردەکات بەرەو پێشخستنی گەشتیاری وەک کەرتێکی پیشەسازی سەرەکی بۆ گەشەی ئابووری لە کۆمۆرۆس. ماڵپەڕ: https://www.facebook.com/فیدراسیۆن-دوو-گەشتیاری-ئۆک-کۆمۆر-ftc-982217501998106 گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەهۆی سنووردارکردنی سەرچاوە و ژێرخانی، ڕەنگە هەندێک لە کۆمەڵەکان کەمترین ئامادەبوونی ئۆنلاین یان ماڵپەڕی تایبەتیان هەبێت. بەڵام زانیاری دەربارەی ئەم کۆمەڵانە بەگشتی دەتوانرێت لە ڕێگەی بەڕێوەبەرایەتییە ناوخۆییەکان یان لیستە حکومییەکانەوە بدۆزرێتەوە. تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە ماڵپەڕەکان بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕدرێن؛ بۆیە باشترە لە کاتی پێویستدا لە ڕێگەی بزوێنەری گەڕان یان بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی ناوخۆییەوە بەدوای زانیاری نوێدا بگەڕێیت لەسەر ئەم کۆمەڵانە.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

کۆمۆرۆس کە بە فەرمی بە یەکێتی کۆمۆرۆکان ناسراوە، نەتەوەیەکی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی. لە سێ دوورگەی سەرەکی پێکهاتووە: گراندە کۆمۆر (بە نگازیدجا ناسراوە)، مۆهێلی و ئەنجوان. سەرەڕای قەبارەکەی، کۆمۆرۆس توانای ئابووری هەیە کە بە شێوەیەکی سەرەکی بەهۆی کشتوکاڵ و ماسیگرتن و گەشتیارییەوە دەگەڕێتەوە. بۆ گەڕان بەدوای دەرفەتە ئابووری و بازرگانییەکانی کۆمۆرۆس، لێرەدا چەند ماڵپەڕێک دەخەینەڕوو کە زانیاری لەسەر بازرگانی و وەبەرهێنان دەدەن: 1. دەزگای بەرەوپێشبردنی وەبەرهێنانی کۆمۆرۆس (APIK) - www.apik-comores.km ماڵپەڕی APIK تایبەتە بە پێشخستنی وەبەرهێنانی بیانی لە کەرتە جیاوازەکانی ناوخۆی کۆمۆرۆس. زانیاری ورد سەبارەت بە سیاسەتەکانی وەبەرهێنان، ڕێکارەکان، هاندانەکان کە پێشکەش بە وەبەرهێنەران دەکرێن، و کەرتە سەرەکییەکان بۆ وەبەرهێنانی ئەگەری دەدات. 2. وەزارەتی پلاندانان و وزەی ئابووری - economie.gouv.km ماڵپەڕی فەرمی وەزارەت نوێکارییەکانی سیاسەتی ئابووری و چاکسازییەکان دەخاتە ڕوو کە حکومەت بۆ بەرزکردنەوەی پەیوەندییە بازرگانییەکان لەگەڵ وڵاتانی دیکە ئەنجامی دەدات. سەرەڕای ئەوەش، تێڕوانینەکان لە ڕەوتی بازاڕ لە ناو کەرتە جیاوازەکاندا پێشکەش دەکات. 3. دەزگای نیشتمانی بۆ پشتیوانی گەشەپێدانی کۆمەڵایەتی (ANADES) - anades-comores.com/en/ ئانادێس سەرنج دەخاتە سەر پڕۆژەکانی گەشەپێدانی بەردەوام لە ناو کۆمەڵگە جیاوازەکاندا لە سەرانسەری کۆمۆرۆس. ماڵپەڕەکەیان کۆمەڵێک چالاکیی پەرەپێدانی بەرفراوان دەگرێتەوە کە پڕۆژەی کشتوکاڵی تێدایە بۆ جووتیارانی ناوخۆیی بە ئامانجی بەرزکردنەوەی توانای هەناردەکردن. 4. ژووری بازرگانی و پیشەسازی مۆرۆنی - commerce-mayotte.com/site/comores/ ئەم ژوورە وەک سەکۆیەکی سەرەکی بۆ ئەو بازرگانیانە کاردەکات کە لە ناو شاری مۆرۆنی کاردەکەن یان هەوڵدەدەن پەیوەندی لەگەڵ شاری مۆرۆنی لە دوورگەی ئەنجوان دابمەزرێنن – کە بەشێکە لە خاکی یەکێتی کۆمبریس. ماڵپەڕەکە زانیاری سەبارەت بە دەرفەتەکانی بازرگانی وەک ئامۆژگاری هاوردە-هەناردەکردن لە ڕێگەی پەیوەستکردنی کەسانی پیشەیی و ڕێکخراوەکانەوە دەدات. 5. پۆرتاڵی بازرگانی کۆمێسا – comesa.int/tradeportal/home/en/ کۆمێسا کورتکراوەی بازاڕی هاوبەشە بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا؛ ئەم بلۆکە ناوچەییە کۆمۆرۆس وەک ئەندامێک لەخۆدەگرێت. پۆرتاڵی بازرگانی کۆمێسا زانیاری دەربارەی سیاسەتەکانی بازرگانی، دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ، دەرفەتەکانی وەبەرهێنان، و ڕێنماییەکانی ئەنجامدانی کار بۆ تاکەکانی وڵاتانی ئەندام پێشکەش دەکات. ئەم ماڵپەڕانە یارمەتیت دەدەن بۆ بەدەستهێنانی تێگەیشتن لە دیمەنی ئابووری کۆمۆرۆس، دەرفەتەکانی وەبەرهێنان، و کەرتە جیاوازەکان کە گونجاون بۆ کارە بازرگانییە ئەگەرییەکان. هەمیشە دڵنیابە لە ئاماژەدان بە زانیارییەکان لە چەندین سەرچاوە و ڕاوێژکردن لەگەڵ دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان لەکاتی بیرکردنەوە لە هەر بڕیارێکی وەبەرهێنان یان بازرگانی.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی داتای بازرگانی بۆ کۆمۆرۆس بەردەستە، کە وڵاتێکە دەکەوێتە زەریای هیندی لە کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. لێرەدا چەند نموونەیەک لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. پۆرتاڵی بازرگانی کۆمۆرۆس - ئەم پۆرتاڵە فەرمییە زانیاری گشتگیر لەسەر ئاماری بازرگانی، ڕێساکان، ڕێکارەکانی گومرگی، و ڕەوتی بازاڕ لە کۆمۆرۆس دەدات. دەتوانن لەم لینکەدا دەستیان پێ بگات: https://comorostradeportal.gov.km/ 2- داتای کراوەی بانکی نێودەوڵەتی - پلاتفۆرمی داتا کراوەکانی بانکی نێودەوڵەتی پێوەرە ئابوورییە جیاوازەکان بۆ کۆمۆرۆس پێشکەش دەکات، لەوانەش ئامارەکانی پەیوەست بە بازرگانی. دەتوانن لەم لینکەدا بیاندۆزنەوە: https://data.worldbank.org/country/comoros 3. UN COMTRADE - ئەم بنکەدراوەی نەتەوە یەکگرتووەکان داتای وردی بازرگانی نێودەوڵەتی دەخاتە ڕوو، لەوانەش ئاماری هاوردە و هەناردەکردن بۆ کۆمۆرۆس و وڵاتانی دیکە لە ئاستی جیهانیدا. سەردانی ماڵپەڕەکە بکەن لە: https://comtrade.un.org/ 4. ئابووری بازرگانی - ئەم ماڵپەڕە داتا و پێوەرە ئابوورییە گشتگیرەکان بۆ وڵاتانی جیهان پێشکەش دەکات، لەوانەش ئامار و ڕەوتی بازرگانی کۆمۆرۆس. لێرەدا سەیری بکە: https://tradingeconomics.com/comores/export 5. IndexMundi - IndexMundi سەرچاوەیەکی ئۆنلاینە کە داتای ئابووری و دیمۆگرافی و بازرگانی پەیوەست بە وڵاتە جیاوازەکانی جیهان دابین دەکات، لەوانەش بەهای هەناردەکردن و هاوردەکردنی کۆمۆرۆس بەپێی پۆلەکان. دەتوانن لەم لینکەدا دەستیان پێ بگات: https://www.indexmundi.com/factbook/countries/com/j-economy هەمیشە گرنگە وردبینی ئەو زانیاریانە بکرێت کە لەم ماڵپەڕانەدا پێشکەش دەکرێن چونکە ڕەنگە لە ڕووی ڕووماڵکردن و متمانەپێکراوییەوە جیاواز بن بە پشتبەستن بە سەرچاوە جیاوازەکانی بەکارهێنراو. تکایە ئاگاداربن کە لە کاتێکدا ئەم ماڵپەڕانە سەرچاوەی داتا بازرگانییە پەیوەندیدارەکان بۆ کۆمۆرۆس بە تایبەتی یان جیهانی دابین دەکەن، لەوانەیە هیچ پلاتفۆرمێکی تایبەت نەبێت کە تەنها سەرنجی لەسەر دابینکردنی ئاماری هاوردە-هەناردەکردن لە کاتی ڕاستەقینەدا یان زۆر تایبەتدا بێت تەنها بۆ ئەم وڵاتە بە لەبەرچاوگرتنی ئابووری تاڕادەیەک بچووکترەکەی بە بەراورد لەگەڵ گەلانی گەورەتر. هەرچەندە بەکارهێنانی ئەم پلاتفۆرمانە دەبێت تێگەیشتنێکی گشتی باشت پێبدات لە شێوازەکانی بازرگانی کۆمۆرۆ یان دەرفەتە ئەگەرییەکانی وەبەرهێنان.

پلاتفۆرمی B2b

کۆمۆرۆس وڵاتێکی دوورگەیی بچووکە و دەکەوێتە زەریای هیندی و هەرچەندە ڕەنگە پلاتفۆرمی B2B ی بەرفراوانی نەبێت بە بەراورد بە وڵاتە گەورەکان، بەڵام هێشتا چەند بژاردەیەک لەبەردەستدایە. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی B2B لە کۆمۆرۆس لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. تۆڕی بازرگانی کۆمۆرۆس (CBN) - ئەم پلاتفۆرمە ئامانجیەتی بازرگانییەکانی کۆمۆرۆس بەیەکەوە ببەستێتەوە و دەرفەتەکان بۆ تۆڕکردن و هاوکاریکردن دابین بکات. ماڵپەڕ: www.comorosbusinessnetwork.com 2. TradeKey Comoros - TradeKey بازاڕێکی فرەنەتەوەیی B2B یە کە کۆمپانیاکانی پیشەسازییە جیاوازەکان لەخۆدەگرێت، لەوانە ئەوانەی کە بنکەکانیان لە کۆمۆرۆس. ماڵپەڕ: www.tradekey.com/comoros 3. Exporters.SG - ئەم پلاتفۆرمە ڕێگە بە بازرگانەکان دەدات لە هەموو جیهانەوە، لەنێویاندا کۆمۆرۆس، بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بۆ کڕیارە ئەگەرییەکان لە ئاستی جیهانیدا نمایش بکەن. ماڵپەڕ: www.exporters.sg 4. GoSourcing365 - GoSourcing365 پلاتفۆرمێکی سەرچاوەی ئۆنلاینە کە بە تایبەتی بۆ پیشەسازی قوماش دیزاین کراوە. بەرهەمهێنەران و دابینکەرانی قوماش لە وڵاتانی جیاوازەوە بەیەکەوە دەبەستێتەوە، لەوانە ئەوانەی لە کۆمۆرۆس. ماڵپەڕ: www.gosourcing365.com تکایە ئاگاداربن کە ژمارەی پلاتفۆرمە بەردەستەکانی B2B لە کۆمۆرۆس ڕەنگە سنووردار بێت بە بەراورد بە هەندێک لە ئابوورییە گەورەکانی تر؛ بۆیە گرنگە زیاتر ئەم پلاتفۆرمانە بکۆڵینەوە بۆ دیاریکردنی پەیوەندی و گونجاوییان بۆ پێداویستییە تایبەتەکانی بازرگانی.