TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

ئێران کە بە فەرمی بە کۆماری ئیسلامی ئێران ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. لەگەڵ ئەرمینیا، ئازەربایجان، تورکمانستان، عێراق، پاکستان، ئەفغانستان، تورکیا هاوسنوورە. ئێران بە ڕووبەری نزیکەی یەک ملیۆن و ٦٠٠ هەزار کیلۆمەتری چوارگۆشە و ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ٨٣ ملیۆن کەس، دووەم وڵاتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ١٨هەمین وڵاتی جیهانە. تاران وەک پایتەخت و گەورەترین شاری خۆی خزمەت دەکات. زمانی فەرمی ئێرانییەکان بە زمانی فارسی یان فارسی قسەی پێدەکەن. ئیسلام ئایینی باڵادەستە کە نزیکەی ٩٩%ی دانیشتووان پەیڕەوی لێدەکەن. ئێران مێژوویەکی دەوڵەمەندی هەیە کە هەزاران ساڵ دەخایەنێت و شارستانیەتە کۆنە جۆراوجۆرەکانی وەک ئیلامی، ماد، پارت، فارس (ئیمپراتۆریەتی هەخامەنی)، سێلۆسیدەکان (سەردەمی هێلینیستی)، ساسانیەکان (ئیمپراتۆریەتی فارسی نوێ)، سەلجوکەکان (خانەڵاتی تورکی) بووە. ، مەغۆلەکان (سەردەمی ئیلخانات)، سەفەویەکان (سەردەمی ڕێنێسانسی فارس)، قاجارەکانی ئەفشارییەکان(سەردەمی پەهلەوی لە سەردەمی محەمەد ڕەزا شا). ئابووری ئێران زۆر پشت بە هەناردەکردنی نەوت دەبەستێت بەڵام کەرتی هەمەچەشنی هەیە لەوانە پیشەسازی بەرهەمهێنانی وەکوو قوماش، کشتوکاڵ ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لەگەڵ بەرهەمە سەرەکییەکان دانەوێڵە وەک گەنم، برنج، بەرهەمی پەتاتە، شەکر، و میوەی وەک خورما، فستق، زەعفەران ،ئەردەبیل.لەم دواییانەدا،بەرنامەی ئەتۆمی ئێران سەرنجی نێودەوڵەتیی لێکەوتەوە،لەئەنجامدا سزای ئابووریی چەند وڵاتێکی لێکەوتەوە.هەروەها ئێران لەڕێگەی بریکارەکانەوە کاریگەریی ناوچەیی خۆی دووپاتدەکاتەوە واتە هەسەدە(نێودەوڵەتی)هەروەها پشتیوانی لە یاخیبووانی حوسی(یەمەن)و بەشار ئەسەد( سوریا).ئەم دۆخە سیاسیە،گرژی لەگەڵ زلهێزەکانی ڕۆژئاوا،دەرئەنجامی ململانێ،قەیرانی پەنابەرانی سوریا کاریگەری نەرێنی لەسەر کۆمەڵگای ئێران هەیە. سەرەڕای ئەم تەحەددایانە، ئێران توانیویەتی لە ڕێگەی هونەر، ئەدەب، مۆسیقا، و فێستیڤاڵە نەریتییەکانی وەک نەورۆزەوە ناسنامەی کولتووری خۆی بپارێزێت. فەرشەکانی فارسی، خۆشنووسی، و تابلۆی بچووک لە سەرانسەری جیهاندا بەناوبانگن بەهۆی دیزاینە ئاڵۆزەکانیان و کاری دەستی شارەزایانەوە. لە کۆتاییدا، ئێران نەتەوەیەکی خاوەن میراتێکی دەوڵەمەندی کولتوورییە، دیمەنێکی هەمەچەشنە لە بیابانەکانەوە تا شاخەکان. شوێنە مێژووییە فراوانەکان، ئابووریی دینامیکی، سزاکان، تیۆکراسی، دابەشکارییە ناوخۆییە جیاوازەکان، ناکۆکی نێودەوڵەتییەکان. پێکهێنانی بۆچوونێکی بێلایەن پێویستی بە لێکۆڵینەوەی ورد هەیە بە وەرگرتنی حساب بۆ هەموو لایەنەکان بکەن بەبێ ئەوەی کاریگەری ئەجێندا سیاسییەکان یان لایەنگری میدیاییەکانیان لەسەر بێت.

بارودۆخی تمەنی ئێران تمەنی فەرمی ئێران بریتییە لە تمەنی ئێرانی (IRR). لە ئێستادا 1 دۆلار بە نزیکەیی یەکسانە بە 42,000 IRR. ئێران بە هۆی گەمارۆ نێودەوڵەتییەکان و هۆکارە ئابوورییە ناوخۆییەکان سیستەمێکی ئاڵۆزی ئاڵوگۆڕی دراوی هەیە. وڵاتەکە لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا ڕووبەڕووی هەڵاوسانی بەرچاو بووەتەوە و لە ئەنجامدا بەهای ڕیاڵ بە شێوەیەکی بەردەوام لە دابەزیندایە. بۆ کەمکردنەوەی ئەم پرسە، ئێران لە ساڵی ٢٠١٨دا سیستمی دووانەی نرخی ئاڵوگۆڕی خستووەتە بواری جێبەجێکردنەوە، لە ئێستادا دوو نرخ هەیە: ڕێژەیەکی فەرمی بۆ هاوردەکردنی سەرەکی و مامەڵە حکومییەکان کە بانکی ناوەندی ئێران (CBI) دیاری دەکات، هەروەها ڕێژەیەکی دیکەی بازاڕ کە بەپێی دابینکردن و... داواکردن. زۆرجار حکومەت دەستوەردان دەکات بۆ کۆنترۆڵکردنی هەڵاوسانی نرخی ئاڵوگۆڕ لە ڕێگەی سیاسەتەکانی وەک قەدەغەکردنی بازرگانی دراوی بیانی یان سەپاندنی سنوور بۆ گواستنەوەی پارەی کەسی بۆ دەرەوەی وڵات. ئەم ڕێوشوێنانە ئامانجیان سەقامگیرکردنی ئابوورییە بەڵام دەتوانێت کێشە بۆ ئەو کەس و بازرگانیانە دروست بکات کە بەدوای دراوی بیانیدا دەگەڕێن بە هۆکاری جیاواز. جگە لەوەش ئێرانییەکان بەهۆی ئەو سزا نێودەوڵەتیانەی کە بەسەر ئێراندا سەپێنراون کە پەیوەندییان بە بەرنامە ئەتۆمییەکەیەوە هەیە، دەستڕاگەیشتنیان بە دراوی بیانی سنووردارە. ئەمەش توانای بەدەستهێنانی پارەی بیانی بە ئاسانی زیاتر سنووردار دەکات. جگە لەوەش بەهۆی سنووردارکردنی مامەڵەی بانکی نێودەوڵەتی لەگەڵ قەوارە ئێرانییەکان کە لەلایەن زۆرێک لە وڵاتانی جیهانەوە سەپێنراوە، ئەنجامدانی مامەڵەی دارایی لەگەڵ بانکە ئێرانییەکان دەتوانێت چالاک بێت. ئەم دۆخە نەک تەنها تاکەکان بەڵکو ئەو بازرگانیانەش دەگرێتەوە کە لە ناوخۆی ئێران یان مامەڵە لەگەڵ ئێراندا دەکەن. زۆر گرنگە کە گەشتیارانی سەردانی ئێران پێش پلاندانان بۆ گەشتەکەیان ئاگاداری ئەم سنووردارکردنە دراوانە بن. ئامۆژگاری دەکرێت کە خۆیان ئاشنا بکەن بە بژاردە بەردەستەکان بۆ ئاڵوگۆڕی پارە لە ناوخۆی وڵاتدا لەکاتێکدا پابەندبن بە ڕێسا پەیوەندیدارەکانەوە. بە کورتی، دۆخی دراوی ئێران بریتییە لە نرخی ئاڵوگۆڕی فەرمی کە لە لایەن دەسەڵاتدارانەوە دیاری کراوە لەگەڵ ڕێژەیەکی بازاڕیی کە لە ژێر کاریگەری داینامیکی دابینکردن و داخوازیدایە جگە لە هۆکارە ئابوورییە جۆراوجۆرەکانی دیکەی وەک فشارەکانی هەڵاوسان و سزا نێودەوڵەتییەکان کە کاریگەرییان لەسەر دەستڕاگەیشتن هەیە

تمەنی یاسایی ئێران تمەنە. نرخی تمەنی ئێرانی بۆ تمەنە گەورەکانی جیهان دەگۆڕێت، بۆیە دەتوانم بەهای نزیکەیی تا مانگی تشرینی یەکەمی ٢٠٢١تان بۆ دابین بکەم: 1 دۆلار ≈ 330,000 IRR 1 یۆرۆ ≈ 390,000 IRR 1 پاوەند ≈ 450,000 IRR 1 JPY ≈ 3,000 IRR تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانەی ئاڵوگۆڕکردن تەنها خەمڵاندنن و ڕەنگە جیاواز بن بەپێی بارودۆخی ئێستای بازاڕ.

ئێران کە بە فەرمی بە کۆماری ئیسلامی ئێران ناسراوە، وڵاتێکی دەوڵەمەندە لە ڕووی کولتوورییەوە و بە درێژایی ساڵ چەندین فێستیڤاڵی گرنگ بەڕێوە دەبات. لێرەدا چەند پشووی بەرچاوی ئێران دەخەینەڕوو: 1. نەورۆز: نەورۆز لە 21ی ئاداردا یادی سەری ساڵی نوێی فارسی دەکات و یەکێکە لە فێستیڤاڵە گرنگەکانی ئێران. هێمای لەدایکبوونەوە و هاتنی بەهار. خێزانەکان لە دەوری مێزێکی تەقلیدی کۆدەبنەوە کە ناوی "هەفت سێن"ە، کە حەوت بابەتی ڕەمزی پیشان دەدات کە بە زمانی فارسی بە "س" دەست پێدەکات. 2- جەژنی ڕەمەزان: ئەم جەژنە کۆتایی هاتنی مانگی ڕەمەزانە، کە مانگێکە بۆ ڕۆژووگرتن بۆ موسڵمانان. ئێرانییەکان بە کۆبوونەوەی خۆش و شادی و ئاهەنگ دەگێڕن بە خواردنە تایبەتەکانی وەک شیرینی و سەردانی خێزان و هاوڕێیان. 3- مێهرێگان: مێهرێگان فێستیڤاڵێکی دێرینە کە لە فەرهەنگی ئێراندا ڕێز لە خۆشەویستی و دۆستایەتی دەگرێت، لە ٣٠ی ئەیلول تا ٤ی ئۆکتۆبەر بەڕێوەدەچێت. خەڵک دیاری ئاڵوگۆڕ دەکەن، چێژ لە مۆسیقای نەریتی و نمایشی سەما وەردەگرن. 4. شەوی یەڵدا: بە شەب-ی یەڵدا ناسراوە یان فێستیڤاڵی وەرزی زستانە کە لە ٢١ی کانوونی دووەم بەڕێوەدەچێت؛ ئێرانییەکان پێیان وایە ئەم درێژترین شەو نوێنەرایەتی هیوایەکی زیاتر دەکات لە کاتی تاریکیدا بە کۆبوونەوە لەگەڵ خێزانەکانیان بۆ خواردنی میوەی وشککراوەی وەک تۆوی هەروەز لە هەمان کاتدا چێژ لە شیعرخوێندنەوە وەردەگرن. 5.ڕەمەزان: ئەم مانگە پیرۆزە ڕۆژووگرتنی توندی تێدایە بۆ موسڵمانان لە خۆرهەڵاتنەوە تا خۆرئاوابوون بەڵام گرنگییەکی قووڵی ڕۆحی لە سەرانسەری ئێراندا هەڵدەگرێت؛ ڕەچاوکردنی خۆدیسیپلین پاشان بە ئاهەنگی جەژنی ڕەمەزان دەگاتە لوتکە دوای کۆتایی هاتنی ڕەمەزان. 6.Ashura ڕووداوێکی گەورەی ئایینی کە بە پلەی یەکەم لەلایەن موسڵمانانی شیعەوە چاودێری دەکرێت لە ڕۆژی دەیەمی موحەڕەمدا ڕوودەدات؛ یادی شەهیدبوونی ئیمام حسێن دەکاتەوە لە شەڕی کەربەلا کە کۆبوونەوەکانی ماتەمینی لە سەرانسەری وڵاتدا بەڕێوەدەچن کە ڕێوڕەسمی پڕ لە سۆزیان تێدایە کە خوێندنەوەی شیعرەکان بە درێژایی ڕووداوەکانی دووبارە نمایشکردنەوە بۆ یادکردنەوە تێکەڵ دەکەن هەر فێستیڤاڵێک دەرفەتێک بۆ ئێرانییەکان دەڕەخسێنێت کە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری خۆیان لە ڕێگەی داب و نەریتی وەک پێشکەشکردنی خواردن، چیرۆکگێڕان، نمایشی مۆسیقا کە بەشدارییەکی زۆر دەکەن لە بەهێزکردنی پەیوەندییەکانی ناو کۆمەڵگاکان و لە هەمان کاتدا داهێنەری هونەری کە نەوەکان تێدەپەڕێنێت، لە باوەش بگرن.

ئێران کە بە فەرمی بە کۆماری ئیسلامی ئێران ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. خاوەنی ئابوورییەکی هەمەچەشن و فراوانترە و کەرتە جیاوازەکان بەشدارن لە دۆخی بازرگانی گشتیدا. ئێران دەوڵەمەندە بە سەرچاوە سروشتییەکانی وەک نەوت، گاز و کانزاکان. هەناردەی نەوت لە مێژوودا بۆ ئابووری ئێران بەرچاو بووە و لە پەیوەندییە بازرگانییەکانی ئێراندا ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت. ئەو وڵاتە یەکێکە لە گەورەترین بەرهەمهێنەر و هەناردەکارانی نەوتی خاو لە جیهاندا. به ڵام له ساڵانی ڕابردوودا سزا نێوده وڵه تییه کان که به هۆی به ڕنامه ناوکییه که ی به سه ڕ ئێراندا سه پێنراون، کاریگه ڕییان له سه ڕ دۆخی بازرگانی وڵاته که ی هه بووه . ئەم گەمارۆیانە دەستڕاگەیشتنی ئێرانی بۆ بازاڕە جیهانییەکان سنووردار کرد و ڕێگری لە سەرمایەگوزارییە دەرەکییەکان کرد. لە ئەنجامدا هەندێک وڵات هاوردەکردنیان لە ئێرانەوە کەمکردەوە یان بە تەواوی چالاکییە بازرگانییەکانیان لەگەڵ میللەت ڕاگرت. سەرەڕای ئەم تەحەددایانە، هێشتا هاوبەشی بازرگانی بەرچاو بۆ ئێران هەیە. چین بۆتە شوێنێکی گرنگ بۆ هەناردەکردنی ئێران وەک بەرهەمی نەوتی و پترۆکیمیایی. هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی دیکە بریتین لە هیندستان و تورکیا. ئێران جگە لە بەرهەمە پەیوەندیدارەکان بە نەوت، بازرگانی لە کەرتە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، کەلوپەلی بەرهەمهێنان (لەوانەش قوماش)، کانزاکان (وەک پۆڵا)، ئۆتۆمبێل، بەرهەمی خۆراکی (لەوانەش فستق)، فەرش، پیشەسازی دەستی (وەک کۆفە و فەرش)، بازرگانی دەکات. و دەرمانسازی. هەوڵەکان لەلایەن حکومەتی ئێرانەوە بۆ هەمەچەشنکردنی ئابوورییەکەی دوور لە پشتبەستن بە هەناردەکردنی نەوت لە ڕێگەی پێشخستنی کەرتەکانی نانەوتی وەک گەشتیاری و هاندانی وەبەرهێنانی بیانی لە پیشەسازییەکانی وەک بەرهەمهێنانی ئۆتۆمبێلدا دراوە. سەرەڕای ئەوەش، یەکگرتنی ناوچەیی لە سیناریۆی بازرگانی ئێراندا ڕۆڵێکی جەوهەری دەگێڕێت. ئەندامێکی چالاکە لە ڕێکخراوە ناوچەییەکانی وەک ECO (ڕێکخراوی هاوکاری ئابووری) کە هاوکاری ئابووری لە نێوان وڵاتانی ناوچەکانی ئاسیای ناوەڕاست/باشووری ئاسیا بەرەوپێش دەبات. بە گشتی، لە کاتێکدا ئێران لە بەردەم هەندێک تەحەددا بەهۆی سزاکانی سەپێنراو لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی، بەردەوامە لە پەیوەندیکردن لەگەڵ چەند وڵاتێک لە ڕێگەی کەرتە جیاوازەکانی بازرگانی لەوانە بەرهەمە نەوتییەکان لەگەڵ بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک فستق دڵنیابوون لەوەی کە چالاکیی ئابووری دەپارێزێت سەرەڕای ئەو پاشەکشەیانەی لە ساڵانی ڕابردوودا ڕووبەڕووی بووەتەوە .

ئێران پۆتانسێلی گەورەی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. وڵاتەکە خاوەنی سەرچاوەی سروشتی زۆرە، وەک نەوت و غاز، ئەمەش سوودێکی کێبڕکێی پێدەبەخشێت لە بازاڕە جیهانییەکان. ئێران خاوەنی چوارەم گەورەترین یەدەگی نەوتە لە جیهاندا و یەکێکە لە پێشەنگەکانی بەرهەمهێنەری نەوت. ئەمەش بناغەیەکی بەهێز بۆ پیشەسازی هەناردەکردنی دابین دەکات. سەرەڕای ئەوەش، ئێران خاوەنی ئابوورییەکی هەمەچەشنە و کەرتەکانی بریتین لە کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان، گەشتیاری، خزمەتگوزاری. ئەم هەمەچەشنییە وا دەکات وڵاتەکە بتوانێت کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش بە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان بکات. کەرتی کشتوکاڵی ئێران بەرهەمی جۆراوجۆر لەوان گەنم، جۆ، برنج، میوە، سەوزە بەرهەم دەهێنێت. جگە لەوەش ئێران سوودمەندە لە پێگەی ستراتیجی خۆی وەک پردێک لە نێوان ئاسیای ناوەڕاست و ئەوروپا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا. بۆ ڕێڕەوی بازرگانی کە بە بەندەرەکانی ئێراندا تێدەپەڕن، دەستڕاگەیشتن بە وڵاتانی بێ زەوی وەک ئەفغانستان و کۆمارەکانی ئاسیای ناوەڕاست دابین دەکات. لە ساڵانی ڕابردوودا هەوڵی بەرچاو لەلایەن حکومەتی ئێرانەوە بۆ ڕاکێشانی سەرمایەگوزاری دەرەکی و باشترکردنی پەیوەندییە بازرگانییەکان لەگەڵ وڵاتانی دیکە هەبووە. ڕزگارکردنی سزاکان دوای واژۆکردنی پلانی کاری گشتگیری هاوبەش (JCPOA) لە ساڵی ٢٠١٥ دەرفەتەکانی بۆ هاوبەشی نێودەوڵەتی کردەوە. جگە لەوەش، هەوڵدەدات بۆ هەمەچەشنکردنی بازاڕەکانی هەناردەکردنی لەڕێگەی گەڕان بەدوای هاوبەشی بازرگانی نوێ لە دەرەوەی هاوبەشە بازرگانییە تەقلیدییەکانی وەک چین یان هیندستان کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئاسیای ناوەڕاست هەڵکەوتووە. بەڵام هەندێک تەحەددا کاتێک باس لە پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی ئێران دەکرێت. دانوستانە بەردەوامەکان لەگەڵ ئابوورییە پێشکەوتووەکان دەتوانن ئامرازێک بن بۆ چارەسەرکردنی ئەم ئاستەنگانە. بیرۆکراسی ئاڵۆزی ئێران دەتوانێت ببێتە هۆی ناکارایی لە چوارچێوەی پرۆسە بازرگانییەکان کە ڕێگری لە بازرگانییە بیانییەکان دەکات -ڕیزبەندیکردنی بازرگانی پێویستە ئەم ناکاراییانە کەم بکاتەوە. بە گشتی توانای ئێران بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی بە هۆی دەوڵەمەندی سەرچاوەکان، ئابووریی هەمەچەشن، شوێنی ستراتیجی و هەوڵەکانی حکومەت بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنان، بەرچاوە. ئێران بە ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکان و بەدواداچوون بۆ دەرفەتەکان دەتوانێت توانای تەواوی خۆی لە گۆڕەپانی بازرگانی جیهانیدا بکاتەوە.

هەڵبژاردنی بەرهەمی فرۆشی گەرم بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی ئێران کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرمفرۆشەکان بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی ئێران دەکرێت، تێگەیشتن لە ئارەزووەکانی وڵات، نوانسە کولتوورییەکان و هۆکارە ئابوورییەکان زۆر گرنگە. لێرەدا چەند ڕەچاوکردنی سەرەکی دەخەینەڕوو: 1- کەرەستەی نەوت و گاز: ئێران وەک نەتەوەیەکی دەوڵەمەند بە نەوت، خواستێکی بەرچاوی هەیە بۆ گەڕان بەدوای نەوت و گاز، کەرەستەی دەرهێنان، هەروەها تەکنەلۆژیای پەیوەندیدار وەک ئامێری کونکردن، پەمپ، وەلڤەل و بۆری. وەبەرهێنان لەم کەرتەدا دەتوانێت قازانجێکی زۆری هەبێت. 2. ماشێنی کشتوکاڵ: کەرتی کشتوکاڵ لە ئێراندا لە ئابوورییەکەیدا ڕۆڵێکی گرینگ دەگێڕێت. بۆیە ئەگەرێکی بەرچاو هەیە بۆ هەناردەکردنی ئامێری کشتوکاڵی لە دروێنەکەر و تراکتۆرەوە تا سیستەمی ئاودێری. 3- دەرمانسازی: لەگەڵ پیربوونی دانیشتوان و زیادبوونی پێداویستی چاودێری تەندروستی، خواست لەسەر بەرهەمە دەرمانییەکان لە ئێراندا بەردەوام لە گەشەکردندایە. بیر لە هەناردەکردنی دەرمانی پێویست یان دەرمانی تایبەتمەند بکەرەوە کە لەگەڵ بارودۆخی پزیشکی تایبەتدا بگونجێت. 4. تەکنۆلۆژیای وزەی نوێبووەوە: لە ساڵانی ڕابردوودا ئێران بە هۆی بەرزبوونەوەی نیگەرانییەکان سەبارەت بە بەردەوامیی ژینگەیی، گرنگییەکی زیاتری بە سەرچاوەکانی وزەی نوێبووەوە وەک وزەی خۆر و تۆرباینەکانی با نیشانداوە. هەناردەکردنی تەکنەلۆژیای وزەی نوێبووەوە دەتوانێت هەنگاوێکی ستراتیژی بێت. 5. کەرەستەی بیناسازی: بەهۆی پڕۆژە بەرفراوانەکانی گەشەپێدانی شارەکان لە سەرانسەری وڵاتدا لەوانەش پلانی پەرەپێدانی ژێرخانی وەک تۆڕەکانی ڕێگاوبان و دەستپێشخەرییەکانی بیناسازی خانووبەرە – خواستێکی بەهێز بۆ کەرەستەی بیناسازی وەکو داری پۆڵا چیمەنتۆ یان خشت هەیە. بۆ هەڵبژاردنی سەرکەوتووانەی بەرهەمە گەرمفرۆشەکان: - لێکۆڵینەوە لە ڕەوتی بازاڕی ناوخۆیی بکە بە پێداچوونەوە بە ڕاپۆرتەکانی پیشەسازی یان ڕاوێژکردن لەگەڵ کۆمەڵە بازرگانییەکان. - دیاریکردنی ئەو شوێنە بەرهەمانەی کە داواکاری هاوردەکردنیان زۆرە بە بەراورد بە دابینکردنیان. - تێگەیشتن لە هەر ڕێسایەکی حکومەت یان سنووردارکردنێک بۆ کاڵای تایبەت. - بیرکردنەوە لە دامەزراندنی هاوبەشی ناوخۆیی لەگەڵ بازرگانی یان دابەشکەرانی ئێرانی کە زانیارییان لەسەر بازاڕ هەیە و دەتوانن یارمەتیدەر بن لە گەشتکردن بە نوانسە کولتوورییەکان. - بەشداری پێشانگە بازرگانییەکان یان ئەو پێشانگایانە بکە کە لە ناوخۆی ئێراندا بەڕێوەدەچن کە دەتوانیت ڕووبەڕوو لەگەڵ کڕیارە ئەگەرییەکان ببینیت. - ئەنجامدانی توێژینەوەی وردی نرخ لەسەر بنەمای تێچووی بەرهەمهێنان بەرامبەر بە نرخی ئێستای بازاڕ لەناو هەرێمدا. لەبیرت بێت کە ئەم پۆلە بەرهەمانە لە کاتێکدا کە توانای بازاڕ نیشان دەدەن، بەڵام پێش چوونە ناو بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە ئێران، لێکۆڵینەوەی قووڵی بازاڕ و ڕاوێژکردن لەگەڵ پسپۆڕانی پەیوەندیدار زۆر گرنگە.

ئێران کە بە فەرمی بە کۆماری ئیسلامی ئێران ناسراوە، وڵاتێکە لە ڕۆژئاوای ئاسیا. مێژوو و کولتوورێکی دەوڵەمەندی هەیە کە کاریگەرییەکی بەرچاوی لەسەر تایبەتمەندی و تابووەکانی کڕیارەکانی هەیە. لە ڕووی تایبەتمەندی کڕیارەوە، ئێرانییەکان بە میوانداری ناسراون. ئەوان پەیوەندییە کەسییەکان بە نرخ دەزانن و زۆرجار لە پێشینەی کارەکانیانەوە بەسەر بابەتە بازرگانییەکاندا دادەنێن. بۆیە بنیاتنانی متمانە و پەیوەندی لەگەڵ کڕیارە ئێرانییەکان بۆ بەڕێوەبردنی مامەڵەی بازرگانی سەرکەوتووانە زۆر گرنگە. هەروەها ئێرانییەکان مەیلیان هەیە دانوستانکاری قایلکەر بن، بۆیە گرنگە لە کاتی کۆبوونەوە بازرگانییەکان ئامادەبن بۆ گفتوگۆی درێژخایەن. یەکێکی دیکە لە تایبەتمەندییە گرنگەکانی کڕیارانی ئێرانی، حەزیان لە کاڵا و خزمەتگوزارییە کوالیتی بەرزەکانە. ئێرانییەکان کاری دەستی بە نرخ دەزانن و شانازی بە خاوەندارێتی بەرهەمی باش دروستکراوەوە دەکەن. بۆیە پێویستە بازرگانەکان سەرنجیان لەسەر دابینکردنی بەرهەم یان خزمەتگوزارییەکان بێت کە ستانداردە بەرزەکان بەدیبهێنن بۆ ئەوەی سەرنجی ئەم بەشە کڕیارە ڕابکێشن. کاتێک باس لە تابۆ یان هەستیاری کولتووری دەکرێت، زۆر پێویستە ڕێز لەو نەریتە ئیسلامیانە بگیرێت کە زۆربەی ئێرانییەکان پەیڕەوی دەکەن. خواردنەوەی کحول و بەرهەمە پەیوەندیدارەکان بە گۆشتی بەراز لە ئێران بە هۆی بیروباوەڕی ئایینی بە توندی قەدەغە کراوە. بازرگانەکان پێویستە دڵنیابن لەوەی کە پێشکەشکردنەکانیان لەگەڵ ئەم سنووردارکردنانەدا هاوتەریب بن کاتێک کڕیارە ئێرانییەکان دەکەنە ئامانج. جگە لەوەش، حەیا لە کولتووری ئێراندا بەهایەکی زۆری هەیە؛ بۆیە پێویستە بازرگانەکان لە کاتی کارلێککردن لەگەڵ کڕیارە ئێرانییەکان یان بەشداریکردن لە کۆبوونەوە بازرگانییەکان لەوێ خۆیان لە ئیستفزازی یان ئاشکراکردنی شێوازی جلوبەرگ بەدوور بگرن. هەروەها ڕەنگە بەرکەوتنی جەستەیی نێوان ژن و پیاوی ناپەیوەندیدار لە هەندێک بارودۆخدا بە نەگونجاو هەژمار بکرێت. جگە لەوەش، باسکردنی بابەتگەلێکی هەستیار وەک سیاسەت (بەتایبەت سەبارەت بە حکومەتی ئێران) یان ڕەخنەگرتن لە بیروباوەڕی ئایینی، بە ئەگەرێکی زۆرەوە کڕیارانی ئەم ناوچەیە توڕە دەکات. واباشە لە جیاتی ئەوە سەرنج بخرێتە سەر بابەتگەلێکی بێلایەنتر وەک هونەر، ئەدەب، ڕووداوە وەرزشییەکانی وەک تۆپی پێ (تۆپی پێ)، یان کولتووری نەریتی فارسی. تێگەیشتن لەم تایبەتمەندیانەی کڕیاران و ڕێزگرتن لە تابووە کولتوورییەکان دەتوانێت یارمەتی بازرگانییەکان بدات کە پەیوەندییەکی بەهێز لەگەڵ کڕیارە ئێرانییەکان پەرەپێبدەن و لە هەمان کاتدا خۆیان لە تێنەگەیشتنە هەڵە یان تاوانە ئەگەرییەکان دوور بخەنەوە کە دەتوانێت ڕێگری لە دەرفەتەکانی بازرگانی لەم وڵاتە هەمەچەشنەی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستدا بکات.

سیستەم و ڕێنماییەکانی بەڕێوەبردنی گومرگی ئێران ئێران کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، سیستەمێکی بەڕێوەبردنی گومرگی بە باشی دیاری کراوە. لێرەدا چەند لایەنێکی سەرەکی دەخەینەڕوو کە پێویستە لەبارەی ڕێسا و ڕێنماییە گومرگییەکانی ئێرانەوە بزانن. ڕێکارەکانی گومرگی: 1. بەڵگەنامە: لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە ئێران پێویستە گەشتیاران پاسپۆرتی کارا و ڤیزەی پەیوەندیداریان هەبێت. سەرەڕای ئەوەش، پێویستە فۆڕمی بەیاننامەی گومرگی بە وردی پڕبکرێتەوە بۆ پشکنین. 2. شتومەکی قەدەغەکراو: هەندێک بابەتی وەک مادەی هۆشبەر، چەک، کحول، و پۆرنۆگرافی بە توندی قەدەغە کراوە لە چوونە ناو ئێران و دەرچوون لە ئێران. 3. ڕێسای دراو: سنووردارکردن هەیە بۆ بڕی ئەو پارە نەختینەیەی کە دەتوانرێت بێ مۆڵەتی پێویست لە بانکی ناوەندی ئێرانەوە بهێنرێتە ناو ئێران یان ببرێتە دەرەوە. 4. ڕاگەیاندنی کاڵا: پێویستە گەشتیاران هەر کاڵایەکی بەنرخ کە لەگەڵ خۆیان هەڵیبگرن لە کاتی گەیشتنیاندا ڕایبگەیەنن بۆ ئەوەی تێپەڕین بەبێ کێشە لە گومرگەکاندا. دەرماڵەی بێ باج: 1. کەلوپەلی کەسی: سەردانکەران دەتوانن کەلوپەلی تایبەتی وەک جل و بەرگ و کەلوپەلی تەوالێت و ئەلیکترۆنی لەگەڵ خۆیان بهێنن بۆ بەکارهێنانی کەسی بەبێ ئەوەی باج بدەن. 2. خواردنەوە کحولیەکان: هێنانی خواردنەوە کحولیەکان بۆ ناو ئێران بە هۆی هۆکاری ئایینی بە توندی قەدەغەیە. 3. بەرهەمی تووتن: بەپێی ڕێساکانی حکومەت دەتوانرێت بڕێکی سنووردار لە بەرهەمەکانی تووتن ڕێگەپێدراو بێت؛ تێپەڕاندنی ئەم سنوورە دەبێتە هۆی باج. پشکنینی گومرگی: 1. پشکنینی جانتا: بەرپرسانی گومرگ دەتوانن بە بەکارهێنانی ئامێری تیشکی ئێکس یان پشکنینی فیزیکی جانتای هاتوو بە هۆکاری ئەمنی بپشکنن. 2.چاودێری بەکارهێنانی ئینتەرنێت: هاتوچۆی ئینتەرنێت لەلایەن دەسەڵاتدارانی ئێرانەوە چاودێری دەکرێت؛ بۆیە لە ماوەی مانەوەت لە ئێران دوور بکەوەرەوە لە چوونە ناو ماڵپەڕە بلۆککراوەکان. هەستیارییە کولتوورییەکان: . 2. ڕەفتار/بابەتی سنووردار:بەها ئیسلامییەکانی وەک سیاسەتی توندی قەدەغەکردنی کحول داوا لە سەردانکەران دەکەن کە بەشداری لە خواردنەوە نەکەن بە ئاشکرا یان سۆز و خۆشەویستی بەرامبەر بە ئەندامانی ڕەگەزی بەرامبەر لە شوێنە گشتیەکاندا نیشان نەدەن. باشترە بۆ دەستەبەرکردنی ئەزموونێکی گەشتکردن بە شێوەیەکی ڕێک و پێک و بێ کێشە، ڕاوێژ لەگەڵ نوێنەرایەتییە دیپلۆماسییەکانی ئێران یان دەسەڵاتی گومرگی فەرمی ئێران بکرێت بۆ وەرگرتنی زانیاریی نوێ.

ئێران، وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا، سیاسەتێکی تایبەتی باجی هاوردەکردنی هەیە. ڕێژەی باجی هاوردە لە ئێران بەپێی جۆری کاڵا هاوردە دەکرێت جیاوازە. بۆ شتە سەرەکییەکانی وەک خۆراک، دەرمان و بەرهەمە کشتوکاڵییەکان، ئێران بە گشتی باجی هاوردەکردنی کەمتر دەسەپێنێت یان بە تەواوی لێی دەبەخشێت بۆ دەستەبەرکردنی گونجاوی و دەستڕاگەیشتن بۆ هاووڵاتیانی. ئەمەش هاندەری ڕۆیشتنی ئەو کاڵایانە دەبێت بۆ ناو وڵات بەبێ ئەوەی بارگرانی لەسەر بەکاربەران دروست بکات بە تێچووی زۆر. بەڵام بۆ شتومەکی لوکس یان بەرهەمە ناپێویستەکانی وەک ئەلیکترۆنیات و ئۆتۆمبێل، ئێران ڕێژەی باجی هاوردەکردنی زیاتر جێبەجێ دەکات. ئەم ڕێوشوێنە نەک هەر داهات بۆ حکومەت بەدەست دەهێنێت بەڵکو پیشەسازییە ناوخۆییەکان بەرەوپێش دەبات بە گرانکردنی بەدیلەکانی هاوردەکراو تاڕادەیەک گرانتر. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئێران بەهۆی گرژییە سیاسییەکان لەسەر بەرنامە ئەتۆمییەکەی، کەوتۆتە بەر گەمارۆ ئابوورییە نێودەوڵەتییەکان کە لە لایەن وڵاتانی جۆربەجۆرەوە سەپێنراون. ئەم سزایانە بووەتە هۆی سنووردارکردنی بازرگانی و بازرگانی لەگەڵ ئێران. لە ئەنجامدا ڕەنگە هەندێک کاڵا بە تەواوی هاتنە ناو وڵاتەکە قەدەغە بکرێن یان ئەگەر ڕێگەیان پێدرا ڕووبەڕووی باجی زیادە ببنەوە. بۆ هاندانی بەرهەمی ناوخۆ و کەمکردنەوەی زیاتری پشتبەستن بە هاوردە، دەسەڵاتدارانی ئێران سیاسەتی وەک باجی پارێزەر و پاڵپشتی بۆ پیشەسازییە ناوخۆییەکان جێبەجێ کردووە. ئەم ڕێوشوێنانە ئامانجیان دروستکردنی ژینگەیەکی لەبار بۆ بەرهەمهێنانی ناوخۆییە و لە هەمان کاتدا هەلی دامەزراندن لە ناوخۆی وڵاتدا بەرزکردنەوەیە. لە کۆتاییدا، سیاسەتی باجی هاوردەکردنی ئێران بە پێی پۆلێنەکانی بەرهەم دەگۆڕێت؛ باجی کەمتر بۆ شتە سەرەکییەکانی وەک خۆراک و دەرمان دەگونجێت لە کاتێکدا باجی زیاتر لەسەر شتومەکی لوکس دەسەپێندرێت. سەرەڕای ئەوەش، بەهۆی ئەو سزا نێودەوڵەتیانەی کە بەسەر میللەتدا دانراون کە پەیوەندییان بە بەرنامە ئەتۆمییەکەیەوە هەیە، گرژییەکان زاڵن و سنووردارکردن بەسەر هەندێک جۆری هاوردەکردن بۆ ئێراندا دەسەپێنن

سیاسەتی باجی هەناردەکردنی ئێران ئامانجی ڕێکخستن و پێشخستنی چالاکییەکانی هەناردەکردنی ئێرانە لە هەمان کاتدا داهات بۆ حکومەت. لێرەدا تێڕوانینێکی گشتی لە سیاسەتی باجی هەناردەکردنی ئێران بە ٣٠٠ ووشە دەخەینەڕوو. لە ئێران حوکوومەت باجی هەناردەکردن بەسەر کاڵا جۆراوجۆرەکاندا دەسەپێنێت وەک ئامرازێک بۆ کۆنترۆڵکردنی بازرگانی و هاوسەنگکردنی دابینکردن و خواستی ناوخۆیی. باجی هەناردەکردن بەپێی جۆری بەرهەمەکە دەگۆڕێت کە هەناردە دەکرێت، ڕێژەی جیاواز بۆ کەرتە جیاوازەکان بەکاردەهێنرێت. بۆ نموونە بەرهەمە غەیرە نەوتییەکان وەک کاڵای کشتوکاڵی، قوماش و بەرهەمە پیشەسازییەکان پۆلێن دەکرێن بۆ گروپی جیاواز، هەریەکەیان ڕێژەی باجی تایبەتی خۆیان هەیە. ئەم ڕێژانە ڕەنگە بگۆڕدرێن بە پشتبەستن بە بارودۆخی بازاڕ و سیاسەتەکانی حکومەت. ئامانجە سەرەکییەکانی سیاسەتی باجی هەناردەکردنی ئێران بریتین لە هاندانی زیادکردنی بەها لە ناوخۆی وڵات بە سنووردارکردنی هەناردەکردنی کەرەستەی خاو یان پێشخستنی کاڵای تەواوکراوی بەها بەرزتر. ئەم ڕێبازە یارمەتی هاندانی پیشەسازییە ناوخۆییەکان دەدات و هەلی کار دروست دەکات لە هەمان کاتدا پشتبەستنی زۆر بە هاوردەکردن بێهیوا دەکات. جگە لەوەش هەندێک پیشەسازی ستراتژیک لە ئێراندا، بۆ بەرزکردنەوەی توانای کێبڕکێیان لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان، لە لێخۆشبوون یان کەمکردنەوەی ڕێژەی هەناردەکردنیان بەهرەمەندن. ئەمەش بە تایبەتی بۆ کەرتەکانی تەکنەلۆژیای بەرز وەک ئامێری پەیوەندییەکان یان پترۆکیمیایی دەگرێتەوە کە ئێران هەوڵدەدات ئامادەیی خۆی لە ئاستی جیهانیدا بەهێز بکات. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەندێک ئیستسناء هەیە کە هیچ باجێک بۆ پۆلە تایبەتەکانی کاڵای هەناردەکراو وەک دەرمان یان شتومەکی پەیوەست بە هەوڵەکانی یارمەتی مرۆیی ناگرێتەوە. جگە لەوەش ئێران چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی دیکە واژۆ کردووە کە ڕەنگە کاریگەری زیاتری لەسەر سیاسەتەکانی باجدان سەبارەت بە هەناردەکردنی ئەم وڵاتە هاوبەشانە لە ژێر مەرجی ئیمتیازدا هەبێت. بە گشتی لە ڕێگەی سیستەمێکی باجدانی نەرم و نیان کە تایبەتە بە هەر کەرتێک و ئیستسناء کە پیشەسازی یان بارودۆخی تایبەت وەک بەرنامەی یارمەتییە مرۆییەکان دەکاتە ئامانج، ئێران ئامانجی هاندانی گەشەی ئابوورییە لە ڕێگەی هەناردەکردنی بەرهەمی بەها زیادکراوی جۆراوجۆر و لە هەمان کاتدا سەقامگیری دارایی بپارێزێت.

ئێران وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و خاوەن مێژوو و کولتوورێکی دەوڵەمەندە. ئێران وەک بەشدارێکی کارا لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا سیستەمی بڕوانامەی هەناردەکردنی بۆ دەستەبەرکردنی کوالیتی و سەلامەتی کاڵا هەناردەکراوەکانی دامەزراندووە. پرۆسەی بڕوانامەدانی هەناردەکردن لە ئێراندا چەند هەنگاوێک لەخۆدەگرێت. یەکەم: هەناردەکاران پێویستە مۆڵەتی پێویست لە وەزارەتی پیشەسازی و کانگا و بازرگانی وەربگرن. ئەم مۆڵەتە بڕوانامەی ئەوە دەدات کە هەناردەکار بە شێوەیەکی یاسایی دەسەڵاتی ئەوەی هەیە کە بەشداری چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان بکات. جگە لەم مۆڵەتە گشتییە، ڕەنگە بڕوانامەی بەرهەمی تایبەت پێویست بێت بەپێی جۆری ئەو کاڵایانەی کە هەناردە دەکرێن. ئەم بڕوانامانە لەلایەن لایەنە پەیوەندیدارەکانی وەک ڕێکخراوی ستانداردەکانی ئێران (ISIRI) یان دامەزراوە تایبەتمەندەکانی دیکەوە دەردەچن. مەبەست لەم بڕوانامە بەرهەمانە گەرەنتی کردنی هەناردەکردنی ئێرانە کە هەندێک ستانداردی کوالیتی بەدی بکات و پابەند بێت بە ڕێسا نیشتمانییەکان و هەروەها ڕێککەوتننامە نێودەوڵەتییەکان. ئەوان پێویستن بۆ دڵنیابوون لە ڕازیبوونی کڕیار و دروستکردنی متمانە لەگەڵ بازاڕەکانی دەرەوە. بۆ بەدەستهێنانی بڕوانامەی بەرهەم، هەناردەکاران دەبێت بەرهەمەکانیان پێشکەش بکەن بۆ تاقیکردنەوە یان پشکنین لەلایەن تاقیگە باوەڕپێکراوەکان یان دەزگاکانی پشکنین کە لەلایەن ISIRI دانپێدانراون. پرۆسەی تاقیکردنەوە بە شێوەیەکی گشتی پشکنینی تایبەتمەندییە فیزیاییەکان، هەڵسەنگاندنی ئەدای کارکردن و هەڵسەنگاندنی پابەندبوون بە ستانداردە تەکنیکییە کارپێکراوەکان لەخۆدەگرێت. کاتێک بەرهەمەکان بە سەرکەوتوویی تاقیکرانەوە و بە پابەند دادەنرێت، بڕوانامەیەک دەردەچێت کە پشتڕاستی یەکسانبوونیان دەکات. ئەم بڕوانامەیە وەک بەڵگەیەک کاردەکات کە بەرهەمەکان هەموو پێداویستییە پەیوەندیدارەکان بۆ هەناردەکردن بەدی دەکەن. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە جۆرە جیاوازەکانی کاڵا ڕەنگە پێویستیان بە بڕوانامەی تایبەت هەبێت بەپێی سروشتی خۆیان یان بەکارهێنانی کۆتایی مەبەست. بۆ نموونە، بەرهەمە کشتوکاڵییەکان لەوانەیە پێویستیان بە بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی هەبێت لە کاتێکدا ماددە کیمیاییەکان ڕەنگە پێویستیان بە لاپەڕەی زانیاری سەلامەتی (SDS) هەبێت. بە گشتی ئێران گرنگی بڕوانامەی هەناردەکردن لە بەرەوپێشبردنی هەناردەکردنی لە ئاستی جیهانیدا لە هەمان کاتدا مسۆگەرکردنی ڕەزامەندی کڕیاران لە دەرەوەی وڵات لە ڕێگەی پابەندبوون بە ستانداردە کوالیتییە پەسەندکراوەکانی نێودەوڵەتییەوە دەناسێت. هەناردەکاران هان دەدرێن کە لە هەر گۆڕانکارییەک لە ڕێساکان ئاگادار بن تا بتوانن بەردەوام بن لە سوودوەرگرتن لە سیستەمی بەهێزی بڕوانامەی هەناردەکردنی ئێران

ئێران وەک وڵاتێک کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە، شانازی بە تۆڕێکی لۆجستیکی گەشەسەندوو دەکات کە ئاسانکاری بۆ گواستنەوە و بازرگانی کارامە دەکات. لێرەدا چەند پێشنیارێک بۆ خزمەتگوزاری لۆجستی لە ئێران دەخەینەڕوو: 1. ژێرخانی گواستنەوە: ئێران خاوەنی تۆڕێکی بەرفراوانی ڕێگاوبان و شەمەندەفەرە کە شارە گەورەکان و ناوچە پیشەسازییەکان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ڕێگا سەرەکییە نیشتمانییەکان پەیوەندییەکی نایاب لە سەرانسەری وڵاتدا دابین دەکەن، لە کاتێکدا سیستەمی هێڵی ئاسن شێوازێکی گواستنەوەی بەدیل پێشکەش دەکات. هه ڕوه ها پێگه ی ناوه ندی ئێران وای لێده کات ناوەندێکی ترانزێتێکی به ڕچاو له نێوان ئه وروپا و ئاسیادا بێت. 2- بەندەر و فڕۆکەخانە: ئێران خاوەنی چەندین بەندەری گەورەیە کە بەدرێژایی کەناراوەکانی باشووری وڵاتەکەی هەڵکەوتوون، کە ڕێگەی گەیشتن بە هەردوو ڕێڕەوی بازرگانی کەنداوی فارس و زەریای هیندی دابین دەکەن. بەندەری بەندەر عەباس گەورەترین بەندەری نێودەوڵەتی ئێرانە کە ئاسانکاری مۆدێرن بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ باردا هەیە. جگە لەوەش فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی ئیمام خومەینی لە تاران یەکێکە لە قەرەباڵغترین فڕۆکەخانەکانی ناوچەکە و هەم بۆ سەرنشین و هەم بۆ بارهەڵگرەکان دابین دەکات. 3. ڕێگەپێدانی گومرگی: ڕێگەپێدانی گومرگی کارامە بۆ کارەکانی لۆجستیکی نەرم و نیان زۆر گرنگە. لە ئێران، ڕێکارەکانی گومرگی لە ساڵانی ڕابردوودا لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکانی ئۆتۆماتیکی وەک سیستەمی ئاڵوگۆڕی زانیاری ئەلیکترۆنی (EDI) ڕێکخرا. باشتر وایە هاوبەشی لەگەڵ گواستنەوەی بارهەڵگر یان بریکاری گومرگی بەئەزموون بکەیت کە خاوەنی زانیاری نوێن سەبارەت بە ڕێسا ناوخۆییەکان بۆ دڵنیابوون لە پاککردنەوەی خێرای کاڵاکان. 4. دامەزراوەی کۆگا: بۆ باشکردنی بەڕێوەبردنی زنجیرەی دابینکردن، جۆرەها دامەزراوەی کۆگای مۆدێرن لە سەرانسەری شارە گەورەکانی ئێران لەوانە تاران، ئیسفەهان، مەشهەد، تەبرێز و هتد بەردەستە. 5.خزمەتگوزاری گواستنەوە: کۆمپانیا جۆراوجۆرەکانی گواستنەوەی بار لە ناوخۆی ئێراندا کاردەکەن و چارەسەری گشتگیری گواستنەوە پێشکەش دەکەن وەک خزمەتگوزاری گەیاندنی دەرگا بە دەرگا لە ڕێگەی شێوازی گواستنەوەی جادە یان ئاسمانی لەسەر بنەمای پێداویستییە تایبەتەکان. هەبوونی هاوبەشی بەناوبانگ دەتوانێت چارەسەری گواستنەوەی سەلامەت بۆ بەرهەمەکانت مسۆگەر بکات. 6.چارەسەری بنەمادار بە تەکنەلۆژیا: جێبەجێکردنی چارەسەری لۆجستیکی بنەمادار بە تەکنەلۆژیا دەتوانێت کارایی کارکردن زیاتر بەرز بکاتەوە، کەمکردنەوەی کاری دەستی. لە ڕێگەی پلاتفۆرمە دیجیتاڵیەکانەوە، دەتوانیت بەدواداچوون بۆ بارکردنەکانت بکەیت لە کاتی ڕاستەقینەدا، ڕێگاکان باشتر بکەیت، و پەیوەندی نێوان لایەنە پەیوەندیدارە جیاوازەکان باشتر بکەیت کە بەشدارن لە زنجیرەی دابینکردن . بە گشتی کەرتی لۆجستی ئێران لە ساڵانی ڕابردوودا پێشکەوتنی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە و خزمەتگوزاری گواستنەوەی جێی متمانە و کارامەی پێشکەش کردووە. هاوبەشیکردن لەگەڵ دابینکەرانی لۆجستیکی بەئەزموون کە تێگەیشتنێکی ئاڵۆزیان لە ڕێسا و ژێرخانی ئێران هەیە، دەتوانێت بەڕێوەبردنی بێ کێشەی زنجیرەی دابینکردن و ئۆپەراسیۆنە لۆجستیکییە سەرکەوتووەکان مسۆگەر بکات.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

ئێران وڵاتێکی قەرەباڵغە و خاوەن مێژوویەکی دەوڵەمەندە و بازاڕێکی سەرنجڕاکێشە بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان. لە ساڵانی ڕابردوودا وڵاتەکە کاردەکات بۆ کردنەوەی ئابوورییەکەی بەڕووی کۆمپانیا بیانییەکاندا، ئەمەش بووەتە هۆی زیادبوونی دەرفەتەکان بۆ بازرگانی و وەبەرهێنانی جیهانی. لێرەدا چەند کەناڵ و پێشانگای گرنگ بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەخەینەڕوو کە دەیانەوێت بزنسەکانیان لە ئێران پەرەپێبدەن. 1- پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی: ئێران میوانداری چەندین پێشانگای بازرگانی دیار دەکات کە کڕیاران لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ لای خۆیان ڕادەکێشن. ئەم پێشانگایانە سەکۆیەکی ئایدیاڵ بۆ تۆڕکردنی بازرگانی، نمایشکردنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکان، و گەڕان بەدوای هاوبەشییە ئەگەرییەکاندا دابین دەکەن. هەندێک لە پێشانگە بازرگانییە دیارەکان لە ئێران بریتین لە پێشانگای نێودەوڵەتی کتێبی تاران (یەکێک لە گەورەترین پێشانگاکانی کتێب لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست)، پێشانگای نێودەوڵەتی پیشەسازی تاران (کە تیشکی لەسەر بەرهەمە پیشەسازییەکان)، ئێران فود + بێڤ تەک (تایبەت بە تەکنەلۆژیای پرۆسێسکردنی خۆراک)، و... پێشانگای نێودەوڵەتی گەشتیاری تاران (بۆنەیەکی تایبەت بە بەرەوپێشبردنی گەشتیاری). 2- ژووری بازرگانی: ژووری بازرگانی ئێران دامەزراوەیەکی جەوهەرییە کە سەرچاوە و پەیوەندییە بەنرخەکان پێشکەش بە کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەکات کە دەیانەوێت پەیوەندی لەگەڵ بازرگانییە ئێرانییەکان بکەن. وەک پردێک لە نێوان کۆمپانیا ناوخۆییەکان و هاوتا بیانییەکان کاردەکات، زانیاری لەسەر دەرفەتەکانی وەبەرهێنان دەدات، ئاسانکاری بۆ دانوستانەکانی بازرگانی دەکات، پشتگیری یاسایی پێشکەش دەکات، و ڕێکخستنی کۆنفرانسی بازرگانی. 3. دەستپێشخەرییەکانی حکومەت: حکومەتی ئێران بە جێبەجێکردنی دەستپێشخەرییە جۆراوجۆرەکانی وەک ناوچەی ئازادی بازرگانی (FTZs) لە سەرانسەری ناوچە جیاجیاکانی وڵاتدا، بەشێوەیەکی چالاکانە کار بۆ ڕاکێشانی سەرمایەگوزارییە بیانییەکان دەکات. ئەم FTZیانە هاندانێکی تایبەتی باج، ڕێکارەکانی هاوردە-هەناردەکردنی ئاسانکراو، ڕێسا ئارامەکان سەبارەت بە مافی خاوەندارێتی، و ئاسانکاری ژێرخانی فراوان پێشکەش دەکەن – ئەمەش وایان لێدەکات ببێتە شوێنێکی زۆر سەرنجڕاکێش بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی. 4. بازاڕە ئۆنلاینەکان: وەک زۆرێک لە وڵاتانی دیکەی جیهان، پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لە دیمەنی بازرگانی ئێرانیشدا گرنگییەکی بەرچاویان بەدەستهێناوە. پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی ناوخۆیی وەک Digikala.com ڕێگە بە فرۆشیارە نێودەوڵەتییەکان دەدەن بە لیستکردنی بەرهەمەکانیان بە شێوەی ئۆنلاین بگەنە بنکەیەکی فراوانی کڕیاران. 5. ماڵپەڕەکانی B2B: کەڵک وەرگرتن لە ماڵپەڕەکانی B2B دەتوانێت ڕێگەیەکی تری کاریگەر بێت بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ دابینکەرانی پیشەسازییە جیاوازەکانی ئێران بە شێوەیەکی کارا. ماڵپەڕەکانی وەک IranB2B.com و IranTradex.com سەکۆیەک بۆ کڕیاران دابین دەکەن بۆ گەڕان بەدوای بەرهەمەکاندا و بەراوردکردنی نرخەکان و پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ دابینکەران. 6. پێشانگاکانی دەرەوەی وڵات: کۆمپانیا ئێرانییەکانیش بەشێوەیەکی چالاکانە بەشداری پێشانگە نێودەوڵەتییەکان دەکەن کە لە دەرەوەی وڵات بەڕێوەدەچن. بەشداریکردن لەم جۆرە پێشانگایانە دەتوانێت دەرفەت بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان بڕەخسێنێت کە چاوپێکەوتن لەگەڵ هەناردەکارانی ئێرانی و گەڕان بەدوای هاوکارییە بازرگانییە ئەگەرییەکان لەسەر ئاستی جیهانی. . لەبیرت بێت، پێش ئەوەی پەیوەندی لەگەڵ هەر فرۆشیارێک بکەیت یان بەشداری لە هەر بۆنەیەکدا بکەیت، زۆر گرنگە بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان کە لێکۆڵینەوەی پێویست ئەنجام بدەن، لەوانەش تێگەیشتن لە ڕێسا ناوخۆییەکان و نوانسە کولتوورییەکان، پشتڕاستکردنەوەی متمانەپێکراوی هاوبەشە ئەگەرییەکان، و دڵنیابوون لە پابەندبوون بە یاساکانی بازرگانی نێودەوڵەتی.

بزوێنەری گەڕانی باو

ئێران، وەک وڵاتێک لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، کۆمەڵە بزوێنەری گەڕانی خۆی هەیە کە بە شێوەیەکی باو بەکاردێت. ئەم بزوێنەری گەڕانە ناوخۆییانە بە دابینکردنی ئەنجامی گەڕان و ناوەڕۆکی پەیوەندیدار بە زمانی فارسی، پێداویستییەکانی بەکارهێنەرانی ئینتەرنێتی ئێرانی دابین دەکەن. لێرەدا کۆمەڵێک لە بزوێنەری گەڕانی بەناوبانگ کە لە ئێراندا بەکاردەهێنرێن: 1. پارسیجوو (www.parsijoo.ir): پارسیجوو یەکێکە لە بزوێنەری گەڕان کە زۆرترین بەکارهێنانی هەیە لە ئێراندا. پلاتفۆرمێکی گشتگیر پێشکەش دەکات بۆ گەڕان لە وێبدا، لەوانەش گەڕانی وێنە و ڤیدیۆ. 2. یوز (www.yooz.ir): یوز یەکێکی ترە لە بزوێنەرە بەناوبانگەکانی ئێران کە دەستڕاگەیشتن بە جۆرەها زانیاری ئۆنلاین لەوانە هەواڵ، وێنە، ڤیدیۆ و زۆر شتی تر. 3. نەشات (www.neshat.ir): نێشات وێب پۆرتاڵێکی بە زمانی فارسی بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت و هەروەها تایبەتمەندییەکی بەهێزی بزوێنەری گەڕان پێشکەش دەکات کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات زانیاری پەیوەندیدار بە خێرایی بدۆزنەوە. 4. Zoomg (www.zoomg.ir): Zoomg وێب دایرێکتۆری و بزوێنەری گەڕانی ئێرانییە کە بەکارهێنەران دەتوانن ماڵپەڕەکانی پەیوەست بە بابەتگەلێکی جۆراوجۆر وەک هەواڵ، بلۆگ، بزنس، کات بەسەربردن و زۆر شتی تر بدۆزنەوە. 5. میهانبلۆگ (www.mihanblog.com): هەرچەندە بە پلەی یەکەم وەک پلاتفۆرمی بلۆگکردن لە ئێران ناسراوە، بەڵام میهانبلۆگ بزوێنەری گەڕانی پۆستی بلۆگێکی بەسوود لەخۆدەگرێت کە بەکارهێنەران دەتوانن ناوەڕۆکی تایبەت لە ناو بلۆگە بڵاوکراوەکانەوە وەربگرنەوە. 6. ئاپارات (www.aparat.com): لە کاتێکدا کە ئاپارات بە پلەی یەکەم پلاتفۆرمی هاوبەشکردنی ڤیدیۆیە هاوشێوەی یوتیوب، هاوکات وەک ئامرازێکی گرنگ بۆ دۆزینەوەی ڤیدیۆ لەسەر بابەتگەلێکی جۆراوجۆر لەناو کۆمەڵگەی ئۆنلاین ئێراندا کاردەکات. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەهۆی ئەو سزایانەی کە لە ساڵانی ڕابردوودا لە لایەن وڵاتانی ڕۆژئاواوە بەسەر ئێراندا سەپێنراون سەبارەت بە بازرگانی خزمەتگوزارییەکانی ئینتەرنێت لەگەڵ کۆمپانیا یان دۆمەینەکانی بنکەکانی ئێران دەتوانێت کاریگەری یان سنووردار بێت بۆ ئەو لایەنە بیانیانەی کە لە دەرەوەی سنوورەکانی ئێران دەگەنە ئەو پلاتفۆرمانە؛ بەڵام خزمەتگوزارییەکانی VPN کە بە تایبەتی ئامانجیان هەیە لەوانەیە بە ئەگەرێکی زۆرەوە دەستڕاگەیشتن لە دەرەوەی وڵاتەوە چالاک بکەن ئەگەر بەپێی ڕێسا ناوخۆییەکان یان سنووردارکردنەکان ڕێگەپێدراو بن کە لەلایەن دەسەڵاتدارانی وڵاتانی خۆیانەوە دانراون.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

لە ئێراندا ئەو بەڕێوەبەرایەتییە سەرەکییانە یان لاپەڕە زەردانەی کە زانیاری سەبارەت بە کاروبارەکان، خزمەتگوزارییەکان و پەیوەندییە پەیوەندیدارەکانی دیکە دەدەن بەم شێوەیەن: 1. لاپەڕە زەردەکانی ئێران (www.iranyellowpages.net): ئەم دایرێکتۆرییە ئۆنلاینە لیستێکی گشتگیر لە بازرگانییەکانی پیشەسازییە جیاوازەکان لە سەرانسەری ئێراندا دەخاتە ڕوو. بژاردەی گەڕان پێشکەش دەکات بە پشتبەستن بە پۆلەکانی وەک هۆتێل، نەخۆشخانە، بەرهەمهێنەران و زۆر شتی تر. 2. ژووری بازرگانی ئێران (www.iccim.org): ماڵپەڕی ژووری بازرگانی ئێران سەرچاوەیەکی گرنگە بۆ دەستڕاگەیشتن بە وردەکارییەکانی پەیوەندی و زانیاری سەبارەت بە کۆمپانیا ئێرانییەکانی بەشدار لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا. هەروەها دەستڕاگەیشتن بە ئاماری بازرگانی و هەواڵەکانی پەیوەست بە بازرگانی دابین دەکات. 3. بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی شارەوانی تاران (www.tehran.ir/business-directory): ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لەلایەن شارەوانی تارانەوە بەڕێوەدەبرێت و تیشک دەخاتە سەر کاروبارەکانی ناو پایتەخت. کۆمپانیاکان بەپێی کەرتەکانی پیشەسازی وەک خواردن و خواردنەوە، بیناسازی، گەشتیاری و هتد پۆلێن دەکات، زانیاری پەیوەندیکردنیان دەدات. 4. یانەی گەشتیاری و ئۆتۆمبێلی کۆماری ئیسلامی ئێران (www.touringclubir.com): ئەم بەڕێوەبەرایەتییە تایبەتمەندە بە خزمەتگوزارییە پەیوەندیدارەکانی گەشتیاری لە سەرانسەری ئێران وەک هۆتێل، نوسینگەی گەشتیاری، کرێی ئۆتۆمبێل و هەم سەردانیکەرانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی بۆ خۆی ڕادەکێشێت کە پێشتر بەدوای زانیاری تایبەتدا دەگەڕێن پلاندانان بۆ گەشتەکەیان. 5. کۆمپانیای پەرەپێدانی گەشتیاری پارس (www.ptdtravel.com): بە ئامانجگرتنی ئەو گەشتیارانەی ئارەزووی سەردانی شوێنە مێژوویی و شوێنە سەرنجڕاکێشەکانی دەوروبەری فارس/ئێران دەکەن لەسەر ئاستی ناوچەیی یان جیهانی بە ئەزموونی نزیکەی 30 ساڵ کە دەتوانن وردەکاری پەیوەندییەکانی دەزگا پەیوەندیدارەکانی گەشتیاری بۆ هاوکاری زیاتر پێشکەش بکەن. 6. کۆمەڵەی بەرهەمهێنەران و پەیمانگای پیشەسازییەکان - AMIEI (http://amiei.org/ یان https://amieiran.mimt.gov.ir/Default.aspx?tabid=2054&language=en-US) : بە تایبەتی خزمەت بە بەرهەمهێنەرانی پیشەسازی دەکات ئەم کۆمەڵەیە لیستێکی گشتگیر لەگەڵ کەرتەکانی خۆیان بۆ هەر پرسیارێکی بازرگانی پێشکەش دەکات کە مرۆڤ پێش ئەوەی بەردەوام بێت لە گرێبەستێک تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە هەندێک ماڵپەڕ بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕدرێن یان نوێ بکرێنەوە؛ هەمیشە باشترە پێش پشتبەستن بەو زانیاریانەی کە پێشکەش کراون، ڕەوایەتی و وردییان بپشکنرێت.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

ئێران بازاڕێکی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە گەشەکردندایە و چەندین پلاتفۆرمی گەورە پێداویستییەکانی کڕیارانی ئۆنلاین لەو وڵاتەدا دابین دەکەن. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە ئێران لەگەڵ URLی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- دیجیکالا: بە بەردەستبوونی زیاتر لە 2 ملیۆن بەرهەم، دیجیکالا یەکێکە لە پلاتفۆرمە بازرگانییە ئەلیکترۆنییەکانی ئێران کە کۆمەڵێک کاڵای بەرفراوان پێشکەش دەکات، لەوانە کەلوپەلی ئەلیکترۆنی، کەلوپەلی ناوماڵ، کەلوپەلی مۆدە و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.digikala.com 2. بامیلۆ: پلاتفۆرمی دیارێکی دیکەی ئێرانە، بامیلۆ تایبەتمەندە لە بەشە جۆراوجۆرەکانی بەرهەمی وەک ئەلکترۆنیک، کەرەستەی ناوماڵ، جلوبەرگ، بەرهەمی جوانکاری و زۆر شتی تر. تایبەتمەندی هەردوو براندی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی تێدایە. ماڵپەڕ: www.bamilo.com 3. Alibaba.ir (11st.ir): ئەم پلاتفۆرمە لەلایەن کۆمپانیای نێودەوڵەتی ئیلاند لە کۆریای باشوور بەڕێوەدەبرێت و بەکاربەرانی ئێرانی بە بەرهەمە جۆراوجۆرەکانی تۆڕی دابینکەرانی گروپی جیهانی عەلی بابا دەبەستێتەوە. کۆمەڵێک بابەتی بەرفراوان پێشکەش دەکات لە ئەلیکترۆنیاتەوە تا مۆدە و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.alibaba.ir 4. نێتبارگ: بە گرنگیدان بە مامەڵە و داشکاندنی ڕۆژانە لە سەرانسەری شارە جیاوازەکانی ئێران، نێتبارگ کۆدی جۆراوجۆر بۆ چێشتخانەکان، ئارایشتگاکان/خزمەتگوزارییەکانی سپا پاکێجی گەشتکردن لەگەڵ چەندین کاڵای بەکاربەری دیکە بە نرخێکی داشکاندراو پێشکەش دەکات. هەروەها فرۆشگایەکی خواردنی ئۆنلاین بە ناوی نێتبارگمارکێت بەڕێوەدەبات کە خزمەتگوزاری گەیاندن بۆ خواردنی بەقاڵی پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: www.netbarg.com 5- تەخفیفان (گرووپی تەخفیفان): هاوشێوەی مۆدێلی نێتبارگ بەڵام بە بژاردەی فراوانتر لە دەرەوەی تەنها گرێبەستی ڕۆژانە لەوانە بلیتی بۆنە بۆ سینەما یان نمایشی شانۆ یان حجزکردن لە چێشتخانە ناوخۆییەکان و هتد. ماڵپەڕ: https://takhfifan.com/ 6- سناپ مارکێت (سناپ گروپ): سناپ مارکێت وەک مارکێتێکی ئۆنلاین کاردەکات کە خزمەتگوزاری گەیاندنی خێرا پێشکەش دەکات بۆ ئەو خواردنانەی کە ڕاست لەبەردەم دەرگاکەتدا دەگەیەنرێن. ماڵپەڕ: https://www.snappmarket.ir/ 7- شێپوور: شیپۆر تایبەتمەندە لە ڕێکلامە پۆلێنکراوەکانی هاوشێوەی کرێگسلیست، ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات کەلوپەلی جۆراوجۆر وەک ئۆتۆمبێلی بەکارهاتوو، مۆبایل، ئامێری ناوماڵ و زۆر شتی تر بکڕن و بیانفرۆشن. ماڵپەڕ: www.sheypoor.com ئەم پلاتفۆرمانە ئاسانکاری بازاڕکردنی ئۆنلاین پێشکەش بە ئێرانییەکان دەکەن و پێداویستییە بەرفراوانەکانی بەکاربەران دابین دەکەن. شایانی باسە کە ڕەنگە ئەم لیستە تەواو نەبێت، چونکە پلاتفۆرمی نوێ لە دیمەنی بازرگانی ئەلیکترۆنی دینامیکی ئێراندا بەردەوامە.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

ئێران وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە بە مێژووی دەوڵەمەند و میراتی فەرهەنگی ناسراوە. ئێرانیش وەک هەر وڵاتێکی دیکە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای تایبەتی خۆی هەیە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن دانیشتووانەوە بەکاردەهێنرێت. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە بەناوبانگەکانی سۆشیال میدیا لە ئێران لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. تێلێگرام (www.telegram.org): تێلێگرام یەکێکە لە ئەپەکانی پەیام ناردنی بەناوبانگ لە ئێراندا. تایبەتمەندیەکانی وەک نامە ناردنی خێرا و پەیوەندی دەنگی و هاوبەشکردنی فایل پێشکەش دەکات. زۆرێک لە ئێرانییەکان تێلێگرام وەک پلاتفۆرمی سەرەکی خۆیان بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێیان، خێزان و کۆمەڵگاکان بەکاردەهێنن. 2. ئینستاگرام (www.instagram.com): ئینستاگرام لە ئێراندا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت بۆ هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆ لەگەڵ فۆڵۆوەرەکان. بەهۆی نمایشکردنی ناوەڕۆکی بینراو و پەیوەندیکردن لەگەڵ کەسانی دیکە لەڕێگەی کۆمێنت و پەیامی ڕاستەوخۆوە ناوبانگێکی زۆری لەلای بەکارهێنەرانی ئێرانی بەدەستهێناوە. 3. سۆروش (www.soroush-app.ir): سۆروش ئەپێکی نامە ناردنی ئێرانی هاوشێوەی تێلێگرامە بەڵام بە تایبەتی بۆ ئێرانییەکان داڕێژراوە. چاتی گروپی و پەیوەندی دەنگی و هاوبەشکردنی فایل و پەیوەندی ڤیدیۆیی و تایبەتمەندی کارلێککاری دیکە پێشکەش دەکات. 4. ئاپارات (www.aparat.com): ئاپارات پلاتفۆرمێکی ئێرانی هاوبەشکردنی ڤیدیۆیە هاوشێوەی یوتیوب کە بەکارهێنەران دەتوانن ڤیدیۆ لەسەر بابەتگەلێکی جۆراوجۆر لەوان کات بەسەربردن، مۆسیقا، سیاسەت، فێرکاری و هتد باربکەن و هاوبەشی بکەن. 5. Gap (www.gap.im): Gap Messenger یەکێکی ترە لە ئەپەکانی نامە ناردنی خێرا بەناوبانگە کە ئێرانییەکان بۆ نامەی کورت و هەروەها پەیوەندی دەنگی بەکاری دەهێنن. کۆدکردنی کۆتایی بە کۆتایی دابین دەکات کە دڵنیای دەدات لە نهێنی لەکاتی پەیوەندیکردندا. 6.تویتەر(https://twitter.com/)-هەرچەندە ڕەنگە تویتەر بە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای فارسی هەژمار نەکرێت، بەڵام وەک یەکێک لە پلاتفۆرمە بەناوبانگەکانی ناو ئێرانییەکان دەمێنێتەوە. کەناڵێک دابین دەکات کە خەڵک بۆچوونەکانیان تێدا دەرببڕن،کەمپینەکان ،و پەیوەندی لەگەڵ کۆمەڵگە جیهانییەکان. 7.Snapp(https://snapp.ir/)-Snapp خزمەتگوزارییەکی ئێرانییە بۆ سواربوون دەتوانێت یارمەتی گەشتیاران بدات لەکاتێکدا پەیوەندییان لەگەڵ شۆفێرانی ئەگەریدا هەیە. ئەمانە تەنیا چەند پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایە زۆرەکانن کە لە ئێراندا بەکاردەهێنرێن. هەر پلاتفۆرمێک خزمەت بە مەبەستی جیاواز دەکات و تایبەتمەندییە ناوازەکانی خۆی هەیە بۆ جێبەجێکردنی حەز و پێداویستییەکانی بەکارهێنەرانی ئێرانی لە ڕووی کارلێکی کۆمەڵایەتی، پەیوەندی، یان کات بەسەربردن.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

ئێران کۆمەڵێک کۆمەڵەی گەورەی پیشەسازی هەیە کە ڕۆڵێکی چارەنووسساز لە بەرەوپێشبردن و نوێنەرایەتیکردنی بەرژەوەندییەکانی کەرتە جیاوازەکاندا دەگێڕن. لێرەدا کۆمەڵێک کۆمەڵەی پیشەسازیی دیار لە ئێران، لەگەڵ ماڵپەڕە تایبەتەکانیان دەخەینەڕوو: 1. ژووری بازرگانی، پیشەسازی، کان و کشتوکاڵی ئێران (ICCIMA) - ئەمە یەکێکە لە کۆمەڵە پیشەسازییە کاریگەرەکانی ئێران. نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی کەرتە جیاوازەکان دەکات لەوانە بازرگانی، پیشەسازی، کان، و کشتوکاڵ. ماڵپەڕ: http://www.iccima.ir/en/ 2. کۆمەڵەی پیشەسازی نەوتی ئێران - IOIA نوێنەرایەتی کۆمپانیا و ڕێکخراوەکانی بەشدار لە کەرتی نەوت و گاز لە ئێران دەکات. کاردەکات بۆ پێشخستنی هاوکاری، هاوبەشکردنی زانیاری، و گەشەپێدان لەناو پیشەسازیدا. ماڵپەڕ: http://ioia.ir/en/ 3. کۆمەڵەی کۆمپانیای پیشەسازی پترۆکیمیایی (APIC) - APIC نوێنەرایەتی ئەو کۆمپانیایانە دەکات کە بەشدارن لە کەرتی پترۆکیمیایی لە ئێران. ئامانجیان بەرزکردنەوەی هاوکاری نێوان ئەندامەکانە بۆ پێشخستنی توانا تەکنەلۆژییەکان و زیادکردنی توانای کێبڕکێی بازاڕ. ماڵپەڕ: http://apiciran.com/ 4. کۆمەڵەی بەخێوکەرانی ئاژەڵانی ئێران (ICBA) - ICBA گرنگی بە پێشخستنی چالاکییەکانی بەخێوکردنی ئاژەڵ لە چوارچێوەی کەرتی کشتوکاڵی ئێران دەدات بە پێشکەشکردنی بەرنامەی ڕاهێنان و پاڵپشتیکردنی دەستپێشخەرییەکانی پەیوەست بە ئاژەڵداری. ماڵپەڕ: بەداخەوە نەمتوانی ماڵپەڕێکی فەرمی بۆ ICBA بدۆزمەوە. 5. کۆمەڵەی کارگەکانی قوماشی ئێران (ITMA)- ITMA نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەرانی قوماش دەکات لە چوارچێوەی پیشەسازی قوماشی ئێران بە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری پشتیوانی وەک هاوکاری بازاڕکردن و داکۆکیکردن لە سیاسەتەکان کە سوودی بۆ ئەم کەرتە هەیە. ماڵپەڕ: بەداخەوە نەمتوانی ماڵپەڕێکی فەرمی بۆ ITMA بدۆزمەوە. 6.کۆمەڵەی بەرهەمهێنەرانی پارچەی ئۆتۆمبێلی ئێران (IASPMA)- ئەم کۆمەڵەیە وەک دەزگایەکی نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەرانی پارچەی ئۆتۆمبێل لە ئێراندا کاردەکات. ئەوان کاردەکەن بۆ بەرزکردنەوەی ستانداردەکانی کوالیتی لەناو ئەم کەرتەدا لە هەمان کاتدا داوای پشتگیری حکومەت دەکەن بۆ بەرزکردنەوەی بەرهەمی ناوخۆیی. ماڵپەڕ:http://aspma.ir/en تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە هەندێک کۆمەڵە ماڵپەڕی فەرمی ئینگلیزییان نەبێت یان ماڵپەڕەکانیان لە دەرەوەی ئێران بە هۆکاری جۆراوجۆر بە ئاسانی دەستیان پێ نەگات. هەمیشە باشترە لێکۆڵینەوەی زیاتر ئەنجام بدەیت یان دەستت بگات بە دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان بۆ وەرگرتنی نوێترین زانیاری.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

ئێران وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ژمارەی دانیشتووانی زیاتر لە ٨٢ ملیۆن کەسە. ئابوورییەکی هەیە کە بە پلەی یەکەم پشت بە هەناردەکردنی نەوت و گاز دەبەستێت، بەڵام سێکتەری دیکەی وەک کشتوکاڵ و بەرهەمهێنان و خزمەتگوزاری لەخۆدەگرێت. لە خوارەوە چەند ماڵپەڕێکی دیار و بەرچاوی ئابووری و بازرگانی ئێران لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. ژووری بازرگانی، پیشەسازی، کان و کشتوکاڵی ئێران (ICCIMA) - ئەم ماڵپەڕە زانیاری پەیوەست بە ژینگەی بازرگانی ئێران، دەرفەتەکانی وەبەرهێنان، ڕێساکانی بازرگانی، هەروەها بەڕێوەبەرایەتی کۆمپانیا ئێرانییەکان دەخاتە ڕوو. ماڵپەڕ: https://www.iccima.ir/en 2- بۆرسەی تاران - بۆرسەی تاران، بۆرسەی سەرەکی ئێرانە کە پشکی کۆمپانیا ناوخۆییەکانی تێدا مامەڵەی پێوەدەکرێت. ماڵپەڕەکە داتای بازاڕ لە کاتی ڕاستەقینەدا، پرۆفایلی کۆمپانیاکان، نوێکردنەوەی هەواڵەکان و زانیاری وەبەرهێنەرەکان دەخاتە ڕوو. ماڵپەڕ: https://www.tse.ir/en 3 . وەزارەتی پیشەسازی / کانزا / بازرگانی - ئەم سێ ماڵپەڕە جیاوازە لە ژێر وەزارەتە جیاوازەکاندا زانیاری گرنگ سەبارەت بە سیاسەت و ڕێسا تایبەتەکانی پیشەسازی سەبارەت بە چالاکییەکانی کانگاکان دەدەن بۆ ئاسانکاری بۆ پراکتیکەکانی بازرگانی لەم پیشەسازیانەدا. وەزارەتی پیشەسازی: https://maed.mimt.gov.ir/en/ وەزارەتی کانگا: http://www.mim.gov.ir/?lang=en وەزارەتی بازرگانی: http://otaghiranonline.com/en/ 4 . ئیدارەی گومرگی ئێران (IRICA) - ئەم ماڵپەڕە زانیاری گشتگیر لە سەر ڕێکارەکانی گومرگی لەوانەش ڕێساکانی هاوردە/هەناردەکردن بۆ کەسانێک یان بازرگانییەکانی سەرقاڵی بازرگانی نێودەوڵەتی لەگەڵ ئێران پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: https://ku.customs.gov.ir/ 5 . ژووری بازرگانیی پیشەسازییەکانی تاران کان و کشتوکاڵ (TCCIM) - ماڵپەڕی TCCIM پەیوەندییەکانی نێوان بازرگانی ناوخۆیی و هاوتا بیانییەکان بە دابینکردنی دەستڕاگەیشتن بە بەڕێوەبەرایەتییەکان بۆ هاوکاری یان هاوبەشی ئەگەری لە ناو پیشەسازییە جیاوازەکاندا ئاسان دەکات. ماڵپەڕ: http://en.tccim.ir/ 6 . بانکی ناوەندی کۆماری ئیسلامی ئێران (CBI) - وەک دامەزراوەی بانکی ناوەندی وڵات کە سیاسەتی دراوی لە ئێران بەڕێوەدەبات.، ماڵپەڕی CBI ئاماری ئابووری، سیاسەتی دراو، نرخی ئاڵوگۆڕ، و زانیارییە پەیوەندیدارەکانی دیکە بۆ بازرگانان و وەبەرهێنەران دابین دەکات. ماڵپەڕ: https://www.cbi.ir/ ئەمانە تەنیا چەند ماڵپەڕێکی بەرچاوی ئابووری و بازرگانی ئێرانن. بەڵام شایەنی باسە بەهۆی بارودۆخی سیاسی یان گۆڕانکاری لە سیاسەتەکانی حکومەت، ڕەنگە هەندێک ماڵپەڕ بۆ ماوەیەکی کاتی دەستیان پێنەگات یان بە توانای سنووردار کاربکەن. بۆ وەرگرتنی زانیاری نوێ لەسەر هەر بابەتێکی دیاریکراوی پەیوەندیدار بە کەرتی ئابووری و بازرگانی ئێران لەگەڵ دەسەڵاتە بازرگانییە ناوخۆییەکان یان باڵیۆزخانەکان ڕاوێژ بکرێت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی پرسیاری داتای بازرگانی بۆ ئێران هەیە. لێرەدا لیستێک لە هەندێک کەسی دیار لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. دەروازەی بازرگانی ئێران (https://www.irtp.com): ئەم ماڵپەڕە فەرمییە زانیاری گشتگیر سەبارەت بە چالاکییە بازرگانییەکان لە ئێران، لەوانە ئاماری هاوردە و هەناردە، باج، ڕێساکان، شیکاری بازاڕ دەخاتە ڕوو. 2. فاینانشیاڵ تریبیون (https://financialtribune.com/trade-data): فاینانشیاڵ تریبیون ڕۆژنامەیەکی ئێرانی بە زمانی ئینگلیزییە و بەشێکی تایبەت بە داتا و شیکاری بازرگانی پێشکەش دەکات. نوێترین ئاماری بازرگانی و ڕەوتی بازاڕ و ڕاپۆرتەکانی لەسەر پیشەسازییە جیاوازەکان دەخاتە ڕوو. 3. ئاژانسی هەواڵی کۆماری ئیسلامی (http://www.irna.ir/en/tradeservices/): ئیرنا بەشێک لە ماڵپەڕەکەی دابین دەکات کە بەکارهێنەران دەتوانن دەستیان بە خزمەتگوزارییە بازرگانییەکان بگات لەوانە ئاماری هاوردە/هەناردەکردن بەپێی کاڵا یان وڵاتی مەبەست/سەرچاوە. 4. ژووری بازرگانی تاران (http://en.tccim.ir/services/trade-statistics): ژووری بازرگانی تاران لە ماڵپەڕی ئینگلیزیدا بەشێکی هەیە کە ئاماری بازرگانی بۆ هاوردە و هەناردەی ئێران لە کەرتە جیاوازەکاندا پێشکەش دەکات. 5. بانکی ناوەندی ئێران (https://www.cbi.ir/exchangeratesbanking.aspx?type=trade&lang=en): ماڵپەڕی فەرمی بانکی ناوەندی جگە لە دراوی دیکە داتاکانی پەیوەست بە نرخی دراوی بیانی بۆ هاوردەکردن/هەناردەکردنی کاڵاکان پێشکەش دەکات زانیاری پەیوەندیدار بە بازرگانی نێودەوڵەتی. تکایە ئاگاداربن کە ئەم سایتانە سەرچاوەی بەنرخ بۆ بەدەستهێنانی زانیاری نوێ سەبارەت بە چالاکییە بازرگانییەکانی ئێران، کاڵاکان، وڵاتانی بەشدار لە هاوبەشی بازرگانی دوولایەنە، نیشاندەری ئابووری و هتد دابین دەکەن.

پلاتفۆرمی B2b

ئێران وەکوو وڵاتێکی ناسراو بە مێژووی دەوڵەمەند و میراتی فەرهەنگی، بە ئامێزگرتنی تەکنۆلۆژیا و پلاتفۆرمە دیجیتاڵییەکان لەگەڵ گۆڕانی سەردەمەکەشدا خۆی گونجاندووە. چەندین پلاتفۆرمی B2B لە ئێراندا هەن کە پێداویستییەکانی بازرگانییەکان لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا دابین دەکەن. لێرەدا چەند کەسێکی دیار لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: ژووری بازرگانی، پیشەسازی، کان و کشتوکاڵی ئێران (ICCIMA) - https://en.iccima.ir/ ئەم پلاتفۆرمە وەک ناوەندێک بۆ کۆمپانیا ئێرانییەکان بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان و گەڕان بەدوای دەرفەتە بازرگانییە ئەگەرییەکاندا کاردەکات. 2. تەدبیرپرداز (EMalls) - https://www.e-malls.ir/ . ئیمۆڵس پلاتفۆرمێکی بازرگانی ئەلیکترۆنییە لە ئێران کە خزمەتگوزاری بازرگانی بە بازرگانی بۆ کڕین و فرۆشتنی بەرهەمی جۆراوجۆر لە ناوخۆی وڵاتدا پێشکەش دەکات. 3. نیڤیپۆرت - http://niviport.com/ کۆمپانیای نیڤیپۆرت گرنگی بە بەستنەوەی بەرهەمهێنەرانی ئێرانی، جوملەفرۆشان، هەناردەکاران، هاوردەکاران و پێشکەشکارانی خزمەتگوزاری دەدات لە ڕێگەی بازاڕی ئۆنلاینەکەی B2B. 4. کۆمپانیای بازاڕ - https://bazaarcompanyny.com/ کۆمپانیای بازاڕ بە پێشکەشکردنی چارەسەری پارەدانی پارێزراو و خزمەتگوزاری لۆجستی سەکۆیەکی گشتگیر بۆ بازرگانیکردن بە کاڵای ئێرانی لە ئاستی جیهانیدا دابین دەکات. 5. کالا ئێکسپۆ - http://kalaexpo.com/en/main ئامانجی کالا ئێکسپۆ پەرەپێدانی هەناردەکردنی ئێرانە لە ڕێگەی بەستنەوەی بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی بە کڕیارە نێودەوڵەتییەکان لە ڕێگەی پۆرتاڵی B2B ی خۆیەوە. 6. بنکەدراوەی کۆمپانیاکانی هەناردەکردنی ئێران (EPD) - https://epd.ir/en/home.aspx EPD بنکەیەکی زانیارییە کە کۆمپانیاکانی هەناردەکاری ئێرانی لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا پیشان دەدات، ڕێگەیەک بۆ کڕیارانی جیهانی بۆ دامەزراندنی پەیوەندی بازرگانی دابین دەکات. 7. پۆرتاڵی بازرگانی مەحسان - http://mtpiran.com/english/index.php پۆرتاڵی بازرگانی مەحسان کە بە تایبەتی بۆ پیشەییەکانی پیشەسازی ئامێرە ئەلیکترۆنیەکان لە سەرانسەری جیهان داڕێژراوە، وەک پردێک لە نێوان بەرهەمهێنەرانی کەرتی ئەلیکترۆنی ئێران و کڕیارە ئەگەرییەکان لە سەرانسەری جیهاندا کاردەکات. 8. پۆرتاڵی ئاگرکۆمپلێکسی – http://agricomplexi-portal.net/index.en/ ئەگریکۆمپلێکسی پۆرتاڵ گرنگی بە پیشەسازی کشتوکاڵی ئێران دەدات، بەرهەمهێنەرانی ناوخۆ و هەناردەکاران بە کڕیارە نێودەوڵەتییەکانی ئارەزووی بەرهەمە کشتوکاڵییە ئێرانییەکان دەبەستێتەوە. ئەم پلاتفۆرمە B2Bانە دەرفەت بۆ بازرگانەکان دەڕەخسێنن بۆ فراوانکردنی تۆڕەکانیان، سەرچاوەی بەرهەم یان خزمەتگوزارییەکان و دامەزراندنی هاوبەشی لە ئێران. هەمیشە پێشنیار دەکرێت لە کاتی بەکارهێنانی ئەم پلاتفۆرمانەدا لێکۆڵینەوەی ورد و لێکۆڵینەوەی پێویست ئەنجام بدرێت بۆ دڵنیابوون لە شەفافیەت و متمانەپێکردن.