TogTok

تێڕوانینێکی گشتی وڵات
دراوی نیشتمانی
گۆڕینی نرخ
جەژنە گرنگەکان
دۆخی بازرگانی دەرەکی
پۆتانسێلی گەشەپێدانی بازاڕ
بەرهەمەکانی فرۆشتنی گەرم لە بازاڕدا
تایبەتمەندی و تابوی کڕیار
سیستەمی بەڕێوەبردنی گومرگی
سیاسەتەکانی باجی هاوردەکردن
سیاسەتەکانی باجی هەناردەکردن
بڕوانامە پێویستەکان بۆ هەناردەکردن
لۆجستیکی پێشنیار کراو
کەناڵەکان بۆ پەرەپێدانی کڕیار

سعودیە بە فەرمی بە شانشینی سعودیە ناسراوە، وڵاتێکە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست. ڕووبەرەکەی نزیکەی ٢.١٥ ملیۆن کیلۆمەتر چوارگۆشەیە، گەورەترین دەوڵەتی خاوەن سەروەرە لە ڕۆژئاوای ئاسیا و دووەم گەورەترین دەوڵەتە لە جیهانی عەرەبیدا. سعودیە سنوورەکانی لەگەڵ چەند وڵاتێکدا هاوبەشە لەوانە ئوردن و عێراق لە باکوور، کوەیت و قەتەر لە باکووری ڕۆژهەڵات، بەحرەین و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی لە ڕۆژهەڵات، عومان لە باشووری ڕۆژهەڵات، یەمەن لە باشوور و کەنار دەریای سوور بە درێژایی دیوی ڕۆژئاوای وڵاتەکەی . هەروەها ئەم وڵاتە دەستی بە هەردوو کەنداوی فارس و دەریای عەرەبی هەیە. سعودیە دەوڵەمەندە بە یەدەگی نەوت، یەکێکە لە پێشەنگەکانی هەناردەکاری نەوت لە جیهاندا. ئابوورییەکەی زۆر پشت بە بەرهەمهێنانی نەوت دەبەستێت بەڵام لە ڕێگەی دەستپێشخەرییە جیاوازەکانی وەک دیدگای ٢٠٣٠ کە ئامانجی کەمکردنەوەی پشتبەستن بە داهاتی نەوت بووە، هەمەچەشنی کردووە. وڵاتەکە خاوەنی ژێرخانی پێشکەوتووە لەوانە شارە سەرنجڕاکێشەکانی وەک ڕیاز (پایتەخت)، جدە (ناوەندی بازرگانی)، مەککە (پیرۆزترین شاری ئیسلام)، و مەدینە. دانیشتوانی سعودیە بە شێوەیەکی سەرەکی لە عەرەب پێکدێن کە موسڵمانی سوننەن بە پەیڕەوکردنی لێکدانەوەیەکی توند بۆ ئیسلام کە بە وەهابیەت ناسراوە. زمانی عەرەبی زمانی فەرمی ئەوانە لە کاتێکدا ئینگلیزی بە شێوەیەکی بەرفراوان قسەی پێدەکرێت. ئیسلام ڕۆڵێکی بەرچاوی هەیە لە داڕشتنی هەردوو لایەنی کۆمەڵایەتی و سیاسی ژیان لەناو کۆمەڵگەی سعودیەدا. کولتوری عەرەبستانی سعودیە لە دەوری نەریتە ئیسلامییەکان دەسوڕێتەوە بە جەختکردنەوەیەکی بەهێز لەسەر میوانداری بەرامبەر میوانەکان یان "میوانداری عەرەبی". جل و بەرگی نەریتی بۆ پیاوان بریتییە لە thobe (جلێکی سپی درێژ) لە کاتێکدا ژنان ئابایا (پۆشاکێکی ڕەش) لەبەر دەکەن و جلەکانیان لە شوێنی گشتیدا دادەپۆشن. لە ڕووی سەرنجڕاکێشانی سەردانکەران/وەبەرهێنەران بە هەمان شێوە، سعودیە شوێنە مێژووییەکانی وەک شوێنی شوێنەواری ئەلئولا پێشکەش دەکات کە گۆڕە کۆنەکانی تێدایە؛ سەرسوڕهێنەرە سروشتییەکانی وەک بیابانی چارەکی چۆڵ؛ شوێنەوارە جیهانییەکانی یونسکۆ وەک شارۆچکەی کۆن دیریا؛ ژێرخانی مۆدێرن لەوانەش هۆتێلە لوکسەکانی وەک هۆتێل بورج ڕافال تاوەری کەمپینسکی؛ شوێنەکانی بازاڕکردن وەکو گەلەری مۆڵی ڕیاز؛ دامەزراوە پەروەردەییەکانی وەک زانکۆی شا عەبدولعەزیز؛ و بژاردەی کات بەسەربردن وەک ئاهەنگەکانی ساڵانەی ڕۆژی نیشتمانی سعودیە. سعودیە لە مێژوودا ڕۆڵێکی چارەنووسساز لە سیاسەتی ناوچەکە و پەیوەندییە نێودەوڵەتییەکانیشدا گێڕاوە. ئەندامی دامەزرێنەری ڕێکخراوی هاوکاری ئیسلامی (OIC) و بەشدارێکی چالاکە لە کۆمکاری عەرەبی، ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو (GCC) و نەتەوە یەکگرتووەکان (UN). بە گشتی سعودیە تێکەڵەیەکی ناوازە لە نەریتە کۆنەکان و گەشەسەندنی مۆدێرن پێشکەش دەکات، ئەمەش وایکردووە ببێتە شوێنێکی سەرنجڕاکێش بۆ گەڕان و وەبەرهێنان و ئاڵوگۆڕی کولتووری.

دراوی سعوودیە بریتییە لە ڕیاڵی سعودیە (SAR). ڕیاڵ بە هێمای ڕ.س یان SAR دیاری دەکرێت و نرخی ئاڵوگۆڕی هەڵدەفڕێت. دابەشکراوە بەسەر ١٠٠ حەلالەدا، هەرچەندە لەم سەردەمەدا دراوی هەڵاڵە بە دەگمەن بەکاردەهێنرێت. دەسەڵاتی دراوی سعودیە (ساما) بەرپرسیارە لە دەرکردن و ڕێکخستنی دراوی ئەو وڵاتە. ساما سەقامگیری لە سیاسەتی دراودا مسۆگەر دەکات و سەرپەرشتی هەموو کارەکانی بانکی لە ناو سعودیە دەکات. ڕیال لە چەند ساڵی ڕابردوودا لە بەرامبەر دراوە نێودەوڵەتییە گەورەکانی وەک دۆلاری ئەمریکیدا تاڕادەیەک جێگیر ماوەتەوە. بەڵام دەتوانێت کەمێک هەڵاوسان بێت بەپێی هۆکارە جیاوازەکانی وەک نرخی نەوت و ڕووداوە جیۆپۆلەتیکیەکان و بارودۆخی ئابووری جیهانی. لە ڕووی بەکارهێنانەوە، پارەی کاش بە شێوەیەکی بەرفراوان لە بازاڕە ناوخۆییەکان و دوکانەکان و دامەزراوە بچووکەکاندا لە سەرانسەری سعودیە وەرگیراوە. کارتی بانکیی/دەبیت بە شێوەیەکی باو بۆ کڕینی گەورەتر یان لە ناوچە شارییەکان کە ژێرخانی مۆدێرنیان هەیە بەکاردەهێنرێت. ئامێری ATM بە ئاسانی لە سەرانسەری وڵاتدا دەدۆزرێتەوە بۆ دەستگەیشتن بە پارەی کاش بە ئاسانی. ئەو گەشتیارانەی سەردانی سعودیە دەکەن بەزۆری پێویستیان بە ئاڵوگۆڕی دراوی ناوخۆی خۆیان دەبێت بە ڕیاڵ لە کاتی گەیشتنیان بە فڕۆکەخانەکان یان لە ڕێگەی ناوەندە ڕێگەپێدراوەکانی ئاڵوگۆڕکردن لەناو شارە گەورەکاندا. سەرەڕای ئەوەش زۆربەی هۆتێلەکان خزمەتگوزاری ئاڵوگۆڕی دراو پێشکەش بە میوانەکانیان دەکەن. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە هەڵگرتنی بڕێکی زۆر پارەی کاش لە کاتی گەشتکردندا ڕەنگە هەندێک مەترسی ئەمنی دروست بکات؛ بۆیە باشترە لە هەر کاتێکدا کە دەتوانرێت جۆرەکانی تری پارەدان بەکاربهێنرێت. بە گشتی، لەکاتی سەردانیکردنی سعودیە یان بەشداریکردن لە مامەڵەکردن لە ناوخۆی وڵاتەکەدا، تێگەیشتن لە دراوەکەی- ڕیاڵی سعودی- و دۆخی ئێستای یارمەتیدەرە بۆ دڵنیابوون لە ئەزموونێکی دارایی نەرمتر لە ماوەی مانەوەتدا

دراوی فەرمی سعودیە بریتییە لە ڕیاڵی سعودیە (SAR). نرخی دراوە سەرەکییەکان بەرامبەر بە ڕیاڵی سعودی بەردەوام لە گۆڕاندایە، منیش دەستم بە داتای کاتی ڕاستەقینە ناگات. بەڵام تا مانگی ئایاری ٢٠٢١، لێرەدا نرخەکانی ئاڵوگۆڕی نزیکەیی بۆ هەندێک دراوی سەرەکی دەخەینەڕوو: - 1 دۆلاری ئەمریکی (USD) = 3.75 SAR - 1 یۆرۆ (یۆرۆ) = 4.50 SAR - 1 پاوەندی بەریتانی (GBP) = 5.27 SAR - 1 دۆلاری کەنەدی (CAD) = 3.05 SAR - 1 دۆلاری ئوسترالی (AUD) = 2.91 SAR تکایە ئاگاداربن کە ئەم ڕێژانە دەتوانن جیاواز بن و هەمیشە باشترە لە دامەزراوەیەکی دارایی ڕێگەپێدراو بزانن یان سەرچاوەی ئۆنلاین و متمانەپێکراو بەکاربهێنن بۆ زانینی نرخەکانی ئاڵوگۆڕی نوێ.

سعودیە وڵاتێکە بە میراتی دەوڵەمەندی کولتووری و نەریتی ئیسلامی ناسراوە. بەدرێژایی ساڵ چەندین جەژنی گرنگ لە لایەن خەڵکی سعودیەوە بەڕێوەدەچێت. یەکێک لە جێژنە هەرە گرنگەکان جەژنی ڕەمەزانە کە بەبۆنەی کۆتایی هاتنی جەژنی ڕەمەزان کە مانگی پیرۆزی ڕۆژووی موسڵمانانە. ئەم فێستیڤاڵە بە خۆشییەکی زۆرەوە بەڕێوەدەچێت، کە خێزان و هاوڕێیان کۆدەبنەوە بۆ هاوبەشی ژەمەکان و ئاڵوگۆڕی دیاری. کاتی سوپاسگوزاری و لێبوردن و خێرخوازییە. یەکێکی دیکە لە جەژنە گرنگەکانی سعودیە جەژنی قوربان یان جەژنی قوربانییە. ئەم فێستیڤاڵە یادی ئامادەیی پێغەمبەر ئیبراهیم دەکرێتەوە بۆ قوربانیکردنی کوڕەکەی وەک کردەوەیەکی گوێڕایەڵی فەرمانی خودا. خەڵک ئەم بۆنەیە بە ئەنجامدانی قوربانیکردنی ئاژەڵانی ڕێوڕەسمی و دابەشکردنی گۆشت بەسەر ئەندامانی خێزان و دراوسێ و ئەوانەی پێویستیان پێیەتی، ئاهەنگ دەگێڕن. جەخت لەسەر ئیمان و دڵسۆزی بۆ خودا و هاوبەشیکردن لەگەڵ کەسانی دیکە دەکاتەوە. ڕۆژی نیشتمانی سعودیە گرنگییەکی بێئەندازەی هەیە، چونکە لە ٢٣ی ئەیلوولی هەموو ساڵێکدا ئاهەنگی یەکگرتنی سعودیە لە سەردەمی شا عەبدولعەزیز سعودیە دەگێڕێت. ئاهەنگەکان بریتین لە نمایشی یارییە ئاگرینەکان؛ بۆنە کولتوورییەکانی وەک سەمای نەریتی (وەک ئەردە) کە بە جل و بەرگی ڕازاوە ئەنجام دەدرا؛ نمایشەکان کە پێشانگای سەربازییان تێدایە؛ کۆنسێرتەکان کە بەهرەمەندە ناوخۆییەکان پیشان دەدەن؛ و پێشانگاکان کە تیشک دەخەنە سەر مێژوو، کولتوور، هونەر و دەستکەوتەکانی سعودیە. یادی لەدایک بوونی پێغەمبەر محمد (مەولید النبی) یەکێکی ترە لە جەژنە گرنگەکان کە لە سعودیە بەڕێوەدەچێت. لەم ڕۆژەدا ئیمانداران ڕێز لە فێرکارییەکانی پێغەمبەر محەمەد دەگرن لە ڕێگەی وتاری مزگەوتەکانەوە و دواتر نوێژی تایبەت بە ناوی (سەڵات الجنزە) دەکرێت. پەرستیارەکان کۆدەبنەوە بۆ گوێگرتن لە چیرۆکەکانی ژیانی لە کاتێکدا منداڵان بەشداری پێشبڕکێکان دەکەن بە خوێندنەوەی ئایەتەکانی قورئانی پیرۆز یان گێڕانەوەی فەرموودەکان (وتە یان کردارەکان کە دەگەڕێندرێنەوە بۆی). جگە لەم ئاهەنگ و ئاهەنگە گەورانە، جەژنی دیکەی ئیسلامیش هەن وەک عاشورا (یادی هەڵهاتنی موسا لە فیرعەون)، لەیلات القدر (شەوی دەسەڵات)، کە دیاری دەکات کەی یەکەم ئایەتەکانی قورئان بۆ پێغەمبەر محمد دابەزی، و... ڕاس ئەس-سەنح (ساڵی نوێی ئیسلامی). ئەم جەژنانە ڕەنگدانەوەی بەها قووڵە ئاینی و کولتوورییەکانی کۆمەڵگەی عەرەبستانە. ئەوان دەرفەت بۆ خەڵک دەڕەخسێنن کە کۆببنەوە و پەیوەندییەکان بەهێز بکەن و بە شێوەیەکی هاوسەنگ ئاهەنگ بگێڕن بۆ ئیمان و میراتەکانیان.

سعودیە ئابوورییەکی خێرا گەشەسەندووە و بۆ گەشەسەندنی ئابوورییەکەی زۆر پشت بە بازرگانی نێودەوڵەتی دەبەستێت. ئەو وڵاتە یەکێکە لە گەورەترین هەناردەکارانی نەوت لە جیهاندا و خاوەنی یەدەگی دراوی بیانی بەرچاوە. نەوت زیاتر لە 90%ی کۆی هەناردەی سعودیە پێکدەهێنێت. هاوبەشە بازرگانییە سەرەکییەکانی سعودیە بریتین لە چین، ژاپۆن، هیندستان، کۆریای باشوور و ئەمریکا. ئەم وڵاتانە هاوردەکاری سەرەکی نەوتی خاوی عەرەبستانن. لەم ساڵانەی دواییدا گۆڕانکاری لە گرنگیدان بەرەو هەمەچەشنکردنی ئابووری بە کەمکردنەوەی پشتبەستنی بە داهاتی نەوت ڕوویداوە. بۆ بەرەوپێشبردنی هەناردەکردنی غەیرە نەوت و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی، سعودیە لە چوارچێوەی پلانی دیدگای ٢٠٣٠ چاکسازییە ئابوورییەکانی جێبەجێکردووە. ئەم ستراتیژە ئامانجی پەرەپێدانی کەرتەکانی وەک گەشتیاری و کات بەسەربردن، کانگا، داهێنانی تەکنەلۆژیای دیجیتاڵی، و بەرهەمهێنانی وزەی نوێبووەوەیە. هەروەها سعودیە بەشداری لە ڕێککەوتنە بازرگانییە ناوچەییەکانی وەک چوارچێوەی ئەنجومەنی هاریکاری کەنداو (GCC) دەکات و ئەندامی ڕێکخراوەکانی وەک ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO)یە بۆ ئاسانکاری بازرگانی لەگەڵ گەلانی دیکە. وڵاتەکە چالاکانە هانی وەبەرهێنانی بیانی دەدات لە ڕێگەی بەرنامەکانی وەک "وەبەرهێنانی سعودیە" کە هاندان بۆ ئەو بازرگانانە دابین دەکات کە دەیانەوێت کارەکانیان لە سنوورەکانیدا دابمەزرێنن. جگە لە هەناردەکردنی نەوت، بەرهەمە دیارەکانی تری هەناردەکردن لە سعودیەوە بریتین لە پترۆکیمیایی، پلاستیک، پێو، کانزاکان (وەک ئەلەمنیۆم)، خورما (بەرهەمێکی کشتوکاڵی تەقلیدی)، و ئامێرە پزیشکییەکان. هاوردەکردن بۆ سعودیە بە شێوەیەکی سەرەکی پێکدێت لە ئامێر و کەرەستەی پێویست بۆ پڕۆژەکانی پەرەپێدانی ژێرخانی لەگەڵ بەرهەمە خۆراکییەکان بەهۆی سنوورداربوونی توانای بەرهەمهێنانی کشتوکاڵی ناوخۆیی. بە گشتی، لە کاتێکدا هێشتا لە ئێستادا زۆر پشت بە هەناردەکردنی نەوت دەبەستێت؛ هەرچۆنێک بێت, هەوڵە هاوبەشەکان بەرەو هەمەچەشنیکردن ئەوە ڕوون دەکەنەوە کە دەسەڵاتدارانی سعودیە پابەندن بە زیادکردنی دەرفەتەکانی بازرگانی غەیرە نەوت بە مەبەستی دڵنیابوون لە گەشەسەندنی ئابووری بەردەوام بۆ داهاتووی وڵاتەکەیان.

سعودیە کە دەکەوێتە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستەوە، توانایەکی بەرچاوی هەیە بۆ پەرەپێدانی بازاڕی بازرگانی دەرەکی. ئەم وڵاتە بە شوێنی جوگرافیای ستراتیژی و سەرچاوە سروشتییە زۆرەکانی، دەرفەتی زۆر بۆ بازرگانییە نێودەوڵەتییەکان دەڕەخسێنێت. یەکەم: سعودیە بە یەدەگی بەرفراوانی نەوت ناسراوە، ئەمەش وایکردووە ببێتە یەکێک لە گەورەترین بەرهەمهێنەر و هەناردەکارانی نەوت لە جیهاندا. ئەم زۆربوونی سەرچاوەیە ئاسۆیەکی نایاب بۆ وڵاتانی بەشدار لە کەرتی وزەدا دەخاتە ڕوو بۆ دامەزراندنی هاوبەشی و بەشداریکردن لە پڕۆژەکانی گەڕان و بەرهەمهێنانی نەوت. سەرەڕای ئەوەش، سعودیە لەڕێگەی دەستپێشخەرییەکانی وەک دیدگای ٢٠٣٠ەوە ئابوورییەکەی هەمەچەشن کردووە، کە ئامانجی کەمکردنەوەی پشتبەستن بە نەوتە لەڕێگەی پەرەپێدانی کەرتەکانی دیکەی وەک گەشتیاری، کات بەسەربردن، چاودێری تەندروستی، و تەکنەلۆژیا. ئەم هەوڵانە دەرفەت بۆ کۆمپانیا بیانییەکان دەڕەخسێنن کە وەبەرهێنان لە پیشەسازییە جیاوازەکاندا بکەن. جگە لەوەش سعودیە خاوەنی دانیشتووانێکی گەنجە و توانای کڕینی بەرزیان هەیە بەهۆی ئەدای بەهێزی ئابوورییەوە. چینی ناوەڕاست کە لە گەشەکردندایە داوای کۆمەڵێک کاڵای بەکاربەری بەرفراوان لە دەرەوە دەکات و بووەتە هۆی زیادبوونی هاوردەکردنی تاکەکەسی. ئەمەش دەرفەتێک بۆ ئەو بازرگانییە نێودەوڵەتییانە دروست دەکات کە دەیانەوێت بەرهەمەکانیان هەناردە بکەن یان کۆمپانیای هاوبەش لەگەڵ هاوبەشە ناوخۆییەکان دابمەزرێنن بۆ دابینکردنی ئەم داواکارییە. سەرەڕای ئەوەش، حکومەت هاندان و پشتگیری بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی لە ڕێگەی بەرنامەکانی وەک دەسەڵاتی گشتی وەبەرهێنانی سعودیە (SAGIA) پێشکەش دەکات. ئەم دەستپێشخەرییانە ئامانجیان بەهێزکردنی بازرگانی دەرەکییە لەڕێگەی ئاسانکردنی ڕێساکان و پێشکەشکردنی هاندانە جۆراوجۆرەکان لەوانەش لێخۆشبوونی باج یان کەمکردنەوەی باجی داهاتی کۆمپانیاکان. جگە لەوەش سعودیە بەهۆی ئەندامێتی لە ڕێکخراوە ناوچەییەکانی وەک ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو (GCC) یان ڕێککەوتنە دوولایەنەکانی وەک ڕێککەوتنەکانی بازرگانی ئازاد (FTA) پەیوەندی بازرگانی لەبار لەگەڵ زۆرێک لە وڵاتانی جیهاندا هەیە. ئەم ڕێکەوتنانە مامەڵەی ئیمتیازات لەسەر باجی هەندێک بەرهەم یان کۆتایی هاوردەکردن لە نێوان وڵاتانی واژۆکاردا دەکەن. سود وەرگرتن لەم ڕێکخستنانە دەتوانێت یارمەتی بازرگانەکان بدات بۆ بەدەستهێنانی پێشەنگی کێبڕکێ لەکاتی چوونە ناو بازاڕی سعودیە یان فراوانبوونیان. لە کۆتاییدا، توانای سعودیە لە ڕووی گەشەپێدانی بازاڕەوە زۆرە بەهۆی هۆکارەکانی وەک سەرچاوە سروشتییە دەوڵەمەندەکانی، هەوڵەکانی هەمەچەشنکردنی ئابووری لە ڕێگەی دەستپێشخەری دیدگای 2030، بەرنامەکانی پشتیوانی حکومەتی ئامانجدار، و ڕێککەوتنە بازرگانییە لەبارەکان. ئەو بازرگانییە نێودەوڵەتیانەی کە بەدوای دەرفەتە بازرگانییەکان لە سعودیە دەگەڕێن دەتوانن ئەم سوودانە بەکاربهێنن بۆ فراوانکردنی بوونی خۆیان و دەستوەردان لە بازاڕی بەکاربەری گەشەسەندوو لە وڵاتەکەدا.

سعودیە وڵاتێکە بە بەهێزی بازاڕی بازرگانی دەرەکی ناسراوە. کاتێک باس لە هەڵبژاردنی ئەو بەرهەمانە دەکرێت کە ئەگەری زۆرە لەم بازاڕەدا بە باشی بفرۆشرێن، پێویستە چەند هۆکارێک لەبەرچاو بگیرێن. یەکەم: گرنگە لە ئارەزووەکانی بەکاربەرانی عەرەبستان تێبگەین. نەریت و کولتوری ئیسلامی ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە داڕشتنی ئارەزووەکانی بەکاربەران لە سعودیە. ئەو بەرهەمانەی بڕوانامەی حەڵاڵیان هەیە و پابەندن بە پرەنسیپە ئیسلامییەکانەوە، ئەگەری ئەوە زیاترە کڕیاران بۆ لای خۆیان ڕابکێشن. سەرەڕای ئەوەش، ئەو بەرهەمانەی کە پێداویستی و شێوازی ژیانی ناوازەی سعودییەکان دابین دەکەن وەک جل و بەرگی بێگەرد و ئیکسسواراتەکانی نوێژ و شتومەکی خۆراکی تەقلیدیش ڕەنگە پێشوازییەکی باشیان لێ بکرێت. دووەم: چینی ناوەڕاست کە لە سعودیە پەرەدەسێنێت، خواستیان لەسەر کاڵای لوکس و بەرهەمە مارکەییەکان زیاد دەکات. بۆیە دەتوانرێت چاوەڕوان بکرێت کە شتومەکی مۆدەی کوالیتی بەرز، جوانکاری، ئەلیکترۆنیات لە براندە نێودەوڵەتییە ناسراوەکان ببنە هەڵبژاردەی بەناوبانگی ئەم بەشەی بەکارهێنەران. جگە لەوەش، لەگەڵ جێبەجێکردنی دیدگای ٢٠٣٠ لەلایەن حکومەتی سعودیەوە بە ئامانجی هەمەچەشنکردنی ئابووری دوور لە پشتبەستن بە نەوت، دەرفەتی زۆر هەیە بۆ فراوانکردنی بازرگانی لە کەرتەکانی وەک کەرەستەی بیناسازی، سیستەمی وزەی نوێبووەوە، ئامێری چاودێری تەندروستی، خزمەتگوزارییە پەروەردەییەکان و هتد. لە ڕووی بەرهەمە کشتوکاڵییەکانەوە هەناردەکردنی وڵاتانی دەرەوە بۆ سعودیە لە ساڵانی ڕابردوودا بە شێوەیەکی بەرچاو بەرزبووەتەوە بەهۆی سنوورداربوونی توانای بەرهەمهێنانی ناوخۆیی. بۆیە پێویستە وڵاتانی هەناردەکار سەرنجیان لەسەر کاڵای کشتوکاڵی بێت لەوانە میوە (بەتایبەت میوەی لیمۆ)، سەوزە (بۆ نموونە پیاز)، گۆشت (پەلەوەر بە شێوەیەکی سەرەکی) و بەرهەمە شیرەمەنیەکان. لە کۆتاییدا بەڵام کەرتی جوانکاری زۆر گرنگ گەشەیەکی بەرچاوی بەخۆیەوە بینیوە لەگەڵ بەدەستهێنانی سیاسەتی زیاتری پەیوەست بە ئازادی واژۆکراو و چاوەڕوانکراو کەرتی جوانکاری و چاودێری بەردەوام بێت لە گرافەکەی بەرەو سەرەوە بۆ کۆتایی هێنان، لەکاتی هەڵبژاردنی بەرهەمە گەرم فرۆشراوەکان بۆ هەناردەکردن بۆ بازاڕی سعودیە زۆر گرنگە ڕەچاوکردنی پەسەندکردنی کولتووری وەک پابەندبوون بە بنەما ئیسلامییەکان و هەروەها ڕەچاوکردنی بەرهەمە لوکسەکان یان مارکەدارەکان؛ گرنگیدان بەو کەرتانەی کە داواکارییە گەشەسەندووەکان لەگەڵ گۆڕینی سیاسەتەکاندا جێبەجێ دەکەن؛ سەرەڕای ئەوەش هاوردەکردنی کشتوکاڵ و کاڵای بەکارهێنراو بە دڵنیاییەوە شوێن دەدۆزێتەوە.

سعودیە کە بە فەرمی بە شانشینی سعودیە ناسراوە، خاوەنی تایبەتمەندی ناوازەی کڕیار و تابۆی کولتوورییە کە گرنگە لە کاتی بازرگانیکردن یان کارلێککردن لەگەڵ خەڵکی ناوچەکە تێبگەین. تایبەتمەندی کڕیار: 1. میوانداری: سعوودیەکان بە میوانداری گەرم و بەخشندەیی بەرامبەر میوانەکان ناسراون. چاوەڕوان بن بە باوەشی کراوە پێشوازیتان لێ بکرێت و خواردنەوە تازەگەرییەکانتان پێشکەش بکەن. 2- بەهای بەرز لەسەر پەیوەندییەکان: دروستکردنی پەیوەندی کەسی بەهێز لە بەڕێوەبردنی کاروبار لە سعودیە زۆر گرنگە. متمانە و دڵسۆزی ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە دامەزراندنی هاوبەشی سەرکەوتوودا. 3- ڕێزگرتن لە پیاوماقوڵان: سعودییەکان ڕێزێکی زۆریان بۆ گەورەکانیان هەیە، چ لەناو خێزانەکانیان و چ لەناو کۆمەڵگە بەگشتی. نەریتە لە کاتی کۆبوونەوە یان کارلێکی کۆمەڵایەتیدا ڕێزگرتن لە کەسانی بەساڵاچوو. 4- حەیا: حەیا لە کلتوری سعودیەدا بەهایەکی زۆری هەیە، بەتایبەتی بۆ ئەو ژنانەی کە پابەندن بە کۆدی جل و بەرگی کۆنەپەرستانە کاتێک لە دەرەوەی ماڵەوەن. 5- پلەبەندی بازرگانی: سعودییەکان ڕێز لە دەسەڵات دەگرن لەناو شوێنی کاردا بەهۆی پێکهاتەی پلەبەندییان کە لەژێر کاریگەری داب و نەریتی خێڵەکیدایە. تابووە کولتوورییەکان: 1. هەستیاری ئایینی: سعودیە یاسا توندەکانی ئیسلامی پەیڕەو دەکات؛ بۆیە زۆر گرنگە ڕێز لە داب و نەریتە ئیسلامییەکان بگیرێت و لە هەمان کاتدا دوور بکەوینەوە لە باسکردنی بابەتگەلێکی هەستیاری ئایینی لەبەر ڕێزگرتن. 2.. بەرکەوتنی جەستەیی نێوان ژن و پیاو لە شوێنە گشتیەکان کە پەیوەندییان نییە دەتوانرێت بەپێی داب و نەریتی ناوخۆیی بە نەشیاو هەژمار بکرێت 3.. خواردنەوەی کحول لە سعودیە بە توندی قەدەغەیە بەهۆی یاسا ئیسلامییەکانییەوە، بۆیە خۆت بەدوور بگرە لە پێشکەشکردن یان خواردنەوەی خواردنەوە کحولیەکان لەکاتی کارلێککردن لەگەڵ سعودییەکان. 4.. لە کاتی کۆبوونەوە بازرگانییەکاندا زۆر گرنگە چونکە دواکەوتن دەتوانرێت وەک بێڕێزیکردن هەست پێبکرێت؛ بە هەموو تواناتەوە هەوڵبدە لە کاتی خۆیدا یان تەنانەت چەند خولەکێک زووتر بگەیت. تێگەیشتن لەم تایبەتمەندیانەی موکل و ئاگاداربوون لە تابووە کولتوورییەکان دەبێتە هۆی پەیوەندی باشتر، کارلێکی نەرمتر و زیادکردنی سەرکەوتن لەکاتی پەیوەندیکردن لەگەڵ کڕیاران یان هاوبەشەکانی سعودیە.

سعودیە سیستەمێکی توندی بەڕێوەبردنی گومرگی هەیە بۆ ڕێکخستنی ڕۆیشتنی کاڵا و خەڵک کە دەچنە ناو وڵاتەکە یان دەردەچن. پێویستە گەشتیاران پێش سەردانی سعودیە ئاگاداری هەندێک ڕێنمایی و ڕێکار بن. ئامانجی سەرەکی گومرگی سعودیە دەستەبەرکردنی ئاسایشی نیشتمانی و پاراستنی تەندروستی گشتییە. بۆ پاراستنی یاسا و ڕێسا، پێویستە هەموو تاکەکان لە کاتی گەیشتن یان ڕۆشتنیان بە خاڵە گومرگییەکانی فڕۆکەخانەکان و بەندەرەکانی دەریایی و سنوورە وشکانییەکاندا تێپەڕن. زۆر گرنگە بەڵگەنامەی گەشتیاری کارا هەبێت، لەوانەش پاسپۆرت کە لانیکەم شەش مانگ لە بەرواری چوونە ژوورەوە ماوە. ئەو گەشتیارانەی سەردانی سعودیە دەکەن پێویستە هەر شتێکی سنووردار یان قەدەغەکراو کە هەڵیانگرتووە ڕایبگەیەنن. ئەمەش بریتییە لە چەکی ئاگرین، کحول، ماددە هۆشبەرەکان، ماددەی هۆشبەر، کەرەستەی ئایینی هێرشبەر بۆ ئیسلام، بەرهەمی گۆشتی بەراز، کەرەستەی پۆرنۆگرافی، کتێب یان شوێنەوارە ئاینییە نائیسلامییەکان، دەرمانی بێ مۆڵەت یان کەرەستەی پزیشکی. هەروەها سنووردارکردنی هاوردەکردن بۆ کۆمەڵێک کاڵای وەک ئامێرە ئەلیکترۆنییەکان کە پێویستیان بە ڕەزامەندی پێشوەختە لە لایەنە پەیوەندیدارەکانەوە هەیە، دەگرێتەوە. سەردانکەران پێویستە پێش ئەوەی هەوڵی هێنانی هەر شتێکی لەو جۆرە بدەن بۆ وڵاتەکە، پرسیار لەم سنووردارکردنانە بکەن. بەرپرسانی گومرگی دەتوانن پشکنینی هەڕەمەکی جانتا بۆ هەردوو سەرنشینی هاتوو و دەرچوون ئەنجام بدەن. مافی پشکنینی جانتاکانیان هەیە بۆ هەر ماددەیەکی نایاسایی یان کەلوپەلی قاچاخ. هاوکاری لەگەڵ دەسەڵاتداران لە کاتی ئەم پشکنینانەدا ئیجبارییە. هەروەها ئامۆژگاری سەردانکەران دەکرێت کە بڕێکی زۆر پارەی کاش هەڵنەگرن لەکاتی چوونە ژوورەوە یان دەرچوون لە سعودیە چونکە ڕێسای تایبەت هەیە سەبارەت بە سنوورەکانی هاوردە/هەناردەکردنی دراو کە دەبێت پابەندبن بۆ پابەندبوون بە ڕێساکانی دژە سپیکردنەوەی پارە. سەرەڕای ئەوەش، زۆر گرنگە سەردانکەران ڕێز لە نەریت و نۆرمە کولتوورییە ناوخۆییەکان بگرن لەکاتێکدا لە سعودیەدان. پێویستە دوور بخرێتەوە لە نمایشکردنی سۆز و خۆشەویستی گشتی؛ دەبێت ڕەچاوی کۆدی جل و بەرگی بێگەرد (بەتایبەت بۆ ژنان) بکرێت؛ خواردنەوەی مەی لە شوێنە گشتییەکاندا بە توندی قەدەغەیە؛ هەمیشە پێش گرتنی وێنە داوای مۆڵەت بکە؛ پەیڕەوکردنی سەرجەم پرۆتۆکۆلەکانی سەلامەتی تەندروستی کە لەلایەن دەسەڵاتە ناوخۆییەکانەوە دیاریکراون لە نێوان پەتای کۆڤید-19. بە کورتی: لەکاتی گەشتکردن بە گومرگی سعودیەدا زۆر گرنگە کە گەشتیاران بەڵگەنامەی گەشتیاری ڕەوایان لەگەڵ خۆیان هەڵبگرن هەموو بەیاننامە پێویستەکان بە وردی بە هاوبەشی پابەند بن -بە پشکنینەکان - و ڕەچاوی یاسا و نەریت و نۆرمەکانی کولتووری ناوخۆیی بکەن بە مەبەستی دڵنیابوون لە چوونە ژوورەوە و دەرچوونێکی نەرم و نیان وڵات.

سعودیە سیاسەتێکی باجی بۆ کاڵا هاوردەکراوەکان داناوە کە بە باجی گومرگی ناسراوە. وڵات باج لەسەر ئەو شتە جۆراوجۆرانە دەسەپێنێت کە لە دەرەوەی وڵاتەوە دەهێنرێنە وڵاتەوە. حکومەتی عەرەبستان ڕێژەیەکی سەدی بەهای ڕاگەیەندراوی کاڵا هاوردەکراوەکان وەک باجی گومرگی وەردەگرێت و ڕێژەکانیش بەپێی جۆری بەرهەمەکە دەگۆڕێت. گرنگە بزانین سعودیە بەشێکە لە ئەنجومەنی هاریکاری کەنداو (GCC) کە لە شەش وڵاتی ئەندام پێکدێت کە گومرگی دەرەکی هاوبەشیان جێبەجێکردووە. ئەمەش بەو مانایەیە کە ئەو باجانەی هاوردەکردن کە سعودیە جێبەجێی دەکات، بەگشتی هاوتەریبە لەگەڵ ئەو باجانەی کە وڵاتانی دیکەی GCC دایانناوە. ڕێژەی باجی گومرگی لە سعودیە دەتوانێت لە 0% بۆ 50% بێت و لەسەر بنەمای کۆدی پۆلێنکردنی نێودەوڵەتییە کە بە کۆدی سیستەمی هاوسەنگ (HS) ناسراوە. ئەم کۆدانە بەرهەمەکان بۆ گروپە جیاوازەکان پۆلێن دەکەن، هەریەکەیان ڕێژەی تایبەتی خۆیان بۆ دیاری کراوە. بۆ نموونە، کاڵا سەرەکییەکانی وەک دەرمان، کەلوپەلی خۆراک و هەندێک بەرهەمی کشتوکاڵی چێژ لە باجێکی کەمتر وەردەگرن یان هیچ باجێکیان نییە بۆ بەرزکردنەوەی بەردەستبوونیان و گونجاوییان بۆ بەکارهێنەران. شتە لوکسەکانی وەک ئۆتۆمبێل و ئەلیکترۆنیات و ئیکسسواراتە مۆدەی ئاست بەرزەکان بەزۆری بەهۆی سروشتی ناپێویستیانەوە باجی هاوردەکردنی زیاتریان بۆ ڕادەکێشن. شایەنی باسە کە ڕەنگە هەندێک کەرتی هەستیار جگە لە تەنها باجی گومرگی باج یان ڕسوماتی زیادەیان بەسەردا بسەپێندرێت. جگە لەوەش، سعودیە دەتوانێت بەربەستی بازرگانی کاتی وەک دژە دامپینگ یان ڕێوشوێنی پاراستن لە کاتی پێویستدا جێبەجێ بکات بۆ ئەوەی پیشەسازییە ناوخۆییەکان لە کێبڕکێی نادادپەروەرانە یان بەرزبوونەوەی لەناکاوی هاوردەکردن بپارێزێت. بە گشتی سیاسەتی گومرگی سعودیە خزمەت بە چەندین مەبەست دەکات لەوانە درووستکردنی داهات بۆ حکومەت، پارێزگاریکردن بۆ پیشەسازییە ناوخۆییەکان لە بەرامبەر کێبڕکێی دەرەکی لەکاتی پێویستدا، و ڕێکخستنی هاوردەکردن بۆ ئەوەی لەگەڵ ئەولەویەت و ئامانجە نیشتمانییەکاندا بگونجێت.

سعودیە وڵاتێکە کە زیاتر پشت بە یەدەگی نەوتی خۆی دەبەستێت بۆ داهاتی هەناردەکردن. بەڵام حکومەت چالاکانە ئابووری خۆی هەمەچەشن کردووە و هەناردەکردنی غەیرە نەوتیش بەرەوپێش دەبات. لە ڕووی سیاسەتی باجەوە کە پەیوەندی بە کاڵای هەناردەکردنەوە هەیە، سعودیە هەندێک ڕێنمایی پەیڕەو دەکات. وڵاتەکە هیچ باجێکی دیاریکراوی هەناردەکردن لەسەر زۆربەی ئەو کاڵایانە ناسەپێنێت کە لە ناوخۆدا بەرهەم دەهێنرێن. ئەمەش بەو مانایەیە کە بازرگانەکان دەتوانن بە ئازادی بەرهەمەکانیان هەناردە بکەن بەبێ ئەوەی باج یان پارەی زیادەیان لەسەر بێت کە لەلایەن حکومەتەوە جێبەجێ دەکرێت. ئەم سیاسەتە هانی بازرگانەکان دەدات بۆ بەشداریکردن لە بازرگانی نێودەوڵەتی و توانای کێبڕکێی گشتی بەرهەمەکانی عەرەبستان لە بازاڕە جیهانییەکان بەرز دەکاتەوە. بەڵام هەندێک ئیستسنای ئەم یاسایە گشتییە هەیە. هەندێک کانزاکانی وەک زێڕ و زیو ڕێژەی باجی هەناردەکردنیان لەسەرە کە 5%یە. سەرەڕای ئەوەش، هەناردەکردنی کانزا خراپەکانیش ڕێژەی باجی 5% بۆ خۆی ڕادەکێشێت. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە ڕەنگە سعودیە ڕێسا و سنووردارکردنی دیکەی هەبێت بۆ کاڵای تایبەت بۆ مەبەستی هەناردەکردن. ئەم ڕێسایانە بە پلەی یەکەم لەسەر دڵنیابوون لە پابەندبوون بە ستانداردە نێودەوڵەتییەکان و پاراستنی بەرژەوەندییە نیشتمانییەکان جەخت دەکەنەوە. جگە لەوەش سعودیە بەشدارە لە ڕێککەوتنە بازرگانییە نێودەوڵەتییە جیاوازەکانی وەک ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی (WTO) و ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو (GCC). ئەم ڕێککەوتنانە ڕۆڵێکی بەرچاو دەگێڕن لە داڕشتنی باجی گومرگی وڵات، ڕێساکانی هاوردە/هەناردەکردن، باج، پشک، ڕێوشوێنی پاراستنی مافی خاوەندارێتی فیکری و هتد، کە ناڕاستەوخۆ کاریگەرییان لەسەر سیاسەتی باجەکانیان هەیە کە پەیوەندی بە هەناردەکردنەوە هەیە. بە گشتی دەتوانرێت بڵێین کە لە کاتێکدا سعودیە بە گشتی باجی بەرچاو لەسەر کاڵا هەناردەکراوەکان ناسەپێنێت جگە لە هەندێک ئیستسنای وەک زێڕ، زیو یان شتومەکی کانزای خراپ کە ڕێژەی باجی 5%یان لەسەرە؛ زیاتر گرنگی بە ئاسانکاری بازرگانی دەدات لە ڕێگەی سیاسەتی باجی لەبارەوە بە مەبەستی هاندانی گەشەی ئابووری و هەمەچەشنکردنی سەرچاوەکانی داهاتەکەی لە دەرەوەی هەناردەکردنی نەوت.

سعودیە وڵاتێکی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستە و بە یەدەگی دەوڵەمەندی نەوت و بەرهەمە نەوتییەکان ناسراوە. سعودیە وەک یاریزانێکی سەرەکی لە بازاڕی وزەی جیهانیدا، کۆمەڵێک کاڵا و خزمەتگوزاری بەرفراوان هەناردەی وڵاتانی دیکەش دەکات. بۆ دڵنیابوون لە کوالیتی و ڕەسەنایەتی ئەو هەناردەکردنانە، حکومەت بڕوانامەی هەناردەکردنی جۆراوجۆری جێبەجێکردووە. دەسەڵاتی سەرەکی بەرپرسیار لە بڕوانامەی هەناردەکردن لە سعودیە، ڕێکخراوی ستاندارد و پێوانە و کوالیتی سعودیە (SASO). ساسۆ بۆ ڕێکخستنی ستانداردەکان و ڕێوشوێنەکانی کۆنترۆڵکردنی کوالیتی لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا دامەزراوە. ئامانجی پاراستنی بەرژەوەندی بەکاربەرانە لە هەمان کاتدا پێشخستنی کێبڕکێی دادپەروەرانە لە نێوان هەناردەکاران. بۆ هەناردەکردنی کاڵا لە سعودیەوە، بازرگانەکان پێویستیان بە بەدەستهێنانی بڕوانامەی وەک بڕوانامەی یەکسانبوون (CoC) یان بڕوانامەی تۆمارکردنی بەرهەم (PRC) کە لەلایەن ساسۆوە دەرچووە. ئەم بڕوانامانە پشتڕاستی دەکەنەوە کە بەرهەمەکان پێداویستییە تەکنیکییە تایبەتەکان بەدی دەکەن یان پابەندن بە ستانداردە کارپێکراوەکان کە لەلایەن SASO دانراون. بەزۆری پرۆسەکە بریتییە لە پێشکەشکردنی بەڵگەنامەی پەیوەندیدار وەک تایبەتمەندییەکانی بەرهەم، ڕاپۆرتی تاقیکردنەوە، یان ڕێکەوتنی بازرگانی لەگەڵ فۆڕمی داواکاری بۆ SASO. ڕێکخراوەکە پشکنین یان تاقیکردنەوە لەسەر بەرهەمە هاوردە/هەناردەکراوەکان ئەنجام دەدات بۆ دڵنیابوون لەوەی پابەندن بە ڕێساکانی سەلامەتی و ستانداردەکانی کوالیتی. جگە لەوەش، ڕەنگە هەندێک کەرت پێویستیان بە بڕوانامەی تایبەتمەندی زیادە هەبێت جگە لە بڕوانامەی گشتی SASO. بۆ نموونە، ڕەنگە بەرهەمە کشتوکاڵییەکان پێویستیان بە بڕوانامە هەبێت لە دەسەڵاتدارانی وەک وەزارەتی کشتوکاڵ یان کۆمپانیا پەیوەندیدارەکانی گەشەپێدانی کشتوکاڵی لە ناوخۆی سعودیە. بڕوانامەی هەناردەکردن ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕێت نەک تەنها لە دڵنیابوون لە پابەندبوون بەڵکو لە بەرزکردنەوەی دەرفەتەکانی دەستڕاگەیشتن بە بازاڕ بۆ هەناردەکارانی سعودیە لە دەرەوەی وڵات. ئەم بڕوانامانە دڵنیایی دەدەنە کڕیارانی بیانی سەبارەت بە کوالیتی بەرهەم و یەکسانبوون لەگەڵ ستانداردە نێودەوڵەتییەکان. لە کۆتاییدا، بەدەستهێنانی بڕوانامەی هەناردەکردن لە ڕێکخراوەکانی وەک ساسۆ زۆر گرنگە بۆ هەناردەکردنی کاڵا لە سعودیەوە بە شێوەیەکی کاریگەر. پابەندبوون بەم مەرجانە دڵنیای دەدات لەوەی کە بەرهەمە هەناردەکراوەکان ڕێساکانی سەلامەتی جێبەجێ دەکەن لە هەمان کاتدا ستانداردە کوالیتی بەرزەکان دەپارێزن کە بازاڕە جیهانییەکان داوای دەکەن

سعودیە وڵاتێکە لە ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست کە ژێرخانی لۆجستیکی بەهێز بۆ بازرگانی و پیشەسازییەکان پێشکەش دەکات. سعودیە بە شوێنی ستراتیژی و بەندەر و فڕۆکەخانە و تۆڕی ڕێگاوبانەکانی گەشەسەندوو، وەک ناوەندێکی گرنگ بۆ بازرگانی و گواستنەوە لە ناوچەکەدا کاردەکات. کاتێک باس لە دەروازە دەریاییەکان دەکرێت، سعودیە شانازی بە بەندەرەکانی گەورەی وەک بەندەری شا عەبدولعەزیز لە دەممام و بەندەری پیشەسازی شا فەهد لە جوبەیل دەکات. ئەم بەندەرانە نەک تەنها مامەڵە لەگەڵ باری کۆنتێنەردا دەکەن بەڵکو باری بەکۆمەڵیش مامەڵەیان لەگەڵ دەکرێت، ئەمەش وایکردووە ببنە هەڵبژاردەیەکی ئایدیاڵ بۆ پیشەسازییە جیاوازەکان. سەرەڕای ئەوەش، بەندەرەکانی وەک بەندەری ئیسلامی جدە ڕێگەی ڕاستەوخۆی دەریای سوور پێشکەش دەکەن، ئەمەش پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ ئەوروپا و ئەفریقا ئاسان دەکات. گواستنەوەی ئاسمانی لە سعودیە بە هەمان شێوە بەهێزە. فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی شا عەبدولعەزیز لە شاری جددە یەکێکە لە قەرەباڵغترین فڕۆکەخانەکانی ناوچەکە. خزمەتگوزاری بارهەڵگری بەرفراوان پێشکەش دەکات لەگەڵ شوێنی تایبەت بۆ مامەڵەکردن لەگەڵ کاڵاکان. جگە لەوەش فڕۆکەخانەی نێودەوڵەتی شا خالید لە ڕیاز ڕۆڵێکی چارەنووسساز دەگێڕێت بە بەستنەوەی سعودیە بە ناوچەکانی دیکەی جیهان لە ڕێگەی خزمەتگوزارییە نێودەوڵەتییەکانی بارهەڵگری ئاسمانییەوە. تۆڕی ڕێگاوبانەکانی سعودیە پێکدێت لە ڕێگاوبانگەلێکی باش پارێزراو کە شارە گەورەکان و ناوچە پیشەسازییەکانی سەرتاسەری وڵات بەیەکەوە دەبەستێتەوە. ئەمەش ڕێگە بە گواستنەوەی کارامە دەدات لە ڕێگەی وشکانییەوە لە چوارچێوەی سعودیە یان بەرەو وڵاتانی دراوسێی وەک بەحرەین، کوێت، عومان، قەتەر یان ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی. بۆ ئاسانکاری پرۆسەکانی پاککردنەوەی گومرگی و دەستەبەرکردنی جوڵەی کاڵاکان لە نێوان وڵاتانی ناو ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو (GCC)، گومرگی سعودیە سیستەمی ئەلیکترۆنی پێشکەوتووی وەک فاساح جێبەجێ کردووە. ئەم سیستەمە ڕێکارەکانی بەڵگەنامەسازی ڕێکدەخات لە هەمان کاتدا دڵنیای دەدات لە پابەندبوون بە ڕێسا پەیوەندیدارەکان. کۆمپانیا جۆراوجۆرەکانی لۆجستی لە ناوخۆی سعودیە کاردەکەن و چارەسەری گشتگیر پێشکەش دەکەن لەوانە خزمەتگوزاری گواستنەوە بە هەموو جۆرەکانی (رێگاوبان/دەریا/هەوا)، دامەزراوەی کۆگاکردن کە بە تەکنەلۆژیای مۆدێرن تەیارکراون وەک یەکەکانی هەڵگرتنی پلەی گەرمی کۆنترۆڵکراو کە گونجاون بۆ کاڵا لەناوچووەکان وەک کەلوپەلی خۆراک یان دەرمان. بە کورتی، سعودیە ژێرخانی لۆجستیکی بەهێز دابین دەکات لە ڕێگەی بەندەرەکانی دەریایی، فڕۆکەخانەکان، و تۆڕی ڕێگاوبانەکانی کە بە باشی پەیوەستن ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو. خاوەن کارەکان و پیشەسازییەکان کە بەدوای چارەسەری لۆجستیکی کارادا دەگەڕێن دەتوانن کۆمەڵێک کۆمپانیای لۆجستیکی بەناوبانگ بدۆزنەوە کە خزمەتگوزاری گشتگیر پێشکەش دەکەن لە سعودیە.

پێشانگای بازرگانی گرنگ

سعودیە وڵاتێکی گرنگە لە ڕووی بازرگانی نێودەوڵەتییەوە، چەندین کەناڵی گرنگی هەیە بۆ پەرەپێدانی کڕیارە جیهانییەکان و هەروەها کۆمەڵێک پێشانگای بەرچاوی هەیە. یەکەم: یەکێک لە کەناڵە گەورەکانی کڕینی نێودەوڵەتی لە سعودیە لە ڕێگەی بەشداریکردنی لە ڕێککەوتنە جۆراوجۆرەکانی بازرگانی ئازاددایە. ئەو وڵاتە ئەندامی ئەنجومەنی هاریکاری کەنداو (GCC)یە، کە وای لێدەکات پەیوەندی بازرگانی لەگەڵ وڵاتانی تری GCC دروست بکات وەک بەحرەین، کوێت، عومان، قەتەر و ئیماراتی یەکگرتووی عەرەبی. ئەمەش ڕێگایەک بۆ کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەڕەخسێنێت کە نەک تەنها لە بازاڕی سعودیە بەڵکو بازاڕەکانی دیکەی ناوچەیی لە ڕێگەی یەکێتییەکی گومرگی یەکگرتووەوە دەستیان پێ بگات. دووەم: سعودیە شاری ئابووریی وەک شاری ئابووری شا عەبدوڵڵا و شاری ئابووری جازان دامەزراندووە. ئەم شارە ئابوورییانە بۆ ڕاکێشانی وەبەرهێنەرانی بیانی و ئاسانکاری بازرگانی نێودەوڵەتی پەرەیان پێدراوە. ئەوان هاندان پێشکەش بەو کۆمپانیایانە دەکەن کە ئامادەن وەبەرهێنان لەم بوارانەدا بکەن کە بریتین لە دەستڕاگەیشتن بە بازاڕە ناوخۆیی و ناوچەییەکان. سێیەم: سعودیە ناوچەی پیشەسازیی تایبەتمەندی جۆراوجۆری هەیە وەک شاری پیشەسازی جوبەیل و شاری پیشەسازی یانبو. ئەم ناوچانە سەرنج دەخەنە سەر پیشەسازییە تایبەتەکانی وەک پترۆکیمیایی، پاڵاوتنی نەوت، و بەرهەمهێنان. کڕیارە نێودەوڵەتییەکان دەتوانن ئەم ناوچە پیشەسازیانە بگەڕێن بۆ دۆزینەوەی دابینکەر یان هاوبەشی ئەگەری بۆ پێداویستییەکانی دابینکردنیان. جگە لەم کەناڵانەی کڕین، چەندین پێشانگای گرنگ هەن کە لە سعودیە بەڕێوەدەچن کە دەرفەت بۆ کڕیارە جیهانییەکان دەڕەخسێنن: 1) پێشانگای کشتوکاڵی سعودیە: ئەم پێشانگایە تیشک دەخاتە سەر بەرهەمە پەیوەندیدارەکان بە کشتوکاڵەوە لەوانە ئامێر/ئامێر، گیراوەی بەخێوکردنی ئاژەڵ، ماددە کیمیاییە کشتوکاڵییەکان/پێو/قڕکەر لەنێو ئەوانی تردا. هەم پێشانگەرانی ناوخۆیی و هەم بەشداربووانی نێودەوڵەتی کە بەدوای دەرفەتی بازرگانیدا دەگەڕێن لەناو کەرتی کشتوکاڵدا ڕادەکێشێت. 2) بیگ 5 سعودیە: ئەم پێشانگایە بیناسازییە کۆمەڵێک بەرهەمی بیناسازی نمایش دەکات لەوانە کەرەستەی بیناسازی، ئامێر/ئامراز/ئامێر لەگەڵ دیزاین/داهێنانی تەلارسازی لە سەرانسەری جیهان. وەک سەکۆیەک بۆ دامەزراوە جیهانییەکانی پەیوەست بە بیناسازی کە دەیانەوێت ئامادەبوونیان فراوانتر بکەن یان گرێبەستەکانیان لەناو پیشەسازی بیناسازی سعودییەدا دەستەبەر بکەن. 3) پێشانگای ته ندروستی عه ڕه بی: وه ک یه کێک له گه وره ترین پێشانگه کانی چاودێری ته ندروستی له ڕۆژهه ڵاتی ناوه ڕاستدا، به ڕهه مه ته ندروستییه کان، ئامێری پزیشکی، ده ڕمان، و داهێنانه کان نمایش ده کات. کۆمەڵێک بەشداربووی نێودەوڵەتی هەمەچەشن ڕادەکێشێت کە بەدوای هاوکاری بازرگانی یان دەرفەتی هاوبەشیدا دەگەڕێن لەناو کەرتی چاودێری تەندروستی سعودیە. 4) پێشانگای نێودەوڵەتی ئۆتۆمبێلی سعودیە (SIMS): ئەم پێشانگایە بەرهەمهێنەرانی پێشەنگی ئۆتۆمبێل و دابینکەرانی ئۆتۆمبێل لە سەرانسەری جیهان کۆدەکاتەوە. وەک سەکۆیەک بۆ دامەزراوە جیهانییەکانی ئۆتۆمبێل کاردەکات بە ئامانجی پێشکەشکردنی نوێترین مۆدێل/داهێنانەکانیان و دامەزراندنی هاوبەشی یان تۆڕی دابەشکردن لەناو بازاڕی ئۆتۆمبێلی سعودیە. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کەناڵ و پێشانگای کڕینی نێودەوڵەتی بەرچاو لە سعودیە. شوێنی ستراتیژی وڵاتەکە و پلانەکانی گەشەپێدانی ئابووری و بەشداریکردن لە ڕێککەوتنەکانی بازرگانی ئازاددا وای لێدەکات ببێتە ناوەندێکی سەرنجڕاکێش بۆ کڕیارە جیهانییەکان کە بەدوای دەرفەتی بازرگانیدا دەگەڕێن لەناو پیشەسازییە جیاوازەکاندا.

بزوێنەری گەڕانی باو

لە سعودیە زۆرترین بەکارهێنانی بزوێنەری گەڕان بریتین لە: 1- گووگڵ (www.google.com.sa): وەک بەناوبانگترین بزوێنەری گەڕان لە جیهاندا، گووگڵ لە سعودیەشدا پێگەیەکی باڵادەستی هەیە. کۆمەڵێک خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە گەڕان بەدوای وێب و وێنەدا، لەگەڵ نەخشە و تایبەتمەندی وەرگێڕان. 2. Bing (www.bing.com): لەلایەن کۆمپانیای مایکرۆسۆفتەوە پەرەی پێدراوە، Bing یەکێکی ترە لە بزوێنەرەکانی گەڕان کە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردەهێنرێت لە سعودیە. تایبەتمەندی هاوشێوەی گووگڵ پێشکەش دەکات و بەدرێژایی ساڵان وەک بژاردەیەکی بەدیل ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە. 3- یاهوو (www.yahoo.com): لە کاتێکدا ڕەنگە یاهوو وەک جاران لە ئاستی جیهانیدا بەناوبانگ نەبێت، بەڵام هێشتا وەک هەڵبژاردەیەکی پەسەندکراو دەمێنێتەوە بۆ هەندێک لە بەکارهێنەرانی سعودیە بەهۆی بەرزکردنەوەی خزمەتگوزارییەکانی ئیمەیڵ و پۆرتاڵی هەواڵەکانی. 4. یاندێکس (www.yandex.com.sa): هەرچەندە لە گووگڵ یان بینگ کەمتر بەناوبانگە، بەڵام یاندێکس بزوێنەری گەڕانە کە بنکەکەی لە ڕووسیایە و خزمەتگوزاری ناوخۆیی پێشکەش بە بەکارهێنەرانی سعودیە دەکات بە پشتگیری زمانی عەرەبی. 5. DuckDuckGo (duckduckgo.com.sa): بە جەختکردنەوە لەسەر پاراستنی نهێنی و ئاسایش ناسراوە، DuckDuckGo ناوبانگێکی زۆری لەنێو بەکارهێنەرانی ئینتەرنێتدا بەدەستهێناوە لەسەر ئاستی جیهان لەنێویاندا ئەوانەی لە سعودیە نیشتەجێن کە پاراستنی زانیاری کەسی لە پێشینەدان. 6. گەڕانی AOL (search.aol.com): هەرچەندە بە بەراورد بە سەردەمی پێشووتر ئەوەندە دیار نییە، بەڵام گەڕانی AOL هێشتا هەندێک بەکارهێنانی هەیە لەناو هەندێک دیمۆگرافیای بەکارهێنەرانی ئینتەرنێت لە سعودیە کە لە مێژوودا بەکاریدەهێنن. شایەنی باسە ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە بزوێنەری گەڕان کە بە شێوەیەکی باو لە سعودیە بەکاردەهێنرێن؛ هەروەها ڕەنگە بژاردەی ناوچەیی یان تایبەتمەندی تریش بەردەست بن بەپێی هەڵبژاردە یان پێداویستییە تایبەتەکانی بەکارهێنەر.

لاپەڕە زەردەکانی سەرەکی

بەڕێوەبەرایەتییە سەرەکییەکانی لاپەڕە زەردەکانی سعودیە بریتین لە: 1. لاپەڕە زەردەکانی سەحرا - sa.saharayp.com.sa 2. لاپەڕە زەردەکانی ئاتنینفۆ - www.atninfo.com/Yellowpages 3. لاپەڕەی زەردەکانی سعودیە - www.yellowpages-sa.com 4. دەلیلی سعودیە - daleeli.com/en/saudi-arabia-yellow-pages 5. کۆمەڵگەی بازرگانی عەرەبی (ABC) بەڕێوەبەرایەتی سعودیە - www.arabianbusinesscommunity.com/directory/saudi-arabia/ 6. بەڕێوەبەرایەتی بازرگانی DreamSystech KSA - www.dreamsystech.co.uk/ksadirectors/ ئەم بەڕێوەبەرایەتییە لاپەڕە زەردانە لیستی گشتگیری بازرگانی، خزمەتگوزاری و ڕێکخراوەکان لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکانی سعودیە پێشکەش دەکەن. لە چێشتخانەکانەوە تا هۆتێلەکان، کلینیکە پزیشکییەکان تا دامەزراوە پەروەردەییەکان، ئەم ماڵپەڕانە وەک سەرچاوەیەکی سەرەکی بۆ بەکارهێنەران کاردەکەن بۆ دۆزینەوەی زانیاری پەیوەندیکردن، ناونیشان و وردەکارییەکانی دیکە بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان لە وڵاتەکەدا. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە بەردەستبوونی لیستە تایبەتەکان و وردبینی لەوانەیە لە نێوان ئەم بەڕێوەبەرایەتیانەدا جیاواز بێت بەپێی نوێکردنەوە و گۆڕانکارییەکان کە لەلایەن بزنسەکان خۆیان یان بەڕێوەبەرانی بەڕێوەبەرایەتیەکانەوە ئەنجام دەدرێن. تکایە ئاگاداربە کە هەمیشە باشترە پێش ئەوەی هەر بڕیارێک بدەیت بە پشتبەستن بە لیستەکانی بەڕێوەبەرایەتییەکان، ئەو زانیاریانەی کە لە ڕێگەی چەندین سەرچاوەوە پێشکەش دەکرێن پشتڕاست بکرێتەوە.

پلاتفۆرمە بازرگانییە سەرەکییەکان

سعودیە بە یەکێک لە گەورەترین ئابوورییەکانی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، لە ماوەی چەند ساڵی ڕابردوودا شایەتی گەشەسەندنی بەرچاوی لە کەرتی بازرگانی ئەلیکترۆنیدا بەخۆیەوە بینیوە. لێرەدا چەند پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە سعودیە لەگەڵ لینکی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. کتێبفرۆشی جەریر (https://www.jarir.com.sa) - ناسراوە بە چەندین جۆری ئەلیکترۆنی و کتێب و پێداویستی ئۆفیس و زۆر شتی تر. 2. نیوەڕۆ (https://www.noon.com/saudi-en/) - فرۆشیارێکی پێشەنگی ئۆنلاین کە کۆمەڵێک بەرهەمی جۆراوجۆر پێشکەش دەکات لەوانە مۆدە، ئەلیکترۆنیات، بەرهەمی جوانکاری، ئامێری ناوماڵ، و خواردن. 3. Souq.com (https://www.souq.com/sa-en/) - لە ساڵی 2017 لەلایەن ئەمازۆنەوە کڕدرا و ئێستا بە Amazon.sa ناسراوە. کۆمەڵێک بەرهەمی بەرفراوان پێشکەش دەکات لە ئامێر و ئەلیکترۆنیاتەوە تا مۆدە و خواردنی بەقاڵی. 4. نامشی (https://en-ae.namshi.com/sa/en/) - تایبەتمەندە لە جلوبەرگ، پێڵاو، ئیکسسوارات بۆ پیاوان و ئافرەتان لە براندە جیاوازەکانی ناوخۆ و نێودەوڵەتی. 5. فرۆشگا زیادەکان (https://www.extrastores.com) - زنجیرەیەکی هایپەرمارکێتێکی بەناوبانگە کە هەروەها پلاتفۆرمی ئۆنلاین بەڕێوەدەبات کە ئەلیکترۆنیات، ئامێر، مۆبیلیات، یاری و یاری دەفرۆشێت. 6. بۆنی زێڕین (https://www.goldenscent.com) - فرۆشگایەکی جوانکاری ئۆنلاینە کە هەڵبژاردنی بەرفراوان لە بۆن و جوانکاری بۆ هەردوو ڕەگەزی نێر و مێ پێشکەش دەکات. 7. Letstango (https://www.letstango.com) - جۆرەها ئامێری ئەلیکترۆنی وەک مۆبایلی زیرەک و لاپتۆپ و هەروەها کەلوپەلی بەکاربەری تر پێشکەش دەکات لەوانەش کەلوپەلی مۆدە. 8. هەینی سپی (بەشێک لە گروپی نیوەڕۆ)- چالاکیی ساڵانەی فرۆشتن ڕێکدەخات لە کاتی هەینی ڕەشدا کە کڕیاران دەتوانن داشکاندنی گەورە لە بەرهەمە جیاوازەکان لە پۆلە جیاوازەکانەوە وەربگرن وەک ئەلیکترۆنیات تا شتومەکی مۆدە ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکی دیارن لە نێوان زۆرێک لە پلاتفۆرمە گەشەسەندووەکانی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە سعودیە؛ بژاردەی زیادە بریتین لە فرۆشگای ئۆنلاین ئۆتایم مۆڵ( https://othaimmarkets.sa/)، ئیکسترا دیڵز (https://www.extracrazydeals.com)، و boutiqaat (https://www.boutiqaat.com) وەک هەندێک باسی سەرنجڕاکێش دەکەن. گرنگە ئاماژە بەوە بکەین کە دیمەنی بازرگانی ئەلیکترۆنی لە سعودیە بەردەوام لە گەشەکردندایە، بە بەردەوامی پلاتفۆرمی نوێ سەرهەڵدەدەن بۆ جێبەجێکردنی داواکارییە گەشەسەندووەکانی بەکارهێنەران.

پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا

لە سعودیە چەندین پلاتفۆرمی سۆشیال میدیای بەناوبانگ هەیە کە خەڵکی گشتی بۆ پەیوەندیکردن و تۆڕکردن و هاوبەشکردنی زانیاری بەکاردەهێنن. لێرەدا هەندێک لە پلاتفۆرمە سەرەکییەکانی سۆشیال میدیا لەگەڵ ناونیشانی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. تویتەر (https://twitter.com) - تویتەر لە سعودیە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەکاردێت بۆ هاوبەشکردنی کورتە پەیام و نوێکاری هەواڵەکان. 2. سناپچات (https://www.snapchat.com) - سناپچات لە سعودیە بە شێوەیەکی بەرفراوان بەناوبانگە بەهۆی هاوبەشکردنی وێنە و ڤیدیۆ لە کاتی ڕاستەقینەدا لەگەڵ هاوڕێیان. 3- ئینستاگرام (https://www.instagram.com) - ئینستاگرام بە شێوەیەکی بەرفراوان لە سعودیە بەکاردەهێنرێت بۆ بڵاوکردنەوەی وێنە و ڤیدیۆ و چیرۆک لەناو تۆڕە کەسییەکان. 4- فەیسبووک (https://www.facebook.com) - فەیسبووک وەک پلاتفۆرمێکی باو لە سعودیە دەمێنێتەوە بۆ پەیوەندیکردن لەگەڵ هاوڕێیان و بەشداریکردن لە گروپەکان یان کۆمەڵگاکان و هاوبەشکردنی جۆرەها ناوەڕۆک. 5. یوتیوب (https://www.youtube.com) - یوتیوب پلاتفۆرمێکی بەناوبانگی هاوبەشکردنی ڤیدیۆیە لەنێو سعودییەکاندا کە تاکەکان دەتوانن سەیری جۆرەها ڤیدیۆ بکەن یان ئەپلۆدی بکەن. 6. تێلێگرام (https://telegram.org/) - ئەپی نامە ناردنی تێلێگرام ناوبانگێکی زۆری بەدەستهێناوە وەک بەدیلێک بۆ نامە ناردنی کورتەنامە تەقلیدییەکە بەهۆی تایبەتمەندی کۆدکردنی کۆتایی بە کۆتایی و توانای دروستکردنی چاتی گروپی گەورە. 7- تیک تۆک (https://www.tiktok.com/) - لەم دواییانەدا تیک تۆک ناوبانگێکی بێئەندازەی لە وڵاتدا بەدەستهێناوە وەک پلاتفۆرمێک کە بەکارهێنەران دەتوانن ڤیدیۆی کورتی سەرگەرمی تێدا بڵاوبکەنەوە کە داهێنان یان بەهرەکانیان پیشان بدەن. 8. لینکیدئین (https://www.linkedin.com) - لینکیدئین بە شێوەیەکی بەرفراوان لەلایەن کەسانی پسپۆڕەوە بەکاردەهێنرێت بۆ مەبەستی تۆڕکردن و هاوبەشکردنی ناوەڕۆکی پەیوەست بە کار و گەڕان بەدوای هەلی کار لە سەرانسەری پیشەسازییەکاندا. ئەم پلاتفۆرمانە ڕۆڵی بەرچاو دەگێڕن لە پەرەپێدانی پەیوەندی لە نێوان تاکەکاندا لە سەرانسەری گروپە تەمەنییە جیاوازەکاندا لە هەمان کاتدا دەرفەت بۆ بازرگانی و براندەکان دەڕەخسێنن بۆ ئەوەی بە شێوەیەکی کاریگەر دەستیان بە بەکارهێنەران بگات لە شانشینی سعودیە.

کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان

سعودیە شوێنی چەندین کۆمەڵەی گەورەی پیشەسازییە کە ڕۆڵێکی گرنگ دەگێڕن لە پێشخستنی و پاراستنی کەرتەکانی خۆیان. لێرەدا چەند کۆمەڵەیەکی پیشەسازی دیار لە سعودیە لەگەڵ ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1- ئەنجومەنی ژوورەکانی سعودیە (CSC) - CSC نوێنەرایەتی کەرتی تایبەت دەکات و وەک ڕێکخراوێکی چەتر بۆ ژوورە بازرگانییە جیاوازەکان لە سعودیە کاردەکات. ماڵپەڕ: www.saudichambers.org.sa 2- دەسەڵاتی گشتی وەبەرهێنانی سعودیە (SAGIA) - ئامانجی ساجیا ڕاکێشان و ئاسانکارییە بۆ وەبەرهێنان لە کەرتە جیاوازەکاندا، وەک بەرهەمهێنان، وزە، چاودێری تەندروستی، گەشتیاری، و زۆر شتی تر. ماڵپەڕ: www.sagia.gov.sa 3. فیدراسیۆنی ژوورەکانی GCC (FGCCC) - FGCCC هاوکاری ئابووری لە نێوان وڵاتانی ئەندامی ئەنجومەنی هاوکاری کەنداو (GCC) بەرەوپێش دەبات، لەنێویاندا سعودیە. ماڵپەڕ: www.fgccc.org.sa 4. کۆمپانیای ھۆڵدینگ گروپی زەمیل - گروپی زەمیل تایبەتمەندە لە کەرتە جیاوازەکانی وەک دروستکردنی پۆڵا، کەشتی دروستکردن، ئەندازیاری، پترۆکیمیایی، تاوەری دروستکردن بۆ کۆمپانیاکانی پەیوەندی. ماڵپەڕ: www.zamil.com 5. کۆمپانیای نیشتمانی گەشەپێدانی کشتوکاڵی (NADEC) - NADEC یاریزانێکی سەرەکییە لە کەرتی کشتوکاڵدا کە گرنگی بە بەرهەمهێنانی بەرهەمە شیرەمەنیەکان دەدات لە سعودیە. ماڵپەڕ: www.nadec.com.sa/en/ 6. ژووری بازرگانی و پیشەسازی جدە (CCI Jeddah)- CCI Jeddah ڕۆڵێکی سەرەکی دەگێڕێت لە پێشخستنی بازرگانی لەناو شارەکەدا بە پێشکەشکردنی پشتگیری بۆ بازرگانییە ناوخۆییەکان. ماڵپەڕ: jeddachamber.com/english/ 7. دەسەڵاتی گشتی بۆ پەرەپێدانی کارگە بچووک و مامناوەندەکان (مۆنشاعەت) – مۆنشاعەت سەرنجی لەسەر پشتگیریکردنی کارگە بچووک و مامناوەندەکانە لەڕێگەی پێشکەشکردنی بەرنامەی ڕاهێنان، بژاردەی دارایی، و سەرچاوەی تر کە کارگێڕی بەرەوپێش دەبەن. ئەمانە تەنها چەند نموونەیەکن لە کۆمەڵە پیشەسازییە گەورەکان کە لە چوارچێوەی ئابووری هەمەچەشنی سعودیە لە سەرانسەری کەرتە جیاوازەکاندا کاردەکەن لە بازرگانییەوە تا ئاسانکاری وەبەرهێنان و گەشەپێدانی کشتوکاڵی.

ماڵپەڕی بازرگانی و بازرگانی

دڵنیا! لێرەدا هەندێک لە ماڵپەڕە ئابووری و بازرگانییە بەناوبانگەکانی سعودیە لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو (تکایە ئاگاداربن کە ئەم URLانە دەتوانن بگۆڕدرێن): 1- دەسەڵاتی گشتی وەبەرهێنانی سعودیە (SAGIA) - دەزگای فەرمی بەرەوپێشبردنی وەبەرهێنانە لە سعودیە. URL: https://www.sagia.gov.sa/ 2. وەزارەتی بازرگانی و وەبەرهێنان - بەرپرسیارە لە ڕێکخستنی بازرگانی و پاڵپشتیکردنی بازرگانی ناوخۆیی و ڕاکێشانی وەبەرهێنانی بیانی. URL: https://mci.gov.sa/en 3. ژووری بازرگانی و پیشەسازی ڕیاز - نوێنەرایەتی بەرژەوەندییە بازرگانییەکان دەکات لە ناوچەی ڕیاز. URL: https://www.chamber.org.sa/ئینگلیزی/لاپەڕەکان/default.aspx 4. ژووری بازرگانی و پیشەسازی جددە - نوێنەرایەتی بەرژەوەندییە بازرگانییەکان دەکات لە ناوچەی جددە. URL: http://jcci.org.sa/en/Pages/default.aspx 5. ژووری بازرگانی و پیشەسازی دەمام - نوێنەرایەتی بەرژەوەندییە بازرگانییەکان دەکات لە دەڤەری دەمام. URL: http://www.dcci.org.sa/En/Home/Index 6. ئەنجومەنی ژوورەکانی سعودیە - ڕێکخراوێکی چەترە کە نوێنەرایەتی ژوورە جیاوازەکان دەکات لە سەرانسەری وڵاتدا. URL: https://csc.org.sa/ 7. وەزارەتی ئابووری و پلاندانان - بەرپرسە لە داڕشتنی سیاسەتی ئابووری و جێبەجێکردنی پلانی گەشەپێدان و بەڕێوەبردنی وەبەرهێنانی گشتی. URL: https://mep.gov.sa/ku/ 8- هەواڵی عەرەبی – یەکێکە لە ڕۆژنامە پێشەنگەکانی زمانی ئینگلیزی کە هەواڵە ئابوورییەکانی سعودیە دەگرێتەوە URL:https://www.arabnews.com/ 9.گەزێتی سعودیە-کۆنترین ڕۆژنامەی زمانی ئینگلیزییە کە ڕۆژانە لە چوارچێوەی شانشینیدا بڵاودەکرێتەوە URL:https:/saudigazette.com. 10.دەسەڵاتی گشتی بۆ زەکات و باج (GAZT)-بەرپرسە لە بەڕێوەبردنی زەکات ("باجی سەروەت و سامان") هەروەها کۆکردنەوەی باج بە زێدەباریەوە url:https:/gazt.gov.sa/ تکایە ئاگاداربن ئەمە لیستێکی تەواو نییە، بەڵکو چەندین ماڵپەڕی گرنگی ئابووری و بازرگانیی پەیوەندیدار بە سعودیەوە لەخۆدەگرێت.

ماڵپەڕەکانی پرسیارکردنی داتا بازرگانیکردن

سعودیە چەندین ماڵپەڕی لێکۆڵینەوەی داتای بازرگانی هەیە کە زانیاری لەسەر ئاماری بازرگانی ئەو وڵاتە دەدەن. لێرەدا چەند دانەیەکیان لەگەڵ URL ی تایبەت بە خۆیان دەخەینەڕوو: 1. دەسەڵاتی گەشەپێدانی هەناردەکردنی سعودیە (SAUDI EXPORTS): ئەم ماڵپەڕە زانیاری گشتگیر سەبارەت بە هەناردەکردنی سعودیە دەدات، لەوانە ئاماری بەرهەم، شیکاری بازاڕ، و خزمەتگوزاری هەناردەکردن. ماڵپەڕ: https://www.saudiexports.sa/portal/ 2. دەسەڵاتی گشتی بۆ ئامار (GaStat): GaStat وەک دەزگای ئاماری فەرمی سعودیە کاردەکات و دەوڵەمەندێک لە داتای ئابووری و پەیوەندیدار بە بازرگانی پێشکەش دەکات. دەستڕاگەیشتن بە پێوەرە جیاوازەکان دابین دەکات، لەوانە هاوسەنگی بازرگانی، پۆلێنکردنی هاوردە/هەناردەکردن، و هاوبەشە بازرگانییە دوولایەنەکان. ماڵپەڕ: https://www.stats.gov.sa/en 3- دەسەڵاتی دراوی سعودیە (ساما): ساما بەرپرسیارە لە پاراستنی سەقامگیری دراو و دابینکردنی زانیارییە ئابوورییە متمانەپێکراوەکان لە شانشینی یەکگرتوودا. ماڵپەڕەکەیان ڕاپۆرتی ورد لەسەر ئاماری بازرگانی دەرەکی و هەروەها پێوەرە داراییەکانی دیکە پێشکەش دەکات. ماڵپەڕ: https://www.sama.gov.sa/en-US/Pages/default.aspx 4. ناوەندی زانیاری نیشتمانی (NIC): NIC کۆگایەکی ناوەندییە بۆ بنکەدراوە جۆراوجۆرەکانی حکومەت لە سعودیە. دەستڕاگەیشتن بە داتای ئاماری چەندین کەرت دابین دەکات، لەوانەش ئامارەکانی بازرگانی دەرەکی. ماڵپەڕ: http://www.nic.gov.sa/e-services/public/statistical-reports 5. چارەسەری بازرگانی یەکگرتووی جیهانی (WITS) لەلایەن بانکی نێودەوڵەتی: WITS ڕێگە بە بەکارهێنەران دەدات کە داتای بازرگانی کاڵای نێودەوڵەتی لە چەندین وڵاتەوە بگەڕێن، لەنێویاندا سعودیە. دەتوانرێت پرسیارە تایبەتەکان بە پشتبەستن بە پێوەرە تایبەتەکانی وەک ماوەی کات و پۆلێنکردنی بەرهەم دروست بکرێت. ماڵپەڕ: https://wits.worldbank.org/CountryProfile/ku/وڵات/SAU/ تکایە ئاگاداربن کە ڕەنگە هەندێک ماڵپەڕ پێویستیان بە تۆمارکردن یان بەشداریکردن هەبێت بۆ دەستگەیشتن بە زانیارییە وردەکانی بازرگانی لە دەرەوەی پوختەی گشتی یان تێڕوانینێکی گشتی. هەمیشە پێشنیار دەکرێت کە وردبینی و متمانەپێکراوی هەر زانیارییەک کە لەم سەرچاوانەوە بەدەست هاتبێت بە ڕاوێژکردن بە دەسەڵاتە پەیوەندیدارەکان یان ئەنجامدانی لێکۆڵینەوەی زیاتر ئەگەر پێویست بوو پشتڕاست بکرێتەوە.

پلاتفۆرمی B2b

لە سعودیە چەندین پلاتفۆرمی B2B هەیە کە مامەڵەی بازرگانی بە بازرگانی ئاسان دەکات. لێرەدا هەندێکیان لەگەڵ URL ی ماڵپەڕەکانیان دەخەینەڕوو: 1. SaudiaYP: بەڕێوەبەرایەتییەکی گشتگیری بازرگانی و پلاتفۆرمی B2B لە سعودیە کە ڕێگە بە بازرگانییەکان دەدات پڕۆفایلی دروست بکەن و بەرهەم و خزمەتگوزارییەکان بخەنە لیستی کارەکانەوە و پەیوەندی لەگەڵ هاوبەشە ئەگەرییەکان دروست بکەن. ماڵپەڕ: https://www.saudiayp.com/ 2. eTradeSaudi: ئەم پلاتفۆرمە کۆمەڵێک خزمەتگوزاری بەرفراوان پێشکەش دەکات لەوانە B2B matchmaking، لیستکردنی دەرفەتەکانی بازرگانی، ئاماری بازرگانی، و هەواڵی پیشەسازی بۆ پشتگیریکردنی بازرگانییەکان لە سعودیە. ماڵپەڕ: http://www.etradenasaudi.com/ 3. بزنس-پلانێت: بازاڕێکی B2B بۆ پیشەسازییە جیاوازەکان لە سعودیە کە کۆمپانیاکان دەتوانن بەرهەم/خزمەتگوزارییەکانیان نمایش بکەن و پەیوەندی لەگەڵ دابینکەران یان کڕیارەکاندا دروست بکەن. ماڵپەڕ: https://business-planet.net/sa/ 4. بازاڕی کەنداو: بازاڕێکی ئۆنلاینە کە بازرگانانی کەرتە جیاوازەکان دەتوانن بەرهەم/خزمەتگوزاری بکڕن و بفرۆشن لە سەرانسەری ناوچەی کەنداو، لەنێویاندا سعودیە. ماڵپەڕ: https://www.gulfmantics.com/ 5. Exporters.SG - بەڕێوەبەرایەتی دابینکەرانی سعودیە: ئەم پلاتفۆرمە بە تایبەتی گرنگی بە بەستنەوەی کڕیارە نێودەوڵەتییەکان لەگەڵ دابینکەرانی سعودیە دەدات لە سەرانسەری پیشەسازییە جیاوازەکاندا. ماڵپەڕ: https://saudiarabia.exporters.sg/ 6. TradeKey - سعودیە B2B Marketplace: TradeKey سەکۆیەکی ئۆنلاین بۆ بازرگانی جیهانی دابین دەکات کە بەشێکی تایبەت لەخۆدەگرێت بۆ ئەو بازرگانیانەی کە بنکەکانیان لە سعودیە بۆ بەرزکردنەوەی بەرهەم/خزمەتگوزارییەکانیان لە ئاستی نێودەوڵەتیدا. ماڵپەڕ (بەشی عەرەبی سعودیە): https://saudi.tradekey.com/ تکایە ئاگاداربە کە ئەم پلاتفۆرمانە ڕەنگە لە ڕووی ناوبانگ و کاراییەوە جیاواز بن، بۆیە باشترە بە تاک بە تاک بە هەر ماڵپەڕێک بگەڕێیت بۆ ئەوەی بزانیت کامیان باشترینە لەگەڵ پێداویستییە تایبەتەکانت.