TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

ئەندەنوسیا وڵاتێکی هەمەچەشن و زیندووە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا. بە ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ٢٧٠ ملیۆن کەس، چوارەم وڵاتە لە جیهاندا. ئەم میللەتە لە هەزاران دوورگە پێکهاتووە و جاڤا زۆرترین دانیشتووانی تێدایە. ئەندەنوسیا خاوەنی میراتێکی کولتووری دەوڵەمەندە کە کاریگەری نەتەوە جیاوازەکانی لەسەرە لەوانە جاڤانی، سوندان، مالای، بالی و چەندانی تر. ئەم هەمەچەشنییە لە چێشتخانەکانی، هونەر و پیشەسازییە نەریتییەکانی، مۆسیقا، فۆرمەکانی سەمای وەک گامێلان و وایانگ کولیت (بوکەڵەی سێبەر) و پراکتیزە ئاینییەکانیدا دەبینرێت. زمانی فەرمی ئەندەنوسیا بەهاسا ئەندەنوسیایە بەڵام زمانە ناوخۆییەکانیش لە سەرانسەری دوورگەکاندا قسە دەکرێن. زۆرینەی خەڵکی ئەندەنوسیا ئیسلام وەک ئایینەکەیان پەیڕەو دەکەن؛ بەڵام دانیشتوانی بەرچاویش هەن کە پابەندن بە ئایینی مەسیحی، هیندۆسی، بودا یان بیروباوەڕە ڕەسەنەکانی تر. لە ڕووی جوگرافیا و سەرچاوە سروشتییەکانەوە، ئەندەنوسیا شانازی بە دیمەنە هەناسەبڕکێکانی وەک دارستانە باراناوییە گەشاوەییەکانەوە دەکات کە سوماترا تا پاپوا دەگرێتەوە. شوێنی نیشتەجێبوونی جۆرە لەناوچووەکانی وەک ئۆرانگۆتان و ئەژدیهای کۆمۆدۆیە. خاکی بەپیت پشتگیری کشتوکاڵ دەکات لەوانەش چاندنی برنج کە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ئابووریدا لەگەڵ پیشەسازییەکانی وەک بەرهەمهێنانی قوماش، پارچەی ئۆتۆمبێل، ئەلیکترۆنی و هتد. گەشتیاری تادێت گرنگتر بووە بۆ ئابووری ئەندەنوسیا بەهۆی کەناراوە سەرسوڕهێنەرەکانی وەک کەناری کوتای بالی یان دوورگەکانی گیلی لۆمبۆک کە دەرفەت بۆ ئارەزومەندانی گەشتکردن بە ئاو یان غەواس دەڕەخسێنن. شوێنە سەرنجڕاکێشە کولتوورییەکانی وەک پەرستگای بۆرۆبودور/پەرستگای پرامبانان ساڵانە سەردانکەرانی لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن. حکومەت لە ژێر سیستەمێکی دیموکراسیدا کاردەکات و سەرۆکێکی هەڵبژێردراو وەک سەرۆکی دەوڵەت و حکومەت کاردەکات. هەرچەندە لامەرکەزی ڕێگە بە سەربەخۆیی ناوچەیی دەدات لەناو پارێزگاکاندا کە لەلایەن پارێزگارەکانەوە بەڕێوەدەبرێن لە کاتێکدا حکومەتی ناوەندی سەرپەرشتی سیاسەتە نیشتمانییەکان دەکات. لە کاتێکدا ئەندەنوسیا بەردەوامە لە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی وەک ڕێژەی هەژاری و نیگەرانییەکانی دارستانبڕین بەهۆی گەشەسەندنی خێرا؛ وەک شوێنێکی سەرنجڕاکێش دەمێنێتەوە بۆ ئەو گەشتیارانەی کە بەدوای سەرگەرمیدا دەگەڕێن لەگەڵ ئەزموونە کولتوورییەکان کە دەرفەتی گەڕانی بێکۆتایی بۆ خەڵکی ناوخۆیی و بیانییەکان بە هەمان شێوە دابین دەکات!

ئەندەنوسیا وڵاتێکی هەمەچەشن و زیندووە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا. دراوی فەرمی ئەندەنوسیا بریتییە لە ڕوپیەی ئەندەنوسیا (IDR). IDR بە هێمای "Rp" دیاری دەکرێت و بە چەندین جۆری جیاواز دێت، لەوانە دراو و دراو. بانکی ناوەندیی ئەندەنوسیا، بانکی ئەندەنوسیا، بەرپرسیارە لە دەرکردن و ڕێکخستنی دراوەکە. لە ئێستادا دراوی IDR بە بەهای 1000، 2000، 5000، 10,000، 20,000، 50,000، 2000 بەردەستە. و ١٠٠ هەزار ڕوپیە. دراوەکان بە بەهای Rp100, 2000 بەردەستە. 200 ڕوپیە،و 500 ڕوپیە. وەک هەر سیستەمێکی دراو لە ئاستی جیهانیدا، نرخی ئاڵوگۆڕی نێوان IDR و دراوەکانی تر ڕۆژانە دەگۆڕێت بەپێی هۆکارەکانی وەک بارودۆخی ئابووری و هێزەکانی بازاڕ. بەگشتی ئامۆژگاری دەکرێت پێش ئاڵوگۆڕکردن یان بەکارهێنانی دراوی بیانی ڕێژەی ڕۆژانە بپشکنیت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە فرۆشیارە بچووکەکانی سەر شەقامەکان یان دوکانە ناوخۆییەکان ڕەنگە تەنها مامەڵەی کاش لە ئەندەنوسیا وەربگرن. بەڵام زۆرجار دامەزراوە گەورەکانی وەک هۆتێل یان چێشتخانە کارتی بانکیی وەک جۆرێک لە پارەدان وەرئەگرن. هەروەها بەردەستبوونی ئامێری ATM دەستگەیشتن بە دراوی ناوخۆیی ئاسانتر بۆ سەردانکەران دابین دەکات. بۆ دڵنیابوون لە مامەڵە نەرمەکان لەکاتی گەشتکردن بەدەوری ئەندەنوسیا،پێشنیار دەکرێت تێکەڵەیەک لە پارەی کاش هەبێت لەگەڵ کارتی بانکیی / بانکی. وەک لەگەڵ هەر وڵاتێکی بیانی،هەمیشە ئامۆژگاری وایە وریا بیت لە پارەی ساختە یان ساختەکاری.بۆ دوورکەوتنەوە لەم مەترسییە،باشترە کە... ئاڵوگۆڕی پارە لە بانکە ڕێگەپێدراوەکان یان شوێنە بەناوبانگەکانی ئاڵوگۆڕی دراو. بە کورتی، ڕوپیەی ئەندەنوسیا (IDR) دراوی فەرمی بەکاردێت لە ئەندەنوسیا. بەرزبوونەوەی نرخی ئاڵوگۆڕکردنی ڕێگە بە گەشتیارانی نێودەوڵەتی دەدات چێژ لە کاڵا و خزمەتگوزارییە جیاوازەکان وەربگرن بە درێژایی مانەوەیان. دڵنیابە لە پشکنینی ڕێژەی کاتی ڕاستەقینە لەکاتی ئاڵوگۆڕکردنی پارە، و پاراستنی هاوسەنگی لە نێوان پارەدان بە کاش و کارت بەپێی ئارەزووەکانت. ئەم ڕێوشوێنە خۆپارێزیانە یارمەتیدەر دەبن بۆ دڵنیابوون لە ئەزموونێکی چێژبەخش لە گەشتکردن بە مامەڵە دراوییەکان لەناو نەتەوەی دوورگەکانی نایاب.

دراوی یاسایی ئەندەنوسیا بریتییە لە ڕوپیەی ئەندەنوسیا (IDR). نرخی ئاڵوگۆڕی نزیکەیی بەرامبەر بە دراوە سەرەکییەکانی جیهان بەم شێوەیەی خوارەوەیە (لە مانگی ئەیلوولی ٢٠٢١): 1 دۆلار = 14,221 دۆلار 1 یۆرۆ = 16,730 دۆلار 1 پاوەند = 19,486 IDR 1 CAD = 11,220 IDR 1 AUD = 10,450 IDR تکایە ئاگاداربن کە نرخی ئاڵوگۆڕکردن زۆرجار دەگۆڕێت و ڕەنگە جیاواز بێت بەپێی هۆکارە جیاوازەکانی وەک بارودۆخی بازاڕ و پێشکەوتنە ئابوورییەکان. هەمیشە باشتر وایە لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی دارایی بزانیت بۆ زانینی نوێترین نرخەکانی ئاڵوگۆڕکردن.

ئەندەنوسیا وەک وڵاتێکی هەمەچەشن و خاوەن میراتێکی دەوڵەمەندی کولتووری، بە درێژایی ساڵ چەندین فێستیڤاڵی گرنگ بەڕێوەدەبات. لێرەدا هەندێک لەو فێستیڤاڵە سەرەکیانە دەخەینەڕوو کە لە ئەندەنوسیا بەڕێوەدەچن: 1- ڕۆژی سەربەخۆیی (17ی ئاب): ئەم جەژنە نەتەوەییە یادی سەربەخۆیی ئەندەنوسیا لە دەسەڵاتی کۆلۆنیالی هۆڵەندا دەکاتەوە لە ساڵی 1945. ڕۆژی شانازی و نیشتمانپەروەرییە، بە ڕێوڕەسمی بەرزکردنەوەی ئاڵا و نمایش و بۆنەی کولتووری جۆراوجۆر دیاری دەکرێت. 2. جەژنی ڕەمەزان: بە (حری ڕایە ئیدولفیتری) یان لوبنان ناسراوە، ئەم جەژنە کۆتایی هاتنی جەژنی ڕەمەزانە – مانگی پیرۆزی بەڕۆژووبوونی ئیسلامی. خێزانەکان کۆدەبنەوە بۆ ئەوەی پێکەوە ئاهەنگ بگێڕن و داوای لێبوردن لە یەکتر بکەن. نوێژی تایبەت لە مزگەوتەکان، ئاهەنگگێڕان بە خواردنە خۆشە نەریتییەکانی وەک کیتوپات و ڕێندانگ، پێدانی دیاری بە منداڵان (کە بە "ئوانگ لێباران" ناسراوە)، و سەردانی کەسوکار لەخۆدەگرێت. 3- نیپی: هەروەها پێی دەوترێت ڕۆژی بێدەنگی یان سەری ساڵی بالی، نیپی فێستیڤاڵێکی ناوازەیە کە زۆرینەی لە بالی بەڕێوەدەچێت. ڕۆژێکە تایبەتە بە خۆڕاگری و مێدیتەیشن کاتێک بێدەنگی بەسەر تەواوی دوورگەکەدا زاڵە بۆ ماوەی ٢٤ کاتژمێر (بێ ڕووناکی و دەنگی بەرز). خەڵک خۆیان لە کارکردن یان بەشداریکردن لە چالاکییە کات بەسەربردنەکاندا دەپارێزن، چونکە سەرنجیان لەسەر پاککردنەوەی ڕۆحی لە ڕێگەی ڕۆژوو و نوێژەوەیە. 4- گالونگان: ئەم فێستیڤاڵە هیندۆسییە ئاهەنگی چاکە بەسەر خراپەدا دەگێڕێت بە ڕێزلێنان لە ڕۆحە باوباپیرانەکان کە سەردانی زەوی دەکەن لەم ماوەیە بەختەوەرەدا کە بەپێی سیستەمی ساڵنامەی بالی هەر 210 ڕۆژ جارێک ڕوودەدات. ستوونی بامبۆی دیکۆراتی (پێنجۆر) هێڵکاری شەقامەکان دەکەن کە بە دیکۆراتی ڕەنگاوڕەنگ ڕازاوەتەوە کە لە گەڵاکانی خورما دروستکراون کە پێی دەوترێت "جنور". لە پەرستگاکاندا پێشکەشکردن دەکرێت لە کاتێکدا خێزانەکان بۆ ئاهەنگێکی تایبەت کۆدەبنەوە. 5. ساڵی نوێی چینی: لەلایەن کۆمەڵگە ئەندەنوسیا-چینییەکان لە سەرانسەری وڵاتدا ئاهەنگ دەگێڕدرێت، ساڵی نوێی چینی سەمای ئەژدیهای زیندوو پیشان دەدات، یارییە ئاگرینەکانی زیت، فانووسی سوور، و نمایشی سەمای شێری نەریتی. ئاڵوگۆڕی زەرفە سوورەکان کە پارەی تێدابوو(لیو-سی) بۆ بەختێکی باش، و سەیرکردنی پێشبڕکێی بەلەمی ئەژدیها. ئەم فێستیڤاڵانە نوێنەرایەتی پەیکەری کولتووری هەمەچەشنی ئەندەنوسیا دەکەن، خەڵک کۆدەکەنەوە بۆ ئاهەنگگێڕان بە میراتەکانیان و پەروەردەکردنی یەکێتی لەناو وڵاتەکەدا. ئەوان ڕەنگدانەوەی تێکەڵاوی ڕەنگاوڕەنگی میللەتن لە نەریت و بیروباوەڕ و داب و نەریتی.

ئەندەنوسیا کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، گەورەترین ئابووری ناوچەکەیە و چالاکیی بازرگانی جۆراوجۆری هەیە. وڵاتەکە لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا گەشەیەکی بەرچاوی لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا بەخۆیەوە بینیوە. هەناردەکردنی سەرەکی ئەندەنوسیا بریتییە لە کاڵاکانی وەک سووتەمەنی کانزایی، ڕۆن و بەرهەمەکانی تەقاندنەوە. ئەم ماددانە بەشێکی بەرچاو لە کۆی هەناردەکردنی پێکدەهێنن. کاڵا گرنگەکانی دیکەی هەناردەکردن بریتین لە بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک لاستیک و زەیتی خورما و قاوە. لە ڕووی هاوردەکردنەوە، ئەندەنوسیا بە پلەی یەکەم ئامێر و کەلوپەل بۆ پیشەسازییەکانی وەک بەرهەمهێنان و کانگا هاوردە دەکات. هەروەها مادەی کیمیایی و سووتەمەنی هاوردە دەکات بۆ پشتگیریکردنی پێداویستییە ناوخۆییەکانی. چین گەورەترین هاوبەشی بازرگانی ئەندەنوسیایە و بەشێکی بەرچاو لە کۆی قەبارەی بازرگانی ئەندەنوسیا پێکدەهێنێت. هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی دیکە بریتین لە ژاپۆن، سەنگافورە، هیندستان، کۆریای باشوور و ئەمریکا. جگە لەوەش ئەندەنوسیا بەشێکە لە چەندین ڕێککەوتنی ئابووری ناوچەیی کە ئاسانکارییان بۆ فراوانکردنی بازرگانی کردووە. ئەندامی ڕێکخراوی ئاسیان (کۆمەڵەی گەلانی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا)یە، کە پەرە بە یەکگرتنی ناوچەیی دەدات لە ڕێگەی کەمکردنەوە یان نەهێشتنی باج لەسەر ئەو کاڵایانە کە لە ناوخۆی وڵاتانی ئەندامدا بازرگانییان پێوە دەکرێت. هەروەها وڵاتەکە ڕێککەوتنی بازرگانی ئازادی دوولایەنەی جۆراوجۆری لەگەڵ وڵاتانی وەک ئوسترالیا و ژاپۆن کردووە بۆ بەرزکردنەوەی دەرفەتەکانی بازرگانی لە ڕێگەی باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕەوە. بەڵام پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە سەرەڕای چالاکییە بازرگانییە بەهێزەکانی ئەمڕۆ؛ ئەندەنوسیا ڕووبەڕووی ئاستەنگەکانی وەک باشترکردنی دامەزراوە ژێرخانییەکان دەبێتەوە بۆ بەرزکردنەوەی پەیوەندی نێوان ناوچەکانی ناو وڵات و باشکردنی سیستەمی لۆجستی بۆ بەهێزکردنی هەردوو پرۆسەی هاوردە-هەناردەکردن لە ناوخۆ و هەروەها نێودەوڵەتیدا

ئەندەنوسیا وەک گەورەترین ئابووری باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا و یەکێک لە بازاڕە تازەپێگەیشتوەکانی جیهان، توانای بەرچاوی هەیە بۆ فراوانکردنی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. چەندین هۆکار بەشدارن لە ئاسۆی ئومێدبەخشی ئەندەنوسیا لە ڕووی گەشەپێدانی بازرگانییەوە. یەکەم: ئەندەنوسیا شانازی بە سوودێکی دیمۆگرافییەوە دەکات کە ژمارەی دانیشتووانەکەی لە ٢٧٠ ملیۆن کەس زیاترە. ئەم بنکە گەورەیەی بەکاربەران دەرفەتی گەورە دەخاتە بەردەم ئەو بازرگانانەی کە دەیانەوێت بچنە ناو بازاڕی ئەندەنوسیا یان بوونی ئێستایان فراوانتر بکەن. سەرەڕای ئەوەش، ئەم زیادبوونی ژمارەی دانیشتووان توانای زیادبوونی بەکارهێنانی ناوخۆیی و خواست لەسەر کاڵای هاوردەکراو پێشکەش دەکات. دووەم: ئەندەنوسیا خاوەنی سەرچاوەی سروشتی زۆرە، لەوانە کانزا و بەرهەمە کشتوکاڵییەکان. کاڵا هەمەچەشنەکانی وەک شوێنێکی متمانەپێکراو بۆ سەرچاوەگرتن بۆ کەرەستەی خاو کە وڵاتانی دیکە پێویستیان پێیەتی، جێگیر دەکات. ئەم وەقفە بەنرخەی سەرچاوە دەرفەتی زۆر بۆ پیشەسازییە هەناردەکارەکان دەڕەخسێنێت بۆ گەشەکردن. جگە لەوەش، ئەندەنوسیا وەک وڵاتێکی دوورگە کە لە زیاتر لە ١٧ هەزار دوورگە پێکهاتووە، سەرچاوەی دەریایی و توانای بەرفراوانی هەیە لە کەرتەکانی وەک ماسیگرتن و کشتوکاڵی ئاویدا. ئەم کەرتانە دەتوانن زیاتر بەشداری بکەن لە هەردوو بەکارهێنانی ناوخۆیی و هەناردەکردن. جگە لەوەش حکومەتی ئەندەنوسیا ڕێوشوێنی جۆراوجۆری جێبەجێکردووە بۆ باشترکردنی گەشەپێدانی ژێرخانی لە سەرتاسەری وڵاتدا. ئەم هەوڵە بەردەوامە ئاسانکاری دەکات بۆ پەیوەندی باشتر لە نێوان ناوچەکانی ناو ئەندەنوسیا لە هەمان کاتدا تۆڕەکانی گواستنەوە لەگەڵ هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکان لە سەرانسەری جیهان بەرز دەکاتەوە. باشترکردنی ژێرخانی پشتگیری لە کارەکانی لۆجستیکی کارامە دەکات کە پێویستە بۆ یەکخستنی بێ کێشە لە بازرگانی دەرەکیدا. سەرەڕای ئەوەش، ڕێککەوتنەکانی بازرگانی ئازاد کە لەلایەن ئەندەنوسیا لەگەڵ وڵاتانی دیکە دانوستانیان لەسەر دەکرێت، ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشخستنی هاوبەشییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان. بە کەمکردنەوەی بەربەستەکانی وەک باج یان کۆتایی لەسەر کاڵا و خزمەتگوزارییە تایبەتەکان لە نێوان وڵاتانی بەشداربوودا، ئەم ڕێککەوتنە ئازادییە بازرگانییانە دەستڕاگەیشتنێکی ئیمتیازاتی بۆ هەناردەکارانی ئەندەنوسیا بۆ بازاڕە نوێیەکان دابین دەکەن لە هەمان کاتدا وەبەرهێنانی ڕاستەوخۆی بیانی بۆ کەرتە گرنگەکانی وەک بەرهەمهێنان یان خزمەتگوزارییەکان ڕادەکێشن. بەڵام سەرەڕای ئەم لایەنە ئەرێنیانەی کە لە سەرەوە باسمان کرد، هەندێک تەحەدا هەن کە ڕەنگە ڕێگری بکەن لە بەدیهێنانی تەواوەتی توانای بازرگانی دەرەکی ئەندەنوسیا وەک ئاڵۆزییەکانی ڕێکخستن، پرسەکانی شەفافیەت، ئاستی گەندەڵی و هتد. لە کۆتاییدا، بەهۆی قەبارەی زۆری دانیشتووانەکەی لەگەڵ سەرچاوەی زۆر لەگەڵ گەشەسەندنی ژێرخانی پاڵپشت و ڕێککەوتنە بازرگانییە ئازادەکانی لەبار (FTAs)، ئەندەنوسیا ئاسۆی بەڵێندەر بۆ فراوانکردنی شوێنپێی جیهانی خۆی لە بازرگانی دەرەکیدا نیشان دەدات.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمەکان دەکرێت بۆ بازاڕی ئەندەنوسیا، زۆر گرنگە کە حەز و ڕەوت و کولتووری ناوخۆیی لەبەرچاو بگیرێت. ئەندەنوسیا دانیشتووانێکی هەمەچەشنی هەیە و چینی ناوەڕاستی گەشەسەندووە، ئەمەش وایکردووە ببێتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ بازرگانی نێودەوڵەتی. لێرەدا چەند ئامۆژگاریەک دەخەینەڕوو بۆ هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرم فرۆشراوەکان بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی ئەندەنوسیا: 1- ئەلیکترۆنیاتی بەکاربەر: لەگەڵ سەرهەڵدانی وەرگرتنی تەکنەلۆژیا لە ئەندەنوسیا، ئەلیکترۆنیاتی بەکاربەر وەک مۆبایلە زیرەکەکان و لاپتۆپ و تابلێت و ئامێرە زیرەکەکانی ماڵەوە زۆر بەدوایدا دەگەڕێن. 2- مۆدە و جلوبەرگ: خەڵکی ئەندەنوسیا هەستێکی بەهێزی مۆدەیان هەیە و لە نزیکەوە ڕەوتی مۆدەی جیهانی پەیڕەو دەکەن. شتومەکی جل و بەرگی مۆدێرن هەڵبژێرە وەک کراس، تیشێرت، جل و بەرگی جینز، ئیکسسوارات (جانتای دەستی/جزدان)، پێڵاو کە لەگەڵ هەردوو شێوازی فەرمی و کازۆئالدا دەگونجێت. 3- خواردن و خواردنەوە: خواردنی ئەندەنوسیا تام و بەهاراتی ناوازە پێشکەش دەکات کە دەتوانێت سەرنجڕاکێش بێت بۆ بەکارهێنەرانی ناوخۆیی. بیر لە بەرەوپێشبردنی بەرهەمە خۆراکییە کوالیتی بەرزەکان بکەرەوە وەکو دانەوێڵەی قاوە (ئیندۆنیزیا قاوەیەکی بەرز بەرهەم دەهێنێت)، خواردنی کەم (خواردنی خۆشی ناوخۆیی یان براندە نێودەوڵەتییەکان کە لەلایەن ئەندەنوسیاییەکانەوە بەرز دەنرخێن)، بژاردەی خۆراکی تەندروست (ئۆرگانیک/ڤیگن/بێ گلوتین). 4. تەندروستی و تەندروستی: ڕەوتی هۆشیاری تەندروستی لە ئەندەنوسیا خەریکە پەرەی سەندووە. سەیری پێشکەشکردنی تەواوکەری خۆراکی (ڤیتامین/کانزا)، بەرهەمە ئۆرگانیک/سروشتییەکانی چاودێری پێست یان جوانکاری کە تایبەتمەندی پاراستنی لە تیشکی سەروو بنەوشەیی هەبێت بەهۆی بەرکەوتنی کەشوهەوای گەرم. 5. دیکۆری ماڵ: هاوسەنگکردنی دیزاینی هاوچەرخ لەگەڵ جوانکارییە نەریتی ئەندەنوسیا دەتوانێت سەرنجڕاکێش بێت بۆ ئەو بەکارهێنەرانەی کە بەدوای شتە ناوازەکانی دیکۆری ماڵەوەدا دەگەڕێن وەک پارچە مۆبیلیات کە لە کەرەستەی ناوخۆیی (دار/ڕەتان/بامبۆ) دروستکراون یان کاری دەستی/کارە هونەریەکان کە میراتی ناوخۆیی پیشان دەدەن. 6. بەرهەمەکانی چاودێری کەسی: زەماوەندکردنی کەسی لایەنێکی گرنگی کولتوری ئەندەنوسیایە؛ لێرەوە شتومەکی چاودێری کەسی وەکو بەرهەمەکانی چاودێری پێست/حەمام/جەستە/قژ هەمیشە خواستیان لەسەرە. 7.بەرهەمی کشتوکاڵی؛ وەک وڵاتێکی کشتوکاڵی ناسراو بە جۆراوجۆری بایۆلۆجی دەوڵەمەند و خاکی بەپیت؛ جۆرەکانی بەرهەمی کشتوکاڵی هەناردەکراو بریتین لە زەیتی خورما/میوە گەرمەکان/کاکاو/قاوە/بەهارات لەبیرت بێت کە لێکۆڵینەوە لە بازاڕ لە ڕێگەی ڕاپرسی/گرووپی فۆکەس، لێکۆڵینەوە لە ڕەفتاری بەکاربەری ناوخۆیی، و بەرگدرووی بەرهەمەکان بۆ ئەوەی لەگەڵ سەلیقە و ئارەزووەکانی ئەندەنوسیادا بگونجێت هەنگاوی گرنگن لە هەڵبژاردنی سەرکەوتووانەی کاڵای فرۆشراوی گەرم بۆ بازاڕی ئەندەنوسیا. سەرەڕای ئەوەش، دروستکردنی پەیوەندی لەگەڵ دابەشکەرانی ناوخۆیی یان پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی پشتگیری لە چوونە ناو بازاڕی ئەندەنوسیا دەکات.

ئەندەنوسیا وڵاتێکە بە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و تایبەتمەندییە هەمەچەشنەکانی کڕیار ناسراوە. تێگەیشتن لەم تایبەتمەندی و تابوانەی کڕیار زۆر گرنگە بۆ ئەو بزنسانەی کە لە ئەندەنوسیا کاردەکەن. یەکێک لە تایبەتمەندییە دیارەکانی کڕیارانی ئەندەنوسیا بەهای بەرزی ئەوانە لەسەر پەیوەندییە کەسییەکان. خەڵکی ئەندەنوسیا پێش ئەوەی بەشداری مامەڵەی بازرگانی بکەن، دروستکردنی متمانە و دامەزراندنی پەیوەندی کەسی لە پێشینەن. ئەمەش بەو مانایەیە کە ڕەنگە کاتێکی زۆری بوێت بۆ پەرەپێدانی پەیوەندی لەگەڵ کڕیارانی ئەندەنوسیا، چونکە زۆرجار پێیان باشە کاروبار لەگەڵ ئەو کەسانەدا ئەنجام بدەن کە دەیانناسن و متمانەیان پێیان هەیە. لایەنێکی گرنگی دیکەی ڕەفتاری بەکاربەرانی ئەندەنوسیا، مەیلی دانوستان لەسەر نرخەکانە. موزایەدەکردن لە وڵاتدا کارێکی باو و ئاساییە، بە تایبەت لە کاتی کڕینی کاڵا یان خزمەتگوزاری لە بازاڕەکان یان بازرگانی بچووک. لەوانەیە کڕیاران بەشداری لە مامەڵەی دۆستانەدا بکەن، چاوەڕوانی داشکاندن یان بەهای زیادکراو بن بۆ ئەوەی ڕەوایەتی بە بڕیاری کڕینەکەیان بدەن. سەرەڕای ئەوەش، خەڵکی ئەندەنوسیا گرنگی بە ڕزگارکردنی دەموچاو یان پاراستنی ناوبانگی مرۆڤ دەدەن. ڕەخنەگرتن لە کەسێک بە ئاشکرا دەبێتە هۆی لەدەستدانی ڕووخسار و لە ئەنجامدا پەیوەندییە بازرگانییەکان گرژ دەبن. بەم شێوەیە، زۆر گرنگە بۆ کۆمپانیاکان کە فیدباک یان بۆچوونەکان بە شێوەیەکی بنیاتنەر و تایبەت بگەیەنن نەک بە ئاشکرا بۆ ئەوەی پەیوەندییەکی باش لەگەڵ کڕیارەکاندا بپارێزن. جگە لەوەش، تێگەیشتن لە داب و نەریتە ناوخۆییەکان دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە گەشتکردن بە تابووە ئەگەرییەکان لەکاتی ئەنجامدانی کاروبار لە ئەندەنوسیا. بۆ نموونە گرنگە ئاگادار بیت کە دیاریکردن بە دەستی چەپ یان ئاماژەدان بە کەسێک بە بەکارهێنانی پەنجەی ئاماژە ڕاستەوخۆ بە کردەوەی بێڕێزیکردن لە کولتوری ئەندەنوسیادا دادەنرێت. جگە لەوەش هەستیار بوون لە کاتی باسکردنی ئایین یان بابەتە سیاسییەکان زۆر گرنگە چونکە ئەم بابەتانە دەتوانن هەستیارێکی زۆر بن بۆ هەندێک لە تاکەکانی ناو وڵات بەهۆی دیمەنە ئایینییە هەمەچەشنەکەیەوە. بە گشتی، بە داننان بە گرنگی پەیوەندییە کەسییەکان، وەرگرتنی پراکتیکەکانی دانوستاندن، ڕێزگرتن لە داب و نەریتە ناوخۆییەکان سەبارەت بە شێوازەکانی پەیوەندیکردن، دوورکەوتنەوە لە ئاماژە تایبەتەکان کە ئاماژەن بۆ بێڕێزیکردن وەک دیاریکردنی دەستی چەپ یان پەنجە خستنە سەر کەسێک ڕاستەوخۆ – بزنسەکان دەتوانن بە سەرکەوتوویی بە تایبەتمەندییە ناوازەکانی کڕیارانی ئەندەنوسیادا بگەڕێن لەکاتی بیناسازیدا هاوبەشی سوودبەخشی هاوبەش.

ئەندەنوسیا سیستەمێکی بەڕێوەبردنی گومرگی و کۆچبەری بە باشی دامەزراوە بۆ ئەو کەسانەی کە دەچنە ناو وڵات یان دەرچوون. لە کاتی گەیشتنیان بە فڕۆکەخانەی ئەندەنوسیا، گەشتیاران پێویستە پاسپۆرتەکانیان، ڤیزاکانیان (ئەگەر پێویست بێت)، و کارتێکی تەواوکراوی سواربوون/دابەزین پێشکەش بکەن کە بە شێوەیەکی گشتی لە گەشتەکەدا دابەش دەکرێت یان لە کاتی گەیشتنیان بەردەستە. لەوانەیە سەرنشینەکان پێویستیان بە ڕیزکردن بێت لە هێڵەکانی کۆچبەریدا بۆ کۆنترۆڵکردنی پاسپۆرت، کە ئەفسەرەکان بەڵگەنامەکانی گەشتکردن پشتڕاست دەکەنەوە و پاسپۆرتەکان مۆر دەکەن. زۆر گرنگە پابەند بیت بە هەموو ڕێسا گومرگییەکان لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە ئەندەنوسیا. ئەم یاسایانە سنووردارکردنی شتومەکی وەک کحول، بەرهەمەکانی تووتن، دەرمان بەبێ ڕەچەتە، چەکی ئاگرین، ماددە هۆشبەرەکان و ماددە پۆرنۆگرافییەکان لەخۆدەگرن. سەرەڕای ئەوەش، ڕەنگە هەندێک جۆری ئاژەڵ و جۆری ڕووەک پێویستیان بە مۆڵەتی تایبەت هەبێت. گەشتیاران پێویستە هەر کاڵایەک کە سنووری بێ باج یان شتومەکی سنووردار تێپەڕێنێت لە کاتی گەیشتنیاندا ڕابگەیەنن. ئەگەر ئەو کارە نەکرێت، دەبێتە هۆی سزادان یان دەستبەسەرداگرتنی کاڵاکان. هەروەها ئەندەنوسیا یاساکانی ماددە هۆشبەرەکان بە توندی جێبەجێ دەکات لەگەڵ سزای توند بۆ تاوانەکانی پەیوەست بە ماددە هۆشبەرەکان لەوانە هەڵگرتن و بازرگانیکردن. گەشتیاران دەبێت وریا بن لە گواستنەوەی هیچ ماددەیەکی نایاسایی بەبێ ئەوەی بزانن چونکە ئەوان بەرپرسیارن لەوەی کە لە جانتاکانیاندا هەڵدەگیرێت. هێنانی دراوی بیانی بۆ ناو ئەندەنوسیا سنووردارکردنی نییە؛ بەڵام هێنانی IDR (ڕووپیای ئەندۆنیزی) کە زیاترە لە 100 ملیۆن دەبێت لە کاتی گەیشتن یان ڕۆشتندا ڕابگەیەنرێت. سەبارەت بە پشکنینی تەندروستی لە فڕۆکەخانەکان لە کاتی پەتاکان یان بڵاوبوونەوەی نەخۆشییە درمیەکان لەوانە کۆڤید-١٩ - ڕەنگە گەشتیاران پێویستیان بە پشکنینی پلەی گەرمی هەبێت و فۆڕمی تەندروستی زیادە پڕبکەنەوە بەپێی بارودۆخی ئێستا. بەگشتی، زۆر گرنگە سەردانکەران پێش گەشتکردن خۆیان بە ڕێساکانی گومرگی ئەندەنوسیا ئاشنا بکەن یان بە ڕاوێژکردن لەگەڵ باڵیۆزخانە/کونسوڵخانە ناوخۆییەکان یان پشکنینی ماڵپەڕە فەرمییەکانی حکومەت. پابەندبوون بەم ڕێنماییانە دەبێتە هۆی دڵنیابوون لە پرۆسەی چوونە ژوورەوە/دەرچوون بە شێوەیەکی ڕێک و پێک لە هەمان کاتدا ڕێزگرتن لە یاسا و نۆرمەکانی کولتووری ئەندەنوسیا.

ئەندەنوسیا وڵاتێکی دوورگەییە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، بە سامانە سروشتییە فراوانەکانی و گەشەسەندنی ئابووری ناسراوە. ئەندەنوسیا وەک ئەندامێکی ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO) هەندێک سیاسەتی باجی هاوردەکردنی دامەزراندووە بۆ ڕێکخستنی ڕۆیشتنی کاڵاکان بۆ ناو وڵاتەکە. ئەو کاڵا هاوردەکراوانەی کە دەچنە ناو ئەندەنوسیا بە گشتی باجی هاوردەیان لەسەرە، کە بە پشتبەستن بە بەهای گومرگی بەرهەمەکان حیسابی بۆ دەکرێت. ڕێژەی باجی هاوردەکردن دەتوانێت جیاواز بێت بەپێی هۆکارە جیاوازەکان وەک جۆری کاڵاکان، سەرچاوەیان و هەر ڕێککەوتنێکی بازرگانی کارپێکراو. حکومەتی ئەندەنوسیا بەردەوام ئەم ڕێژانە نوێ دەکاتەوە و ڕێکیان دەخات بۆ ئەوەی ڕەنگدانەوەی گۆڕانی بارودۆخی ئابووری و پەیوەندییە بازرگانییەکان بێت. جگە لە باجی هاوردەکردن، باجی بەهای زیادکراو (VAT) لەسەر زۆربەی بەرهەمە هاوردەکراوەکانی ئەندەنوسیاش وەردەگیرێت. لە ئێستادا ڕێژەی باجی زیادە بە ڕێژەی 10% دانراوە بەڵام ڕەنگە لەلایەن دەسەڵاتدارانی حکومەتەوە گۆڕانکاری بەسەردا بێت. هاوردەکاران پێویستە ئەم باجە بدەن پێش ئەوەی کاڵاکانیان لە ڕێگەی گومرگەوە پاکبکرێنەوە. ڕەنگە هەندێک پۆلی بەرهەم باجی تایبەتی زیادەیان بەسەردا سەپێنرێت جگە لە باجی گشتی هاوردەکردن و زێدەباری. بۆ نموونە، کاڵای لوکس یان بەرهەمە زیانبەخشەکانی ژینگە ڕەنگە باجی زیاتر یان باجی ژینگەیی بە ئامانجی بێهیواکردنی بەکارهێنانیان ڕابکێشن. بۆ دیاریکردنی بەهای گومرگی ورد و ئاسانکاری هاوردەکردنی بێ کێشە، کاڵا هاوردەکراوەکان لەلایەن ئەفسەرانی گومرگی ئەندەنوسیا هەڵدەسەنگێندرێن کە فاکتورەکان یان بەڵگەنامە پەیوەندیدارەکانی دیکە کە لەلایەن هاوردەکارانەوە دابینکراون پشتڕاست دەکەنەوە. گرنگە بۆ ئەو بازرگانانەی کە دەیانەوێت بازرگانی بکەن لە ئەندەنوسیا یان بەرهەمەکانیان بۆ ئەوێ هەناردە بکەن، پێشتر خۆیان بەم سیاسەتانەی باجی هاوردەکردن ئاشنا بکەن. ڕاوێژکاری لەگەڵ بریکارەکانی گومرگی یان ڕاوێژکاری یاسایی کە خاوەنی شارەزایین لە ڕێساکانی گومرگی ئەندەنوسیا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دڵنیابوون لە پابەندبوون بە پێداویستییە نیشتمانییەکان لە هەمان کاتدا زۆرترین کارایی لە کارەکانی بازرگانی نێودەوڵەتیدا. لەبیرت بێت کە ئەم سیاسەتانە بە تێپەڕبوونی کات دەگۆڕدرێن بەهۆی پەرەسەندنی داینامیکی بازرگانی جیهانی یان ئەولەویەتەکانی ئابووری ناوخۆیی؛ بۆیە بەردەوام بوون لە ڕێساکانی ئێستادا سوودبەخشە بۆ ئەو بازرگانیانەی کە بازرگانی نێودەوڵەتی لەگەڵ ئەندەنوسیا دەکەن.

سیاسەتی باجی کاڵای هەناردەکردنی ئەندەنوسیا ئامانجیەتی گەشەی ئابووری و پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان بپارێزێت. وڵاتەکە کۆمەڵێک باج و ڕێسای لەسەر کاڵا هەناردەکراوەکان جێبەجێ کردووە بۆ بەڕێوەبردنی دەرچوونی سەرچاوە بەنرخەکان و بەرەوپێشبردنی بەرهەمی ناوخۆیی و بەدەستهێنانی داهات. لایەنێکی گرنگی سیاسەتی هەناردەکردنی ئەندەنوسیا، سەپاندنی باج لەسەر هەندێک بەرهەمە. حکومەت ڕێژەی گۆڕاو لەسەر کاڵا جیاوازەکان وەردەگرێت، کە لەوانەیە بەرهەمی کشتوکاڵی، کانزا، قوماش و کاڵای بەرهەم هێنراو لەخۆ بگرێت. ئەم ڕێژانە لەسەر بنەمای هۆکارەکانی وەک خواستی بازاڕ، کێبڕکێ لەگەڵ پیشەسازییە ناوخۆییەکان و ئامانجەکانی هاوسەنگی بازرگانی گشتی ئەندەنوسیا دادەنرێت. سەرەڕای ئەوەش، ئەندەنوسیا سنووردارکردنی هەناردەکردن یان قەدەغەکردنی کاڵا تایبەتەکانی هێناوەتە ئاراوە لە هەوڵێکدا بۆ یەکەمایەتیدان بە پێداویستییە ناوخۆییەکان یان پاراستنی سەرچاوە سروشتییەکان. بۆ نموونە، کانزا خاوەکانی وەک کانزای نیکل کەوتوونەتە ژێر سنووردارکردنەوە بە ئامانجی پێشخستنی پرۆسێسکردنی خوارەوە لە ناو وڵاتدا. ئەم ستراتیژە هەوڵدەدات بەهای زیادکردن زیاد بکات و هەلی کار زیاتر بۆ خەڵکی ئەندەنوسیا دروست بکات. جگە لەوەش ئەندەنوسیا لە ڕێگەی سیاسەتەکانی باجدانەوە هاندەرە جۆراوجۆرەکان بۆ هەناردەکاران دابین دەکات. هەناردەکاران دەتوانن شایستەی لێخۆشبوونی باج یان کەمکردنەوەی ڕێژەی باج بن لە ژێر بارودۆخێکی تایبەتدا کە حکومەت دیاریی کردووە. ئەم هاندانانە بە مەبەستی هاندانی بازرگانەکانە بۆ بەشداریکردن لە چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان لە هەمان کاتدا توانای کێبڕکێی نیشتمانی بەرز بکەنەوە. شایانی باسە کە ئەندەنوسیا جار جار پێداچوونەوە بە سیاسەتی باجی کاڵای هەناردەکردن دەکات بۆ دڵنیابوون لە هاوئاهەنگی لەگەڵ ئامانجە ئابوورییەکان و بارودۆخی بازاڕی جیهانی. لە ئەنجامدا، هەناردەکاران پێویستە ئاگادار بن لە هەر گۆڕانکارییەک لە ڕێژەی گومرگی یان ڕێساکانی پەیوەست بە کەرتی تایبەتی خۆیان. بەگشتی، سیاسەتی باجی کاڵای هەناردەکردنی ئەندەنوسیا ڕەنگدانەوەی ڕێبازێکی هاوسەنگی وردە کە هەم بەدوای گەشەپێدانی ئابووری و هەم پاراستنی سەرچاوەکاندا دەگەڕێت لە هەمان کاتدا پیشەسازییە ناوخۆییەکان لە کێبڕکێی ناڕەوای دەرەکی دەپارێزێت.

ئەندەنوسیا وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا و ئابوورییەکی هەمەچەشنی هەیە، پیشەسازی هەناردەکردنیش ڕۆڵێکی بەرچاوی هەیە لە گەشەسەندنی ئابووریدا. وڵاتەکە چەندین بڕوانامەی هەناردەکردنی جێبەجێکردووە بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و سەلامەتی بەرهەمە هەناردەکراوەکانی. یەکێک لە بڕوانامە سەرەکییەکانی هەناردەکردن کە لە ئەندەنوسیا بەکاردەهێنرێت بریتییە لە بڕوانامەی سەرچاوە (COO). ئەم بەڵگەنامەیە پشتڕاستی دەکاتەوە کە ئەو کاڵایانەی هەناردە دەکرێن لە ناوخۆی ئەندەنوسیا بەرهەم هێنراون، بەرهەم هێنراون، یان پرۆسێس کراون. یارمەتیدەرە بۆ دامەزراندنی مامەڵەی گومرگی ئیمتیاز بۆ بەرهەمە ئەندەنوسیا لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان. بڕوانامەیەکی تری گرنگ بڕوانامەی حەڵاڵە. بەو پێیەی ئەندەنوسیا زۆرترین ژمارەی موسڵمانی لە جیهاندا هەیە، ئەم بڕوانامەیە دڵنیای دەدات لەوەی کە خۆراک و خواردنەوە و دەرمان و بەرهەمە بەکاربەرەکانی دیکە پابەندن بە یاساکانی خۆراکی ئیسلامی. گەرەنتی ئەوە دەکات کە ئەم بەرهەمانە دوور بن لە هەر ماددەیەک یان پراکتیزەیەکی حەرام (قەدەغەکراو). بۆ هەناردەکردنی کشتوکاڵی وەک زەیتی خورما یان فاسۆلیا کاکاو، ئەندەنوسیا بڕوانامەی تۆڕی کشتوکاڵی بەردەوام بەکاردەهێنێت. ئەم بڕوانامەیە ئاماژەیە بۆ ئەوەی کە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان بە شێوەیەکی بەردەوام گەشەیان کردووە بەبێ ئەوەی زیان بە ژینگە بگەیەنن یان مافی کرێکاران پێشێل بکەن. جگە لەم بڕوانامە تایبەتانە بۆ پیشەسازییە جیاوازەکان، بڕوانامەی کوالیتی گشتی وەک بڕوانامەی سیستەمی بەڕێوەبردنی کوالیتی ISO 9001:2015 هەیە. ئەم بڕوانامەیە دڵنیای دەدات لەوەی کە کۆمپانیاکان پرۆسە و ڕێکارە ستانداردەکانیان جێبەجێ کردووە بۆ ئەوەی بە بەردەوامی بەرهەم و خزمەتگوزاری کوالیتی بەرز پێشکەش بکەن. هەموو ئەم بڕوانامانەی هەناردەکردن یارمەتی بازرگانییەکانی ئەندەنوسیا دەدەن بۆ دروستکردنی متمانە لەگەڵ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان لەڕێگەی دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ستاندارد و ڕێسا پێویستەکان. ئەوان بەشداری دەکەن لە پێشخستنی هەناردەکردنی ئەندەنوسیا لە ئاستی جیهانیدا لە هەمان کاتدا تەندروستی و خۆشگوزەرانی بەکارهێنەران دەپارێزن بە پاراستنی ستانداردەکانی کوالیتی بەرهەم.

ئەندەنوسیا وڵاتێکی فراوان و هەمەچەشنە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، بە دیمەنە سەرسوڕهێنەرەکانی و کولتوورە دەوڵەمەندەکانی و شارە قەرەباڵغەکانی ناسراوە. کاتێک باس لە پێشنیارەکانی لۆجستی لە ئەندەنوسیا دەکرێت، چەندین لایەنی سەرەکی هەیە کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن. یەکەم: گواستنەوە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پیشەسازی لۆجستیدا. ئەندەنوسیا شێوازی گواستنەوەی جۆراوجۆری وەک ڕێگاوبان، هێڵی ئاسن، هێڵی ئاسمانی و ڕێگا دەریاییەکان پێشکەش دەکات. تۆڕی ڕێگاوبانەکان لە شارە گەورەکانی وەک جاکارتا و سورابایا بەرفراوان و گەشەسەندنی باشی هەیە، ئەمەش وایکردووە کە گونجاو بێت بۆ کەشتیوانی و دابەشکردنی ناوخۆیی. بەڵام قەرەباڵغی هاتوچۆ دەتوانێت ببێتە تەحەدایەک لە کاتی لوتکەدا. بۆ گواستنەوەی مەودای دوور یان باری بەکۆمەڵ لە سەرانسەری دوورگەکان یان ناوچەکان کە بە ئاسانی بە ڕێگای وشکانی ناتوانرێت دەستیان پێ بگات، باری دەریایی هەڵبژاردەیەکی ئایدیاڵە. بە هەزاران دوورگە کە لە نەتەوەی دوورگەکانی ئەندەنوسیا پێکدێت، هێڵەکانی کەشتیوانی متمانەپێکراو بەندەرەکانی وەک تانجونگ پریۆک (جاکارتا)، تانجونگ پێراک (سورابایا)، بێلاوان (مێدان) و ماکاسار (باشووری سولاوێسی) بەیەکەوە دەبەستنەوە. لە ڕووی خزمەتگوزارییەکانی گواستنەوەی باری ئاسمانی لە ئەندەنوسیا، فڕۆکەخانە نێودەوڵەتییە گەورەکانی وەک فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سۆکارنۆ-هاتا (جاکارتا) و فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی نگورا ڕای (بالی) ئامرازی کارامەی مامەڵەکردن لەگەڵ بار پێشکەش دەکەن کە پەیوەندییان بە شوێنە جیاوازەکانی جیهانەوە هەیە. ئەم فڕۆکەخانانە وەک ناوەندێک بۆ هەردوو گەشتی سەرنشین کە بار هەڵدەگرن و هەروەها هێڵی ئاسمانی تایبەت بە بارهەڵگر کاردەکەن. لایەنێکی گرنگی دیکەی لۆجستیکی دامەزراوەی کۆگاکردنە. لە شارە گەورەکانی وەک جاکارتا و سورابایا، ژمارەیەکی زۆر کۆگا هەن کە بە تەکنەلۆژیای مۆدێرن تەیارکراون بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی هەڵگرتنی پیشەسازییە جیاوازەکان. ئەم کۆگایانە خزمەتگوزارییەکانی وەک سیستەمی بەڕێوەبردنی کۆگا، شوێنی هەڵگرتنی پلەی گەرمی کۆنترۆڵکراو بۆ کاڵا لەناوچووەکان یان دەرمان، بۆ دڵنیابوون لە پرۆسەی پاککردنەوەی گومرگی نەرم لە بەندەرەکان یان فڕۆکەخانەکانی ئەندەنوسیا لە کاتی هاوردەکردن یان هەناردەکردنی کاڵاکان لە ئاستی نێودەوڵەتیدا پەیوەندییەکی باش لەگەڵ بریکارەکانی گومرگی متمانەپێکراو دروست بکەن کە شارەزاییان هەیە لە گەشتکردن بە ڕێکارەکانی بەڵگەنامەی هاوردەکردن/هەناردەکردن بە شێوەیەکی کارا دەتوانێت سوودێکی بەرچاو بەو بازرگانیانە بگەیەنێت کە بەشداری بازرگانی نێودەوڵەتی دەکەن. لە کۆتاییدا بەڵام گرنگە دەتوانرێت بینینی زنجیرەی دابینکردن بە بەکارهێنانی پلاتفۆرمی دیجیتاڵی وەک نەرمەکاڵای بەدواداچوون کە نوێکارییەکانی کاتی ڕاستەقینە لەسەر جووڵە و شوێنی کاڵاکان دەدات بەرز بکرێتەوە. چەندین کۆمپانیای لۆجستی لە ئەندەنوسیا ئەم جۆرە خزمەتگوزارییانە پێشکەش دەکەن، ئەمەش ڕێگە بە بازرگانەکان دەدات کارەکانیان ڕێکبخەن و ڕازیبوونی کڕیارەکان باشتر بکەن. لە کۆتاییدا، ئەندەنوسیا دەرفەتی لۆجستیکی جۆراوجۆر دەخاتە ڕوو بە بژاردەی گواستنەوەی جۆراوجۆری خۆی، کۆگاکانی باش ئامێری پێویست، پرۆسەی کارامەی پاککردنەوەی گومرگی، و چارەسەرەکانی زنجیرەی دابینکردن کە بەهۆی تەکنەلۆژیاوە بەڕێوەدەبرێن. کارکردن لەگەڵ هاوبەشە ناوخۆییە بەناوبانگەکان کە تێگەیشتنێکی قووڵیان لە بازاڕی ئەندەنوسیا هەیە دەتوانێت یارمەتی بازرگانییەکان بدات لە بەڕێوەبردنی ئاستەنگە ئەگەرییەکان و دامەزراندنی پێگەیەکی بەهێز لەم وڵاتە دینامیکییەی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیادا.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

ئەندەنوسیا وەک ئابوورییەکی پڕ لە دانیشتوو و تازەپێگەیشتووی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، دەرفەتی بەرچاو بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەڕەخسێنێت کە دەیانەوێت سوود لە پیشەسازییە جیاوازەکان وەربگرن. وڵاتەکە چەندین کەناڵ و پێشانگای نێودەوڵەتی گرنگی دابینکردنی هەیە کە یارمەتیدەرن لە ئاسانکاری پەرەپێدانی بازرگانی. لێرەدا هەندێک لە گرنگەکان دەخەینەڕوو: 1. پێشانگە بازرگانییەکان: أ) پێشانگای بازرگانی ئەندەنوسیا (TEI): ئەم چالاکییە ساڵانەیە بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانی ئەندەنوسیا لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا پیشان دەدات، لەوانە کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان، پیشەسازییە داهێنەرەکان و زۆر شتی تر. ب) بەرهەمهێنانی ئەندەنوسیا: پێشانگایەکی بازرگانی بەناوبانگە کە تیایدا تیشک دەخاتە سەر ئامێر و ئامێر و سیستەمی کەرەستە و خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە کەرتەکانی بەرهەمهێنان. ج) خواردن و هۆتێل ئەندەنوسیا: پێشانگایەکی پێشەنگە بۆ پیشەسازی خواردن و خواردنەوە کە دابینکەرانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی تێدایە. 2. پلاتفۆرمە نێودەوڵەتییەکانی تۆڕکردن: أ) فێستیڤاڵی بێکراف: ئەم فێستیڤاڵە لەلایەن دەزگای ئابووری داهێنەری ئەندەنوسیا (بێکرف) ڕێکدەخرێت، سەکۆیەک بۆ داهێنەرانی کەرتە جیاوازەکان دابین دەکات بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. ب) بەرنامەی نیشتمانی پەرەپێدانی هەناردەکردن (PEN): PEN نوێنەرایەتی بازرگانی و کۆبوونەوەی کڕیار و فرۆشیار ڕێکدەخات بۆ پێشخستنی هەناردەکردن؛ دەرفەتی تۆڕکردن لە نێوان هەناردەکارانی ئەندەنوسیا و کڕیارە نێودەوڵەتییەکان ئاسان دەکات. 3. پلاتفۆرمەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی: أ) تۆکۆپیدیا: وەک یەکێک لە گەورەترین بازاڕە ئۆنلاینەکان لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، تۆکۆپیدیا ڕێگە بە بازرگانەکان دەدات کە لە ڕێگەی پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکانەوە دەستڕاگەیشتن بە بەکاربەرەکانیان فراوانتر بکەن. ب) لازادا: پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی بەناوبانگی ترە کە بازرگانییەکان بە ملیۆنان کڕیاری ئەگەری لە ئەندەنوسیا دەبەستێتەوە. ج) بوکالاپاک: بازاڕێکی ئۆنلاین و داهێنەرانە کە فرۆشیاران لە سەرانسەری ئەندەنوسیا دەتوانن بگەنە بەکارهێنەرانی نیشتمانی و هەروەها جیهانی. 4. دەستپێشخەرییەکانی حکومەت: ١. حکومەتی ئەندەنوسیا ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە پێشخستنی تەداروکاتە نێودەوڵەتییەکان لەڕێگەی جێبەجێکردنی سیاسەتەکانی وەک هاندان بۆ باج یان ئاسانکاریکردنی ناوچە ئابوورییە تایبەتەکان کە کۆمپانیا بیانییەکان دەتوانن بە شێوەیەکی کارا کارەکانیان دابنێن. 5. کەناڵە تایبەتەکانی پیشەسازی: ئەندەنوسیا دەوڵەمەندە بە سامانە سروشتییەکانی وەک زەیتی خورما، لاستیک، و خەڵوز؛ لێرەوە کڕیارە نێودەوڵەتییەکان ڕادەکێشێت کە بەدوای ئەم کاڵایانەدا دەگەڕێن لە ڕێگەی دانوستانی ڕاستەوخۆ یان بەشداریکردن لە پێشانگای بازرگانی کاڵا تایبەتمەندەکان. شایەنی باسە بەهۆی پەتای کۆڤید-١٩ زۆرێک لە بۆنە و پێشانگاکان پەکیان کەوتووە یان گواستراوەتەوە بۆ پلاتفۆرمی مەجازی. بەڵام لەگەڵ باشتربوونی دۆخەکە، پێشبینی دەکرێت پێشانگای فیزیکی وردە وردە دەست پێبکاتەوە. بە کورتی، ئەندەنوسیا کۆمەڵێک کەناڵ و پێشانگای گرنگی نێودەوڵەتی دابین دەکات کە وەک سەکۆیەک بۆ پەیوەستکردنی کڕیارە نێودەوڵەتییەکان لەگەڵ فرۆشیارانی ئەندەنوسیا لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا کاردەکەن. ئەم دەرفەتانە یارمەتی پەرەپێدانی گەشەپێدانی بازرگانی و فراوانکردنی گەیشتن بە بازاڕ دەدەن لە یەکێک لە ئابوورییە بەڵێندەرەکانی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا.

بزوێنەری گەڕانی باو

ئەندەنوسیا بە یەکێک لە گەورەترین وڵاتەکانی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، کۆمەڵێک بزوێنەری گەڕانی بەناوبانگی هەیە کە بە شێوەیەکی باو لەلایەن دانیشتووانی وڵاتەکەیەوە بەکاردەهێنرێن. لێرەدا هەندێک لە بزوێنەری گەڕان کە زۆرترین بەکارهێنراو لە ئەندەنوسیا لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- گووگڵ - بێ گومان بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕانە لە سەرانسەری جیهاندا، گووگڵ لە ئەندەنوسیاش بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت. URL ی بۆ بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیا www.google.co.id ە. 2- Yahoo - Yahoo Search یەکێکی ترە لە بزوێنەرەکانی گەڕان کە بە شێوەیەکی باو لە ئەندەنوسیا بەکاردێت، خزمەتگوزاری جۆراوجۆر و دایرێکتۆرێکی بەرفراوانی ماڵپەڕەکان پێشکەش دەکات. URL ی بۆ بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیا www.yahoo.co.id ە. 3. Bing - لەلایەن مایکرۆسۆفتەوە پەرەی پێدراوە، Bing خزمەتگوزاری گەڕانی وێب و تایبەتمەندییەکانی دیکەی وەک گەڕان بەدوای وێنە و ڤیدیۆدا دابین دەکات. URL بۆ بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیا بریتییە لە www.bing.com/?cc=id. 4. DuckDuckGo - بە سیاسەتەکانی پاراستنی نهێنی و ئەنجامە نا کەسایەتییەکانی ناسراوە، DuckDuckGo ناوبانگێکی زۆری لەنێو کەسانی ئاگاداری تایبەتمەندی لە ئەندەنوسیا بەدەستهێناوە. URL بۆ بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیا بریتییە لە duckduckgo.com/?q=. 5- ئیکۆزیا - بزوێنەری گەڕانێکی ژینگەدۆستە و داهاتەکەی بەکاردەهێنێت بۆ چاندنی نەمام لە سەرانسەری جیهان لەگەڵ هەر گەڕانێکی ئۆنلاین کە لە ڕێگەی خزمەتگوزارییەکەیەوە ئەنجام دەدرێت. URL بۆ دەستگەیشتن بە ئیکۆسیا لە ئەندەنوسیا بریتییە لە www.ecosia.org/. 6. بزوێنەری گەڕانی کاسکوس (KSE) - مەکۆی کاسکوس کە یەکێکە لە کۆمەڵگە پێشەنگەکانی ئۆنلاین لە ئەندەنوسیا، بزوێنەری گەڕانی تایبەتمەند پێشکەش دەکات کە بۆ دۆزینەوەی ناوەڕۆک تەنها لەناو گفتوگۆکانی مەکۆکەیاندا دروستکراوە. دەتوانن لە kask.us/searchengine/ دەستی پێ بگات. . لە کاتێکدا ئەمانە هەندێک لە بزوێنەری گەڕانن کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن لە ئەندەنوسیا، شایەنی باسە کە گووگڵ بە شێوەیەکی بەرچاو زاڵە بەسەر پشکی بازاڕدا بەهۆی ئیندێکسی گشتگیر و ئەزموونی بەکارهێنەر دۆستانە.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

ئەندەنوسیا، وڵاتێکی هەمەچەشن و زیندوو لە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا، لە ڕێگەی بەڕێوەبەرایەتییەکانی لاپەڕە زەردەکانییەوە خزمەتگوزارییەکی بەرفراوان پێشکەش دەکات. لێرەدا هەندێک لە لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی لە ئەندەنوسیا دەخەینەڕوو: 1. YellowPages.co.id: ئەمە ماڵپەڕی فەرمی لاپەڕەی زەردەکانی ئەندەنوسیایە. لیستی بازرگانی گشتگیر و زانیاری پەیوەندیکردن لە سەرانسەری پیشەسازی و ناوچە جیاوازەکانی وڵاتەکەدا دابین دەکات. ماڵپەڕ: https://www.yellowpages.co.id/ 2. Indonesia.YellowPages-Ph.net: ئەم بەڕێوەبەرایەتییە ئۆنلاینە لیستی بەرفراوانی بزنسەکان پێشکەش دەکات، لەوانە دوکانە ناوخۆییەکان، چێشتخانەکان، هۆتێلەکان، نەخۆشخانەکان و زۆر شتی تر لە شارە جیاوازەکانی سەرتاسەری ئەندەنوسیا. 3. Whitepages.co.id: لاپەڕەکانی سپی ئەندەنوسیا بنکەیەکی زانیاری ژمارەی تەلەفۆن بۆ تاک و بزنسەکان لە سەرانسەری وڵاتدا دابین دەکات کە دەتوانرێت بگەڕێن. 4. Bizdirectoryindonesia.com: Biz Directory ئەندەنوسیا بەڕێوەبەرایەتییەکی ئۆنلاینە کە بەکارهێنەران بە کۆمپانیا ناوخۆییەکانی کەرتە جیاوازەکانەوە دەبەستێتەوە وەک فرۆشتنی تاکەکەسی، دارایی، تەکنەلۆژیا، چاودێری تەندروستی، پەروەردە و زۆر شتی تر. 5. DuniaProperti123.com: ئەم لاپەڕە زەردە بە تایبەتی سەرنج دەخاتە سەر لیستی خانووبەرە لە ئەندەنوسیا. بەکارهێنەران دەتوانن بەدوای شوقە، خانوو یان موڵکی بازرگانیدا بگەڕێن کە بەردەستن بۆ فرۆشتن یان کرێ. 6. Indopages.net: Indopages وەک سەکۆیەک کاردەکات کە بازرگانەکان دەتوانن بەرهەم یان خزمەتگوزارییەکانیان بۆ کڕیارە ئەگەرییەکان لە ناوچە جیاوازەکانی ئەندەنوسیا بناسێنن. 7. Jasa.com/en/: جاسا بازاڕێکی ئۆنلاینە کە پێشکەشکارانی خزمەتگوزاری بە کڕیارانەوە دەبەستێتەوە کە بەدوای خزمەتگوزاری پیشەیی وەک چاککردنەوەی لۆری، وێنەگرتنی خزمەتگوزارییەکانی خواردن و خواردنەوە و هتد، هەموو ئەمانە لە سەرانسەری دوورگەکانی ئەندەنوسیا ئەم ماڵپەڕانە وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ کاردەکەن کاتێک بەدوای بەرهەم یان خزمەتگوزارییە تایبەتەکاندا دەگەڕێیت لە بازاڕە فراوانەکانی ئەندەنوسیا یان لەکاتی گەڕان بەدوای وردەکاری پەیوەندییەکانی ئەو بازرگانیانەی کە لە سنوورەکانی وڵاتەکەدا کاردەکەن.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

لە ئەندەنوسیا چەندین پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی دیار هەیە کە خزمەت بە بازاڕی بازاڕکردنی ئۆنلاین کە لە گەشەکردندایە. لێرەدا هەندێک لە سەرەکییەکان لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. تۆکۆپیدیا - تۆکۆپیدیا لە ساڵی 2009 دامەزراوە، یەکێکە لە گەورەترین بازاڕە ئۆنلاینەکانی ئەندەنوسیا. بەرهەمی جۆراوجۆر لە مۆدەوە تا ئەلیکترۆنیات پێشکەش دەکات و بووەتە هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگ بۆ هەردوو فرۆشیار و کڕیار. ماڵپەڕ: www.tokopedia.com 2. Shopee - لە ساڵی 2015 خراوەتە بازاڕەوە، Shopee بە خێرایی ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێنا وەک بازاڕێکی مۆبایل سەنتەری کە کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات بە نرخێکی کێبڕکێکار. هەروەها تایبەتمەندی گونجاوی وەک بژاردەی پارەدانی پارێزراو و گەیاندنی بێبەرامبەر بۆ هەندێک شت دابین دەکات. ماڵپەڕ: www.shopee.co.id 3- لازادا - لە ساڵی 2012 دەستی پێکردووە، لازادا یەکێکە لە پلاتفۆرمە پێشەنگەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئاسیا کە لەلایەن گروپی عەلی بابا لە ساڵی 2016 کڕدرا، بەرهەمی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات، لەوانە ئەلیکترۆنیات، مۆدە، جوانکاری، و ئامێری ناوماڵ لە براندە جیاوازەکان و فرۆشیارانی تاکەکەسی لە سەرانسەری ئەندەنوسیا. ماڵپەڕ: www.lazada.co.id 4- بوکالاپاک - لە ساڵی 2010 وەک بازاڕێکی ئۆنلاین بۆ بزنسە بچووکەکان یان ئەو کەسانەی کە بەرهەمەکانیان ڕاستەوخۆ بە بەکارهێنەران دەفرۆشن دامەزراوە، لەو کاتەوە بوکالاپاک پەرەی سەندووە و بووەتە یەکێک لە پلاتفۆرمە دیارەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی ئەندەنوسیا بە هەڵبژاردنی بەرهەمێکی بەرفراوان و تایبەتمەندی داهێنەرانە وەک هەڵمەتەکانی زانیاری دژە ساختە لە سایتەکەیدا. ماڵپەڕ: www.bukalapak.com 5. Blibli - لە ساڵی 2009 وەک کتێبفرۆشێکی ئۆنلاین دامەزراوە بەڵام دواتر پێشکەشکردنەکانی فراوانتر کرد بۆ ئەوەی پۆلە جیاوازەکانی دیکەی وەک ئەلیکترۆنی، مۆدە، تەندروستی و جوانکاری، ئامێرەکانی ناوماڵ و هتد، بلیبلی ئامانجی ئەوەیە کە خزمەتگوزارییە متمانەپێکراوەکان پێشکەش بە کڕیاران بکات کە پشتگیری دەکرێن لەلایەن هاوبەشی لەگەڵ ناوبانگ براندەکان. ماڵپەڕ: www.blibli.com 6- JD.ID — کۆمپانیایەکی هاوبەشە لە نێوان JD.com و Digital Artha Media Group (DAMG)، JD.ID بەشێکە لە خێزانی کۆمپانیای بەناوبانگی چینی JD.com کە گرنگی بە دابینکردنی کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان دەدات بە کڕیارەکانی لە ئەندەنوسیا و... خزمەتگوزاری جێی متمانە. ماڵپەڕ: www.jd.id ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی کە لە ئەندەنوسیا کاردەکەن. هەر پلاتفۆرمێک تایبەتمەندی و سوود و جۆری بەرهەمی جیاواز پێشکەش دەکات بۆ دابینکردنی پێداویستییە جۆراوجۆرەکانی بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیا لە بازاڕی بازرگانی ئەلیکترۆنی گەشەسەندوودا.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

ئەندەنوسیا کە چوارەم وڵاتی زۆرترین دانیشتووانی جیهانە، دیمەنێکی سۆشیال میدیای زیندوو و پلاتفۆرمی جۆراوجۆری هەیە کە پێداویستی و ئارەزووە جیاوازەکان دەگرێتەوە. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای بەناوبانگ لە ئەندەنوسیا لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان: 1. فەیسبووک (https://www.facebook.com): فەیسبووک لە ئەندەنوسیا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت بۆ تۆڕی کەسی و هاوبەشکردنی نوێکارییەکان و پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێ و خێزان. 2- ئینستاگرام (https://www.instagram.com): ئینستاگرام لە نێو بەکارهێنەرانی ئەندەنوسیادا بەناوبانگێکی بێئەندازەیە، بەتایبەتی بۆ هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆ. هەروەها وەک سەکۆیەک بۆ کاریگەرەکان و بازرگانەکان کاردەکات بۆ ئەوەی بگەنە ئامانجەکانیان. 3- تویتەر (https://twitter.com): تویتەر سایتێکی مایکرۆبلۆگینگە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن ئەندەنوسیاییەکانەوە بەکاردەهێنرێت بۆ نوێکردنەوەی هەواڵەکانی کاتی ڕاستەقینە و گفتوگۆکردن لەسەر بابەتەکانی ترێند و شوێنکەوتنی کەسایەتییە گشتیەکان یان ڕێکخراوەکان. 4. یوتیوب (https://www.youtube.com): یوتیوب بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن ئەندەنوسیاییەکانەوە بەکاردەهێنرێت بۆ بەکارهێنانی ناوەڕۆکی ڤیدیۆ لە سەرانسەری ژانرە جیاوازەکاندا وەک ڤیدیۆکلیپ، ڤلۆگ، سکیتی کۆمیدی، فێرکاری و هتد. 5. تیک تۆک (https://www.tiktok.com): تیک تۆک لە ئەندەنوسیا ناوبانگێکی بەرچاوی بەدەستهێنا بەهۆی ڤیدیۆ کورتە فۆرمەکانیەوە کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات لە ڕێگەی سەما، نمایشی لێو هاوکات یان سکیتی کۆمیدی داهێنانەکانیان پیشان بدەن. 6. لینکدئین (https://www.linkedin.com): لینکدئین وەک پلاتفۆرمێکی تۆڕی پیشەیی کاردەکات کە پیشەییەکانی ئەندەنوسیا دەتوانن پەیوەندی لەگەڵ هاوتەمەنەکانی پیشەسازیدا دروست بکەن، هەلی کار بدۆزنەوە یان ناوەڕۆکی پەیوەست بە پیشەسازی هاوبەش بکەن. 7. هێڵ (http://line.me/en/): هێڵ ئەپێکی نامە ناردنە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن ئەندەنوسیاییەکانەوە بەکاردەهێنرێت بۆ پەیوەندیکردن لە ڕێگەی نامەی کورت و پەیوەندی دەنگی و هەروەها هاوبەشکردنی ناوەڕۆکی مالتیمیدیا وەک وێنە و ڤیدیۆ. 8. واتسئەپ (https://www.whatsapp.com/): واتسئەپ بە هۆی سادەیی و ئاسانی بەکارهێنانی بۆ پەیوەندی کەسی لە نێوان تاکەکان یان گروپەکاندا، وەک یەکێک لە ئەپەکانی نامە ناردنی زۆرترین بەکارهێنراو لە ئەندەنوسیا دەمێنێتەوە. 9. ویچات: لە کاتێکدا بە پلەی یەکەم لەنێو کۆمەڵگەی چینی لە ئەندەنوسیا بەناوبانگە بەهۆی ڕەگ و ڕیشەی لە چینەوە؛ هەروەها ویچات بەکارهێنان لە دەرەوەی ئەم دیمۆگرافییە بۆ نامە ناردن و خزمەتگوزاری پارەدان و تۆڕە کۆمەڵایەتییەکان دەبینێت. 10. Gojek (https://www.gojek.com/): Gojek ئەپێکی سوپەری ئەندەنوسیایە کە نەک تەنها خزمەتگوزاری سواربوون پێشکەش دەکات بەڵکو وەک سەکۆیەک بۆ خزمەتگوزارییە جیاوازەکانی تر وەک گەیاندنی خۆراک و بازاڕکردن و پارەدانی دیجیتاڵیش کاردەکات. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیا لە ئەندەنوسیا. چەندین جۆری دیکەش هەن کە جێگەی تایبەت یان بەرژەوەندییە تایبەتەکان لە ناو بازاڕی ئەندەنوسیادا دەگرێتەوە.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

ئەندەنوسیا بە ئابوورییە هەمەچەشنەکەیەوە، چەندین کۆمەڵەی پیشەسازی دیار و بەرچاوی هەیە کە نوێنەرایەتی کەرتە جیاوازەکان دەکەن و بەشدارییەکی بەرچاو لە گەشەکردنی وڵاتەکەدا دەکەن. لێرەدا هەندێک لە کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکانی ئەندەنوسیا لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. ژووری بازرگانی و پیشەسازی ئەندەنوسیا (KADIN Indonesia) - http://kadin-indonesia.or.id ڕێکخراوێکی بازرگانی ڕێزدار کە نوێنەرایەتی پیشەسازییە جیاوازەکان دەکات لە ئەندەنوسیا. 2. کۆمەڵەی خاوەنکارانی ئەندەنوسیا (Apindo) - https://www.apindo.or.id نوێنەرایەتی خاوەنکارەکان دەکات لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا، داکۆکی لە سیاسەتەکانی پەیوەست بە کار دەکات. 3. کۆمەڵەی زەیتی خورمای ئەندەنوسیا (GAPKI) - https://gapki.id کۆمەڵەیەک کە بەرژەوەندی کۆمپانیاکانی زەیتی خورما بەرەوپێش دەبات و بەشداری دەکات لە پراکتیکەکانی گەشەپێدانی بەردەوام. 4. کۆمەڵەی کانگاکانی ئەندەنوسیا (IMA) - http://www.mindonesia.org/ نوێنەرایەتی کۆمپانیاکانی کانگا دەکات لە ناوخۆی ئەندەنوسیا و ئامانجی ئەوەیە پیشەسازی کانگا بە شێوەیەکی بەرپرسیارانە پەرەپێبدات. 5. کۆمەڵەی پیشەسازی ئۆتۆمبێلی ئەندەنوسیا (Gaikindo) - https://www.gaikindo.or.id پشتگیری و بەرەوپێشبردنی کەرتی ئۆتۆمبێلی ناوخۆیی دەکات لەوانەش بەرهەمهێنەرانی ئۆتۆمبێل، هاوردەکاران، و دابەشکەران. 6. کۆمەڵەی وڵاتانی بەرهەمهێنەری لاستیکیی سروشتی (ANRPC) - https://www.anrpc.org/ پلاتفۆرمی هاوبەش لە نێوان وڵاتانی بەرهەمهێنەری لاستیک لە سەرانسەری جیهان لەوانەش ئەندەنوسیا بۆ هاوبەشکردنی تێڕوانینەکانی بازاڕ و شێوازەکانی چاندنی بەردەوام. 7. کۆمەڵەی خۆراک و خواردنەوەکانی ئەندەنوسیا (GAPMMI) - https://gapmmi.org/english.html هاوکاری پێشکەش بە پیشەسازییەکانی خۆراک و خواردنەوە دەکات کە دڵنیای دەدات لە شێوازەکانی بازرگانی دادپەروەرانە لە هەمان کاتدا ستانداردەکانی کوالیتی بەرهەم بەرز دەکاتەوە. 8. کۆمەڵەی قوماشی ئەندەنوسیا (API/ASOSIASI PERTEKSTILAN INDONESIA) http://asosiasipertekstilanindonesia.com/ . هاوکاری نێوان کۆمپانیاکانی قوماش بەرەوپێش دەبات بە مەبەستی بەهێزکردنی توانای کێبڕکێ لەسەر ئاستی نیشتمانی و هەروەها جیهانی. تکایە ئاگاداربن کە ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان لە ئەندەنوسیا، بەڵام کۆمەڵێک کۆمەڵەی دیکە هەن کە خزمەت بە کەرتە تایبەتەکانی وەک گەشتیاری، تەکنەلۆژیا، وزە و زۆر شتی تر دەکەن.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

چەندین ماڵپەڕی ئابووری و بازرگانی لە ئەندەنوسیا هەن کە زانیاری و سەرچاوە بۆ بزنس و وەبەرهێنەران دابین دەکەن. لێرەدا لیستێک لە هەندێک کەسی دیار لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. وەبەرهێنانی ئەندەنوسیا: ئەم ماڵپەڕە تێڕوانینێک لە بازاڕی ئەندەنوسیا و دەرفەتەکانی وەبەرهێنان و یاسا و ڕێسا و زانیارییە پەیوەندیدارەکانی دیکە دەدات. ماڵپەڕ: www.indonesia-investment.com 2. وەزارەتی بازرگانی کۆماری ئەندەنوسیا: ماڵپەڕی فەرمی وەزارەتی بازرگانی نوێکارییەکانی سیاسەت و ڕێساکانی بازرگانی و دەرفەتی وەبەرهێنان و ئاماری هەناردەکردن و هاوردەکردن دەخاتە ڕوو. ماڵپەڕ: www.kemendag.go.id 3. BKPM - دەستەی هەماهەنگی وەبەرهێنان: ماڵپەڕی ئەم دەزگا حکومییە زانیاری لەسەر سیاسەتەکانی وەبەرهێنان، ڕێکارەکانی دامەزراندنی کۆمپانیایەک لە ئەندەنوسیا (لەوانەش وەبەرهێنانی بیانی)، هەروەها داتا لەسەر کەرتە ئەگەرییەکان بۆ وەبەرهێنان پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: www.bkpm.go.id 4. ژووری بازرگانی و پیشەسازی ئەندەنوسیا (KADIN): ماڵپەڕی KADIN هەواڵی بازرگانی، ڕاپۆرتی پیشەسازی، ساڵنامەی ڕووداوە بازرگانییەکان، بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی لەنێو خزمەتگوزارییە جیاوازەکاندا پێشکەش دەکات کە پێشکەش بە خاوەنکارەکان دەکرێت. ماڵپەڕ: www.kadin-indonesia.or.id/en/ 5. بانکی ئەندەنوسیا (BI): ماڵپەڕی بانکی ناوەندی پێوەرە ئابوورییەکانی وەک ڕێژەی هەڵاوسان، بڕیارەکانی سیاسەتی ڕێژەی سوود لەلایەن BI لەگەڵ ڕاپۆرتە ئابوورییە گەورەکان پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: www.bi.go.id/en/ 6. ئێکسیمبانکی ئەندەنوسیا (LPEI): LPEI هەناردەکردنی نیشتمانی بەرەوپێش دەبات لە ڕێگەی خزمەتگوزارییە داراییە جۆراوجۆرەکانەوە کە لە ڕێگەی ئەم ماڵپەڕەوە پێشکەش بە هەناردەکاران دەکرێت لەگەڵ تێڕوانینە بەسوودەکانی بازاڕ. ماڵپەڕ: www.lpei.co.id/eng/ 7. هاوپەیمانی بازرگانی - باڵیۆزخانەی کۆماری ئەندەنوسیا لە لەندەن: بەشی بازرگانی ئەم باڵیۆزخانەیە خزمەت بە پێشخستنی پەیوەندییە ئابوورییە دوولایەنەکان دەکات لە نێوان ئەندەنوسیا و بازاڕەکانی بەریتانیا/یەکێتی ئەوروپا کە زانیاری بەنرخی بازاڕ و وردەکارییەکانی خاڵی پەیوەندیکردن لە نێوان زانیارییە پەیوەندیدارەکانی دیکەدا دابین دەکات بە پشتبەستن بە ئارەزووی شوێنەکەیان دەتوانیت پەیوەندی بکەیت لەگەڵ بەشی تایبەت بەو پێیە لینکی ماڵپەڕەکە لێرەدا هاتووە : https://indonesianembassy.org.uk/?lang=en# تکایە ئاگاداربن کە ئەم ماڵپەڕانە زانیاری جێی متمانە و نوێ لەسەر لایەنە جیاوازەکانی ئابووری و بازرگانی لە ئەندەنوسیا پێشکەش دەکەن. هەمیشە پێشنیار دەکرێت پێش ئەوەی هەر بڕیارێکی بازرگانی بدەیت، زانیارییەکان پشتڕاست بکرێتەوە و ڕاوێژ لەگەڵ لایەنە پەیوەندیدارەکان بکرێت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی پرسیارکردن لە داتای بازرگانی بۆ ئەندەنوسیا بەردەستە. لێرەدا لیستێک لە هەندێکیان لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- ئاماری بازرگانی ئەندەنوسیا (BPS-Statistics Indonesia): ئەم ماڵپەڕە فەرمییە ئاماری بازرگانی گشتگیر بۆ ئەندەنوسیا دەخاتە ڕوو، لەوانەش داتای هاوردە و هەناردەکردن. دەتوانن لەم ماڵپەڕەدا بچنە ناو ئەم ماڵپەڕە www.bps.go.id. 2- گومرگی و گومرگی ئەندەنوسیا (Bea Cukai): بەشی گومرگی و گومرگی ئەندەنوسیا پۆرتاڵێکی داتای بازرگانی پێشکەش دەکات کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەدوای ئاماری هاوردە و هەناردەکردن، باج، ڕێسا و زانیاری دیکەی پەیوەست بە گومرگی بگەڕێن. سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە www.beacukai.go.id. 3. TradeMap: ئەم پلاتفۆرمە ئاماری وردی بازرگانی نێودەوڵەتی دەخاتە ڕوو، لەوانەش هاوردە و هەناردەکردن بەپێی بەرهەم و وڵات. دەتوانن بە تایبەتی لە ماڵپەڕەکەیاندا بگەڕێن بۆ داتای بازرگانی ئەندەنوسیا لە www.trademap.org. 4. UN Comtrade: بنکەدراوەی ئاماری بازرگانی کاڵاکانی نەتەوە یەکگرتووەکان زانیاری هاوردە-هەناردەکردنی جیهانی پێشکەش دەکات لەسەر بنەمای کۆدەکانی HS (کۆدەکانی سیستەمی هاوسەنگ). بەکارهێنەران دەتوانن دەستیان بە داتای بازرگانی ئەندەنوسیا بگات بە هەڵبژاردنی وڵات یان پۆلی کاڵا لە ژێر تابی "داتا" لە ماڵپەڕەکەیان: comtrade.un.org/data/. 5. GlobalTrade.net: ئەم پلاتفۆرمە بازرگانییەکان بە پسپۆڕانی پیشەسازییەوە دەبەستێتەوە لە سەرانسەری جیهان و هەروەها دەستڕاگەیشتن بە سەرچاوە جۆراوجۆرەکان، لەوانەش ئاماری بازرگانی نێودەوڵەتی بۆ چەندین وڵاتی وەک ئەندەنوسیا. بنکەدراوەی گشتگیریان دەتوانرێت لەم لینکەدا بدۆزرێتەوە www.globaltrade.net/m/c/Indonesia.html. 6. ئابووری بازرگانی: پلاتفۆرمێکی توێژینەوەی ئابووری ئۆنلاینە کە پێوەرە ئابوورییە جیاوازەکان لەسەر ئاستی جیهانی کۆدەکاتەوە، لەوانەش زانیاری بازرگانی پەیوەست بە هەر وڵاتێک وەکو ئەدای هاوردە و هەناردەکردنی ئەندەنوسیا بە تێپەڕبوونی کات هەروەها پێشبینیکردنی ڕاپۆرتەکان لەسەر ئاستی پیشەسازی لە سەرچاوە باوەڕپێکراوەکانی وەک بانکی نێودەوڵەتی یان... سندوقی دراوی نێودەوڵەتی؛ دەتوانن سەردانی پەیجەکەیان بکەن کە تایبەتە بە وردەکارییەکانی بازرگانی ئەندەنوسیا لە tradingeconomics.com/indonesia/exports. ئەم ماڵپەڕانە سەرچاوەی زانیاری متمانەپێکراو پێشکەش دەکەن کاتێک باس لە دەستگەیشتن بە نوێترین نوێکارییەکان دەکرێت سەبارەت بە چالاکییەکانی هاوردە-هەناردەکردن لە ئەندەنوسیا بە شێوەیەکی کارا.

پلاتفۆرمی B2b

لە ئەندەنوسیا چەندین پلاتفۆرمی B2B هەن کە وەک بازاڕی ئۆنلاین کاردەکەن کە بازرگانییەکان بەیەکەوە دەبەستنەوە و بازرگانی ئاسان دەکەن. ئەم پلاتفۆرمانە یارمەتی کۆمپانیاکان دەدەن بۆ سەرچاوە و کڕین و فرۆشتنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکان بە شێوەیەکی کارا. 1. Indotrading.com: بازاڕێکی پێشەنگی B2B لە ئەندەنوسیا کە خزمەت بە پیشەسازییە جیاوازەکان دەکات لەوانە بەرهەمهێنان، کشتوکاڵ، و بیناسازی. ڕێگە بە کڕیاران و فرۆشیاران دەدات کە ڕاستەوخۆ پەیوەندی بکەن و تایبەتمەندیەکانی وەک کەتەلۆگی بەرهەمەکان، RFQs (داواکاری بۆ کۆتاسیۆن)، و ئامرازەکانی بەراوردکردنی بەرهەمەکان دابین دەکات. ماڵپەڕ: https://www.indotrading.com/ 2. Bizzy.co.id: پلاتفۆرمی تەداروکی ئەلیکترۆنی کە ئامانجی کۆمپانیا بچووک و ناوەندەکان (کۆمپانیای بچووک و مامناوەند)ە. کۆمەڵێک بەرهەمی بازرگانی وەک پێداویستی ئۆفیس، ئەلیکترۆنیات، مۆبیلیات و هتد پێشکەش دەکات، کە لەگەڵ تایبەتمەندی بەکارهێنەر دۆستانە وەکو داواکردنی یەک کلیک تێکەڵکراوە. ماڵپەڕ: https://www.bizzy.co.id/id 3. Ralali.com: ئەم پلاتفۆرمە گرنگی بە خزمەتکردنی پێداویستییە پیشەسازییەکان دەدات بە دابینکردنی کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان وەک ئامێری ئامێری، ئامێری سەلامەتی، ماددە کیمیاییەکان و هتد، لە دابینکەرانی متمانەپێکراوەوە. هەروەها چەندین بژاردەی پارەدان پێشکەش دەکات بۆ ئاسانکاری. ماڵپەڕ: https://www.ralali.com/ 4. بزنسی بووک (پێشتر بە تۆڕی ڕۆژانەی مێینە ناسرابوو): پلاتفۆرمی B2B کە بە تایبەتی بۆ پیشەسازی هاوسەرگیری لە ئەندەنوسیا دیزاین کراوە. ئەو فرۆشیارانە بەیەکەوە دەبەستێتەوە کە خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە هاوسەرگیری پێشکەش دەکەن وەک شوێنەکان، خزمەتگوزاری خواردن و خواردنەوە، فۆتۆگرافەران/ڤیدیۆگرافەران بۆ ئەو هاوسەرانەی کە پلانی ئاهەنگی هاوسەرگیریان دادەنێن. ماڵپەڕ: https://business.bridestory.com/ 5. بازاڕی مەجازی مۆراتێلیندۆ (MVM): پلاتفۆرمی تەداروکی دیجیتاڵییە کە کڕیارە کۆمپانیاکان لە پیشەسازی پەیوەندییەکان دەکاتە ئامانج بۆ کڕینی کاڵا/خزمەتگوزارییە پەیوەندیدارەکان بە ژێرخانی لەوانەش ئامێری پەیوەندییەکان. ماڵپەڕ: http://mvm.moratelindo.co.id/login.do گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لەوانەیە پلاتفۆرمی B2B ی تر لە ئەندەنوسیا بەردەست بن کە لێرەدا باس نەکراون بەهۆی فراوانی دیمەنی ئینتەرنێت یان پەرەسەندنی خێرای داینامیکی بازاڕ لەناو ئیکۆسیستەمی دیجیتاڵی وڵاتەکەدا. تکایە دڵنیابە کە ڕاستەوخۆ سەردانی ماڵپەڕە تایبەتەکان دەکەیت بۆ زانیاری وردتر، تۆمارکردن، مەرج و ڕێساکان، هەروەها بۆ پشتڕاستکردنەوەی گونجاوییان بۆ پێداویستییە کەسییەکان یان بازرگانییەکانتان.