TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

مۆزەمبیق وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. لە باکورەوە سنوورەکانی لەگەڵ تانزانیا و لە باکووری ڕۆژئاوا لەگەڵ مالاوی و زامبیا و لە ڕۆژئاوا زیمبابۆی و لە باشووری ڕۆژئاوا لەگەڵ ئێسواتینی و باشووری ئەفریقا و لە ڕۆژهەڵاتەوە لەگەڵ زەریای هیندی هاوبەشە. مۆزەمبیق بە ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی ٣٠ ملیۆن کەس، بە هەمەجۆریی دەوڵەمەندی کولتووری ناسراوە. زمانی فەرمی پورتوگالییە، کە لە ئەنجامی دەیان ساڵ دەسەڵاتی کۆلۆنیالی پورتوگالییەوە سەرچاوەی گرتووە. بەڵام زۆرێک لە زمانە ڕەسەنەکانیش لە سەرانسەری وڵاتدا قسەیان پێدەکرێت. مۆزەمبیق لە ساڵی ١٩٧٥ سەربەخۆیی لە پورتوگال بەدەستهێنا و لەو کاتەوە بەرەوڕووی ئاستەنگی جۆراوجۆری وەک شەڕی ناوخۆ و ناسەقامگیری ئابووری بووەوە. بەڵام لەم ساڵانەی دواییدا بەرەوپێشچوونی بەرچاوی بەدەستهێناوە بەرەو سەقامگیری سیاسی و گەشەی ئابووری. ئابووری وڵاتەکە زۆر پشت بە کشتوکاڵ دەبەستێت و زیاتر لە ٨٠%ی دانیشتووانەکەی سەرقاڵی کشتوکاڵ یان چالاکییە پەیوەندیدارەکانن. هەناردەکردنی سەرەکی کشتوکاڵی بریتین لە گوێزی هیندی، تووتن، چا، پەتاتە، قەیسی شەکر، میوەی لیمۆ، و خواردنە دەریاییەکان. مۆزەمبیق شانازی بە دیمەنێکی سروشتی هەمەچەشن دەکات کە ساڤانا، دارستانە گەشاوە، ڕووبار، و کەناراوەکانی پاک و خاوێنی بەدرێژایی کەناراوەکانی بەرفراوان لەخۆدەگرێت. ئەم سامانە سروشتیانە پشتگیری پیشەسازییە جیاوازەکان دەکەن لەوانە گەشتیاری کە وردە وردە دەبێتە کەرتێکی گرنگ بۆ گەشەپێدانی ئابووری. سەرەڕای تواناکانی وەک شوێنێکی گەشتیاری، مۆزەمبیق هێشتا ڕووبەڕووی ئاستەنگی کۆمەڵایەتی وەک هەژاری، برسێتی، و سنووردارکردنی دەستڕاگەیشتن بە خزمەتگوزارییەکانی پەروەردە و چاودێری تەندروستی هەوڵەکان. لە ساڵانی ڕابردوودا، حکومەت سەرنجی لەسەر باشترکردنی ژێرخانی، پاراستنی سەقامگیری سیاسی، و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی لە ڕێگەی دەستپێشخەرییەکانەوە کە هەمەچەشنکردنی ئابووری بەرەوپێش دەبات. هەوڵی بەردەوام هەیە بۆ بەکارهێنانی یەدەگی سەرچاوە سروشتییە فراوانەکانی مۆزەمبیق لەنێویاندا کێڵگە غازییەکانی دەریایی دروستکردن و هەروەها وەبەرهێنانی ڕاستەوخۆی بیانی. بەگشتی، مۆزەمبیق وەک وڵاتێک دەمێنێتەوە کە کاردەکات بۆ بەدەستهێنانی سەقامگیری درێژخایەن، گەشەی ئابووری، ڕێگەدان بە دەستڕاگەیشتنێکی یەکسان بە خزمەتگوزارییە سەرەتاییەکان، و پاراستنی میراتی سروشتی خۆی لە هەمان کاتدا هەوڵدەدات بۆ گەشەپێدانی بنکە فراوان لە سەرانسەری کەرتە کۆمەڵایەتی-ئابوورییەکان.

مۆزەمبیق، بە فەرمی بە کۆماری مۆزەمبیق ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. دراوی فەرمی کە لە مۆزەمبیق بەکاردەهێنرێت بریتییە لە مۆزەمبیکی میتیکاڵ (MZN). میتیکاڵەکە زیاتر دابەشکراوە بەسەر ١٠٠ سەنتاڤۆدا. ئەم میتیکاڵە لە ساڵی ١٩٨٠ بۆ جێگرتنەوەی دراوی پێشوو (ئیسکودۆ) ناسێندرا، بە تێپەڕبوونی کات گۆڕانکاری جۆراوجۆری بەسەردا هاتووە. سەرەتا بەهۆی ناسەقامگیری ئابووری و هەڵاوسانی زۆرەوە لەلایەن گەلانی دیکەوە بە شێوەیەکی گشتگیر ناسێندرا. بەڵام لە ڕێگەی چاکسازییەکانی حکومەت و هەوڵەکانی سەقامگیری، بەهاکەی جێگیرتر بووە. لە ئێستادا، ئەو دراوانەی کە لە بازاڕدان، دراوەکانی ٢٠، ٥٠، ١٠٠، ٢٠٠ و ٥٠٠ مێتیکای لەخۆدەگرن. سەبارەت بە دراوەکان، بەهاکانی 50 سەنتاڤۆ و مێتیکای لە نێوان 1 بۆ 10 دایە. ئەم دراوانە بە شێوەیەکی سەرەکی بۆ مامەڵەی بچووکتر بەکاردەهێنرێن. نرخی ئاڵوگۆڕی دراو لە نێوان MZN و دراوە سەرەکییەکانی دیکەدا بە پشتبەستن بە بارودۆخی بازاڕی جیهانی دەگۆڕێت. باشتر وایە پێش ئەوەی بەشداری هەر مامەڵەیەکی دراوی بکەیت، ڕاوێژ بە دامەزراوە داراییە بەناوبانگەکان یان سەرچاوە متمانەپێکراوەکان بکەیت بۆ زانینی ڕێژەی گۆڕینی ورد. کاتێک وەک گەشتیارێک سەردانی مۆزەمبیق دەکەیت یان چالاکییە بازرگانییەکان ئەنجام دەدەیت، گرنگە بڕێکی پێویست لە دراوی ناوخۆیی لەبەردەستتدا بێت چونکە ڕەنگە کارتی بانکیی لە دەرەوەی شارە گەورەکان بە شێوەیەکی بەرفراوان وەرنەگیرێت. دراوی بیانی وەک دۆلاری ئەمریکی یان یۆرۆ بەزۆری دەتوانرێت لە بانکەکان یان ئۆفیسی ئاڵوگۆڕی ڕێگەپێدراودا ئاڵوگۆڕ بکرێت. بە گشتی لە کاتێکدا ئابووری مۆزەمبیق بەردەوامە لە گەشەکردن و سەقامگیری بە تێپەڕبوونی کات لەگەڵ زیادبوونی وەبەرهێنانی بیانی بەتایبەتی لە کەرتەکانی وەک کانگا و گەڕان بەدوای گازدا؛ بۆ گەشتیاران و بازرگانان بە هەمان شێوە زۆر گرنگ دەمێنێتەوە کە خۆیان بە ڕێساکانی ئێستای دراو ئاشنا بکەن بۆ دڵنیابوون لە کارلێکی دارایی نەرم و نیان لەناو ئەم وڵاتە جوانە ئەفریقییەدا.

دراوی یاسایی مۆزەمبیق بریتییە لە مۆزەمبیکی میتیکاڵ (MZN). لە ئێستادا نرخی نزیکەی ئاڵوگۆڕی دراوە سەرەکییەکان بەم شێوەیەی خوارەوەیە: 1 دۆلاری ئەمریکی (USD) ≈ 75 MZN 1 یۆرۆ (یۆرۆ) ≈ 88 MZN 1 پاوەندی بەریتانی (GBP) ≈ 103 MZN 1 دۆلاری کەنەدی (CAD) ≈ 58 MZN 1 دۆلاری ئوسترالی (AUD) ≈ 54 MZN تکایە ئاگاداربن کە ئەم نرخانەی ئاڵوگۆڕکردن لەوانەیە بگۆڕدرێن و پێشنیار دەکرێت پێش ئەنجامدانی هەر گۆڕینی دراوێک نرخە نوێکراوەکان بپشکنیت.

مۆزەمبیق وڵاتێکی هەمەچەشنە و دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. چەند جەژنێکی گرنگی هەیە کە گرنگی کولتووری و مێژوویی و نەتەوەیی خۆی نیشان دەدات. یەکێک لە جەژنە هەرە گرنگەکانی مۆزەمبیق ڕۆژی سەربەخۆییە کە لە ٢٥ی حوزەیران بەڕێوەدەچێت. ئەم ڕۆژە لە ساڵی ١٩٧٥دا وڵاتەکە لە ژێر دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمی پورتوگال ڕزگاری بووە، خەڵکی مۆزەمبیکی بە نمایش و نمایشی مۆسیقا و سەمای نەریتی و پێشانگای کولتووری ئاهەنگ دەگێڕن. کاتی ئەوەیە خەڵک بیر لە مێژووی خۆیان بکەنەوە و ڕێز لەو کەسانە بگرن کە بۆ سەربەخۆیی خەباتیان کردووە. پشوویەکی تری گرنگ ڕۆژی کرێکارانە یان ڕۆژی کرێکارانە لە ١ی ئایار. خەڵکی مۆزەمبیکی بە سازدانی خۆپیشاندانی سەندیکاکانی کرێکاران و گردبوونەوەی گشتی و بۆنە پەروەردەییەکان کە تیشک دەخاتە سەر پرس و دەستکەوتەکانی کرێکاران، یادی ئەم ڕۆژە نێودەوڵەتییە دەکەنەوە کە تایبەتە بە مافەکانی کرێکاران. ڕۆژی پاڵەوانان یەکێکی دیکەیە لە جەژنە دیارەکان کە لە ٣ی شوبات لە مۆزەمبیق بەڕێوەدەچێت. میللەت لە ڕۆژێکی وەک ئەمڕۆدا ڕێز لە قارەمانەکانی دەگرێ کە لە خەباتی سەربەخۆیی و پێشکەوتنی دواتردا گیانیان بەخت کرد. دەرفەتێکە بۆ خەڵک کە خەبات دژی کۆلۆنیالیزم لەبیر بکەن و ئەو کەسانە بناسن کە ڕۆڵێکی گرنگیان هەبووە. سەرەڕای ئەوەش، مۆزەمبیق ئاهەنگی جەژنی کریسمس وەک فێستیڤاڵێکی ئایینی بەڕێوەدەبات کە گرنگییەکی بەرچاوی لەنێو مەسیحییەکان لە سەرانسەری وڵاتدا هەیە. خێزانەکان کۆدەبنەوە بۆ ئاڵوگۆڕی دیاری و هاوبەشکردنی ژەمە جەژنییەکان لەکاتی بەشداریکردن لە نوێژەکانی کڵێسا لە کاتی مەسیحی نیوەشەودا. لە کۆتاییدا، ڕۆژی کۆچبەران لە ١٧ی ئەیلولدا دان بەو ملیۆنان مۆزەمبیکییە دەنێت کە لە دەرەوەی وڵات دەژین و لە ڕێگەی حەواڵە یان ڕێگەی دیکەوە بەشداری لە گەشەپێدانی وڵاتەکەیان دەکەن. ئەم ڕۆژە وەک ڕێگەیەک بۆ ڕێزلێنان لەم تاکانە لە هەمان کاتدا یەکێتی نێوان هاوڵاتیان بەرەوپێش دەبات چ لەناو خودی مۆزەمبیق و چ لە سەرانسەری کۆمەڵگاکانی ڕەوەند لە ئاستی جیهانیدا. بە گشتی ئەم جەژنانە ڕۆڵی سەرەکی دەگێڕن لە پەروەردەکردنی شانازی نەتەوەیی، ئاهەنگگێڕان بە میراتی کولتووری، ڕێزگرتن لە ڕووداوە مێژووییەکان/خەڵک لە هەمان کاتدا کۆمەڵگاکان کۆدەکەنەوە بۆ ئاهەنگێکی خۆشی دەوڵەمەند بە نەریت.

مۆزەمبیق دەکەوێتە کەنارەکانی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، ئابوورییەکی هەمەچەشن و گەشەسەندنی هەیە. دۆخی بازرگانی وڵات بە هەناردەکردنی سامانە سروشتییەکان وەک خەڵوز و گازی سروشتی و گوێزی کاجو هەروەها هاوردەکردنی کەلوپەلی دروستکراو دەناسرێتەوە. هەناردەی سەرەکی مۆزەمبیق خەڵوزە. مۆزەمبیق بە یەدەگی زۆر لە پارێزگای تێتێ، بووەتە یەکێک لە گەورەترین هەناردەکارانی خەڵوز لە ئەفریقا. هەناردەکردنی بەرچاوی دیکە بریتین لە غازی سروشتی لە کێڵگە دەریاییەکان و گوێزی کاجو. ئەم کاڵایانە بە پلەی یەکەم هەناردەی وڵاتانی وەک هیندستان، چین، باشووری ئەفریقا و هۆڵەندا دەکرێن. لە ڕووی هاوردەکردنەوە، مۆزەمبیق زۆر پشت بە کاڵای بەرهەم هێنراو لە وڵاتانی وەک باشووری ئەفریقا، چین، هیندستان و پورتوگال دەبەستێت. ئامێر و ئامێرە کارەباییەکان بەشێکی بەرچاو لەم هاوردەکردنانە پێکدەهێنن. سەرەڕای ئەوەش" مۆزەمبیق ئۆتۆمبێل هاوردە دەکات , بەرهەمی ئاسن و پۆڵا , دانەوێڵە , دەرمان , پێو لەنێو ئەوانی تردا. بۆ ئاسانکاری بازرگانی نێودەوڵەتی" مۆزەمبیق ئەندامی چەندین ڕێکخراوی ئابووری ناوچەییە لەوانە کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) , بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA)، لەنێو ئەوانی تردا''. ئەم ئەندامێتیانە دەستڕاگەیشتن بە ڕێککەوتنە بازرگانییە ئیمتیازییەکان لەگەڵ ئەوانی تردا دابین دەکەن وڵاتانی ئەندام لەناو ئەم ڕێکخراوانەدا. بەڵام "سەرەڕای سەرچاوە دەوڵەمەندەکانی" مۆزەمبیق ڕووبەڕووی ئاستەنگ دەبێتەوە لە پەرەپێدانی کەرتی بازرگانی بە تەواوی". سنووردارکردنی ژێرخانی تواناکانی گواستنەوە سنووردار دەکات بۆ هەردوو هەناردەکردن و هاوردەکردن". سەرەڕای ئەوەش، بەربەستە ڕێکخراوەییەکان". گەندەڵی"، ناکارایی بیرۆکراتی، نەبوونی گشتگیری دارایی'،' و وەبەرهێنانی ناتەواو لە سەرمایەی مرۆیی بەربەست لەبەردەم فراوانکردنی دەرفەتە بازرگانییەکان دروست دەکەن". هەوڵەکان لەلایەن هەردوو دەسەڵاتی ناوخۆیی""و هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان" بۆ بەرزکردنەوەی بازرگانی لە مۆزەمبیق'' دراوە. ئەمەش پڕۆژەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی'' وەک بەندەرەکان'' و هێڵی ئاسن'' بۆ باشترکردنی لۆجستیک'' دەگرێتەوە. سەرەڕای ئەوەش، دەستپێشخەرییەکان گیراونەتەبەر بۆ ئاسانکردنی ڕێکارە کارگێڕییەکان"، باشترکردنی پرۆسەکانی گومرگی'، کەمکردنەوەی مەترسییەکانی گەندەڵی"، بەرزکردنەوەی شەفافیەت"'، پێشخستنی گەشەی کەرتی تایبەت"، زیادکردنی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ'"، بەرزکردنەوەی پەروەردە'& پەرەپێدانی لێهاتوویی'. لە کۆتاییدا"، لەکاتێکدا ڕووبەڕووی تەحەدای جۆراوجۆر دەبێتەوە'',"دۆخی بازرگانی مۆزەمبیق بە شێوەیەکی ئەرێنی پەرەدەستێنێت''. وڵاتەکە بەردەوامە لە سەرمایەگوزاریکردن لە سەرچاوە سروشتییەکانی و پەرەپێدانی پیشەسازی هەناردەکردنی هەمەچەشنتر". بە چاکسازی و وەبەرهێنانی دروست"، مۆزەمبیق توانای بەرزکردنەوەی توانا بازرگانییەکانی هەیە''، گەشەی ئابووری و کەمکردنەوەی هەژاری.

مۆزەمبیق کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، توانایەکی بەرچاوی بەکارنەهێنراوی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. یەکەم: مۆزەمبیق خاوەنی سەرچاوەی سروشتی زۆرە وەک خەڵوز و گازی سروشتی و کانزاکانی وەک تیتانیۆم و تانتالۆم. بە هەوڵی پێویست بۆ گەڕان و دەرهێنان، دەتوانرێت ئەم سەرچاوانەی هەناردە بکرێن بۆ وڵاتانی جیاواز و داهاتێکی بەرچاو بۆ ئابووری مۆزەمبیق بەدەستبهێنێت. دووەم: شوێنی ستراتیژی وڵاتەکە بەدرێژایی کەنارەکانی ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا ڕێگە بە ڕێگاکانی کەشتیوانی نێودەوڵەتی دەدات. ئەمەش وا دەکات مۆزەمبیق بتوانێت وەک دەروازەیەک بۆ وڵاتانی دراوسێی بێ وشکانی وەک زیمبابۆی و مالاوی بێت. مۆزەمبیق بە پەرەپێدانی سیستەمی گواستنەوە و ژێرخانی کارامە وەک بەندەر و هێڵی ئاسن دەتوانێت بازرگانی نێوان ئەم وڵاتانە و بازاڕە جیهانییەکان ئاسان بکات. جگە لەوەش، کشتوکاڵ ڕۆڵێکی چارەنووسساز لە ئابووری مۆزەمبیقدا دەگێڕێت. وڵاتەکە زەوییەکی بەرفراوانی کشتوکاڵی هەیە بەڵام تاڕادەیەکی زۆر توانای کشتوکاڵی بەکارنەهێنراوە. بە پێشخستنی تەکنیکەکانی کشتوکاڵی مۆدێرن، وەبەرهێنان لە سیستەمی ئاودێری، و پێشکەشکردنی پشتگیری بۆ جووتیاران لە ڕێگەی بەرنامەکانی ڕاهێنان یان باشترکردنی دەستڕاگەیشتن بە دارایی، مۆزەمبیق دەتوانێت بەرهەمی کشتوکاڵی خۆی بە شێوەیەکی بەرچاو زیاد بکات. پاشان دەتوانرێت ئەم بەرهەمە زیادەیە هەناردەی دەرەوەی وڵات بکرێت بۆ دابینکردنی پەرەسەندنی خواستی خۆراکی جیهانی. سەرەڕای ئەوەش، گەشتیاری بەڵێنێکی گەورەی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازرگانی دەرەکی لە مۆزەمبیق. وڵاتەکە خاوەنی کەناراوەکانی جوانە بەدرێژایی کەناراوەکانی و هەروەها یەدەگی گیانلەبەرە کێوییەکانی ئاست بەرزی جیهانی وەک پارکە نەتەوەییەکەی گۆرۆنگۆسا. بە بەکارهێنانی ستراتیژییەکانی بازاڕکردن کە گەشتیارانی نێودەوڵەتی دەکاتە ئامانج لەگەڵ وەبەرهێنان لە ژێرخانی گەشتیاری وەک هۆتێل یان ژێرخانی هاوینەهەواری، مۆزەمبیق دەتوانێت سەردانیکەری زیاتر لە سەرانسەری جیهان ڕابکێشێت و بەم شێوەیە داهاتێکی بەرچاو لە ڕێگەی خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە گەشتیارییەوە ببات. بەڵام سەرەڕای ئەم پۆتانسێلانە ڕەنگە هێشتا تەحەددیات هەبن کە ڕێگری لە گەشەسەندنی سەرکەوتووی بازاڕی دەرەکی دەکەن. ناتەواوی چوارچێوەی یاسایی یان ڕێکارە بیرۆکراسیەکان،... گەشەپێدانی ژێرخانی گونجاو هۆکاری پێویستن کە دامەزراندنی تۆڕی گواستنەوەی کارامە سنووردار دەکەن و هتد. ئەم بەربەستانە پێویستیان بە سەرنجدان هەیە کە لەلایەن هەردوو دەسەڵاتی ناوخۆییەوە لەگەڵ هاوکاری هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان چارەسەر بکرێن لە کۆتاییدا، بەهۆی سەرچاوە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی،، شوێنی ستراتیژی،، توانای کشتوکاڵی بەکارنەهێنراو، و پیشەسازی گەشتیاری بەڵێندەر، مۆزەمبیق ئاسۆی بەهێزی هەیە سەبارەت بە گەشەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی .بە وەبەرهێنانی دروست و گرنگیدان بە چارەسەرکردنی ئاستەنگە سەرەکییەکان، مۆزەمبیق دەتوانێت بە شێوەیەکی کاریگەر سوود لە توانا بێئەندازەکەی وەربگرە و سوود لەو دەرفەتانە وەربگرە کە بازاڕی جیهانی پێشکەشی دەکات.

لەکاتی ڕەچاوکردنی بازاڕی بازرگانی دەرەوەی مۆزەمبیقدا، گرنگە شیکاری بۆ پۆتانسێلی بەرهەمە گەرم فرۆشراوەکان بکرێت. هەڵبژاردنی بەرهەمەکان بۆ هەناردەکردن دەبێت لەسەر بنەمای هۆکاری جۆراوجۆر بێت، وەک خواستی بازاڕ، سوودی کێبڕکێ و بارودۆخی ئابووری. 1. خواستی بازاڕ: دیاریکردنی پێداویستی و ئارەزووەکانی بەکارهێنەرانی مۆزەمبیق. توێژینەوەی بازاڕ ئەنجام بدە بۆ ئەوەی بزانرێت کام کاڵا خواستێکی زۆری لەسەرە یان توانای گەشەکردنی هەیە. گرنگی بەو پۆلە بەرهەمانە بدە کە بۆ ژیانی ڕۆژانە پێویستن یان ئەوانەی کە بەهۆی پیشەسازییە تایبەتەکانەوە خواستێکی زۆریان لەسەرە. 2. سوودی کێبڕکێ: هەڵسەنگاندن بۆ خاڵە بەهێز و لاوازەکانی وڵاتەکەت بکە لە بەرهەمهێنانی هەندێک کاڵادا بە بەراورد لەگەڵ هەناردەکارانی دیکە. ئەو بەرهەمانە لەبەرچاو بگرن کە دەتوانرێت بە شێوەیەکی کێبڕکێکارانە بە کوالیتی باش و نرخێکی گونجاو بەرهەم بهێنرێن. سەرچاوە سروشتییەکانی وڵاتەکەت، هێزی کاری لێهاتوو، یان کاری دەستی ناوازە بەکاربهێنە بۆ دروستکردنی پێشبڕکێیەکی کێبڕکێ. 3- بارودۆخی ئابوری: لەبەرچاوگرتنی دۆخی ئابووری ئێستای مۆزەمبیق لەکاتی هەڵبژاردنی بەرهەم بۆ هەناردەکردن. شیکردنەوەی هۆکارەکانی وەک ئاستی داهات، شێوازی خەرجکردنی بەکاربەر، کەرتە تازەپێگەیشتوەکان و سیاسەتەکانی حکومەت کە کاریگەرییان لەسەر بازرگانی نێودەوڵەتی هەیە. بە پشتبەستن بەم تێڕوانینانە، هەندێک بەرهەمی ئەگەری فرۆشراوی گەرم لە مۆزەمبیق دەتوانن بریتی بن لە: کاڵای کشتوکاڵی: مۆزەمبیق زەوییەکی بەپیتی هەیە کە ئایدیاڵ بۆ بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی بەرهەمەکانی وەک کاجو، پەتاتە، نیسک، میوە (بامێ)، دانەوێڵەی قاوە، سەرچاوەکانی کانگا: وڵاتەکە دەوڵەمەندە بە سامانی کانزاکانی وەک خەڵوز (گەرمی و کانزا)، غازی سروشتی (غازی شل)، کانزاکانی تیتانیۆم (ئیلمێنایت). بەرهەمەکانی ماسی: وەک نەتەوەیەکی کەنار دەریا کە دەستیان بە ئاوەکانی زەریای هیندی دەگات کە دەوڵەمەندن بە سەرچاوەی خواردنە دەریاییەکان؛ فیلێتی ماسی بەستوو/ترۆت/کالم/ئەکتۆپوس/کرێم؛ ماسی لە قوتودا کەرەستەی بیناسازی: لەگەڵ پڕۆژەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی بەردەوام لە سەرانسەری وڵاتدا؛ چیمەنتۆ (کۆمەڵ/کلینکەر)؛ پۆڵا/وایەر/پەڕە؛ کاشی سیرامیک؛ شتومەکی پەیوەندیدار بە قوماش/جل و بەرگ). زۆر گرنگە پێش ئەوەی بڕیاری کۆتایی بدرێت لێکۆڵینەوەی زیاتر لەسەر پێداویستییە تایبەتەکانی هەر پۆلێکی بەرهەم بکرێت. هاوبەشیکردن لەگەڵ دابەشکەرانی ناوخۆیی یان پسپۆڕانی پیشەسازی دەتوانێت تێڕوانینێکی بەنرخ لە بازاڕ، بەربەستەکانی چوونە ژوورەوە و کەناڵەکانی دابەشکردن لە مۆزەمبیقدا دابین بکات.

مۆزەمبیق وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا و میراتێکی دەوڵەمەندی کولتووری و دانیشتووانێکی هەمەچەشنی هەیە. لەکاتی پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیارانی مۆزەمبیق، گرنگە لە تایبەتمەندی و داب و نەریتە ناوازەکانیان تێبگەیت. یەکێک لە تایبەتمەندییە سەرەکییەکانی کڕیار لە مۆزەمبیق هەستی بەهێزی کۆمەڵایەتی و جەختکردنەوە لەسەر پەیوەندییە کەسییەکانە. دروستکردنی متمانە و دروستکردنی پەیوەندی لە مامەڵە بازرگانییەکاندا زۆر گرنگە، بۆیە دامەزراندنی پەیوەندی لە ڕێگەی گفتوگۆ نافەرمیەکان و پەیوەندی کۆمەڵایەتی دەتوانێت کارلێکە پیشەییەکان زۆر بەرز بکاتەوە. لایەنێکی دیکەی ڕەفتاری کڕیارانی مۆزەمبیک، ئەو بەهایە کە بە ئەدەب و ڕێزگرتن دانراوە. لەوانەیە کڕیاران چاوەڕوانی ئاستێکی فۆرماڵیزم بن، بە تایبەت لە کاتی کارلێکە سەرەتاییەکان یان لەکاتی مامەڵەکردن لەگەڵ کەسانی بەتەمەن یان ئەوانەی لە پۆستی دەسەڵاتدان. باشتر وایە بە نازناوەکانیان قسە بۆ خەڵک بکرێت تاوەکو بانگهێشت دەکرێن بۆ بەکارهێنانی ناوی یەکەم. سەرەڕای ئەوەش، ڕەنگە لە کاتی خۆیدا بە بەراورد لەگەڵ کولتوورەکانی ڕۆژئاوا بە توندی ڕەچاو نەکرێت. پێویستە هەڵوێستێکی ئارامتر بەرامبەر بە کات لەبەرچاو بگیرێت لە کاتی دانانی کاتەکانی کۆبوونەوە یان چاوپێکەوتن. سەبر و نەرمی و نەرمی سیفەتێکی سەرەکین بۆ پەیوەندیکردنێکی سەرکەوتوو. شانبەشانی زانینی ئەم تایبەتمەندیانەی کڕیار، گرنگە ئاگاداری هەندێک تابۆی کولتووری بیت لە مۆزەمبیق: 1- دوور بکەوەرەوە لە نیشاندانی سۆز و خۆشەویستی لەبەردەم خەڵکدا چونکە دەتوانرێت وەک شتێکی نەگونجاو یان هێرشبەرانە سەیر بکرێت. 2. خۆبواردن لە باسکردنی بابەتگەلێکی هەستیار وەک سیاسەت، ئایین، یان مێژووی وڵات بەبێ زانیاری و تێگەیشتنێکی دروست. 3. وریابە لە ئاماژەکانی دەست – ئەوەی ڕەنگە لە کولتوورەکانی تردا قبوڵکراو بێت دەتوانێت مانای جیاوازی هەبێت کە ڕەنگە ببێتە هۆی تێنەگەیشتن. 4- ڕێزگرتن لە داب و نەریتە ناوخۆییەکان وەکو ڕێساکانی جل و بەرگ لەکاتی بەشداریکردن لە شوێنە ئاینییەکانی وەک مزگەوت یان کڵێسا. 5. تۆنی دەنگت لەبەرچاو بگرە؛ قسەکردن بە دەنگی زۆر دەتوانرێت بە بێئەدەبی یان شەڕانگێزی هەژمار بکرێت. بە ناسینی ئەم لایەنانەی ڕەفتاری کڕیار و دوورکەوتنەوە لە تابۆ کولتوورییەکان، دەتوانیت دڵنیا بیت لە پەیوەندییە ڕێزدارەکان لەگەڵ کڕیارانی مۆزەمبیق کە پەیوەندی بازرگانی ئەرێنی پەروەردە دەکات لەسەر بنەمای متمانە و لێکتێگەیشتنی یەکتر

مۆزەمبیق کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، سیستەمێکی بەڕێوەبردنی گومرگی بە باشی دامەزراوە بۆ دڵنیابوون لە ڕۆیشتنی کاڵا و خەڵک بە شێوەیەکی ڕێک و پێک لە سنوورەکانیدا. لێرەدا چەند لایەنێکی سەرەکی سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی مۆزەمبیق و ڕەچاوکردنی گرنگ دەخەینەڕوو: 1. ڕێساکانی گومرگی: مۆزەمبیق یاسای تایبەتی هەیە کە هاوردە و هەناردەکردنی کاڵای جۆراوجۆر بەڕێوەدەبات. زۆر گرنگە پێش گەشتکردن یان بەشداریکردن لە چالاکییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان خۆت بەم ڕێسایانە ئاشنا بکەیت. 2- ڕاگەیاندنی گومرگی: دەبێت هەموو هاوردە و هەناردەیەک بە بەکارهێنانی فۆڕمی ڕاگەیاندنی گونجاو بۆ دەسەڵاتدارانی گومرگی مۆزەمبیک ڕابگەیەندرێت. زانیاری دروست سەبارەت بە سروشت و بڕی و بەها و سەرچاوەی کاڵاکان پێشکەش بکە. 3- باج و باج: مۆزەمبیق باج و باج لەسەر کاڵا هاوردەکراوەکان بە پشتبەستن بە پۆلێنکردن، بەها، یان کێشیان وەردەگرێت. دڵنیابە لەوەی کە پارەی پێویستت هەیە بۆ دابینکردنی هەر کرێیەکی کارپێکراو. 4. شتومەکی قەدەغەکراو: هەندێک شت هەیە کە چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە مۆزەمبیق بەبێ مۆڵەت و بەڵگەنامەی دروست قەدەغەکراوە- بۆ نموونە چەکی ئاگرین، ماددە هۆشبەرەکان، دراوی ساختە، بەرهەمی جۆرە لەناوچووەکان (عاج) و هتد. 5. هاوردە/هەناردەکردنی کاتی: ئەگەر بەنیازیت هەندێک ئامێر بە شێوەیەکی کاتی بهێنیت (بۆ نموونە بۆ پێشانگە) یان بە شێوەیەکی کاتی بیبەیتە دەرەوە (بۆ نموونە بۆ چاککردنەوە)، لەوانەیە پێویستت بە مۆڵەتی هاوردە/هەناردەکردنی کاتی بێت لە گومرگیەوە. 6. بەڵگەنامەکانی گواستنەوە: لە کاتی هاوردەکردن/هەناردەکردنی کاڵاکان لە ڕێگەی ڕێگاوبان/دەریا/ئاسمانی بۆ ناو/دەرەوەی مۆزەمبیق، دڵنیابە لەوەی کە هەموو بەڵگەنامەکانی گواستنەوەی پێویستت هەیە وەکو فەسڵی بارکردن یان فەسڵی ڕێڕەوی ئاسمانی کە بە وردی نوێنەرایەتی وردەکارییەکانی بارکردنەکەت دەکەن. 7. ڕێکارە سنوورییەکان: لە خاڵە سنوورییەکان، ئامادەبە بۆ پشکنین لەلایەن بەرپرسانی گومرگی کە لەوانەیە بە وردی پشکنینی جانتا/کاڵا/جانتا/دەبەی بارهەڵگرەکانتان بکەن لەبەر هۆکاری ئەمنی. 8 سنووردارکردنی هاوردەکردن: هەندێک بەرهەمی وەک دەرمانسازی پێویستیان بە مۆڵەتی تایبەت هەیە پێش هاوردەکردنیان بۆ مۆزەمبیق بەهۆی نیگەرانی سەلامەتی؛ پێشتر هەموو مۆڵەتە پێویستەکان بەدەست بهێنە. 9 ڕاگەیاندنی دراو: ئەگەر زیاتر لە 5 000 دۆلاری ئەمریکی (یان هاوتای)ت هەڵگرتووە لەکاتی چوونە ناو وڵاتەکەدا، پێویستە بە گومرگی ڕابگەیەنیت بۆ ئەوەی ڕێگری لە هەر کێشەیەکی یاسایی بکەیت. 10. پەیڕەوکردنی پرۆتۆکۆڵەکانی کۆڤید-19: بەهۆی بەردەوامی پەتاکە، مۆزەمبیق ڕێوشوێنی تایبەتی تەندروستی و سەلامەتی جێبەجێکردووە. پشکنین بۆ نوێترین ڕێنماییەکانی پەیوەست بە سنووردارکردنی گەشتکردن، پێداویستییەکانی تاقیکردنەوە، سیاسەتەکانی داپۆشینی دەموچاو و هتد. باشتر وایە هەمیشە لە زانیارییە هەنووکەییەکان سەبارەت بە ڕێسا گومرگییەکانی مۆزەمبیق ئاگادار بیت چونکە ڕەنگە جارجارە بگۆڕدرێن. دڵنیابە لە پابەندبوون بە یاسا و ڕێسا کارپێکراوەکان بۆ دوورکەوتنەوە لە دواکەوتن یان سزای ناپێویست لە کاتی سەردانەکەت یان چالاکییە بازرگانییەکانتان لە مۆزەمبیق.

مۆزەمبیق سیاسەتێکی بازرگانی تاڕادەیەک کراوە و ئازادانەی هەیە سەبارەت بە باجی هاوردەکردن لەسەر کاڵاکان. وڵاتەکە پەیڕەوی لە باجی دەرەکی هاوبەش (CET)ی کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) دەکات، کە ئامانجی پێشخستنی یەکگرتنی ناوچەیی و گەشەپێدانی ئابوورییە. بۆ زۆربەی کاڵاکان، مۆزەمبیق پێکهاتەیەکی سادەی باج بەکاردەهێنێت کە لەسەر بنەمای کۆدەکانی سیستەمی هاوسەنگ (HS) دامەزراوە. باجی هاوردەکردن لە نێوان 0% بۆ 30%، بەپێی جۆری بەرهەمەکە و پۆلێنکردنی بەپێی کۆدەکانی HS. پێداویستییە سەرەتاییەکانی وەک خۆراک، دەرمان و ماددە کشتوکاڵییەکان بەزۆری باجی کەمتر یان سفریان هەیە بۆ پشتگیریکردن لە بەکارهێنان و بەرهەمهێنانی ناوخۆیی. هەندێک بەرهەم کە مۆزەمبیق ئامانجیەتی پاراستن یان بەرەوپێشیان ببات، باجی زیاتریان بەسەردا سەپێنراوە. ئەمەش بەرهەمەکانی وەک ئۆتۆمبێلی ماتۆڕ، تووتن، کحول، قوماش، ئامێری ئامێر و هەندێک شتومەکی لوکس دەگرێتەوە. ڕێژەی باج بۆ ئەم کاڵایانە دەتوانێت لە نێوان ١٠% بۆ ٣٠% بێت. هەروەها مۆزەمبیق هەندێک ڕێکخستنی گومرگی ئیمتیازات پێشکەش بەو وڵاتانە دەکات کە ڕێککەوتنی بازرگانی ئازادیان لەگەڵ سادک یان خودی مۆزەمبیق هەیە. بەپێی ئەم ڕێککەوتنانە وەک ناوچەی بازرگانی ئازادی SADC (FTA)، وڵاتان دەتوانن سوودمەند بن لە کەمکردنەوەی باجی هاوردەکردن یان دەستڕاگەیشتن بە بێ باج بۆ بەرهەمە تایبەتەکان کە لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا بازرگانییان پێوە دەکرێت. جگە لە باجی هاوردەکردن، باجی زیادە هەیە کە لە کاتی گومرگی لە مۆزەمبیق وەردەگیرێت. لەوانە باجی بەهای زیادکراو (VAT) بە ڕێژەی 17%، باجی گومرگی لەسەر شتە لوکسە هەڵبژێردراوەکانی وەک جگەرە و خواردنەوە کحولیەکان، هەروەها کرێی کارگێڕی. گرنگە بۆ ئەو بازرگانانەی کە کاڵا هاوردە دەکەن بۆ مۆزەمبیق ئاگاداری پۆلێنکردنی بەرهەمەکانی وڵاتەکە بن بە پشتبەستن بە کۆدەکانی HS و لە باجی جێبەجێکراوی هاوتایان تێبگەن. هەروەها هاوردەکاران دەبێ هەر مامەڵەیەکی پەسەندکراو لەبەرچاو بگرن کە لە ڕێگەی FTA ەوە بەردەستە لەکاتی حیسابکردنی تێچوونەکانیان. بەگشتی، سیاسەتی باجی هاوردەکردنی مۆزەمبیق ئامانجی پێشخستنی گەشەی ئابوورییە لەڕێگەی یەکگرتنی ناوچەییەوە لە هەمان کاتدا پاراستنی هەندێک کەرت کە بە ستراتیژی یان هەستیار دادەنرێت بۆ گەشەپێدانی ناوخۆیی.

مۆزەمبیق، وڵاتێکە کە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، سیاسەتی باجی جۆراوجۆری لەسەر بەرهەمە هەناردەکراوەکانی جێبەجێ کردووە. ئەم سیاسەتانە ئامانجیان هاندانی گەشەی ئابووری و پێشخستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان و بەدەستهێنانی داهات بۆ حکومەتە. یەکەم: مۆزەمبیق باجی هەناردەکردن لەسەر هەندێک کاڵا بەکاردەهێنێت بۆ کۆنترۆڵکردنی دەرچوونیان و پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان. بۆ نموونە گوێزی کاجوی خاو باجی هەناردەکردنی ٧%ی لەسەرە، ئەمەش هاندەری پرۆسێسکردنی ناوخۆیی و زیادکردنی بەهایە پێش هەناردەکردنی. ئەمەش یارمەتی هەمەچەشنکردنی ئابووری دەدات لەڕێگەی بەرزکردنەوەی کەرتی پرۆسێسی کشتوکاڵی. دووەم: هەندێک سامانی سروشتی ڕووبەڕووی ڕێژەی باجی تایبەت دەبنەوە کاتێک لە مۆزەمبیقەوە هەناردە دەکرێن. کانزاکانی وەک کانزاکانی مس باجی هەناردەکردنی 10% ڕادەکێشن، لە کاتێکدا بەردی بەنرخی وەک ئەڵماس ڕێژەیەکی زیاتری 32% وەردەگرن. ئەم باجانە دڵنیای دەدەن لەوەی کە سەرچاوە بەنرخەکان بە پەلە کەم ناکرێنەوە بەڵکو لەبری ئەوە بەشدارن لە گەشەپێدانی بەردەوام و وەبەرهێنان لە کەرتە پەیوەندیدارەکاندا. سەرەڕای ئەوەش، مۆزەمبیق هاندان بۆ باج بۆ پیشەسازییە تایبەتەکان پێشکەش دەکات بە ئامانجی ڕاکێشانی وەبەرهێنان و بەرەوپێشبردنی هەناردەکردن. ئەو کۆمپانیایانە کە لە ناوچەی دیاریکراوی پرۆسێسی هەناردەکردن (EPZ) کاردەکەن، چێژ لە لێخۆشبوون لە باجی بەهای زیادکراو (VAT)، باجی گومرگی و کرێی دیکە لەسەر کەرەستەی خاو وەردەگرن کە بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان هاوردە دەکرێن. ئەم سیاسەتە ئامانجی بەرزکردنەوەی چالاکییەکانی بەرهەمهێنانە لەناو ئەم ناوچانەدا لە هەمان کاتدا بەرهەمەکانیان زیاتر کێبڕکێکارانە لە ئاستی جیهانیدا. جگە لەوەش مۆزەمبیق بەشێکە لە چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی کە باجی گومرگی ئیمتیاز یان کەمکردنەوەی گومرگی بۆ هەناردەکارانی دابین دەکات. بۆ نموونە، ئەو کاڵایانەی کە لە ناوچەی کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) هەناردە دەکرێن، سوودمەند دەبن لە کەمکردنەوەی باج یان هیچ باجێک بەپێی ڕێککەوتنی ناوچەی بازرگانی ئازادی SADC. لە کۆتاییدا، سیاسەتی باجی بەرهەمی هەناردەکردنی مۆزەمبیق ڕێوشوێنی جۆراوجۆر لەخۆدەگرێت وەک باجی هەناردەکردن لەسەر هەندێک کاڵا و سەرچاوە سروشتییەکان شانبەشانی هاندانەکانی باج بۆ ناوچە پیشەسازییە دیاریکراوەکان و ڕێککەوتنە بازرگانییە ئیمتیازییەکان لەناو بلۆکە ناوچەییەکانی وەک SADC. ئەم سیاسەتانە هەوڵدەدەن هاوسەنگی لە نێوان گەشەی ئابووری لەگەڵ پارێزگاریکردندا دروست بکەن لە هەمان کاتدا وەبەرهێنان بۆ گەشەپێدانی بەردەوام لە کەرتە جیاوازەکاندا ڕابکێشن.

مۆزەمبیق وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. بە سامانە سروشتییەکانی ناسراوە، بەتایبەتی نەوتە کانزاییە زۆرەکانی، لەوانە خەڵوز و گازی سروشتی و بەردی بەنرخی وەک یاقوت و گارنەیت. هەروەها وڵاتەکە کەرتێکی کشتوکاڵی بەرچاوی هەیە، بەرهەمی وەک پەتاتە و کاجو و میوەی لیمۆ بەرهەم دەهێنێت. بە مەبەستی دڵنیابوون لە کوالیتی و سەلامەتی هەناردەی مۆزەمبیق، حکومەت سیستەمی بڕوانامەی هەناردەکردنی جێبەجێ کردووە. ئەم سیستەمە ئامانجی دڵنیابوونە لەوەی کە بەرهەمەکان ستاندارد و ڕێسا نێودەوڵەتییەکان دەگونجێن پێش ئەوەی هەناردە بکرێن بۆ وڵاتانی دیکە. هەناردەکاران لە مۆزەمبیق دەبێت بەڵگەنامەی پێویست بەدەست بهێنن بۆ بڕوانامەدان بە کاڵاکانیان. ئەمە بە شێوەیەکی گشتی بڕوانامەی سەرچاوە دەگرێتەوە، کە وڵاتی بەرهەمهێنان یان بەرهەمهێنان پشتڕاست دەکەنەوە. ڕەنگە حکومەت داوای بەڵگەنامەی زیادە بکات بەپێی ئەو بەرهەمە تایبەتەی کە هەناردە دەکرێت. هەروەها بۆ ئاسانکاری بازرگانی لەگەڵ گەلانی دیکە، مۆزەمبیق ڕێککەوتنی جۆراوجۆری بازرگانی دوولایەنە و فرەلایەنەی کردووە. ئەم ڕێککەوتنانە یارمەتیدەرن بۆ کەمکردنەوەی بەربەستەکانی بەردەم بازرگانی بە دابینکردنی مامەڵەی ئیمتیاز یان کەمکردنەوەی باج بۆ هەندێک کاڵا. جگە لەوەش مۆزەمبیق بەشێکە لە ڕێکخراوە ناوچەییەکانی وەک کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC) و بازاڕی هاوبەش بۆ ڕۆژهەڵات و باشووری ئەفریقا (COMESA). ئەم ڕێکخراوانە لە ڕێگەی هاوئاهەنگی سیاسەتەکانی بازرگانی و ئاسانکاری بۆ گواستنەوەی کاڵاکان لە سنوورەوە، یەکگرتنی ئابووری لە نێوان وڵاتانی ئەندامدا بەرەوپێش دەبەن. بە گشتی پرۆسەی بڕوانامەی هەناردەکردنی مۆزەمبیق ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت لە دڵنیابوون لەوەی کە بەرهەمەکانی لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان دەگونجێن. بە پابەندبوون بەم مەرجانە و بەشداریکردن لە دەستپێشخەرییە بازرگانییە ناوچەییەکان، هەناردەکارانی مۆزەمبیکا دەتوانن دەستیان بە بازاڕی نوێ بگات و لە هەمان کاتدا ستانداردی کوالیتی بەرز بۆ کاڵاکانیان بپارێزن.

مۆزەمبیق وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، بە دیمەنە هەمەچەشنەکانی و سامانە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی ناسراوە. کاتێک باس لە لۆجستی و گواستنەوە دەکرێت، لێرەدا چەند پێشنیارێک بۆ ناردنی کاڵا یان گواستنەوەی کاڵا لە مۆزەمبیق دەخەینەڕوو. 1- بەندەرەکان: مۆزەمبیق چەندین بەندەری هەیە بەدرێژایی کەناراوەکانی کە وەک دەروازەیەکی گرنگ بۆ بازرگانی نێودەوڵەتی کاردەکەن. بەندەری ماپوتو گەورەترین و گرنگترین بەندەری وڵاتەکەیە، کە ئاسانکاری و ئامێری مۆدێرن بۆ مامەڵەکردنی کارامە لەگەڵ بارەکاندا پێشکەش دەکات. هەروەها بەندەری بەیرا و بەندەری ناکالا بەندەرێکی گرنگن کە ڕێگە بە ناوچە جیاوازەکانی ناو مۆزەمبیق دەدەن. 2- تۆڕی ڕێگاوبان: لەکاتێکدا ژێرخانی ڕێگاوبانەکانی مۆزەمبیق وەک هەندێک وڵاتی دیکە پێشکەوتوو نییە، بەڵام ڕێگای گەورە هەیە کە شارە و شارۆچکە سەرەکییەکان بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ڕێگای نیشتمانی 1 (EN1) لە باشوورەوە بەرەو باکوور دەڕوات، کە ڕێگەی گەیشتن بە ناوچە جیاوازەکانی وڵات پێشکەش دەکات. باشتر وایە کە دابینکەرانی گواستنەوەی متمانەپێکراو بەکاربهێنرێت کە ئەزموونیان هەبێت لە ڕۆیشتن بەم ڕێگایانەدا. 3. هێڵی ئاسن: مۆزەمبیق تۆڕێکی شەمەندەفەری بەرفراوانی هەیە کە هەم گواستنەوەی ناوخۆیی و هەم پەیوەندی بازرگانی سنوور بەزاندن ئاسان دەکات. هێڵی ئاسنی لینها دی سێنا بەندەری بەیرا بە مالاوی دەبەستێتەوە، ڕێگەیەکی بەدیل بۆ ئەو کاڵایانە دابین دەکات کە دێنە ناو یان دەرچوون لە وڵاتانی دەریایی وەک مالاوی یان زیمبابۆی. 4. کۆمپانیاکانی لۆجستی: چەندین کۆمپانیای نێودەوڵەتی لۆجستی لە مۆزەمبیق کاردەکەن، خزمەتگوزاری گواستنەوەی بار و هاوکاریکردنی گومرگی و دامەزراوەی کۆگاکردن و چارەسەری دابەشکردن لە سەرانسەری وڵاتدا پێشکەش دەکەن. بەشداریکردنی دابینکەرێکی لۆجستیکی بەناوبانگ دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دڵنیابوون لە کارەکانی نەرم کاتێک باس لە هاوردەکردن/هەناردەکردنی کاڵا یان دابەشکردنی بەرهەم دەکرێت لە ناو مۆزەمبیق. 5.فڕۆکەخانەکان: هەرچەندە بە شێوەیەکی سەرەکی بەکاردێت بۆ گەشتکردنی سەرنشین لە ناو ئەفریقا یان نێودەوڵەتی نەک باری بار بە تایبەتی، فڕۆکەخانەکانی مۆزەمبیکا ڕۆڵ دەگێڕن لە گواستنەوەی بار هەروەها. لە بارودۆخی تایبەتدا، کە بڕێکی کەم لە باری بەها بەرز لەخۆدەگرێت، فڕۆکەیەکی بچووکتر دەتوانرێت لە ناوخۆدا لە نێوان شارەوانییە بچووکەکاندا بەکاربهێنرێت شایەنی باسە لە کاتی پلاندانان بۆ کارەکانی لۆجستی لە مۆزەمبیق، زۆر گرنگە هۆکارەکانی وەک وەرزی بارانبارینی پچڕپچڕی وڵاتەکە، تەحەددیاتی ئەگەری پەیوەست بە گومرگی و ڕێکارە کارگێڕییەکان، هەروەها دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ڕێساکانی گواستنەوەی ناوخۆیی لەبەرچاو بگیرێت.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

مۆزەمبیق دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، وڵاتێکە کە دەرفەتی بازرگانی نێودەوڵەتی بەرچاوی هەیە. هاوردەکاران و هەناردەکاران دەتوانن بەدواداچوون بۆ کەناڵ و پێشانگە بازرگانییە جیاوازەکان بکەن بۆ پێشخستنی گەشەپێدان و فراوانکردنی کارەکانیان لەناو وڵاتدا. لێرەدا چەند کەناڵ و پێشانگای گرنگی کڕینی نێودەوڵەتی لە مۆزەمبیق دەخەینەڕوو: 1- بەندەری بەیرا: بەندەری بەیرا یەکێکە لە ناوەندە گەورەکانی گواستنەوەی مۆزەمبیق بۆ هاوردەکاران و هەناردەکارانی ناوچەیی. ڕێگە خۆش دەکات بۆ گەیشتن بە وڵاتانی دەریایی وەک زیمبابۆی، مالاوی و زامبیا. بازرگانانی نێودەوڵەتی دەتوانن لەم بەندەرە کەڵک وەربگرن بۆ دامەزراندنی تۆڕێکی گرنگی زنجیرەی دابینکردن لە سەرانسەری ناوچەکەدا. 2- بەندەری ماپوتو: وەک گەورەترین بەندەر لە مۆزەمبیق، بەندەری ماپوتو وەک دەروازەیەک بۆ هەردوو بازاڕی ئەفریقای باشوور و شوێنەکانی دیکەی جیهانی کاردەکات. هاوردەکاران دەتوانن سوود لە ژێرخانی ئەم بەندەرە وەربگرن بۆ ڕێکخستنی کارەکانی لۆجستی لەناو کۆمەڵگەی گەشەپێدانی باشووری ئەفریقا (SADC). 3- کۆمپانیای ماتۆلا غاز: مۆزەمبیق یەدەگی غازی سروشتی زۆری هەیە کە کڕیارانی نێودەوڵەتی بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت کە بەدوای سەرچاوەی وزەدا دەگەڕێن. کۆمپانیای غازی ماتۆلا بەرپرسیارە لە دابینکردنی هاوردەکردنی غازی شل (LPG) لە سەرانسەری وڵاتدا، ئەمەش وایکردووە کە کەناڵێکی بنەڕەتی بێت بۆ دابینکردنی پەیوەندیدار بە وزە. 4. پێشانگە و پێشانگاکان: - پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی ماپوتو (FACIM): فاسیم یەکێکە لە گەورەترین پێشانگە بازرگانییەکانی مۆزەمبیق کە گرنگی بە بەرەوپێشبردنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان دەدات لە هەمان کاتدا وەبەرهێنان و هاوبەشی بیانی ڕادەکێشێت. - کۆنفرانسی نێودەوڵەتی وزەی کانزا و پێشانگای مۆزەمبیق (MMEC): MMEC وەک سەکۆیەک بۆ کۆمپانیاکانی کانگا، دابینکەران، وەبەرهێنەران، و بەرپرسانی حکومی کاردەکات بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دەرفەتە ئەگەرییەکان لە کەرتی کانزاکانی وڵاتەکەدا. - پێشانگای BelaTrade Expo: ئامانجی BelaTrade Expo پەرەپێدانی گەشەی ئابوورییە لەڕێگەی کۆکردنەوەی بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی لەگەڵ کڕیارانی بیانی لە کاتی پێشانگای تایبەتمەنددا کە گرنگی بە پیشەسازییە جیاوازەکانی وەک کشتوکاڵ، بیناسازی، کاڵای بەکاربەر و هتد دەدات. - مۆزبیڵد: ئەم پێشانگایە بەرهەمەکانی پەیوەست بە پێداویستییەکانی کەرەستەی بیناسازی لەوانەش ئامێری بیناسازی/ئامراز/کەرەستەی کۆمپانیا جیاوازەکانی نیشتمانی و نێودەوڵەتی پیشان دەدات. 5. نوێنەرایەتی بازرگانی: باڵیۆزخانە و دەزگاکانی بەرەوپێشبردنی بازرگانی زۆرجار نوێنەرایەتی بازرگانی بۆ مۆزەمبیق ڕێکدەخەن. ئەم ئەرکانە یارمەتی ئاسانکاری دەرفەتی تۆڕکردن دەدەن لە نێوان دابینکەرانی ناوخۆیی و کڕیارە نێودەوڵەتییەکان، ئەمەش ڕێگە خۆشدەکات بۆ هاوکارییەکانی داهاتوو. 6- پلاتفۆرمی ئۆنلاین: لەگەڵ گەشەسەندنی ئابووری دیجیتاڵی، مۆزەمبیق شایەتی زیادبوونی ژمارەی بازاڕی ئۆنلاین بووە بۆ مامەڵەی کڕین و فرۆشتن. کڕیارانی جیهانی دەتوانن لە ڕێگەی ئەم پلاتفۆرمانەوە بەرهەم بدۆزنەوە کە بەبێ سنووری فیزیکی بە دابینکەرانی ناوخۆییەوە دەیانبەستێتەوە. 7. بازاڕە کشتوکاڵییەکان: مۆزەمبیق بە بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی ناسراوە، لەوانە بەرهەمەکانی وەک کێجو، پەتاتە، شەکر، چا و هتد، کڕیارە نێودەوڵەتییەکان کە بەدوای کاڵای کشتوکاڵیدا دەگەڕێن دەتوانن بازاڕە ناوخۆییەکان بگەڕێن یان پەیوەندی ڕاستەوخۆ لەگەڵ جووتیاران و کۆمەڵە هاوبەشەکان دروست بکەن. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کەناڵ و پێشانگە گرنگەکانی کڕینی نێودەوڵەتی لە مۆزەمبیق. زۆر گرنگە کە بەردەوام ئاگاداری دیمەنی ئابووری وڵات بیت بۆ دەستنیشانکردنی دەرفەتی نوێ لەگەڵ بەردەوامبوونی پەرەسەندن و گەشەکردنی بازاڕ.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە مۆزەمبیق زۆرترین بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕان بریتین لە گووگڵ و بینگ. لێرەدا ماڵپەڕەکانیان دەخەینە ڕوو: 1. گووگڵ - www.google.co.mz گووگڵ بزوێنەرێکی گەڕانە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەناوبانگە لە سەرانسەری جیهاندا، لەنێویاندا لە مۆزەمبیق. کۆمەڵێک ئەرکی گەڕانی بەرفراوان دابین دەکات، وەکو لاپەڕەی وێب، وێنە، ڤیدیۆ، بابەتەکانی هەواڵ و زۆر شتی تر. 2. بینگ - www.bing.com/?cc=mz Bing بزوێنەرێکی گەڕانە کە لەلایەن مایکرۆسۆفتەوە پەرەی پێدراوە و لە مۆزەمبیقیشدا تاڕادەیەک بەناوبانگە. هاوشێوەی گووگڵ، بژاردەی گەڕانی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات وەک ئەنجامی گەڕانی وێب، گەڕان بەدوای وێنە، بابەتەکانی هەواڵ، ڤیدیۆ، نەخشە و ئاراستەکان. جگە لەم دوو بزوێنەری گەڕانی گەورەیە کە لە سەرەوە باسمان کرد: 3. یاهوو - mz.search.yahoo.com هەروەها یاهوو لەلایەن خەڵکی مۆزەمبیقەوە بۆ گەڕان بەدوای زانیاری لە ئینتەرنێتدا بەکاردەهێنرێت. 4. DuckDuckGo - duckduckgo.com DuckDuckGo بزوێنەرێکی گەڕانە کە سەرنجی لەسەر تایبەتمەندییە و بەدواداچوون بۆ چالاکییەکانی بەکارهێنەر ناکات و زانیاری کەسی هەڵناگرێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە لە کاتێکدا ئەم چوارە لە مۆزەمبیق بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێن؛ گووگڵ و بینگ دەتوانرێت وەک هەڵبژاردەی سەرەکی بۆ زۆربەی بەکارهێنەران هەژمار بکرێت بەهۆی تایبەتمەندییە بەرفراوانەکانیان و ئاسانکاری بەکارهێنانیان لە سەرانسەری ئامێرە جیاوازەکاندا

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

مۆزەمبیق، وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، چەند بەڕێوەبەرایەتییەکی گەورەی لاپەڕەی زەردی هەیە کە دەتوانێت سوودی هەبێت بۆ پێداویستییەکانی بازرگانی و بەکاربەر. لێرەدا هەندێک لە بەڕێوەبەرایەتییە سەرەتاییەکانی لاپەڕە زەردەکان لە مۆزەمبیق لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکان مۆزەمبیق: بەڕێوەبەرایەتی فەرمی لاپەڕە زەردەکان بۆ مۆزەمبیق لە ڕێگەی ئۆنلاینەوە لەم لینکەدا بەردەستە https://www.yellowpages.co.mz/. ئەم ماڵپەڕە زانیاری گشتگیر لەسەر بزنسە جیاوازەکان دەدات، لەوانەش وردەکاری پەیوەندیکردن، ناونیشان و خزمەتگوزارییەکانی پێشکەشکراو. 2. لاپەڕە زەردەکانی EM: EM یەکێکی ترە لە بەڕێوەبەرایەتییە بەناوبانگەکانی لاپەڕە زەردەکان لە مۆزەمبیق. ماڵپەڕەکەیان دەتوانن لەم لینکەدا ببینن http://www.yellowpagesofafrica.com/. ئەوان لیستێکی بەرفراوانی بزنسەکان لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکاندا پێشکەش دەکەن بۆ جێبەجێکردنی داواکارییە جیاوازەکانی بەکاربەر. 3. کۆمپاس: کۆمپاس بەڕێوەبەرایەتییەکی بازرگانی نێودەوڵەتییە کە هەروەها لیستەکانی مۆزەمبیق لەخۆدەگرێت. ماڵپەڕەکەیان https://pt.kompass.com/ ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەدوای بەرهەم یان خزمەتگوزارییە تایبەتەکاندا بگەڕێن کە لەلایەن ئەو کۆمپانیایانەوە پێشکەش دەکرێن کە لە ناوخۆی وڵاتدا کاردەکەن. 4. یالوا: یاڵوا بەشێکی تایبەتی هەیە بۆ بازرگانییەکانی مۆزەمبیق لە پلاتفۆرمی بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی جیهانی خۆیان. دەتوانن لەم لینکەدا بیدۆزنەوە https://mz.yalwa.org/. پلاتفۆرمەکە کۆمەڵێک پۆلی بەرفراوان پێشکەش دەکات کە بزنسە جیاوازەکان کە لە مۆزەمبیق کاردەکەن دەتوانن خزمەتگوزارییەکانیان یان بەرهەمەکانیان بخەنە لیستی کارەکانیانەوە. ئەم بەڕێوەبەرایەتیانە وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ کاردەکەن کاتێک بەدوای بزنسە ناوخۆییەکان یان پێشکەشکارانی خزمەتگوزاری لە سنوورەکانی مۆزەمبیقدا دەگەڕێیت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ڕەنگە بەڕێوەبەرایەتی لاپەڕەی زەردی بچووکتر یان ناوچەیی دیکەش بەردەست بن کە ڕەنگە پلاتفۆرمی ئۆنلاینیان دیار نەبێت بەڵام لەنێو خەڵکی ناوچەکەدا لە ڕێگەی بڵاوکراوە چاپکراوەکان یان ڕێگەی دیکەوە ناسراون.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

مۆزەمبیق کە دەکەوێتە کەنارەکانی باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا، لەم ساڵانەی دواییدا گەشەیەکی بەرچاوی لە پیشەسازی بازرگانی ئەلیکترۆنیدا بەخۆیەوە بینیوە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە مۆزەمبیق دەخەینەڕوو: 1. جومیا (https://www.jumia.co.mz/): کۆمپانیای جومیا یەکێکە لە پلاتفۆرمە پێشەنگەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە مۆزەمبیق کە کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە ئەلیکترۆنیات، مۆدە، کەلوپەلی ناوماڵ و زۆر شتی تر. خزمەتگوزاری گەیاندن بۆ شوێنە جیاوازەکانی ناوخۆی وڵات پێشکەش دەکات. 2. ئوبیز (https://ubiz.co.mz/): ئوبیز بازاڕێکی ئۆنلاینە کە کڕیار و فرۆشیاران بەیەکەوە دەبەستێتەوە لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکانی وەک ئەلیکترۆنیات، مۆبیلیات، ئامێر، و جلوبەرگ. ڕێگە بە تاک و بازرگانەکان دەدات فرۆشگای ئۆنلاین دروست بکەن بۆ فرۆشتنی بەرهەمەکانیان. 3. VendeMoz (https://vendemoz.com/): VendeMoz پلاتفۆرمێکی بازرگانی ئەلیکترۆنی بەناوبانگە کە تاک و بازرگانەکان دەتوانن کەلوپەلی نوێ یان بەکارهێنراو وەک ئۆتۆمبێل، مۆبایل، مۆبیلیات، ئەلیکترۆنیات لە ڕێگەی ماڵپەڕەکەی یان ئەپی مۆبایلەوە بکڕن و بفرۆشن . 4. تیمبیلا (https://en.timbila.co.mz/): تیمبیلا فرۆشگایەکی ئۆنلاینە کە تایبەتە بە فرۆشتنی کاری دەستی ئەفریقی و بەرهەمە دەستکردە ناوازەکانی پیشەسازییە ناوخۆییەکان لە مۆزەمبیق. کۆمەڵەیەکی جیاوازی پارچە هونەری پێشکەش دەکات کە بەهرەمەندە ناوخۆییەکان بەرەوپێش دەبەن. . ئەمانە هەندێک پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنی دیارن کە لە ئێستادا لە مۆزەمبیق کاردەکەن کە پێداویستییە جۆراوجۆرەکانی بەکاربەران دابین دەکەن لە پێداویستییە سەرەکییەکانی ڕۆژانەوە تا کاری دەستی تایبەتمەند.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

مۆزەمبیق وڵاتێکە دەکەوێتە باشووری ڕۆژهەڵاتی ئەفریقا. مۆزەمبیقیش هاوشێوەی زۆرێک لە وڵاتانی دیکە سەردەمی دیجیتاڵی لە باوەش گرتووە و چەندین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای هەیە کە لەلای هاوڵاتیانی وڵاتەکەی بەناوبانگە. لێرەدا هەندێک لەو پلاتفۆرمە سۆشیال میدیایانە دەخەینەڕوو کە لە مۆزەمبیق بەکاردەهێنرێن لەگەڵ URLی ماڵپەڕەکانیان: 1. فەیسبووک (https://www.facebook.com/) - فەیسبووک بەناوبانگترین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیایە لە سەرانسەری جیهاندا، لەنێویاندا مۆزەمبیق. خەڵک بۆ هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆ و نوێکردنەوەی دۆخ و پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێ و خێزان بەکاریدەهێنن. 2. واتسئەپ (https://www.whatsapp.com/) - واتسئەپ ئەپێکی نامە ناردنە و ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات نامە بنێرن، تێبینی دەنگی، پەیوەندی بکەن، وێنە و ڤیدیۆ لەگەڵ تاک یان گروپدا هاوبەش بکەن. 3. ئینستاگرام (https://www.instagram.com/) - ئینستگرام پلاتفۆرمێکی هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆیە کە بەکارهێنەران دەتوانن لە ڕێگەی وێنە یان ڤیدیۆی کورتەوە ساتەکانی خۆیان بە زیادکردنی کەپشن یان هاشتاگ بڵاوبکەنەوە. 4- تویتەر (https://twitter.com/) - تویتەر پلاتفۆرمێکی مایکرۆبلۆگینگە کە بەکارهێنەران دەتوانن کورتە نامە بنێرن کە پێی دەوترێت "تویت" بۆ دەربڕینی بیروڕاکانیان یان هاوبەشکردنی زانیاری لەگەڵ کەسانی تر. 5. لینکدئین (https://www.linkedin.com/) - لینکدئین پلاتفۆرمێکی تۆڕی پرۆفیشناڵە کە تاکەکان دەتوانن بەشێوەیەکی پیشەیی پەیوەندی لەگەڵ کەسانی تردا بکەن و بەدوای کاردا بگەڕێن و تۆڕی پیشەیی خۆیان دروست بکەن. 6. یوتیوب (https://www.youtube.com/) - یوتیوب بە گەورەترین پلاتفۆرمی هاوبەشکردنی ڤیدیۆ لە جیهاندا ناسراوە کە بەکارهێنەر دەتوانێت ڤیدیۆ لەسەر بابەتگەلێکی جۆراوجۆر وەک مۆسیقا، پەروەردە، کات بەسەربردن و هتد باربکات و سەیری بکات. 7. تیک تۆک (https://www.tiktok.com/en/) - تیک تۆک ئەپێکی سۆشیال میدیایە کە گرنگی بە ڤیدیۆی مۆبایلی کورت فۆرم دەدات کە لەلایەن کۆمەڵگەی بەکارهێنەرانیەوە دروستکراوە لە چالێنجەکانی سەما تا دەگاتە سکیتی کۆمیدی. 8. سناپچات (https://www.snapchat.com/l/en-gb) - سناپچات ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات وێنە و ڤیدیۆ بنێرن کە دوای بینینی لەلایەن وەرگرەکانی ترەوە بە شێوەی چاتی کاتی ڕاستەقینە یان فۆرماتێکی Stories نامێنن. 9. Pinterest (https://www.pinterest.co.uk/)- Pinterest سەکۆیەک بۆ بەکارهێنەران دابین دەکات بۆ دۆزینەوە و پاشەکەوتکردنی بیرۆکەکان بۆ بابەتگەلێکی جۆراوجۆر وەک مۆدە، ڕێچکە، دیکۆری ماڵ و هتد.هەروەها بەکارهێنەران دەتوانن بیرۆکەکانیان لەگەڵ کەسانی دیکەدا بەیەکەوە باس بکەن . گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ڕەنگە جەماوەری ئەم پلاتفۆرمانە لە نێوان تاک و ناوچەکانی مۆزەمبیقدا جیاواز بێت. سەرەڕای ئەوەش، لەوانەیە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای ناوخۆیی یان ناوچەیی دیکە هەبن کە تایبەتن بە مۆزەمبیق کە لەم لیستەدا نەخراونەتە ڕوو.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

لە مۆزەمبیق چەندین کۆمەڵەی گەورەی پیشەسازی هەن کە نوێنەرایەتی کەرتە جیاوازەکانی ئابووری دەکەن. لێرەدا لیستێک لە هەندێک کۆمەڵەی پیشەسازی دیار لە مۆزەمبیق لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. کۆنفیدڕاڵی کۆمەڵە بازرگانییەکانی مۆزەمبیق (CTA): کۆمەڵەی بازرگانی سەرەکی مۆزەمبیق و نوێنەرایەتی پیشەسازییە جیاوازەکان دەکات لەوانە کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان، خزمەتگوزاری، و گەشتیاری. ماڵپەڕ: http://www.cta.org.mz/ 2. کۆمەڵەی بانکەکانی مۆزەمبیق (AMB): ئەم کۆمەڵەیە نوێنەرایەتی ئەو بانکانە دەکات کە لە مۆزەمبیق کاردەکەن و ئامانجی پێشخستنی شێوازە بانکییە دروستەکان و سەقامگیری داراییە. ماڵپەڕ: http://www.bancomoc.mz/amb 3. کۆمەڵەی نیشتمانی کۆمپانیا بچووک و مامناوەندەکان (ANPME): ANPME گرنگی بە پشتگیریکردنی کۆمپانیا بچووک و مامناوەندەکان (SMEs) لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا دەدات لە ڕێگەی پێشکەشکردنی ڕاهێنان، دەستڕاگەیشتن بە دارایی، و پشتگیری داکۆکیکردن. ماڵپەڕ: https://anpme.co.mz/ 4. دامەزراوەی نیشتمانی نەوت (INP): INP بەرپرسیارە لە ڕێکخستنی چالاکییەکانی گەڕان و بەرهەمهێنان لە کەرتی نەوت لە مۆزەمبیق. مۆڵەت دەدات، خولی پێشکەشکردن ئەنجام دەدات و سەرپەرشتی پابەندبوون بە ڕێساکانی پیشەسازی دەکات. ماڵپەڕ: https://inp.gov.mz/ 5. کۆمەڵەی خاوەنکارانی گەشتیاری مۆزەمبیق (AHOTURMoz): AHOTURMoz نوێنەرایەتی ئەو بازرگانیانە دەکات کە بەشدارن لە کەرتی گەشتیاری وەک هۆتێل، هاوینەهەواری، نوسینگەی گەشتیاری، بەڕێوەبەرانی گەشتیاری و هتد، بە ئامانجی بەرەوپێشبردنی گەشەی بەردەوام لەناو ئەم بەشە پیشەسازییەدا. ماڵپەڕ: https://ahoturmoz.co.mz/ 6. ژووری بازرگانی مۆزەمبیکا (CCM):ئەم ژوورە پەرە بە گەشەپێدانی بازرگانی لە نێوان ئەندامەکانی دەدات چ لە ناوخۆ و چ لە ئاستی نێودەوڵەتیدا بۆنە ڕێکخراوەکان، و زانیاری پەیوەست بە دەرفەتە بازرگانییەکان دەدات. ماڵپەڕ:http://ccm.org.mz/cin.html 7.کۆمەڵەی پیشەسازی قوماشی مۆزەمبیکا(AITEXMOZ):AITEXMOZ، ڕێکخراوێکە کە سەرۆکایەتی کۆمپانیاکان دەکات کە لە کەرتی قوماشدا کاردەکەن. پەیوەندی نێوان ئەو لایەنانەی کە لە کەرتی قوماشدا کاردەکەن پێشدەخات. ماڵپەڕ:نەدۆزراوەتەوە. تکایە ئاگاداربن کە ئەم لیستە تەواو نییە و لەوانەیە کۆمەڵەی پیشەسازی دیکەش لە مۆزەمبیقیش هەبن. دەتوانن هەر ماڵپەڕێک بگەڕێن بۆ کۆکردنەوەی زانیاری زیاتر دەربارەی چالاکییەکانی ئەم کۆمەڵانە، یارمەتییەکانی ئەندامێتی و ئەو کەرتانەی کە نوێنەرایەتیان دەکەن.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

چەندین ماڵپەڕی ئابووری و بازرگانی پەیوەندیدار بە مۆزەمبیقەوە هەیە، کە زانیاری گرنگ لەسەر کەرتە جیاوازەکان و هەلی وەبەرهێنان لە وڵاتەکەدا دەدەن. لێرەدا لیستێک لە چەند ماڵپەڕێکی دیار دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی ئابووری و دارایی: ئەم ماڵپەڕە زانیاری لەسەر سیاسەت و ڕێسا و هەلی وەبەرهێنانی حکومەت لە مۆزەمبیق دەدات. ماڵپەڕ: http://www.mef.gov.mz/ 2. سەنتەری بەرەوپێشبردنی وەبەرهێنانی مۆزەمبیق (CPI): CPI وەبەرهێنانی بیانی لە مۆزەمبیق بەرەوپێش دەبات بە پێدانی زانیاری گشتگیر لەسەر یاساکانی وەبەرهێنان، ڕێکارەکان، هاندانەکان و دەرفەتەکانی بازرگانی. ماڵپەڕ: https://www.cpi.co.mz/ 3. دامەزراوەی بەرەوپێشبردنی هەناردەکردن (IPEX): ئامانجی IPEX پێشخستنی هەناردەکردنی مۆزەمبیکایە لەسەر ئاستی جیهانی لەڕێگەی پێشکەشکردنی ڕێنمایی سەبارەت بە ڕێکارەکانی هەناردەکردن، ڕاپۆرتی توێژینەوەی بازاڕ، بەشداریکردن لە پێشانگای بازرگانی، و خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە هەناردەکردن. ماڵپەڕ: http://www.ipex.gov.mz/ 4. بانکی مۆزەمبیق: ماڵپەڕی بانکی ناوەندی تێڕوانینێکی بەنرخ لە ئابووری نیشتمانی پێشکەش دەکات وەک ڕێوشوێنی سیاسەتی دراو، ڕاپۆرتی سەقامگیری دارایی، بنکەدراوەی نرخەکانی ئاڵوگۆڕ. ماڵپەڕ: http://www.bancomoc.mz/ 5. کۆنفیدراسیۆنی کۆمەڵە ئابوورییەکانی مۆزەمبیق (CTA): CTA نوێنەرایەتی بەرژەوەندییەکانی کەرتی تایبەت دەکات لە مۆزەمبیق لە ڕێگەی داکۆکیکردن لە سیاسەتە دۆستانەکانی بازرگانی و پەرەپێدانی هاوکاری لە نێوان بازرگانییەکان. ماڵپەڕ: https://cta.org.mz/ 6. دەزگای بەرەوپێشبردنی وەبەرهێنان و پەرەپێدانی هەناردەکردن (APIEX): APIEX پرۆفایلی وردی پیشەسازییەکانی ئامادەبوو لە وڵاتەکەدا لەگەڵ ڕێنماییەکانی وەبەرهێنان بۆ وەبەرهێنەرانی ئەگەری دابین دەکات بۆ گەڕان بەدوای دەرفەتەکانی بازرگانی لە کەرتە تایبەتەکانی وەک کشتوکاڵ، بەرهەمهێنان و هتد. ماڵپەڕ: http://apiex.co.mz/web/index.php/en-gb/ 7. کۆمپانیای گەشەپێدانی بەندەری ماتۆلا (MPDC): MPDC یەکێک لە گەورەترین بەندەرەکانی ئەفریقا بەڕێوەدەبات - بەندەری ماتۆلا - کە دەکەوێتە نزیک شاری ماپوتو؛ ماڵپەڕەکەیان زانیاری دەربارەی خزمەتگوزارییەکانی بەندەر دەدات لەوانەش ڕێساکانی هاوردەکردن/هەناردەکردن، خشتەی گواستنەوە و باج. ماڵپەڕ: http://portodematola.mpdc.com/content/دەربارەی ئێمە ئەم ماڵپەڕانە دەتوانن بەسوود بن بۆ ئەو کەسانە یان کۆمپانیایانە کە بەدوای دەرفەتی وەبەرهێناندا دەگەڕێن، داتای توێژینەوەی بازاڕ، ڕێساکانی بازرگانی، یان زانیاری گشتی سەبارەت بە ئابووری و ژینگەی بازرگانی لە مۆزەمبیق.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

لێرەدا چەند ماڵپەڕێکی توێژینەوەی داتاکانی بازرگانی بۆ مۆزەمبیق دەخەینەڕوو، لەگەڵ ناونیشانی وێبی تایبەت بە خۆیان: 1. پۆرتاڵی بازرگانی مۆزەمبیق: ئەم ماڵپەڕە فەرمییە ئاماری بازرگانی گشتگیر و ڕێکارەکانی هاوردە و هەناردەکردن و باج و زانیاری وەبەرهێنان دەخاتە ڕوو. لەم لینکەدا دەستدەکەوێت http://www.moztradeportal.gov.mz/en/home. 2. ئابووری بازرگانی - مۆزەمبیق: ئەم پلاتفۆرمە دەستڕاگەیشتن بە پێوەرە ئابوورییە جیاوازەکان و داتای بازرگانی بۆ مۆزەمبیق پێشکەش دەکات. زانیاری لەسەر هەناردەکردن، هاوردەکردن، باڵانسی پارەدان و ئامارە پەیوەندیدارەکانی تر لەخۆدەگرێت. دەتوانن سەردانی وێبپەڕەکەیان بکەن لە https://tradingeconomics.com/mozambique/exports. 3. چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS)ی بانکی نێودەوڵەتی: WITS داتای بازرگانی ورد بۆ چەند وڵاتێکی جیهان لەوان مۆزەمبیق دابین دەکات. ماڵپەڕەکە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات بەهاکانی هەناردەکردن/هاوردەکردن بەپێی پۆلی بەرهەم یان هاوبەشی وڵات بکۆڵنەوە. سەردانی https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/MOZ بکەن بۆ دەستگەیشتن بە لاپەڕەی تایبەت بۆ مۆزەمبیق. 4. ڕوانگەی ئاڵۆزی ئابووری (OEC): OEC شیکارییەکی قووڵی ئابووری وڵاتان پێشکەش دەکات لەوانە هەناردە و هاوردەکردنیان کە بە شێوەیەکی گشتگیر لە ڕێگەی بینینی کارلێککارانەوە پیشان دەدرێت. بۆ زانیاری لەسەر داینامیکی بازرگانی مۆزەمبیک سەیری https://oec.world/en/profile/country/moz بکەن. 5. سەنتەری بازرگانی نێودەوڵەتی (ITC): پۆرتاڵی نەخشەی بازرگانی ITC زانیاری بەرفراوان لەخۆدەگرێت لەسەر ڕەوتی بازرگانی نێودەوڵەتی بەپێی بەرهەم و وڵاتی هاوبەش کە لە سەرچاوە جیاوازەکانەوە کۆکراونەتەوە وەک بنکەدراوەی UN COMTRADE لەنێو ئەوانی تردا؛ لەوانەیە تێڕوانینێکی ورد لە بازرگانییەکانی مۆگامبیکوان بدۆزیتەوە بە سەردانی ماڵپەڕەکەیان: https://www.trademap.org/Mozam_data.aspx. ئەم ماڵپەڕانە پێویستە سەرچاوەیەکی بەنرختان بۆ دابین بکەن بۆ گەڕان بەدوای تێڕوانینە تایبەتەکانی پەیوەست بە بازرگانی سەبارەت بە هاوردە و هەناردەکردنی مۆزەمبیق.

پلاتفۆرمی B2b

لە مۆزەمبیق چەندین پلاتفۆرمی B2B بۆ بازرگانییەکان بەردەستە. لێرەدا هەندێک لەو بەناوبانگانە لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. هەناردەکردنی مۆزەمبیق: ئەم پلاتفۆرمە هەناردەکارانی مۆزەمبیق بە کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەبەستێتەوە. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکەن، لەوانە کەلوپەلی کشتوکاڵی، کانزا، قوماش، و کاری دەستی. ماڵپەڕ: www.mozambiqueexport.com 2- تۆڕی بازرگانی ئەفریقا: ئەم پلاتفۆرمە گرنگی بە پێشخستنی دەرفەتی بازرگانی دەدات لە ئەفریقا، لەنێویاندا مۆزەمبیق. بازاڕێک بۆ کۆمپانیاکان دابین دەکات بۆ نمایشکردنی بەرهەم و خزمەتگوزارییەکانیان بۆ کڕیارە ئەگەرییەکان لە سەرانسەری کیشوەرەکەدا. ماڵپەڕ: www.africabusinessnetwork.co.za 3. TradeKey مۆزەمبیق: بە بنکەیەکی زانیاری گەورەی کڕیاران و فرۆشیارانی تۆمارکراو لە پیشەسازییە جیاوازەکانەوە، TradeKey تۆڕێکی بەرفراوانی B2B لە مۆزەمبیق و هەروەها لە ئاستی جیهانیدا پێشکەش دەکات. بزنسەکان دەتوانن لە ڕێگەی پلاتفۆرمەکەیانەوە پڕۆفایلی دروست بکەن و پەیوەندی لەگەڵ هاوبەشە ئەگەرییەکان یان کڕیارە ئەگەرییەکان دروست بکەن. ماڵپەڕ: www.tradekey.com/country/mozambique 4. ڕێڕەوی بازرگانی جیهانی - مۆزەمبیق (GTP - M): GTP-M زانیاری لەسەر سیاسەت و ڕێسا و زیرەکی بازاڕی تایبەت بە ژینگەی بازرگانی مۆزەمبیق لە ڕێگەی پلاتفۆرمی ئۆنلاینەکەیانەوە دەدات. ماڵپەڕ: www.gtpmoz.org.mz 5. پرۆمۆزەمبیکۆ - پلاتفۆرمی بازرگانی: ئەم پۆرتاڵە B2B ئامانجی بەستنەوەی بازرگانییە ناوخۆییەکانە لە کەرتە جیاوازەکانی ناو مۆزەمبیق لە هەمان کاتدا زانیاری سەبارەت بە دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لە وڵاتەکەدا دەدات. ماڵپەڕ: pro.mozambico.co.mz 6. GO-BIZ – تۆڕی جیهانی ئۆنلاین بیز (Mozzone): GO-BIZ تۆڕێکی ئۆنلاینە کە بازرگانییەکان لە سەرانسەری جیهان بەیەکەوە دەبەستێتەوە لە هەمان کاتدا بەشێکی تایبەت بۆ ئەو خاوەنکارانەی کە بنکەکەیان لە مۆزەمبیق لەخۆدەگرێت و دەیانەوێت تۆڕەکانیان لە ئاستی جیهانیدا فراوان بکەن. ماڵپەڕ:Mozzone.biz/ ئەم پلاتفۆرمانە وەک سەرچاوەیەکی گرنگ بۆ بەستنەوەی بازرگانییەکان لە ئاستی ناوخۆیی و نێودەوڵەتیدا لەناو ئابووری زیندوو لە مۆزەمبیقدا کاردەکەن