TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

ئەسیوپیا کە بە فەرمی بە کۆماری فیدراڵی دیموکراتی ئەسیوپیا ناسراوە، وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە قۆڕنی ئەفریقا. لە ڕۆژاوای سودان و لە باکوورەوە لەگەڵ ئێریتریا و لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ جیبۆتی و سۆماڵ و لە باشوورەوە لەگەڵ کینیا هاوسنوورە. بە ڕووبەری نزیکەی یەک ملیۆن و ١٠٠ هەزار کیلۆمەتر چوارگۆشە، یەکێکە لە گەورەترین وڵاتانی ئەفریقا. ئەسیوپیا دیمەنێکی هەمەچەشنی هەیە کە بەرزاییەکان، فەلاتەکان، ساڤاناکان و بیابانەکان لەخۆدەگرێت. بەرزاییەکانی ئەسیوپیا هەندێک لە بەرزترین لوتکەکانی ئەفریقای تێدایە و چەندین ڕووباری تێدایە کە بەشدارن لە حەوزی نیل. ئەم وڵاتە مێژوویەکی دەوڵەمەندی هەیە کە مێژووەکەی دەگەڕێتەوە بۆ هەزاران ساڵ پێش ئێستا. بە شێوەیەکی بەرفراوان وەک یەکێک لە سەرەتاییترین لانەکانی شارستانیەتی مرۆڤ دادەنرێت و بە شارستانییەتە کۆنەکانی وەک ئیمپراتۆریەتی ئەکسومی و شانشینی وەک شانشینی زاگوێ ناسراوە. هەروەها ئەسیوپیا خاوەنی میراتێکی کولتووری بەهێزە کە چەندین هۆز لە سنوورەکانیدا پێکەوە دەژین. ئەسیوپیا بە ژمارەی دانیشتووانەکەی کە زیاتر لە ١١٥ ملیۆن کەسە، یەکێکە لە وڵاتە پڕ دانیشتووەکانی ئەفریقا. شاری ئەدیس ئەبابای پایتەخت هەم وەک ناوەندی سیاسی و هەم وەک ناوەندی ئابووری کاردەکات. زمانی فەرمی کە لە ئەسیوپیا قسەی پێدەکرێت، زمانی ئەمهارییە؛ بەڵام زیاتر لە ٨٠ زمان هەیە کە لە سەرانسەری ناوچە جیاوازەکاندا قسەیان پێدەکرێت بەهۆی هەمەجۆریی نەتەوەیییەکەیەوە. ئابووری ئەسیوپیا زۆر پشت بە کشتوکاڵ دەبەستێت کە بەشێکی بەرچاو لە دانیشتووانەکەی دامەزراندووە. دانەوێڵەی قاوە هەناردە دەکات (ئەسیوپیا بە سەرچاوەی قاوە ناسراوە)، گوڵ، سەوزە لە هەمان کاتدا کەرتی پیشەسازی بەرچاوی هەیە وەک بەرهەمهێنانی قوماش و بەرهەمهێنانی کەلوپەلی چەرم. سەرەڕای ڕووبەڕووبوونەوەی ئاستەنگەکانی وەک هەژاری و پرسە کۆمەڵایەتی-سیاسییەکان لە هەندێک بەش لە هەندێک کاتدا؛ لە دەیەکانی ڕابردوودا ئەسیوپیا پێشکەوتنی بەرچاوی لە بوارەکانی وەک باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە خوێندن بەدەستهێناوە کە دەبێتە هۆی کەمبوونەوەی ڕێژەی نەخوێندەواری بە شێوەیەکی بەرچاو بە تێپەڕبوونی کات و فراوانکردنی ژێرخانی چاودێری تەندروستی و هتد بەم شێوەیە پێوەرەکانی کوالیتی ژیان بە شێوەیەکی سەرنجڕاکێش بەراورد بە ڕابردوو باشتر کردووە. لە ڕووی گەشتیارییەوە شوێنە سەرنجڕاکێشە ئەگەرییەکان بریتین لە شوێنە مێژووییەکانی وەک کڵێساکانی لالیبێلا کە بە بەرد بڕاون یان ئۆبێلیسکەکانی ئەکسوم؛ هەروەها سەرسوڕهێنەرە سروشتییەکانی وەک خەمۆکی داناکیل یان چیای سیمیان. کولتوور و گیانلەبەرە کێوییەکان و دەرفەتی سەرگەرمی جۆراوجۆری ئەسیوپیا وای لێدەکات ببێتە شوێنێکی گەشتیاری بەڵێندەر. لە کۆتاییدا دەڵێین ئەسیوپیا وڵاتێکی زیندووە و مێژوویەکی دەوڵەمەند و دیمەنێکی هەمەچەشن و میراتی کولتووری هەیە. سەرەڕای ئاستەنگەکانی، بەردەوامە لە هەنگاونان لە لایەنە جیاوازەکانی گەشەپێدان و شوێنێکی سەرنجڕاکێشە بۆ هەردوو دەرفەتی گەشتیاری و بازرگانی.

ئەسیوپیا کە بە کۆماری فیدراڵی دیموکراتی ئەسیوپیا ناسراوە، دراوی تایبەتی خۆی هەیە بە ناوی بیری ئەسیوپی (ETB). ناوی "بیر" لە پێوانەیەکی کۆنی کێشی ئەسیوپیاوە وەرگیراوە. دراوەکە بە هێمای "بر" یان بە سادەیی "ETB" دیاری دەکرێت. بیری ئەسیوپی لەلایەن بانکی نیشتمانی ئەسیوپیا کە بانکی ناوەندی وڵاتەکەیە دەردەچێت و ڕێکدەخرێت. سیاسەتی دراو بەڕێوەدەبات و سەقامگیری لە سیستەمی داراییدا مسۆگەر دەکات. بیرەکە بە شێوەی نۆت بە ئایینی جیاوازەوە دێت، لەوانە 1 بیر، 5 بیر، 10 بیر، 50 بیر، و 100 بیر. هەر تێبینییەک کەسایەتییە مێژووییەکان و شوێنەوارە ئایکۆنییەکانی تێدایە کە نوێنەرایەتی میراتی دەوڵەمەندی کولتووری ئەسیوپیا دەکەن. لە ڕووی نرخی ئاڵوگۆڕەوە گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەهای دراوێک دەتوانێت بگۆڕێت بەپێی هۆکارە جیاوازەکانی وەک بارودۆخی ئابووری و بازرگانی نێودەوڵەتی. تا [بەرواری ئێستا]، 1 دۆلاری ئەمریکی (USD) بە نزیکەیی یەکسانە بە [ڕێژەی ئاڵوگۆڕ] بیری ئەسیوپی. لە کاتێکدا مامەڵە ناوخۆییەکان بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئەسیوپیا پارەی کاش بەکاردەهێنن، شێوازەکانی پارەدانی دیجیتاڵی هێواش هێواش لە سەرانسەری شارە گەورەکاندا ناوبانگیان بەدەستهێناوە. لە هەندێک هۆتێل یان شوێنی گەشتیاریدا کارتی بانکیی وەرگیراوە؛ بەڵام ڕەنگە زیاتر باو بێت کە بازرگانەکان پارەی کاشیان پێ باشتر بێت. باشتر وایە ئەو گەشتیارانەی سەردانی ئەسیوپیا دەکەن هەندێک دراوی ناوخۆیی لەبەردەستدا بن بۆ خەرجییەکانی ڕۆژانە وەک کڕینی کاڵا لە بازاڕە ناوخۆییەکان یان پارەدان بۆ خزمەتگوزارییەکانی گواستنەوە. خزمەتگوزاری ئاڵوگۆڕی دراو دەتوانرێت لە بانکەکان یان نووسینگە ڕێگەپێدراوەکانی ئاڵوگۆڕی دراو لە سەرانسەری شارە گەورەکاندا بدۆزرێتەوە. بە گشتی تێگەیشتن و ئامادەبوون بە زانیاری دەربارەی دۆخی دراوی ئەسیوپیا دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دڵنیابوون لە ئەزموونێکی دارایی نەرمتر لە کاتی سەردانەکەتدا بۆ ئەم وڵاتە سەرنجڕاکێشە.

دراوی یاسایی ئەسیوپیا بریتییە لە بیری ئەسیوپی (ETB). سەبارەت بە نرخی نزیکەی ئاڵوگۆڕی دراوە سەرەکییەکانی جیهان، تکایە ئاگاداربن کە ئەم بەهایانە بە تێپەڕبوونی کات دەگۆڕدرێن. لێرەدا چەند نرخێکی نزیکەی ئاڵوگۆڕکردن تا مانگی نۆڤەمبەری ٢٠٢١ دەخەینەڕوو: 1 دۆلار ≈ 130 ETB 1 یۆرۆ ≈ 150 ETB 1 GBP ≈ 170 ETB 1 CNY ≈ 20 ETB تکایە ئاگاداربن کە ئەم ژمارانە دەتوانن بگۆڕدرێن و هەمیشە باشترە لە سەرچاوەیەکی متمانەپێکراو یان دامەزراوەیەکی دارایی بزانن بۆ زانینی نرخی ئاڵوگۆڕی نوێ.

ئەسیوپیا وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا و بە درێژایی ساڵ چەندین فێستیڤاڵ و جەژنی گرنگ بەڕێوەدەبات. یەکێک لە فێستیڤاڵە هەرە گرنگەکان تیمکاتە کە لە ١٩ی ژانویە (یان ٢٠ لە ساڵانی پڕدا) بەڕێوەدەچێت. تیمکات بە ئیپیفانیای ئەسیوپیاش ناسراوە و یادی مەعمودی عیسا مەسیح لە ڕووباری ئوردن دەکاتەوە. لەم فێستیڤاڵەدا هەزاران خەڵکی ئەسیوپی لە کڵێساکانی سەرتاسەری وڵات کۆدەبنەوە و ئاهەنگ دەگێڕن. قەشەکان کۆپی سندوقی پەیمانیان هەڵگرتووە، کە پێیان وایە دە فەرمانەکەی تێدایە. بەشداربووان بە جلوبەرگی سپی نەریتی جل و بەرگ دەپۆشن و بە درێژایی ڕۆژ سروود دەڵێنەوە. لە کاروانێکی ڕێوڕەسمیدا خەڵک بەدوایدا دەگەڕێن کاتێک قەشەکان ئاو بەرەکەت دەخەنە سەریان بە ڕشتنی ئاوەکە کە هێمای مەعمودی خۆیانە. جەژنێکی دیکەی گرنگ لە ئەسیوپیا جەژنی کریسمسە کە بەپێی ساڵنامەی ئۆرتۆدۆکسیان دەکەوێتە ٧ی ١. ئاهەنگەکانی جەژنی کریسمس لە ئەسیوپیا بە ئاگادارییەکی شەوانە لە کڵێساکان کە پێیان دەوترێت شەوی جێنا دەست پێدەکات. لە خودی ڕۆژی کریسمسدا، خێزانەکان بۆ ئاهەنگێک کۆدەبنەوە کە بە شێوەیەکی گشتی ئینجێرا (نانێکی تەختی هەویر ترش) و دۆرۆ وات (قیمەی مریشکی بەهارات) لەخۆدەگرێت. هەروەها جەژنی ئیستەر یان فاسیکا لە سەرانسەری ئەسیوپیا بە شێوەیەکی بەرفراوان ئاهەنگ دەگێڕدرێت. ئاماژەیە بۆ زیندووبوونەوەی مەسیح لە مردن دوای لەخاچدانی و بەزۆری هەفتەیەک دواتر لە یەکشەممەی جەژنی ئیستەر ڕوودەدات کە مەسیحییەکانی ڕۆژئاوا ئاهەنگیان بۆ دەگێڕن. زۆرێک لەم ماوەیەدا بەشداری لە نوێژی کڵێسا دەکەن لە کاتێکدا هەندێکی تر بەشداری لە بۆنە کولتوورییەکان دەکەن وەک داگیرساندنی ئاگر یان یاریکردنی یارییە تەقلیدییەکانی وەک گاگا. جگە لەوەش، مێسکێل فێستیڤاڵێکی دیکەی دیارە کە لە ٢٧ی ئەیلولدا بەڕێوەدەچێت بۆ یادکردنەوەی چۆنیەتی دۆزینەوەی پارچە خاچی عیسا شاژن هێلێنا لە سەدەی چوارەمی زایینیدا. گرینگترین شتەکانی ئاهەنگی مێسکێل بریتییە لە داگیرساندنی ئاگرێکی گەورە بە ناوی دێمێرا لە کاتی خۆرئاوابووندا پێش ئەوەی بە گۆرانی خۆش بە دەوریدا سەما بکەیت. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە فێستیڤاڵە گرنگەکانی ئەسیوپیا کە کولتوور و مێژوو و بیروباوەڕی ئاینی بەهێزی ئەسیوپیا پیشان دەدەن.

ئەسیوپیا وڵاتێکی دەریاییە و دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا. ئابوورییەکی هەمەچەشنی هەیە و کشتوکاڵ کەرتی سەرەکییە، بەشدارییەکی بەرچاو لە بەرهەمی ناوخۆیی وڵاتدا دەکات و بەشێکی زۆری دانیشتووانەکەی دامەزراندووە. لە ساڵانی ڕابردوودا ئەسیوپیا هەوڵی داوە بۆ هەمەچەشنکردنی ئابوورییەکەی و پەرەپێدانی کەرتەکانی دیکەی وەک بەرهەمهێنان، بیناسازی و خزمەتگوزاری. لە ڕووی بازرگانییەوە، ئەسیوپیا بە پلەی یەکەم بەرهەمی کشتوکاڵی وەک قاوە، تۆوی ڕۆنی، پەلەوەری، گوڵ، میوە و سەوزە هەناردە دەکات. قاوە بە تایبەتی بۆ ئابووری ئەسیوپیا گرنگە چونکە یەکێکە لە گەورەترین بەرهەمهێنەر و هەناردەکارەکانی ئەفریقا. هەناردەکردنی سەرەکی دیکە بریتین لە زێڕ، بەرهەمی چەرم، قوماش و سەرچاوە سروشتییەکانی وەک کانزاکان. ئەسیوپیا بە شێوەیەکی سەرەکی ئامێر و کەلوپەل بۆ پیشەسازییەکانی وەک قوماش، ئۆتۆمبێل بۆ مەبەستی گواستنەوە لەوانەش ئۆتۆمبێل و پارچەی فڕۆکە هاوردە دەکات. هەروەها بەرهەمە نەوتییەکان هاوردە دەکات بەو پێیەی یەدەگی نەوتی ناوخۆیی بەرچاوی نییە. هاوسەنگی بازرگانی وڵاتەکە بە شێوەیەکی گشتی نێگەتیڤ بووە بەهۆی بەرزبوونەوەی بەهای هاوردەکردن بە بەراورد بە داهاتی هەناردەکردن. بەڵام ڕێژەی بەرزی گەشەی هەناردەکردن لە ڕووی مێژووییەوە لەگەڵ هاندانە جۆراوجۆرەکانی وەبەرهێنان بەشدارییان کردووە لە کەمکردنەوەی ئەم بۆشاییە لە ساڵانی ڕابردوودا. ئەسیوپیا ئامانجیەتی بازرگانی نێودەوڵەتی خۆی لەڕێگەی دەستپێشخەرییە جیاوازەکانەوە بەرز بکاتەوە لەوانە هەوڵەکانی یەکخستنی ئابووری ناوچەیی لەناو وڵاتانی ئەندامی یەکێتی ئەفریقا (AU) لەڕێگەی پەرەپێدانی بازرگانی نێوان ئەفریقا لەژێر دەستپێشخەرییەکانی وەک AfCFTA (ناوچەی بازرگانی ئازادی کیشوەری ئەفریقا). لە کۆتاییدا، ئەسیوپیا پشت بە هەناردەکردنی کشتوکاڵی دەبەستێت بەڵام بەدوای هەمەچەشنکردندایە لە کەرتەکانی تردا لە هەمان کاتدا هەوڵەکانی بەردەوامە بەرەو بەرزکردنەوەی پەیوەندییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان لە ڕێگەی دەرفەتەکانی یەکگرتنی ناوچەیی کە لەلایەن دەستپێشخەرییەکانی یەکێتی ئەوروپا وەک AfCFTA پێشکەش دەکرێن.

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا، توانایەکی بێئەندازەی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. وڵاتەکە بە ژمارەی دانیشتووانێکی زۆر کە نزیکەی ١١٢ ملیۆن کەسە و ئابوورییەکی گەشەسەندووە، دەرفەتی قازانجدار بۆ بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان دەڕەخسێنێت. یەکێک لە سوودە سەرەکییەکانی کێبڕکێی ئەسیوپیا، شوێنی ستراتیژییەتی. وەک دەروازەیەک بۆ بازاڕە ناوچەییە جیاوازەکانی ئەفریقا و ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کاردەکات، ئەمەش وایکردووە ببێتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ بازرگانی. سەرەڕای ئەوەش، ئەسیوپیا لە ڕێگەی بەندەرەکانی جیبۆتیەوە دەستی بە ڕێڕەوی ئاوی نێودەوڵەتی گەورە هەیە، ئەمەش ڕێگە بە چالاکییەکانی هاوردەکردن و هەناردەکردن دەدات بە ئاسانی. کەرتێک کە توانایەکی بەرچاوی هەیە، کشتوکاڵە. ئەسیوپیا زەوییەکی بەرفراوانی بەپیتی هەیە کە گونجاوە بۆ چاندن و بارودۆخی کەشوهەوای لەبارە بۆ بەرهەمە جۆراوجۆرەکان. وڵاتەکە لە ئێستاوە لە ئاستی جیهانیدا بە یەکێک لە گەورەترین هەناردەکارانی قاوە و کونجی ناسراوە. جگە لەوەش وەبەرهێنان لە بەرهەمە باخدارییەکانی وەک گوڵ و میوەدا زیاد دەکات. فراوانکردنی هەناردەکردنی کشتوکاڵی دەتوانێت بەشداربێت لە داهاتی دراوی بیانی لە هەمان کاتدا دابینکردنی خواستی جیهانی بۆ بەرهەمە خۆراکیەکان. بوارێکی دیکە کە توانای بەکارنەهێنراو پێشکەش دەکات، بەرهەمهێنانە. حکومەتی ئەسیوپیا ئامانجی ئەوەیە وڵاتەکە بگۆڕێت بۆ ناوەندێکی پێشەنگی بەرهەمهێنان لە ئەفریقا لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکانی وەک ناوچەی پیشەسازی و هاندان بۆ وەبەرهێنەران. بە کەمی تێچووی کار بە بەراورد بە زۆرێک لە وڵاتانی دیکە، بەرهەمهێنەران دەتوانن سوود لە نرخە کێبڕکێکارەکان وەربگرن لە هەمان کاتدا توانای بەرهەمهێنانیان فراوانتر بکەن. هەروەها کەرتی خزمەتگوزاری دەرفەتەکان بۆ گەشەکردن دەخاتە ڕوو لەکاتێکدا ئەسیوپیا پەرە بە ژێرخانی، تەکنەلۆژیا، پەیوەندییەکان، گەشتیاری، دامەزراوە بانکییەکان و دامەزراوە پەروەردەییەکانی دەدات. لەگەڵ باشتربوونی کوالیتی و بەردەستبوونی ئەم کەرتانە لەناو خودی وڵاتدا، زیاتر سەرنجڕاکێش دەبن بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی کە بەدوای هاوبەشی یان دەرفەتی فراوانکردندا دەگەڕێن. ئاستەنگەکان لە کاتی لێکۆڵینەوە لە تواناکانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی ئەسیوپیا وەک ژێرخانی گواستنەوەی ناتەواو یان دواکەوتنی پەیوەست بە بیرۆکراسی؛ هەرچۆنێک بێت; ئەم بەربەستانە بە هەوڵە بەردەوامەکانی حکومەت چارەسەر دەکرێن کە سەرنجیان لەسەر باشترکردنی پلانەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی ئابوورییە شانبەشانی ڕێکخستنی پرۆسەکانی ڕێکخستن. لە دەرئەنجامدا, سەرچاوە سروشتییە بەرفراوانەکانی ئەسیوپیا لەگەڵ شوێنی جوگرافیای بەسووددا ڕێگەی بەرچاوی پۆتانسێل پێشکەش دەکات بۆ پەرەپێدانی بازاڕە بازرگانییە دەرەکییە زیندووەکان لە سەرانسەری پیشەسازییە پەیوەندیدارەکانی کشتوکاڵی وەک هەناردەکردنی قاوە یان بەرهەمهێنانی تۆوی کونجی لەگەڵ کەرتە تازەپێگەیشتوەکان لەوانەش تواناکانی بەرهەمهێنان کە ئامادەن بۆ دابینکردنی داواکارییەکان لە ناوخۆدا بە نرخێکی گونجاو. بە پشتیوانی بەردەوامی حکومەت، چارەسەرکردنی ئاستەنگەکان و جێبەجێکردنی چاکسازییە پێویستەکان، ئەسیوپیا لە دۆخێکدایە کە ببێتە شوێنێکی بازرگانی نێودەوڵەتی کە زۆر سەرنجڕاکێشە.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمە بەناوبانگەکان دەکرێت بۆ هەناردەکردن لە ئەسیوپیا، گرنگە داواکارییەکانی بازاڕ و خاڵە بەهێزە ئابوورییەکانی وڵاتەکە لەبەرچاو بگیرێت. ئەسیوپیا خاوەنی کۆمەڵێک بەرهەمی هەمەچەشنی ئەگەری هەناردەکردنە، بەڵام هەندێک شتومەک لەم ساڵانەی دواییدا بە تایبەتی سەرکەوتوو بوون. یەکێک لە کەرتە سەرەکییەکان کە بەڵێنێکی گەورە نیشان دەدات، پیشەسازی کشتوکاڵییە. ئەسیوپیا بە زەوییە بەپیت و کەشوهەوای لەبار ناسراوە، ئەمەش وایکردووە کە شوێنێکی گونجاو بێت بۆ چاندنی بەرهەمی جۆراوجۆر. قاوە، کونجی، تۆوی ڕۆنی، پەلەوەری (وەک عدس و نۆک)، و بەهاراتەکان لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکاندا زۆر بەدوایدا دەگەڕێن. ئەم بەرهەمانە نەک هەر خواستێکی بەهێزیان هەیە بەڵکو شانازی بە کوالێتی بەرزەوە دەکەن بەهۆی شێوازە تەقلیدییەکانی چاندن. قوماش و جلوبەرگ بوارێکی دیکەیە کە ئەسیوپیا وەک یاریزانێکی کێبڕکێکار دەرکەوتووە. پیشەسازی قوماشی وڵاتەکە سوودمەندە لە هێزی کاری زۆر و دەستڕاگەیشتن بە بازاڕە جیهانییەکان لە ڕێگەی ڕێککەوتنە بازرگانییەکانی وەک یاسای گەشەکردن و دەرفەتی ئەفریقا (AGOA). هەناردەکردنی جلوبەرگی ئامادەکراو کە لە پەتۆی سەرچاوەی ناوخۆیی دروستکراوە بژاردەیەکی نایاب و باشە. جگە لەوەش، ئەو کارە دەستییانەی کە لەلایەن پیشەسازییە ئەسیوپییەکانەوە دروستکراون، میراتی دەوڵەمەندی کولتووری وڵاتەکە پیشان دەدەن. پیشە دەستییە تەقلیدییە جیاوازەکان وەک سەبەتەی تواوە، کۆفە، کەلوپەلی چەرم (وەک پێڵاو و جانتا)، زێڕینگەریی کە بە تارە زێڕین یان زیوییەکان دروست دەکرێن، لەلایەن بەکارهێنەرانەوە لە سەرانسەری جیهاندا بەهایەکی زۆریان پێدەدرێت. لە ڕووی ستراتیژییەکانی هەڵبژاردنی بازاڕ بۆ ئەم بابەتانە: 1) دیاریکردنی بازاڕە ئامانجدارەکان: هەڵسەنگاندنی ناوچە جیاوازەکان بە پشتبەستن بە خواستیان بۆ بەرهەمی تایبەت. 2) ئەنجامدانی توێژینەوەی بازاڕ: شیکردنەوەی ئارەزووەکانی بەکاربەر، ئاستی کێبڕکێ، ڕەوتی نرخدانان. 3) گونجاندن: دەستکاریکردنی تایبەتمەندیەکانی پاکەتکردن یان بەرهەمەکە بۆ ئەوەی لەگەڵ ستاندارد و ڕێسا نێودەوڵەتییەکان بگونجێت. 4) پەرەپێدان: پەرەپێدانی هەڵمەتی بازرگانی کاریگەر کە کڕیارە ئەگەرییەکان لە دەرەوەی وڵات دەکاتە ئامانج لە ڕێگەی پێشانگای بازرگانی یان پلاتفۆرمە ئۆنلاینەکانەوە. 5) تۆڕکردن: دامەزراندنی هاوبەشی لەگەڵ هاوردەکاران یان دابەشکەران کە تۆڕی ئێستایان هەیە لەناو بازاڕە ئامانجدارەکاندا. بەگشتی، لەکاتێکدا ڕەچاوکردنی خاڵە بەهێزەکانی ئەسیوپیا لە کاڵا کشتوکاڵییەکانی وەک قاوە یان بەهارات لەگەڵ قوماش/جل و بەرگی دەستی و پیشەسازی دەستی دەتوانێت یارمەتی هەناردەکاران بدات بۆ دەستنیشانکردنی هەڵبژاردەی بەرهەمە بەناوبانگەکان کە بەپێی بازاڕە هەناردەکارییە جۆراوجۆرەکان بە شێوەیەکی کاریگەر گونجاون.

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە قۆڕنی ئەفریقا، وڵاتێکی هەمەچەشن و دەوڵەمەندە لە ڕووی کولتوورییەوە و تایبەتمەندی کڕیار و تابۆی ناوازەی هەیە. تێگەیشتن لەم لایەنانە دەتوانێت یارمەتی بازرگانییەکان بدات کە بە شێوەیەکی کاریگەر خزمەت بە کڕیارە ئەسیوپیاییەکان بکەن و لە هەمان کاتدا ڕێز لە هەستیارییە کولتوورییەکانیان بگرن. تایبەتمەندی کڕیار: 1- ئاڕاستەی بەها: ئەسیوپییەکان بە گشتی هۆشیاری نرخن و بەدوای بەهایەکی باشدا دەگەڕێن بۆ پارەکانیان. 2- پەیوەندییەکان: دروستکردنی متمانە لە ڕێگەی پەیوەندییە کەسییەکانەوە لە کولتوری بازرگانی ئەسیوپیادا زۆر گرنگە. 3- ڕێزگرتن لە کەسانی بەساڵاچوو: لە کۆمەڵگەی ئەسیوپیادا تەمەن ڕێزێکی زۆری لێدەگیرێت، بۆیە ڕەنگە کڕیارە بەتەمەنەکان ئەولەویەتیان پێبدرێت یان ڕێزیان لێبگیرێت. 4- بیرکردنەوەی بەکۆمەڵ: زۆرجار ئەسیوپییەکان پێداویستییەکانی کۆمەڵگا یان خێزانەکەیان لە پێشینەی خواستەکانی تاکەکەسی دادەنێن. 5- بنکەی کڕیارە دڵسۆزەکان: کاتێک متمانە بەدەست دەهێنرێت، ئەسیوپییەکان مەیلیان هەیە دڵسۆزی خۆیان بۆ ئەو بازرگانیانە نیشان بدەن کە بە متمانەپێکراو دەزانن. تابووە کولتوورییەکان: 1- هێما و پراکتیزە ئاینییەکان: ئەسیوپیا دانیشتووانێکی قووڵی ئایینی هەیە، زۆرینەیان مەسیحی یان موسڵمانن، بۆیە گرنگە گاڵتە بە داب و نەریتی یان هێما ئاینییەکان نەکەیت یان بێڕێزی نەکەیت. 2- بەکارهێنانی دەستی چەپ: لە ئەسیوپیا بەکارهێنانی دەستی چەپت بۆ ئاماژەکانی وەک تەوقەکردن، پێدانی/وەرگرتنی شتومەک بە ناپاک دادەنرێت چونکە بۆ مەبەستی پاکوخاوێنی کەسی تەرخانکراوە. 3. کۆدی جل و بەرگی نەگونجاو : ئاشکراکردنی جل و بەرگ بە گشتی لە کولتوری ئەسیوپیادا بە نەگونجاو دادەنرێت بەهۆی سروشتی کۆنەپەرستانەیەوە؛ باشتر وایە لەکاتی کارلێککردن لەگەڵ کڕیارە ناوخۆییەکان جل و بەرگی بێگەرد لەبەر بکەیت. 4. تێبینی نەرێنی سەبارەت بە وڵاتەکە یان سەرکردەکانی : گەلی ئەسیبوا هەستێکی بەهێزی نیشتمانپەروەرییان هەیە و شانازی بە مێژووی وڵاتەکەیانەوە دەکەن؛ لێرەوە پێویستە خۆمان لە لێدوانی نەرێنی سەبارەت بە ئەسیوپیا بەدوور بگرین. بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر لەگەڵ کڕیارە ئەسیوپییەکان پەیوەندی بکەیت و تابووە ئەگەرییەکان بەڕێوەببەیت: 1.پەیوەندیکردن بە ڕێزەوە – ڕێز لە نۆرمەکانی کولتووری بگرە بە بەکارهێنانی دەستەواژەی بەئەدەب وەک سڵاو ('سێلام' - سڵاو) و نیشاندانی گرنگیدان بە نەریت/داب و نەریتەکانی ناوخۆیی لە کاتی گفتوگۆکاندا. 2.دروستکردنی پەیوەندی کەسی – کات وەبەربهێنە بۆ دروستکردنی پەیوەندی بە بەشداریکردن لە قسەی بچووک کە جەخت لەسەر بەرژەوەندی و ئەزموونە هاوبەشەکان دەکاتەوە 3. گونجاندنی ستراتیژییەکانی بازاڕکردن - تیشک خستنە سەر توانای کڕین، بەها بۆ پارە، و بەهاکانی خێزان لە هەڵمەتەکانی بازاڕکردندا دەتوانێت سەرنجی کڕیارانی ئەسیوپی ڕابکێشێت 4- پاراستنی ڕێزگرتن لە نەریتەکان - لە کاتی دیزاینکردنی لۆگۆ یان مادەی بانگەشەکردن، دوور بکەوەرەوە لە تێکەڵکردنی هێما ئاینییەکان چونکە ڕەنگە وەک بێڕێزیکردن سەیر بکرێت. 5.هەستیاربە بەرامبەر بە بۆنە ئاینییەکان - پلانی چالاکییە بازرگانییەکان و هەڵمەتەکانت لە دەوری بۆنە ئاینییە گرنگەکانی وەک ڕەمەزان یان جەژنە مەسیحییە ئۆرتۆدۆکسییەکان دابنێ. بە تێگەیشتن لە تایبەتمەندییە ناوازەکانی کڕیار و تابۆ کولتوورییەکان لە ئەسیوپیا، بازرگانەکان دەتوانن ستراتیژییەکانیان بە شێوەیەکی کاریگەر بگونجێنن بۆ دابینکردنی پێداویستییەکانی ئەم بازاڕە هەمەچەشنە لە هەمان کاتدا ڕێزگرتن لە نەریتە ناوخۆییەکان نیشان بدەن.

ئەسیوپیا، وڵاتێکی داخراوە و دەکەوێتە قۆڕنی ئەفریقا، ڕێسای داب و نەریت و کۆچبەری تایبەتی خۆی هەیە کە سەردانکەران دەبێت لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوونیان لە وڵاتەکەدا پەیڕەوی لێبکەن. لێرەدا چەند خاڵێکی سەرەکی سەبارەت بە سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی ئەسیوپیا و ڕەچاوکردنی گرنگ دەخەینەڕوو: 1. ڕێکارەکانی چوونە ژوورەوە: لەکاتی گەیشتنیان بە فڕۆکەخانەکانی ئەسیوپیا یان خاڵە سنوورییەکان، پێویستە سەردانکەر فۆڕمی کۆچبەری پڕبکاتەوە بۆ ئەوەی بچنە ناو وڵاتەکەوە. ئەم فۆڕمە بەزۆری زانیاری کەسی و وردەکارییەکانی مانەوەت لەخۆدەگرێت. 2- پێداویستی ڤیزە: پێش ئەوەی سەردانی ئەسیوپیا بکەیت، زۆر گرنگە مەرجەکانی ڤیزا بۆ ڕەگەزنامەی تایبەتی خۆت بپشکنیت چونکە لە وڵاتێکەوە بۆ وڵاتێکی تر جیاوازە. ڕەنگە هەندێک لە گەشتیاران شایستەی چوونە ژوورەوەی بێ ڤیزە بن لە کاتێکدا هەندێکی تر پێویستیان بە وەرگرتنی ڤیزە هەبێت پێش گەیشتن. 3- شتومەکی قەدەغەکراو: هاوشێوەی زۆربەی وڵاتان، ئەسیوپیا هێنانی هەندێک کەلوپەلی بۆ ناو وڵاتەکەی قەدەغە دەکات. لەوانە ماددە هۆشبەرە نایاساییەکان، چەکی ئاگرین، دراوی ساختە، کەرەستەی قێزەون و هەر شتێک کە لە ڕووی کولتوورییەوە بە هەستیار یان زیانبەخش دادەنرێت. 4. دەرماڵەی بێ باج: سەردانکەران ڕێگەیان پێدەدرێت بێ باج بچنە ژوورەوە بۆ کەلوپەلی کەسی وەک جل و بەرگ و کامێرا و لاپتۆپ و ئامێرە ئەلیکترۆنیەکانی تر کە تەنها بۆ بەکارهێنانی کەسی دانراون لە ماوەی مانەوەیان لە ئەسیوپیا. 5. ڕێساکانی دراو: ئیجبارییە هەر بڕە پارەیەک کە لە 3000 دۆلار (USD) زیاتر بێت لەکاتی گەیشتن یان ڕۆشتن لە فڕۆکەخانەکانی ئەسیوپیا یان دەروازە سنوورییەکان ڕابگەیەنرێت. 6. بەرهەمی ئاژەڵ و ڕووەکی: پێویستە گەشتیاران ئاگاداربن کە هێنانی بەرهەمی ئاژەڵی (لەوانەش ئاژەڵە زیندووەکان) وەک گۆشت یان بەرهەمە شیرەمەنیەکان بە توندی قەدەغەیە بەهۆی ڕێسا ڤێتێرنەریەکان کە ئامانجیان ڕێگریکردنە لە گواستنەوەی نەخۆشی لە نێوان وڵاتاندا. 7. سنووردارکردنی هەناردەکردن: لەکاتی بەجێهێشتنی ئەسیوپیا بە شوێنەوارە کولتوورییە بەنرخەکانی وەک دۆزینەوەی شوێنەواریی یان کەلوپەلی ئایینی کە تەمەنیان زیاترە لە 50 ساڵ؛ پێویستە مۆڵەتی پێویست لە دەسەڵاتە دیاریکراوەکان وەربگریت پێش ئەوەی بە شێوەیەکی یاسایی بیانبەیتە دەرەوەی وڵات. 8.پێداویستی تەندروستی: بەپێی ئەوەی لە کوێوە گەشت دەکەیت؛ بەڵگەی کوتانی تای زەرد لەوانەیە پێویست بێت لە کاتی چوونە ناو ئەسیوپیا چونکە هەندێک وڵات بەپێی ڕێنماییە تەندروستییەکانی ئەم دواییە بە ناوچەی ئیندێمیک بۆ ئەم نەخۆشییە دادەنرێت 9.خاڵەکانی پشکنینی گومرگی: بۆ ئەوەی دڵنیابن لە پابەندبوون بە ڕێساکانی گومرگی و ڕێکارەکانی کۆچبەری، ڕەنگە گەشتیاران لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون بە خاڵە گومرگییەکان تێپەڕن. گرنگە گوێبگریت و پابەندی ڕێنماییەکانی ئەفسەرانی گومرگی لەم بازگانە بن. 10. ڕێزگرتن لە کولتوری ناوخۆیی: چاوەڕوان دەکرێت سەردانکەران ڕێز لە نەریت و کولتوور و ئایینی ناوخۆیی بگرن لەکاتێکدا لە ئەسیوپیادان. گرنگە لە یاسا ناوخۆییەکان تێبگەیت و پابەند بیت، لەکاتی سەردانیکردنی شوێنە ئاینییەکان یان ناوچە گوندنشینەکاندا جل و بەرگی بێگەرد لەبەر بکەیت و پێش گرتنی وێنەی تاکەکان مۆڵەت وەربگریت. لەبیرت بێت ئەو زانیاریانەی کە پێشکەش دەکرێن ڕێنمایییەکی گشتین. هەمیشە پێشنیار دەکرێت کە لە باڵیۆزخانە یان کونسوڵخانەی ئەسیوپیا لە وڵاتی خۆت بزانیت بۆ زانیاری تایبەت سەبارەت بە مەرجەکانی چوونە ژوورەوە، ڕێساکانی ڤیزا و هەر گۆڕانکارییەکی ئەم دواییە لە سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی ئەسیوپیا.

ئەسیوپیا وڵاتێکە دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا و سیاسەتێکی تایبەتی باجی هاوردەکردنی هەیە. حکومەتی ئەسیوپیا هاوردەکردنی کاڵاکان بۆ وڵاتەکە لە ڕێگەی ڕێوشوێنی جۆراوجۆرەوە ڕێکدەخات، وەک باجی گومرگی و باجی بەهای زیادکراو (VAT). ڕێژەی باجی هاوردەکردن لە ئەسیوپیا بەپێی جۆری ئەو بەرهەمەی کە هاوردە دەکرێت دەگۆڕێت. بەگشتی باجەکان لەسەر بنەمای کۆدی سیستەمی هاوسەنگ (HS) حیسابی بۆ دەکرێت، کە کۆدێکی تایبەت بۆ هەر بەرهەمێک بۆ مەبەستی پۆلێنکردن دیاری دەکات. ڕێژەی باج دەتوانێت لە 0% تا ڕێژەی سەدی زیاتر بێت بەپێی پۆلەکە. جگە لە باجی هاوردەکردن، ئەسیوپیا باجی زیادە لەسەر کاڵا هاوردەکراوەکانیش جێبەجێ دەکات. ئەم باجە بە ڕێژەی جیاواز دەسەپێندرێت، زۆربەی بەرهەمەکان ڕێژەیەکی ستانداردی ١٥%یان لەسەرە. بەڵام ڕەنگە هەندێک شتومەکی سەرەکی ڕێژەیەکی کەمیان لەسەر بێت یان بە تەواوی لە باجی زیادە بەخشراو بن. جگە لەوەش، لەوانەیە باج یان ڕسوماتی زیادە بۆ کاڵا تایبەتەکان یان بە پشتبەستن بە سەرچاوەکانیان وەربگیرێت. ئەمانە دەتوانن بریتی بن لە باجی گومرگی بۆ بەرهەمە کحولیەکان و تووتن یان باجی دژە دامپینگ بۆ ئەو شتانەی کە نرخیان لە خوار بەهای دادپەروەرانەی بازاڕەوەیە. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەسیوپیا هەروەها بەرهەمهێنانی ناوخۆیی لە ڕێگەی سیاسەتی پارێزگارییەوە بەرەوپێش دەبات و هاوردەکردنی هەندێک کاڵا ڕەنگە پێویستی بە وەرگرتنی مۆڵەت یان مۆڵەت لە دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان هەبێت. سەرەڕای ئەوەش، لەوانەیە سنووردارکردن هەبێت بۆ هاوردەکردنی هەندێک شت بەهۆی نیگەرانی تەندروستی، ڕێسا ژینگەییەکان، یان ڕەچاوکردنی کولتووری. بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە سیاسەت و ڕێساکانی باجی هاوردەکردنی ئەسیوپیا، ئامۆژگاری دەکرێت پێش ئەوەی بەشداری هەر چالاکییەکی هاوردەکردن بکەیت، ڕاوێژ بە دەسەڵاتدارانی گومرگی یان پسپۆڕانی پیشەیی کە زانیارییان لەسەر یاساکانی بازرگانی نێودەوڵەتی هەیە، ڕاوێژ بکرێت. بە گشتی تێگەیشتن لە سیاسەتی باجی هاوردەکردنی ئەسیوپیا زۆر گرنگە بۆ ئەو بازرگانیانەی کە خەریکی بازرگانی نێودەوڵەتین لەگەڵ ئەم وڵاتە چونکە یارمەتیدەرە بۆ دیاریکردنی تێچوونەکانی پەیوەست بە هاوردەکردن و دڵنیابوون لە پابەندبوون بە مەرجە یاساییەکان کە لەلایەن حکومەتی ئەسیوپیا دانراون.

ئامانجی سیاسەتی باجی هەناردەکردنی ئەسیوپیا بەرەوپێشبردنی گەشەی ئابووری و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی و زیادکردنی داهاتی هەناردەکردنی وڵاتەکەیە. حکومەتی ئەسیوپیا کۆمەڵێک ڕێوشوێنی جێبەجێکردووە بۆ پشتگیریکردنی کەرتی هەناردەکردنی وڵاتەکەی و دروستکردنی ژینگەیەکی بازرگانی لەبار. یەکەم: ئەسیوپیا هاندانێکی جۆراوجۆری باج پێشکەش بە هەناردەکاران دەکات. ئەو کۆمپانیایانە کە خەریکی کەرتەکانی بەرهەمهێنان یان پرۆسێسی کشتوکاڵین، شایستەی لێخۆشبوونن لە باجی بەهای زیادکراو (VAT) و باجی گومرگی لەسەر کاڵا سەرمایەییەکانی هاوردەکراو، کەرەستەی خاو و پارچەی یەدەگ کە بۆ بەرهەمهێنان بەکاردەهێنرێن. ئەمەش یارمەتیدەرە بۆ کەمکردنەوەی تێچووی بەرهەمهێنان و هەناردەکاران دەتوانن لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکاندا بتوانن لە کێبڕکێدا بمێننەوە. دووەم: ئەسیوپیا سیستەمێکی کەمکردنەوەی باجی بۆ هەناردەکارانی شایستە جێبەجێ کردووە. بەپێی ئەم پلانە، هەناردەکاران دەتوانن داوای گەڕانەوەی باجی هاوردەکردن بکەن کە لەسەر ئەو شتانەی کە لە بەرهەمهێنان یان پرۆسێسکردنی کاڵاکاندا بەکارهێنراون و دواتر هەناردە دەکرێن. ئەم سیاسەتە هانی کۆمپانیاکان دەدات کە سەرچاوەی شتومەکی بەرهەم هێنراوی ناوخۆیی وەربگرن نەک هاوردەیان بکەن لە هەمان کاتدا یارمەتی دارایی بدەن بە قەرەبووکردنەوەی تێچووی هاوردەکردن. جگە لەوەش، ئەسیوپیا چەندین ناوچەی پرۆسێسی هەناردەکردنی (EPZ)ی لە سەرانسەری وڵاتدا دامەزراندووە. EPZs سوودی زیادە پێشکەش دەکات وەک کەمکردنەوەی ڕێژەی باجی داهاتی کۆمپانیاکان لە نێوان 0% بۆ 25% بە پشتبەستن بە شوێن و جۆری ناوچە. سەرەڕای ئەوەش، کۆمپانیاکانی سەر بە EPZ چێژ لە هاوردەکردنی بێ باج لە کەرەستەی خاو و ئامێرەکانی پێویست بۆ بەرهەمهێنان وەردەگرن. بۆ ئاسانکاری ئاسانکاری لە ئەنجامدانی کاروبارەکان بۆ هەناردەکاران، ئەسیوپیا خزمەتگوزاری یەک وێستگەیش لەناو ئۆفیسەکانی دەسەڵاتی گومرگیدا بەڕێوەدەبات. ئەم خزمەتگوزارییە ناوەندییە ڕێگە بە پرۆسەی کارگێڕی ڕێکخراو دەدات کە پەیوەندییان بە هەناردەکردنەوە هەیە بە یەکخستنی ڕێکارەکانی وەک تۆمارکردن لەگەڵ دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان، بەدەستهێنانی مۆڵەت یان مۆڵەت، خزمەتگوزارییەکانی پشکنین لە ژێر یەک سەقفدا. بەگشتی، سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردنی ئەسیوپیا ئامانجیان هاندانی ئەو بازرگانانەیە کە بەشدارن لە پیشەسازییەکانی هەناردەکردندا لەڕێگەی کەمکردنەوەی بارگرانی باجەکانیان و ئاسانکاریکردن بۆ چالاکییە بازرگانییەکان. ئەم ڕێوشوێنانە هانی هەردوو کۆمپانیا ناوخۆییەکان و وەبەرهێنەرانی بیانی دەدەن بە هەمان شێوە بەشداری چالاکییەکانی هەناردەکردن بکەن و لە هەمان کاتدا بەشداری بکەن لە گەشەسەندنی ئابووری ئەسیوپیا.

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، بە ئابوورییە هەمەچەشنەکانی و پیشەسازییەکانی کە سەرنجیان لەسەر هەناردەکردنە، ناسراوە. بە مەبەستی دڵنیابوون لە کوالیتی و ڕەسەنایەتی هەناردەکردنی ئەسیوپیا، وڵاتەکە پرۆسەی بڕوانامەدانی دامەزراندووە. دەزگای سەرەکی بەرپرسیار لە بڕوانامەی هەناردەکردن لە ئەسیوپیا، کۆمپانیای هەڵسەنگاندنی یەکسانی ئەسیوپییە (ECAE). ECAE دەزگایەکی ڕێکخستنی سەربەخۆیە کە خزمەتگوزاری پشکنین و پشتڕاستکردنەوە پێشکەش دەکات بۆ گەرەنتیکردنی پابەندبوون بە ستانداردە نیشتمانی و نێودەوڵەتییەکان. هەناردەکاران لە ئەسیوپیا پێویستە بڕوانامەی یەکسانبوون (CoC) لە ECAE وەربگرن پێش ئەوەی بەرهەمەکانیان هەناردە بکرێت. ئەم بڕوانامەیە دڵنیای دەدات لەوەی کە بەرهەمەکان لەگەڵ پێداویستییە پێویستەکانی کوالیتی و تەندروستی و سەلامەتی و ژینگەیی کە لەلایەن وڵاتانی هاوردەکارەوە دانراون. پرۆسەی بڕوانامەدان چەند هەنگاوێک لەخۆدەگرێت. یەکەم: هەناردەکاران پێویستە داواکارییەکانیان لە ECAE تۆمار بکەن و بەڵگەنامەی پەیوەندیدار وەک تایبەتمەندی بەرهەم و ڕاپۆرتی تاقیکردنەوە پێشکەش بکەن. پاشان ECAE پشکنینەکان لە دامەزراوە بەرهەمهێنانەکان ئەنجام دەدات بۆ پشتڕاستکردنەوەی پابەندبوون بە ستانداردەکان. ئەگەر بەرهەمەکان لە پشکنین دەربچن، ECAE CoC دەردەکات کە وەک بەڵگەی یەکسانبوون کاردەکات. ئەم بڕوانامەیە زانیاری دەربارەی هەناردەکار، وردەکارییەکانی بەرهەم، ڕێسا کارپێکراوەکان یان ستانداردەکان کە لە کاتی تاقیکردنەوەدا پابەندکراون، و ماوەی کارکردن لەخۆدەگرێت. هەبوونی بڕوانامەی هەناردەکردن نەک تەنها دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ باشتر دەکات بەڵکو متمانە لەنێو کڕیارەکاندا دروست دەکات سەبارەت بە کوالیتی بەرهەمە ئەسیوپییەکان. پابەندبوونی ئەسیوپیا بە جێبەجێکردنی ستانداردە نێودەوڵەتییەکان لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە شێوازەکانی بازرگانی دادپەروەرانە لە ئاستی جیهانیدا نیشان دەدات. جگە لە پرۆسەی بڕوانامەدانی ECAE بۆ هەناردەکردنی گشتی، ڕەنگە کەرتە تایبەتەکان پێویستی زیاتریان هەبێت. بۆ نموونە: 1. قاوە: کۆمەڵەی هەناردەکارانی قاوە لە ئەسیوپیا (CEA) لە نزیکەوە کار لەگەڵ دەزگا حکومییەکانی وەکو ئاڵوگۆڕی کاڵای ئەسیوپیا (ECX) دەکات بۆ بڕوانامەدان بە هەناردەکردنی قاوە بەپێی یاساکانی بازرگانی ECX. 2. چەرم: دامەزراوەی پەرەپێدانی پیشەسازی چەرم پابەندبوون پشتڕاست دەکاتەوە لەسەر بنەمای سیستەمی بەڕێوەبردنی ژینگەیی ناسراوی نێودەوڵەتی وەک ISO 14001. 3. باخداری: دەزگای پەرەپێدانی باخداری دڵنیای دەدات لە پابەندبوون بە شێوازە کشتوکاڵییە باشەکان (GAPs) بۆ بەرهەمی تازە کە مەبەست لێی بازاڕەکانی هەناردەکردنە. بە گشتی سیستەمی بەهێزی بڕوانامەی هەناردەکردنی ئەسیوپیا یارمەتیدەرە بۆ بەرەوپێشبردنی بەرهەمەکانی وڵاتەکە لە ئاستی جیهانیدا، دڵنیابوون لە ڕەزامەندی بەکاربەران و بەرزکردنەوەی توانای کێبڕکێ لە بازاڕە نێودەوڵەتییەکان.

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا، دەرفەتی زۆری بۆ لۆجستی و بەڕێوەبردنی زنجیرەی دابینکردن پێشکەش دەکات. لێرەدا چەند پێشنیارێک بۆ کارەکانی لۆجستی لە ئەسیوپیا دەخەینەڕوو: 1- ژێرخانی ئابووری: ژێرخانی ئەسیوپیا بە خێرایی بەرەو پێش دەچێت، بەتایبەتی لە ڕووی گواستنەوەوە. وڵاتەکە خاوەنی چەندین فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتییە، لەوانە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی بۆلێ لە ئەدیس ئەبابا کە وەک ناوەندێکی گەورەی گواستنەوە بۆ خزمەتگوزاری بارهەڵگر لە ناوچەکەدا کاردەکات. 2. گەیشتن بە بەندەرەکان: هەرچەندە ئەسیوپیا وڵاتێکی سنووردارە، بەڵام لە ڕێگەی وڵاتانی دراوسێی وەک جیبۆتی و سودان دەگاتە بەندەرەکان. بەندەری جیبۆتی دەکەوێتە نزیک سنووری ئەسیوپیا و وەک دەروازەیەک بۆ کاڵاکان لە ڕێگەی پەیوەندییەکانی ڕێگاوبان و شەمەندەفەرەوە کاردەکات. 3- تۆڕی ڕێگاوبان: ئەسیوپیا وەبەرهێنانێکی بەرچاوی لە تۆڕی ڕێگاوبانەکانیدا کردووە بۆ باشترکردنی پەیوەندی لەناو وڵات و لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ. تۆڕی ڕێگاوبانەکان هەردوو ڕێگای خێرا قیرتاوکراو و ڕێگای گوندەکان لەخۆدەگرێت، ئەمەش ئاسانکاری دەکات بۆ دابەشکردنی ناوخۆیی و هەروەها بازرگانی سنوور بەزاندن. 4. پەیوەندی هێڵی ئاسن: ئەسیوپیا لە ساڵانی ڕابردوودا پێشکەوتنی بەرچاوی بەدەستهێناوە لە پەرەپێدانی ژێرخانی هێڵی ئاسنی. هێڵی ئاسنی ئەسیو-جیبۆتی ئەدیس ئەبابا بە بەندەری جیبۆتی دەبەستێتەوە، ئەمەش شێوازێکی کارامەی گواستنەوە بۆ گواستنەوەی بار دابین دەکات. 5. ناوچەی ئابووری تایبەت (SEZs): ئەسیوپیا چەندین ناوچەی ئابووری لە سەرتاسەری وڵاتدا دامەزراندووە بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی و پێشخستنی گەشەپێدانی پیشەسازی. ئەم ناوچانە سوودی جۆراوجۆر پێشکەش دەکەن وەک ڕێکارەکانی گومرگی ڕێکخراو، هاندانەکانی باج، و خزمەتگوزارییە خزمەتگوزارییە متمانەپێکراوەکان کە دەتوانن کارەکانی لۆجستی باشتر بکەن. 6. دامەزراوەی کۆگا: ئەدیس ئەبابا میوانداری چەندین دامەزراوەی کۆگای مۆدێرن دەکات کە بە تەکنەلۆژیای پێشکەوتووی وەک سیستەمی کۆنترۆڵکردنی پلەی گەرمی و نەرمەکاڵای بەڕێوەبردنی کۆگا تەیارکراون. ئەم دامەزراوانە بژاردەی هەڵگرتنی پارێزراو بۆ ئەو کاڵایانە دابین دەکەن کە پێویستیان بە مامەڵەکردنی تایبەتمەند یان بارودۆخی هەڵگرتن هەیە. 7. ڕێککەوتنە بازرگانییەکان: وەک ئەندامێکی کۆمەڵگە ئابوورییە ناوچەییەکانی وەک COMESA (بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا)، IGAD (دەسەڵاتی نێودەوڵەتی بۆ گەشەپێدان)، و SADC (کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا)، ئەسیوپیا سوودمەندە لە ڕێککەوتنە بازرگانییە ئیمتیازییەکان. ئەم ڕێککەوتنانە ڕێکارەکانی گومرگی ئاسانتر دەکەن و هاتوچۆی کاڵاکان لە ناوخۆی هەرێم ئاسان دەکەن. 8. دابینکەرانی لۆجستیکی تایبەت: چەندین کۆمپانیای لۆجستیکی تایبەت لە ئەسیوپیا کاردەکەن کە کۆمەڵێک خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکەن، لەوانە گواستنەوەی بار، پاککردنەوەی گومرگی، کۆگاکردن، گواستنەوە، و دابەشکردن. هاوبەشیکردن لەگەڵ ئەم دابینکەرە بە ئەزموونانە دەتوانێت کارەکانی لۆجستیکی نەرم و نیان مسۆگەر بکات. بە کورتی، باشتربوونی ژێرخانی ئەسیوپیا، دەستڕاگەیشتن بە بەندەرەکان لە ڕێگەی وڵاتانی دراوسێ، فراوانکردنی تۆڕەکانی ڕێگاوبان و شەمەندەفەر، کۆمپانیاکانی ناوەندی کە هاندانێکی سەرنجڕاکێش پێشکەش بە وەبەرهێنەران دەکەن، دامەزراوەی کۆگاکردنی مۆدێرن، ڕێککەوتنی بازرگانی لەبار لە ناو ناوچەکەدا، و دابینکەرانی لۆجستیکی تایبەتی متمانەپێکراو دەیکەنە شوێنێکی ئایدیاڵ بۆ کارامە و کارەکانی لۆجستیکی کاریگەر.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

ئەسیوپیا بە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و دیمەنە جۆراوجۆرەکانی و گرنگی مێژوویی ناسراوە. لە ماوەی ساڵانی ڕابردوودا وڵاتەکە وەک ناوەندێکی بازرگانی و بازرگانی نێودەوڵەتیش ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە. لەم بابەتەدا هەندێک لە کەناڵە گرنگەکانی تەداروکات و پێشانگە نێودەوڵەتییەکان لە ئەسیوپیا دەکۆڵینەوە. یەکێک لە کەناڵە سەرەکییەکانی دابینکردن لە ئەسیوپیا لە ڕێگەی ناوچە ئابوورییە دیارەکەیەوەیە کە کۆمپانیای گەشەپێدانی پارکە پیشەسازییەکانی ئەسیوپیا (IPDC). IPDC بەرپرسیارە لە پەرەپێدان و بەڕێوەبردنی پارکە پیشەسازییە جیاوازەکان لە سەرانسەری وڵاتدا. ئەم پارکانە هاندان و ئاسانکاری سەرنجڕاکێش پێشکەش بە وەبەرهێنەرانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی دەکەن. بەشێک لە پارکە دیارەکان بریتین لە پارکی پیشەسازی حەواسا، پارکی پیشەسازی بۆلێ لێمی، پارکی پیشەسازی کۆمبۆڵچە و هتد.. ئەم پارکانە سەکۆیەک بۆ بەرهەمهێنەران دابین دەکەن بۆ ئەوەی لە ڕێگەی پێشانگای جۆراوجۆر و پێشانگای بازرگانییەوە بەرهەمەکانیان پیشانی کڕیارە جیهانییەکان بدەن. هەروەها ئەسیوپیا میوانداری چەندین پێشانگە و پێشانگای نێودەوڵەتی دەکات کە کڕیاران لە هەموو جیهانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن. پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی ژووری ئەدیس (ACITF) یەکێکە لەو چالاکییانە کە بازرگانی نێوان ئەسیوپیا و گەلانی دیکە بەرەوپێش دەبات لەڕێگەی کۆکردنەوەی هەناردەکارانی ناوخۆیی لەگەڵ کڕیارە نێودەوڵەتییە ئەگەرییەکان. دەرفەتێک بۆ بازرگانەکان دەڕەخسێنێت کە بەرهەمەکانیان لە سەرانسەری کەرتەکانی وەک کشتوکاڵ، قوماش، ئامێر، کەرەستەی بیناسازی و هتد نمایش بکەن. یەکێکی دیکە لە چالاکییە گرنگەکان پێشانگای نێودەوڵەتی ئیتیۆ-کۆنە و کۆنفرانسی ئامێری بیناسازی و وزە کە ساڵانە لە ئەدیس ئەبابا بەڕێوەدەچێت. ئەم پێشانگایە ئامانجی پێشخستنی گەشەسەندنی بەردەوامە لە کەرتی بیناسازی ئەسیوپیا لە ڕێگەی بەستنەوەی دابینکەرانی ناوخۆیی لەگەڵ بەرهەمهێنەرانی ئامێرە جیهانییەکان. جگە لەم بۆنانە، ئەسیوپیا چالاکانە بەشدارە لە بەشداریکردن لە پێشانگە بەناوبانگە نێودەوڵەتییەکانی وەک پێشانگای هاوردە-هەناردەکردنی چین (پێشانگای کانتۆن)، پێشانگای دوبەی ٢٠٢٠ (ئێستا دواخراوە بۆ ساڵی ٢٠٢١)، پێشانگای کتێبی فرانکفۆرت (بۆ پیشەسازی بڵاوکردنەوە)، هتد، کە کڕیارانی ناوچە جیاوازەکانی جیهان بۆ خۆیان ڕادەکێشن. جگە لە پلاتفۆرمە فیزیکیەکانی وەک پارکە پیشەسازییەکان و پێشانگەکان، ئەسیوپیا کەناڵە مۆدێرنەکانی تەکنەلۆژیای بەهێزی بۆ مەبەستی دابینکردن لە باوەش گرتووە. ئاڵوگۆڕی کاڵای ئەسیوپیا ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە ئاسانکاریکردنی بازرگانی کارامەی کاڵا کشتوکاڵییەکان. سیستەمێکی شەفاف و متمانەپێکراو بۆ کڕیاران و فرۆشیاران دابین دەکات بۆ ئەوەی لە ڕێگەی پلاتفۆرمی ئۆنلاینەوە بازرگانی بە بەرهەمەکانیانەوە بکەن. بەشداریکردنی ئەسیوپیا لە دیمەنی تەداروکی نێودەوڵەتیدا زیاتر لە ڕێگەی ئەندامێتی لە ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەیی و نێودەوڵەتییە جیاوازەکاندا زیاتر دەبێت. بەشداریکردنی وڵاتەکە لە ناوچەی بازرگانی ئازادی کیشوەری ئەفریقا (AfCFTA) دەرفەتی نوێ بۆ بازرگانانی ئەسیوپیا دەکاتەوە بۆ دەستگەیشتن بە بازاڕێکی گەورەتر لەناو کیشوەرەکەدا. لە کۆتاییدا، ئەسیوپیا کەناڵ و پێشانگای جۆراوجۆری گرنگی نێودەوڵەتی بۆ دابینکردن پێشکەش دەکات کە ئاسانکاری بۆ پەرەپێدانی بازرگانی و بازرگانی دەکەن. لە پارکە پیشەسازییەکانەوە کە لەلایەن IPDC بەڕێوەدەبرێن تا بۆنە و ئاهەنگەکانی وەک ACITF، پێشانگای نێودەوڵەتی Ethio-Con، و بەشداریکردن لە پێشانگە جیهانییەکان، ئەسیوپیا سەکۆکان بۆ هەردوو بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی و کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دابین دەکات بۆ بەشداریکردن لە کارلێکی بازرگانی بەرهەمدار. سەرەڕای ئەوەش، کەناڵە مۆدێرنەکانی تەکنەلۆژیای بەهێز وەک ECX بەشدارییەکی بەرچاویان لە دیمەنی دابینکردنی وڵاتەکەدا هەیە. لەگەڵ بەردەوامبوونی وەبەرهێنانی ئەسیوپیا لە ژێرخانی ئابووری و پیشەسازی و پەیوەندییەکانی لەگەڵ گەلانی دیکە، پێدەچێت دەرفەتی زیاتر بۆ چالاکییە نێودەوڵەتییەکانی تەداروکات لە وڵاتەکەدا سەرهەڵبدات.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە ئەسیوپیا زۆرترین بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕان بریتین لە: 1- گووگڵ (https://www.google.com.et): گووگڵ بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕانە لە سەرانسەری جیهاندا و لە ئەسیوپیاشدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت. کۆمەڵێک زانیاری بەرفراوان دەدات و بە وردی و ئەنجامی گەڕانی بەرفراوان ناسراوە. 2. Bing (https://www.bing.com): Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرە بەناوبانگەکانی گەڕان کە تایبەتمەندی هاوشێوەی گووگڵ پێشکەش دەکات. گەڕان بەدوای وێب، وێنە، ڤیدیۆ و نەخشەدا دابین دەکات، لەگەڵ هەواڵ و بژاردەی کڕین. 3- یاهوو (https://www.yahoo.com): هەروەها بزوێنەری گەڕانی یاهوو بنکەیەکی بەکارهێنەری بەرچاوی لە ئەسیوپیا هەیە. چەندین پۆلی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات بۆ گەڕان لەوانە وێب، وێنە، ڤیدیۆ، هەواڵ، وەرزش، دارایی و هتد. 4- یاندێکس (https://www.yandex.com): هەرچەندە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکارنەهێنراوە وەک سێ کەسەکەی پێشوو کە لە سەرەوە باسمان کرد لە ئەسیوپیا بەڵام هێشتا شایەنی باسە بەهۆی پەرەسەندنی ناوبانگەکەی. یاندێکس ناوەڕۆکی ناوخۆیی دابین دەکات لەوانەش فیدی هەواڵ و نەخشەی تایبەتمەند کە بە تایبەتی بۆ بەکارهێنەرانی ئەسیوپی داڕێژراون. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لە کاتێکدا ئەمانە هەندێک بزوێنەری گەڕانن کە بە شێوەیەکی باو لە ئەسیوپیا بەکاردەهێنرێن؛ بەڵام بەکارهێنانیان لەوانەیە لە نێوان کەسانی جیاوازدا جیاواز بێت بە پشتبەستن بە ئارەزووی کەسی یان گۆڕانکارییە ناوچەییەکان لەناو دانیشتوانی ئۆنلاین لە وڵاتەکەدا.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا، کۆمەڵێک بەڕێوەبەرایەتی لاپەڕەی زەردی دیار و بەرچاوی هەیە کە دەتوانێت زانیاری یارمەتیدەر سەبارەت بە بازرگانی و خزمەتگوزارییەکانی وڵاتەکە پێشکەش بکات. لێرەدا هەندێک لە بەڕێوەبەرایەتییە سەرەکییەکانی لاپەڕە زەردەکان لە ئەسیوپیا لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکانی ئەسیوپیا - ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لیستێکی بەرفراوانی بازرگانی و خزمەتگوزارییەکان لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکانی ئەسیوپیا پێشکەش دەکات. دەتوانن لەم لینکەدا دەستیان پێ بگات https://www.ethyp.com/. 2. بەڕێوەبەرایەتی یێن - بەڕێوەبەرایەتی یێن لیستی گشتگیر لە پۆلە بازرگانییە جیاوازەکان لەوانەش چێشتخانە، هۆتێل، بانک، نەخۆشخانە، و زۆر شتی تر. ماڵپەڕەکەیان http://yenedirectory.com/ ە. 3. AddisMap - AddisMap بەڕێوەبەرایەتییەکی ئۆنلاین پێشکەش دەکات لەسەر بنەمای نەخشە کە دەتوانیت تێیدا بەدواداچوون بۆ پۆلە جیاوازەکان بکەیت وەک شوێنی نیشتەجێبوون، دامەزراوە تەندروستییەکان، چێشتخانەکان، و ناوەندەکانی بازرگانی لە ئەدیس ئەبابا (پایتەخت). سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە https://addismap.com/ بۆ دۆزینەوەی شوێنی تایبەت لە ناو شارەکەدا. 4. Ethipoian-YP - Ethipoian-YP سەکۆیەکی گونجاو بۆ گەڕان بەدوای بزنسە ناوخۆییەکان بەپێی پۆل یان شوێن لە سەرانسەری ئەسیوپیا دابین دەکات. دەتوانن لەم لینکەدا دەستتان بگات بە خزمەتگوزارییەکانیان https://ethipoian-yp.com/. 5. EthioPages - بە ڕووکارێکی بەکارهێنەر دۆستانە و بژاردەی گەڕانی بەرفراوان، EthioPages بەکارهێنەران دەتوانن چەندین لیستی بازرگانی بدۆزنەوە کە خزمەت بە ناوچە جیاوازەکان دەکەن لە سەرتاسەری ئەسیوپیا. ماڵپەڕەکەیان لەم لینکەدا دەستدەکەوێت https://www.ethiopages.net/. ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لاپەڕە زەردانە وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ کاردەکەن بۆ ئەو کەسانەی کە بەدوای زانیاریدا دەگەڕێن دەربارەی بازرگانی و خزمەتگوزارییەکان لە سەرانسەری شارە گەورەکانی ئەسیوپیا وەک ئەدیس ئەبابا، دیرە دەوا، باهیر دار، حەواسا، مێکێل و ئەوانی تر. تکایە ئاگاداربن کە ئەم ماڵپەڕانە لیستی داینامیکی پێشکەش دەکەن کە لەوانەیە پێویستیان بە نوێکردنەوەی بەردەوام هەبێت بۆ دڵنیابوون لە وردبینی سەبارەت بە وردەکارییەکانی پەیوەندیکردن و بەردەستبوونی خزمەتگوزاری بۆ دامەزراوە لیستکراوەکان.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

ئەسیوپیا وڵاتێکی گەشەسەندووە لە ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، و هێشتا دەستڕاگەیشتن بە ئینتەرنێت و خزمەتگوزارییە دیجیتاڵییەکان سنووردارە. بەڵام چەند پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی سەرهەڵدەدات کە خەریکە ناوبانگێکی زۆری لە وڵاتەکەدا بەدەستهێناوە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە ئەسیوپیا لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- جومیا ئەسیوپیا: جومیا پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی ناسراوە کە لە چەند وڵاتێکی ئەفریقادا کاردەکات، لەنێویاندا ئەسیوپیا. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات وەک ئەلیکترۆنیات، مۆدە، ئامێری ناوماڵ و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: https://www.jumia.com.et/ 2- شێبیلا: شێبیلا پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی ئەسیوپییە کە گرنگی بە دابینکردنی بەرهەمی ناوخۆیی دەدات بە کڕیاران لە سەرانسەری وڵاتدا. پۆلی جۆراوجۆریان هەیە لەوانە مۆدە، ئەلیکترۆنی، خواردنی بەقاڵی. ماڵپەڕ: https://www.shebila.com/ 3. Miskaye.com: Miskaye.com بازاڕێکی ئۆنلاینە کە بە تایبەتی بۆ کاری دەستی دەستی و بەرهەمە دەستییەکانی پیشەسازییە ئەسیوپییەکان دیزاین کراوە. ماڵپەڕ: https://miskaye.com/ 4- ئەدیس مێرکاتۆ: ئەدیس مێرکاتۆ شوێنێکی ئۆنلاینە بۆ کڕینی جلوبەرگی نەریتی ئەسیوپی وەکو کراس، ئیکسسوارات، شتە کولتوورییەکان کە لەلایەن پیشەسازییە ناوخۆییەکانەوە دروستکراون. ماڵپەڕ: http://www.addismercato.com/ 5. گەیاندنی ئەدیس: گەیاندنی ئەدیس بە پلەی یەکەم پلاتفۆرمی گەیاندنی خۆراکە بەڵام بەرهەمی دیکەش پێشکەش دەکات وەکو خواردنی فرۆشگا ناوخۆییەکان و دەرمانخانەکان کە خزمەت بە کڕیاران دەکەن لە ئەدیس ئەبابا. ماڵپەڕ:http://deliveradis.com/ گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە پیشەسازی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە ئەسیوپیا هێشتا لە گەشەکردندایە و لەوانەیە یاریزانی نوێ هەبن بچنە ناو بازاڕەوە یان پلاتفۆرمە هەبووەکان کە خزمەتگوزاری زیادە پێشکەش بکەن بە تێپەڕبوونی کات. ڕەتکردنەوەی بەرپرسیاریەتی: ئەو زانیاریانەی لە سەرەوە سەبارەت بەم پلاتفۆرمانە هاتووە، ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕدرێن یان بەسەرچوون؛ لێرەوە پێشنیار دەکرێت پێش ئەوەی هەر کڕینێک بکەیت، بەردەستبوونی ئەوان پشتڕاست بکرێتەوە. بەگشتی، ئەم پلاتفۆرمانە ئامانجیان بەرزکردنەوەی ئاسانکارییە بۆ خەڵکی ئەسیوپیا بە دابینکردنی دەستڕاگەیشتنیان بە کاڵاکان لە ڕێگەی ڕێگەی دیجیتاڵییەوە سەرەڕای کەمترین بژاردەی فرۆشتنی تاکەکەسی فیزیکی کە لە سنوورەکانی وڵاتەکەدا بەردەستە.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

ئەسیوپیا، ئەو وڵاتەی لە ڕۆژهەڵاتی ئەفریقایە، چەندین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای هەیە کە لەنێو دانیشتوانەکەیدا بەناوبانگن. هەندێک لەو پلاتفۆرمانە بریتین لە: 1. فەیسبووک (https://www.facebook.com): فەیسبووک یەکێکە لەو پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایانەی کە زۆرترین بەکارهێنانی هەیە لەسەر ئاستی جیهان، لەنێویاندا لە ئەسیوپیا. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات پەیوەندی لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان بکەن و وێنە و ڤیدیۆکان هاوبەش بکەن و بەشداری گروپەکان بکەن و پەیجەکانی ئارەزووی فۆڵۆو بکەن. 2. لینکدئین (https://www.linkedin.com): لینکدئین پلاتفۆرمێکی تۆڕی پرۆفیشناڵە کە پیشەگەرەکانی پیشەسازییە جیاوازەکان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات پرۆفایلی پیشەیی دروست بکەن، پەیوەندی لەگەڵ هاوکاران و خاوەنکارە ئەگەرییەکان بکەن، بەشداری گروپە تایبەتەکانی پیشەسازی بکەن و ناوەڕۆکی پەیوەندیدار هاوبەش بکەن. 3- تویتەر (https://twitter.com): تویتەر پلاتفۆرمێکی مایکرۆبلۆگکردنە کە بەکارهێنەران دەتوانن لەڕێگەی کورتە پەیامەکانەوە خۆیان دەرببڕن کە پێی دەوترێت "تویت". لەنێو خەڵکی ئەسیوپیدا بەناوبانگە بەهۆی هاوبەشکردنی نوێکاری هەواڵەکان، بۆچوونەکان لەسەر ڕووداوەکانی ئێستا، بەشداریکردن لە گفتوگۆکان بە بەکارهێنانی هاشتاگی (#) و شوێنکەوتنی کەسایەتییە کاریگەرەکان. 4. ئینستاگرام (https://www.instagram.com): ئینستاگرام پلاتفۆرمێکی سۆشیال میدیایە بۆ هاوبەشکردنی وێنە و هەروەها پشتگیری لە کورتە ڤیدیۆکان دەکات. خەڵکی ئەسیوپی ئینستاگرام بەکاردەهێنن بۆ هاوبەشکردنی ناوەڕۆکی سەرنجڕاکێشی بینراو وەک وێنەی سەفەر، وێنەی خواردن، پۆستی مۆدە، دروستکردنی هونەری لەکاتێکدا شوێن کاریگەر یان براندە دڵخوازەکانیان بکەون. 5. تێلێگرام (https://telegram.org): تێلێگرام ئەپێکی نامە ناردنی خێرایە کە زۆرێک لە خەڵکی ئەسیوپی بۆ گفتوگۆی گروپی یان گفتوگۆی تایبەت بەکاریدەهێنن. تایبەتمەندیەکانی وەکو کۆدکردنی کۆتایی بە کۆتایی پێشکەش دەکات بۆ زیادکردنی نهێنی و توانای دروستکردنی کەناڵ بۆ پەخشکردنی نامە بۆ بەشداربووان. 6. تیک تۆک (https://www.tiktok.com): تیک تۆک لە سەرانسەری جیهاندا ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێنا بەهۆی فۆرماتە کورتە ڤیدیۆیەکەیەوە کە بەکارهێنەران دەتوانن لە ڕێگەی چالێنجەکانی سەما یان نمایشی لێو هاوکاتەوە توانای داهێنانەکانیان پیشان بدەن. هەروەها زۆرێک لە خەڵکی ئەسیوپی چێژ لە دروستکردن و سەیرکردنی ڤیدیۆی تیک تۆک لەسەر بابەتگەلێکی جیاواز وەردەگرن. 7. ڤایبەر (https://viber.com): ڤایبەر یەکێکی ترە لە ئەپەکانی نامە ناردن کە ناسراوە بە پێشکەشکردنی پەیوەندی دەنگی/ڤیدیۆیی بەخۆڕایی لە سەرانسەری جیهان لە ڕێگەی هێڵی ئینتەرنێتەوە بەبێ وەرگرتنی پارەی زیادە جگە لە کرێی بەکارهێنانی داتا ئەگەر پێویست بێت. خەڵکی ئەسیوپی ڤایبەر بەکاردەهێنن بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان چ لە ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. ئەم پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایانە ڕێگەی جۆراوجۆر بۆ ئەسیوپییەکان دەڕەخسێنن بۆ پەیوەندیکردن، هاوبەشکردنی زانیاری، دەربڕینی بۆچوونەکانیان، پیشاندانی بەهرەکان و بەردەوامبوون لە نوێترین ڕەوتەکان لەسەر ئاستی جیهانی. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەکارهێنانی سۆشیال میدیا ڕەنگە لە سەرانسەری گروپە تەمەنییە جیاوازەکان و ناوچە جیاوازەکانی ناو ئەسیوپیادا جیاواز بێت.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

ئەسیوپیا کە دەکەوێتە ناوچەی قۆڕنی ئەفریقا، بە ئابوورییە هەمەچەشنەکەی ناسراوە و پیشەسازییە جۆراوجۆرەکانی گەشەسەندوویان هەیە. لێرەدا هەندێک لە کۆمەڵە پیشەسازییە سەرەکییەکانی ئەسیوپیا دەخەینەڕوو: 1- ژووری بازرگانی و کۆمەڵە کەرتییەکانی ئەسیوپیا (ECCSA) - ECCSA ڕێکخراوێکی پێشەنگە کە نوێنەرایەتی ژوورە بازرگانییە جیاوازەکان و کۆمەڵە کەرتییەکان دەکات لە ئەسیوپیا. ئامانجی پەرەپێدانی گەشەی ئابووری و پەرەپێدانی بازرگانی و دەرفەتی وەبەرهێنانە. ماڵپەڕ: www.eccsa.org.et 2. دامەزراوەی پەرەپێدانی پیشەسازی قوماشی ئەسیوپی (ETIDI) - ETIDI گرنگی بە پەرەپێدان و پێشخستنی پیشەسازی قوماش دەدات لەڕێگەی توێژینەوە، بەرنامەی ڕاهێنان، بنیاتنانی توانا، و چالاکییەکانی داکۆکیکردن. ماڵپەڕ: www.etidi.gov.et 3. کۆمەڵەی هەناردەکارانی بەرهەمهێنەرانی باخداری ئەسیوپیا (EHPEA) - EHPEA نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەران و هەناردەکارانی باخداری ئەسیوپیا دەکات لە ڕێگەی پەروەردەکردنی پراکتیکەکانی گەشەپێدانی بەردەوام لەم کەرتە پیشەسازییەدا لە هەمان کاتدا دڵنیابوون لە دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ بۆ بەرهەمەکانیان لە ئاستی جیهانیدا. ماڵپەڕ: www.ehpea.org.et 4- کۆمەڵەی فڕۆکەوانانی هێڵی ئاسمانی ئەسیوپیا (EAPA) - EAPA نوێنەرایەتی ئەو فڕۆکەوانانە دەکات کە لە یەکێک لە هێڵە ئاسمانییە پێشەنگەکانی ئەفریقا کاردەکەن، هێڵی ئاسمانی ئەسیوپیا. سەرنجی سەرەکییان پاراستنی بەرژەوەندی فڕۆکەوانەکان و دڵنیابوونە لە کارکردنی سەلامەت لەناو کەرتی فڕۆکەوانی لە ئەسیوپیا. . ماڵپەڕ: www.addischamber.com 6.کۆمەڵەی بانکدارانی ئەسیوپیا (ETBA)- ETBA نوێنەرایەتی ئەو بانکە بازرگانیانە دەکات کە لەناو کەرتی بانکی ئەسیوپیا کاردەکەن بە دابینکردنی سەکۆیەک بۆ هاوکاریکردن لە بابەتەکانی داکۆکیکردن لە سیاسەتەکانی پەیوەست بە خزمەتگوزارییە داراییەکان. ماڵپەڕ:http://www.ethiopianbankers.net/ 7. کۆمەڵەی بەرهەمهێنەران و پرۆسێسەرانی پەلەوەر لە ئەسیوپیا (EPPEPA) - EPPEPA پەرە بە بەخێوکردنی پەلەوەر دەدات لە ڕێگەی چارەسەرکردنی پرسەکانی پەیوەست بە بەرهەمهێنان، پرۆسێسکردن و بەبازاڕکردن لە ڕێگەی لێکۆڵینەوە، ڕاهێنان و داکۆکیکردن. ماڵپەڕ: بەردەست نییە تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە هەندێک کۆمەڵە ماڵپەڕێکی فەرمییان نەبێت یان ماڵپەڕەکانیان بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕێت. هەمیشە پێشنیار دەکرێت کە بەدوای نوێترین زانیاریدا بگەڕێیت لەسەر ئەم ڕێکخراوانە بە بەکارهێنانی سەرچاوەی متمانەپێکراو.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

چەندین ماڵپەڕی ئابووری و بازرگانی پەیوەندیدار بە ئەسیوپیا هەیە، کە زانیاری لەسەر دەرفەتەکانی وەبەرهێنان و سیاسەتی بازرگانی و تۆمارکردنی بازرگانی و سەرچاوە پەیوەندیدارەکانی دیکە دەدەن. لێرەدا چەند کەسێکی دیار بە URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. کۆمیسیۆنی وەبەرهێنانی ئەسیوپیا (EIC): ماڵپەڕی EIC زانیاری گشتگیر سەبارەت بە دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لە ئەسیوپیا پێشکەش دەکات. وردەکارییەکانی کەرتە یەکەمایەتییەکان، یاساکانی وەبەرهێنان، ڕێساکان، هاندانەکان، و ئاسانکاری بۆ خزمەتگوزارییەکانی یەکسانکردنی بازرگانی دەکات. ماڵپەڕ: https://www.investethiopia.gov.et/ 2. وەزارەتی بازرگانی و پیشەسازی (MoTI): ماڵپەڕی MoTI گرنگی بە چالاکییەکانی بەرەوپێشبردنی بازرگانی لە ئەسیوپیا دەدات. سەرچاوەی پێویست پێشکەش بە هەناردەکاران و هاوردەکاران دەکات سەبارەت بە ڕاپۆرتەکانی توێژینەوەی بازاڕ، ڕێککەوتنە بازرگانییەکان، زانیارییەکانی باج و باج. ماڵپەڕ: https://moti.gov.et/ 3. ژووری بازرگانی و کۆمەڵە کەرتییەکانی ئەسیوپیا (ECCSA): ECCSA سەکۆیەکە بۆ پێشخستنی چالاکییە بازرگانییەکان لە ناو ئەسیوپیا. ماڵپەڕەکەی زانیاری دەربارەی ژوورە بازرگانییە جیاوازەکان دەدات کە لە ناوچە جیاوازەکانی سەرتاسەری وڵاتدا کاردەکەن. ماڵپەڕ: https://www.ethiopianchamber.com/ 4- بانکی نیشتمانی ئەسیوپیا (NBE): NBE بانکی ناوەندییە کە سیاسەتی دراو ڕێکدەخات و سەرپەرشتی کەرتی دارایی دەکات لە وڵاتەکەدا. ماڵپەڕەکەی ڕاپۆرتی ئاماری لەسەر پێوەرە ئابوورییەکانی وەک ڕێژەی هەڵاوسان، ڕێژەی سوود و هەروەها چوارچێوە یاساییەکانی پەیوەست بە بانکی پێشکەش دەکات. 5.ماڵپەڕ: http://www.nbe.gov.et/ 5.ژووری بازرگانی و کۆمەڵە کەرتییەکانی ئەدیس ئەبابا(AACCSA) AACCSA کارلێکەکانی بازرگانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی بەرەوپێش دەبات لە ڕێگەی دابینکردنی دەرفەتی تۆڕکردن لە ڕێگەی بۆنە پیشەییەکانەوە ماڵپەڕ:http://addischamber.com/ 6.کۆمەڵەی هەناردەکارانی بەرهەمهێنەرانی باخداری ئەسیوپی(EHPEA): EHPEA نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەران/کۆمپانیاکانی باخداری دەکات کە بەرهەمی هەناردەکردنیان هەیە لە گوڵەوە تا میوە ماڵپەڕ:http://ehpea.org/ 7. نوسینگەی تۆماری بازرگانی و مۆڵەتی بازرگانی ئەدیس ئەبابا: ئەم ماڵپەڕە ڕێنمایی ورد دەدات بۆ دەستپێکردنی کارێک لە شاری ئەدیس ئەبابا، لەوانەش زانیاری و ڕێکارەکانی مۆڵەتدان. ماڵپەڕ:http://www.addisababcity.gov.et/ تکایە ئاگاداربن کە ئەم ماڵپەڕانە دەتوانن گۆڕانکاری یان نوێکارییان بۆ بکرێت، بۆیە باشتر وایە لە کاتی بەکارهێنانیدا وردبینی و پەیوەندیداریان بپشکنیت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕ هەیە کە داتای بازرگانی بۆ ئەسیوپیا دابین دەکەن. لێرەدا چەند دیارێک لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. کۆمیسیۆنی گومرگی ئەسیوپیا (ECC): ماڵپەڕی ECC دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکانی پەیوەست بە گومرگی، لەوانەش ئاماری بازرگانی و زانیاری گومرگی پێشکەش دەکات. URL: https://www.ecc.gov.et/ 2. کۆمیسیۆنی وەبەرهێنانی ئەسیوپیا (EIC): EIC زانیاری بەسوود سەبارەت بە دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لە ئەسیوپیا دەدات، لەوانەش داتای چالاکییەکانی هاوردە-هەناردەکردن و ڕێساکانی بازرگانی. یوڕڵ: https://www.ethioinvest.org/ 3- ژووری بازرگانی و کۆمەڵە کەرتییەکانی ئەسیوپیا (ECCSA): ماڵپەڕی ECCSA نەک هەر زانیاری لەسەر ژوورەکانی بازرگانی وڵاتەکە دەدات بەڵکو زانیاری بەنرخی پەیوەست بە بازرگانیش لەخۆدەگرێت. یوڕڵ: https://ethiopianchamber.com/ 4- بانکی نیشتمانی ئەسیوپیا (NBE): NBE داتای ئابووری و دارایی بۆ ئەسیوپیا پێشکەش دەکات، لەوانە هاوسەنگی پارەدان، نرخی ئاڵوگۆڕی دراوی بیانی و ئامارە پەیوەندیدارەکانی دیکە کە دەتوانن یارمەتیدەر بن بۆ شیکردنەوەی بازرگانی نێودەوڵەتی وڵاتەکە. URL: https://www.nbe.gov.et/ 5. دەسەڵاتی داهات و گومرگی ئەسیوپیا (ERCA) - ERCA بەرپرسیارە لە کۆکردنەوەی باج و جێبەجێکردنی ڕێساکانی گومرگی لە ئەسیوپیا. ماڵپەڕەکەیان دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکانی پەیوەست بە باج و هەروەها ڕێکارەکانی هاوردە-هەناردەکردن دابین دەکات. URL: http://erca.gov.et/ ئەم ماڵپەڕانە دەتوانن زانیاری گشتگیر سەبارەت بە چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکانی ئەسیوپیا پێشکەش بکەن، لەوانە ئەدای هەناردەکردن، بەهاکانی هاوردەکردن، هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکان، باجی گومرگی، دەرفەتی وەبەرهێنان و هتد.

پلاتفۆرمی B2b

ئەسیوپیا کە وڵاتێکە لە قۆڕنی ئەفریقا، شاهیدی پەرەسەندنی بوونی پلاتفۆرمی B2B بووە کە خزمەت بە پیشەسازییە جیاوازەکان دەکەن. ئەم پلاتفۆرمانە وەک بازاڕی دیجیتاڵی کاردەکەن کە بازرگانەکان دەتوانن تێیدا پەیوەندی بکەن و هاوکاری بکەن و بازرگانی بە کاڵا و خزمەتگوزارییەوە بکەن. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی بەرچاوی B2B لە ئەسیوپیا لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. قفیرا (https://www.qefira.com/): قەفیرا پلاتفۆرمێکی ئۆنلاینە کە ئاسانکاری بۆ ڕێکلامە پۆلێنکراوەکان و بازرگانیکردن دەکات لە نێوان ئەو بزنسانەی کە لە ئەسیوپیا کاردەکەن. کۆمەڵێک پۆلی بەرفراوان دەگرێتەوە وەک ئۆتۆمبێل، خانووبەرە، ئەلیکترۆنیات، مۆدە، هەلی کار و زۆر شتی تر. 2. بانکی ئێکسیم لە ئەسیوپیا (https://eximbank.et/): بانکی ئێکسیم لە ئەسیوپیا بەرهەم و خزمەتگوزاری دارایی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات بۆ پێشخستنی بازرگانی نێودەوڵەتی بۆ بازرگانییەکانی ئەسیوپیا. ماڵپەڕەکەی وەک پلاتفۆرمی B2B کاردەکات کە کۆمپانیاکان دەتوانن دەرفەتەکانی هەناردەکردن-هاوردەکردن بکۆڵنەوە، دەستیان بە ئاسانکارییەکانی دارایی بازرگانی بگات و زانیاری لەسەر زیرەکی بازاڕ بەدەستبهێنن. 3. بازاڕی ئەنتۆتۆ (https://entotomarket.net/): ئەم پلاتفۆرمە تایبەتمەندە لە ناساندنی بەرهەمی پیشەوانانی ئەسیوپی وەکو شتومەکی جل و بەرگ کە لە قوماشی تەقلیدی یان ئیکسسواراتە دەستییەکان دروستکراون. مارکێتی ئێنتۆتۆ ڕێگایەک پێشکەش دەکات بۆ پەیوەستکردنی کڕیاران بە دابینکەرانەوە ڕاستەوخۆ. 4. ئیتیۆمارکێت (https://ethiomarket.net/): ئیتیۆمارکێت گرنگی بە کەرتی کشتوکاڵ دەدات بە بەستنەوەی جووتیاران لەگەڵ کڕیاران کە بەدوای بەرهەمی کشتوکاڵیدا دەگەڕێن وەکو دانەوێڵەی قاوە یان بەهاراتەکانی بەرهەم هێنراو لە ئەسیوپیا. جووتیاران دەتوانن بەرهەمەکانیان بە شێوەی ئۆنلاین پیشان بدەن لە هەمان کاتدا ڕێگە بە کڕیاران دەدات دابینکەری متمانەپێکراو بدۆزنەوە. 5.BirrPay: BirrPay دابینکەرێکی چارەسەری پارەدانی ئەلیکترۆنییە کە بنکەکەی لە ئەسیوپیایە و دەروازەی پارەدانی B2B ی پارێزراو پێشکەش دەکات بۆ ئەو بازرگانییە ناوخۆییانەی کە بەدوای بژاردەی پارەدانی دیجیتاڵی گونجاودا دەگەڕێن. 6.پۆرتاڵی بازرگانی ئەسیوپی: پۆرتاڵی بازرگانی ئەسیوپی (https://ethbizportal.com/) وەک پۆرتاڵێکی زانیاریی هەموو لە یەکدا بۆ کەرتە جیاوازەکان وەکو نوێکردنەوەی هەواڵ و کەتەلۆگەکانی کەرتی بەرهەمهێنان و گەشەپێدانی پیشەسازی کاردەکات. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکی دیارن لە پلاتفۆرمی B2B کە لە ئەسیوپیا بەردەستن. لەگەڵ بەردەوامبوونی گەشەسەندنی ئیکۆسیستەمی دیجیتاڵی لە وڵاتەکەدا، ئەگەری ئەوە هەیە کە پلاتفۆرمی زیادە سەرهەڵبدات، کە جێبەجێکردنی پیشەسازییە جیاوازەکان و پێداویستییە بازرگانییەکان.