TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

ئوردن کە بە فەرمی بە شانشینی هاشمی ئوردن ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. لە باشوورەوە سنوورەکانی لەگەڵ سعودیە و لە ڕۆژهەڵاتەوە عێراق و لە باکوورەوە لەگەڵ سوریا و لە ڕۆژئاوا لەگەڵ ئیسرائیل و فەلەستین هاوبەشە. ئوردن بە ژمارەی دانیشتووانی نزیکەی ١٠ ملیۆن کەس، عەممانی پایتەختی هەیە. زمانی عەرەبی زمانی فەرمییە و ئیسلام ئایینی باڵادەستە کە زۆرینەی خەڵکی ئوردنی پەیڕەوی لێ دەکەن. سەرەڕای ئەوەی زۆربەی کات زەوییە بیابانییە وشکەکانە، ئوردن شانازی بە دیمەنە جۆراوجۆرەکانەوە دەکات لەوانە دۆڵ و شاخ و فەلاتەکان. دەریای مردوو لەسەر سنووری ڕۆژئاوای یەکێکە لە تایبەتمەندییە سروشتییە بەناوبانگەکانی. نەک هەر بەوە ناسراوە کە یەکێکە لە خوێترین ئاوەکانی زەوی بەڵکو بە توانای ئەوەی هەیە مرۆڤەکان بەبێ ماندووبوون هەڵبفڕن بەهۆی بەرزی شووتییەکەیەوە. سەرنجڕاکێشترین شوێنە سروشتییەکانی دیکە بریتین لە بیابانی وادی ڕوم کە پێکهاتەی بەردی ناوازەی هەیە و پێترا - یەکێکە لە شوێنەوارە جیهانییەکانی یونسکۆ - کە بەناوبانگە بە گۆڕە کۆنەکان کە لەناو بەردەکانی بەردی شنیدا هەڵکەندراون. ئوردن ڕابردوویەکی مێژوویی دەوڵەمەندی هەیە؛ سەردەمانێک بەشێک بووە لە چەندین شارستانییەتی کۆن لەوانە ئیمپراتۆریەتی ڕۆمانی و ئیمپراتۆریەتی بیزەنتین. ئەمڕۆش دەتوانرێت ئەم مێژووە لە ڕێگەی چەندین شوێنی شوێنەواریی وەک جێراش و ئوم قەیس و مەدابەوە بەدواداچوونی بۆ بکرێت. ئابووری ئوردن زۆر پشت بە خزمەتگوزارییەکانی وەک گەشتیاری دەبەستێت بەهۆی گرنگییە مێژووییەکەیەوە هەروەها گەشتیاری پزیشکی لەسەر بنەمای سیفەتە چارەسەرییەکان کە دەگەڕێتەوە بۆ کانزاکانی دەریای مردوو. هەروەها کەرتە کشتوکاڵییەکانی وەک چاندنی زەیتوون بەشدارێکی بەرچاون لە کاتێکدا کانگاکردنی فۆسفات تەواوکەری داهاتی هەناردەکردنە. هەرچەندە جوان بێت لە ڕووی جوگرافی یان مێژووییەوە لە ڕووی کولتوورییەوە دەوڵەمەند بێت؛ چەندین تەحەدا هەیە کە ڕووبەڕووی ئوردن دەبێتەوە لە ڕووی سیاسی و کۆمەڵایەتییەوە وەک ناسەقامگیری ناوچەیی لە وڵاتانی دراوسێ کە کاریگەری لەسەر دۆخی ئەمنی یان لێشاوەکان شەپۆلەکان پەنابەران داوای پەنابەری لە ململانێکان وڵاتانی نزیک ناچار دەکەن بەڕێوەبردنی هەڵمژینی قەبارەیەکی ناوازە ژێرخانی هەبوو سنووردارکردنی سەرچاوەکان تێچووی تاقیکردنەوە بەدرێژایی فشاری مەترسیدار قوماشی کۆمەڵایەتی نەتەوە هەرچەندە کۆمەڵگەی گشتی پێشکەوتنخوازی خۆڕاگر تامەزرۆی پەرەپێدانی سەقامگیری بەردەوامە

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، دراوی فەرمیشی بریتییە لە دیناری ئوردنی (JOD). دیناری ئوردنی لە ساڵی 1950ەوە دراوی نیشتمانی ئوردن بووە و بە شێوەیەکی باو بە کورتکراوەی JD دەکرێت. لەلایەن بانکی ناوەندی ئوردنەوە دەرچووە، کە سەقامگیری مسۆگەر دەکات و سیاسەتی دراو ڕێکدەخات. دیناری ئوردنی دابەشکراوە بەسەر ١٠ درهەم یان ١٠٠ پیاستەر. دراو بە دراوەکانی 1، 5، 10، 25، و 50 پیاستەر بەردەستە، هەروەها 1 دینار. دراوی بانکی لە بازاڕدایە بە نرخی 1 دینار و هەروەها بە بەهای جۆراوجۆر دێت وەک:5 دینار،10 دینار،20 دینار،و تەنانەت زیاتریش. نرخی دیناری ئوردنی لە بەرامبەر دراوە سەرەکییەکانی دیکەی وەک دۆلاری ئەمریکی (USD) یان یۆرۆ (EUR) جیاوازە. دەتوانرێت ئەمە ڕۆژانە لە ماڵپەڕە داراییەکان یان لە ڕێگەی بانکە مۆڵەتپێدراوەکانەوە پشکنین بۆ ڕێژەی ورد بکرێت. لە ڕووی قبوڵکردنی لە دەرەوەی سنوورەکانی ئوردن، ڕەنگە لە دەرەوەی وڵات بە شێوەیەکی گشتگیر دانیان پێدا نەنرێت بەهۆی تایبەتمەندییەکەی لە ناوخۆی وڵاتدا. بۆیە ژیرانە دەبێت پێش ئەوەی گەشتێکی نێودەوڵەتی بکەیت، دراوی ناوخۆیی بگۆڕدرێتەوە بە دراوە پەسەندکراوەکانی نێودەوڵەتی. بەگشتی، لەکاتی سەردانکردن یان نیشتەجێبوون لە ئوردن گرنگە خۆت ئاشنا بکەیت بە دراوی ناوخۆیی خۆیان - لە تێگەیشتن لە دراوی بانکی تا حیسابکردنی نرخی ئاڵوگۆڕ - بۆ بەڕێوەبردنی کاریگەرانەی مامەڵە داراییەکان لە ماوەی ژیانی لەوێ.

دراوی فەرمی ئوردن بە دیناری ئوردنی (JOD)ە. سەبارەت بە نرخی نزیکەی ئاڵوگۆڕی دراوە سەرەکییەکان، تکایە ئاگاداربن کە ئەم ڕێژانە دەتوانن بگۆڕدرێن و ڕەنگە جیاواز بن بەپێی هۆکارە جیاوازەکان. بەڵام تا مانگی ئابی ٢٠٢١، لێرەدا چەند نرخێکی نزیکەی ئاڵوگۆڕکردن دەخەینەڕوو: - 1 دۆلار (دۆلاری ئەمریکا) ≈ 0.71 JOD - 1 یۆرۆ (یۆرۆ) ≈ 0.85 جۆد - 1 پاوەند (پاوەندی بەریتانی) ≈ 0.97 جۆد - 1 کانادا (دۆلاری کەنەدی) ≈ 0.56 JOD - 1 ئوسترالی (دۆلاری ئوسترالی) ≈ 0.52 JOD تکایە لەبیرتان بێت کە ئەم ڕێژانە تەنها خەمڵاندنن و باشتر وایە پێش ئەنجامدانی هەر مامەڵەیەکی گۆڕینی دراو لە سەرچاوەیەکی دارایی یان بانکی بەناوبانگەوە بۆ نوێترین نرخەکانی ئاڵوگۆڕکردن بزانن.

ئوردن کە وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، بە درێژایی ساڵ چەند جەژنێکی گرنگ بەڕێوەدەبات. ئەم فێستیڤاڵانە ڕەنگدانەوەی میرات و نەریتی دەوڵەمەندی کولتووری گەلی ئوردنن. یەکێک لە جەژنە گرنگەکان لە ئوردن ڕۆژی سەربەخۆییە کە لە ٢٥ی ئایاردا بەڕێوەدەچێت. ئەم ڕۆژە یادی سەربەخۆیی ئوردن لە دەسەڵاتی کۆلۆنیالیزمی بەریتانیا دەکرێتەوە لە ساڵی ١٩٤٦. ئاهەنگەکان بریتین لە نمایش و نمایشی مۆسیقا و سەمای نەریتی و نمایشی یارییە ئاگرینەکان. کاتێکە بۆ شانازی و یەکگرتوویی نەتەوەیی لە کاتێکدا ئوردنییەکان کۆدەبنەوە بۆ ڕێزگرتن لە سەروەری خۆیان. جەژنێکی دیکەی جێی سەرنج لە ئوردن جەژنی ڕەمەزانە. ئەم ئاهەنگە کۆتایی هاتنی مانگی ڕەمەزانە کە مانگی پیرۆزی ڕۆژوو بۆ موسڵمانان لە سەرانسەری جیهاندا. خێزانەکان کۆدەبنەوە بۆ چێژوەرگرتن لە ژەمە تایبەتەکان و ئاڵوگۆڕی دیاری لەگەڵ خۆشەویستان. شەقامەکان بە دیکۆراتی ڕەنگاوڕەنگ ڕازێنراونەتەوە لە کاتێکدا منداڵان بەشداری چالاکییە جۆراوجۆرەکانی وەک نیگارکێشانی دەموچاو و چیرۆکگێڕان دەکەن. هەروەها مەسیحییەکانی دانیشتووی ئوردن هەموو ساڵێک لە ٢٥ی کانوونی دووەمدا ئاهەنگی جەژنی کریسمس دەگێڕن. کڵێساکان بە جوانی ڕازێنراونەتەوە لە کاتێکدا ڕێوڕەسمی ئایینی لە سەرانسەری وڵاتدا بەڕێوەدەچێت بۆ یادکردنەوەی لەدایکبوونی عیسا مەسیح. خێزانەکان بۆ ئاهەنگ و دیاری بەخشین کۆدەبنەوە لەکاتێکدا ئەو ڕۆحە جەژنانە لە باوەش دەگرن کە جەژنی کریسمس دەیھێنێت. سەرەڕای ئەوەش، فێستیڤاڵێکی دیکەی بەرچاو کە لەلایەن کولتوورەکانەوە لە سەرانسەری ئوردن ئاهەنگ دەگێڕدرێت، ڕۆژی سەری ساڵە لە یەکەمی ژانویەی هەموو ساڵێکدا. خەڵک لە شوێنە گشتییەکانی وەک قەڵای عەمان یان کەناراوەکانی عەقابە کۆدەبنەوە بۆ پێشوازیکردن لە ساڵی نوێ بە نمایشی یارییە ئاگرینەکان، کۆنسێرتەکانی مۆسیقا، بۆنە سەماکردنەکان، کۆشکەکانی خواردن کە خواردنی ناوخۆیی بە تام پێشکەش دەکەن لەگەڵ جۆرەها جۆرەکانی تری کات بەسەربردن. پێویستە ئاماژە بەوە بکرێت کە ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لەو جەژنە گرنگانەی کە لە ئوردن بەڕێوەدەچن؛ زۆری تریش هەن کە پشت بە پەیوەندییە ئایینی و کولتوورییە جیاوازەکان دەبەستن کە لەناو ئەم نەتەوە هەمەچەشنەدا هەن.

ئوردن بە پلەی یەکەم ئابوورییەکی هەناردەکارییە، بە شێوەیەکی زۆر پشت بە بازرگانی دەبەستێت بۆ هاندانی گەشەکردن و گەشەسەندن. بازاڕێکی بچووکی ناوخۆیی هەیە و سامانی سروشتی نییە، هەر بۆیە جەخت لەسەر پشتبەستنی بە بازرگانی جیهانی دەکاتەوە. هەناردەکردنی سەرەکی وڵات بریتییە لە قوماش، جلوبەرگ، بەرهەمی دەرمانسازی، کەلوپەلی کشتوکاڵی وەک سەوزە و میوە، ماددە کیمیاییەکان، بەرهەمە کانزاییەکانی وەک بەردی فۆسفات. پێگەی ستراتیجی ئوردن لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست وای لێدەکات بتوانێت دەستی بگات بە بازاڕە سەرەکییەکانی ناوچەکە وەک عێراق، سعودیە، فەلەستین، سوریا و لوبنان. ئەمریکا یەکێکە لە هاوبەشە بازرگانییە گرنگەکانی ئوردن. لە ساڵانی ڕابردوودا ڕێککەوتنی بازرگانی ئازادی ئەمریکا و ئوردن بازرگانی دوولایەنەی نێوان هەردوو وڵاتی بە شێوەیەکی بەرچاو بەرزکردەوە. هاوبەشە بازرگانییە بەرچاوەکانی دیکە بۆ ئوردن بریتین لە سعودیە، عێراق، هیندستان، تورکیا، و ئەڵمانیا. لە ڕووی هاوردەکردنەوە، ئوردن بەهۆی سنوورداربوونی سەرچاوەی وزەی ناوخۆییەوە زۆر پشت بە نەوت و بەرهەمە پەیوەندیدارەکان بە وزەوە دەبەستێت. هاوردەکردنی سەرەکی دیکە بریتین لە ئامێرەکان، ئامێرەکان بۆ پیشەسازی گواستنەوە (بۆ نموونە، ئۆتۆمبێل)، ئامێرە کارەباییەکان، و ماددە کیمیاییەکان. هەروەها بڕی زیادبوونی خۆراک پێویستە هاوردە بکرێت بەهۆی کەمیی زەوی کشتوکاڵی. بۆیە، وڵاتەکە بەدوای سەرچاوەی هەمەچەشندا دەگەڕێت بۆ هاوردەکردن لە وڵاتانی وەک سعودیە،عێراق،میسر،تورکیا،و چین. هەوڵەکان لەلایەن حکومەتی ئوردنەوە دراوە بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی و پێشخستنی پیشەسازییە هەناردەکارەکان لە ڕێگەی ڕێوشوێنی جۆراوجۆر لەوانەش ناوچە ئازادەکان. کەمی سەرچاوەی ئاو و ململانێ ناوچەییەکان ئاستەنگ دروست دەکەن، بەڵام ئەم دەستپێشخەرییانە بۆ زیاتر بەرزکردنەوەی توانای بازرگانی وڵاتەکەن. ئەردەن هەروەها سوودمەندە لە دەستڕاگەیشتن بە چەندین بازاڕی نێودەوڵەتی لە ڕێگەی ڕێککەوتنە جۆراوجۆرەکانی بازرگانی ئازاد (FTA) کە ئاسانکاری دەکات بۆ تێکەڵکردنی لەگەڵ زنجیرە بەها جیهانییەکان. بەگشتی، ئوردن زۆر پشت بە بازرگانی نێودەوڵەتی دەبەستێت بۆ گەشەپێدانی ئابووری. هەناردەکردنی کاڵا بەرهەم هێنراوەکانی خۆی و هەروەها هاوردەکردنی کاڵا گرنگەکان یارمەتی بەردەوامکردنی ئابووری دەدات باشتربوونی دەرفەتەکانی دامەزراندن لە هەمان کاتدا بەشدارییەکی ئەرێنی دەکات لە گەشەی بەرهەمی ناوخۆیی. پێشخستنی پراکتیکەکانی بازرگانی بەردەوام دەتوانێت بەردەوام بێت لە پاڵنانی ئوردن بۆ پێشەوە.

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و توانایەکی بەرچاوی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. شوێنی جوگرافیای ستراتیژی وڵاتەکە وەک ناوەندێک بۆ بازرگانی نێوان ئەوروپا و ئاسیا و ئەفریقا، سوودێکی پێدەبەخشێت. یەکێک لەو هۆکارە سەرەکیانەی کە بەشدارە لە توانای ئوردن، کەشوهەوای سیاسی سەقامگیری وڵاتەکەیە. حکومەت چەندین چاکسازی ئابووری جێبەجێکردووە بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی و بەرەوپێشبردنی بازرگانی نێودەوڵەتی. سەرەڕای ئەوەش، وڵاتەکە ڕێککەوتننامەی بازرگانی ئازادی جۆراوجۆری لەگەڵ چەند وڵاتێکدا واژۆ کردووە لەوانە ئەمریکا و یەکێتی ئەوروپا، کە دەستڕاگەیشتن بە ئیمتیازات بەم بازاڕانە مسۆگەر دەکات. ئوردن خاوەنی هێزێکی کاری لێهاتووە کە پەروەردەیەکی باشی هەیە و دەتوانێت خۆی لەگەڵ شێوازە بازرگانییە مۆدێرنەکاندا بگونجێنێت. ئەمەش وەکو سوودێک لە ڕاکێشانی ئەو کۆمپانیایانەدا کە بەدوای هێزی کاری جێی متمانەدا دەگەڕێن بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان. جگە لەوەش، ئوردن شانازی بە ژێرخانی سەرنجڕاکێشەوە دەکات بە بەندەرەکانی مۆدێرن و تۆڕی لۆجستیکی کارا و سیستەمی گواستنەوە. ئەمەش ڕێگە بە هاوردەکردنی بێ کێشەی کەرەستەی خاو و هەناردەکردنی بەرهەمە تەواوەکان دەدات. هەروەها وڵات هاندان پێشکەش بە وەبەرهێنەرانی بیانی دەکات وەک کەمکردنەوەی باج و کەمکردنەوەی بەربەستە بیرۆکراتیەکان و ناوچەی ئابووری تایبەت بە باشترکردنی ڕێکارەکانی گومرگی. ئەم سیاسەتانە ئامانجیان ڕاکێشانی وەبەرهێنانی زیاترە بۆ کەرتەکانی وەک بەرهەمهێنانی دەرمان، بەرهەمهێنانی قوماش، خزمەتگوزاری تەکنەلۆژیای زانیاری، پڕۆژەکانی وزەی نوێبووەوە لەنێو ئەوانی تردا. جگە لەوەش کەرتی گەشتیاری ئوردن دەرفەتی قازانجاوی هەیە بۆ گەشەپێدان لەگەڵ شوێنە مێژووییەکانی وەک پێترا کە سەردانکەرانی لە سەرانسەری جیهانەوە بۆ خۆیان ڕادەکێشن. حکومەت هانی وەبەرهێنان دەدات لە ژێرخانی گەشتیاری وەک هۆتێل و هاوینەهەواری کە بەشدارییەکی بەرچاو لە ئابووریدا دەکەن لە ڕێگەی درووستکردنی داهات و درووستکردنی هەلی کار. بەڵام سەرەڕای ئەم پۆتانسێلانە تەحەددیاتەکان بەردەوامن وەک سەرچاوەی ئاوی سنووردار کە کێشە دروست دەکات بە تایبەتی لە پیشەسازییە کشتوکاڵییەکان یان ئەوانەی پێویستیان بە بەکارهێنانی ئاوی قورس هەیە؛ کێبڕکێی وڵاتانی دراوسێ؛ ناسەقامگیری ناوچەیی کە کاریگەری لەسەر نیگەرانییە ئەمنییەکان هەیە؛ پێویستی بە باشترکردنی چوارچێوەی یاسایی پاراستنی مافەکانی خاوەندارێتی فیکری و هتد لە کۆتاییدا ئوردن توانایەکی گەورەی پیشان دەدات کاتێک دێتە سەر پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی بەهۆی کەشوهەوای سیاسی سەقامگیری شوێنی جوگرافی سەرنجڕاکێشی ژێرخانی گونجاو هێزی کاری لێهاتوو باشترکردنی چوارچێوەی یاسایی هاندانەکانی لەبار کە لەلایەن حکومەتەوە لە نێوان هۆکارەکانی تردا دابینکراوە هەرچەندە هەندێک تەحەددا هەیە کە پێویستە چارەسەر بکرێت بۆ گەشەکردنی زیاتر

کاتێک باس لە هەڵبژاردنی بەرهەمی گەرم فرۆش دەکرێت بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە ئوردن، چەندین هۆکاری سەرەکی هەن کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێن. یەکەم: گرنگە ڕەوتی بازاڕ و خواستی ئێستا شی بکرێتەوە. لێکۆڵینەوە لە ئارەزووەکانی بەکاربەر، هێزی کڕین و لایەنە کولتوورییەکان دەتوانێت تێڕوانینێکی بەنرخ پێشکەش بکات سەبارەت بەوەی کە چ بەرهەمێک ئەگەری هەیە بەناوبانگ بێت. سەرەڕای ئەوەش، دیاریکردنی هەر کەلێنێک یان شوێنێکی تایبەت لە بازاڕدا دەتوانێت دەرفەت بۆ بیرۆکەی بەرهەمی ناوازە پێشکەش بکات. دووەم: ئەنجامدانی شیکارییەکی وردی کێبڕکێ زۆر گرنگە. تێگەیشتن لەوەی کە بزنسە هاوشێوەکان چ بەرهەمێک پێشکەش دەکەن و چۆن کارەکانیان ئەنجام دەدەن دەتوانێت یارمەتیدەر بێت لە دیاریکردنی ئەوەی کە چ شتێک توانای سەرکەوتنی هەیە. جیابوونەوە لە ڕکابەرەکان بە پێشکەشکردنی شتێکی ناوازە یان دابینکردنی کوالیتییەکی بەرز دەتوانێت پێشەنگێک بە بەرهەمە هەڵبژێردراوەکانت بدات. جگە لەوەش، لەبەرچاوگرتنی ڕەچاوکردنی لۆجستیکی زۆر گرنگە. هەڵسەنگاندنی تێچووی گواستنەوە، ڕێساکانی هاوردەکردن و ئاسانکاری دابەشکردن کاریگەری لەسەر قازانجی فرۆشتنی هەندێک کاڵا لە ئاستی نێودەوڵەتیدا دەبێت. هەڵبژاردنی ئەو شتانەی کە پێداویستی ناردنی بەڕێوەبردنیان هەیە و باجی گومرگی کەمیان هەیە دەتوانێت ڕێژەی قازانج باشتر بکات. سەرەڕای ئەوەش، لەبەرچاوگرتنی بەردەوامیی و هۆکارە ژینگەییەکان لە بازاڕی جیهانی ئەمڕۆدا تادێت گرنگتر دەبێت. ئەو بەرهەمانەی کە لەگەڵ بنەما دۆستەکانی ژینگەدا هاوتەریبن یان پراکتیزە ئەخلاقییەکان بەرەوپێش دەبەن، لەوانەیە بەکارهێنەری زیاتر بۆ خۆیان ڕابکێشن کە ئەم بەهایانە لە پێشینەی کارەکانیان دادەنێن. لە کۆتاییدا، زۆر گرنگە کە لە سیاسەت و ڕێککەوتنە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان ئاگادار بین کە ئوردن لەگەڵ وڵاتانی دیکەدا هەیەتی. ئاگاداربوون لە هەر ڕێککەوتنێکی بازرگانی ئیمتیاز یان کەمکردنەوەی باج لەسەر هەندێک جۆری کاڵا دەتوانێت ڕێنمایی پرۆسەی هەڵبژاردنەکەت بکات. بە وردی لەبەرچاوگرتنی ئەم لایەنانە – ڕەوتی بازاڕ و شیکاری داواکاری، هەڵسەنگاندنی کێبڕکێ، هەڵسەنگاندنی لۆجستی، ڕەچاوکردنی بەردەوامیی و زانینی سیاسەتەکانی بازرگانی نێودەوڵەتی – دەتوانیت بڕیاری ئاگادارانە بدەیت لە کاتی هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرمفرۆشەکان بۆ بازاڕی بازرگانی دەرەکی لە ئوردن. تێبینی: وەڵامەکە دوای وەرگێڕان لە ٤٢٢ وشە (ئینگلیزی) بۆ ٣٠٠ وشە (چینی) دەستکاری کراوە.

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و بە مێژووی کۆن و دیمەنە جوانەکانی و میوانداری گەرم و گوڕ ناسراوە. کاتێک باس لە تێگەیشتن لە تایبەتمەندی و تابوەکانی کڕیار لە ئوردن دەکرێت، چەند خاڵێکی سەرەکی هەیە کە دەبێت لەبەرچاو بگیرێت. تایبەتمەندیەکانی کڕیار: 1. میوانداری: ئوردنییەکان بە سروشتی گەرم و گوڕ و پێشوازیکردن ناسراون. شانازی بە پێشکەشکردنی ئەزموونێکی ناوازە بۆ میوانەکان دەکەن. 2. ئەدەب: ئەدەب لە کولتوری ئوردندا بەهایەکی زۆری هەیە. زۆرجار کڕیاران بە بەکارهێنانی سڵاو و شتە خۆشەکانی گونجاو بە ڕێزەوە قسە لەگەڵ کەسانی دیکە دەکەن. 3- پەیوەندی کەسی: دروستکردنی پەیوەندی کەسی لەگەڵ کڕیارەکان زۆر گرنگە. متمانە و دڵسۆزی ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت لە مامەڵەی بازرگانیدا. تابووەکان: 1- ئایین: ئیسلام ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە کۆمەڵگەی ئوردندا، وایکردووە گفتوگۆ لەسەر ئایین ببێتە بابەتێکی هەستیار. گرنگە دوور بکەویتەوە لە مشتومڕ یان ڕەخنە لە بیروباوەڕی ئایینی. 2- شێوازی جل و بەرگ: لە کاتێکدا خەڵکی ئوردن زیاتر لێبوردەیی جلوبەرگی ڕۆژئاوایی بوون، بەڵام هێشتا باشترە لەکاتی چاوپێکەوتن لەگەڵ کڕیارەکان یان سەردانی شوێنە گشتیەکانی وەک بازاڕ یان شوێنە ئاینییەکان جل و بەرگی بێگەرد لەبەر بکەن. 3 . لە کاتی خۆیدا: لە کاتی خۆیدا بوون بۆ کۆبوونەوەکان زۆر گرنگە چونکە لە کاتی خۆیدا ڕێزگرتن لە کاتەکانی کەسانی دیکە نیشان دەدات. بە کورتی، تێگەیشتن لە تایبەتمەندییەکانی کڕیاران لە میوانداری، ئەدەب، و گرنگیدان بە پەیوەندییە کەسییەکان دەتوانێت یارمەتی بازرگانییەکان بدات لە بازاڕەکانی ئوردندا گەشە بکەن. هەروەها ئاگاداربوون لە تابووە کولتوورییەکان سەبارەت بە ئایین، کۆدی جل و بەرگ، و کاتی خۆی یارمەتیدەر دەبێت لە دامەزراندنی پەیوەندی پیشەیی سەرکەوتوو لەگەڵ کڕیاران ڕێزگرتنی یەکتر کە لە پابەندبوون بەم بنەمایانە سەرهەڵدەدات، ئامرازێک دەبێت بۆ دروستکردنی هاوبەشی بەرهەمدار لەم وڵاتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەدا

ئوردن وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە بە مێژوویەکی دەوڵەمەند و جوانی سروشتی و میراتی کولتووری ناسراوە. کاتێک باس لە ڕێکارەکانی گومرگی و کۆچبەری دەکرێت، ڕێسا و ڕێنمایی تایبەت هەیە کە پێویستە سەردانکەران ئاگاداری بن. سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی لە ئوردن، ڕۆیشتنی کاڵا و خەڵک بە شێوەیەکی ڕێکوپێک لە ڕێگەی سنوورەکانییەوە مسۆگەر دەکات و لە هەمان کاتدا ئاسایش دەپارێزێت. لەگەڵ گەیشتن یان ڕۆشتنیان لە ئوردن، گەشتیاران پێویستە بە کۆنترۆڵی پاسپۆرتدا تێپەڕن کە پاسپۆرتەکانیان لەلایەن ئەفسەرانی کۆچبەرییەوە پشکنینیان بۆ دەکرێت. زۆر گرنگە پاسپۆرتێکی کارا هەبێت کە لانیکەم شەش مانگ لە بەرواری چوونە ناو وڵاتەوە کارا بێت. ئەو سەردانکەرانەی کە گەشت دەکەن بۆ ئوردن دەبێت ئاگاداری ئەو شتە سنووردارانە بن کە ڕێگەیان پێنادرێت بهێنرێنە ناو وڵات یان ببرێنە دەرەوە. ئەم ماددانە بریتین لە ماددە هۆشبەرەکان، چەک، بەرهەمی جۆرە لەناوچووەکان، مادەی نایاسایی و هەر شتێک کە بە زیانبەخش دادەنرێت بۆ ئاسایشی نیشتمانی یان تەندروستی گشتی. واباشە لە کاتی گەیشتنیان بۆ ئوردن هەر ئامێرێکی ئەلیکترۆنی بەنرخی وەک لاپتۆپ یان کامێرا ڕابگەیەنرێت. ئەم ڕاگەیاندنە یارمەتیدەرە بۆ دوورکەوتنەوە لە ئاڵۆزییە ناپێویستەکان لە کاتی ڕۆشتن لە کاتی بەزاندنی خاڵە سنوورییەکان. هەروەها لەوانەیە ئەو گەشتیارانەی دەچنە ناو ئوردن پێویستیان بە ڤیزە هەبێت بە پشتبەستن بە ڕەگەزنامەیان؛ هەندێک وڵات لێخۆشبوونیان هەیە بۆ پێداویستی ڤیزا. هەمیشە باشتر وایە پێش ئەوەی پلانی گەشتەکەت دابنێیت، سەبارەت بە مەرجەکانی چوونە ژوورەوە لە کونسوڵخانە یان باڵیۆزخانە ناوخۆییەکان بزانیت. جگە لەم ڕێسای گومرگییانە، سەردانکەران پێویستە پابەندبن بە هەندێک نۆرمەکانی ئەتەکێتی کولتووری لەکاتی لە ئوردندا. جل و بەرگی بێگەرد لە کاتی سەردانی شوێنە ئاینییەکانی وەک مزگەوت و کڵێساکاندا بەرز دەنرخێنرێت. ئەمە بۆ ئەو ژنانە ئاساییە کە جل و بەرگی ئاشکراکەر لەبەر نەکەن؛ داپۆشینی ئەژنۆ و شانەکان یارمەتیدەر دەبێت بۆ نیشاندانی ڕێزگرتن لە نەریتە ناوخۆییەکان. بە گشتی، تێگەیشتن و پابەندبوون بە ڕێساکانی گومرگی، بەزاندنی سنوورەکانی ئوردن ئەزموونێکی بێ کێشە دەکات کە دڵنیای دەدات لەوەی کە سەردانەکەت بە چێژبەخش دەمێنێتەوە چ لە ڕووی کولتوورییەوە و چ لە ڕووی یاساییەوە پابەندە بە یاساکانی ئێستا.

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕن لە ڕێکخستنی ڕۆیشتنی کاڵا هاوردەکراوەکان بۆ ناو وڵاتەکە. حکومەتی ئوردن باجی تایبەتی لەسەر بەرهەمە هاوردەکراوەکانی جۆراوجۆر جێبەجێکردووە بۆ پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان و ڕێکخستنی بازرگانی و بەدەستهێنانی داهات. ڕێژەی باجی هاوردەکردن لە ئوردن بەپێی جۆری کاڵا هاوردەکراوەکان جیاوازە. بۆ هەندێک شتومەکی سەرەکی وەک بەرهەمی خۆراک، دەرمان و کەرەستەی خاو بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان، حکومەت باجی گومرگی کەمتر یان سفر وەردەگرێت بۆ دڵنیابوون لە گونجاوی و بەردەستبوونی بۆ بەکارهێنەران. بەڵام شتە لوکسەکانی وەک ئەلیکترۆنیات و جوانکاری و ئۆتۆمبێل باجی گومرگی بەرزتر ڕادەکێشن بۆ ئەوەی بەکاربەری زیادەڕۆیی بێهیوا بکەن و پیشەسازییە ناوخۆییەکان بەرەوپێش ببەن. ئەم باجە بەرزانەی هاوردەکردن ئامانجیان دروستکردنی ژینگەیەکی کێبڕکێیە بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان بە گرانکردنی بەدیلەکانی بیانی تاڕادەیەک. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە سیاسەتی گومرگی ئوردن ڕێککەوتنی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی دیکە یان بلۆکە ناوچەییەکانیش لەبەرچاو دەگرێت. حکومەت لەگەڵ چەند وڵاتێکی وەک تورکیا و سەنگافورە ڕێککەوتنی بازرگانی ئازادی کردووە بۆ هاندانی بازرگانی دوولایەنە لە ڕێگەی کەمکردنەوە یان نەهێشتنی باجی هاوردەکردن لەسەر کاڵا تایبەتەکان کە لەو وڵاتانە سەرچاوە دەگرن. سەرەڕای ئەوەش، هەندێک ڕێکخستنی گومرگی ئیمتیاز لە نێوان ئوردن و وڵاتانی عەرەبی دراوسێ لە ژێر ڕێکخراوەکانی وەک ناوچەی بازرگانی ئازادی گەورەی عەرەبی (GAFTA)دا هەیە. ئەم ڕێکخستنانە یارمەتی ئاسانکاری بازرگانی نێوان عەرەبەکان دەدەن لە ڕێگەی کەمکردنەوەی باجی گومرگی نێوان وڵاتانی ئەندام. بە گشتی سیاسەتی باجی هاوردەکردنی ئوردن هەوڵدەدات هاوسەنگییەک لە نێوان پاراستنی پیشەسازییە ناوخۆییەکان دروست بکات و لە هەمان کاتدا هێشتا ڕێگە بە دەستڕاگەیشتن بە کاڵا سەرەکییەکان دەدات بە نرخێکی گونجاو. ئەم ڕێبازە پشتگیری لە گەشەی ئابووری دەکات لە ڕێگەی پەرەپێدانی کێبڕکێ لە ناو بازاڕە ناوخۆییەکاندا لە هەمان کاتدا دڵنیا دەبێتەوە لە دابینکردنی پێداویستییەکانی بەکاربەر بە شێوەیەکی کارا.

ئوردن باجی گومرگی بەسەر کاڵا هاوردەکراوەکاندا دەسەپێنێت، بەڵام سیاسەتی باجی هەناردەکردنی تاڕادەیەک نەرمە. وڵاتەکە چەندین هاندان و لێخۆشبوون پێشکەش دەکات بۆ بەرەوپێشبردنی هەناردەکردنی و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی. بۆ زۆربەی بەرهەمەکان ئوردن هیچ باجێکی هەناردەکردن دانانێت. ئەمەش هانی بازرگانەکان دەدات بۆ بەرهەمهێنانی کاڵا بۆ بازاڕە نێودەوڵەتییەکان و یارمەتیدەرە بۆ بەرزکردنەوەی کەرتی هەناردەکردنی وڵات. جگە لەوەش ئوردن چەندین ڕێککەوتنی بازرگانی ئازادی لەگەڵ وڵات و ناوچە جیاوازەکان واژۆ کردووە لەوانە ئەمریکا، کەنەدا، یەکێتی ئەوروپا، تورکیا، چەند دەوڵەتێکی عەرەبی. ئەم ڕێککەوتنانە مامەڵەی ئیمتیازات بۆ هەناردەکردنی ئوردن دەکەن لە ڕووی کەمکردنەوە یان نەهێشتنی باجی گومرگی لەکاتی چوونە ناو ئەم بازاڕانەدا. سەرەڕای ئەوەش، حکومەت ژمارەیەک ناوچەی پرۆسێسی هەناردەکردنی (EPZ) لە سەرتاسەری وڵاتدا دامەزراندووە. EPZەکان کۆمەڵێک سوود پێشکەش بە هەناردەکاران دەکەن وەک لێخۆشبوون لە باجی گومرگی لەسەر کەرەستەی خاو و ئامێرەکانی هاوردەکراو بۆ مەبەستی بەرهەمهێنان. جگە لەوەش ئوردن هاندانێکی بەخشندە بۆ ئەو بەرهەمهێنەران و بەرهەمهێنەرانە دابین دەکات کە بەرهەمەکانیان هەناردە دەکەن. ئەم هاندانانە بریتین لە کەمکردنەوەی باج یان کەمکردنەوەی باجی داهاتی کۆمپانیاکان بە پشتبەستن بە ڕێژەیەک لە کۆی هەناردەکردن. شایانی باسە کە پیشەسازییە تایبەتەکان ڕەنگە ڕێسای جیاوازیان هەبێت سەبارەت بە باجی هەناردەکردن لە ئوردن. بۆیە باشتر وایە پێش ئەوەی بەشداری لە کەرتە تایبەتەکاندا بکەیت، ڕاوێژ بە لایەنە پەیوەندیدارەکان بکرێت یان داوای ڕاوێژکاری پیشەیی بکرێت. بە گشتی سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردنی ئوردن ئامانجیان هاندانی بازرگانەکانە بۆ پەرەپێدانی بەرهەمی کوالیتی بەرز بۆ بازاڕە جیهانییەکان لە هەمان کاتدا وەبەرهێنانی بیانی لە ڕێگەی ڕێککەوتنە بازرگانییە لەبارەکان و هاندانێکی سەرنجڕاکێش بۆ هەناردەکاران ڕابکێشن.

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و هاوسنوورە لەگەڵ سعودیە و عێراق و سوریا و ئیسرائیل و فەلەستین. ئوردن بە مێژووی دەوڵەمەند و وێرانە دێرینەکانی وەک پێترا و دەریای مردوو ناسراوە، هەروەها ڕۆڵێکی گرنگی هەیە لە بازرگانی نێودەوڵەتیدا. وڵاتەکە ڕێکارەکانی بڕوانامەی هەناردەکردنی داناوە بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و سەلامەتی هەناردەکردنی. بڕوانامەی هەناردەکردن لە ئوردن چەند هەنگاوێک لەخۆدەگرێت بۆ گەرەنتیکردنی ئەوەی کە بەرهەمەکان لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان دەگونجێن. یەکەم: هەناردەکاران پێویستە بڕوانامەی سەرچاوە لە لایەنە پەیوەندیدارەکان لە ئوردن وەربگرن. ئەم بەڵگەنامەیە پشتڕاستی دەکاتەوە کە کاڵاکان لە کوێ بەرهەم هێنراون یان بەرهەم هێنراون. سەرەڕای ئەوەش، هەندێک بەرهەم پێویستیان بە بڕوانامەی تایبەت هەیە بۆ دڵنیابوون لە پابەندبوون بەو ڕێسایانەی کە لەلایەن وڵاتانی هاوردەکارەوە دانراون. بۆ نموونە، بەرهەمە کشتوکاڵییەکانی وەک سەوزە و میوە ڕەنگە پێویستیان بە بڕوانامەی تەندروستی ڕووەکی هەبێت بۆ ئەوەی نیشان بدەن کە دوورن لە ئافات یان نەخۆشی. جگە لەوەش هەندێک پیشەسازی پێویستیان بە بڕوانامەی تایبەتمەند هەیە بۆ هەناردەکردنیان. لە دۆخی ئوردندا، بەرهەمهێنەرانی قوماش دەتوانن داوای بڕوانامەی Oeko-Tex Standard 100 بکەن بۆ قوماش یان جلوبەرگەکانیان. ئەم بڕوانامەیە دڵنیای دەدات لەوەی کە قوماش زیان بە تەندروستی مرۆڤ ناگەیەنێت و پشکنینی توندی بۆ کراوە بۆ مادەی زیانبەخش. جگە لەوەش هەناردەکاران دەبێت پابەندبن بەو ڕێسا تەکنیکیانەی کە لەلایەن بازاڕە جیاوازەکانەوە لە سەرانسەری جیهاندا سەپێنراون. ئەم ڕێسایانە بەزۆری پێداویستییەکانی ناونانی بەرهەم یان تایبەتمەندییە تەکنیکییەکان دەگرێتەوە کە دەبێت پێش هەناردەکردنی کاڵاکان جێبەجێ بکرێن. بۆ یارمەتیدانی هەناردەکاران بە درێژایی ئەم پرۆسانە و پشتڕاستکردنەوەی پابەندبوون بە ستانداردەکان، ڕێکخراوە جیاوازەکانی وەک ژوورەکانی بازرگانی ڕێنمایی پێشکەش دەکەن سەبارەت بە بڕوانامەی هەناردەکردن لە ئوردن. ئەوان زانیاری پەیوەندیدار لەسەر ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەییەکان دەدەن کە ڕەنگە کاریگەرییان لەسەر هەناردەکردن هەبێت و پشتگیری لەو کۆمپانیایانە دەکەن کە بەدوای بەڵگەنامەی دروستدا دەگەڕێن بۆ بەرهەمەکانیان. لە کۆتاییدا، بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردن زۆر گرنگە بۆ دڵنیابوون لەوەی کە کاڵاکان لە ئوردنەوە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان دەگونجێن پێش ئەوەی بنێردرێنە دەرەوەی وڵات. ئەم بڕوانامانە وردەکارییەکانی سەرچاوە و هەروەها پابەندبوون بە ڕێسا تەکنیکییەکانی تایبەت بە هەر پیشەسازییەک یان پێداویستییەکی بازاڕ پشتڕاست دەکەنەوە.

ئوردن وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و دەکەوێتە ڕۆژئاوای ئاسیا. ئەگەر ئارەزووی خزمەتگوزاری لۆجستی و گواستنەوەت هەیە لە ئوردن، چەند بژاردەیەک هەیە کە دەبێت لەبەرچاوی بگرێت. یەکەم: ئوردن تۆڕێکی بەرفراوانی ڕێگاوبان و ڕێگاوبانەکانی هەیە، ئەمەش وایکردووە بۆ گواستنەوەی کەلوپەل گونجاو بێت. فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی سەرەکی وڵاتەکە، فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی کوین عەلیا، وەک ناوەندێکی سەرەکی بۆ ناردنی باری ئاسمانی کاردەکات. کۆمەڵێک خزمەتگوزاری گواستنەوەی باری ئاسمانی پێشکەش دەکات و پەیوەندییەکی باشی بە شارە گەورەکانی جیهانەوە هەیە. جگە لەوەش بەندەری عەقەبە ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕێت لە پیشەسازی لۆجستی ئوردن. دەکەوێتە کەنارەکانی دەریای سوور، ڕێگە بە ڕێگاکانی کەشتیوانی جیهانی دەدات. بەندەرەکە مامەڵە لەگەڵ جۆرە جیاوازەکانی بار دەکات لەوانە کۆنتێنەر، کاڵای بەکۆمەڵ، و باری پڕۆژە. دامەزراوەی کارامەی تێرمیناڵی کۆنتێنەر و هەروەها خزمەتگوزاری گومرگی پێشکەش دەکات. بۆ گواستنەوەی وشکانی لە سنوورەکانی ئوردن، چەندین کۆمپانیای لۆجستیکی بەناوبانگ هەن کە خزمەتگوزاری بارهەڵگری متمانەپێکراو پێشکەش دەکەن. ئەم کۆمپانیایانە کۆمەڵێک بارهەڵگری مۆدێرنیان هەیە کە سیستەمی بەدواداچوونی جی پی ئێسیان تێدایە کە دڵنیای دەدەن لەوەی کە بارەکان بە خێرایی و بە پارێزراوی دەگەنە شوێنی مەبەست. لە ڕووی ڕێکارەکانی پاککردنەوەی گومرگی لە ئوردن، پێشنیار دەکرێت پەیوەندی لەگەڵ گواستنەوەی بارهەڵگر یان دەڵاڵی گومرگی بە ئەزموون کە خاوەنی تێگەیشتنێکی باشن لە ڕێسا ناوخۆییەکان. دەتوانن یارمەتی بدەن لە پێداویستییەکانی بەڵگەنامەسازی و هەر تەحەددایەکی ئەگەری لە کاتی پرۆسەکانی هاوردەکردن/هەناردەکردندا نەرم بکەن. جگە لەوەش ئوردن سوودمەندە لە شوێنی ستراتیژییەکەی لەناو ناوچەکەدا کە ئەمەش وایکردووە ببێتە دەروازەیەکی ئایدیاڵ بۆ بازرگانی نێوان ئەوروپا و ئاسیا یان ئەفریقا. ئەم سوودە جوگرافییە زۆرێک لە دابینکەرانی لۆجستیکی نێودەوڵەتی ڕادەکێشێت کە لقەکانیان یان بریکارەکانیان لە ناوخۆی وڵاتدا بەڕێوەدەبەن. لە کۆتاییدا بەڵام گرنگە، تەکنەلۆژیا ڕۆڵێکی بنەڕەتی دەگێڕێت لە مۆدێرنکردنی کارەکانی لۆجستی لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا. چەندین چارەسەری نەرمەکاڵا بەردەستە کە بەڕێوەبردنی کارامەی زنجیرەی دابینکردن دەکات لەوانە سیستەمی بەدواداچوونی کۆگا و ئامرازەکانی بینینی بارکردن. بۆ کۆتاییهێنان بە کورتی لەسەر پێشنیارکردنی هەندێک بژاردەی لۆجستی: سوود لە فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی شاژن عەلیا وەربگرە بۆ پێداویستییەکانی گواستنەوەی باری ئاسمانی؛ بەکارهێنانی بەندەری عەقەبە بۆ باری باری دەریایی؛ کۆمپانیاکانی بارهەڵگری متمانەپێکراو بۆ گواستنەوەی وشکانی لە ناوخۆی ئوردن دابمەزرێنێت؛ هاوکاری لەگەڵ گواستنەوەی بارهەڵگر یان دەڵاڵی گومرگی بە ئەزموون بۆ وەرگرتنی گومرگی بە ئاسانی؛ گەڕان بەدوای ئەو تەکنەلۆژیایانەی کە کارایی بەڕێوەبردنی زنجیرەی دابینکردن بەرز دەکەنەوە. بە گشتی ئوردن کۆمەڵێک خزمەتگوزاری لۆجستیکی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات بۆ دابینکردنی پێداویستییە جۆراوجۆرەکانی گواستنەوە، چ لە ناوخۆ و چ لە ئاستی جیهانیدا. بە پەرەپێدانی ژێرخانی و شوێنی ستراتیژی، بووەتە یاریزانێکی گرنگ لە پیشەسازی لۆجستی لە ناوچەکەدا.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

ئوردن کە وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە، خاوەنی چەندین کەناڵ و پێشانگای گرنگی تەداروکاتی نێودەوڵەتییە کە ڕۆڵێکی بەرچاو لە گەشەسەندنیدا دەگێڕن. لێرەدا هەندێکیان دەخەینەڕوو: 1. ناوچەی ئابوری تایبەتی عەقەبە (ASEZ): دەکەوێتە شاری بەندەری عەقەبە، ئاسەز یەکێکە لە ناوەندە سەرەکییەکانی بازرگانی نێودەوڵەتی ئوردن. دەرفەتی زۆر بۆ هاوردەکاران و هەناردەکاران دەڕەخسێنێت بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ دابینکەران و کڕیارانی جیهانی. 2. پێشانگای بازرگانی نێودەوڵەتی عەممان: ئەم پێشانگایە بازرگانییە ساڵانەیە کە لە شاری عەممانی پایتەخت بەڕێوەدەچێت، کڕیار و فرۆشیاری نێودەوڵەتی لە پیشەسازییە جیاوازەکان بۆ لای خۆی ڕادەکێشێت. چالاکییەکە سەکۆیەک بۆ نمایشکردنی بەرهەمەکان، دانوستاندن لەسەر گرێبەستەکان و گەڕان بەدوای هاوبەشییە بازرگانییە ئەگەرییەکاندا دابین دەکات. 3. ئێکسپۆتێک ئوردن: وەک یەکێک لە گەورەترین پێشانگاکانی ئوردن، ئێکسپۆتێک بەرهەمهێنەرانی ناوخۆیی و نێودەوڵەتی، بازرگانان، دابەشکەران، و فرۆشیارانی تاکەکەسی لە کەرتە جیاوازەکانی وەک بیناسازی، ئەلیکترۆنی، خواردن و خواردنەوە، چاودێری تەندروستی، قوماش و هتد کۆدەکاتەوە. 4. جیمێکس: پێشانگای نێودەوڵەتی بەرهەمهێنان و ئامێرەکانی ئوردن (JIMEX) گرنگی بە ئامێر و ئامێرەکان دەدات کە لە سەرانسەری پیشەسازییەکانی وەک کارگەکانی بەرهەمهێنان، شوێنەکانی بیناسازی و هتد بەکاردەهێنرێن. دەرفەتێک دەدات بە ئامادەبووان بۆ لێکۆڵینەوە لە تەکنەلۆژیا پێشکەوتووەکان لەگەڵ ئەگەرەکانی تۆڕکردن. 5. FoodEx Amman: ئەم پێشانگایە تایبەتمەندە بە شێوەیەکی سەرەکی سەرنج دەخاتە سەر پیشەسازی خۆراک لەوانەش دابینکەرانی ئامێری پرۆسێسی خۆراک/هەناردەکاران/فرۆشیار/چێشتخانە/جووتیاران و هتد، ئەمەش وایکردووە کە ببێتە سەکۆیەکی گونجاو بۆ پیشەییەکانی کڕینی خۆراکی نێودەوڵەتی کە دەیانەوێت سەرچاوەی بەرهەمە کوالیتی بەرزەکان لە ئوردن یان ئوردن یان وڵاتەکانی دیکە. 6. تەندروستی عەرەبی: هەرچەندە تایبەت نییە بەتەنها بە ئوردن بەڵام یەکێکە لە گەورەترین پێشانگاکانی تایبەت بە تەندروستی لە ناوچەکەدا؛ تەندروستی عەرەبی پیشەییەکانی چاودێری تەندروستی جیهانی ڕادەکێشێت لەوانەش نەخۆشخانەکان/دامەزراوەکان کە بەدوای پێداویستییە پزیشکییەکان/ئامێرەدا دەگەڕێن بەم شێوەیە دەرفەتەکان بۆ هەردوو فراوانکردنی کەناڵی تەداروکات و هەروەها بژاردەی سەرچاوە بۆ ئەو بازرگانیانە پێشکەش دەکات کە لە ناوخۆی ئوردن کاردەکەن. 7. پێشانگای وزە و ژینگە - JREEE: لەگەڵ زیادبوونی جەختکردنەوە لەسەر سەرچاوەی وزەی بەردەوام لە سەرانسەری جیهاندا؛ JREEE وەک سەکۆیەک بۆ ئەو کۆمپانیایانە کاردەکات کە بەشدارن لە چارەسەرەکانی وزەی نوێبووەوە/بەرهەم/بازرگانی دۆستی ژینگە کە پەرە بە بەردەوامی دەدەن لە کەرتە جیاوازەکاندا لەوانە بەرهەمهێنانی کارەبا، بەڕێوەبردنی ئاو، بەڕێوەبردنی پاشماوە و هتد. 8- کۆڕبەندی وەبەرهێنانی ئوردن: لە کاتێکدا بە توندی پێشانگایەک نییە، بەڵام ئەم بۆنەیە وەبەرهێنەرانی بیانی و لایەنە پەیوەندیدارە ناوخۆییەکان کۆدەکاتەوە بۆ گفتوگۆکردن لەسەر دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لە کەرتە جیاوازەکانی ئوردن. وەک سەکۆیەک بۆ هاوبەشی و هاوکارییە ئەگەرییەکان کاردەکات، ڕێگە بە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان دەدات کە کەناڵەکانی دابینکردن کە جیاوازن لە پێشانگە ئاساییەکان بگەڕێن. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کەناڵ و پێشانگە گرنگەکانی تەداروکی نێودەوڵەتی لە ئوردن. ئەوان ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پەرەپێدانی گەشەی ئابووری لەناو وڵاتدا لەڕێگەی ڕاکێشانی کڕیارە جیهانییەکان، پێشخستنی هاوبەشی بازرگانی و فراوانکردنی تۆڕەکانی بازرگانی.

بزوێنەری گەڕانی باو

ئوردن وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە بزوێنەری گەڕانی جۆراوجۆر پێشکەش بە دانیشتووانەکەی دەکات بۆ ئەوەی بە ئینتەرنێتدا بگەڕێن. لێرەدا چەند بزوێنەری گەڕان لە ئوردن کە بە شێوەیەکی باو بەکاردەهێنرێن لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان: 1- گووگڵ (www.google.jo): بێ گومان گووگڵ زۆرترین بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕانە لە سەرانسەری جیهاندا، لەنێویاندا لە ئوردن. ئەنجامی گەڕانی گشتگیر و ڕووکارێکی بەکارهێنەر دۆستانە دابین دەکات. 2- Bing (www.bing.com): لەلایەن مایکرۆسۆفتەوە پەرەی پێدراوە، Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرە بەناوبانگەکانی گەڕان کە دەتوانرێت لە ئوردن بەکاربهێنرێت. لاپەڕەیەکی سەرەکی کە لە ڕووی بینراوەوە سەرنجڕاکێشە پێشکەش دەکات و ئەنجامی گەڕانی پەیوەندیدار دەدات. 3- یاهوو (www.yahoo.com): یاهوو وەک یەکێک لە بزوێنەری گەڕانی دیار لە جیهاندا دەمێنێتەوە، هەرچەندە بەدرێژایی ساڵان ناوبانگەکەی کەم بووەتەوە. بەکارهێنەرانی ئوردن هێشتا دەتوانن لە ڕێگەی ماڵپەڕەکەیەوە بچنە ناو یاهوو بۆ مەبەستی گەڕان. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo گرنگی بە پاراستنی نهێنی دەدات بە بەدواداچوون نەکردنی داتای بەکارهێنەر لەکاتێکدا ئەزموونێکی گەڕانی کارا پێشکەش دەکات. زۆرێک لەو کەسانەی کە نیگەرانن لە پاراستنی نهێنی ئۆنلاینیان ئەم بەدیلەیان پێ باشترە. 5. یاندێکس (yandex.com): هەرچەندە بە پلەی یەکەم لەنێو بەکارهێنەرانی ڕووسی زماندا بەناوبانگە، بەڵام یاندێکس خزمەتگوزاری بۆ گەڕان بە زمانی ئینگلیزی و هەروەها زمانەکانی دیکە پێشکەش دەکات کە بەکارهێنەرانی بنکەکانیان لە ئوردن دەستیان پێدەگات. 6. Ask.com (www.ask.com): پێشتر بە Ask Jeeves ناسرابوو، Ask.com ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات پرسیار بکەن نەک تەنها گەڕان لەسەر بنەمای وشەی سەرەکی دابین بکات. ڕەنگە بە تایبەتی لە کاتی گەڕان بەدوای زانیاری یان پێشنیاری تایبەت لەسەر بابەتگەلێکی جیاوازدا بەسوود بێت. 7. ئیکۆسیا (www.ecosia.org): ئیکۆسیا لە بزوێنەری گەڕانی دیکە جیاوازە بەهۆی گرنگیدان بە کاریگەرییەکانی ژینگە؛ ئەو داهاتەی لە گەڕانەکانەوە بەدەست دێت بۆ چاندنی دار لە سەرانسەری جیهان بەکاردەهێنێت. 8.Baidu(https://baidu.cn/):Baidu کۆمپانیایەکی چینییە بۆ خزمەتگوزاری وێب کە بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕانی ئینتەرنێتی چین پێشکەش دەکات کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن ئەو کەسانەی کە لە زمان و کولتوری چینی تێدەگەن بە بەکارهێنانی پیتی سادەکراو یان نەریتی دەستی پێدەگات. شایەنی باسە لەکاتێکدا ئەمانە بزوێنەری گەڕانن کە بە شێوەیەکی باو لە ناوخۆی ئوردن بەکاردەهێنرێن، زۆرێک لە دانیشتووان پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای وەک فەیسبووک و تویتەریش بەکاردەهێنن بۆ دۆزینەوەی ناوەڕۆک نەک تەنها پشت بە بزوێنەری گەڕانی تەقلیدی ببەستن.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و چەندین کاروبار و خزمەتگوزاری لە سەرانسەری ناوچەکەدا بەردەستە. لێرەدا هەندێک لە لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی لە ئوردن لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. لاپەڕە زەردەکان ئوردن: ئەمە یەکێکە لە گشتگیرترین بەڕێوەبەرایەتییەکانی لاپەڕە زەردەکان لە ئوردن، پیشەسازی و بزنس و خزمەتگوزارییە جیاوازەکان دەگرێتەوە. دەتوانن لەم لینکەدا بچنە ناو بەڕێوەبەرایەتیەکەیان https://www.yellowpages.com.jo/ 2. Daleelak: Daleelak بەڕێوەبەرایەتییەکی بازرگانی ئۆنلاینە بەناوبانگە کە بازرگانی ناوخۆیی لە سەرانسەری پۆلە جیاوازەکاندا وەک چێشتخانە، هۆتێل، نەخۆشخانە و زۆر شتی تر دەخاتە ڕوو. سەردانی ماڵپەڕەکەیان بکەن لە https://www.daleelak.com/ 3. e-Lazmataz: ئەم بەڕێوەبەرایەتییە ئۆنلاینە گرنگی بە پێدانی زانیاری دەدات دەربارەی ناوەندەکانی بازرگانی، فرۆشگاکان، و خزمەتگوزارییەکانی بەردەست لە عەممان – پایتەختی ئوردن. دەتوانن لەم لینکەدا بیاندۆزنەوە http://www.elazmataz.com/ 4. Amman.Cart: هەرچەندە بە پلەی یەکەم پلاتفۆرمی بازرگانی ئەلیکترۆنییە بۆ گەیاندنی خواردن لە سنووری شاری عەمان، بەڵام هەروەها لیستێکی گشتگیر لە فرۆشگا ناوخۆییەکان دابین دەکەن لەوانەش زانیاری پەیوەندی و ناونیشان لە ماڵپەڕەکەیان - https://amman.cart/ 5. JoLocal: JoLocal بنکەیەکی زانیاری بەرفراوان لە بازرگانییە ناوخۆییەکان لە ئوردن پێشکەش دەکات لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکانی وەک ئۆتۆمبێل، بیناسازی، پەروەردە، چاودێری تەندروستی و هتد. ماڵپەڕەکەیان https://jolocal.com/ ە. ئەم لاپەڕە زەردانە وەک سەرچاوەیەکی بەنرخ بۆ دانیشتووان و گەشتیاران بە هەمان شێوە کاردەکەن کاتێک بەدوای بەرهەم یان خزمەتگوزاری تایبەتدا دەگەڕێن لەناو دیمەنی بازرگانی ئوردن. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەم ماڵپەڕانە بە پشتبەستن بە بەردەستبوونی ئێستا دابین دەکرێن بەڵام ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات بگۆڕدرێن بۆیە پێشنیار دەکرێت بزوێنەری گەڕان بەکاربهێنرێت یان لە ناوخۆدا داوای بەڕێوەبەرایەتی نوێکراوە بکەیت ئەگەر پێویست بوو.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

ئوردن وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و ئامادەیی لە پیشەسازی بازرگانی ئەلیکترۆنیدا لە گەشەکردندایە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی ئوردن لەگەڵ ناونیشانی وێبی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. Souq.com: وەک یەکێک لە گەورەترین بازاڕە ئۆنلاینەکان، Souq.com کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە ئەلیکترۆنیات، مۆدە، ئامێری ناوماڵ، و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.souq.com 2. MarkaVIP: ئەم پلاتفۆرمە گرنگی بە پێشکەشکردنی بەرهەمی داشکاندن لە براندە جیاوازەکانەوە دەدات لەوانە جل و بەرگ، ئیکسسوارات، و بەرهەمی جوانکاری. ماڵپەڕ: www.markavip.com 3- جومیا: جومیا پلاتفۆرمێکی کڕینی ئۆنلاینە کە پێداویستییە جۆراوجۆرەکانی کڕیاران دابین دەکات بە دابینکردنی هەڵبژاردنی بەرفراوان لە ئەلیکترۆنیات و شتومەکی مۆدە و ئامێری ناوماڵ و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.jumia.jo 4. ئۆپنسووق: ئۆپنسووق ماڵپەڕێکی ڕیکلامە پۆلێنبەندییە کە بەکارهێنەران دەتوانن بابەتی جۆراوجۆر وەک ئۆتۆمبێل، موڵکی خانووبەرە، ئامێری ئەلیکترۆنی، و مۆبیلیات لەنێو ئەوانی تردا بکڕن یان بیفرۆشن. ماڵپەڕ: www.opensooq.com 5. بازاڕی جیهانی Rukuten Jordan (پێشتر WebRush): ئەم پلاتفۆرمە کۆمەڵێک بەرهەم پێشکەش دەکات لە جل و بەرگەوە تا ئامێری ئەلیکترۆنی بۆ ئەوەی بگونجێت لەگەڵ ئارەزووەکانی کڕیاران لە ئوردن و دەرەوەی وڵات. ماڵپەڕ : global.rakuten.com/en/store/webrush/ 6.Rosalita.dk : Rosalita.dk پێکهاتووە لە پۆشینی rave وەک تیشێرت، کڵاو etc.ecotique .دەتوانیت چێژ لەم دوکانە ناوازە وەربگریت بۆ بازاڕکردنی ڕۆژانەت یان بۆ outfit.A شوێنی کارەکەت دەبێت سەردانی بکەیت! ماڵپەڕ : rosailta.dk تکایە ئاگاداربن کە ئەم پلاتفۆرمانە نوێنەرایەتی هەندێک لە ماڵپەڕە ناسراوەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی دەکەن کە بنکەکانیان لە ئوردندایە؛ بەڵام لەوانەیە یاریزانە بچووکەکانی تر هەبن کە خزمەت بە شوێنی تایبەتتر یان پیشەسازییەکان بکەن کە لێرەدا باس نەکراون. شایەنی باسە کە پێش ئەوەی هەر کڕینێک لەم پلاتفۆرمانە بکەیت یان زانیاری کەسی بە شێوەی ئۆنلاین هاوبەش بکەیت هەمیشە باشترە لێکۆڵینەوە بکەیت و پێداچوونەوەکان لەبارەیانەوە لەبەرچاو بگرێت بۆ دڵنیابوون لە مامەڵە سەلامەت و پارێزراوەکان.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

ئوردن وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای تایبەتی خۆی هەیە. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە بەناوبانگەکانی سۆشیال میدیا لە ئوردن لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. فەیسبووک (www.facebook.com): فەیسبووک پلاتفۆرمێکی تۆڕە کۆمەڵایەتییە ناسراوەکانی جیهانە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لە ئوردن بەکاردەهێنرێت. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات پەیوەندی بکەن و ناوەڕۆک هاوبەش بکەن و کارلێک لەگەڵ هاوڕێ و خێزانەکانیان بکەن. 2- تویتەر (www.twitter.com): تویتەر پلاتفۆرمێکی ترە لە ئوردن کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت و ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات نامە کورتەکان بنێرن و بخوێننەوە کە پێی دەوترێت "تویت". خەڵک بۆ مەبەستی جۆراوجۆر بەکاری دەهێنن وەک بەردەوام بوون لە هەواڵەکان، هاوبەشکردنی بیرکردنەوەکان، یان شوێنکەوتنی کەسایەتییە ناودارەکان. 3. ئینستاگرام (www.instagram.com): ئینستاگرام پلاتفۆرمێکی هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆیە کە زۆر کەس لە ئوردن بەکاریدەهێنن بۆ پیشاندانی تواناکانی فۆتۆگرافی و هاوبەشکردنی ساتەکانی ڕۆژانە لە ڕێگەی وێنە و ڤیدیۆوە. 4. لینکدئین (www.linkedin.com): لینکدئین پلاتفۆرمێکی تۆڕی پیشەیی یە کە بۆ پەیوەندی پیشەیی و گەڕان بەدوای کار و هەلی پێشکەوتنی پیشەییدا بەکاردێت. 5. سناپچات (www.snapchat.com): سناپچات ئەپێکی نامە ناردنی مالتیمیدیایە کە بە شێوەیەکی بەرفراوان لەنێو نەوەی گەنج لە ئوردن بەناوبانگە. بەکارهێنەران دەتوانن وێنە یان ڤیدیۆ بنێرن کە دوای سەیرکردنیان نامێنن. 6. واتسئەپ (www.whatsapp.com): واتسئەپ ئەپێکی نامە ناردنی خێرایە کە بە شێوەیەکی باو لەلایەن تاک و گروپ و ڕێکخراو و بازرگانی بۆ مەبەستی پەیوەندیکردن لە سنوورەکانەوە بەکاردەهێنرێت. 7. تێلێگرام: هەرچەندە تایبەت نییە بە ئوردن تەنها بەڵام لێرەدا بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت بۆ خزمەتگوزارییەکانی نامە ناردنی پارێزراو بەهۆی تایبەتمەندییەکانی کۆدکردنەوە. 8. تیک تۆک (www.tiktok.com): تیک تۆک ناوبانگێکی زۆری لە سەرانسەری جیهاندا بەدەستهێناوە لەنێویاندا ئوردن بەهۆی ڤیدیۆ مۆبایلە کورت فۆرمەکانیەوە کە ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات داهێنەری خۆیان لە ڕێگەی لێو-سینسینگ یان چالێنجەکانی سەما پیشان بدەن. 9. یوتیوب: یوتیوب وەک پلاتفۆرمی هاوبەشکردنی ڤیدیۆی ئۆنلاین کاردەکات کە ڕێگە بە بەکارهێنەرانی جیهان دەدات لەوانە ئەوانەی لە ئوردنەوەن سەیری جۆرەها ناوەڕۆک بکەن وەک ڤیدیۆکلیپ و ڤلۆگ و فێرکاری و هتد. 10.SnapperNet: تۆڕێکی سۆشیال میدیای ناوخۆییە کە بنکەکەی لە دەرەوەی عەممانە و زیاتر بۆ خەڵکی ناوخۆیی لەناو وڵاتەکەدا دروستکراوە و ڕێگەیان پێدەدات ئەزموونی کەسییان پێبدرێت بە بەکارهێنانی ڕووکاری زمانی عەرەبی و هتد. تکایە ئاگاداربن کە ئەمانە تەنها هەندێک لە پلاتفۆرمە بەناوبانگەکانی سۆشیال میدیان لە ئوردن و لەوانەیە هەندێکی تریش هەبن.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

ئوردن کۆمەڵێک کۆمەڵەی پیشەسازی بەرفراوانی هەیە کە لە کەرتە جیاوازەکاندا کاردەکەن. ئەم کۆمەڵانە وەک دەزگای نوێنەرایەتی پیشەسازییەکانی خۆیان کاردەکەن و ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن لە پشتیوانیکردن و پێشخستنی بەرژەوەندییەکانیان. لە خوارەوە هەندێک لە کۆمەڵە پیشەسازییە سەرەکییەکانی ئوردن لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. ژووری بازرگانی ئوردن (JCC): JCC ڕێکخراوێکی بازرگانی سەرەکییە کە نوێنەرایەتی کەرتی تایبەت دەکات لە ئوردن. ئامانجی بەرزکردنەوەی توانا و توانای کێبڕکێی بازرگانییەکان و پێشخستنی گەشەپێدانی ئابووری و پەرەپێدانی پەیوەندییە بازرگانییە نێودەوڵەتییەکانە. ماڵپەڕ: www.jocc.org.jo 2. کۆمەڵەی تەکنەلۆژیای زانیاری - ئوردن (int@j): int@j کۆمەڵەیەکی پیشەسازییە کە پشتگیری لە گەشەکردن و پەرەپێدانی کەرتی تەکنەلۆژیای زانیاری لە ئوردن دەکات بە پێشکەشکردنی خزمەتگوزاری داکۆکیکردن، تۆڕکردن، ڕاهێنان، و هەواڵگری بازاڕ بۆ ئەندامەکانی. ماڵپەڕ: www.intaj.net 3- ژووری پیشەسازی عەممان (ACI): ACI نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەران و پیشەسازییەکانی کەرتە جیاوازەکانی ناو شاری عەمان دەکات. هەوڵدەدات گەشەی پیشەسازی و توانای کێبڕکێ و داهێنان و هاوکاری لە نێوان ئەندامەکانیدا بەرەوپێش ببات. ماڵپەڕ: www.aci.org.jo 4. کۆمەڵەی دەرمانسازی ئوردن (PAJ): PAJ نوێنەرایەتی بەرهەمهێنەرانی دەرمان دەکات کە لەناو پیشەسازی چاودێری تەندروستی ئوردن کاردەکەن. گرنگی بە بەرزکردنەوەی چوارچێوەی ڕێکخراوەیی، دڵنیابوون لە ستانداردە کوالیتی بەرزەکان بۆ بەرهەمهێنانی دەرمان، پێشخستنی چالاکییەکانی توێژینەوە، و ئاسانکاری ئاڵوگۆڕی زانیاری لە نێوان ئەندامەکاندا دەدات. ماڵپەڕ: www.paj.jo 5. کۆمەڵەی بەڵێندەرانی بیناسازی (BCA): BCA کاردەکات بۆ پشتگیریکردنی بەڵێندەرانی بیناسازی بە داکۆکیکردن بەناوی ئەوانەوە سەبارەت بە سیاسەتەکانی پەیوەست بە چالاکییەکانی بیناسازی لە ئوردن. ئامانجی بەرزکردنەوەی ستانداردە پیشەییەکانە لەناو کەرتی بیناسازیدا لە هەمان کاتدا پەروەردەکردنی پراکتیکەکانی گەشەپێدانی بەردەوام. ماڵپەڕ: www.bca.com.jo . ماڵپەڕ:www.fmfta.com. 7.The Foodstuff Association OfJordan(FAJ): FAJ نوێنەرایەتی کەرتی بەرهەمهێنان و پرۆسێسکردنی خۆراک دەکات لە ئوردن. پشتگیری ئەندامەکانی دەکات بە داکۆکیکردن لە بەرژەوەندییەکانیان، بەرزکردنەوەی ستانداردەکانی کوالیتی بەرهەم، و ئاسانکاری بۆ دەرفەتەکانی تۆڕکردن لەسەر ئاستی پیشەسازی. ماڵپەڕ:www.fajjo.org ئەم کۆمەڵانە ڕۆڵی گرنگ دەگێڕن لە پیشەسازییەکانی خۆیاندا بە نوێنەرایەتیکردنی بەرژەوەندییەکانی ئەندامەکانیان، پەرەپێدانی هاوکاری لە نێوان لایەنە پەیوەندیدارەکان و پێشخستنی گەشەی ئابووری. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ئەم لیستە تەواو نییە، چونکە ڕەنگە کۆمەڵەی دیکەی تایبەت بە پیشەسازی هەبن کە لە ئوردنیش کاربکەن.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

لێرەدا چەند ماڵپەڕێکی ئابووری و بازرگانی لە ئوردن لەگەڵ URLەکانیان دەخەینەڕوو: 1. وەزارەتی پیشەسازی و بازرگانی و دابینکردن: ئەم ماڵپەڕە زانیاری لەسەر هەلی وەبەرهێنان و سیاسەتی بازرگانی و ڕێسا و خزمەتگوزارییەکانی پەیوەست بە پیشەسازی و بازرگانی لە ئوردن دەدات. URL: http://www.mit.gov.jo/Default_en.aspx 2. کۆمیسیۆنی وەبەرهێنانی ئوردن: ئەم ماڵپەڕە زانیاری گشتگیر لەسەر پڕۆژەکانی وەبەرهێنان، هاندان بۆ وەبەرهێنەرانی بیانی، یاسا و ڕێساکانی وەبەرهێنان، هەروەها وردەکاری پەیوەندیکردن بۆ هاوکارییە بازرگانییە ئەگەرییەکان پێشکەش دەکات. یوڕڵ: https://www.jic.gov.jo/ 3. ژووری پیشەسازی عەممان: ئەم ماڵپەڕە سەکۆیەک بۆ پیشەسازییەکانی عەممان دابین دەکات بۆ ئەوەی لە ڕێگەی ڕووداو و دەستپێشخەرییە جۆراوجۆرەکانی تۆڕکردنەوە پەیوەندی بە یەکترەوە بکەن. هەروەها سەرچاوە لەسەر ناوچە پیشەسازییەکان، پێشانگاکان، بەرنامەکانی ڕاهێنان و توێژینەوە تایبەتەکانی پیشەسازی پێشکەش دەکات. URL: https://aci.org.jo/en 4. ژووری بازرگانی ئوردن: ژووری بازرگانی فەرمی لە ئوردن نوێنەرایەتی بەرژەوەندی بازرگانییەکان دەکات لە سەرانسەری وڵاتدا. ماڵپەڕەکەی زانیاری دەربارەی ڕووداوە بازرگانییەکان دەدات کە لەناو تۆڕەکەیدا ڕوودەدەن و هەروەها ئەو خزمەتگوزارییانەی کە پێشکەش بە ئەندامەکان دەکرێن. یوڕڵ: https://jocc.org.jo/ 5. کۆمەڵەی هەناردەکاران و بەرهەمهێنەران بۆ سەوزە و میوە (EPA): کۆمەڵەیەک کە تواناکانی هەناردەکردنی سەوزە و میوە لە ئوردنەوە بۆ بازاڕە نێودەوڵەتییەکان بەرەوپێش دەبات. ماڵپەڕەکەیان بابەتگەلی هەواڵی پەیوەست بە هەناردەکردنی کشتوکاڵی لە ئوردنەوە لەگەڵ دەستڕاگەیشتن بە بڵاوکراوەکان کە بەرهەمە بەردەستەکان پیشان دەدەن، دەخاتە ڕوو. URL: http://epa-jordan.com/ 6. دەسەڵاتی ناوچەی ئابوری تایبەتی عەقەبە (ASEZA): ئاسێزا چالاکییە ئابوورییەکانی ناو ناوچەی ئابووری تایبەتی عەقەبە (ASEZ) کە دەکەوێتە کەناراوەکانی دەریای سوور لە باشووری ئوردن بەڕێوەدەبات. سایتەکە زانیاری سەبارەت بە دەرفەتەکانی وەبەرهێنان لە ناو ASEZ دەدات کە کەرتەکانی وەک گەشتیاری، خزمەتگوزاری لۆجستیکی کارەکانی بەندەر، ناوچەی گەشەپێدانی پیشەسازی و هتد.. URL:http://aseza.gov.jo/ ئەم ماڵپەڕانە پێویستە تێڕوانینێکی بەنرختان بۆ دابین بکەن سەبارەت بە دیمەنی ئابووری لە ئوردن و هەروەها ئاسانکاری بۆ کارلێکەکانی بازرگانی و وەبەرهێنان لە ناو وڵاتەکەدا بکەن.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

چەندین ماڵپەڕی داتای بازرگانی بەردەستە بۆ پرسیارکردن لە زانیاری سەبارەت بە ئاماری بازرگانی ئوردن. لێرەدا چەند سەرچاوەیەکی بەناوبانگ لەگەڵ URL ی هاوبەشیان دەخەینەڕوو: 1. ئابووری بازرگانی (https://tradingeconomics.com/jordan): ئابووری بازرگانی داتای گشتگیر لەسەر هەناردەکردن و هاوردەکردن و هاوسەنگی بازرگانی بۆ ئوردن دابین دەکات. هەروەها هێڵکاری مێژوویی و شیکاری پێشکەش دەکات بۆ شیکردنەوەی ڕەوتەکانی بازرگانی نێودەوڵەتی وڵات. 2. چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS) - بانکی جیهانی (https://wits.worldbank.org/countrysnapshot/en/JOR): WITS پلاتفۆرمێکە لەلایەن بانکی جیهانییەوە کە داتای بازرگانی ورد بۆ ئوردن پێشکەش دەکات، لەوانە هەناردەکردنی کاڵا، هاوردە، گومرگی و ڕێوشوێنی ناگومرگی. ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات کە پرسیارەکان بەپێی بەرهەمە تایبەتەکان یان هاوبەشە بازرگانییەکان بەپێی خواستی خۆیان ڕێکبخەن. 3. بنکەدراوەی کۆمترەیدی نەتەوە یەکگرتووەکان (https://comtrade.un.org/data/): بنکەدراوەی کۆمترادی نەتەوە یەکگرتووەکان ئاماری بازرگانی جیهانی بەرفراوان پێشکەش دەکات، لەوانەش داتای هەناردە و هاوردەکردنی ئوردن بەپێی پۆلی بەرهەم یان وڵاتی هاوبەش. ئەم بنکەدراوە بەکارهێنەران دەتوانن ڕاپۆرتی تایبەتمەند دروست بکەن بە پشتبەستن بە پێداویستییەکانی توێژینەوەکەیان. 4. ئامرازەکانی شیکاری بازاڕی سەنتەری بازرگانی نێودەوڵەتی (ITC) (https://www.intracen.org/marketanalysistools/): ITC ئامرازەکانی شیکاری بازاڕ پێشکەش دەکات کە مرۆڤ دەتوانێت پێوەرەکانی ئەدای هەناردەکردن/هاوردەکردنی ئوردن لە ڕووی بەها، بڕی، ڕێژەی گەشەکردن و هتد بدۆزێتەوە، هەروەها بازاڕ و بەرهەمە پێشەنگەکانی هەناردەکردن/هاوردە دەستنیشان بکات. 5. بانکی ناوەندی ئوردن - ڕاپۆرتە ئامارییە ئابوورییەکان: بانکی ناوەندی ئوردن ڕاپۆرتی ئاماری ئابووری بڵاودەکاتەوە کە زانیارییەکانی پەیوەست بە باڵانسی پارە و حیساباتی دەرەکی وڵات لەخۆدەگرێت. تکایە ئاگاداربن کە ئەم ماڵپەڕانە بە تێپەڕبوونی کات دەگۆڕدرێن بەهۆی نوێکردنەوە یان گۆڕانکارییەکان کە لەلایەن ڕێکخراوە تایبەتەکانەوە کە بەشدارن لە پاراستنیان. پێشنیار دەکرێت پێش ئەوەی دەستیان پێ بگات بۆ زانیارییە بازرگانییە وردەکانی پەیوەست بە ئوردن، بەردەستبوونی ئێستایان پشتڕاست بکرێتەوە.

پلاتفۆرمی B2b

ئوردن وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، و پلاتفۆرمی جۆراوجۆری B2B ی هەیە کە خزمەت بە پیشەسازییە جیاوازەکان دەکات. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمەکانی B2B لە ئوردن لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. پلاتفۆرمی بازرگانی ئوردن (JBP) - ئەم پلاتفۆرمە ڕێگە بە بازرگانییەکان دەدات پەیوەندی بکەن و هاوکاری بکەن لەسەر دەرفەتە بازرگانییە جیاوازەکان لە ئوردن. ماڵپەڕ: https://www.jbp.com.jo/ 2. Business Matchmaking Online (BMO) - BMO یارمەتی ئاسانکاری هاوبەشی بازرگانی و بۆنە بازرگانییەکان دەدات بۆ ئەو کۆمپانیایانە کە لە ئوردن کاردەکەن. ماڵپەڕ: https://www.businessmatchmakingonline.com/ 3- ژووری بازرگانی عەممان - ژووری بازرگانی عەممان سەکۆیەک بۆ بازرگانەکان دابین دەکات بۆ ئەوەی تۆڕ بکەن و زانیاری هاوبەش بکەن و پێکەوە گەشە بکەن. ماڵپەڕ: http://www.ammanchamber.org.jo/ 4. دەروازەی بازرگانی ئەلیکترۆنی - سەکۆیەکی بازرگانی ئەلیکترۆنییە کە ڕێگە بە بازرگانەکان دەدات بەرهەم/خزمەتگوزارییەکانیان پیشان بدەن و پەیوەندی لەگەڵ هاوبەشە ئەگەرییەکان یان کڕیارە ئەگەرییەکان بکەن لە ئاستی جیهانیدا. ماڵپەڕ: http://ebusinessgate.com/ 5. جۆردنێل - بە گرنگیدان بە پیشەسازی ICT، جۆردنێل سەرچاوەی ئۆنلاین پێشکەش دەکات بۆ پێشخستنی هاوکاری نێوان کۆمپانیاکانی تەکنەلۆژیا کە بنکەکانیان لە ئوردن و هاوبەشە نێودەوڵەتییەکان/وەبەرهێنەران. ماڵپەڕ: http://jordanelle.com/ 6. بەڕێوەبەرایەتی کۆمپانیاکانی ئیندێکس - ئەم بەڕێوەبەرایەتییە کۆمپانیا جۆراوجۆرەکانی تێدایە کە لەناو کەرتە جیاوازەکاندا لە ئوردن کاردەکەن، سەرچاوەیەکی گشتگیر بۆ پەیوەندییەکانی B2B لە سەرانسەری پیشەسازییەکانی وەک بیناسازی، گەشتیاری، بەرهەمهێنان و هتد دابین دەکات. ماڵپەڕ: https://www.indexcompaniesdirectory.com/ 7.Tradekey- Tradekey بازاڕێکی جیهانی B2B بە شێوەی ئۆنلاینە کە بزنسە ناوخۆییەکان لە ئوردنەوە دەتوانن پەیوەندی لەگەڵ کڕیاران و دابینکەرانی نێودەوڵەتیدا بکەن. ماڵپەڕ:https://www.tradekey.com/country/jordan.htm ئەم پلاتفۆرمانە دەرفەت بۆ تۆڕکردن، دۆزینەوەی هاوبەشی بازرگانی یان کڕیاری ئەگەری، و فراوانکردنی کارەکان لەناو بازاڕی وڵات و دەرەوەی سنوورەکانیدا دەڕەخسێنن. تکایە ئاگاداربن کە بەردەستبوون و پەیوەندی ئەم پلاتفۆرمانە ڕەنگە بە تێپەڕبوونی کات جیاواز بێت، بۆیە پێشنیار دەکرێت سەردانی ماڵپەڕەکانیان بکەن بۆ وەرگرتنی نوێترین زانیاری.