TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، شار-دەوڵەتێکی سەربەخۆیە کە لە ناوچەی ڕۆمای ئیتاڵیادا کۆکراوەتەوە. بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی نێودەوڵەتییە کە لە ئاستی جیهاندا دانی پێدانراوە لە ڕووی ڕووبەر و هەم لە ڕووی دانیشتوانەوە. کەمێک زیاتر لە ٤٤ هێکتار (١١٠ دۆنم) دەگرێتەوە، ژمارەی دانیشتووانەکەی نزیکەی ١٠٠٠ کەسە. شاری ڤاتیکان دەکەوێتە کەناری ڕۆژئاوای ڕووباری تیبەر و بە دیوار دەورە دراوە و تەنها یەک سنووری لەگەڵ ئیتاڵیا هەیە. شار-دەوڵەت وەک پاشایەتییەکی ڕەها بەڕێوەدەچێت و پاپا وەک سەروەری خۆی. شوێنی نیشتەجێبوونی پاپا کە بە کۆشکی نێردراوان یان کۆشکی ڤاتیکان ناسراوە، هەم وەک شوێنی نیشتەجێبوونی فەرمی و هەم وەک ناوەندی کارگێڕی بۆ کاروباری ڤاتیکان کاردەکات. شاری ڤاتیکان گرنگییەکی ئایینی گەورەی هەیە بۆ کاسۆلیکەکان لە سەرانسەری جیهاندا. وەک بارەگای ڕۆحی ئایینی ڕۆمانی کاسۆلیکی کاردەکات و چەندین شوێنی ئایینی ئایکۆنی وەک بازلیکای سانت پیتەر - یەکێک لە بەناوبانگترین شوێنەوارەکانی مەسیحی لە جیهاندا - و گۆڕەپانی سانت پیتەر کە دەتوانێت تا ٣٠٠ هەزار کەس لە کاتی ڕێوڕەسمە گرنگەکاندا بە سەرۆکایەتی پاپا لەخۆبگرێت . جگە لە گرنگی ئایینی، شاری ڤاتیکان لە چوارچێوەی سیستەمێکی دارایی ناوازەدا کاردەکات کە جیاوازە لە دراوی ئیتاڵیا. دراوی خۆی (دراوی سەنت یۆرۆ) و مۆری خۆی دەردەکات لەکاتێکدا بەخشین لە دامەزراوە کاسۆلیکییەکان لە ئاستی جیهانیدا وەردەگرێت بۆ پشتگیریکردنی کارەکانی. پیشەسازی گەشتیاری ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە ئابووری شاری ڤاتیکان بەهۆی گەنجینەی مێژوویی و هونەری کە لەناو مۆزەخانەکانی وەک کەنیسە سیستینەکاندا هەڵگیراون کە فرێسکۆ بەناوبانگەکانی مایکل ئەنجێلۆ تێیدا نمایشکراون. جگە لەوەش، لەوەتەی لە ساڵی ١٩٢٩ لە ڕێگەی دانوستانەکانی پەیمانی لاتەرانەوە لەگەڵ ئیتالیا بووە دەوڵەتێکی سەربەخۆ دوای چەندین ساڵ لە گرژی سیاسی لە نێوان دەوڵەتانی پاپا و بزووتنەوەکانی یەکگرتنی شانشینەکانی ئیتالیا، شاری ڤاتیکان کار دەکات بۆ دامەزراندنی پەیوەندی نێودەوڵەتی لەگەڵ وڵاتانی جۆراوجۆر لە سەرانسەری جیهاندا بۆ پێشخستنی هەوڵەکانی ئاشتیپارێزی لە ئاستی جیهانیدا. بە گشتی، شاری ڤاتیکان نەک تەنها بەهۆی قەبارە بچووکەکەیەوە جیاوازە بەڵکو لەبەر ئەوەی نوێنەرایەتی تێکەڵەیەکی ناوازەی ئایین، گرنگی مێژوویی، و دیپلۆماسی نێودەوڵەتی دەکات کە جیای دەکاتەوە لە هەر وڵاتێکی دیکەی جیهانی ئەمڕۆمان

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، یۆرۆ وەک دراوی خۆی بەکاردەهێنێت. شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی شار-دەوڵەتێکی سەروەری سنووردارە لە ناوچەی ڕۆمای ئیتاڵیا، بە پلەی یەکەم سیاسەتی دراوی ناوچەی یۆرۆ دەگرێتەبەر و بە بەشێکی دانەبڕاو لەم ناوچە ئابوورییە دادەنرێت. لە ساڵی ١٩٢٩ەوە کە بە پەیمانی لاتەران لە نێوان ئیتاڵیا و کورسی پیرۆز (دەستەی بەڕێوەبەری کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی) دامەزراوە، شاری ڤاتیکان بەپێی بارودۆخی مێژوویی دراوی جیاوازی بەکارهێناوە. سەرەتا دراو و دراوی لیرەی ئیتاڵی وەرگرت تا ساڵی ٢٠٠٢ کە ئیتاڵیا گواسترایەوە بۆ بەکارهێنانی یۆرۆ. لە ئەنجامدا شاری ڤاتیکانیش بەدوایدا هات و دەستی کرد بە دەرکردنی دراوی یۆرۆی خۆی. دەسەڵاتی دراوی بەرپرسیارە لە بەڕێوەبردنی دراوی شاری ڤاتیکان، دەسەڵاتی زانیاری دارایی (AIF)ە لە ژێر ڕێنمایی ئیدارەی میراتی کورسی نێردراوی (APSA). ئاپسا هەردوو سەروەت و سامانی دارایی و خاوەندارێتی خانووبەرەی کورسی پیرۆز بەڕێوەدەبات و سەقامگیری دارایی لەناو شاری ڤاتیکان مسۆگەر دەکات. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لە کاتێکدا شاری ڤاتیکان دراوی یۆرۆی کۆکەرەوەی یادگاری خۆی دەردەکات بۆ فرۆشتن بە کۆکەرەوەکان یان ئەو گەشتیارانەی کە سەردانی گۆڕەپانی سانت پیتەر یان شوێنە ئاینییەکانی ناو خاکەکەی دەکەن، بەڵام ئەم دراوە تایبەتانە بە شێوەیەکی بەرفراوان ناسوڕێنەوە چونکە بە پلەی یەکەم لە کاتی فرۆشتندا دەفرۆشرێن ئاهەنگی بەکۆمەڵ یان بۆنە تایبەتەکان. لە ڕووی مامەڵەی ڕۆژانە لە سنوورەکانی شاری ڤاتیکان، دانیشتووان بە پلەی یەکەم دراوی یۆرۆی ئاسایی کە لەلایەن وڵاتانی ئەندامی ناوچەی یۆرۆوە دەرچووە یان ئامرازە ئەلیکترۆنییەکانی وەک کارتی بانکیی/دەبیت بەکاردەهێنن. سەرەڕای ئەوەی کە دانیشتووانێکی کەم پێکهاتووە کە بە شێوەیەکی سەرەکی لە ئەندامانی ڕۆحانییەکان و کارمەندانی پەیوەست بە دامەزراوە ئاینییە جیاوازەکان کە لە دەرەوەی کورسی پیرۆز کاردەکەن، زانیارییە چەندایەتییەکان سەبارەت بە بەکارهێنانی پارەی نەختینەیی بە بەراورد لەگەڵ مامەڵە ئەلیکترۆنییەکان بەهۆی یاساکانی پاراستنی نهێنی کە لەلایەن AIF جێبەجێ دەکرێن، کەمن. بەگشتی، سەرەڕای ئەوەی کە یەکەیەکی سەربەخۆیە و قەبارەی خاکی سنوورداری هەیە کە لەلایەن ڕۆما دەورە دراوە، شاری ڤاتیکان لە نزیکەوە پابەندە بە نۆرمەکانی یەکێتی ئەوروپا سەبارەت بە سیاسەتە ئابوورییەکان لەوانەش پەسەندکردنی بەکارهێنانی یۆرۆ شانبەشانی چوارچێوە ڕێکخراوەییەکان کە لە سەرانسەری وڵاتانی ناوچەی یۆرۆدا جێگیرکراون.

دراوی یاسایی و دراوی فەرمی شاری ڤاتیکان بریتییە لە یۆرۆ (€). نرخی نزیکەی دراوە سەرەکییەکان بۆ یۆرۆ بەم شێوەیەی خوارەوەیە: - دۆلاری ئەمریکی (USD) بەرامبەر بە یۆرۆ (€): لە دەوروبەری 1 USD = 0.85-0.95 EUR - پاوەندی بەریتانی (GBP) بۆ یۆرۆ (€): لە دەوروبەری 1 پاوەند = 1.13-1.20 یۆرۆ - یێنی ژاپۆنی (JPY) بۆ یۆرۆ (€): لە دەوروبەری 1 JPY = 0.0075-0.0085 یۆرۆ - دۆلاری کەنەدی (CAD) بۆ یۆرۆ (€): لە دەوروبەری 1 CAD = 0.65-0.75 EUR تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانەی ئاڵوگۆڕکردن نزیکەیی و ڕەنگە جیاواز بن بەپێی هەڵاوسانی بازاڕ و هۆکارەکانی تر لە هەر کاتێکدا.

شاری ڤاتیکان کە بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی جیهانە، بە درێژایی ساڵ چەندین جەژنی بەرچاو بەڕێوەدەچێت. با هەندێک لەم ئاهەنگە گرنگانە بکۆڵینەوە. 1- جەژنی کریسمس: وەک زۆرێک لە وڵاتانی مەسیحی، شاری ڤاتیکان هەموو ساڵێک لە ٢٥ی کانوونی دووەمدا بە خۆشحاڵییەوە ئاهەنگی جەژنی کریسمس دەگێڕێت. ئاهەنگەکان بە مەراسیمی نیوەشەو لە بازلیکای سانت پیتەر دەست پێدەکات کە خودی پاپا سەرۆکایەتی دەکات. جەماوەرێکی زۆر کۆدەبنەوە بۆ بینینی ئەم خزمەتە ڕێزلێنانە و جوانە. 2- جەژنی ئیستەر: بەهۆی ئەوەی پیرۆزترین کاتە لە ئایینی مەسیحیدا، جەژنی ئیستەر گرنگییەکی بێئەندازەی هەیە بۆ شاری ڤاتیکان. هەفتەی پیرۆزی پێش یەکشەممەی جەژنی ئیستەر بە بۆنە و ئاهەنگی جۆراوجۆری لیتۆرگیی و ڕێوڕەسمی پاپا بەڕێوەدەچێت، لەوانە مەراسیمی یەکشەممەی دارخورما و یادکردنەوەی هەینی پیرۆز لە کۆلۆسیۆم لە ڕۆما. 3. ڕۆژی دەستبەکاربوونی پاپا: کاتێک پاپایەکی نوێ هەڵدەبژێردرێت یان دەستبەکار دەبێت؛ دەبێتە بۆنەیەکی گرنگ بۆ شاری ڤاتیکان و کاسۆلیکەکان لە سەرانسەری جیهاندا. ئەم ڕۆژە بە مەراسیمێکی تایبەت لە گۆڕەپانی سانت پیتەر دەست پێدەکات و دواتر مەراسیمێکی فەرمی دەستبەکاربوونی پاپا لەناو کەنیسە سیستینەکاندا بەڕێوەدەچێت. 4- جەژنی پیرۆزی پەترۆس و پۆڵس: ئەم ڕۆژە جەژنە لە 29ی حوزەیرانی هەموو ساڵێکدا بەڕێوەدەچێت، ڕێز لە هەردوو پاپای پیرۆز دەگیرێت- یەکەم پاپا- و پاوڵی پیرۆز- ئەو نێردراوانەی کە لە ڕێگەی فێرکردن و نووسینەکانیەوە کاریگەری زۆری هەبووە لەسەر بڵاوبوونەوەی ئایینی مەسیحی لە سەرانسەری جیهاندا. 5 . ڕۆژی گرتنەبەری: هەموو ساڵێک لە ١٥ی ئابدا بەڕێوەدەچێت، ڕۆژی وەرگرتن ڕێز لەو باوەڕە دەگرێت کە مەریەمی پاکیزە دوای کۆتایی هاتنی ژیانی زەمینی بە شێوەیەکی جەستەیی بردراوەتە ئاسمان. لەم ڕۆژەدا هەزاران کەس لە گۆڕەپانی سانت پیتەر کۆدەبنەوە بۆ مەراسیمێکی کراوە کە لەلایەن پاپاوە بەڕێوەدەچێت. 6 . ساڵڕۆژی هەڵبژاردنی بەنێدکت شانزەهەم وەک پاپا : لە ١٩ی نیسانی هەموو ساڵێکدا؛ شاری ڤاتیکان یادی بەرزبوونەوەی جۆزێف ڕاتزینگەر وەک پاپا دەکاتەوە- کە ناوی گریمانەکراوی خۆی بەنێدیکت شانزەهەم وەرگرتووە- لە ساڵی ٢٠٠٥ تاوەکو لە کۆتاییدا دەستلەکارکێشانەوەی لە ساڵی ٢٠١٣ بەهۆی هۆکاری تەندروستی. ئەمانە چەند جەژنێکی گرنگن کە لە شاری ڤاتیکان بەڕێوەدەچن کە هەم خەڵکی ناوچەکە و هەم حاجیانی لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن. ئەم ڕووداوانە چ بە هۆکاری ئایینی یان کولتووری، تایبەتمەندی و گرنگی ڕۆحی بچووکترین دەوڵەت لە جیهاندا زیاد دەکەن.

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، شار-دەوڵەتێکی سەربەخۆیە کە لە ناوچەی ڕۆمای ئیتاڵیادا کۆکراوەتەوە. شاری ڤاتیکان وەک بارەگای ڕۆحی و کارگێڕی کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی، ئابوورییەکی نەریتی نییە و بەشداری چالاکیی بازرگانی بەرفراوانی نییە. شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی یەکێکە لە بچووکترین و کەمترین ژمارەی دانیشتووانی جیهان، بە پلەی یەکەم پشت بە بەخشین و داهاتی گەشتیاری دەبەستێت بۆ بەردەوامبوونی کارەکانی. سەرچاوەی سەرەکی داهاتی شاری ڤاتیکان بریتییە لە کرێی وەرگرتن کە لە سەردانکەران وەردەگیرێت کە شوێنە گرنگەکانی وەک بازلیکای سانت پیتەر و مۆزەخانەکانی ڤاتیکان دەگەڕێن، لەنێویاندا کۆمەڵە هونەرییە بەناوبانگەکانیان. بەپێی خەمڵاندنەکان ساڵانە ملیۆنان گەشتیار سەردانی ئەم شوێنە ئایینییە دەکەن، ئەمەش بەشدارییەکی بەرچاو لە سەرچاوە داراییەکانیدا دەکات. جگە لە داهاتی گەشتیاری، چالاکیی بازرگانی سنووردار لە ناو شاری ڤاتیکاندا هەیە. کورسی پیرۆز چەند دوکانێکی بچووک بەڕێوەدەبات کە شوێنەوارە ئاینییەکانی وەک مەدالیا، تەسبیح، کتێبی پەیوەست بە ڕۆحانیەت یان مێژووی پاپا دەفرۆشن کە بە شێوەیەکی سەرەکی خزمەت بەو گەشتیارانە دەکەن کە بەدوای یادگاریدا دەگەڕێن. بەو پێیەی ئەو خاکە لە لایەن ئیتالیا دەورە دراوە و لە ڕووی جوگرافی و ئابوورییەوە کاریگەرییەکی زۆری لەسەرە بەهۆی نزیکیی لە ڕۆمەوە؛ بەم شێوەیە پەیوەندییە بازرگانییە دوولایەنە سەربەخۆکان لەگەڵ وڵاتانی دیکە بە قەبارەیەکی بەرچاو ناپارێزێت. هەرچەندە ئامارە فەرمییەکان سەبارەت بە هاوردەکردن یان هەناردەکردنی تایبەت بە شاری ڤاتیکان بەهۆی پێگەی ناوازەی وەک یەکەیەکی نابازرگانی کە لەلایەن کورسی پیرۆزەوە بەڕێوەدەبرێت، بە ئاسانی بەردەست نین؛ هەندێک ڕاپۆرت باس لەوە دەکەن کە ڕەنگە ناوبەناو دیاری یان شتومەکی بەخشراو لە نەتەوە جیاوازەکانی جیهان وەربگرێت وەک مۆر بۆ خزمەتگوزاری پۆستە یان شوێنەوارە کولتوورییەکان بۆ پێشانگای مۆزەخانەکان. بە کورتی، لە کاتێکدا شاری ڤاتیکان پێکهاتەیەکی ئابووری بەرفراوانی نییە کە لەسەر بنەمای بازرگانی دامەزراوە وەک زۆرێک لە گەلان؛ بە شێوەیەکی سەرەکی پشت بە بەخشینەکانی باوەڕداران دەبەستێت لە سەرانسەری جیهان شانبەشانی ئەو داهاتەی کە لە ڕێگەی چالاکییەکانی پەیوەست بە گەشتیارییەوە بۆ بژێوی ژیان بەدەست دێت.

ڤاتیکان سیتی وەک بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆ لە جیهاندا، ڕەنگە یەکسەر وەک یاریزانێکی پۆتانسێل لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا نەیەتە بەرچاو. بەڵام پێگە و سەرچاوە ناوازەکەی دەیکاتە کەیسێکی سەرنجڕاکێش کاتێک توانای گەشەپێدانی بازاڕ لەبەرچاو دەگیرێت. یەکەم: شاری ڤاتیکان خاوەنی گرنگییەکی کولتووری و مێژوویی بێئەندازە. شارەکە شوێنی چەندین شوێنی ئایکۆنی وەک بازلیکای سانت پیتەر و کەنیسە سیستینە، ساڵانە ملیۆنان گەشتیار بۆ خۆیان ڕادەکێشن. ئەم لێشاوەی سەردانکەران دەرفەتێک بۆ شاری ڤاتیکان دەڕەخسێنێت بۆ پەرەپێدانی پیشەسازییەکی گەشتیاریی گەشەسەندوو، کە توانای گەشەکردنی لە بوارەکانی وەک خزمەتگوزاری میوانداری، فرۆشتنی یادگاری و گەشتە ڕێنماییکراوەکاندا هەیە. سەرەڕای ئەوەش، شاری ڤاتیکان ناوەندی ڕۆحی ئایینی کاسۆلیکییە لە سەرانسەری جیهاندا. ئەم پەیوەندییە ئایینییە بنەمایەکی بەهێز بۆ پەرەپێدانی هاوبەشی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی دیکە یان ناوچەکانی دیکە کە زۆرینەیان کاسۆلیکن و بەدوای شوێنەوارە ئایینییەکان یان بەرهەمەکانی پەیوەست بە پەرستشەوە دەگەڕێن، دابین دەکات. هەروەها بوار هەیە بۆ هاوکاری لەگەڵ دامەزراوە پەروەردەییە کاسۆلیکییەکان یان ڕێکخراوە ئاینییەکان لە سەرانسەری جیهان. جگە لەوەش شاری ڤاتیکان لە مێژوودا ڕۆڵی لە خێرخوازی جیهانی و دەستپێشخەرییە خێرخوازییەکان لە ڕێگەی ڕێکخراوەکانی وەک کاریتاس ئینتەرناشناڵیسەوە بینیوە. بنیاتنانی ئەم میراتەی کاری مرۆیی دەتوانێت ڕێگاکان بۆ گەشەپێدان لەناو کەرتەکانی وەک دابەشکردنی کاڵای قازانج نەویست لەسەر ئاستی نێودەوڵەتی بخاتەڕوو. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەهۆی بچووکی قەبارە و سنوورداربوونی ژمارەی دانیشتووانەکەی (نزیکەی ٨٠٠ دانیشتوو)، بازاڕی ناوخۆیی شاری ڤاتیکان لە بنەڕەتدا بچووکە. بەم پێیە، هەر گەشەیەکی ئابووری بەرچاو پێدەچێت زۆر پشت بە بازاڕەکانی دەرەوە و هاوبەشی لەگەڵ وڵاتانی دراوسێ لە ناو ئیتاڵیادا ببەستێت. لە کۆتاییدا، شاری ڤاتیکان توانای بەکارنەهێنراوی لەناو پیشەسازی گەشتیارییەکەیدا هەیە بەهۆی شوێنە مێژووییەکانی و گرنگییە ئاینییەکانی. هەوڵەکانی پێشتر لە بواری خێرخوازیدا هەروەها بوار بۆ فراوانکردن دەڕەخسێنن. میراتی کولتووری، و بەهاکانی باوەڕ هاوبەش دەتوانرێت بە شێوەیەکی کاریگەر بەکاربهێنرێت. ئەم تێکەڵە ناوازەیە دەرفەتەکان پێشکەش دەکات کە دەتوانێت بەشداری بکات لە گەشەپێدانی ئابووری بەردەوام بە تێپەڕبوونی کات.

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمەکان دەکرێت بۆ هەناردەکردن لە شاری ڤاتیکان، پێویستە چەند ڕەچاوکردنی سەرەکی لەبەرچاو بگیرێن. یەکەم: شاری ڤاتیکان دەوڵەتێکی بچووکی سەروەرە و دەکەوێتە ناو شاری ڕۆما لە ئیتاڵیا. بارەگای ڕۆحی و ئیداری کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکە و ساڵانە ملیۆنان گەشتیار بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. بە لەبەرچاوگرتنی پێگەی ناوازەی وەک شوێنێکی ئایینی، هەندێک پۆلی بەرهەم هەن کە پێدەچێت خواستێکی بەهێزیان هەبێت لە بازاڕی بازرگانی دەرەکی شاری ڤاتیکان. شتومەکی یادگاری وەکو شوێنەوارە ئاینییەکان لەوانە تەسبیح، خاچ و پەیکەر کە پیرۆزەکان یان کارەکتەری کتێبی پیرۆز نیشان دەدەن، هەڵبژاردەیەکی بەناوبانگن لەنێو ئەو گەشتیارانەی کە هەوڵدەدەن یادگارییەکانی سەردانەکەیان بهێننەوە. شانبەشانی شوێنەوارە ئایینییەکان، بەرهەمە ئاینییەکانی دیکە کە پێشوازییەکی باشیان لێدەکرێت بریتین لە کاڵا بازرگانییە تەوەرەی ڤاتیکان وەک دراوی یادەوەری، مۆر، پۆستکارت و کتێب سەبارەت بە مێژوو و کارە هونەریەکان کە لەناو دەوڵەتی شارەکەدا دۆزراونەتەوە. ئەمانە وەک بیرهێنانەوەی بەرجەستە بۆ ئەزموونی سەردانکەرێک لەم شوێنە پیرۆزەدا کاردەکەن. هەروەها لەم ساڵانەی دواییدا، گرنگیدان بە بەرهەمە بەردەوامەکان یان دۆستەکانی ژینگە لە سەرانسەری جیهاندا زیادی کردووە. بەو پێیەی گرنگیدانی پاپا فرانسیس لەسەر پرسە ژینگەییەکان و بەردەوامیی لە نامە ئینسایکلیکییەکەی "لاوداتۆ سی"دا ڕەنگدەداتەوە، ژیرانە دەبێت کە شتومەکی ژینگەدۆست بخرێتە نێو هەڵبژاردنی هەناردەکردنەوە بۆ ئەوەی سەرنجی بەکارهێنەرانی هۆشیار ڕابکێشێت کە نیگەرانن لەم بابەتانە. جگە لەوەش، بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی کە زۆرێک لە سەردانکەران لە ناوچە جیاوازەکانی جیهانەوە دێن و پاشخان و ئارەزووی کولتووری جۆراوجۆریان هەیە؛ پێشکەشکردنی جۆرەها کاڵای نێودەوڵەتی وەکو کارە دەستییەکان کە نوێنەرایەتی وڵاتانی جیاواز دەکەن یان یادگاری تایبەت بە ناوچەیی دەتوانێت بنکەی کڕیارەکانت فراوانتر بکات. بۆ هەڵبژاردنی کاریگەرانەی کاڵای بازاڕ بۆ هەناردەکردن لە شاری ڤاتیکان، زۆر گرنگە کە بەردەوام بین لەگەڵ ڕەوتەکانی ئێستا بە ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی بەردەوامی بازاڕ لەسەر ئارەزووەکانی گەشتیاران لەناو ئەم بەشە بازاڕە تایبەتەدا تۆ لە پێشەوە دەمێنیتەوە لە جێبەجێکردنی داواکارییەکانی سەردانکەران لە هەمان کاتدا قازانجەکەت دەپارێزیت. هاوکاری لەگەڵ فرۆشیارە ناوخۆییەکان، کۆکردنەوەی زانیاری لە ڕێگەی ڕاپرسییەکانی کڕیاران یان چاودێریکردنی کارلێکە کەسییەکان دەتوانێت تێڕوانینێکی بەنرخ پێشکەش بکات بۆ ئەوەی سەردانکەران بەدوای چ جۆرە بەرهەمێکدا دەگەڕێن. بەگشتی، هەڵبژاردنی کاڵای بازاڕ بۆ هەناردەکردن لە شاری ڤاتیکان دەبێت بە پلەی یەکەم لەسەر شوێنەوارە ئاینییەکان، کاڵا بازرگانییە تەوەرەی ڤاتیکان، بەرهەمە بەردەوام و دۆستەکانی ژینگە، و شتومەکی دەستی هەمەچەشنی کولتووری بێت. بە تێگەیشتن لە ئارەزووەکانی گەشتیاران و پەیڕەوکردنی نوێترین ڕەوتەکان،دەتوانرێت کۆمەڵێک بەرهەم دروست بکرێت کە سەرنج و سەرنجی بازاڕی ئامانج دروست بکات.

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، شار-دەوڵەتێکی ناوازە و سەربەخۆیە و دەکەوێتە ناو شاری ڕۆما لە ئیتاڵیا. سەرەڕای قەبارە بچووکەکەی، شاری ڤاتیکان گرنگییەکی ئایینی و مێژوویی بێئەندازەی هەیە، چونکە وەک ناوەندی ڕۆحی ئایینی کاسۆلیکی و شوێنی نیشتەجێبوونی پاپا کاردەکات. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی شاری ڤاتیکان و دانیشتووانەکەی، پەرۆشی ڕەگداکوتاویان بۆ ئایینی کاسۆلیکییە. زۆرینەی ئەو کەسانەی لە شاری ڤاتیکان دەژین ئەندامی ڕۆحانییەکانن یان پۆستی گرنگیان لە بەڕێوەبردنی کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکیدا هەیە. بەم پێیەش ئیمانیان لە سەرووی هەموو شتێکەوە لە پێشینە دادەنێن و چالاکانە بەشداری لە مەراسیم و بۆنە ئاینییەکان دەکەن. بەهۆی پێگەی وەک شوێنێکی پیرۆز بۆ کاسۆلیکەکان لە سەرانسەری جیهاندا، هەندێک تابۆ یان قەدەغەکردن هەیە کە پێویستە سەردانکەران لەکاتی سەردانیکردنی شاری ڤاتیکاندا ڕەچاوی بکەن. یەکەم: زۆر گرنگە جل و بەرگی گونجاو لەبەر بکەیت لەکاتی چوونە ناو بینا ئاینییەکانی وەک بازلیکای سانت پیتەر یان بەشداریکردن لە ڕێوڕەسمە ئاینییەکان لە گۆڕەپانی سانت پیتەر. حەیا لە جل و بەرگدا لە پێش هەموو شتێکەوەیە؛ پێویستە ژن و پیاو خۆیان لە پۆشینی جل و بەرگی ئاشکراکەر وەک تەنووری کورت یان سەرپۆشی بێ قۆڵ بەدوور بگرن. سەرەڕای ئەوەش، سەردانکەران پێویستە ئاگاداربن کە هیچ چالاکییە ئاینییە بەردەوامەکان یان ڕێوڕەسمێک تێک نەدەن لەکاتێکدا لەناو ئەم شوێنە پیرۆزانەدان. زۆر گرنگە کەشێکی ڕێزگرتن لە ڕێگەی قسەکردنی نەرم و دوورکەوتنەوە لە گفتوگۆی دەنگ بەرز یان ڕەفتاری تێکدەرانە. جگە لەوەش، تابۆیەکی گرنگی دیکەی ناو شاری ڤاتیکان پەیوەندی بە سنووردارکردنی وێنەگرتنەوە هەیە لە هەندێک ناوچەی وەک مۆزەخانە یان کەنیسەدا کە ڕەنگە وێنەگرتن قەدەغە بکرێت بەهۆی نیگەرانییەکانی پاراستن بۆ کارە هونەرییە ناسکەکان و شوێنەوارەکان. لە کۆتاییدا، لە کاتی کارلێککردن لەگەڵ خەڵکی ناوچەکە کە لە دامەزراوە جیاوازەکانی ناو شاری ڤاتیکان کاردەکەن وەک کارمەندانی ئاسایش یان بەرپرسانی بەشە جیاوازەکان وەک پەیوەندییەکان یان پەیوەندییە دیپلۆماسییەکان هەمیشە دەبێت ئیحترامی بپارێزرێت لەکاتی گفتوگۆکردن لەسەر بابەتەکانی پەیوەست بە مێژووی سیاسەتی ئایین و هتد لە کۆتاییدا.، سەردانی شاری ڤاتیکان دەرفەتێک دەڕەخسێنێت بۆ شایەتحاڵی شوێنێک کە لە ڕۆحانییەتی مێژوودا نوقم بووە بەڵام پێویستی بە ڕێزگرتن لە تابوەکانی نەریتەکان هەیە کە یارمەتیدەرن بۆ پاراستنی پیرۆزی کولتوورییەکەی

شاری ڤاتیکان وڵاتێکی ناوازەیە کە بە گرنگی ئایینی ناسراوە وەک بارەگای کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی. سەرەڕای ئەوەی دەوڵەتێکی سەربەخۆیە، بەڵام بەهۆی قەبارە بچووکەکەی و بە پلەی یەکەم ئەرکی ڕێوڕەسمی، سیستەمێکی گومرگی و کۆچبەری تاڕادەیەک ئارام و ئارامە. شاری ڤاتیکان کۆنترۆڵی سنووری فەرمی و خاڵی گومرگی نییە، بەو پێیەی بەپێی ڕێککەوتنی شنگن کاردەکات. ئەمەش بەو مانایەیە کە هیچ پشکنینی ڕۆتینی پاسپۆرت لە کاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە شاری ڤاتیکان لە ئیتاڵیا کە وڵاتەکەی بە تەواوی لە چوارچێوەی ڕۆمادا دەورە داوە، ناکرێت. سەردانکەران دەتوانن بە ئازادی لە نێوان شاری ڤاتیکان و ئیتاڵیادا هاتوچۆ بکەن بەبێ ئەوەی هیچ فۆرماڵیزمێکیان بەسەردا بێت. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە شاری ڤاتیکان پرۆتۆکۆڵی ئەمنی تایبەتی خۆی هەیە بۆ دڵنیابوون لە سەلامەتی دانیشتووان و سەردانکەران بە هەمان شێوە. پاسەوانی سویسرا وەک هێزی ئەمنی سەرەکی کاردەکات کە بەرپرسیارە لە پاراستنی پاپا و پاراستنی ڕێکوپێکی لەناو شاری ڤاتیکان. دەوریەی بەردەوام لە سەرتاسەری ناوچەکە ئەنجام دەدەن. گەشتیاران لە کاتی سەردانی شاری ڤاتیکان، پێویستە هەندێک هەستیاری کولتووری و ئایینی لەبەرچاو بگرن. جل و بەرگی بێگەرد پێویستە لەکاتی سەردانیکردنی شوێنە پیرۆزەکانی وەک بازیلیکای سانت پەترۆس یان بەشداریکردن لە بۆنە پاپاکان، چاوەڕوان دەکرێت هەردوو ژن و پیاو شانیان داپۆشن و جلوبەرگێک لەبەر بکەن کە ئەژنۆکانیان داپۆشێت. بەگشتی فۆتۆگرافی لە زۆربەی ناوچەکانی شاری ڤاتیکان ڕێگەپێدراوە بەڵام لەوانەیە لە شوێنە تایبەتەکاندا سنووردار بکرێت وەک لە ناو کڵێساکان یان لە کاتی ئامادەبووانی پاپادا. باشتر وایە ڕێز لە هەر هێمایەک بگیرێت کە ئاماژە بە سنووردارکردنی وێنەگرتن یان تۆمارکردنی ڤیدیۆ بکات. هەروەها سەردانکەران دەبێ ئاگاداربن کە لە کاتی ڕێوڕەسمە ئاینییەکان یان خزمەتگوزارییەکان کە لە ناو شوێنی شاری ڤاتیکان ئەنجام دەدرێن، پشێوی دروست نەکەن، لەبەر ڕێزگرتن لەو کەسانەی کە بەشداری ئەم بۆنانە دەکەن. بە کورتی، لە کاتێکدا هیچ ڕێکارێکی گومرگی توند لە سنووری شاری ڤاتیکان بەهۆی قەبارە سنووردارەکەی و یەکگرتنی نزیک لەگەڵ ئیتالیا بەپێی بنەماکانی ڕێککەوتنی شنگن لە شوێنی خۆیدا نییە، بەڵام سەردانکەران هێشتا دەبێ پابەندبن بە کۆدی جل و بەرگی ناوخۆیی و نۆرمەکانی کولتووری پەیوەست بەم شوێنە ئایینییە ئایکۆنییە.

شاری ڤاتیکان وەک بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی جیهان، سیاسەتی باجی ناوازەی خۆی هەیە. لە ڕووی باجی هاوردەکردنەوە، شاری ڤاتیکان کۆمەڵێک ڕێسای دیاریکراو پەیڕەو دەکات. کاڵا هاوردەکراوەکان بۆ شاری ڤاتیکان باجی گومرگی و باجی بەهای زیادکراو (VAT)یان لەسەرە. باجی گومرگی بۆ بەرهەمە جیاوازەکان بەپێی پۆلەکانیان جیاوازە. بەگشتی، خۆراکە سەرەتاییەکان، ئامێرە پزیشکییەکان و کتێبەکان چێژ لە باجی کەمتر یان تەنانەت سفر وەردەگرن. بەڵام ڕەنگە شتە لوکسەکانی وەک زێڕینگەریی و ئەلیکترۆنیات باجی هاوردەکردنی زیاتریان لەگەڵدا بێت. جگە لە باجی گومرگی، بەرهەمە هاوردەکراوەکانیش باجی زیادەیان لەسەرە. لە ئێستادا ڕێژەی ستانداردی VAT لە شاری ڤاتیکان 10% یە. ئەمەش بەو مانایەیە کە هەموو ئەو کاڵایانە کە دەهێنرێنە وڵاتەوە، 10%ی زیادە لەسەر نرخی کڕینیان لێ وەردەگیرێت. بەڵام گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە شاری ڤاتیکان ئەندامی یەکێتی ئەوروپا (یەکێتی ئەوروپا) یان هیچ بلۆکێکی ئابووری دیکە نییە؛ بۆیە مەرج نییە ڕێسا باوەکانی گومرگی دەرەکی پەیڕەو بکات کە لەلایەن ئەو جۆرە ڕێکخراوانە دانراون. وەک دەوڵەتێکی سەربەخۆ کە دانیشتووانێکی کەمی هەیە و چالاکییە ئابوورییە سنووردارەکان بە پلەی یەکەم لە دەوری گەشتیاری و چالاکییە ئایینییەکان سەنتەری بوون، ڕەنگە سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردنی لەگەڵ گەلانی گەورەتر جیاواز بن. جگە لەوەش، بەهۆی بچووکی قەبارە و کەمی سەرچاوە سنووردارەکانی لەناو خاکەکەیدا بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان یان بەرهەمهێنان لە زۆربەی کەرتەکاندا - جگە لە بڵاوکردنەوەی دەقی ئایینی یان مۆر - شاری ڤاتیکان زۆر پشت بە هاوردەکردن دەبەستێت بۆ کاڵای بەکاربەر. لە ئەنجامدا، هێشتنەوەی بازرگانی بە کراوەیی بە وەرگرتنی باجی هاوردەکردنی گونجاو و شەفاف هێشتا گرنگە بۆ پاراستنی ئەو پێداویستیانەی کە پێویستن لەلایەن دانیشتووان و هەروەها گەشتیارانی سەردانی کورسی پیرۆز. بەگشتی، شاری ڤاتیکان باجی هاوردەکردن جێبەجێ دەکات لەوانەش باجی گومرگی کە بەپێی جۆرەکانی بەرهەم پۆلێنکراون شانبەشانی باجی بەهای زیادکراو بە ڕێژەیەکی ستانداردی 10%. ڕێزگرتن لە ڕێککەوتنە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان لە کاتێکدا ئامانجی ئاسانکارییە لە زنجیرەکانی دابینکردندا، وەک ڕەچاوکردنی سەرەکی لە پشت ئەم سیاسەتانەدا دەمێنێتەوە لەناو ئەم شارە بچووکە سەروەرە-دەوڵەتەدا

شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆیە لە جیهاندا، پیشەسازییەکی بەرچاوی هەناردەکردنی نییە. ئابووری شاری ڤاتیکان بە پلەی یەکەم پشت بە گەشتیاری و بەخشین و فرۆشتنی بڵاوکراوە و یادگارییەکان دەبەستێت. لە ئەنجامدا شاری ڤاتیکان هیچ باجێکی تایبەتی هەناردەکردن یان باجی گومرگی بەسەر مەودای سنوورداری کاڵاکانیدا ناسەپێنێت. بەڵام شایانی باسە کە کورسی پیرۆز پابەندە بە هەندێک سیاسەت و ڕێککەوتنی بازرگانی نێودەوڵەتی کە ڕەنگە کاریگەری ناڕاستەوخۆ لەسەر هەناردەکردنیان هەبێت. لە کاتی هەناردەکردن لە شاری ڤاتیکانەوە بۆ وڵاتان یان ناوچەکانی تر، بەگشتی پێویستە بازرگانەکان یاسا و ڕێساکانی باج جێبەجێ بکەن کە لەلایەن ئەو شوێنانەی خۆیانەوە دانراون. لەوانەیە ئەمانە بریتی بن لە باجی هاوردەکردن، باجی بەهای زیادکراو (VAT)، باجی گومرگی یان هەر پارەیەکی تری پەیوەندیدار کە لەلایەن وڵاتی هاوردەکارەوە وەرگیراوە. سەرەڕای ئەوەش، وەک وڵاتێکی ئەندامی یەکێتی ئەوروپا بۆ مەبەستی گومرگی بەهۆی نزیکیی لە ئیتاڵیا، ڕەنگە هەندێک کاڵا کە لە شاری ڤاتیکانەوە سەرچاوە دەگرن، ببنە ژێر سیاسەتی بازرگانی یەکێتی ئەوروپا ئەگەر بە بەشێک لە هەناردەکردنی نیشتمانی ئیتاڵیا هەژمار بکرێن. زۆر گرنگە هەناردەکارانی شاری ڤاتیکان ئاگاداری یاساکانی بازرگانی نێودەوڵەتی بن و ڕاوێژ لەگەڵ دەسەڵاتدارانی گومرگی بکەن لە هەردوو وڵاتی خۆیان و بازاڕەکانی مەبەست بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بە مەرجە پەیوەندیدارەکانی باجدان لەکاتی هەناردەکردنی کاڵاکان. جگە لەوەش، بە لەبەرچاوگرتنی سنوورداربوونی چالاکییەکانی هەناردەکردن کە لە خودی شاری ڤاتیکانەوە سەرچاوە دەگرن، دڵنیای دەدات لەوەی کە گەشتکردن بەم ڕێسایانە تاڕادەیەک ئاسان دەمێنێتەوە.

شاری ڤاتیکان وەک بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆ لە جیهاندا، بەشداری چالاکییە بەرچاوەکانی هەناردەکردن ناکات. سەرەڕای چالاکییە ئابوورییە سنووردارەکانی و کەمی ژمارەی دانیشتووانی، شاری ڤاتیکان خاوەنی پێگەیەکی ناوازەیە کە ڕێگەی پێدەدات بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی دیکەدا بکات. لە کاتێکدا هیچ مەرجێکی دیاریکراوی بڕوانامەی هەناردەکردن بۆ ئەو کاڵایانە نییە کە لە شاری ڤاتیکان بەجێدەهێڵن، گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەر کاڵایەک کە لەلایەن کورسی پیرۆزەوە (دەستەی بەڕێوەبەری شاری ڤاتیکان) بازرگانی پێوەدەکرێت، دەبێت پابەند بێت بە ستاندارد و ڕێسا بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان. ئامانجی کورسی پیرۆز پاراستنی پەیوەندییەکی باش لەگەڵ زۆرێک لە وڵاتان و ڕێزگرتن لە ڕێسا بازرگانییە دامەزراوەکان لە کاتی بەشداریکردن لە مامەڵە نێودەوڵەتییەکان. لە هەندێک حاڵەتدا ڕەنگە هەندێک بەرهەمی تەوەرەی ئایینی لە شاری ڤاتیکانەوە هەناردە بکرێن. ئەم شتانە بریتین لە شوێنەوارە ئاینییەکان، کتێبی تایبەت بە ئیلاهیات یان پاپایەت، کارە هونەریەکانی وەک پەیکەر یان تابلۆی وێناکردنی کەسایەتییە ئاینییەکان، هەروەها دراوی یادەوەری یان مەدالیای بەرهەمهێنانی نەعنای ڤاتیکان. بەڵام زۆر گرنگە بۆ هەناردەکارانی ئەم بەرهەمانە دڵنیابن لە پابەندبوون بە ڕێسا گومرگییە کارپێکراوەکان و یاساکانی مافی خاوەندارێتی فیکری وڵاتانی هاوردەکار. بۆ هەر هەناردەکردنێکی تایبەت لە شاری ڤاتیکانەوە یان ڕێنمایی سەبارەت بە بڕوانامەی پێویست بۆ بەرهەمە تایبەتەکان کە بۆ بازاڕەکانی دەرەوەی وڵات، ئامۆژگاری هەناردەکاران دەکرێن کە ڕاوێژ بە دەسەڵاتە یاساییە گونجاوەکان بکەن لە ناوخۆی وڵاتەکەی خۆیان و هەروەها پەیوەندی لەگەڵ بەرپرسانی گومرگی پەیوەندیدار لە وڵاتانی هاوردەکاردا بکەن. بە لەبەرچاوگرتنی پێگەی ناوازەی وەک دەوڵەتێکی شار کە بە تەواوی لەلایەن ئایینەوە بەڕێوەدەبرێت نەک دامەزراوەیەکی حکومی عەلمانی کە کاروباری بازرگانی بەڕێوەدەبات بە پلەی یەکەم لە دەوری بابەتە ڕۆحییەکان دەسوڕێتەوە نەک بازرگانی.

ڕەنگە شاری ڤاتیکان کە بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی جیهانە، تۆڕێکی لۆجستی و گواستنەوەی بەرچاوی نەبێت بە بەراورد لەگەڵ وڵاتانی گەورەتر. بەڵام هێشتا چەند بژاردەیەکی پێشنیارکراوی هەیە بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ لۆجستی لەم شار-دەوڵەتە ناوازەیەدا. 1. خزمەتگوزاری پۆستە: خزمەتگوزاری پۆستەی شاری ڤاتیکان بە کارایی و متمانەپێکراوی ناسراوە. ئەوان خزمەتگوزاری گواستنەوەی نێودەوڵەتی پێشکەش دەکەن لە ڕێگەی هاوبەشی خۆیان لەگەڵ کۆمپانیا گەورەکانی گەیاندنی وەک DHL و UPS. ئەم خزمەتگوزاریانە دەتوانن بە شێوەیەکی کارا مامەڵە لەگەڵ هەردوو باری هاتوو و دەرچوودا بکەن. 2. خزمەتگوزاری گەیاندن: وەک لە سەرەوە ئاماژەمان پێدا کۆمپانیا گەورەکانی گەیاندن وەک DHL و UPS لەناو شاری ڤاتیکان کاردەکەن. ئەوان خزمەتگوزاری گەیاندنی خێرا بۆ ئەو پاکێجانە پێشکەش دەکەن کە لە ئاستی نێودەوڵەتی یان لەناو خودی شار-دەوڵەتدا دەنێردرێت. شارەزایی ئەوان لە مامەڵەکردن لەگەڵ ڕێساکانی گومرگیدا، گەیاندنی کاڵاکان بە شێوەیەکی ڕێکوپێک مسۆگەر دەکات. 3- گواستنەوەی ناوخۆیی: بەهۆی بچووکی قەبارەکەیەوە، شاری ڤاتیکان بژاردەی گواستنەوەی سنووردار لە سنوورەکانیدا هەیە. زۆربەی بازرگانییەکان پشت بە کوریەر یان ڤانەکانی ناوخۆیی دەبەستن بۆ گواستنەوەی کاڵا لە نێوان شوێنە جیاوازەکانی شار-دەوڵەتدا. 4. باری ئاسمانی: بۆ باری گەورەتر کە پێویستیان بە گواستنەوەی ئاسمانی هەیە، دەتوانرێت فڕۆکەخانەکانی نزیک وەک فڕۆکەخانەی لیۆناردۆ داڤینچی-فیومیچینۆ لە ڕۆما وەک ناوەندێکی لۆجستیکی بەدیل بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ باری هاتوو یان دەرەوە بەکاربهێنرێت. 5- هاوکاری لەگەڵ ئیتاڵیا: بە لەبەرچاوگرتنی نزیکی لە ڕۆما، ڕەنگە زۆرێک لە کارە لۆجستییەکانی شاری ڤاتیکان پشت بە ژێرخانی ئیتاڵیا ببەستن بۆ هەندێک لایەنی وەک دامەزراوەی کۆگاکردن یان خزمەتگوزارییەکانی بارهەڵگر بەهۆی نزیکی و شارەزاییان لەم بوارانەدا. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە تواناکانی لۆجستیکی شاری ڤاتیکان ڕەنگە بە پلەی یەکەم خزمەت بە پێداویستییەکانی بەڕێوەبردنی ئۆپەراسیۆنە ناوخۆییەکانی پەیوەست بە ڕێوڕەسمە ئاینییەکان و مۆزەخانەکان و ئەرکە کارگێڕییەکان بکات نەک ئەوانەی کە سروشتی بازرگانییان هەیە بەهۆی پێگەی ناوازەی وەک دەوڵەتێکی شار کە بە پلەی یەکەم سەرنجی لەسەر چالاکییە ئاینییەکان بووە . بە گشتی، لە کاتێکدا توانا لۆجستییەکانی شاری ڤاتیکان ڕەنگە سنووردار بن بە بەراورد بە گەلانی دیکە بەهۆی قەبارە بچووکەکەی و فۆکۆسی تایبەتی کارکردنی؛ هێشتا توانای بەکارهێنانی ئامرازی جۆراوجۆری هەیە وەک هاوبەشی خزمەتگوزاری پۆستە لەگەڵ کۆمپانیا بەناوبانگەکانی گەیاندن (DHL & UPS)، هاوکاری لەگەڵ ژێرخانی لۆجستی ئیتاڵیا شانبەشانی بەکارهێنانی فڕۆکەخانەکانی نزیک وەک فڕۆکەخانەی لیۆناردۆ داڤینچی-فیومیچینۆ لە ڕۆما بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ باری ئاسمانی، و پشتبەستن بە بژاردەی گواستنەوەی ناوخۆیی بۆ جوڵە ناوخۆییەکان.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی جیهانییە کە لە ئاستی نێودەوڵەتیدا دانپێدانراوە. بەهۆی پێگەی ناوازەی وەک بارەگای ڕۆحی و کارگێڕی کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی، ڕەنگە لە ڕووی سەرچاوەی نێودەوڵەتی و پێشانگای بازرگانییەوە ئامادەیییەکی بەرچاوی نەبێت. بەڵام هێشتا هەندێک کەناڵی گرنگ بۆ دابینکردنی نێودەوڵەتی و چەند ڕووداوێکی دیار هەیە کە لە ناو شاری ڤاتیکان یان لە نزیکەوە ڕوودەدەن. خزمەتگوزاری دیپلۆماسی کورسی پیرۆز ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت لە دامەزراندنی پەیوەندی لەگەڵ دابینکەرانی نێودەوڵەتی بۆ کاڵا و خزمەتگوزارییە جۆراوجۆرەکان کە ڤاتیکان پێویستیانە. ئەم خزمەتگوزارییە وەک کەناڵێکی فەرمی کاردەکات بۆ وەرگرتنی بەرهەم لە سەرانسەری جیهان. سەرەڕای ئەوەش، بەو پێیەی شاری ڤاتیکان بە ئیتاڵیا دەورە دراوە، هەروەها سوودمەندە لەوەی کە بەشێکە لە تۆڕە بازرگانییەکانی ئیتاڵیا. جگە لەوەش، بە لەبەرچاوگرتنی گرنگییە ئایینییەکەی و ساڵانە سەردانیکەری زۆر، دەرفەت هەیە بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان بۆ ئەوەی خزمەت بەو گەشتیارانە بکەن کە سەردانی شاری ڤاتیکان دەکەن. ئەم بازرگانیانە بریتین لە دوکانی یادگاری فرۆشتنی شوێنەوارە ئایینییەکان، کتێبی تایبەت بە ئیلاهیات و ڕۆحانیەت، کەلوپەلی جلوبەرگ وەک کاسۆک یان جلوبەرگی ڕۆحانیی و کەلوپەلی ئایینی دیکە. لە ڕووی ئەو پێشانگایە بازرگانیانەی کە لە ناو شاری ڤاتیکان یان لە نزیکەوە بەڕێوەدەچن کە دەتوانن پەیوەندییان بە تەداروکاتە نێودەوڵەتییەکانەوە هەبێت: 1. کۆبوونەوەی جیهانی خێزانەکان: هەر سێ ساڵ جارێک لەلایەن کەنیسەی کاسۆلیکییەوە بە سەرپەرشتی خودی پاپا فرانسیس ڕێکدەخرێت؛ ئەم چالاکییە هەزاران ئامادەبوو لە وڵاتە جیاوازەکانی جیهانەوە بۆ خۆی ڕادەکێشێت. لە کاتێکدا کە بە پلەی یەکەم سەرنجی لەسەر چالاکییە خێزانییەکان بوو وەک کۆنفرانسی و وۆرک شۆپەکانی پەیوەست بە بەها مەسیحییەکان و باشترکردنی ژیانی خێزان نەک مامەڵە بازرگانییەکان بە خۆیان؛ دەرفەتێک بۆ تۆڕکردن لەگەڵ تاکەکانی پەیوەست بە کەرتە جیاوازەکانەوە دەڕەخسێنێت. 2.بازاڕی کریسمس لە ڤاتیکان: ساڵانە لە دەرەوەی گۆڕەپانی سانت پیتەر لە وەرزی هاتنی جەژندا بەڕێوەدەچێت؛ ئەم بازاڕە کۆمەڵێک دیاری وەرزی پێشکەش دەکات لەوانە کاری دەستی کە لەلایەن خەڵکی ناوچەکەوە دروستکراون وەک کارە هونەریەکان کە وێنەی ڕۆمانی کاسۆلیکی نیشان دەدەن یان دیمەنی لەدایکبوون کە لە کەرەستەی جیاواز دروستکراون. 3.سەنتەری پێشانگە لە فیێرا دی ڕۆما: لە کاتێکدا ڕاستەوخۆ لە ناو شاری ڤاتیکان نییە بەڵام لە نزیکەوە لە خودی ڕۆما هەڵکەوتووە؛ فیێرا دی ڕۆما بە درێژایی ساڵ میوانداری چەندین پێشانگای بازرگانی نیشتمانی و نێودەوڵەتی بەرز دەکات. ئەم پێشانگایانە کەرتە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، ئەلیکترۆنی، مۆدە و زۆر شتی تر دەگرێتەوە، بەشداربووانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی بۆ خۆیان ڕادەکێشن. لە کۆتاییدا، لە کاتێکدا ڕەنگە شاری ڤاتیکان بەهۆی سروشتی ئایینی ناوازەیەوە لە ڕووی سەرچاوە نێودەوڵەتی و پێشانگە بازرگانییەکانەوە ئامادەیییەکی بەرچاوی نەبێت؛ هێشتا کەناڵەکانی وەک خزمەتگوزاری دیپلۆماسی کورسی پیرۆز هەیە بۆ مەبەستی دابینکردن. سەرەڕای ئەوەش، بۆنە نزیکەکانی وەک کۆبوونەوەی جیهانی خێزانەکان و پێشانگە بازرگانییەکان لە فیێرا دی ڕۆما دەرفەتەکان بۆ تۆڕکردن و گەڕان بەدوای ئەو کارە بازرگانییە ئەگەرییەدا دەڕەخسێنن کە پەیوەندییان بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە یان کاریگەرییان لەسەرە.

بزوێنەری گەڕانی باو

شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی شار-دەوڵەتێکی بچووکی سەربەخۆیە لە ناو ڕۆمادا، بزوێنەری گەڕانی تایبەتی خۆی نییە. بەڵام نزیکییەکەی لە ئیتاڵیا ڕێگە بە دانیشتووان و سەردانکەرانی شاری ڤاتیکان دەدات دەستیان بگات بە بزوێنەری گەڕانی بەناوبانگی جۆراوجۆر کە بە شێوەیەکی باو لە ئیتاڵیا و لە سەرانسەری جیهان بەکاردەهێنرێن. لێرەدا چەند بزوێنەرێکی گەڕان کە بە شێوەیەکی باو لە شاری ڤاتیکان بەکاردەهێنرێن دەخەینەڕوو: 1. گووگڵ (www.google.com) - زۆرترین بزوێنەری گەڕان بەکارهێنراوە لەسەر ئاستی جیهان گەڕانی گشتگیر لە وێب و چەندین تایبەتمەندی یارمەتیدەری تری وەک نەخشەی گووگڵ و جیمەیڵ و گووگڵ درایڤ. 2. Bing (www.bing.com) - بزوێنەری گەڕانی مایکرۆسۆفت گەڕان لە وێبدا لەگەڵ تایبەتمەندییەکانی وەک گەڕان بەدوای وێنە و ڤیدیۆدا دابین دەکات. 3. یاهوو (www.yahoo.com) - یاهوو وەک بزوێنەرێکی گەڕانی بەناوبانگ کاردەکات کە گەڕانی وێب، نوێکردنەوەی هەواڵ، خزمەتگوزاری ئیمەیڵ لەگەڵ یاهوو مەیل، نوێکردنەوەی کەشوهەوا و زۆر شتی تر پێشکەش دەکات. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com) - ناسراوە بە بەهادان بە نهێنی بەکارهێنەر بە بەدواداچوون نەکردنی زانیاری کەسی یان مێژووی گەڕان لەکاتێکدا گەڕانی متمانەپێکراو لە وێبدا دابین دەکات. 5. یاندێکس (yandex.com) - بزوێنەرێکی گەڕانی دیارە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و گەڕانی وێبی ناوخۆیی پێشکەش دەکات لەگەڵ خزمەتگوزارییە زیادەکانی جۆراوجۆر وەک هۆستکردنی ئیمەیڵ و نەخشەی گواستنەوە. 6. ئیکۆسیا (www.ecosia.org) - بژاردەیەکی ناوازەی ژینگەدۆستانە کە داهاتی ڕیکلامە دروستکراوەکانیان بۆ چاندنی دار بەکاردەهێنێت لەکاتێکدا گەڕانی وێبی متمانەپێکراو دەگەیەنێت کە لەلایەن Bing بەهێزکراوە. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە بزوێنەری گەڕانی جیهانی یان ئیتاڵی کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن کە لە شاری ڤاتیکانەوە دەستیان پێدەگات بۆ ئەوەی پێداویستییەکانی گەڕانی ئۆنلاینت بە شێوەیەکی کاریگەر بەدیبهێنیت.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

شاری ڤاتیکان کە بە فەرمی بە دەوڵەتی شاری ڤاتیکان ناسراوە، شار-دەوڵەتێکی بچووکی سەربەخۆیە و دەکەوێتە ناوچەی ڕۆما لە ئیتاڵیا. وەک بارەگای ڕۆحی و کارگێڕی کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی، بە گرنگی مێژوویی و کولتووری بەناوبانگە. لە کاتێکدا وڵاتێکی تەقلیدی نییە کە بەڕێوەبەرایەتی تەلەفۆنی جیاواز یان "لاپەڕە زەردەکانی" هەبێت، چەند دامەزراوە و خزمەتگوزارییەکی گرنگ لەناو شاری ڤاتیکاندا هەن کە مرۆڤ دەتوانێت بە شێوەی ئۆنلاین بەدوایدا بگەڕێت. 1. ماڵپەڕە فەرمییەکانی کورسی پیرۆز: ماڵپەڕی فەرمی کورسی پیرۆز زانیاریی گشتگیر سەبارەت بە شاری ڤاتیکان و بەشە جیاوازەکانی دەخاتە ڕوو، لەوانەش نوێکاری هەواڵەکانی پاپا فرانسیس و پەیوەندییە فەرمییەکانی دیکە. - ماڵپەڕ: http://www.vatican.va/ 2. کۆشکی نێردراوان: کۆشکی نێردراوان وەک شوێنی نیشتەجێبوونی فەرمی پاپا لە ناو شاری ڤاتیکان، سەرپەرشتی فەرمانگە ئیدارییە جیاوازەکان دەکات کە بەرپرسیارن لە بەڕێوەبردنی چالاکییەکانی پاپا و پەیوەندییە دیپلۆماسییەکان. - ماڵپەڕ: https://www.vaticannews.va/ku/vatican-city.html 3. مۆزەخانەکانی ڤاتیکان: مۆزەخانەکانی ڤاتیکان کۆمەڵێک شاکاری هونەری بەرفراوانیان تێدایە، لەنێویاندا کارەکانی مایکل ئەنجێلۆ لە کەنیسەى سیستین، لەگەڵ چەندین گەلەری کە پەیکەر و شوێنەوارە کۆنەکان نمایش دەکەن. - ماڵپەڕ: https://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en.html 4. بازیلیکای سانت پیتەر: بازلیکای سانت پیتەر یەکێکە لە گەورەترین کڵێساکانی جیهان و وەک شوێنێکی گرنگی زیارەت بۆ کاسۆلیکەکان لە سەرانسەری جیهاندا کاردەکات. ئەم کڵێسا ناوازەیە وردەکاری تەلارسازی سەرسوڕهێنەر و کارە هونەرییە ئایینییەکانی تێدایە. - ماڵپەڕ: http://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/en/monumenti/basilica-di-s-pietro.html 5. پاسەوانی سویسرا: پاسەوانی سویسرا بەرپرسیارە لە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری ئەمنی بۆ پاپا لە شاری ڤاتیکان. یەکپۆشی ڕەنگاوڕەنگیان وایان لێدەکات ببێتە یەکێک لە شوێنە گەشتیارییە بەناوبانگەکانی ڕۆما. - ماڵپەڕ (وردەکاری پەیوەندی): http://guardiasvizzera.ch/informazioni/contact-us/ 6.ڕادیۆی ڤاتیکان: ڕادیۆی ڤاتیکان خزمەتگوزاری پەخشی ڕادیۆیی پێشکەش دەکات بە بەرنامەکانی کە گرنگی بە فێرکارییەکانی کاسۆلیکی و هەواڵ و ڕووداوەکانی ئێستا دەدەن. - ماڵپەڕ: https://www.vaticannews.va/ku/vatican-radio.html 7. پۆستەخانەی ڤاتیکان: ڤاتیکان سیستەمی پۆستەی تایبەتی خۆی هەیە کە مۆری ناوازە دەردەکات و خزمەتگوزاری پۆستی جۆراوجۆر لە ناو شاری ڤاتیکان پێشکەش دەکات. - ماڵپەڕ (نووسینگەی فیلاتێلیک و دراوی): https://www.vaticanstate.va/content/vaticanstate/it/servizi/ufficio-filatelico-e-numismatico.html تێبینی: تکایە ئاگاداربن کە هەندێک لەو ماڵپەڕانەی کە لە سەرەوە ئاماژەیان پێکراوە ڕەنگە زانیاری لەخۆ بگرن بە هەردوو زمانی ئینگلیزی و ئیتاڵی.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

شاری ڤاتیکان بە یەکێک لە بچووکترین وڵاتەکانی جیهان، بژاردەی کڕینی ئۆنلاین سنووردارە. وەک شار-دەوڵەتێکی توند و ئایینی و ئیداری کە دەکەوێتە ناوچەی ڕۆما لە ئیتاڵیا، پیشەسازی بازرگانی ئەلیکترۆنی وەک گەلانی گەورەتر فراوان نییە. بەڵام چەند پلاتفۆرمێک هەن کە پێداویستییەکانی دانیشتووان و سەردانکەرانی شاری ڤاتیکان دابین دەکەن. 1. دوکانی دیاری ڤاتیکان (https://www.vaticangift.com/): ئەم پلاتفۆرمە ئۆنلاینە کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان بە تەوەرەی ئایینی پێشکەش دەکات وەک تەسبیح، خاچ، مەدالیا، کتێب لەسەر ئیلاهیات و کاسۆلیکی، یادگاری پاپا، یادگاری لە مۆزەخانەکانی ڤاتیکان و زۆر شتی تر. ئاسانکاری بۆ ئەو کەسانە دابین دەکات کە دەیانەوێت شتە ڕەسەنەکانی پەیوەست بە شاری ڤاتیکان بکڕن. 2. Libreria Editrice Vaticana (http://www.libreriaeditricevaticana.va/): دەزگای چاپ و بڵاوکردنەوەی فەرمی کورسی پیرۆز فرۆشگای ئۆنلاینێکی تایبەتی خۆی بەڕێوەدەبات کە دەتوانیت بڵاوکراوەکانی وەک چاپی دەقی بەڵگەنامەکانی پاپا بدۆزیتەوە (ئینسایکلیک، ئامۆژگاری نێردراوی)، بەرهەمە تیۆلۆژییەکان کە لەلایەن کەسایەتییە دەسەڵاتدارەکانی ناو کەنیسەوە نووسراون، دەقە لیتۆرگییەکان و ماددە پەیوەندیدارەکانی دیکە. 3. ئەمازۆن ئیتالیا (https://www.amazon.it/): بەو پێیەی شاری ڤاتیکان ناوچەیەکی ناوچەی سنوورەکانی ڕۆمایە و بە شێوەیەکی سروشتی دەکەوێتە ژێر دەسەڵاتی ئیتالیا بۆ چەندین مەبەستی پراکتیکی وەک خزمەتگوزاری پۆستە یان چالاکییەکانی بازاڕکردن – ڕەنگە دانیشتووان هەڵبژێرن کە ئەمازۆن ئیتالیا بەکاربهێنن بۆ پێداویستییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنییان بەهۆی کۆگایەکی بەرفراوان و خزمەتگوزارییە گونجاوەکانییەوە. 4. ئیبەی ئیتالیا (https://www.ebay.it/): هاوشێوەی دەستی ئەمازۆن ئیتالیا لە خزمەتکردنی کڕیارانی ئیتاڵیا لەوانەش ناوچە شایستەی باجی زیادە وەک شاری ڤاتیکان – ماڵپەڕی ئیبەی ئیتاڵی بەرهەمی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات لە ئەلیکترۆنیەوە تا جل و بەرگی مۆدە کە دەتوانێت... لەلایەن دانیشتووان یان کڕیارە نێودەوڵەتییەکان بکڕدرێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەم بژاردانە ڕەنگە لە ڕووی بەردەستبوون یان گونجاوی بۆ پێداویستییە تایبەتەکان لە شوێنێکی ناوازەی وەک شاری ڤاتیکان کە قەبارەی دانیشتووان سنووردارە جیاواز بن؛ ئەزموونی کڕینی فیزیکی لە ناو ڕۆما یان پشت بەستن بە فرۆشگا تایبەتمەندەکان ڕەنگە هەڵبژاردەیەکی پەسەندکراو بێت بۆ زۆرێک لە پێداویستییەکانی کڕین.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆی جیهانە، لە پلاتفۆرمەکانی سۆشیال میدیادا ئامادەیی سنوورداری هەیە. بەڵام چەند ئەکاونتێکی فەرمی هەیە کە نوێکاری و زانیاری دەدەن. ئەمەش ئەو پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایانەی پەیوەستن بە شاری ڤاتیکانەوە: 1- تویتەر: کورسی پیرۆز (@HolySee) ئەکاونتێکی چالاکانەی تویتەریان هەیە کە تێیدا هەواڵ و ڕاگەیاندن و لێدوانی بەرپرسانی ڤاتیکان بڵاودەکەنەوە. ئەکاونتی فەرمی هەواڵەکان لە ڤاتیکانەوە @vaticannews ە. لینکی تویتەر: https://twitter.com/HolySee 2- فەیسبووک: هەروەها کورسی پیرۆز پەیجێکی فەرمی فەیسبووک دەپارێزێت کە تێیدا نوێکاری هاوشێوەی تویتەر بڵاودەکەنەوە، لەگەڵ وێنە و ڤیدیۆ. لینکی فەیسبووک: https://www.facebook.com/HolySee/ 3- ئینستاگرام: ڤاتیکان نیوز (@vaticannews) ئەکاونتێکی چالاک لە ئینستاگرام بەڕێوەدەبات کە وێنەی سەرنجڕاکێشی بینراوی پەیوەست بە ڕووداوەکان و هەواڵەکانی ڕوودانی شاری ڤاتیکان دەخاتە ڕوو. لینکی ئینستاگرام: https://www.instagram.com/vaticannews/ 4- یوتیوب: کەناڵی یوتیوبی ئاژانسی هەواڵی کاسۆلیکی (CNA) ڤیدیۆی پەیوەندیدار بە هەواڵ و ڕووداوەکانی شاری ڤاتیکانەوە دابین دەکات. لینکی یوتیوب (ئاژانسی هەواڵی کاسۆلیکی): https://www.youtube.com/c/catholicnewsagency تکایە ئاگاداربن کە لە کاتێکدا ئەمانە هەندێک لە ئەکاونتە سۆشیال میدیا پشتڕاستکراوەکانن کە پەیوەندییان بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە، لەوانەیە ئەکاونتی نافەرمی یان تاکەکەسی تایبەت بە لایەنە تایبەتەکانی شارەکە یان دامەزراوەکانی هەبن کە لێرەدا نەخراونەتە ڕوو.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

شاری ڤاتیکان شار-دەوڵەتێکی ناوازەیە و ناوەندێکی ڕۆحی کەنیسەی کاسۆلیکییە. بەهۆی بچووکی قەبارە و سروشتی ئایینییەوە، خاوەنی ڕێژەیەکی بەرفراوانی پیشەسازی و کۆمەڵەی بازرگانی نییە بە بەراورد بە وڵاتانی دیکە. بەڵام چەند ڕێکخراوێکی سەرەکی هەن کە لەناو شاری ڤاتیکان کاردەکەن: 1. پەیمانگای کارە ئاینییەکان (IOR) - بە بانکی ڤاتیکان ناسراوە، IOR وەک بانکی ناوەندی بۆ شاری ڤاتیکان کاردەکات و چالاکییە داراییەکانی بەڕێوەدەبات. بە پلەی یەکەم گرنگی بە مامەڵەکردن لەگەڵ ئەو پارانە دەدات کە پەیوەندییان بە چالاکییە ئاینییەکان و بەڕێوەبردنی سەروەت و سامانەوە هەیە. ماڵپەڕ: https://www.vatican.va/roman_curia/دامەزراوەکان_بەستراو/ior/ 2. نووسینگەی خێرخوازی پاپا - ئەم ڕێکخراوە سەرپەرشتی کاری خێرخوازی دەکات لە شاری ڤاتیکان بە ڕێنمایی پاپا فرانسیس. ڕۆڵی سەرەکی بەڕێوەبردنی پارە و پشتگیریکردنی پڕۆژەکانە کە ئامانجیان یارمەتیدانی تاکەکانی پێویست لە سەرانسەری جیهانە. ماڵپەڕ: https://www.vaticannews.va/ku/شار-ڤاتیکان/هەواڵ-و-ڕووداوەکان/پاپاڵ-خێرخوازی.html 3. ئەنجومەنی پاپای ڕۆشنبیری - ئەم ئەنجومەنە کاردەکات بۆ پەروەردەکردنی گفتوگۆ لە نێوان ئیمان و کولتوری مۆدێرن لە ڕێگەی دەستپێشخەرییە جیاوازەکانی وەک کۆنفرانس و پێشانگە و بڵاوکراوەکان. ماڵپەڕ: http://www.cultura.va/content/cultura/en.html 4. ئەنجومەنی پاپا بۆ گفتوگۆی نێوان ئایینەکان - ئەنجومەنی پاپایە کە گفتوگۆی نێوان ئایینەکان لەگەڵ ئایینە غەیرە مەسیحییەکان لە سەرانسەری جیهاندا بەرەوپێش دەبات، بەدوای لێکتێگەیشتن و هاوکاری یەکتردا دەگەڕێت لە نێوان کۆمەڵگە ئایینییە جیاوازەکاندا. ماڵپەڕ: http://www.pcinterreligious.org/ 5. ڕێکخراوی سەربازی سەروەری ماڵتا – لە کاتێکدا کە بە توندی لە ناو شاری ڤاتیکاندا نییە بەڵام پەیوەندییەکی نزیک بەوەوە هەیە، ئەم ڕێکخراوە ئایینییە ئاساییە کاسۆلیکییە خزمەتگوزارییە بەرفراوانەکانی چاودێری تەندروستی لە ئاستی جیهانیدا بەڕێوەدەبات. لە زیاتر لە ١٢٠ وڵاتدا لە ڕێگەی نەخۆشخانە و کلینیک و خزمەتگوزاری ئەمبولانس و هەوڵەکانی فریاگوزاری مرۆییەوە هاوکاری پزیشکی پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: https://orderofmalta.int/ ئەم کۆمەڵانە ڕۆڵی بەرچاو دەگێڕن بە پلەی یەکەم لە بەڕێوەبردنی دارایی، بەڕێوەبردنی چالاکییە خێرخوازییەکان، بەشداریکردنی کولتووری لە نێوان باوەڕەکان یان بزووتنەوە ئاینییەکان، میوانداری لەبری ئەوە ئەم کۆمەڵانە بەشدارییەکی سەرەکی لە خزمەتگوزارییەکانی خۆشگوزەرانی تاک و چاودێری تەندروستیدا دەکەن.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

شاری ڤاتیکان شار-دەوڵەتێکی سەربەخۆیە و بە ڕۆمای ئیتاڵیا دەورە دراوە. بە پێگەی ناوازەی وەک بارەگای ڕۆحی و کارگێڕی کەنیسەی ڕۆمانی کاسۆلیکی، ڕەنگە وەک وڵاتانی دیکە ماڵپەڕێکی ئابووری یان بازرگانی گشتگیری نەبێت. بەڵام ماڵپەڕی فەرمی هەن کە زانیاری لەسەر چالاکیی و دەستپێشخەرییەکانی شاری ڤاتیکان دەدەن. لێرەدا چەند ماڵپەڕێکی پەیوەندیدار بە شاری ڤاتیکان دەخەینەڕوو: 1. کورسی پیرۆز - ماڵپەڕی فەرمی: ماڵپەڕ: http://www.vatican.va/ ئەم ماڵپەڕە وەک دەروازەی فەرمی کورسی پیرۆز کاردەکات کە نوێنەرایەتی پاپا دەکات و وەک دەستەی ناوەندی بەڕێوەبردنی شاری ڤاتیکان کاردەکات. 2. News.va - پۆرتاڵی هەواڵی ڤاتیکان: ماڵپەڕ: https://www.vaticannews.va/en.html News.va پۆرتاڵێکی هەواڵی ئۆنلاینە کە ڕۆژانە نوێکاری هەواڵەکان لەسەر بابەتگەلێکی جیاواز پێشکەش دەکات کە کاروباری ئایینی و چالاکییەکانی پاپا و بۆنە نێودەوڵەتییەکان لەخۆدەگرێت. 3. ئەنجومەنی پاپای ڕۆشنبیری: ماڵپەڕ: http://www.cultura.va/content/cultura/en.html ئەنجومەنی پاپای ڕۆشنبیری لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکانەوە کە سەرنجیان لەسەر هونەر، زانست، تەکنەلۆژیا و گفتوگۆی نێوان ئایینەکانە، گفتوگۆ لە نێوان باوەڕ و کولتوری هاوچەرخدا بەرەوپێش دەبات. 4. مۆزەخانەکانی ڤاتیکان: ١. ماڵپەڕ: http://www.museivaticani.va/content/museivaticani/en.html مۆزەخانەکانی ڤاتیکان کۆمەڵەیەکی بەرفراوان لە شاکارە هونەریەکان و شوێنەوارە مێژووییەکانی قۆناغە جیاوازەکانی مێژوو نمایش دەکەن. 5. پەیمانگای کارە ئاینییەکان (IOR): ماڵپەڕ: https://www.bpvweb.org/ku/index_eng.htm IOR بە شێوەیەکی گشتی بە "بانکی ڤاتیکان" ناسراوە کە بەرپرسیارە لە مامەڵەکردن لەگەڵ بابەتە داراییەکانی پەیوەست بە ئەندامانی دامەزراوە ئاینییەکانی پەیوەست بە شاری ڤاتیکان. 6. خێرخوازی نێردراوی - سندوقی خێرخوازی پاپا: ماڵپەڕ: https://elemosineria.vatican.va/content/elemosineria/en.html بەخشینی نێردراوی هەماهەنگی ئەو کارە خێرخوازانە دەکات کە لەلایەن باوکی پیرۆزەوە ئەنجام دەدرێن بۆ یارمەتیدانی ئەو کەسانەی کە پێویستیان پێیەتی لە ناو شاری ڤاتیکان یان لە دەرەوەی سنوورەکانی. تکایە ئاگاداربن شاری ڤاتیکان بە پلەی یەکەم ناوەندێکی ئایینی و ڕۆحییە نەک هێزێکی ئابووری. لێرەوە ڕەنگە بوونی ئۆنلاین و سەرنجی بە پلەی یەکەم ئاراستەی چالاکییە ئایینییەکان و میراتی کولتووری و فێرکارییەکانی کەنیسەی کاسۆلیکی بێت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕ هەیە کە دەتوانیت داتای بازرگانی بۆ شاری ڤاتیکان بدۆزیتەوە. لێرەدا چەند بژاردەیەک لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS) - شاری ڤاتیکان: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/VAT ئەم ماڵپەڕە داتا و ئاماری بازرگانی گشتگیر بۆ شاری ڤاتیکان دەخاتە ڕوو، لەوانەش زانیاری لەسەر هاوردەکردن و هەناردەکردن و باج. 2. ڕوانگەی ئاڵۆزی ئابووری (OEC) - شاری ڤاتیکان: https://oec.world/en/profile/country/vat ڕێکخراوی OEC تێڕوانینێکی گشتی ورد لەبارەی پرۆفایلی بازرگانی شاری ڤاتیکان دەدات، لەوانەش هاوبەشە سەرەکییەکانی هەناردەکردن و هاوردەکردن. 3. سەنتەری بازرگانی نێودەوڵەتی (ITC) - نەخشەی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ: https://www.macmap.org/ نەخشەی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕی ITC ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات کە بە شێوەیەکی کارلێککارانە ئاماری بازرگانی و زانیارییەکانی گومرگی بۆ شاری ڤاتیکان بکۆڵنەوە. 4. بنکەدراوەی کۆمترەیدی نەتەوە یەکگرتووەکان: https://comtrade.un.org/data/ بنکەدراوەی کۆمترەیدی نەتەوە یەکگرتووەکان دەستڕاگەیشتن بە داتای بازرگانی لە وڵاتانی جیاواز لە سەرانسەری جیهان، لەنێویاندا شاری ڤاتیکان پێشکەش دەکات. تکایە ئاگاداربن کە بەو پێیەی خاکی شاری ڤاتیکان زۆر بچووکە و ئامادەیی بازرگانی و پیشەسازییەکی بەرچاوی نییە، ڕەنگە داتای بازرگانی بەردەست سنووردار بێت بە بەراورد بە وڵاتانی دیکە کە ئابوورییەکی بەرچاوتریان هەیە.

پلاتفۆرمی B2b

شاری ڤاتیکان بەهۆی ئەوەی بچووکترین دەوڵەتی سەربەخۆیە لە جیهاندا، خاوەنی پلاتفۆرمێکی دیار و بەرچاوی B2B نییە کە تایبەتە بە خۆی. بەڵام وەک ناوەندێکی گەشەسەندوو بۆ چالاکییە ئایینی و کولتوورییەکان، چەندین پلاتفۆرمی جیهانی B2B خزمەتگوزاری و بەرهەمی پەیوەست بە شاری ڤاتیکان پێشکەش دەکەن. لێرەدا چەند پلاتفۆرمی بەرچاوی B2B دەخەینەڕوو کە دەتوانن خزمەت بەو بازرگانیانە بکەن کە ئارەزووی هاوکاریکردن لەگەڵ یان دابینکردنی کاڵا/خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە شاری ڤاتیکان دەکەن: 1. عەلی بابا (www.alibaba.com): ئەم پلاتفۆرمە بەناوبانگە جیهانییە B2Bیە دەستڕاگەیشتن بە کۆمەڵێک دابینکەری بەرفراوان دابین دەکات کە بەرهەم و خزمەتگوزاری جۆراوجۆر پێشکەش دەکەن کە پەیوەندییان بە شوێنەوارە ئاینییەکان، هونەر و پیشەسازییەکان، یادگارییەکان، جلوبەرگی کەنیسەوە و هتدەوە هەیە، کە ڕەنگە پەیوەندیدار بن بۆ ئەو بازرگانیانەی پەیوەندییان بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە. 2. سەرچاوە جیهانییەکان (www.globalsources.com): یاریزانێکی بەئەزموون لە پیشەسازی B2B، سەرچاوەی جیهانی کەتەلۆگێکی بەرفراوانی بەرهەمەکان پێشکەش دەکات لەوانە شتە ئاینییەکانی وەک تەسبیح، پەیکەر، تابلۆ کە تەوەرە ئاینییەکان نیشان دەدەن کە گونجاون بۆ فرۆشیارانی تاکەکەسی یان جوملەفرۆشەکان کە ئارەزووی خزمەتکردنی ڤاتیکان- بازاڕەکانی پەیوەندیدار. 3. DHgate (www.dhgate.com): DHgate بازاڕێکی ئۆنلاینە کە کڕیاران لە سەرانسەری جیهان بە فرۆشیارانی بە شێوەیەکی سەرەکی لە چینەوە دەبەستێتەوە. لە کاتێکدا ڕەنگە بە تایبەتی بازاڕی تایبەت نەکاتە ئامانج کە پەیوەندی بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە ڕاستەوخۆ لەسەر پلاتفۆرمەکەی بەهۆی هەمەچەشنییەکی زۆری لە پۆلەکانی بەرهەمدا فرۆشیارەکان دەتوانن بەپێی ئەو کاڵاکانیان پێشکەش بکەن. 4. Made-In-China (www.made-in-china.com): بەڕێوەبەرایەتییەکی گشتگیر و ئۆنلاینە کە بازرگانییەکانی جیهان بە بەرهەمهێنەرانی چینی و دابینکەرانی چینی لە سەرانسەری چەندین پیشەسازیدا دەبەستێتەوە لەوانە هونەر و پیشەسازی یان شتە ئاینییەکان کە دەتوانن خزمەت بەو کۆمپانیایانە بکەن کە بەدوای پێداویستییەکاندا دەگەڕێن پەیوەندیدار بۆ بازاڕی ڤاتیکان. 5. EC21 (www.ec21.com) - وەک یەکێک لە گەورەترین بازاڕەکانی جوملەی ئۆنلاین لە ئاسیا کە خزمەت بە هاوردەکاران و هەناردەکارانی نێودەوڵەتی دەکات بە هەمان شێوە EC21 کۆمەڵێک بژاردە دەخاتە ڕوو لە سەرانسەری پیشەسازییە جۆراوجۆرەکاندا وەک کاری هونەری و پیشەسازی دەستی کە دەتوانێت گونجاو بێت بۆ ئەو کۆمپانیایانە کە پەیوەندییان بە ڤاتیکانەوە هەیە بازرگانی. زۆر گرنگە بۆ ئەو بازرگانانەی کە بەدوای کاڵای بازرگانی تایبەتدا دەگەڕێن کە پەیوەندییان بە توخمە کولتووری یان ئایینییەکانی شاری ڤاتیکانەوە هەیە لەم پلاتفۆرمە گشتییانەیدا کە وشەی سەرەکی و فلتەری گونجاو لە گەڕانەکانیاندا بەکاربهێنن بۆ بەرزکردنەوەی وردبینی. پەیوەندی نزیک لەگەڵ دابینکەران یارمەتیدەر دەبێت بۆ دڵنیابوون لەوەی کە بەرهەمەکان هەر پێداویستییەک یان ڕێسایەکی ناوازە کە پەیوەندییان بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە، جێبەجێ دەکەن. تکایە ئاگاداربن کە ئەو پلاتفۆرمانەی پێشتر باسمان کرد لەسەر ئاستی جیهانی کاردەکەن و لەوانەیە ڕاستەوخۆ پەیوەندییان بە خودی شاری ڤاتیکانەوە نەبێت، بەڵام دەتوانن وەک سەرچاوەیەکی بەسوود بۆ ئەو بازرگانیانەی کە دەیانەوێت بەشداری چالاکییەکانی B2B بکەن کە پەیوەندییان بە شاری ڤاتیکانەوە هەیە.