TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ብወግዒ ንግስነት ስዑዲ ዓረብ ተባሂላ እትፍለጥ ስዑዲ ዓረብ፡ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ሃገር እያ። ኣስታት 2.15 ሚልዮን ትርብዒት ኪሎሜተር ዝሽፍን ስፍሓት ዘለዋ ኮይና፡ ኣብ ምዕራብ ኤስያ ዝዓበየት ልኡላዊት ሃገር ኮይና፡ ኣብ ዓለም ዓረብ ድማ ካልኣይቲ ዝዓበየት ሃገር እያ። ስዑዲ ዓረብ ብሰሜን ዮርዳኖስን ዒራቕን፡ ብሰሜናዊ ምብራቕ ኩዌትን ቀጠርን፡ ብምብራቕ ባሕሬንን ሕቡራት ኢማራት ዓረብን፡ ብደቡባዊ ምብራቕ ዖማን፡ ብደቡብ የመን፡ ብሸነኽ ምዕራባዊ ሸነኹ ድማ ገማግም ቀይሕ ባሕሪ ሓዊሱ ምስ ሓያሎ ሃገራት ዶባታ ትካፈል . እታ ሃገር ናብ ክልቲኡ ወሽመጥ ፋርስን ባሕሪ ዓረብን እውን ክትበጽሕ ትኽእል እያ። ብዕቑር ነዳዲ ዝሃብተመት ስዑዲ ዓረብ ሓንቲ ካብተን ኣብ ዓለም ዝለኣኻ ሰደድቲ ነዳዲ እያ። ቁጠባኣ ብብዝሒ ኣብ ምህርቲ ነዳዲ ዝምርኮስ ኮይኑ ግን ኣብ እቶት ነዳዲ ጽግዕተኛነት ንምንካይ ዝዓለመ ዝተፈላለዩ ተበግሶታት ከም ቪዥን 2030 ኣቢሉ እናተፈላለየ ክኸይድ ጸኒሑ እዩ። እታ ሃገር ከም ሪያድ (ርእሰ ከተማ)፣ ጅዳ (ማእከል ንግዲ)፣ መካ (ዝቐደሰት ከተማ እስልምና)፣ መዲና ዝኣመሰላ መስተንክር ከተማታት ሓዊሱ ምዕቡል ትሕተ ቅርጺ ትውንን። ህዝቢ ስዑዲ ዓረብ ብቐንዱ ብዋሃቢዝም ዝፍለጥ ጽኑዕ ትርጉም እስልምና ብምኽታል ሱኒ ኣስላም ዝኾኑ ዓረብ ዝሓቖፈ እዩ። ዓረብኛ ወግዓዊ ቋንቋኦም ክኸውን ከሎ እንግሊዝኛ እውን ብሰፊሑ ይዝረብ። እስልምና ኣብ ውሽጢ ሕብረተሰብ ስዑዲ ዓረብ ማሕበራውን ፖለቲካውን መዳያት ህይወት ኣብ ምቕራጽ ልዑል ተራ ኣለዎ። ባህሊ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ዙርያ እስላማዊ ልምድታት ዝዘውር ኮይኑ፡ ኣብ ልዕሊ ኣጋይሽ ምቕባል ኣጋይሽ ወይ "ኣቀባብላ ዓረብ" ጽኑዕ ትኹረት ዝህብ እዩ። ባህላዊ ኣከዳድና ደቂ ተባዕትዮ ቶቤ (ነዊሕ ጻዕዳ ካባ) ክኸውን ከሎ፡ ደቂ ኣንስትዮ ድማ ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ክዳውንተን ዝሽፍን ኣባያ (ጸሊም ካባ) ይኽደና እየን። ብመንጽር መስሕባት ንበጻሕቲ/ኣውፈርቲ፡ ስዑዲ ዓረብ ከም ኣል-ኡላ ስነ-ጥንታዊ ቦታ ዝኣመሰሉ ጥንታውያን መቓብራት ዝሓዘ ታሪኻዊ ቦታታት ትቕርብ፤ ተፈጥሮኣዊ ተኣምራት ከም ባዶ ርብዒ በረኻ፤ ከም ኣረጊት ከተማ ዲርያም ዝኣመሰሉ ቅርስታት ዓለም ዩኔስኮ፤ ከም ቡርጅ ራፋል ሆቴል ኬምፒንስኪ ታወር ዝኣመሰሉ ምቾት ዘለዎም ሆቴላት ሓዊሱ ዘመናዊ ትሕተ ቅርጺ፤ ከም ሪያድ ጋለሪ ሞል ዝኣመሰሉ ናይ ዕዳጋ ቦታታት፤ ከም ንጉስ ዓብዱልዓዚዝ ዩኒቨርስቲ ዝኣመሰላ ትካላት ትምህርቲ፤ ከምኡ’ውን ከም ዓመታዊ ጽምብል ሃገራዊ መዓልቲ ስዑዲ ዓረብ ዝኣመሰሉ መዘናግዒ ኣማራጺታት። ስዑዲ ዓረብ ብታሪኽ ኣብ ዞባዊ ፖለቲካን ኣህጉራዊ ዝምድናታትን እውን ወሳኒ ተራ ተጻዊታ እያ። መስራቲ ኣባል ውድብ እስላማዊ ምትሕግጋዝ (OIC) ከምኡ’ውን ኣብ ሊግ ዓረብ፡ ቤት ምኽሪ ምትሕግጋዝ ወሽመጥ (GCC)፡ ከምኡ’ውን ሕቡራት ሃገራት (UN) ንጡፍ ተሳታፊት እያ። ብሓፈሻ ስዑዲ ዓረብ ፍሉይ ምትሕውዋስ ጥንታዊ ልምድታትን ዘመናዊ ምዕባለን ስለዘቕርብ፡ ንዳህሳስ፡ ወፍርን ባህላዊ ምልውዋጥን መሳጢት መዕረፊት እያ።

ባጤራ ስዑዲ ዓረብ ርያል ስዑዲ (SAR) እዩ። ርያል ብ ምልክት ر.س ወይ SAR ዝግለጽ ኮይኑ ተንሳፋፊ ሸርፊ ዘለዎ እዩ። ኣብዚ ግዜ እዚ ሳንቲም ሓላላ ሳሕቲ ኣብ ጥቕሚ ዝውዕል እኳ እንተኾነ ኣብ 100 ሓላላታት ንኡስ ይምቀል። በዓል መዚ ገንዘብ ስዑዲ ዓረብ (ሳማ) ባጤራ እታ ሃገር ናይ ምውጻእን ምቁጽጻርን ሓላፍነት ኣለዎ። ሳማ ኣብ ገንዘባዊ ፖሊሲ ምርግጋእ ዘረጋግጽን ኣብ ውሽጢ ስዑዲ ዓረብ ንዝካየድ ኩሉ ስርሓት ባንክታት ዝከታተልን እዩ። ርያል ኣብ ዝሓለፉ ሒደት ዓመታት ምስ ከም ዶላር ኣሜሪካ ዝኣመሰሉ ዓበይቲ ኣህጉራውያን ባጤራታት ብተዛማዲ ርጉእ ኮይኑ ጸኒሑ። ይኹን እምበር፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ረቛሒታት ከም ዋጋ ነዳዲ፡ ጂኦፖለቲካዊ ፍጻመታት፡ ከምኡ’ውን ዓለማዊ ቁጠባዊ ኩነታት ተመርኲሱ ቁሩብ ክለዋወጥ ይኽእል። ብመንጽር ኣጠቓቕማ፡ ኣብ መላእ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ዝርከቡ ዕዳጋታት ውሽጢ ዓዲ፡ ድኳናትን ንኣሽቱ ትካላትን ጥረ ገንዘብ ብሰፊሑ ተቐባልነት ኣለዎ። ክረዲት/ዴቢት ካርድታት ንዝዓበየ ዕድጊታት ወይ ኣብ ከተማታት ዘመናዊ ትሕተ ቅርጺ ዘለዎም ከባቢታት ምጥቃም ልሙድ እዩ። ኣብ መላእ ሃገር ብቐሊሉ ንጥረ ገንዘብ ንምርካብ ኤቲኤም ይርከቡ። ናብ ስዑዲ ዓረብ ዝበጽሑ በጻሕቲ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ ምስ በጽሑ ወይ ኣብ ውሽጢ ዓበይቲ ከተማታት ብዝርከቡ ፍቓድ ዘለዎም ማእከላት ምልውዋጥ ኣቢሎም፡ ናይ ገዛ ባጤራኦም ብርያል ክቕይሩ ከድልዮም እዩ። ብተወሳኺ መብዛሕትአን ሆቴላት ንኣጋይሾም ኣገልግሎት ምልውዋጥ ባጤራ ይህባ። ኣብ እዋን መገሻ ብዙሕ ጥረ ገንዘብ ምሓዝ ገለ ናይ ጸጥታ ሓደጋታት ከስዕብ ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ፤ ስለዚ ብዝተኻእለ መጠን ካልእ ዓይነት ክፍሊት ምጥቃም ይምከር። ብሓፈሻ፡ ናብ ስዑዲ ዓረብ ኣብ እትበጽሓሉ እዋን ወይ ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣብ ትራንዛክሽን ኣብ እትዋፈረሉ እዋን፡ ባጤራኣ-ስዑዲ ሪያል-ን ህሉው ኩነታታን ምርዳእ፡ ኣብ እዋን ጻንሖትካ ስሉጥ ፋይናንሳዊ ተመክሮ ንምርግጋጽ ይሕግዝ

ወግዓዊ ባጤራ ስዑዲ ዓረብ ስዑዲ ሪያል (SAR) እዩ። ሸርፊ ዓበይቲ ባጤራታት ኣንጻር ሪያል ስዑዲ ዓረብ ብቐጻሊ ይቕየር ኣሎ፡ ኣብ ሓቀኛ ግዜ ዝረአ ዳታ ድማ የብለይን። ይኹን እምበር፡ ክሳብ ግንቦት 2021፡ ንገለ ዓበይቲ ባጤራታት ዝምልከት ግምታዊ ሸርፊ እነሆ፤ - 1 ዶላር ኣሜሪካ (USD) = 3.75 SAR - 1 ዩሮ (ዩሮ) = 4.50 ሳር - 1 ብሪጣንያዊ ፓውንድ (GBP) = 5.27 SAR - 1 ዶላር ካናዳ (CAD) = 3.05 ሳር - 1 ዶላር ኣውስትራልያ (AUD) = 2.91 SAR እዞም ዋጋታት ክፈላለዩ ከምዝኽእሉን ኩሉ ግዜ ምስ ፍቓድ ዘለዎ ፋይናንሳዊ ትካል ክትረኽብዎ ወይ እዋናዊ ዋጋታት ሸርፊ ንምርካብ እሙናት ምንጭታት ኦንላይን ክትጥቀሙ ከምዝምከርን ኣስተውዕሉ።

ስዑዲ ዓረብ ብሃብታም ባህላዊ ቅርስታትን እስላማዊ ልምድታትን እትፍለጥ ሃገር እያ። ኣብ ምሉእ ዓመት ብህዝቢ ስዑዲ ዓረብ ዘብዕልዎ ሓያሎ ኣገደስቲ በዓላት ኣለዉ። ሓደ ካብቶም ኣገደስቲ በዓላት ዒድ ኣል-ፊጥር ኮይኑ፡ እዚ ድማ ንሮሞዳን ዝዛዘም ኮይኑ፡ ንኣስላም ቅድስቲ ወርሒ ጾም እዩ። እዚ በዓል እዚ ብዓቢ ሓጎስ ዝኽበር ኮይኑ፡ ስድራቤትን ፈተውትን ተኣኪቦም መግቢ ክካፈሉን ህያባት ዝለዋወጡሉን እዩ። ናይ ምስጋናን ይቕሬታን ናይ ምጽዋትን ግዜ እዩ። ካልእ ኣገዳሲ በዓል ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዒድ ኣል-ኣድሓ ወይ በዓል መስዋእቲ እዩ። እዚ በዓል እዚ ነቢይ ኢብራሂም ንወዱ ክስውእ ፍቓደኛ ምዃኑ ዝዝክር ኮይኑ፡ ከም ተግባር ምእዛዝ ትእዛዝ እግዚኣብሔር እዩ። ሰባት ነዚ ኣጋጣሚ እዚ ብስርዓታዊ መስዋእቲ እንስሳታት ብምፍጻምን ኣብ መንጎ ኣባላት ስድራቤትን ጎረባብቶምን ንዝተጸገሙን ስጋ ብምዕዳልን የብዕልዎ። እምነትን ንኣምላኽ ተኣማንነትን ንኻልኦት ምክፋልን የጕልሕ። ሃገራዊ መዓልቲ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ዓመት 23 መስከረም ኣብ ትሕቲ ንጉስ ዓብዱልዓዚዝ ኣል ስዑድ ንጥርናፈ ስዑዲ ዓረብ ዘብዕል ብምዃኑ ዘይተኣደነ ትርጉም ኣለዎ። እቲ በዓል ርችት ምርኢት፤ ከም ባህላዊ ትልሂታት (ከም ኣርዳ) ዝኣመሰሉ ውቁብ ክዳውንቲ ተኸዲኖም ዝፍጸሙ ባህላዊ ፍጻመታት፤ ወተሃደራዊ ምርኢታት ዝሓዘ ሰልፍታት፤ ናይ ውሽጢ ዓዲ ተውህቦ ዘርኢ ኮንሰርት፤ ከምኡ’ውን ታሪኽ፡ ባህሊ፡ ስነ-ጥበብን ዓወታትን ስዑዲ ዓረብ ዘጉልሑ ምርኢታት። ዕለተ ልደት ነቢይ መሓመድ (መውሊድ ኣልነቢ) ካልእ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝኽበር ኣገዳሲ በዓል እዩ። ኣብዚ ዕለት እዚ ኣመንቲ ንትምህርቲ ነቢ መሓመድ ብስብከት ኣብ መሳጊድ ብምሃብ የኽብርዎ፣ ድሕሪኡ ድማ ‘ሰላት ኣልጀናዛ’ ዝበሃል ፍሉይ ጸሎት ይግበር። ውፉያት ብዛዕባ ህይወቱ ዛንታታት ክሰምዑ ይእከቡ፡ ህጻናት ድማ ካብ ቅዱስ ቁርኣን ጥቕስታት ብምንባብ ወይ ሓዲስ (ንዕኡ ዝምልከት ብሂላት ወይ ተግባራት) ብምዝንታው ኣብ ዝግበር ውድድራት ይሳተፉ። ብዘይካ እዞም ዓበይቲ በዓላት ካልኦት እስላማዊ በዓላት ከም ኣሹራ (ሙሴ ካብ ፈርኦን ዝሃደመሉ ዝዝክር)፡ ለይላት ኣል-ቃድር (ናይ ስልጣን ለይቲ)፡ እዚ ድማ ቀዳሞት ጥቕስታት ቁርኣን ንነቢ መሓመድ መዓስ ከም ዝወረደሉ ዘመልክት፡ ከምኡ’ውን... ራኣስ ኣስ-ሳንሕ (እስላማዊ ሓድሽ ዓመት)። እዚ በዓላት እዚ ነቲ ሱር ዝሰደደ ሃይማኖታውን ባህላውን ክብርታት ሕብረተሰብ ስዑዲ ዓረብ ዘንጸባርቕ እዩ። ሰባት ኣብ ሓደ ክእከቡ፡ ምትእስሳር ከደልድሉ፡ እምነቶምን ውርሻኦምን ብስኒት ከብዕሉ ዕድላት ይህቡ።

ስዑዲ ዓረብ ንቁጠባዊ ምዕባለኣ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ብብዝሒ እትምርኮስ ብቕልጡፍ እትዓቢ ቁጠባ እያ። እታ ሃገር ኣብ ዓለም ካብ ዘለዋ ዓበይቲ ሰደድቲ ነዳዲ ሃገራት ኮይና ልዑል ዕቑር ሸርፊ ወፃኢ ዘለዋ ሃገር እያ። ካብ ጠቕላላ ሰደድ ስዑዲ ዓረብ ልዕሊ 90% ነዳዲ ይሕዝ። ቀንዲ መሻርኽቲ ንግዲ ስዑዲ ዓረብ ቻይና፣ ጃፓን፣ ህንዲ፣ ደቡብ ኮርያን ኣሜሪካን ይርከብዎም። እዘን ሃገራት ቀንዲ ኣምጻእቲ ድሩቕ ነዳዲ ስዑዲ ዓረብ እየን። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት፡ ኣብ እቶት ነዳዲ ዘለዎ ጽግዕተኛነት ብምንካይ፡ ናብ ምብዛሕ ቁጠባ ዝወስድ ትኹረት ለውጢ ተራእዩ እዩ። ካብ ነዳዲ ወጻኢ ዝግበር ሰደድ ንምድንፋዕን ወፍሪ ወጻኢ ንምስሓብን ስዑዲ ዓረብ ብመሰረት ትልሚ ራእይ 2030 ቁጠባዊ ጽገናታት ኣተግቢራ ኣላ። እዚ ስትራተጂ እዚ ከም ቱሪዝምን መዘናግዕን፣ ዕደና፣ ምህዞ ዲጂታል ቴክኖሎጂ፣ ከምኡ እውን ምፍራይ ተሓዳሲ ፀዓት ዝኣመሰሉ ዓውድታት ንምምዕባል ዝዓለመ እዩ። ስዑዲ ዓረብ ኣብ ከም ማዕቀፍ ቤት ምኽሪ ምትሕግጋዝ ወሽመጥ (GCC) ዝኣመሰሉ ዞባዊ ስምምዓት ንግዲ እውን ትሳተፍን ምስ ካልኦት ሃገራት ንግዲ ንምምችቻው ከም ውድብ ንግዲ ዓለም (WTO) ዝኣመሰላ ትካላት ኣባል እያ። እታ ሃገር ኣብ ውሽጢ ዶባታ ስርሓት ንምቛም ንዝደልዩ ትካላት ንግዲ ምትብባዕ ዝህብ ከም "ኢንቨስት ስዑዲ" ዝኣመሰሉ መደባት ኣቢላ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ብንጥፈት ተተባብዕ። ብዘይካ ሰደድ ነዳዲ፡ ካልኦት ፍሉጣት ፍርያት ሰደድ ካብ ስዑዲ ዓረብ፡ ፔትሮኬሚካል፡ ፕላስቲክ፡ ድኹዒ፡ ሓጺን (ከም ኣሉሚንየም)፡ ቴምብር (ባህላዊ ፍርያት ሕርሻ)፡ ከምኡ’ውን መሳርሒታት ሕክምና ይርከብዎም። ናብ ስዑዲ ዓረብ ዝኣቱ ብቐንዱ ንፕሮጀክትታት ልምዓት ትሕተ ቅርፂ ዘድልዩ ማሽነሪታትን መሳርሕታትን ምስ ፍርያት መግቢ ዝቖመ ኮይኑ ብሰንኪ ድሩት ዓቕሚ ምፍራይ ሕርሻ ውሽጢ ዓዲ እዩ። ብሓፈሻ ኣብዚ ሕዚ እዋን ገና ኣብ ሰደድ ነዳዲ ብብዝሒ እናተፀገዐ፤ ዋላኳ ተኾነ, እቲ ናብ ምብዛሕ ዝግበር ውሁድ ጻዕርታት፡ ሰበስልጣን ስዑዲ ዓረብ ንመጻኢ ሃገሮም ዘላቒ ቁጠባዊ ዕብየት ንምርግጋጽ፡ ካብ ነዳዲ ወጻኢ ዝኾኑ ዕድላት ንግዲ ንምዕባይ ቃል ከም ዝኣተዉ ብንጹር ይገልጽ።

ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ስዑዲ ዓረብ፡ ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ልዑል ዓቕሚ ኣለዋ። እዛ ሃገር ብስትራተጂካዊ ጂኦግራፍያዊ ኣቀማምጣኣን ብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ሃፍትን ንኣህጉራውያን ትካላት ንግዲ ብዙሕ ዕድላት ትህብ። ቀዳማይ፡ ስዑዲ ዓረብ ብሰፊሕ ዕቑር ነዳዲ ትፍለጥ ብምዃና፡ ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ኣፍረይትን ሰደድትን ነዳዲ ዓለም እያ። እዚ ብዝሒ ሃብቲ ኣብ ጽላት ጸዓት ዝነጥፋ ሃገራት ሽርክነት ንኽምስርታን ኣብ ፕሮጀክትታት ዳህሳስን ምፍራይን ነዳዲ ንኽዋፈራን ብሉጽ ተስፋታት የቕርብ። ብተወሳኺ ስዑዲ ዓረብ ካልኦት ዓውድታት ከም ቱሪዝም፣ መዘናግዒ፣ ክንክን ጥዕናን ቴክኖሎጅን ብምምዕባል ፅግዕተኛነት ኣብ ነዳዲ ንምንካይ ዝዓለመ ከም ቪዥን 2030 ዝኣመሰሉ ተበግሶታት ኣቢላ ቁጠባኣ ክትብዝሕ ጸኒሓ እያ። እዚ ጻዕርታት ንናይ ወጻኢ ኩባንያታት ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ወፍሪ ክገብራ ዕድል ዝፈጥር እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ስዑዲ ዓረብ ብዘለዋ ሓያል ቁጠባዊ ኣፈፃፅማ ልዑል ናይ ምዕዳግ ዓቕሚ ዘለዎ መንእሰይ ህዝቢ ኣለዋ። እቲ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ ካብ ወጻኢ ሃገራት ሰፊሕ ዝርዝር ሃለኽቲ ኣቑሑት ዝሓትት ኮይኑ፡ ንወሰኽ ኣእትዎት ችርቻሮ ነዳዲ ኮይኑ ኣሎ። እዚ ድማ ነዚ ጠለብ ንምምላእ ፍርያቶም ናብ ወጻኢ ንምልኣኽ ወይ ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ መሻርኽቲ ናይ ሓባር ትካላት ንምምስራት ንዝደልዩ ዓለምለኻውያን ትካላት ንግዲ ክፉት ይፈጥር። ብተወሳኺ መንግስቲ ብከም በዓል መዚ ሓፈሻዊ ወፍሪ ስዑዲ ዓረብ (SAGIA) ዝኣመሰሉ መደባት ኣቢሉ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብ ምትብባዕን ደገፍን ይህብ። እዞም ተበግሶታት እዚኦም ንመምርሒታት ብምቕላልን ካብ ግብሪ ነጻ ምግባር ወይ ምጉዳል ግብሪ ኣታዊ ትካላት ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ምትብባዕ ብምቕራብን ንግዲ ወጻኢ ንምድልዳል ዝዓለሙ እዮም። ካብዚ ሓሊፉ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ከም ቤት ምኽሪ ምትሕግጋዝ ወሽመጥ (GCC) ዝኣመሰሉ ዞባዊ ትካላት ወይ ከም ስምምዓት ናጻ ንግዲ (FTA) ዝኣመሰሉ ክልተኣዊ ስምምዓት ብዘለዋ ኣባልነት ምስ ብዙሓት ሃገራት ዓለም ምቹእ ንግዳዊ ዝምድና ኣለዋ። እዞም ስምምዓት ኣብ መንጎ ፈረምቲ ሃገራት ኣብ ታሪፍ ዝተወሰኑ ፍርያት ወይ ኮታ ኣእትዎት ምርጫ ዝህቡ እዮም። ነዚ ምድላዋት ምጥቃም፡ ትካላት ንግዲ ኣብ ውሽጢ ዕዳጋ ስዑዲ ዓረብ ክኣትዋ ወይ ኣብ ዝሰፍሓሉ እዋን ተወዳዳሪ ብልጫ ክረኽባ ክሕግዘን ይኽእል። ኣብ መደምደምታ፡ስዑዲ ዓረብ ብመንጽር ምዕባለ ዕዳጋ ዘለዋ ዓቕሚ፡ ከም ሃብታም ተፈጥሮኣዊ ጸጋታታ፡ ብተበግሶ ራእይ 2030 ዝግበር ቁጠባዊ ምብዛሕ ጻዕርታት፡ዕላማ ዝገበረ መደባት ደገፍ መንግስቲ፡ከምኡ’ውን ምቹእ ንግዳዊ ስምምዓት ዝኣመሰሉ ረቛሒታት ልዑል እዩ። ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዕድላት ንግዲ ዝድህስሱ ዓለምለኻውያን ትካላት ንግዲ ነዚ ብልጫታት ተጠቒሞም ህላወኦም ከስፍሑን ናብቲ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ዕዳጋ ሃለኽቲ እታ ሃገር ክጥቀሙሉን ይኽእሉ።

ስዑዲ ዓረብ ብሓያል ናይ ወጻኢ ንግዲ ዕዳጋ እትፍለጥ ሃገር እያ። ኣብዚ ዕዳጋ ጽቡቕ ክሽየጡ ዝኽእሉ ፍርያት ኣብ ምምራጽ ክመጽእ ከሎ፡ ሓያሎ ረቛሒታት ኣብ ግምት ክኣትዉ ኣለዎም። ቀዳማይ ምርጫ ተጠቀምቲ ስዑዲ ዓረብ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። እስላማዊ ልምድታትን ባህልን ኣብ ስዑዲ ዓረብ ምርጫታት ተጠቀምቲ ኣብ ምቕራጽ ልዑል ተራ ኣለዎም። ናይ ሓላል ምስክር ወረቐት ዘለዎምን ምስ እስላማዊ መትከላት ዝኽተሉን ፍርያት ዓማዊል ናይ ምስሓብ ተኽእሎኦም ዝለዓለ እዩ። ብተወሳኺ፡ ንፍሉይ ድሌታትን ኣነባብራን ስዑዳውያን ዘማልኡ ፍርያት ከም ትሑት ክዳውንቲ፡ ናይ ጸሎት መሳርሒታትን ባህላዊ መግብታትን እውን ጽቡቕ ኣቀባብላ ክረኽቡ ይኽእሉ እዮም። ካልኣይ፡ ኣብ ስዑዲ ዓረብ እናሰፍሐ ዝኸይድ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ፡ ጠለብ ምቾት ዘለዎም ኣቑሑትን ምልክት ዘለዎም ፍርያትን እናወሰኸ ይኸይድ ከምዘሎ ኣርእዩ። ስለዚ ልዑል ፅሬት ዘለዎም ፋሽን ኣቑሑት፣ መመላኽዒታት፣ ኤሌክትሮኒክስ ካብ ፍሉጣት ዓለምለኻውያን ትካላት ንግዲ ኣብዚ ክፍሊ ተጠቀምቲ ህቡባት ምርጫታት ክኾኑ ትፅቢት ክግበር ይከኣል። ካብዚ ሓሊፉ ብመንግስቲ ስዑዲ ዓረብ ቁጠባ ካብ ጽግዕተኛነት ነዳዲ ርሒቑ ንምብዛሕ ዝዓለመ ራእይ 2030 ምስ ምትግባሩ፡ ኣብ ከም ንብረት ህንጻ፡ ስርዓታት ተሓዳሲ ጸዓት፡ መሳርሒታት ክንክን ጥዕና፡ ኣገልግሎት ትምህርቲ ወዘተ ዝኣመሰሉ ዓውድታት ንግዳዊ ምስፍሕፋሕ ብዙሓት ዕድላት ኣለዉ። ብመንጽር ፍርያት ሕርሻ ካብ ወጻኢ ሃገራት ናብ ስዑዲ ዓረብ ዝለኣኽ ሰደድ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ብሰንኪ ድሩት ዓቕሚ ምፍራይ ውሽጢ ዓዲ ብዓቢኡ ወሲኹ። ስለዚ ሰደድ ዝገብራ ሃገራት ፍረታት (ብፍላይ ፍረታት ሲትረስ)፣ ኣሕምልቲ (ንኣብነት ቱፋሕ)፣ ስጋ (ብቐንዱ ደርሆ)ን ፍርያት ጸባን ሓዊሱ ኣብ ሕርሻዊ ኣቑሑት ከተኩራ ይግባእ። ኣብ መወዳእታ ግን ኣዝዩ ኣገዳሲ ጽላት መመላኽዒ ደቂ ኣንስትዮ ዝያዳ ምስ ናጽነት ዝተኣሳሰሩ ፖሊሲታት ተፈሪሞም ስለዘለዋ ዘደንቕ ዕብየት ርእዩ’ዩ ከምኡ’ውን ጽላት ጽባቐን ክንክንን ንላዕሊ ግራፉ ክቕጽል ትጽቢት ይግበር ንምዝዛም፣ናብ ዕዳጋ ስዑዲ ዓረብ ንሰደድ ዝኸውን ውዑይ መሸጣ ፍርያት ኣብ እንመርጸሉ እዋን ባህላዊ ምርጫታት ከም ምኽባር እስላማዊ መትከላት ከምኡ’ውን ምቾት ወይ ምልክት ዘለዎም ፍርያት ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ፤ ምስ ዝቕየር ፖሊሲታት እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ጠለባት ዘማልኡ ዓውድታት ትኹረት ምሃብ፤ ብተወሳኺ ሕርሻ & ሃለኽቲ ኣቑሑት ካብ ወጻኢ ምእታው ብርግጽ ቦታ ምረኸበ።

ብወግዒ ንግስነት ስዑዲ ዓረብ ተባሂላ እትፍለጥ ስዑዲ ዓረብ፡ ንግዲ ክትገብር ወይ ምስ ደቂ ዓዲ ክትራኸብ ከለኻ ክትርድኦ ኣገዳሲ ዝኾነ ፍሉይ ባህርያት ዓማዊልን ባህላዊ ክልኩላትን ኣለዋ። ባህርያት ዓማዊል፤ 1. ኣቀባብላ ኣጋይሽ፡- ስዑዳውያን ኣብ ልዕሊ ኣጋይሽ ብዝገብርዎ ምዉቕ ኣቀባብላን ልግስን ይፍለጡ። ብኽፉት ቅልጽም ክትቅበልን መስተ ክቐርበልካን ትጽቢት ይግበር። 2. ልዑል ዋጋ ኣብ ዝምድናታት፡- ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንግዲ ኣብ ምክያድ ድልዱል ውልቃዊ ምትእስሳር ምህናጽ ወሳኒ እዩ። ዕዉት ሽርክነት ኣብ ምምስራት ምትእምማንን ተኣማንነትን ልዑል ተራ ኣለዎ። 3. ኣኽብሮት ሽማግለታት፡- ስዑዳውያን ኣብ ውሽጢ ስድራቤቶም ይኹን ብሓፈሻ ኣብ ሕብረተሰብ ንዓበይቶም ዓቢ ኣኽብሮት ኣለዎም። ኣብ እዋን ኣኼባታት ወይ ማሕበራዊ ርክባት ንኣረጋውያን ውልቀሰባት ኣኽብሮት ምርኣይ ልሙድ እዩ። 4. ልክዕነት፦ ልክዕነት ኣብ ባህሊ ስዑዲ ዓረብ ልዑል ዋጋ ኣለዎ፡ ብፍላይ ካብ ገዛ ወጻኢ ኣብ ዝኾናሉ እዋን ዓቃባዊ ኣከዳድና ዝኽተላ ደቂ ኣንስትዮ። 5. ንግዳዊ ስርዓተ-መሰረት፡- ስዑዳውያን ኣብ ውሽጢ ስራሕ ቦታ ንዘሎ ስልጣን የኽብሩ፡ ብሰንኪ እቲ ብናይ ቀቢላ ልምድታት ዝተጸልወ ስርዓተ-መሰረት ኣቃውሞም። ባህላዊ ምኽልካል፤ 1. ሃይማኖታዊ ተሃዋስነት፦ ስዑዲ ዓረብ ጽኑዕ እስላማዊ ሕግታት ትኽተል፤ ስለዚ ካብ ኣኽብሮት ተበጊስካ ኣብ ተሃዋሲ ሃይማኖታዊ ኣርእስታት ምዝታይ እናተቖጠብካ እስላማዊ ልምድታትን ልምድታትን ምኽባር ወሳኒ እዩ። 2.. ኣብ መንጎ ደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን ኣብ ዘይተዛመዱ ህዝባዊ ቦታታት ኣካላዊ ርክብ ብመሰረት ልምዲ እቲ ከባቢ ከም ዘይግቡእ ክውሰድ ይኽእል። 3.. ኣብ ስዑዲ ዓረብ ብሰንኪ እስላማዊ ሕግታታ ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድ ብጥብቂ ክልኩል ስለዝኾነ ምስ ስዑዲ ዓረብ ኣብ እትራኸበሉ እዋን ኣልኮላዊ መስተ ካብ ምቕራብ ወይ ካብ ምውሳድ ተቖጠብ። 4.. ኣብ እዋን ንግዳዊ ኣኼባታት ምድንጓይ ከም ዘይምኽባር ክውሰድ ስለዝኽእል ሰዓቱ ምሕላው ኣገዳሲ እዩ፤ ኣብ ሰዓቱ ወይ ውን ንገለ ደቓይቕ ኣቐዲምካ ክትበጽሕ ዝከኣለካ ፈትን። ነዞም ባህርያት ዓማዊል ምርዳእን ንባህላዊ ክልኩላት ምግንዛብን ምስ ዓማዊል ወይ መሻርኽቲ ካብ ስዑዲ ዓረብ ኣብ እትዋሳእሉ እዋን ዝሓሸ ርክብ፣ ስሉጥ ርክባትን ዝያዳ ዓወትን ከኽእል እዩ።

ስዑዲ ዓረብ ዋሕዚ ኣቑሑትን ናብታ ሃገር ዝኣትዉን ዝወጽእን ሰባት ንምቁጽጻር ጽኑዕ ስርዓተ ምሕደራ ጉምሩክ ተዳልዩ ኣሎ። ተጓዓዝቲ ቅድሚ ናብ ስዑዲ ዓረብ ምብጽሖም ዝተወሰኑ መምርሕታትን ኣገባባትን ክፈልጡ ይግባእ። ቀንዲ ዕላማ ልምዲ ስዑዲ ዓረብ፡ ሃገራዊ ድሕነት ንምርግጋጽን ጥዕና ህዝቢ ንምሕላውን እዩ። ሕግን ስርዓትን ንምሕላው፡ ኩሎም ውልቀሰባት ኣብ ዝመጹሉ ወይ ክብገሱ ከለዉ፡ ኣብ መዓርፎ ነፈርቲ፡ ወደባት ባሕርን መሬታዊ ዶባትን ብናይ ጉምሩክ መፈተሺ ነቑጣታት ክሓልፉ ኣለዎም። ካብቲ ዝኣተወሉ ዕለት ጀሚሩ እንተወሓደ ናይ ሽዱሽተ ወርሒ ዕድመ ዘለዎ ፓስፖርት ሓዊሱ ሕጋዊ ናይ ጉዕዞ ሰነዳት ምህላው ኣገዳሲ እዩ። ናብ ስዑዲ ዓረብ ዝበጽሑ ገያሾ፡ ዝኾነ ይኹን ዝተገደበ ወይ ዝተኸልከለ ንብረት ሒዞም ክእውጁ ይግደዱ። እዚ ድማ ብረት፣ ኣልኮላዊ መስተ፣ ሓሽሽ፣ ናርኮቲክስ፣ ንእስልምና ዝጎድእ ሃይማኖታዊ ንብረት፣ ፍርያት ስጋ ሓሰማ፣ ስእለ ጽዩፍ ንብረት፣ እስላማዊ ዘይኮኑ ሃይማኖታዊ መጻሕፍቲ ወይ ቅርስታት፣ ፍቓድ ዘይብሎም መድሃኒታት ወይ ሕክምናዊ መሳርሒታት የጠቓልል። ገደብ ኣእትዎት ንዝተፈላለዩ ኣቑሑት ከም ኤሌክትሮኒካዊ መሳርሒታት እውን ኣቐዲሙ ካብ ዝምልከቶም ኣካላት ፍቓድ ዝሓትት ይምልከት። በጻሕቲ ቅድሚ ዝኾነ ከምዚ ዝኣመሰለ ንብረት ናብታ ሃገር ንምምጻእ ምፍታኖም ብዛዕባ እዚ ገደባት ክሓቱ ይግባእ። ሰበስልጣን ጉምሩክ ንዝኣትዉን ዝወጹን ተጓዓዝቲ ብዘይ መደብ ምፍታሽ ሻንጣታት ከካይዱ ይኽእሉ። ሻንጣ ዝኾነ ዘይሕጋዊ ንጥረ ነገራት ወይ ኮንትሮባንድ ኣቑሑት እንተሃልዩ ናይ ምፍታሽ መሰል ኣለዎም። ኣብ እዋን እዚ ምፍታሽ ምስ ሰበስልጣን ምትሕብባር ግዴታ እዩ። በጻሕቲ ስዑዲ ዓረብ ክኣትዉን ክወጹን ከለዉ ካብ መጠን ንላዕሊ ገንዘብ ከይሕዙ እውን ይምከሩ፣ ምኽንያቱ ንጸረ ዘይሕጋዊ ምስግጋር ገንዘብ ዝምልከት ደንብታት ንምኽባር ክኽተልዎ ዘለዎም ገደብ ኣእትዎ/ሰደድ ባጤራ ዝምልከት ፍሉይ ደንቢ ስለዘሎ። ብተወሳኺ በጻሕቲ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ዘለዉሉ እዋን ናይቲ ከባቢ ልምድታትን ባህላዊ ስርዓታትን ከኽብሩ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ቅድሚ ህዝቢ ምርኢታት ፍቕሪ ክውገድ ኣለዎ፤ ልክዕ ዝኾነ ኣከዳድና (ብፍላይ ንደቂ ኣንስትዮ) ክኽበር ኣለዎ፤ ኣብ ህዝባዊ ቦታታት ኣልኮላዊ መስተ ምውሳድ ብጥብቂ ክልኩል እዩ፤ ኩሉ ግዜ ቅድሚ ስእሊ ምውሳድካ ፍቓድ ምሕታት፤ ኣብ ሞንጎ ለበዳ ኮቪድ-19 ብናይ ከባቢ ሰበስልጣን ዝተመደቡ ኩሎም ፕሮቶኮላት ድሕንነት ጥዕና ምኽታል። ንምጥቕላል: ብጉምሩክ ስዑዲ ዓረብ ክጓዓዙ ከለዉ ተጓዓዝቲ ቅኑዕ ናይ ጉዕዞ ሰነዳት ሒዞም ክምልኡ ወሳኒ ኣገዳሲ እዩ ኩሉ ኣድላዪ መግለጺታት ብትኽክል ብምትሕብባር ክኽተል -ምስ መርመራታት - ከምኡ’ውን ናይቲ ከባቢ ሕግታት፡ ልምድታትን ባህላዊ ስርዓታትን ክኽተሉ ምእንቲ ስሉጥ ምእታውን ምውጻእን ካብ እታ ሃገር።

ስዑዲ ዓረብ ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብቐረጽ ጉምሩክ ዝፍለጥ ፖሊሲ ግብሪ ኣለዋ። እታ ሃገር ካብ ወፃኢ ሃገር ናብ ሃገር ኣብ ዝኣትዉ ዝተፈላለዩ ኣቑሑት ታሪፍ ትገብር። መንግስቲ ስዑዲ ዓረብ ካብቲ ዝተኣወጀ ዋጋ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት ከም ቀረጽ ጉምሩክ ዝሓትት ኮይኑ፡ መጠን ፍርያት ከከም ዓይነት ፍርያት ይፈላለ። ስዑዲ ዓረብ ኣካል ናይቲ ሓባራዊ ግዳማዊ ታሪፍ ዘተግበራ ሽዱሽተ ኣባላት ሃገራት ዝሓቖፈ ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ ዓረብ ምዃና ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። እዚ ማለት ስዑዲ ዓረብ እትትግብሮ ቀረጽ ኣእትዎት ብሓፈሻ ምስቲ ካልኦት ሃገራት GCC ዘቐመጥኦ ቀረጽ ዝሰማማዕ እዩ። ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝኽፈል ቀረጽ ጉምሩክ ካብ 0% ክሳብ 50% ክኸውን ዝኽእል ኮይኑ፡ ብሃርሞናይዝድ ሲስተም (HS) ኮድ ዝፍለጥ ኣህጉራዊ ምደባ ኮዳት ዝተመርኮሰ እዩ። እዞም ኮዳት ንፍርያት ኣብ ዝተፈላለየ ጉጅለታት ይምድብዎም፣ ነፍሲ ወከፎም ድማ ናይ ገዛእ ርእሶም ፍሉይ ደረጃ ይምደቡ። ንኣብነት፡ ከም መድሃኒት፡ ኣቑሑት መግቢ፡ ከምኡ’ውን ገለ ፍርያት ሕርሻ ዝኣመሰሉ ኣገደስቲ ኣቑሑት፡ ንተጠቀምቲ ተረባሕነቶምን ብተመጣጣኒ ዋጋኦምን ንምዕባይ ዝተሓተ ወይ ዋላ ሓንቲ ታሪፍ የጥቅዑ። ከም መካይን፡ ኤሌክትሮኒክስን ላዕለዎት ፋሽን ኣክሰሰሪታትን ዝኣመሰሉ ምቾት ዘለዎም ኣቑሑት መብዛሕትኡ ግዜ ብሰንኪ ኣገደስቲ ዘይኮኑ ባህርያቶም ዝለዓለ ቀረጽ ኣእትዮም ይስሕቡ። ገለ ተሃዋሲ ጽላታት ብዘይካ ቀረጽ ጉምሩክ ጥራይ ተወሳኺ ግብሪ ወይ ክፍሊት እውን ክግበር ከምዝኽእል ምጥቃስ ኣገዳሲ እዩ። ብተወሳኺ ስዑዲ ዓረብ፡ ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ካብ ዘይፍትሓዊ ውድድር ወይ ሃንደበታዊ ምውሳኽ ኣእትዎት ንምክልኻል ኣድላዪ ኣብ ዝኾነሉ እዋን ከም ጸረ-ምጉሓፍ ወይ ስጉምትታት ምክልኻል ዝኣመሰሉ ግዝያዊ ንግዳዊ ዕንቅፋታት ከተተግብር ትኽእል እያ። ብሓፈሻ ፖሊሲ ቀረጽ ጉምሩክ ስዑዲ ዓረብ ንመንግስቲ እቶት ምፍራይ፡ ኣድላዪ ኣብ ዝኾነሉ እዋን ንውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ኣንጻር ናይ ወጻኢ ውድድር ምክልኻል፡ ከምኡ’ውን ምስ ሃገራዊ ቀዳምነታትን ዕላማታትን ዝሰማማዕ ምቁጽጻር ኣእትዎት ሓዊሱ ንብዙሕ ዕላማታት የገልግል።

ስዑዲ ዓረብ ንሰደድ እቶት ብዓብላሊ መልክዑ ኣብ ዕቑር ነዳዲ እትምርኮስ ሃገር እያ። ይኹን እምበር መንግስቲ ቁጠባኡ ብንጥፈት ብምብዛሕን ካብ ነዳዲ ወጻኢ ዝግበር ሰደድ እውን ከስፋሕፍሕን ጸኒሑ እዩ። ብመንጽር ምስ ሰደድ ኣቑሑት ዝተኣሳሰር ፖሊሲታት ግብሪ፡ ስዑዲ ዓረብ ዝተወሰኑ መምርሒታት ትኽተል። እታ ሃገር ኣብ መብዛሕትኦም ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝፈርዩ ኣቑሑት ዝኾነ ፍሉይ ግብሪ ሰደድ ኣይትገብርን እያ። እዚ ማለት ትካላት ንግዲ ብዘይ ተወሳኺ ግብሪ ወይ ብመንግስቲ ዝተተግበረ ክፍሊት ብናጻ ፍርያተን ናብ ወጻኢ ክለኣኽ ይኽእላ። እዚ ፖሊሲ እዚ ትካላት ንግዲ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ንኽዋፈሩ ዘተባብዕን ሓፈሻዊ ተወዳዳርነት ፍርያት ስዑዲ ዓረብ ኣብ ዓለማዊ ዕዳጋታት ዘዕብን እዩ። ይኹን እምበር፡ ካብዚ ሓፈሻዊ ሕጊ እዚ ገለ ፍሉያት ነገራት ኣለዉ። ዝተወሰኑ ማዕድናት ከም ወርቅን ብሩርን 5% ናይ ሰደድ ቀረጽ ይኽፈሎም። ብተወሳኺ ሰደድ ስክራፕ ሜታል እውን 5% ቀረጽ ይስሕብ። ስዑዲ ዓረብ ንሰደድ ዝኸውን ፍሉይ ኣቑሑት ካልእ ደንብታትን ገደባትን ክህልዋ ከም ዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። እዞም ደንብታት ብቐንዱ ኣብ ምርግጋጽ ምትእስሳር ኣህጉራዊ ደረጃታትን ምሕላው ሃገራዊ ረብሓታትን ዘተኮሩ እዮም። ካብዚ ሓሊፉ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ዝተፈላለዩ ኣህጉራዊ ስምምዓት ንግዲ ከም ውድብ ንግዲ ዓለም (WTO)ን ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ ዓረብን (GCC) ትሳተፍ ኣላ። እዞም ስምምዓት ኣብ ምቕራጽ ቀረጽ ጉምሩክ እታ ሃገር፡ ደንቢ ኣእትዎ/ሰደድ፡ ታሪፍ፡ ኮታ፡ ስጉምትታት ሓለዋ መሰል ኣእምሮኣዊ ንብረት ወዘተ ልዑል ተራ ኣለዎም፡ እዚ ድማ ምስ ሰደድ ዝተኣሳሰር ፖሊሲታት ግብሪ ብተዘዋዋሪ መንገዲ ይጸልዎ። ብሓፈሻ ስዑዲ ዓረብ ብሓፈሻ ካብ ዝተወሰኑ ፍሉያት ከም ወርቂ፣ ብሩር ወይ ስክራፕ ሜታል ኣቑሑት 5% ቀረጽ ዝግበኦም ኣቑሑት ወጻኢ ኣብ ልዕሊ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ኣቑሑት ርኡይ ግብሪ ዘይትገብር እኳ እንተኾነት፤ ቁጠባዊ ዕብየት ንምንቕቓሕን ኪኖ ሰደድ ነዳዲ ምንጪ ኣታዊታቱ ንምብዛሕን ዝያዳ ኣብ ምቹው ፖሊሲታት ግብሪ ንግዲ ኣብ ምምችቻው ዘተኮረ እዩ።

ስዑዲ ዓረብ ብሃብታም ዕቑር ነዳድን ፍርያት ነዳድን እትፍለጥ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ሃገር እያ። ስዑዲ ዓረብ ከም ቀንዲ ተዋሳኢት ዓለማዊ ዕዳጋ ጸዓት መጠን፡ ሰፊሕ ዝርዝር ኣቑሑትን ኣገልግሎታትን ናብ ካልኦት ሃገራት’ውን ትሰድድ። ፅሬትን ሓቅነትን እዞም ሰደድ ንምርግጋፅ መንግስቲ ዝተፈላለዩ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ተግባራዊ ገይሩ እዩ። ኣብ ስዑዲ ዓረብ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ሓላፍነት ዝስከም ቀንዲ በዓል መዚ፡ ትካል ደረጃታት፣ ሜትሮሎጂን ጽሬትን ስዑዲ (SASO) እዩ። ሳሶ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ደረጃታትን ስጉምትታት ቁፅፅር ፅሬትን ንምቁጽጻር ዝተመስረተ እዩ። ኣብ መንጎ ሰደድቲ ፍትሓዊ ውድድር እናዓበየ ረብሓ ተጠቀምቲ ንምሕላው ዝዓለመ እዩ። ትካላት ንግዲ ካብ ስዑዲ ዓረብ ኣቑሑት ንሰደድ ንምግባር ብሳሶ ዝወሃብ ምስክር ወረቐት ምትእስሳር (CoC) ወይ ምስክር ወረቐት ምዝገባ ፍርያት (PRC) ዝኣመሰሉ ምስክር ወረቐት ክረኽቡ ኣለዎም። እዞም ምስክር ወረቐት እዚኦም እቶም ፍርያት ፍሉይ ቴክኒካዊ ጠለባት ከምዘማልኡ ወይ ድማ ብሳሶ ዝተቐመጡ ተግባራዊ ደረጃታት ከምዘማልኡ የረጋግጹ። እቲ መስርሕ መብዛሕትኡ ግዜ ከም ስፔሲፊኬሽን ፍርያት፣ ፀብፃብ ፈተና፣ ወይ ንግዳዊ ስምምዓት ዝኣመሰሉ ኣገደስቲ ሰነዳት ምስ መመልከቲ ቅጥዒ ናብ ሳሶ ምቕራብ ዘጠቓልል እዩ። እቲ ትካል ካብ ወፃኢ ዝኣትዉ/ሰደድ ዝኣትዉ ፍርያት ንመምርሒታት ድሕንነትን ደረጃታት ፅሬትን ከምዝኽተሉ ንምርግጋፅ ምርመራ ወይ ፈተነታት የካይድ። ካብዚ ብተወሳኺ ዝተወሰኑ ዓውድታት ብዘይካ እቲ ሓፈሻዊ ምስክር ወረቐት ሳሶ ተወሳኺ ፍሉይ ምስክር ወረቐት ከድልዮም ይኽእል እዩ። ንኣብነት ፍርያት ሕርሻ ካብ ከም ሚኒስትሪ ሕርሻ ወይ ኣብ ውሽጢ ስዑዲ ዓረብ ዝርከቡ ዝምልከቶም ኩባንያታት ልምዓት ሕርሻ ዝኣመሰሉ ሰበስልጣን ምስክር ወረቐት ከድልዮም ይኽእል እዩ። ሰርቲፊኬት ሰደድ ኣብ ምርግጋፅ ምኽባር ጥራሕ ዘይኮነስ ኣብ ምዕባይ ዕድላት ተበፃሕነት ዕዳጋ ንሰደድቲ ስዑዲ ዓረብ ናብ ወፃኢ ወሳኒ ተራ ኣለዎ። እዞም ምስክር ወረቐታት ንናይ ወጻኢ ዓደግቲ ብዛዕባ ጽሬት ፍርያትን ምስ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ምትእስሳርን መረጋገጺ ይህቡ። ኣብ መደምደምታ ካብ ከም በዓል ሳሶ ዝኣመሰላ ትካላት ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ምርካብ ካብ ስዑዲ ዓረብ ኣቑሑት ብኣድማዒ መንገዲ ንሰደድ ኣገዳሲ እዩ። ነዞም ረቛሒታት ምኽባር፡ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ፍርያት፡ ብዓለምለኻውያን ዕዳጋታት ዝጠልቦ ልዑል ጽሬት ዘለዎ ደረጃታት እናሓለወ፡ ንመምርሒታት ድሕነት ከምዘማልኡ የረጋግጽ

ስዑዲ ዓረብ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ንንግድን ኢንዱስትሪታትን ድልዱል ትሕተ ቅርጺ ሎጂስቲክስ እተቕርብ ሃገር እያ። ስዑዲ ዓረብ ብስትራተጂካዊ ኣቀማምጣኣ፡ ጽቡቕ ዝማዕበለ ወደባት፡ መዓርፎ ነፈርቲን መርበብ ጽርግያታትን፡ ኣብቲ ዞባ ከም ኣገዳሲት ማእከል ንግድን መጓዓዝያን ኮይና ተገልግል። ኣብ ወደባት ባሕሪ ክዝረብ እንከሎ፡ ስዑዲ ዓረብ ከም ወደብ ንጉስ ዓብዱልዓዚዝ ኣብ ደማም፡ ወደብ ኢንዱስትሪ ንጉስ ፋህድ ኣብ ጁበይል ዝኣመሰሉ ዓበይቲ ወደባት ኣለዋ። እዘን ወደባት እዚኣተን ብኮንቴነር ዝስራሕ ጽዕነት ጥራይ ዘይኮናስ ብጅምላ ንዝግበር ጽዕነት እውን ስለዘሕዛ፡ ንዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ምቹኣት ምርጫታት ይገብራ። ብተወሳኺ ከም በዓል እስላማዊ ወደብ ጅዳ ዝኣመሰላ ወደባት ናብ ቀይሕ ባሕሪ ቀጥታዊ ርክብ ስለዘለዋ ምስ ኤውሮጳን ኣፍሪቃን ንግዳዊ ርክብ የመቻችኣ። መጓዓዝያ ኣየር ኣብ ስዑዲ ዓረብ ማዕረ ማዕሪኡ ሓያል እዩ። ኣብ ጅዳ ዝርከብ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ንጉስ ዓብዱልዓዚዝ ሓደ ካብቶም ጽዑቓት መዓርፎ ነፈርቲ ናይቲ ዞባ እዩ። ንኣተሓሕዛ ኣቑሑት ውፉያት ቦታታት ዘለዎ ሰፊሕ ኣገልግሎት ጽዕነት ይህብ። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ሪያድ ዝርከብ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ንጉስ ካሊድ እውን ብዓለምለኻዊ ኣገልግሎት ጽዕነት ኣየር ስዑዲ ዓረብ ምስ ካልኦት ክፋላት ዓለም ብምትእስሳር ወሳኒ ተራ ይጻወት። መርበብ ጽርግያታት ስዑዲ ዓረብ፡ ኣብ መላእ እታ ሃገር ንዓበይቲ ከተማታትን ኢንዱስትርያዊ ከባቢታትን ዘራኽብ ጽቡቕ ጽገና ዘለዎም ጽርግያታት ዝሓቖፈ እዩ። እዚ ድማ ኣብ ውሽጢ ስዑዲ ዓረብ ወይ ናብ ጎረባብቲ ሃገራት ከም ባሕሬን፣ ኩዌት፣ ዖማን፣ ቀጠር ወይ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ ብቑዕ መጓዓዝያ ብቑዕ ምጉዕዓዝ የኽእል። መስርሕ ምጽራይ ጉምሩክ ንምምችቻውን ኣብ መንጎ ሃገራት ኣብ ውሽጢ ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ (GCC) ስሉጥ ምንቅስቓስ ኣቑሑት ንምርግጋጽን፡ ጉምሩክ ስዑዲ ዓረብ ከም ፋሳህ ዝኣመሰሉ ምዕቡላት ኤሌክትሮኒካዊ ስርዓታት ኣተግቢሩ። እዚ ስርዓት እዚ ምስ ዝምልከቶም ደንብታት ምኽባር እናረጋገፀ ንኣገባባት ስነዳ ዘመሓይሽ እዩ። ዝተፈላለዩ ኩባንያታት ሎጂስቲክስ ኣብ ውሽጢ ስዑዲ ዓረብ ይንቀሳቐሱ ኮይኖም፡ ናይ ኩሉ ዓይነት ኣገልግሎት መጓዓዝያ (ጽርግያ/ባሕሪ/ኣየር)፡ ብዘመናዊ ቴክኖሎጂ ዝተዓጠቑ መኽዘናት ከም ንመግቢ ወይ መድሃኒት ዝኣመሰሉ ዝበላሸዉ ኣቑሑት ዝምችኡ ሙቐት ዝቆጻጸሩ መኽዘናት ዝኣመሰሉ ኩለመዳያዊ መፍትሒታት ይህቡ። ብሓጺሩ፡ስዑዲ ዓረብ ብጽቡቕ ዝተኣሳሰሩ ወደባት ባሕሪ፡ መዓርፎ ነፈርቲ፡ን መርበብ ጽርግያታታን ኣቢላ ድልዱል ትሕተ ቅርጺ ሎጂስቲክስ ትህብ።እዚ ድማ ኣብ ውሽጢ ሃገርን ዓለምን ስሉጥ ምንቅስቓስ ኣቑሑት የመቻችእ።መስርሓት ምጽራይ ጉምሩክ እውን ምስ ኣተገባብራ ኤሌክትሮኒካዊ ስርዓታት ይቀላጠፍ፡ ኣብ ውሽጢ ዘሎ ንግዲ የቃልል ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ ዓረብ። ስሉጥ ናይ ሎጂስቲክስ መፍትሒ ዝደልዩ ወነንቲ ትካላትን ኢንዱስትሪታትን ኣብ ስዑዲ ዓረብ ኩለመዳያዊ ኣገልግሎት ዝህባ ሰፊሕ ዝርዝር ዝና ዘለወን ናይ ሎጂስቲክስ ኩባንያታት ክረኽቡ ይኽእሉ።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ስዑዲ ዓረብ ብመንጽር ኣህጉራዊ ንግዲ ኣገዳሲት ሃገር ኮይና፡ ንዓለምለኻዊ ዓደግቲ ንምምዕባል ሓያሎ ወሳኒ መስመራት ከምኡ’ውን ዝተፈላለዩ ኣገደስቲ ምርኢታት ኣለዋ። ቀዳማይ፡ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ካብ ዘለዉ ዓበይቲ ኣህጉራዊ መስመራት ዕድጊ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ስምምዓት ናጻ ንግዲ ብምስታፋ እዩ። እታ ሃገር ኣባል ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ ዓረብ (GCC) ኮይና ምስ ካልኦት ሃገራት GCC ከም ባሕሬን፣ ኩዌት፣ ዖማን፣ ቀጠርን ሕቡራት ኢማራት ዓረብን ንግዳዊ ርክብ ክትምስርት የኽእላ። እዚ ድማ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ብውሁድ ሕብረት ጉምሩክ ኣቢሎም ናብ ዕዳጋ ስዑዲ ዓረብ ጥራይ ዘይኮነስ ካልኦት ዞባዊ ዕዳጋታት እውን ንኽኣትዉ መንገዲ ዝፈጥር እዩ። ካልኣይ ስዑዲ ዓረብ ከም ንጉስ ዓብደላ ኢኮኖሚክ ሲቲን ጃዛን ኢኮኖሚክ ሲቲን ዝኣመሰላ ቁጠባዊ ከተማታት መስሪታ ኣላ። እዘን ቁጠባዊ ከተማታት ናይ ወጻኢ ኣውፈርቲ ንምስሓብን ኣህጉራዊ ንግዲ ንምምችቻውን ዝተማዕበለ እየን። ኣብዞም መዳያት ወፍሪ ክገብራ ድልዋት ንዝኾና ኩባንያታት ምትብባዕ ይህባ እዚ ድማ ናብ ዕዳጋታት ውሽጢ ዓድን ዞባውን ምብጻሕ ዘጠቓልል እዩ። ሳልሳይ ስዑዲ ዓረብ ዝተፈላለዩ ፍሉያት ኢንዱስትርያዊ ዞባታት ከም ጁባይል ኢንዳስትሪ ሲቲን ያንቡ ኢንዳስትሪ ሲቲን ኣለዋ። እዞም ዞባታት ኣብ ፍሉያት ኢንዱስትሪታት ከም ፔትሮኬሚካል፣ ምጽራይ ነዳዲን ማኑፋክቸሪንግን ዘተኮሩ እዮም። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ነዞም ኢንዱስትርያዊ ዞባታት ብምድህሳስ ንናይ ዕድጊ ድሌታቶም ክኾኑ ዝኽእሉ ኣቕረብቲ ወይ መሻርኽቲ ክረኽቡ ይኽእሉ። ብዘይካ እዞም ናይ ዕድጊ መስመራት ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝካየዱ ንዓለምለኻዊ ዓደግቲ ዕድላት ዝህቡ ብዙሓት ኣገደስቲ ምርኢታት ኣለዉ፤ 1) ኤግዚቢሽን ሕርሻ ስዑዲ፡- እዚ ኤግዚቢሽን ምስ ሕርሻ ዝተኣሳሰሩ ፍርያት ማለት ማሽነሪ/መሳርሒታት፡ ፍታሕ ሕርሻ ጥሪት፡ ሕርሻዊ ኬሚካላት/መዳበርያታት/ጸረ-ባልዕ ካልኦትን ዘተኮረ እዩ። ኣብ ውሽጢ ጽላት ሕርሻ ዕድላት ንግዲ ዝደልዩ ናይ ውሽጢ ዓዲ ምርኢት ዘቕርቡን ዓለምለኻውያን ተሳተፍትን ይስሕብ። 2) Big 5 Saudi: እዚ ናይ ህንጻ ምርኢት ሰፊሕ ፍርያት ህንጻ ሓዊሱ ንብረት ህንጻ፣ ማሽነሪታት/መሳርሒታት/መሳርሒታት ምስ ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ስነ ህንጻዊ ዲዛይናት/ምህዞታት ዘርኢ እዩ። ኣብ ውሽጢ ኢንዱስትሪ ህንጻ ስዑዲ ዓረብ ህላወኦም ንምስፋሕ ወይ ውዕላት ንምውሓስ ንዝደልዩ ዓለማዊ ምስ ህንጻ ዝተኣሳሰሩ ኣካላት ከም መድረኽ ኮይኑ የገልግል። 3) ምርኢት ጥዕና ዓረብ፡- ኣብ ማእከላይ ምብራቕ ካብ ዝካየዱ ዓበይቲ ምርኢታት ክንክን ጥዕና ሓደ ብምዃኑ፡ ፍርያት ክንክን ጥዕና፡ መሳርሒታት ሕክምና፡ መድሃኒት፡ ከምኡ’ውን ምህዞታት ዘርኢ እዩ። ኣብ ውሽጢ ጽላት ክንክን ጥዕና ስዑዲ ዓረብ ንግዳዊ ምትሕብባር ወይ ዕድላት ሽርክነት ዝደልዩ ዝተፈላለዩ ዓለምለኻውያን ተሳተፍቲ ይስሕብ። 4) ዓለምለኻዊ ምርኢት ሞተር ስዑዲ (SIMS)፦ እዚ ምርኢት ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ፍሉጣት ኣፍረይትን ኣቕረብትን መካይን ዘራኽብ እዩ። ንዓለምለኻዊ ትካላት መካይን፡ ኣብ ውሽጢ ዕዳጋ መካይን ስዑዲ ዓረብ፡ እዋናዊ ሞዴላቶም/ምህዞታቶም ንምቕራብን ሽርክነት ወይ መርበባት ምክፍፋል ንምምስራትን ዝዓለመ መድረኽ ኮይኑ የገልግል። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝካየዱ ኣገደስቲ ዓለምለኻዊ ናይ ዕድጊ ቻነላትን ምርኢታትን እዮም። እታ ሃገር ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣኣ፣ ትልምታት ቁጠባዊ ምዕባለን ተሳትፎ ኣብ ስምምዓት ናጻ ንግዲን ኣብ ውሽጢ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዕድላት ንግዲ ንዝደልዩ ዓለማዊ ዓደግቲ ሰሓቢት ማእከል ይገብራ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ኣብ ስዑዲ ዓረብ ብብዝሒ ዝጥቀሙሉ ሞተር ምድላይ፤ 1. ጉግል (www.google.com.sa)፡ ጉግል ኣብ ዓለምና ዝበዝሐ ተፈታዊ ሞተር ምድላይ ብምዃኑ፡ ኣብ ስዑዲ ዓረብ እውን ዓብላሊ ቦታ ኣለዎ። ኣብ መርበብ ሓበሬታን ምስልን ምድላይ ሓዊሱ ሰፊሕ ኣገልግሎታት ምስ ካርታታትን ናይ ትርጉም ባህርያትን ይህብ። 2. Bing (www.bing.com)፦ ብማይክሮሶፍት ዝተዳለወ Bing ካልእ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ብሰፊሑ ዝጥቀመሉ ሞተር ምድላይ እዩ። ንጉግል ተመሳሳሊ ባህርያት ዘቕርብ ኮይኑ፡ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ከም ኣማራጺ ኣማራጺ ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ። 3. ያሁ (www.yahoo.com)፦ ያሁ ከምቲ ሓደ እዋን ብዓለም ደረጃ ዝነበሮ ተፈታዊ ክኸውን ዘይክእል እኳ እንተኾነ፡ ብሰንኪ ዝተማዕበለ ኣገልግሎት ኢመይልን ፖርታል ዜናን ግን ንገለ ተጠቀምቲ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ተመራጺ ምርጫ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። 4. ያንዴክስ (www.yandex.com.sa)፦ ዋላ’ኳ ካብ ጉግል ወይ ቢንግ ዝወሓደ ተፈታዊ እንተኾነ፡ ያንዴክስ ኣብ ሩስያ ዝመደበሩ ሞተር ምድላይ ኮይኑ፡ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንዝርከቡ ተጠቀምቲ ብቋንቋ ዓረብኛ ዝድግፍ ውሽጣዊ ኣገልግሎት ዝህብ እዩ። 5. DuckDuckGo (duckduckgo.com.sa)፦ ኣብ ብሕትውናን ድሕነትን ብምትኳር ዝፍለጥ DuckDuckGo ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝነብሩ ሓዊሱ ኣብቶም ንሓለዋ ውልቃዊ መረዳእታ ቀዳምነት ዝህቡ ተጠቀምቲ ኢንተርነት ተፈታውነት እናረኸበ ይርከብ። 6. AOL Search (search.aol.com)፡ ዋላ’ኳ ምስ ናይ ቀደም ግዜ ክነጻጸር እንከሎ ድሕሪ ሕጂ ከምቲ ዝድለ ጐሊሑ እንተዘይተራእየ፡ AOL Search ግን ኣብ ውሽጢ ዝተወሰኑ ዲሞግራፊ ናይቶም ብታሪኽ ክጥቀሙሉ ዝጸንሑ ተጠቀምቲ ኢንተርነት ኣብ ስዑዲ ዓረብ ገለ ኣጠቓቕማ ኣለዎ። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ስዑዲ ዓረብ ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ ምዃኖም ምጥቃስ ኣገዳሲ እዩ፤ ካልኦት ዞባዊ ወይ ፍሉያት ኣማራጺታት እውን ከከም ፍሉይ ምርጫታት ወይ ድሌታት ተጠቀምቲ ክህልዉ ይኽእሉ እዮም።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ቀንዲ ናይ ብጫ ገጻት ማህደር ስዑዲ ዓረብ፤ 1. ብጫ ገጻት ሰሃራ - sa.saharayp.com.sa 2. ኣትኒንፎ ብጫ ገጻት - www.atninfo.com/Yellowpages 3. ብጫ ገጻት ስዑዲ - www.yellowpages-sa.com 4. ዳሌሊ ስዑዲ ዓረብ - daleeli.com/en/saudi-arabia-yellow-pages 5. ማሕበረሰብ ንግዲ ዓረብ (ABC) ማውጫ ስዑዲ ዓረብ - www.arabianbusinesscommunity.com/directory/saudi-arabia/ 6. ድሪምሲስተክ ኬኤስኤ ቢዝነስ ማውጫ - www.dreamsystech.co.uk/ksadirectors/ እዞም ብጫ ገጻት ዘለዎም ማህደርታት ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ስዑዲ ዓረብ ዝርከቡ ትካላት ንግዲ፣ ኣገልግሎታትን ትካላትን ሰፊሕ ዝርዝር ይህቡ። ካብ ቤት መግቢ ክሳብ ሆቴላት፡ ሕክምናዊ ክሊኒካት ክሳብ ትካላት ትምህርቲ፡ እዞም መርበባት ሓበሬታ ተጠቀምቲ ኣብታ ሃገር ንዝርከቡ ውሽጣዊ ትካላት ንግዲ ርክብ ሓበሬታ፡ ኣድራሻታትን ካልእ ዝርዝራትን ንምርካብ ከም ኣገዳሲ ጸጋ ኮይኖም የገልግሉ። ኣብ መንጎ እዞም ማህደርታት ምህላው ፍሉያት ዝርዝርን ትኽክለኛነትን ከከምቲ ብንግዲ ትካላት ባዕሎም ወይ ብኦፕሬተራት ማህደር ዝገብርዎ ምዕባለን ለውጥን ክፈላለ ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ቅድሚ ዝኾነ ውሳነታት ኣብ ዝርዝር ማህደር መሰረት ብምግባር ኩሉ ግዜ ብብዙሓት ምንጭታት ዝቐርብ ሓበሬታ ምርግጋጽ ከም ዝምከር ኣስተውዕሉ።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ስዑዲ ዓረብ ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ቁጠባታት ማእከላይ ምብራቕ ብምዃና ኣብ ዝሓለፉ ሒደት ዓመታት ኣብ ጽላት ኢ-ኮሜርስ ርኡይ ዕብየት ከምዘርኣየት ይፍለጥ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ስዑዲ ዓረብ ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ መላግቦታቶም እነሆ፤ 1. ድኳን መጽሓፍቲ ጃሪር (https://www.jarir.com.sa) - ብሰፊሕ ዝርዝር ኤሌክትሮኒክስ፡ መጽሓፍቲ፡ ናውቲ ቤት ጽሕፈትን ካልእን ዝፍለጥ። 2. ቀትሪ (https://www.noon.com/saudi-en/) - ፋሽን፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ፍርያት ጽባቐ፡ መሳርሒታት ገዛ፡ ከምኡ’ውን ሸቐጣት ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዘቕርብ ፍሉጥ ናይ ኦንላይን ቸርቻሪ። 3. Souq.com (https://www.souq.com/sa-en/) - ኣብ 2017 ብኣማዞን ዝተዓደገት ሕጂ ድማ Amazon.sa ተባሂላ ትፍለጥ። ካብ መሳርሒታትን ኤሌክትሮኒክስን ክሳብ ፋሽንን ምግቢን ዝበጽሕ ሰፊሕ ስብስብ ፍርያት የቕርብ። 4. ናምሺ (https://en-ae.namshi.com/sa/en/) - ካብ ዝተፈላለዩ ናይ ውሽጢ ዓድን ዓለምለኻውን ምልክታት ንደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን ዝኸውን ክዳውንቲ፣ ጫማ፣ ኣክሰሰሪታት ዝሰርሕ እዩ። 5. ተወሳኺ ድኳናት (https://www.extrastores.com) - ህቡብ ሰንሰለት ሃይፐርማርኬት ኮይኑ፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ መሳርሒታት፡ ፍርናሽ፡ መጻወቲታትን ጸወታታትን ዝሸይጥ ናይ ኦንላይን መድረኽ እውን ዘካይድ እዩ። 6. ወርቃዊ ጨና (https://www.goldenscent.com) - ንደቂ ተባዕትዮን ደቂ ኣንስትዮን ዝኸውን ሰፊሕ ምርጫ ሽታታትን መመላኽዕን ዘቕርብ ናይ ኢንተርነት ድኳን ጽባቐ። 7. ሌትስታንጎ (https://www.letstango.com) - ዝተፈላለዩ ኤሌክትሮኒካዊ መሳርሒታት ከም ስማርትፎን፡ ላፕቶፕ ከምኡ’ውን ካልኦት ሃለኽቲ ኣቑሑት ሓዊሱ ፋሽን ኣቑሑት የቕርብ። 8. ጻዕዳ ዓርቢ (ክፋል ናይ ቀትሪ ጉጅለ)- ኣብ እዋን ጸሊም ዓርቢ ዓመታዊ ናይ መሸጣ ፍጻመታት የዳሉ፡ ዓማዊል ካብ ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ ክሳብ ፋሽን ኣቑሑት ኣብ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዓቢ ቅናስ ክረኽቡ ይኽእሉ እዚኦም ካብቶም ብዙሓት ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝሰስኑ ዘለዉ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ውሑዳት ፍሉጣት ኣብነታት እዮም፤ ተወሳኺ ኣማራጺታት ከምቲ ገለ ፍሉጣት ዝጠቐስዎ፡ ኦታይም ሞል ኦንላይን ስቶር( https://othaimmarkets.sa/)፡ ኤክትራ ዲልስ (https://www.extracrazydeals.com)፡ ከምኡ’ውን ቡቲካት (https://www.boutiqaat.com) ይርከብዎም። ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዘሎ መልክዕ ኢ-ኮሜርስ ብቐጻሊ ይምዕብል ከምዘሎን፡ ነቲ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ጠለባት ተጠቀምቲ ንምምላእ ሓደስቲ መድረኻት ብቐጻሊ ይቕልቀሉ ከምዘለዉን ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ኣብ ስዑዲ ዓረብ፡ ሓፈሻዊ ህዝቢ ንርክብ፡ ንመርበብ ሓበሬታን ሓበሬታ ንምክፋልን ዝጥቀመሉ ሓያሎ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ማሕበራዊ መራኸቢታት ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ትዊተር (https://twitter.com) - ትዊተር ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንሓጸርቲ መልእኽትታትን ሓድሽ ዜናታትን ንምክፋል ብሰፊሑ ይጥቀመሉ። 2. ስናፕቻት (https://www.snapchat.com) - ስናፕቻት ኣብ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ሓቀኛ ግዜ ስእልታትን ቪድዮታትን ምስ ኣዕሩኽትኻ ብምክፋል ብሰፊሑ ተፈታዊ እዩ። 3. ኢንስታግራም (https://www.instagram.com) - ኢንስታግራም ኣብ ስዑዲ ዓረብ ስእልታት፡ ቪድዮታትን ዛንታታትን ኣብ ውሽጢ ውልቃዊ መርበባት ንምክፋል ብሰፊሑ ይጥቀመሉ። 4. ፌስቡክ (https://www.facebook.com) - ፌስቡክ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ምስ ኣዕሩኽ ንምትእስሳር፡ ኣብ ጉጅለታት ወይ ማሕበረሰባት ንምጽንባር፡ ከምኡ’ውን ዝተፈላለየ ዓይነት ትሕዝቶ ንምክፋል ዝሕግዝ ሰፊሕ መድረኽ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። 5. ዩቱብ (https://www.youtube.com) - ዩቱብ ኣብ ስዑዳውያን ህቡብ ናይ ቪድዮ ምክፋል መድረኽ ኮይኑ፡ ውልቀሰባት ዝተፈላለዩ ዓይነታት ቪድዮታት ክዕዘቡ ወይ ክሰቕሉ ይኽእሉ። 6. ቴሌግራም (https://telegram.org/) - ቴሌግራም መልእኽቲ ዝልእኽ ኣፕ ካብ መወዳእታ ናብ ጫፍ ዝኸይድ ምስጢራዊ ባህርን ዓበይቲ ናይ ጉጅለ ዕላል ናይ ምፍጣር ዓቕሙን ካብ ባህላዊ መልእኽቲ ኤስኤምኤስ ከም ኣማራጺ ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ። 7. ቲክቶክ (https://www.tiktok.com/) - ቲክቶክ ኣብዚ ቀረባ እዋን ኣብ ሃገርና ተጠቀምቲ ፈጠራኦም ወይ ተውህቦኦም ዘርእዩ ሓጸርቲ መዘናግዒ ቪድዮታት ዘካፍሉሉ መድረኽ ኮይኑ ዘይተኣደነ ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ። 8. ሊንክድይን (https://www.linkedin.com) - ሊንክድይን ብሰብ ሞያ ንዕላማታት መርበብ ሓበሬታ፣ ምስ ስራሕ ዝተኣሳሰር ትሕዝቶ ንምክፋልን ኣብ መላእ ኢንዱስትሪታት ዕድላት ስራሕ ንምድላይን ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። እዞም መድረኻት ኣብ ዝተፈላለየ ዕድመ ዝርከቡ ውልቀሰባት ምትእስሳር ኣብ ምዕባይ ልዑል ተራ ዝጻወቱ ኮይኖም፡ ንንግድን ትካላትን ኣብ ንግስነት ስዑዲ ዓረብ ብኣድማዒ መንገዲ ናብ ተጠቀምቲ ንኽበጽሑ ዕድላት ይህቡ።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ስዑዲ ዓረብ፡ በብዓውደኦም ኣብ ምድንፋዕን ምሕላውን ወሳኒ ተራ ዝጻወታ ሓያሎ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ዝነብረላ ሃገር እያ። ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝርከባ ገለ ፍሉጣት ማሕበራት ኢንዱስትሪ ምስ መርበብ ሓበሬታታተን እነሆ፤ 1. ቤት ምኽሪ ባይቶታት ስዑዲ (CSC) - CSC ንውልቃዊ ጽላት ዝውክል ኮይኑ፡ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንዝርከቡ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ባይቶታት ከም ጽላል ትካል ኮይኑ ይሰርሕ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.saudichambers.org.sa 2. በዓል መዚ ሓፈሻዊ ወፍሪ ስዑዲ ዓረብ (ሳጅያ) - ሳግያ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ማኑፋክቸሪንግ፣ ጸዓት፣ ክንክን ጥዕና፣ ቱሪዝምን ካልእን ወፍሪ ንምስሓብን ንምምችቻውን ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.sagia.gov.sa 3. ፈደረሽን ባይቶታት GCC (FGCCC) - FGCCC ኣብ መንጎ ኣባላት ሃገራት ቤት ምኽሪ ምትሕብባር ወሽመጥ (GCC) ቁጠባዊ ምትሕብባር የስፋሕፍሕ፣ ስዑዲ ዓረብ ሓዊሱ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.fgccc.org.sa 4. ዛሚል ግሩፕ ሆልዲንግ ትካል - ዛሚል ግሩፕ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ምፍራይ ሓፂን፣ ህንፀት መራኽብ፣ ምህንድስና፣ ፔትሮኬሚካል፣ ንቴሌኮሙኒኬሽን ትካላት ዝኸውን ግምብታት ምፍራይ ዝነጥፍ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.zamil.com 5. ሃገራዊ ልምዓት ሕርሻ ኮ. መርበብ ሓበሬታ፡ www.nadec.com.sa/en/ 6. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ጅዳ (CCI Jeddah)- CCI Jddah ንናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ ደገፍ ብምሃብ ኣብ ውሽጢ ከተማ ንግዲ ኣብ ምድንፋዕ ዓብዪ ተራ ይፃወት። መርበብ ሓበሬታ፡ jeddachamber.com/ትግርኛ/ 7. ሓፈሻዊ በዓል መዚ ልምዓት ኣናእሽተይን ማእኸለዎትን ትካላት (ሞንሻዕት) – ሞንሻዕ ንኣናእሽተይን ማእከሎትን ትካላት ኣብ ምድጋፍ መደባት ስልጠና፣ ኣማራጺታት ፋይናንስ፣ ከምኡ’ውን ካልኦት ንኢንተርፕሪነርሺፕ ዘተባብዑ ጸጋታት። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ውሽጢ ዝተፈላለየ ቁጠባ ስዑዲ ዓረብ ካብ ንግዲ ክሳብ ምምችቻው ወፍሪ ክሳብ ልምዓት ሕርሻ ኣብ ዝተፈላለየ ዓውድታት ዝንቀሳቐሳ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ እዮም።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

እርግፀኛ! ገለ ካብቶም ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝርከቡ ህቡባት ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ምስ በብወገኖም URL እነሆ (እዞም URLs ክቕየሩ ከምዝኽእሉ ኣስተውዕሉ)፤ 1. በዓል መዚ ሓፈሻዊ ወፍሪ ስዑዲ ዓረብ (SAGIA) - ኣብ ስዑዲ ዓረብ ወግዓዊ ትካል ምድንፋዕ ወፍሪ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.sagia.gov.sa/ 2. ሚኒስትሪ ንግድን ኢንቨስትመንትን - ንግዲ ናይ ምቁጽጻር፣ ውሽጣዊ ንግዲ ናይ ምድጋፍ፣ ናይ ወጻኢ ኢንቨስትመንት ናይ ምስሓብ ሓላፍነት ዘለዎ። URL፡ https://mci.gov.sa/en 3. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ሪያድ - ኣብ ዞባ ሪያድ ንዝርከቡ ንግዳዊ ረብሓታት ዝውክል እዩ። URL፡ https://www.chamber.org.sa/እንግሊዝኛ/ገጻት/ነባሪ.aspx 4. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ጅዳ - ኣብ ዞባ ጅዳ ንዝርከቡ ንግዳዊ ረብሓታት ዝውክል እዩ። URL፡ http://jcci.org.sa/en/ገጻት/ነባሪ.aspx 5. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ዳማም - ኣብ ክልል ዳማም ንዝርከቡ ንግዳዊ ረብሓታት ዝውክል እዩ። URL፡ http://www.dcci.org.sa/Ti/ገዛ/መመልከቲ 6. ቤት ምኽሪ ባይቶታት ስዑዲ - ኣብ መላእ ሃገር ንዝርከቡ ዝተፈላለዩ ባይቶታት ዝውክል ጽላል ትካል። መርበብ ሓበሬታ፡ https://csc.org.sa/ 7. ሚኒስቴር ቁጠባን ትልምን - ቁጠባዊ ፖሊሲታት ምሕንፃፅ፣ ትልምታት ልምዓት ምትግባር፣ መንግስታዊ ኢንቨስትመንት ናይ ምምሕዳር ሓላፍነት ዝወስድ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://mep.gov.sa/en/ 8. ዜና ዓረብ – ሓንቲ ካብተን ኣብ ስዑዲ ዓረብ ቁጠባዊ ዜና ዝሽፍና ብቋንቋ እንግሊዝ ዝዝርግሓ ፍሉጣት ጋዜጣታት እያ። URL:https://www.arabnews.com/ 9.ሳውዲ ጋዜጣ-ኣብ ውሽጢ ንግስነት መዓልታዊ እትሕተም ብቋንቋ እንግሊዝ እትሕተም ዝጸንሐት ጋዜጣ URL:https:/saudigazette.com ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። 10.ሓፈሻዊ በዓል መዚ ዛካትን ግብሪን (GAZT)-ናይ ዘካት ("ሃብቲ ግብሪ") ምምሕዳር ከምኡ እውን ቫት ሓዊሱ ግብሪ ምእካብ ሓላፍነት ዝወስድ url:https:/ጋዝ.ጎቭ.ሳ/ እዚ ዝርዝር ምሉእ ዘይኮነስ ምስ ስዑዲ ዓረብ ዝዛመዱ ሓያሎ ኣገደስቲ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ዘጠቓልል ምዃኑ ኣስተውዕሉ።

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ስዑዲ ዓረብ ብዛዕባ ንግዳዊ ስታቲስቲክስ እታ ሃገር ሓበሬታ ዝህቡ ሓያሎ ናይ ንግዲ ዳታ መርመራ መርበብ ሓበሬታታት ኣለዋ። ገለ ካብኣቶም ምስ በብወገኖም URL እነሆ፤ 1. በዓል መዚ ልምዓት ሰደድ ስዑዲ (SAUDI EXPORTS)፦ እዚ መርበብ ሓበሬታ ብዛዕባ ሰደድ ስዑዲ ዓረብ ሰፊሕ ሓበሬታ ዝህብ ኮይኑ፡ ብፍርያት ደረጃ ስታቲስቲክስ፡ ትንተና ዕዳጋን ኣገልግሎት ሰደድን ሓዊሱ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.saudiexports.sa/portal/ 2. ሓፈሻዊ በዓል መዚ ስታቲስቲክስ (GaStat)፦ ጋስታት ከም ወግዓዊ ትካል ስታቲስቲክስ ስዑዲ ዓረብ ኮይኑ ዘገልግል ኮይኑ ምስ ቁጠባውን ንግዳውን ዝተኣሳሰር ብዙሕ መረዳእታታት የቕርብ። ሚዛን ንግዲ፣ ምደባ ኣእትዎት/ሰደድ፣ ከምኡ እውን ክልተኣዊ መሻርኽቲ ንግዲ ሓዊሱ ዝተፈላለዩ መርኣይታት ተበፃሕነት ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.stats.gov.sa/en 3. በዓል መዚ ገንዘብ ስዑዲ ዓረብ (ሳማ)፡ ሳማ ኣብ ንግስነት ገንዘባዊ ምርግጋእ ናይ ምሕላውን ዘተኣማምን ቁጠባዊ መረዳእታ ናይ ምቕራብን ሓላፍነት ኣለዎ። መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ስታቲስቲክስ ንግዲ ግዳም ከምኡ’ውን ካልኦት ፋይናንሳዊ መርኣይታት ዝርዝር ጸብጻባት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.sama.gov.sa/en-US/Pages/default.aspx 4. ሃገራዊ ማእከል ሓበሬታ (NIC)፦ NIC ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝርከቡ ዝተፈላለዩ መንግስታዊ ዳታቤዛት ማእከላይ መኽዘን እዩ። ናይ ደገ ንግዲ ኣሃዛት ሓዊሱ ናይ ብዙሓት ዓውድታት ስታቲስቲካዊ መረዳእታ ንምርካብ ዕድል ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.nic.gov.sa/e-services/public/ስታቲስቲካዊ-ጸብጻባት 5. ዓለምለኻዊ ዝተዋደደ ንግዳዊ መፍትሒታት (WITS) ብባንኪ ዓለም፦ WITS ተጠቀምቲ ካብ ስዑዲ ዓረብ ሓዊሱ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝመጽእ ዓለምለኻዊ መረዳእታ ንግዲ ሸቐጣት ክድህስሱ የኽእሎም። ብሕታዊ ሕቶታት ኣብ ፍሉያት መዐቀኒታት ከም ናይ ግዜ ገደብን ምደባ ፍርያትን መሰረት ብምግባር ክፍጠሩ ይኽእሉ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://wits.worldbank.org/CountryProfile/en/ሃገር/SAU/ ገለ መርበባት ሓበሬታ ካብ ሓፈሻዊ ጽማቕ ወይ ሓፈሻዊ ትዕዝብቲ ወጻኢ ዝርዝር ንግዳዊ መረዳእታ ንምርካብ ምዝገባ ወይ ምዝገባ ከድልዮም ከምዝኽእል ኣስተውዕሉ። ካብዞም ምንጭታት ዝተረኽበ ዝኾነ ይኹን ሓበሬታ ንዝምልከቶም ኣካላት ብምውካስ ወይ ኣድላዪ እንተኾይኑ ተወሳኺ መጽናዕቲ ብምክያድ ቅኑዕነቱን ተኣማንነቱን ምርግጋጽ ኩሉ ግዜ ይምከር።

B2b መድረኻት

ኣብ ስዑዲ ዓረብ ካብ ንግዲ ናብ ንግዲ ንዝግበር ንግዲ ዘመቻችኡ ሓያሎ B2B መድረኻት ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. SaudiaYP: ኣብ ስዑዲ ዓረብ ዝርከብ ኩለመዳያዊ ናይ ንግዲ ማህደርን B2B መድረኽን ኮይኑ ትካላት ንግዲ ፕሮፋይል ክፈጥሩ፣ ፍርያትን ኣገልግሎታትን ክዝርዝሩን ምስ ክኾኑ ዝኽእሉ መሻርኽቲ ክራኸቡን ዘኽእል እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.saudiayp.com/ 2. eTradeSaudi: እዚ መድረኽ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ንምድጋፍ B2B matchmaking, ንግዳዊ ዕድላት ዝርዝር, ንግዳዊ ስታቲስቲክስ, ከምኡ’ውን ናይ ኢንዱስትሪ ዜናታት ሓዊሱ ሰፊሕ ኣገልግሎታት ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.etradenasaudi.com/ 3. ቢዝነስ-ፕላኔት፡- ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝኸውን B2B ዕዳጋ ኮይኑ፡ ኩባንያታት ፍርያተን/ኣገልግሎተን ከርእዩን ምስ ኣቕረብቲ ወይ ዓደግቲ ክራኸባን ዝኽእላሉ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://business-planet.net/sa/ 4. ዕዳጋ ጋልፍማንቲክስ፡- ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝመጹ ትካላት ንግዲ ኣብ መላእ ዞባ ወሽመጥ ዓረብ፡ እንተላይ ስዑዲ ዓረብ ፍርያት/ኣገልግሎታት ክገዝኡን ክሸጡን ዝኽእሉሉ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.gulfmantics.com/ 5. Exporters.SG - Saudi Arabian Suppliers Directory: እዚ መድረኽ ብፍላይ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ምስ ኣቕረብቲ ስዑዲ ዓረብ ኣብ ምትእስሳር ዘተኮረ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://saudiarabia.exporters.sg/ 6. TradeKey - Saudi Arabia B2B Marketplace: TradeKey ንዓለምለኻዊ ንግዲ ዝኸውን ናይ ኦንላይን መድረኽ ዝህብ ኮይኑ ኣብ ስዑዲ ዓረብ ንዝመደበሮም ትካላት ንግዲ ፍርያቶም/ኣገልግሎታቶም ብዓለምለኻዊ ደረጃ ንምልላይ ውፉይ ክፍሊ ዘጠቓልል እዩ። መርበብ ሓበሬታ (ክፍሊ ስዑዲ ዓረብ)፡ https://saudi.tradekey.com/ እዞም መድረኻት ብመንጽር ተፈታውነቶምን ኣሰራርሓኦምን ክፈላለዩ ከም ዝኽእሉ ኣስተውዕሉ፣ ስለዚ ነፍሲ ወከፍ መርበብ ሓበሬታ ብውልቂ ምድህሳስ ኣየናይ ንፍሉይ ጠለባትኩም ዝበለጸ ከም ዝሰማማዕ ንምፍላጥ ይምከር።