TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ብወግዒ ፌደራላዊት ሪፓብሊክ ናይጀርያ ተባሂላ እትፍለጥ ናይጀርያ፡ ኣብ ወሽመጥ ጊኒ እትርከብ ምዕራብ ኣፍሪቃዊት ሃገር እያ። ኣብ ኣፍሪቃ ዝበዝሐ ህዝቢ ዘለዋ ሃገር ኮይና፡ ልዕሊ 200 ሚልዮን ህዝቢ ዝነብረላ ሃገር ድማ ኣብ ዓለም ብብዝሒ ህዝቢ ኣብ መበል ሻብዓይ ደረጃ ትርከብ። ናይጀርያ ብሃብታም ባህላዊ ብዙሕነታ እትፍለጥ ኮይና፡ ኣብ መላእ ሃገር ልዕሊ 250 ብሄራትን ብዙሓት ቋንቋታትን ይዛረቡ። እታ ሃገር ኣብ 1960 ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ናጽነት ዝረኸበት ኮይና፡ ካብ ሽዑ ጀሚራ ድማ ናብ ዝምዕብል ቁጠባ ዕዳጋ ማዕቢላ። ናይጀርያ ከም ነዳዲ፡ ተፈጥሮኣዊ ጋዝ፡ ማዕድናት፡ ከምኡ’ውን ፍርያት ሕርሻ ከም ካካዎ፡ ጎማ፡ ዘይቲ ስየ ዝኣመሰሉ ብዙሓት ተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ኣለዋ። ሰደድ ነዳዲ ኣብ ቁጠባኣ ርኡይ ክፋል ዝፈጥር ኮይኑ፡ ካብ እቶት መንግስቲ ዓቢ ሚእታዊት ዝሕዝ እዩ። ናይጀርያ ብልሽውና፣ እኹል ዘይኮነ ምዕባለ ትሕተ ቅርጺ፣ ድኽነት፣ ካብ ከም በዓል ቦኮ ሓራም ዝኣመሰሉ ኣኽረርቲ ጉጅለታት ኣብ ሰሜናዊ ምብራቕ ናይጀርያ ዝመጽእ ስግኣት ግብረሽበራ ሓዊሱ ገለ ብድሆታት ኣጋጢምዋ ኣሎ። ይኹን’ምበር ነዚ ጉዳያት ብቑጠባዊ ጽገናን ዝተመሓየሸ ምሕደራን ንምፍታሕ ብመንግስቲ ጻዕርታት ይግበር ኣሎ። ርእሰ ከተማ ናይጀርያ ኣቡጃ ክትከውን ከላ ሌጎስ ድማ ከም ዝዓበየት ከተማን ቁጠባዊ ማእከልን ኮይና ተገልግል። ካልኦት ዓበይቲ ከተማታት ድማ ካኖ፡ ኢባዳን፡ ፖርት ሃርኮርት ካልኦትን ይርከብዎም። እንግሊዝኛ ንንግዳዊ ትራንዛክሽን ዝውዕል ወግዓዊ ቋንቋ ኮይኑ ግን ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ዞባታት ዝዝረቡ ካልኦት ብዙሓት ደቀባት ቋንቋታት ኣለዉ። ናይጀርያ ብባህሊ ዝተፈላለየት ኮይና ኣብ ዝተፈላለዩ ብሄራት ዝኽበሩ ዝተፈላለዩ ባህላዊ ልምድታት ከም በዓል ዒድ-ኤል-ከቢር (በዓል ኣስላም)፣ ልደት (በዓል ክርስትያን)፣ በዓል ኦሱን (ውርሻ ዮሩባ) ካልኦትን ዝኣመሰሉ በዓላት ሓዊሱ። ብመንጽር መስሕባት ቱሪዝም: ከም ኣሶ ሮክ (ኣቡጃ)፣ ኦሉሞ ሮክ (ኣቤኦኩታ)፣ ዙማ ሮክ (ማዳላ) ዝኣመሰሉ ምልክታት ምልክታት ኣለዉ። ብተወሳኺ እታ ሃገር ከም ሃገራዊ ፓርክ ያንካሪ ዝኣመሰሉ ውቁባት ተፈጥሮኣዊ መልክዓ ምድሪ ዘለዋ ኮይና በጻሕቲ እንስሳ ዘገዳም ወይ ትንፋስ ዝህብ ትርኢት ዝህቡ ጎቦታት ኢዳንረ ክዕዘቡ ይኽእሉ። ኣብ ስፖርታዊ ንጥፈታት፦ ኩዕሶ እግሪ ኣብ ናይጀርያ ኣዝዩ ተፈታዊ እዩ፤ ሃገራዊት ጋንታ ኩዕሶ እግሪ ናይጀርያ ምስቶም ኣብ ዝተፈላለዩ ስፖርታዊ ዓውድታት ብደረጃ ዓለም ዝወዳደሩ ዕዉታት ስፖርተኛታት ኣብ መላእ ዓለም ተፈላጥነት ረኺባ ኣላ። ብሓፈሻ ናይጀርያ ዘይተኣደነ ዓቕሚ ዘለዋ ሃገር ኮይና ንንግድን ንመዘናግዕን ዝተፈላለየ ዕድላት ትህብ። ናይጀርያ ብሃብታም ባህላዊ ውርሻታት፡ ተፈጥሮኣዊ ሃብትን ህያው ህዝብን፡ ኣብ ማሕበረ-ቁጠባዊ መልክዕ ኣፍሪቃ ኣገዳሲት ተዋሳኢት ኮይና ክትምዕብል ትቕጽል ኣላ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ናይጀርያ፡ ናይጀርያዊ ናቕፋ (NGN) ዝበሃል ናይ ገዛእ ርእሳ ባጤራ ኣለዋ። ምልክት ናይቲ ባጤራ "₦" እዩ። ማእከላይ ባንክ ናይጀርያ (CBN) ከም ተቖጻጻሪ በዓል መዚ ኮይኑ ናይ ምምሕዳርን ምውጻእን ባጤራ እታ ሃገር ኮይኑ የገልግል። ናይጀርያዊ ናቕፋ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ሓያሎ ቁጠባዊ ብድሆታት ኣጋጢምዎ እዩ። ብሰንኪ ከም ምልውዋጥ ዋጋ ነዳዲ ዝኣመሰሉ ረቛሒታት፡ ንኣታዊታት ናይጀርያ ከም ዓባይ ሰደድቲ ነዳዲ ብዓቢኡ ዝጸሉ፡ ከምኡ’ውን ካልኦት ውሽጣዊ ጉዳያት ከም ብልሽውናን ዘይግቡእ ምሕደራ ገንዘብን፡ ዋጋ ናቕፋ ኣንጻር ዓበይቲ ናይ ወጻኢ ባጤራታት ርኡይ ምንቁልቋል ኣጋጢምዎ ኣሎ። ኣብ 2021 ኣብ መንጎ ናይጀርያዊ ናቕራን ዓበይቲ ባጤራታትን ከም ዶላር ኣመሪካ ወይ ዩሮ ኣብ ከባቢ 1 USD = 410 NGN ወይ 1 EUR = 490 NGN ይንሳፈፍ። ይኹን እምበር እዞም ሸርፊ ሸርፊ ከከም ዝተፈላለዩ ቁጠባዊ ረቛሒታትን ኩነታት ዕዳጋን ክፈላለዩ ከምዝኽእሉ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ገለ ምስ ባጤራ ዝተኣሳሰሩ ብድሆታት፡ ከም ሕጽረት ዕቑር ሸርፊ ወጻእን "ጸሊም ዕዳጋ" ተባሂሉ ዝፍለጥ ዘይሕጋዊ ንግዲ ባጤራን ንምፍታሕ፡ ሲቢኤን ምስ ግዜ ዝተፈላለዩ ፖሊሲታት ኣተግቢሩ። እዞም ፖሊሲታት እዚኦም ዕቑር ሃብቲ ወፃኢ ንምዕቃብ ኣብ ፍሉይ ኣእትዎት ገደብ ምግባርን ከም Investors’ & Exporters’ Window (I&E) ዝኣመሰሉ ስኬማት ኣቢልካ ናብ ወሳኒ ዓውድታት ተወሳኺ ገንዘብ ምውጋእን ዘጠቓልሉ እዮም። እዞም ስጉምትታት እዚኦም፡ ኣብ ዕዳጋታት ሸርፊ ወጻኢ ብሰንኪ ዘይግቡእ ጸቕጢ ዝመጽእ ጸቕጢ ዋጋታት ንብረት ብምንካይ ቁጠባ ናይጀርያ ንምርግጋእ ዝዓለሙ እዮም። እዚ ጻዕርታት እዚ እናሃለወ፡ ኣብ ዓለማዊ ዋጋ ነዳዲ ዝረአ ዘሎ ምልውዋጥ ንቁጠባ ናይጀርያ ብዓቢኡ ይጸልዎ ኣሎ። እዚ ኣብ ሰደድ ነዳዲ ምጽጋዕ፡ ኩነታት ዕዳጋ ዘይምቹእ ኣብ ዝኾነሉ እዋን፡ ንናይ ደገ ተቓላዕነት ኣበርክቶ ይገብር። ካብ ሰደድ ነዳዲ ወጻኢ ምንጪ ኣታዊታታ ምብዛሕን ኣብ ኣህጉራዊ ዕዳጋታት ንግዲ ኣንጻር ካልኦት ዋጋ ባጤራኣ ምሕያልን ንናይጀርያ ወሳኒ ናይ ነዊሕ ግዜ ዕላማ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። ከም ቢትኮይን ዝኣመሰሉ ዲጂታላዊ ባጤራታት ንምቕባል ወይ ድማ ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ንዝግበር ፋይናንሳዊ ትራንዛክሽን ብሎክቸይን ቴክኖሎጂታት ንምድህሳስ እውን ጻዕርታት ይካየድ ኣሎ። እዞም ተበግሶታት እዚኦም ግሉጽነት ከዕብዩን ፋይናንሳዊ መስርሕ ከቃልሑን ኣብ ርእሲኡ ድማ ካብ ከም NGN ዝኣመሰሉ ባህላዊ ፊያት ባጤራታት ወጻኢ ኣማራጺ ኣገባብ ክፍሊት ከስፋሕፍሑ ተስፋ ይግበር። ኣብ መደምደምታ፡ ኩነታት ባጤራ ናይጀርያ ኣብ ሓፈሻዊ ቁጠባዊ ቅርጻ በዳሂ መዳይ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። ናይጀርያዊ ናቕፋ ምስ ዓበይቲ ባጤራታት ብሰንኪ ዝተፈላለዩ ውሽጣውን ግዳማውን ረቛሒታት ምንቁልቋል ኣጋጢምዎ እዩ። እዚ ከምዚ ኢሉ እናሃለወ መንግስትን ተቖጻጸርቲ ኣካላትን ቁጠባዊ ዕብየት ንምዕባይን ጽግዕተኛነት ኣብ እቶት ነዳዲ ንምንካይን ኣማራጺ ፋይናንሳዊ ስርዓታት እናዳህሰሱ ዋጋ ባጤራ ንምርግጋእ ብንጥፈት ይሰርሑ ኣለዉ።

ሕጋዊ ባጤራ ናይጀርያ ናይጀርያዊ ናቕፋ (NGN) እዩ። ክሳብ ሕዳር 2021፡ ግምታዊ ሸርፊ ናይ ናይጀርያዊ ናቕፋ ናብ ገለ ዓበይቲ ባጤራታት ዓለም ከምዚ ዝስዕብ ይመስል፤ - 1 ዶላር ኣሜሪካ (USD) ≈ 415 NGN - 1 ዩሮ (ዩሮ) ≈ 475 NGN - 1 ብሪጣንያዊ ፓውንድ (GBP) ≈ 548 NGN - 1 ዶላር ካናዳ (CAD) ≈ 328 NGN - 1 ዶላር ኣውስትራልያ (AUD) ≈ 305 NGN እዞም ሸርፊ ወፃኢታት ምልውዋጥ ዘለዎምን ቁሩብ ክፈላለዩ ከምዝኽእሉን ኣስተውዕሉ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ ብዙሕነት ዘለዋን ህያውትን ሃገር ናይጀርያ፡ ኣብ ምሉእ ዓመት ሓያሎ ኣገደስቲ በዓላት ተብዕል። እዞም በዓላት እዚኦም ሃብታም ባህላዊ ቅርስታትን ልምድታትን ዝተፈላለዩ ብሄራታ ዘርእዩ እዮም። ሓደ ካብዚ ዝኽበር በዓላት፡ ዒድ ኣል-ፊጥር ዝበሃል ኮይኑ፡ ንሮሞዳን ዝዛዘም ኮይኑ፡ ንኣስላም ቅድስቲ ወርሒ ጾም እዩ። እዚ በዓል እዚ ስድራቤታት ዝእከብሉ፣ ህያባት ዝለዋወጡሉ፣ ኣብ ድግሳትን ጸሎትን ዝሳተፉሉ፣ ኣብ ውሽጢ ማሕበረሰባት እውን ሓድነትን ልግስን ዘስፋሕፍሓሉ እዋን እዩ። ካልእ ትርጉም ዘለዎ በዓል ድማ መዓልቲ ናጽነት 1 ጥቅምቲ እዩ። ናይጀርያ ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ናጽነት ዝረኸበት ኣብዚ ዕለት ኣብ 1960 ዓ.ም.ፈ. ዜጋታት ተኣኪቦም ሃገራውነቶምን ብገስጋስ ሃገሮም ዘለዎም ሓበንን ይገልጹ። በዓል ኦሱን-ኦሶግቦ፡ ብህዝቢ ዮሩባ ግዝኣት ኦሱን ንኣምላኽ ሩባ ኦሱን ንምኽባር ዝኽበር ዓመታዊ ሃይማኖታዊ ፍጻመ እዩ። እቲ ፈስቲቫል ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ በጻሕቲ ይስሕብ እሞ፡ ብባህላዊ ትልሂታት ዝተሰነየ ሕብራዊ ሰልፊታት፡ ስርዓታት ፍርያምነት ዘብዕል ምርኢታት ሙዚቃ ይዕዘቡ። ኣብ ደቡባዊ ምብራቕ ናይጀርያ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ዓመት ኣብ ወርሒ ታሕሳስ - በዓል ልደት ጥራይ ዘይኮነስ - ብማሕበረሰባት ኢግቦ "ምማንው" ወይ "ምሞ" ዝበሃል ንጡፍ ናይ መሸፈኒ ካርኒቫል ይካየድ፡ እዚ ድማ ንመንፈሳት ወይ ንዓድታት በረኸት ወይ ሓለዋ ከም ዘምጽኡ ዝእመኑ ኣቦሓጎታት ዝውክል ጥንታዊ ስነ-ጥበብ መሸፈኒ ኣፍን ኣፍንጫን የርኢ። ብተወሳኺ ዝተፈላለያ ግዝኣታት ምስ ታሪኸን ወይ ጸጋታተን ዝተኣሳሰሩ ፍሉያት ልምድታትን ልምድታትን ዘመልክቱ ዞባዊ በዓላተን ከም ኣብ ግዝኣት ከቢ ዝርከብ ፈስቲቫል ምግፋፍ ዓሳ ኣርጉንጉ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ወርሒ መጋቢት ኣብ ገማግም ሩባታት ብኣማኢት ዝቑጸሩ ውድድር ምግፋፍ ዓሳ ይሳተፉ። እዞም በዓላት እዚኦም ኣብ መንጎ ማሕበረሰባት ናይጀርያ ማሕበራዊ ምትእስሳር እናማዕበሉ ከም መድረኻት ምዕቃብ ባህሊ ኮይኖም የገልግሉ። ንሳቶም ንደቂ ዓድን በጻሕትን ብማዕረ ንብዙሕነት ናይጀርያ ብከም ሙዚቃ፡ ንመንነት ነፍሲ ወከፍ ብሄር ዝውክል ብፍሉይ ቅዲ ዝተሰለመ ኣከዳድና ሳዕስዒት ኣቢሎም ንብዙሕነት ናይጀርያ ከድንቑ ዕድል ይህቡ። ኣብ መደምደምታ፡ ናይጀርያ ብስእላዊ መልክዕ መሬት ጥራይ ዘይኮነስ ኣብ ምሉእ ዓመት ብዝተዘርግሑ ብዙሓት በዓላዊ ፍጻመታት ብዝተራእየ ህያው ባህላ እውን ፍልይቲ እያ። እዞም በዓላት እዚኣቶም፡ ማሕበረሰባት ተኣኪቦም ነቲ ናይ ሓባር ውርሻኦም ከብዕሉ እንከለዉ፡ ንሕሉፍ፡ ህሉውን መጻእን ናይጀርያ ከም መስኮት ኮይኖም ዘገልግሉ እዮም።

ናይጀርያ ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ቁጠባታት እታ ኣህጉር ተባሂላ ትቑጸር። ኩነታት ንግዲ እታ ሃገር ብድሆታትን ዕድላትን ዝልለ እዩ። ብመንጽር ሰደድ፡ ናይጀርያ ብቐንዱ ኣብ ኢንዱስትሪ ነዳዲ እያ እትምርኮስ። ዘይተጻረየ ነዳድን ፍርያት ነዳድን ካብ ጠቕላላ እቶት ሰደድ እታ ሃገር ርኡይ ክፋል ይሕዙ። ይኹን እምበር እዚ ኣብ ነዳዲ ዘለዋ ከቢድ ጽግዕተኛነት፡ ናይጀርያ ንልውውጥ ዋጋታት ዓለማዊ ዕዳጋ ተቓላዓይ ይገብራ፡ እዚ ድማ ኣብ ሚዛን ንግዳ ጽልዋ ከሕድር ይኽእል። ናይጀርያ ብዘይካ ነዳዲ፡ ከም ካካዎ፡ ጎማ፡ ዘይቲ ስየ፡ ከምኡ’ውን ከም ቆርቆሮን ኖራን ዝኣመሰሉ ጽኑዓት ማዕድናት ዝኣመሰሉ ናይ ሕርሻ ኣቑሑት’ውን ትሰድድ። እዞም ፍርያት እዚኦም ንብዙሕነት ጽላት ሰደድ ናይጀርያ ኣበርክቶ ዝገብሩ ኮይኖም፡ ምስቲ ነዳዲ ዝጻወቶ ዓብላሊ ተራ ክነጻጸሩ እንከለዉ ግን ሕጂ’ውን ብተነጻጻሪ ትሑት ትርጉም ኣለዎም። ብኻልእ ወገን ናይጀርያ ንዝተፈላለዩ ዓውድታት ማለት ሕርሻ፣ ማኑፋክቸሪንግ፣ ቴሌኮሙኒኬሽንን መጓዓዝያን ዝውዕሉ ማሽነሪታትን መሳርሒታትን ብብዝሒ ካብ ወፃኢ ትኣቱ። ከም ኤሌክትሮኒክስን መድሃኒታትን ዝኣመሰሉ ሃለኽቲ ኣቑሑት እውን ንዕዳጋታት ናይጀርያ ዓበይቲ ኣእትዮም እዮም። እዚ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ጽግዕተኛነት፡ ንጽሬት ዘለዎ ፍርያት ሒዞም ናብ ዕዳጋ ናይጀርያ ክኣትዉ ንዝደልዩ ናይ ወጻኢ ትካላት ንግዲ ዕድላት ዘርኢ እዩ። ናይጀርያ ንጡፍ ኣባል ናይ ሓያሎ ዞባዊ ንግዳዊ ጕጅለታት ከም ECOWAS (Economic Community Of West African States) ኮይና፡ ኣብ መንጎ ኣባላት ሃገራት ብዝግበር ስምምዓት ናጻ ንግዲ ዞባዊ ውህደት ንምድንፋዕ ዝዓለማ እያ። ብተወሳኺ ምስ ከም በዓል ቻይና ዝኣመሰላ ሃገራት ኣህጉራዊ ሽርክነት ተጣይሹ ኣብ ክልተኣዊ ንግዲ ሃገራት ኣበርክቶ ይገብር። ቁጠባዊ ዕብየት ብምውሳኽ ንግዳዊ ንጥፈታት ምልዕዓል ጎኒ ጎኒ ንሰደድ መሰረት ካብ ምጽጋዕ ባህላዊ ኣቑሑት ከም ዘይተጻረየ ነዳዲ ርሒቖም ናይጀርያውያን ሓንጸጽቲ ፖሊሲ ቀዳምነት ዝወሃቦ ስራሕ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ። ከም ሳዕቤኑ ድማ ኣብ ዘይነዳዲ ዓውድታት ቀጥታዊ ወፍሪ ወፃኢ (FDI) እናተባብዑ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ምህርቲ ዘተባብዑን ፅግዕተኛነት ኣእትዎት ዝቕንሱን ተበግሶታት ተግባራዊ ኮይኖም እዮም። ብሓፈሻ ናይጀርያ ምስ ልዑል ጠለብ ኣእትዎት ኣብ ከም ዘይተጻረየ ነዳዲ ዝኣመሰሉ ዘይርጉእ ዓለማዊ ዕዳጋታት ሸቐጣት ብምጽጋባ ብድሆታት ክገጥማ እንከለዋ፤ ኣብ ምስፍሕፋሕ ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ከምኡ’ውን ኣብ ውሽጢ ኣፍሪቃን ኪኖኡን ኣህጉራዊ ዝምድናታት ኣብ ምሕያል ዘተኮረ ቁጠባዊ ምብዛሕ ዝወስድ ጻዕርታት ይቕጽል ኣሎ።

ናይጀርያ፡ ኣብ ኣፍሪቃ ዝዓበየት ቁጠባ ብምዃና፡ ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ርኡይ ዓቕሚ ኣለዋ። ነዚ ዓቕሚ እዚ ሓያሎ ረቛሒታት ኣበርክቶ ኣለዎም። ቀዳማይ ናይጀርያ ብተፈጥሮኣዊ ሃፍቲ ሃብታም እያ። ኣብ ኣፍሪቃ ዝዓበየ ኣፍራዪ ነዳዲ ኮይኑ፡ ሰፊሕ ዕቑር ካልኦት ማዕድናት ከም ቆርቆሮ፡ ኖራ፡ ከሰል፡ ወርቂ ኣለዎ። እዞም ጸጋታት እዚኦም ንሰደድ ዕድላት ዝፈጥሩን ነዚ ዕቑር ሃብቲ ክምዝምዙ ዝደልዩ ናይ ወጻኢ ኣውፈርቲ ይስሕቡን። ካልኣይ፡ ናይጀርያ ልዕሊ 200 ሚልዮን ህዝቢ ዝነብረላ ዓቢ ዕዳጋ ሃለኽቲ ኣለዋ። እዚ ዓቢ ውሽጣዊ ዕዳጋ ንውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት መሰረት ዝፈጥርን ኣብ ጠለብ ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ኣበርክቶ ዝገብርን እዩ። ኣብታ ሃገር ዝዓቢ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ ንልሙዕ ኣቑሑትን ሃለኽቲ ፍርያትን እውን ዕድላት የቕርብ። ካብዚ ሓሊፉ ናይጀርያ ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ ዘለዋ ኮይና፡ ብመንገዲ ከም ECOWAS (Economic Community of West African States) ዝኣመሰሉ ዞባዊ ቁጠባዊ ማሕበረሰባት ኣቢላ ናብ ሓያሎ ዞባዊ ዕዳጋታት ክትበጽሕ ትኽእል እያ። እዚ ጂኦግራፍያዊ ብልጫ፡ ትካላት ንግዲ ናይጀርያ ስግረ ዶባት ዝርግሐኦም ከስፍሑን ኪኖ ሃገራዊ ዶባት ናብ ዝዓበዩ ዕዳጋታት ክጥቀሙን የኽእሎም። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት መንግስቲ ናይጀርያ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብን ንግዲ ንምድንፋዕን ዝዓለመ ጽገናታት ብምትግባር ንግዳዊ ሃዋህው ንምምሕያሽ ስጉምትታት ወሲዱ እዩ። ከም ምምስራት ናጻ ዞባታት ንግድን ፍሉይ ቁጠባዊ ዞባታትን ዝኣመሰሉ ተበግሶታት፡ ኣብ ናይጀርያ ስርሓት ንምቛም ንዝደልያ ኣህጉራውያን ኩባንያታት ምቹእ ኩነታት ፈጢሮምለን ኣለዉ። ይኹን እምበር፡ እዚ ዓቕምታት እዚ እናሃለወ፡ ክእለዩ ዘለዎም ብድሆታት ኣለዉ። እኹል ዘይኮነ መርበባት መጓዓዝያ ሓዊሱ ጉድለታት መሰረተ ልምዓት ኣብ ውሽጢ ሃገር ብቑዕ ምንቅስቓስ ኣቑሑት ዝዕንቅፍን ብደረጃ ዓለም ንውድድር ዝዕንቅፍን እዩ። ብተወሳኺ ዘይተሰማምዑ ፖሊሲታት ንንግዳዊ ትካላት ዘይርጉጽነት ክፈጥሩ ይኽእሉ። ኣብ መደምደምታ,ናይጀርያ ናይ ወጻኢ ንግዲ ዕዳጋ ብሰንኪ ብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታቱ,ሓያል ውሽጣዊ ጠለብ,ጠቓሚ ቦታ,ከምኡውን ቀጻሊ መንግስታዊ ጻዕርታት ርኡይ ዓቕሚ ሒዙ potential fully.That being said,እዞም ብድሆታት ብግቡእ እንተተፈቲሖም መጻኢ ንጽላት ንግዲ ወጻኢ ናይጀርያ ተስፋ ዘለዎ ይመስል።

ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ናይጀርያ ዝኸውን ውዑይ መሸጣ ፍርያት ኣብ ምምራጽ ክመጽእ ከሎ፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ሓያሎ ረቛሒታት ኣለዉ። ናይጀርያ ዝተፈላለየ ጠለባትን ምርጫታትን ዘለዋ ሃገር ስለዝኾነት፡ ዕዳጋ ውሽጢ ዓዲ ምርዳእ ወሳኒ እዩ። ቀዳማይ ኣብዚ ሕዚ እዋን ኣብ ናይጀርያ ልዑል ጠለብ ዘለዎም ፍርያት ምልላይ ኣገዳሲ እዩ። እዚኦም ድማ ብሰንኪ ኣብታ ሃገር እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ቴክኖሎጂ ዝፈልጥ ህዝቢ ከም ስማርትፎናት፣ ታብሌታትን ላፕቶፕን ዝኣመሰሉ ናይ ሃለኽቲ ኤሌክትሮኒክስ ከጠቓልሉ ይኽእሉ። ብተወሳኺ፡ ናይጀርያውያን ትራንዲ ቅዲታት ስለ ዘድንቑ፡ ከም ክዳውንቲ፡ ጫማ፡ መመላኽዒታትን ኣክሰሰሪታትን ዝኣመሰሉ ፍርያት ፋሽንን ጽባቐን ሓያል ዕዳጋ ክህልዎም ይኽእል። ካልኣይ፡ ጽላት ሕርሻ ናይጀርያ ኣብ ግምት ብምእታው፡ ምስዚ ኢንዱስትሪ ዝተኣሳሰር ፍርያት ንሰደድ ዓቢ ዕድላት የቕርብ። ከም መግቢ ኣቑሑት (ሩዝ፡ ስርናይ)፡ ፍረታት (ካሸው)፡ ቀመማት (ጅንጅብል)፡ ከምኡ’ውን መስተታት (ቡን) ዝኣመሰሉ ኣቑሑት ኣብ ውሽጢ ሃገር ብዘለዎም ህዝባዊ ኣጠቓቕማ ተኽእሎ ኣለዎም። ካብዚ ሓሊፉ ናይጀርያ ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ኣፍረይቲ ነዳዲ ኣፍሪቃ ስለዝኾነት ምስ ጸዓት ዝተኣሳሰሩ ፍርያት ንሰደድ ምቹዋት ምርጫታት እውን ክኾኑ ይኽእሉ እዮም። እዚ ድማ ኣብ ዳህሳስ ነዳዲ ዝውዕሉ ማሽነሪታት/መሳርሒታት ወይ ከም ሶላር ፓነል ዝኣመሰሉ ተሓዳሲ ምንጪ ጸዓት የጠቓልል። ብተወሳኺ ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ንዘሎ ባህላዊ ብዙሕነት ኣፍልጦ ምሃብ ንምርጫ ፍርያት ብዞባዊ መሰረት ንምምዕርራይ ይሕግዝ። ዝተፈላለዩ ዞባታት ብናይ ከባቢ ልምድታት ወይ ማሕበረሰባዊ ባህርያት ዝድረኽ ፍሉይ ጣዕሚ ወይ ምርጫታት ክህልዎም ይኽእል። ንኣብነት: 1. ኣብ ሰሜናዊ ዞባታት፡ ከም ባህላዊ ዓለባታት ከም ጨርቂ ኣንካራ ወይ እስላማዊ ክዳውንቲ ዝኣመሰሉ ፍርያት ዝያዳ ስሕበት ክረኽቡ ይኽእሉ። 2. ኣብ ገማግም ባሕሪ፡ ምስ ምግቢ ባሕሪ ዝተኣሳሰሩ ነገራት ከም መሳርሒታት ምግፋፍ ዓሳን ዝተመስርሑ ምግቢ ባሕርን ተስፋ ክህልዎም ይኽእል እዩ። 3.ኣብ ከተማታት ማእኸላት: ልዑል ፅሬት ዘለዎም ፍርናሽ/መሳርሒታት ወይ ኢንዱስትርያዊ መሳርሒታት ብቕልጡፍ ንዝማዕበላ ከተማታት ብፅቡቕ ከማልእ ይኽእል እዩ። ፍርያት ኣብ ዝመርፀሉ እዋን ሓፈሻዊ ምርግጋፅ ፅሬት ዝተመረፀ ምድብ ብዘየገድስ ልዕሊ ዓቐን ክስመረሉ ኣይኽእልን፤ ናይጀርያውያን ንገንዘብ ዋጋ ዝህቡ ነባሪ ኣቑሑት የድንቑ። ብተወሳኺ ንሰደድቲ ርትዓዊ ደረጃ መኽሰብ እናቐፀለ ናይ ተጠቀምቲ ናይ ምዕዳግ ዓቕሚ ብእኹል መንገዲ ዘንፀባርቑ ናይ ዋጋ ስትራተጂታት ምሕሳብ ኣገዳሲ እዩ። ብሓጺሩ,"ውዑይ-መሸጣ" ምምራጽ ፍርያት ናይጀርያውያን ተጠቀምቲ ኣንፈታት/ምርጫታት ጎኒ ጎኒ ምስ ነፍሲ ወከፍ ዞባ ዝተኣሳሰሩ ባህላዊ ንኡሳን ነገራት ብትኽክል ምርዳእ የድሊ፤ ምርግጋፅ ፅሬት፣ ግቡእ ዋጋ ምውሳንን ኣብቲ ዕላማ ዝገበረ ዕዳጋ እኹል ፍልጠት ምርግጋፅን ምጉላሕ። ብተወሳኺ፡ ዕሙቕ ዝበለ መጽናዕቲ ዕዳጋ ምክያድን ምስ ኣንፈታት ኢንዱስትሪ ምፍላጥን፡ ኣብ ዕዳጋ ናይጀርያ ዕዉት ንግዲ ወጻኢ ንምምችቻው ብግቡእ ዝተሰነየ ውሳነታት ንምውሳን ርኡይ ርድኢት ክህብ ይኽእል።

ናይጀርያ ሃብታም ባህላዊ ውርሻን ፍሉይ ባህርያት ዓማዊልን ዘለዋ ብዙሕነት ዘለዋ ሃገር እያ። ባህርያት ዓማዊልን ክልኩላትን ናይዚ ህዝቢ ምርዳእ ንዝኾነ ምስ ዕዳጋ ናይጀርያ ክዋሳእ ንዝደሊ ንግዲ ወይ ውልቀሰብ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ባህርያት ዓማዊል ክመጽእ ከሎ፡ ናይጀርያውያን ብጽኑዕ ስምዒት ማሕበረሰብን ክብርታትን ዝፍለጡ እዮም። ውልቃዊ ምትእስሳር ምህናጽ ኣገዳሲ እዩ፣ ስለዚ ግዜ ወሲድካ ምትእምማንን ርክብን ምምስራት ንዓወት ንግዲ ዓቢ ጽልዋ ክህልዎ ይኽእል። ናይጀርያውያን ብሓፈሻ ምሕዝነት ዘለዎምን ተቐበልቲ ኣጋይሽን ማሕበራዊ ርክብ ባህ ዝብሉን እዮም። ብመንጽር ምርጫ ዓማዊል፡ ናይጀርያውያን ንገንዘብ ዋጋ ዝህቡ ጽሬት ዘለዎም ፍርያትን ኣገልግሎታትን የድንቑ። መብዛሕትኡ ግዜ ንዋጋ ተሃዋሲ እዮም ግን ከኣ ትጽቢቶም ዘማልእ ኣቑሑት ዝያዳ ክኸፍሉ ፍቓደኛታት እዮም። ብተወሳኺ ኣብ ፍርያት ኣብ ነዊሕ ዕድመን ጽንዓትን ዓቢ ትኹረት ክህቡ ይኽእሉ። ይኹን እምበር ምስ ናይጀርያውያን ዓማዊል ኣብ እትራኸበሉ እዋን ክውገድ ዘለዎም ዝተወሰኑ ክልኩላት ዛዕባታት ኣለዉ። ሃይማኖት ኣብ ናይጀርያ ኣገዳሲ መዳይ መዓልታዊ ህይወት እዩ፤ ስለዚ፡ በደል ወይ ዘይምኽባር ንኸይፍጠር፡ ብዛዕባ ተሃዋሲ ሃይማኖታዊ ኣርእስታት ምዝታይ ወይ ሃይማኖታዊ እምነታት ምንቃፍ ክውገድ ኣለዎ። ብተመሳሳሊ ፖለቲካ ኣብታ ሃገር ብዘለዎ ከፋፋሊ ባህሪ ተንካፊ ዛዕባ ክኸውን ይኽእል እዩ። ሓደ ሰብ ምስቲ ዝምልከቶ ውልቀሰብ ጥቡቕ ዝምድና እንተዘይፈጢሩ ኣብ ፖለቲካዊ ዘተ ካብ ምውፋር ምቑጣብ ዝበለጸ እዩ። ምስ ዓማዊል ካብዛ ሃገር ክትራኸብ ከለኻ ብዛዕባ ባህላዊ ኣሰራርሓ ወይ ብዛዕባ ናይጀርያውያን ጽልዋታት ግምታት ዘይምግባር እውን ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ዝርከብ ነፍሲ ወከፍ ዞባ ናይ ገዛእ ርእሱ ልምድን ልምድን ኣለዎ፤ ስለዚ፡ ግዜ ወሲድካ ብዛዕባ ፍሉይ ባህላዊ ስርዓታት ምፍላጥ፡ ኣብ ልዕሊ ናይጀርያውያን ዓማዊልካ ኣኽብሮት ምተራእየ። ኣብ መደምደምታ፡ ከም ሃይማኖታዊ ፖለቲካ ዝኣመሰሉ ተሃዋሲ ኣርእስታት እናወገድካ፡ ናይጀርያውያን ባህርያት ዓማዊል ከም ዋጋ ምሃብ ዝምድናታትን ጽሬት ዘለዎም ፍርያት/ኣገልግሎታትን ምርዳእ፡ ኣብ ውሽጢ እዚ ዕዳጋ ዕዉት ርክባት ንኽህሉ ዓቢ ኣበርክቶ ክህልዎ እዩ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ናይጀርያ፡ ንኣእትዎትን ሰደድን ዝቆጻጸር ጽቡቕ ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ ኣለዋ። ኣገልግሎት ጉምሩክ ናይጀርያ (NCS) ኣብ ውሽጢ ሃገር ሕግታትን ስርዓታትን ጉምሩክ ናይ ምምሕዳር ሓላፍነት ኣለዎ። ናይጀርያ ብወደባት ባሕራ ኣቢልካ ንምእታው ወይ ንምውጻእ፡ ክትክተሎም ዘለካ ሓያሎ ኣገደስቲ ኣገባባትን መምርሕታትን ጉምሩክ ኣለዉ፤ 1. ሰነዳት፦ ብጉምሩክ ኣቢልካ ኣቑሑት ንምፅራይ ዘድልዩ ኩሎም ሰነዳት ምህላዎም ወሳኒ እዩ። እዚ ድማ ናይ ጽዕነት ምልክታታት፣ ንግዳዊ ፋክቱራት፣ ዝርዝር መዐሸጊታትን ናይ ምእታው/ሰደድ ፍቓድን የጠቓልል። 2. ቀረጽ ኣእትዎት (Import Duties)፦ ናይጀርያ ናብታ ሃገር ኣብ ዝኣትዉ ዝተፈላለዩ ኣቑሑት ብመሰረት ምደባኦም ቀረጽ ኣእትያ ትገብር። እዞም ቀረጽታት ቅድሚ ምጽራይ ምሃብ ክኽፈሉ ኣለዎም። 3. ዝተኸልከሉ ነገራት፦ ዝተወሰኑ ኣቑሑት ከም ናርኮቲክስ፣ ብረት፣ ናይ ሓሶት ፍርያትን ሓደገኛ ነገራትን ብዘይ ግቡእ ፍቓድ ናብ ናይጀርያ ከይኣትዉ ብጥብቂ ክልኩላት እዮም። 4. መስርሕ መርመራ፡- ብባሕሪ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብሓለፍቲ ጉምሩክ ኣካላዊ መርመራ ብምግባር ንመምርሒታት ምኽባር ንምርግጋጽን ንገምጋም ቀረጽ ትኽክለኛ ምምዛን ዋጋ ንምርግጋጽን ይከኣል። 5. ግዝያዊ ኣእትዎ/ሰደድ፦ ኣቑሑት ኣብ ናይጀርያ ንግዚያዊ ኣጠቓቕማ ወይ ንምርኢት ዝዓለመ እንተኾይኑ (ንኣብነት ማሽነሪ ወይ መሳርሒታት) ግዝያዊ ፍቓድ ምእታው/ሰደድ ካብ NCS ክውሰድ ኣለዎ። 6. ምምዛን ዋጋ ጉምሩክ፦ ሓለፍቲ ጉምሩክ ካብ ወፃኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ዋጋ ትራንዛክሽናል ዋጋ ወይ ድማ ብዓለምለኻዊ ደረጃታት ከም ስምምዕ ምምዛን ዋጋ ውድብ ንግዲ ዓለም ዝተቐመጡ ኣማራፂ ኣገባባት መሰረት ብምግባር ይውስኑ። 7.. ስርዓት ምደባ ታሪፍ (TARCON)፦ ኣብ ናይጀርያ ኣብ ወደባት ባሕሪ ኣብ ዝካየድ መስርሕ ምጽራይ ምድንጓይ ወይ ክርክር ንኸይፍጠር፡ ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብበዓል መዚ ጉምሩክ ናይጀርያ ብዝተመደበ TARCON ኮድ መሰረት ብትኽክል ምምዳብ ኣገዳሲ እዩ። 8.. ፕሮግራም ፍቓድ ዘለዎ ቁጠባዊ ኦፕሬተር (AEO)፦ መንግስቲ ናይጀርያ ንዝተወሰኑ ረብሓታት ከም ቅልጡፍ ፍቓድ ንዝኽተሉ ነጋዶ ዝህብ ፕሮግራም AEO ኣተኣታትዩ ኮይኑ ድልዱል ስጉምትታት ድሕንነት ቀረብ ሰንሰለት ተግባራዊ ኮይኑ። ብወደባት ባሕሪ ናይጀርያ ኣቑሑት ከተእቱ ወይ ክትሰድድ ከለኻ፡ ምስ ደንቢ ጉምሩክ ናይጀርያ ዝፈልጥ ፍቓድ ዘለዎ ወኪል ምጽራይ ምምኽኻር ኣገዳሲ እዩ። እዚ ድማ ኩሉ ኣድላዪ ኣገባባት ምኽባር ዘረጋግጽን ኣብ መስርሕ ምጽራይ ጉምሩክ ዝኾነ ይኹን ምድንጓይ ወይ መቕጻዕቲ ከይፍጠርን ይገብር።

ናይጀርያ ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ናይ ገዛእ ርእሳ ፖሊሲ ግብሪ ኣእትዎት ኣለዋ። መንግስቲ ናይጀርያ ናብታ ሃገር ኣብ ዝኣትዉ ዝተፈላለዩ ፍርያት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ቀረጽ ይገብር። እዚ ግብሪ እዚ ንመንግስቲ እቶት ንምፍራይን ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ንምሕላውን ዝኽፈል እዩ። ኣብ ናይጀርያ መጠን ግብሪ ኣእትዎት ከከም ዓይነት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ፍርያት ይፈላለ እዩ። ብሓፈሻ ንልምዓት ውሽጢ ሃገር ኣገደስቲ ወይ ኣገደስቲ ተባሂሎም ዝሕሰቡ ኣቑሑት ከም ንኢንዱስትርያዊ ምህርትን ማሽነሪታትን ዝውዕሉ ጥረ ነገራት፡ ትሑት ወይ እውን ዜሮ ቀረጽ ካብ ወጻኢ ክወሃቦም ይኽእል። ይኹን እምበር ገለ ምቾት ዘለዎም ወይ ኣገደስቲ ዘይኮኑ ኣቑሑት ዝለዓለ መጠን ቀረጽ ኣእትዎት ብምስሓብ ንሃልኪኦም ንምትብባዕን ምህርቲ ውሽጢ ዓዲ ንምድንፋዕን ይሕግዙ። ንኣብነት፡ ተሽከርከርትን ኤሌክትሮኒክስን ብተለምዶ ምስ ኣገደስቲ ኣቑሑት ከም መግቢ ወይ መድሃኒት ክነጻጸሩ ከለዉ ዝለዓለ ቀረጽ ኣእትዮም እዮም። ናይጀርያ ብዘይካ መሰረታዊ ግብሪ ኣእትዎት ኣብ ልዕሊ ኣእትዎት ሓያሎ ተወሳኺ ክፍሊታት እውን ትትግብር። እዚኦም ድማ ተወሳኺ እሴት ግብሪ (ቫት)፡ ኣብ ፍሉያት ፍርያት ከም ትምባኾ ወይ ኣልኮላዊ መስተ ዝኽፈል ኤክሳይዝ ቀረጽ፡ ክፍሊት መስርሕ ጉምሩክን ምምሕዳራዊ ክፍሊትን ይርከብዎም። ናይጀርያ በብእዋኑ ንፖሊሲታት ታሪፍ ኣብ ቁጠባዊ ርእይቶታትን ዓለማዊ ንግዳዊ ዳይናሚክስን መሰረት ብምግባር ከም እትምርምሮ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ መንግስቲ ንግዳዊ ፖሊሲታቱ እናስተኻኸለ ምስ ከደ እዚ መጠን ግብሪ ምስ ግዜ ክቕየር ይኽእል እዩ። ኣብ ናይጀርያ ኣእትዮም ዝሰርሑ ሰባት፡ ኣቑሑት ካብ ወደባት ባሕሪ፡ መዓርፎ ነፈርቲ ወይ ዶባት መሬት ቅድሚ ምፍናዎም፡ ንኣገባባት ምጽራይ ጉምሩክን ምኽፋል ተግባራዊ ግብሪን ዝምልከት ኩሉ ኣገዳሲ ደንቢ ክኽተሉ ኣለዎም። ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ናይጀርያ ምርዳእ፡ ምስታ ሃገር ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ንዝነጥፉ ትካላት ንግዲ ወሳኒ ኮይኑ፡ ኣቑሑት ናብ ናይጀርያ ኣብ ዘእትዉሉ እዋን ረቛሒታት ወጻኢታት ንምውሳን ስለ ዝሕግዞም እዩ።

ናይጀርያ ከም ኣብ ኣፍሪቃ ኣብ ምምዕባል እትርከብ ሃገር መጠን፡ ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕን ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ንምሕላውን ዝተፈላለዩ ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ ተግባራዊት እያ። እዞም ፖሊሲታት እዚኦም ንሰደድ ኣቑሑት ንምቁጽጻርን ንመንግስቲ እቶት ንምምጻእን ዝዓለሙ እዮም። ኣብ ናይጀርያ ሕጊ ምሕደራ ጉምሩክን ኤክሳይዝን (CEMA) ንሰደድ ዝለኣኹ ኣቑሑት ግብሪ ዝኽፈል እዩ። መጠን ግብሪ ሰደድ ከከም ዓይነት እቲ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ ፍርያት ይፈላለ እዩ። ሓደ ቁልፊ መዳይ ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ናይጀርያ፡ ዝተወሰኑ ኣቑሑት ካብ ግብሪ ነጻ ምዃኖም እዩ። እዚ ድማ ንፍርያቶም ዘተባብዕን ኣብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋታት ተወዳዳርነቶም ዘረጋግጽን እዩ። ገለ ልሙዳት ኣብነታት ናይ ነጻ ፍርያት፡ ዝተሰርሑ ኣቑሑት፡ ፍርያት ሕርሻ፡ ደረቕ ማዕድናትን ዘይተጻረየ ነዳድን ይርከብዎም። ንዘይነጻ ኣቑሑት፡ ናይጀርያ ኣብ ዝተሰማምዑ ስርዓተ ኮዳት (HS codes) ዝተመርኮሰ ፍሉይ መጠን ቀረጽ ትገብር። ሰደድቲ ነቲ ተዛማዲ መጠን ቀረጽ ንምርግጋጽ ኣብ ፍርያቶም ዝምልከት ናይ HS ኮድ ክውስኑ ኣለዎም። ብተወሳኺ ናይጀርያ ኣብ ገለ ፍርያት ግብሪ ብሚእታዊት ካብ ዋጋኦም ዝሕሰበሉ ኣድ-ቫሎረም ቀረጽ እውን ትትግብር። ንኣብነት ከም ፋጁል ካካዎ ወይ ጎማ ዝኣመሰሉ ዘይቲ ዘይኮኑ ፍርያት ካብ 1% ክሳብ 20% ዝበጽሕ ግብሪ ኣድ-ቫሎረም ክኽፈሉ ይኽእሉ። ሰደድቲ ዋጋን ባህርን ሰደድኦም ብትኽክል ብምግላፅ ነዚ ደንቢ ግብሪ ምኽባር ኣገዳሲ እዩ። ከምኡ ዘይምግባር መቕጻዕቲ ወይ ሕጋዊ ሳዕቤን ከስዕብ ይኽእል። ብተወሳኺ፡ ኣብ ናይጀርያ ዝርከቡ ሰደድቲ፡ ኣብ ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ ዝመጽእ ዝኾነ ይኹን ለውጢ ወይ ምምሕያሽ፡ ኣብ ስርሓት ንግዲ ዓቢ ጽልዋ ከሕድር ስለ ዝኽእል፡ ሓድሽ ሓበሬታ ክህልዎም ኣገዳሲ እዩ። ከም መርበብ ሓበሬታ ኣገልግሎት ጉምሩክ ናይጀርያ ወይ ሞያዊ ኣገልግሎታት ምምኽኻር ዝኣመሰሉ ጸጋታት መንግስቲ ብቐጻሊ ምፍታሽ፡ ህሉው ደረጃታትን ስርዓታትን ብዝምልከት ጠቓሚ ሓበሬታ ክህብ ይኽእል። ብሓፈሻ ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ ናይጀርያ ኣብ ምቁጽጻር ንጥፈታት ንግዲ ወሳኒ ተራ ይጻወቱ፣ ኣብ ርእሲኡ ድማ ብመፍረ እቶት ቁጠባዊ ዕብየት ኣብ ምልዕዓልን ምዕባለ ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ምድንፋዕን እዩ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ናይጀርያ፡ ብዝተፈላለየ ዝርዝር ሰደድ ኣቑሑት ትፍለጥ። ኣህጉራዊ ንግዲ ንምምችቻውን ፅሬት ሰደድ ዝለኣኹ ኣቑሑት ንምርግጋፅን ናይጀርያ ስርዓት ሰደድ ምስክር ወረቐት ኣቚማ ኣላ። ቤት ምኽሪ ምልላይ ሰደድ ናይጀርያ (NEPC) ኣብ ናይጀርያ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ናይ ምሃብ ሓላፍነት ዘለዎ መንግስታዊ ትካል እዩ። እዚ ቤት ምኽሪ ምስ ሰደድቲ ብቐረባ ብምስራሕ ምስ ዓለም ለኸ ደረጃታት ንኽኽተሉ ዘድሊ መምርሕን ደገፍን ይህቦም። ኣብ ናይጀርያ ሰደድ ምስክር ወረቐት ምሃብ ሓያሎ ስጉምትታት ዘጠቓልል እዩ። ብቐዳምነት ሰደድቲ ትካላት ንግዲ ኣብ NEPC ክምዝግቡን ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ክረኽቡን ኣለዎም። እዚ ምስክር ወረቐት እዚ እቲ ሰደድ ዝገብር ሰብ ብመንግስቲ ኣፍልጦ ከም ዘለዎን ኣብ ንጥፈታት ሰደድ ክዋፈር ብቑዕ ምዃኑን ዘረጋግጽ እዩ። ካልኣይ፡ ሰደድቲ ፍርያቶም ብከም ደረጃታት ትካል ናይጀርያ (SON) ዝኣመሰሉ ተቖጻጸርቲ ኣካላት ዝተቐመጡ ፍሉይ ደረጃታት ጽሬት ከምዘማልኡ ከረጋግጹ ኣለዎም። እዞም ደረጃታት እዚኦም ድሕነት ፍርያት፣ ውጽኢታዊነትን ተኣማንነትን ንምዕቃብ ኣገደስቲ እዮም። SONCAP (Standards Organization of Nigeria Conformity Assessment Program) ዝብል ምስክር ወረቐት ንምርካብ፡ ሰደድቲ ብመንገዲ ተፈላጥነት ዘለዎም ቤተ-ፈተነታት ኣቢሎም ግዴታዊ መርመራ ፍርያት ክገብሩ ኣለዎም። ሳልሳይ፡ ሕርሻዊ ኣቑሑት ንምልኣኽ ዝደልዩ ሰደድቲ ካብ ናይጀርያ ሕርሻዊ ውሸባ ኣገልግሎት (NAQS) ናይ ፋይቶሳኒታሪ ሰርቲፊኬት ክረኽቡ ይግደዱ። እዚ ምስክር ወረቐት እዚ እቲ ሰደድ ካብ ባልዕ ወይ ንናይ ወጻኢ ስነ-ህይወት ክጎድኡ ዝኽእሉ ሕማማት ነጻ ምዃኑ ዘረጋግጽ እዩ። ብተወሳኺ ገለ ፍርያት ከከም ባህርያቶም ተወሳኺ ምስክር ወረቐት ከድልዮም ይኽእል እዩ። ንኣብነት ዝተመስርሑ መግብታት ናይ ትንተና ምስክር ወረቐት ዘድልዮም እንትኾኑ ፅኑዓት ማዕድናት ድማ ፍቓድ ቤት ፅሕፈት ካዳስትራ ዕደና የድልዮም። ናይጀርያውያን ሰደድቲ ነዞም ናይ ምስክር ወረቐት ረቛሒታት ምምላእ ኣገዳሲ እዩ፣ ምኽንያቱ ኣብ ዓለማዊ ዕዳጋታት ዘለዎም ተኣማንነት ዘዕቢ ኮይኑ ኣብ ወጻኢ ሃገራት ድማ ዕግበት ተጠቀምቲ ዘረጋግጽ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ኣህጉራዊ ደረጃታት ምኽባር፡ ናይጀርያ ከም ዘተኣማምን ምንጪ ልዑል ጽሬት ዘለዎ ሰደድ ንዝነበራ ዝና ንምሕላው ይሕግዝ። ኣብ መደምደምታ ኣብ ናይጀርያ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ምርካብ ኣብ NEPC ከም ሰደድቲ ምምዝጋብ ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ከከም ባህሪ ናይቲ ዝለኣኽ ፍርያት ብከም SON ወይ NAQS ዝኣመሰሉ ተቖጻጸርቲ ኣካላት ዝተቐመጡ ፍሉይ ደረጃታት ጽሬት ምምላእ የጠቓልል። ነዞም ጠለባት ምኽባር ንናይጀርያ ሰደድቲ ዕድላት ንግዲ ዘዕቢ ጥራይ ዘይኮነስ ንሰደድ እታ ሃገር ብዓለም ደረጃ ንምዕባይ እውን ይሕግዝ።

ናይጀርያ ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ብዝተፈላለየ ባህላ፡ ህያው ቁጠባን ዕሙር ንግዳዊ ንጥፈታትን ትፍለጥ። ኣብ ናይጀርያ ብዛዕባ ሎጂስቲክስ ለበዋታት ክመጽእ ከሎ፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ሓያሎ ወሰንቲ መዳያት ኣለዉ። ቀዳማይ፡ ዓበይቲ ወደባት ናይጀርያ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ወሳኒ ተራ ኣለወን። ኣብ ሌጎስ ዝርከቡ ሌጎስ ፖርት ኮምፕሌክስን ቲን ካን ደሴት ፖርት ኮምፕሌክስን ኣብታ ሃገር ክልተ ዝበዝሑ ጽዑቓት ወደባት እዮም። እዘን ወደባት እዚኣተን ርኡይ መጠን ጽዕነት ዝሕዛን ስሉጥ ኣገልግሎት ምትሕልላፍ ጽዕነት ዝህባን እየን። ጽቡቕ ስርዓት ዘለዎ ትሕተ ቅርጺ ምስ ዘመናዊ መሳለጥያታት ዘለዎም ኮይኖም፡ ኮንተይነር ተርሚናላትን ውሑስ መኽዘንን ዝሓቖፈ እዩ። ናይጀርያ ብዘይካ’ቲ ወደባት፡ ዓበይቲ ከተማታት ዘራኽብን ናይ ውሽጢ ሃገር መጓዓዝያ ዘመቻችእን ሰፊሕ መርበብ ጽርግያታት ኣለዋ። ይኹን እምበር ገለ መርበባት ጽርግያታት ከም ጽቕጥቕጥ ወይ ድኹም ኩነታት ዝኣመሰሉ ዝተወሰኑ ብድሆታት ክህልዎም ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ክእለት ዝውንኑን ነዞም ብድሆታት ብኣድማዒ መንገዲ ክጓዓዙ ዝኽእሉን እሙናት ወሃብቲ ሎጂስቲክስ ምስራሕ ይምከር። ካብዚ ሓሊፉ ኣገልግሎት ጽዕነት ኣየር ንህጹጽ ጽዕነት ወይ ልዑል ዋጋ ዘለዎም ኣቑሑት ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። ኣብ ሌጎስ ዝርከብ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ሙርታላ መሓመድ ከም ቀንዲ ኣፍደገ ኣህጉራዊ መጓዓዝያ ጽዕነት ኣየር ኮይኑ የገልግል። ብደረጃ ዓለም ናብ ዝተፈላለዩ መዳረግቲ ቦታታት መደብ በረራታት ዘካይዱ ብርክት ዝበሉ ናይ ጽዕነት መንገዲ ኣየራት የቕርብ። ኣብ ውሽጢ ጽላት ሎጂስቲክስ ናይጀርያ ስሉጥ ስርሓት ንምርግጋጽ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ዞባታት እታ ሃገር ምጽራይ ጉምሩክ፡ መኽዘን ፍታሕ፡ን ኣገልግሎት ምክፍፋልን ሓዊሱ ኩለመዳያዊ ኣገልግሎት ዝህባ ሓያሎ ስሙያት ኩባንያታት ሎጂስቲክስ ኣለዋ።እዘን ኩባንያታት ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ፍሉይ ንግዳዊ ሃዋህው ናይ ምስራሕ ሰፊሕ ተመኩሮ ኣለወንን ነቲ... ናይ ከባቢ ደንብታት ጽቡቕ ጌሩ። ብተወሳኺ፡ኢ-ኮሜርስ ኣብ ናይጀርያ ርኡይ ስሕበት ረኺቡ ኣሎ ምስ ቁጽሮም እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ሰባት ብኢንተርነት ዕዳጋ መድረኻት ዝመርጹ።ነዚ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ጠለብ ንምምላእ፡እታ ሃገር ምዕባለ infulfillment centersand ወሃብቲ ኣገልግሎት ኣወሃህባ፡ብፍላይኣብ ዓበይቲ ከተማታት ከም ሌጎስ,ኢባዳን,and Abuja.These ኣቕረብቲ specializein እዋናዊ ትእዛዝ መስርሕ,ምምራጽን-ምዕሻግ procedures.consolidation,and last-mile delivery. ኣብ መወዳእታ፡ኩሉ ግዜ ኣብ ናይጀርያ ናይ ሎጂስቲክስ መሻርኽቲ ኣብ ዝመርጽሉ እዋን ዘተኣማምን ናይ ኢንዱስትሪ መወከሲ ወይ ንግዳዊ ማሕበራት ምውካስ ይምከር፡ ንምርግጋጽ ምኽባር ጠለባት ጉምሩክን ዓለምለኻዊ ደረጃታት ምልኣኽን። ብሓፈሻ ናይጀርያ ካብ ዓበይቲ ወደባታ ክሳብ ኣገልግሎት ጽዕነት ኣየር፡ መርበባት መጓዓዝያ ጽርግያን ብቕልጡፍ ዝሰፍሑ ማእከላት ምፍጻም ኢ-ኮሜርስን ዝበጽሕ ዝተፈላለዩ ናይ ሎጂስቲክስ ኣማራጺታት ትህብ። ምስ ምኩራት ወሃብቲ ሎጂስቲክስ ኣብ ምምራሕ መልክዓ-ምድሪን ደንብን እታ ሃገር ጽቡቕ ጌሮም ምፍላጥ ምሕዝነት ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ንዝካየድ ስርሓት ሎጂስቲክስካ ኣብ ዝበለጸ ደረጃ ክብጽሖ ይኽእል።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ናይጀርያ ንጡፍ ቁጠባን ዝተፈላለየ ኢንዱስትሪታትን ዘለዋ ሃገር እያ። ሓያሎ ኣገደስቲ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ዝስሕብ ኮይኑ፡ ንንግዳዊ ትካላት ብዙሓት ልምዓታዊ መስመራትን ምርኢታት ንግድን የቕርብ። ኣብ ታሕቲ ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ዝርከቡ ኣገደስቲ ዓለምለኻዊ መስመራትን ምርኢታትን ዕድጊት ኣለዉ። 1. ናይጀርያ ኣህጉራዊ ምርኢት ንግዲ፡- እዚ ኣብ ናይጀርያ ካብ ዝካየዱ ዓበይቲ ምርኢታት ንግዲ ኮይኑ፡ ንውሽጣውን ዓለምለኻውን ተሳተፍቲ ዝስሕብ እዩ። ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ማኑፋክቸሪንግ፣ ሕርሻ፣ ቴክኖሎጂ፣ ክንክን ጥዕና ወዘተ ዝመፁ ፍርያትን ኣገልግሎታትን ንምርኣይ ብሉፅ መድረኽ ዝህብ ኮይኑ እቲ ምርኢት ብቢ2ቢ ኣኼባታት ኣቢሉ ዕድላት ኔትወርክ ንግዲ ዘተባብዕ እዩ። 2. ኣህጉራዊ ምርኢት ንግዲ ሌጎስ፡- ዓመታዊ ብቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ሌጎስ (LCCI) ዝዳሎ እዚ ምርኢት ንግዲ፡ ካብ ዝተፈላለዩ ዞባታት ዓለም ዝመጹ ትካላት ንግዲ ኣብ ሓደ ብምምጻእ ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕ ዝዓለመ እዩ። ኣብ ዕዳጋ ናይጀርያ ክኣትዉ ወይ ህላወኦም ከስፍሑ ንዝደልዩ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ክቡር ንግዳዊ ርክባት የቕርብ። 3. ዓመታዊ ምርኢት ንግዲ NACCIMA፡- ማሕበር ናይጀርያ ትካላት ንግዲ፡ ኢንዱስትሪ ዕደናን ሕርሻን (NACCIMA) ዓመታዊ ንግዳዊ ምርኢት የካይድ፡ እዚ ድማ ኣብ መላእ ኢንዱስትሪታት ከም ህንጻ፡ ጸዓት፡ ንግዲ ችርቻሮ፡ ኣገልግሎት ኣጋይሽ ምቕባል ወዘተ ንዓለምለኻዊ ሽርክነት ዕድጊት ዕድላት ዘቕርብ እዩ። 4. ዓለም ለኸ ምርኢት ንግዲ ካዱና: እዚ ዓብዪ ምርኢት ንግዲ ብቤት ምኽሪ ካዱና ዓመታዊ ዝዳሎ ኮይኑ ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝመፁ ፍርያት ከም ሕርሻ ማሽነሪን መሳርሒታት ምፍራይ ቴክኖሎጂ መፍትሒታትን ካልኦትን ንምርኣይ ዝዓለመ እዩ። 5. ኣቡጃ ዓለምለኻዊ ምርኢት ሞተር: ኣብ መካይንን ተዛመድቲ ኢንዱስትሪታትን ከም መለዋወጢ ኣቑሑት ምፍራይ ኩባንያታት መኪና መሳርሒታት ዘተኮረ ኣቡጃ ሞተር ምርኢት ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ምስ ናይጀርያውያን ኣፍረይቲ ኣቕረብቲ ኣውፈርቲ ኣብ ትሕቲ ሓደ ናሕሲ የራኽብ ብሉጽ ዕድል ንምርካብ እዋናዊ ዝንባለታት ምህዞታት ሓድሽ ምትሕብባር ይፈጥር 6. ኣህጉራዊ ፈስቲቫል መግቢ ፖርት ሃርኮርት (PHIFF): ምስ መግቢ ዝተኣሳሰሩ ንግዳዊ ንጥፈታት ንምልላይ ውፉይ PHIFF ፍሉጣት ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ይስሕብ ኩባንያታት መስርሒ መግቢ ሕርሻዊ ፍርያት ኣፍረይቲ ወሃብቲ ኣገልግሎት መግቢ ልሙዕ መሬት ዝፈጥሩ ኣብ ውሽጢ ኣታዊ ዘለዎ ኢንዱስትሪ ሕርሻ ንግዳዊ ዝምድናታት የማዕብሉ 7. ሰሙን ፋሽን ኣፍሪቃ ናይጀርያ (AFWN)፦ ኢንዱስትሪ ፋሽን ዓለምለኻዊ ኣቓልቦ እናረኸበ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን AFWN ንኣፍሪቃውያን ዲዛይነራት ፈጠርቲ ዘጉልሕ ቀዳማይ ፋሽን ፍጻመ ኮይኑ ይቕልቀል ኣሎ። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ንናይጀርያ ፋሽን ምልክታት ንምድህሳስን ኣታዊ ዘለዎ ሽርክነት ንምምስራትን ከም መድረኽ ኮይኑ የገልግል። 8. ሌጎስ ዓለምለኻዊ ምርኢት ቴክኖሎጂን ዋዕላን (LITEX): ቴክኖሎጂ ኣብ መላእ ዓለም ኢንዱስትሪታት ምቕያር እናቐፀለ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን LITEX ንናይ ውሽጢ ዓዲ ዓለምለኻዊ ቴክኖሎጂ ኩባንያታት ኣውፈርቲ ኣፍቀርቲ ኣብ ሓደ መድረኽ የራኽብ እዋናዊ ዝንባለታት ምርኢት ምዕቡል ምህዞ ምትሕብባር ምዕባይ ይዘራረብ። ብዘይካ እዞም ምርኢታት ንግዲ ናይጀርያ እውን ከም ኣገደስቲ ናይ ዕድጊ መስመራት ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ፍርያት ካብ ናይጀርያውያን ኣፍረይቲ ሰደድቲ ምንጪ ክረኽቡ ዝኽእሉሉ ናይ ኦንላይን ዕዳጋታት ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ትቕርብ ጂኦግራፍያዊ ድሩትነት ብምንካይ ተበፃሕነት ዝተፈላለዩ ደረጃ ፍርያት ተወዳዳሪ ዋጋታት ምሃብ። ብሓፈሻ ናይጀርያ ብዳይናሚክ ንግዳዊ ምርኢታት፣ ንግዳዊ ምርኢታትን ናይ ኦንላይን መድረኻትን ንዓለምለኻውያን ዓደግቲ ሰፊሕ ዕድላት ተቕርብ። እዞም መስመራት እዚኦም ዓለማዊ ትካላት ንግዲ ምስ ናይጀርያውያን ኣቕረብቲ ክራኸቡ፣ ሃብታም ብዙሕነት ዕዳጋ ናይጀርያ ክድህስሱን ንኽልቲኦም ዝጠቅም ንግዳዊ ዝምድናታት ኣቢሎም ኣብ ዕብየት ቁጠባ ኣበርክቶ ክገብሩን የኽእሉ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ኣብ ናይጀርያ፡ ሰባት ኣብ ኢንተርነት ንዝገብርዎ ምድላይ ዝምርኮሱሎም ሓያሎ ልሙዳት ሞተር ምድላይ ኣለዉ። እዞም ሞተር ምድላይ እዚኦም ሰፊሕ ሓበሬታ፡ ዜናን ጸጋታትን ይህቡ። ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ኣዝዮም ህቡባትን ብሰፊሑ ዝጥቀሙን ሞተር ምድላይ እነሆ፤ 1. ጉግል፡ እዚ ብዓለም ደረጃ ናእዳ ዝረኸበ ሞተር ምድላይ ኣብ ናይጀርያ እውን ብሰፊሑ ይጥቀመሉ። ሰፊሕ ዳታቤዝ፣ ዘተኣማምን ውጽኢትን ንተጠቃሚ ምቹእ ዝኾነ መተሓላለፊን የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.google.com.ng 2. ቢንግ፡- ናይ ማይክሮሶፍት ቢንግ ካልእ ናይጀርያውያን ኣብ መርበብ ሓበሬታ ምድላይ ክመጽእ ከሎ ህቡብ ምርጫ እዩ። ምስሊ፡ ቪድዮ፡ ዜናን ካልእን ኣማራጺታት ዘለዎ ኩለመዳያዊ ውጽኢት ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.bing.com 3. ያሁ፡- ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ብዓለም ደረጃ ህቡብነቱ እናነከየ ዝኸይድ እኳ እንተሎ፡ ያሁ ሰርች ግን ገና ኣብ ናይጀርያ ርኡይ ተጠቃሚ ኣለዎ። ዜናን ኣገልግሎት ኢመይልን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ባህርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.search.yahoo.com 4. DuckDuckGo: ኣብ መርበብ ሓበሬታ ኣብ እትድለየሉ እዋን ኣብ ምክልኻል ብሕታዊነት ትኹረት ብምሃብ ዝፍለጥ DuckDuckGo ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ኣብ መላእ ዓለም ስሕበት ረኺቡ ኣሎ፡ ብሰንኪ እቲ ብዛዕባ ድሕነት ዳታ ዝያዳ ስክፍታታት። መርበብ ሓበሬታ፡ www.duckduckgo.com 5.Nairaland Forum Search Engine:Nairaland forum ካብ ናይጀርያ ዝመበገሲኦም ብብዝሒ ዝረኣዩ መርበባት ሓበሬታ ሓደ እዩ፤ ተጠቀምቲ ካብ ፖለቲካ ክሳብ መዘናግዒ ዝብሉ ኣርእስታት ዝዛተዩሉ ዝተፈላለዩ መድረኻት ዝሓዘ እዩ። መርበብ ሓበሬታ (ሞተር ምድላይ)፡ www.nairaland.com/search 6.Ask.Com : Ask.com ተጠቀምቲ ብቐጥታ ናብ መተሓላለፊኡ ሕቶታት ክሓቱ ወይ ድማ ኣቐዲሞም ዝተሓተቱ ሕቶታትን መልስታትን ብከም ቢዝነስ ወይ ሳይንስ ዝኣመሰሉ ኣርእስታት ዝተመደቡ ክድህስሱ የኽእሎም። መርበብ ሓበሬታ :www.ask.com እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ናይጀርያ ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ እዮም፤ እንተኾነ ግን፡ ጉግል ብሰንኪ ተኣማንነቱን ሰፊሕ ዳታቤዝን ኣብ መንጎ ተጠቀምቲ ኢንተርነት ዓብላሊ ምርጫ ኮይኑ ከምዘሎ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ናይጀርያ፡ ንንግዳውያን ትካላትን ኣገልግሎታትን ርክብ ሓበሬታ ዝህቡ ሓያሎ ዓበይቲ ብጫ ገጻት ዘለዎም ማህደር ኣለዋ። ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ፍሉጣት ብጫ ገጻት ምስ በብወገኖም መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. VConnect (https://www.vconnect.com/): እዚ ኣብ ናይጀርያ ካብቶም ዝዓበዩ ናይ ኦንላይን ቢዝነስ ማውጫታት ሓደ ኮይኑ፡ ሆቴላት፡ ቤት መግቢ፡ ኣገልግሎት ሕክምና፡ ኩባንያታት ህንጻን ካልእን ሓዊሱ ሰፊሕ ምድባት ዝህብ እዩ። 2. ናይጀርያ ብጫ ገጻት (https://www.nigeriagalleria.com/YellowPages/): እዚ ማህደር ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ትምህርቲ፣ ክንክን ጥዕና፣ ማኑፋክቸሪንግ፣ ኣቬሽንን መጓዓዝያን ዝርከቡ ትካላት ንግዲ ሰፊሕ ዝርዝር ይህብ። 3. ኮምፓስ ናይጀርያ (https://ng.kompass.com/)፦ ኮምፓስ ኣብ ናይጀርያ ዝንቀሳቐሳ ኩባንያታት ዝምልከት ሰፊሕ ዳታቤዝ ይህብ። ተጠቀምቲ ብስም ኢንዱስትሪ ወይ ኩባንያ ፍሉያት ፍርያት ወይ ኣገልግሎታት ክደልዩ የኽእሎም። 4. ናይጀርያዊ ፋይንደር (http://www.nigerianfinder.com/business-directory/): ናይጀርያዊ ፋይንደር ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ባንክን ኢንቨስትመንትን ትካላት፣ ናይ መድሕን ኩባንያታት፣ ወከልቲ ንብረት፣ ወሃብቲ ኣገልግሎት ITን ካልኦትን ዝሓዘ ናይ ንግዲ ማህደር የቕርብ። 5. NgEX Yellow Pages (http://www.ngex.com/yellowpages/ ): NgEX ንናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ ምስ ዓማዊል ክኾኑ ዝኽእሉ ኣብ ውሽጢ ናይጀርያን ኪኖኡን ዘራኽብ ናይ ኦንላይን መድረኽ እዩ። እቲ ማውጫ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ኣቕረብቲ መሳርሒታት ሕርሻን ሕርሻን፤ መሸጢ መካይን፤ ኣማኸርቲ ሕጊ፤ ድኳናት ችርቻሮ፤ ወዘተ. እዞም ብጫ ገጻት ንውልቀሰባት ኣብ ውሽጢ ዝተፈላለዩ ዞባታት ናይጀርያ - ካብ ሌጎስ ክሳብ ኣቡጃ ክሳብ ፖርት ሃርኮርን ኪኖኡን - ብዘድልዮም ነገራት መሰረት ነጋዶ ወይ ወሃብቲ ኣገልግሎት ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ንምርካብ ይሕግዙ! ኣብዞም መርበባት ሓበሬታ ምህላውን ትኽክለኛነትን ሓበሬታ ምስ ግዜ ክፈላለ ስለ ዝኽእል ኩሉ ግዜ ቅድሚ ዝኾነ ኣገዳሲ ውሳነታት ወይ ርክባት ምግባርካ ዝርዝር ነገራት ምርግጋጽ ይምከር።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ናይጀርያ ኣብ ኣፍሪቃ እናዓበየት እትኸይድ ዘላ ቁጠባ ኮይና፡ ልዕሊ 200 ሚልዮን ህዝቢ ዘለዋ ሃገር እያ። ኣብታ ሃገር ንግድን ቴክኖሎጅን እናገስገሰ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን፡ ንጠለባት ናይጀርያውያን ተጠቀምቲ ንምምላእ ሓያሎ ዓበይቲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ተቐልቂሎም ኣለዉ። ኣብ ታሕቲ ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ዝርከቡ ፍሉጣት ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኣለዉ፤ 1. ጁምያ - ጁምያ ኣብ ናይጀርያ ካብቶም ዝዓበዩ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ ጽባቐ፡ ምግቢን ካልእን ዝኣመሰሉ ሰፊሕ ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.jumia.com.ng 2. ኮንጋ - ኮንጋ ካልእ ኣብ ናይጀርያ ህቡብ ናይ ኦንላይን ቸርቻሪ ኮይኑ፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ መሳርሒታት ገዛን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ምርጫታት ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.konga.com 3. Payporte - Payporte ብትራንዲ ፋሽን ኣቑሑትን ኣክሰሰሪታትን ዝፍለጥ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ። ብተወሳኺ ካልኦት ፍርያት ከም ኤሌክትሮኒክስን መሳርሒታት ገዛን ንናይጀርያውያን ዓማዊል የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.payporte.com 4. ስሎት - ስሎት ኣብ መላእ ናይጀርያ ብኢንተርነትን ብመንገዲ ፊዚካዊ ድኳናቶምን ከም ስልክታት፡ ላፕቶፕ፡ ታብሌታት፡ ጣብላታት፡ ከምኡ’ውን መሳርሒታት ኣብ ምሻጥ ኤሌክትሮኒካዊ መሳርሒታት ዘተኮረ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.slot.ng 5. ኪሊማል - ኪሊማል ኣብ ናይጀርያ ሓዊሱ ኣብ ሓያሎ ሃገራት ኣፍሪቃ ዝሰርሕ ኮይኑ ካብ ኤሌክትሮኒክስ ክሳብ ፋሽን ብዝተፈላለየ ፍርያት ብተወዳዳሪ ዋጋ የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.kilimall.ng/nigeria/ 6.ጂጂ- ጂጂ ካብ ሪል እስቴት ክሳብ ተሽከርከርቲ ዝተፈላለዩ ምድባት ዘጠቓለለ ካብቶም ፍሉጣት ምልክታታት ዌብሳይታት እዩ፤ ውልቀሰባት ወይ ትካላት ንግዲ ብነጻ መወዓውዒታት ክለጥፉ የኽእሎም። መርበብ ሓበሬታ፡ jiji.ng/ 7.Mystore- Mystore ንናይ ገዛ መሳርሒታት & ፍርናሽ ክዳውንቲ & ኣልባሳት ከም ጋጀት & ኤሌክትሮኒክስ ዝኣመሰሉ ዝተፈላለዩ ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ : mystore.ng/ እዞም መድረኻት ንናይጀርያውያን ተጠቀምቲ ምቹእነትን ተበጻሕነትን ብምሃብ፡ ሕጂ ካብ ገዝኦም ወይ ቤት ጽሕፈቶም ከይወጹ ብኢንተርነት ዝተፈላለዩ ኣቑሑት ክዕድጉ ብምኽኣሎም፡ ኣብ መልክዕ ቸርች ሰውራ ኣምጺኦም እዮም። ሓደስቲ ተጻወትቲ ብቐጻሊ ናብ ዕዳጋ ኢ-ኮሜርስ ናይጀርያ ስለዝኣትዉ እዚ ዝርዝር ምሉእ ክኸውን ከምዘይክእል ኣስተውዕሉ። ኣብ ናይጀርያ ኣብ ኢንዱስትሪ ኢ-ኮሜርስ ዝረአ ዘሎ እዋናዊ ምዕባለታት ንምፍላጥ መጽናዕቲ ምክያድን ሓድሽ ሓበሬታታት ምፍታሽን ኩሉ ግዜ ሓጋዚ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ናይጀርያ ብብዝሒ ህዝቢ ኣፍሪቃዊት ሃገር መጠን፡ ኣብ ኣጠቓቕማ መድረኻት ማሕበራዊ መራኸቢታት ንዝተፈላለዩ ዕላማታት ርኡይ ዕብየት ርእያ እያ። ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ዝርከቡ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ፌስቡክ - ኣብ ናይጀርያ ብብዝሒ ዝጥቀመሉ ማሕበራዊ መራኸቢታት ፌስቡክ ምዃኑ ዘጠራጥር ኣይኮነን። ተጠቀምቲ ምስ ኣዕሩኽቶምን ቤተሰቦምን ክራኸቡ፡ ሓሳባት፡ ስእልታትን ቪድዮታትን ከካፍሉ ይኽእሉ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.facebook.com። 2. ትዊተር - ብቕልጡፍ ሓድሽ ሓበሬታን ኣብ ሓቀኛ ግዜ ዝርርብን ዝፍለጥ ትዊተር፡ ኣብ ናይጀርያውያን ሓበሬታ ብምዝርጋሕን ኣብ ዝተፈላለየ ኣርእስታት ኣብ ዘተ ንምስታፍን ዘይተኣደነ ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.twitter.com። 3. ኢንስታግራም - እዚ ብዓይኒ ዝምራሕ መድረኽ ተጠቀምቲ ስእልታትን ቪድዮታትን ምስ ፈጠራዊ መግለጺታት ወይ ሃሽታግ ምስ ተኸታተልቶም ከካፍሉ የኽእሎም። ኣብ ናይጀርያ ብውልቀሰባት፡ ተጽዕኖ ፈጠርትን ትካላት ንግድን ብማዕረ ንፍርያት ወይ ኣገልግሎት ንሰፊሕ ተዓዛቢ ንምምዕባል ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.instagram.com። 4. ሊንክድኢን - ከም ሞያዊ መርበብ ሓበሬታ ኮይኑ ንሰባት ብሞያዊ ድሌታት ወይ ሞያዊ ዕላማታት ዝተመርኮሰ ዘራኽብ ኮይኑ፡ ሊንክድይን ንናይ ስራሕ ዕድላት ወይ ንግዳዊ ምትእስሳር ንዝደልዩ ናይጀርያውያን ከም ኣገዳሲ መድረኽ ኮይኑ የገልግል። መርበብ ሓበሬታ፡ www.linkedin.com። 5. ስናፕቻት - ኣብ ናይጀርያ ኣብ መንእሰያት ዲሞግራፊክ ህቡብ ዝኾነ ስናፕቻት ተጠቀምቲ "ስናፕ" ተባሂሎም ዝፍለጡ ግዝያዊ ስእልታትን ቪድዮታትን ክሰዱ የኽእሎም። ከምኡ’ውን ከም ፍልተር፡ ጂኦ-ሎኬሽንስ መለለዪ ወይ ስቲከር ዝኣመሰሉ ባህርያት የቕርብ። URL፡ www.snapchat.com ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። 6 . ቲክቶክ - ቫይራል ዝኾነ ቪድዮ ምክፋል ኣፕ ቲክቶክ ካብ ዝጅምር ኣትሒዙ ኣብ ኩሉ ዕድመ ኣብ ናይጀርያ ብቕልጡፍ ዝና ረኺቡ። ተጠቀምቲ ሓጸርቲ ከንፈር ዝመሳሰሉ ቪድዮታት ወይ ኮሜዲ ስኪት ይፈጥሩ እሞ ኣብ ውሽጢ እቲ ኣፕ ወይ ካልእ ማሕበራዊ መራኸቢታት ከካፍሉ ይኽእሉ። URL፡ www.tiktok.com/en/። 7 . ዋትስኣፕ - ዋላ ’ ኳ ብቐንዱ ብዓለም ደረጃ ቅጽበታዊ መልእኽቲ ዝልእኽ ኣፕ ተባሂሉ ዝፍለጥ እንተኾነ፡ ዋትስኣፕ ግን ንናይጀርያውያን ብድምጺ ጻውዒት ፡ ቪድዮ ጻውዒት ፡ ጉጅለ ዕላል ፡ ምክፋል ፋይላት ወዘተ ከም ኣገዳሲ መሳርሒ ርክብ ኮይኑ የገልግል ። URL :www.whatsapp.com ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። 8 . ናይራላንድ – ኣብ ናይጀርያ ዘተኮረ ናይ ኦንላይን መድረኽ ኮይኑ፡ ዜና፡ ፖለቲካ፡ ስፖርት፡ መዘናግዒን ንግድን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ኣርእስታት ዝሽፍን እዩ። ከም መድረኽ ዘተን ምክፍፋል ሓበሬታን ኮይኑ የገልግል። መርበብ ሓበሬታ፡ www.nairaland.com። እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ናይጀርያ ዝጥቀሙሉ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት እዮም። ናይጀርያውያን ኣብ ነንሕድሕዶም ብኸመይ ከም ዝራኸቡን ብውልቃውን ሞያውን ደረጃ ምስ ዓለም ርክብ ከም ዘለዎምን ሰውራ ኣምጺኦም እዮም።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ናይጀርያ፡ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ኣብ ምድንፋዕን ምምዕባልን ወሳኒ ተራ ዝጻወታ ሓያሎ ፍሉጣት ማሕበራት ኢንዱስትሪ ኣለዋ። ገለ ካብተን ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ናይጀርያ እዘን ዝስዕባ እየን፤ 1. ማሕበር ኣፍረይቲ ናይጀርያ (MAN)፦ እዚ ማሕበር እዚ ንረብሓታት ናይተን ኣብ ናይጀርያ ዝንቀሳቐሳ ማኑፋክቸሪንግ ኩባንያታት ዝውክል እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.manufacturersnigeria.org እዩ። 2. ማሕበር ናይጀርያ ቤት ምኽሪ ንግዲ፣ ኢንዱስትሪ፣ ዕደናን ሕርሻን (NACCIMA)፦ NACCIMA ንግድን ወፍርን ዘተባብዕ ከምኡ እውን ንናይጀርያ ትካላት ንግዲ ከም ድምጺ ኮይኑ ይሰርሕ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.naccima.com.ng እዩ። 3. ቤት ምኽሪ ንግዲ ናይጀርያን ኣሜሪካን (NACC)፦ NACC ኣብ መንጎ ናይጀርያን ኣሜሪካን ክልተኣዊ ንግዳዊ ዝምድናታት የተባብዕ፣ ንኣባላቱ ንመርበብን ምዕባለ ንግድን መድረኽ ይህብ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.nigerianamericanchamber.org እዩ። 4. ቤት ምኽሪ ንግዲ ናይጀርያን እንግሊዝን (NBCC)፦ NBCC ኣብ መንጎ ናይጀርያን ብሪጣንያን ንግዳዊ ዝምድናታት ኣብ ምድንፋዕ ዘተኮረ ኮይኑ ኣብ መንጎ ኩባንያታት ክልቲአን ሃገራት ንግዳዊ ሽርክነት ኣብ ምምችቻው እውን እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.nbcc.org.ng እዩ። 5. ኢንስቲትዩት ቻርተርድ ኣካውንታንት ናይጀርያ (ICAN)፦ ICAN ኣብ ናይጀርያ ንሞያ ኣካውንታንሲ ዝቆፃፀር ሞያዊ ኣካል ኮይኑ ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣብ ዝርከቡ ኣካውንታንት ብሉፃት ልምድታት ዘስፋሕፍሕ እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.icanngr.org እዩ። 6. ናይጀርያዊ ኢንስቲትዩት ምሕደራ (NIM)፦ NIM ኣብ ትምህርትን ምዕባለን ምሕደራ ዘተኮረ ኮይኑ፡ ኣብ ናይጀርያ ውዳበኣዊ ዕብየት ንምንቅስቓስ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ብቑዓት ኣካየድቲ ከምዘለዉ የረጋግጽ። መርበብ ሓበሬታኦም ድማ፡ www.managementnigeria.org እዩ። 7.Nigerian Society Of Engineers(NSE)- እዚ ሞያዊ ትካል ካብ ዝተፈላለዩ ዲሲፕሊናት ዝመጹ መሃንድሳት ዝውክል ኮይኑ ኣብ ውሽጢ ናይጀርያ ልምምድ ምህንድስናን ምዕባለ ቴክኖሎጂን ንምስጓም ዝሰርሑ እዩ።Their Website address->www.nse.org.ng እዘን ዝተጠቕሳ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ካብ ብዙሓት ካልኦት ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ሕርሻ፣ ቴክኖሎጂ፣ ክንክን ጥዕና፣ ባንክን ፋይናንስን ወዘተ ዝንቀሳቐሳ ውሑዳት ኣብነታት ኮይነን፣ ኩለን ንዕብየትን ምዕባለን ናይጀርያ ኣበርክቶ ዝገብራ እየን።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ኣብ ታሕቲ ዝርዝር ናይ ናይጀርያ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ኣሎ፤ 1. ኮሚሽን ምድንፋዕ ወፍሪ ናይጀርያ (NIPC) - NIPC ኣብ ናይጀርያ ወፍሪታት የስፋሕፍሕን የመቻችእን እዩ። ብዛዕባ ዕድላት ወፍሪ፡ ፖሊሲታት፡ ስርዓታትን ምትብባዕን ሓበሬታ ይህቡ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.nipc.gov.ng/ 2. ቤት ምኽሪ ምልላይ ሰደድ ናይጀርያ (NEPC) - NEPC ኣታዊታት ሸርፊ ወጻኢ ንምዕባይ ካብ ናይጀርያ ዘይነዳዲ ሰደድ ኣብ ምድንፋዕ ዘተኮረ እዩ። ናይ ሰደድ ተኽእሎታት ሓበሬታ፣ ናይ ሰደድ መምርሒ፣ ናይ ዕዳጋ ስለያ ወዘተ ይህቡ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://nepc.gov.ng/ 3. ፌደራል ሚኒስቴር ኢንዱስትሪ፣ ንግድን ኢንቨስትመንትን - እዚ መንግስታዊ ሚኒስቴር ኣብ ናይጀርያ ንልምዓት ኢንዱስትሪ፣ ንግዲ ምድንፋዕ፣ ምምችቻው ኢንቨስትመንት ፖሊሲታት ይሕንፅፅ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://fmiti.gov.ng/ 4. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ሌጎስ (LCCI) - LCCI ኣብ ናይጀርያ ካብ ዝርከቡ ፍሉጣት ቤት ምኽሪ ንግዲ ኮይኑ ኣብ ውሽጢ ግዝኣት ሌጎስ ንግድን ንግዳዊ ንጥፈታትን ዘተባብዕ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.lagoschamber.com/ 5. ማሕበር ንግዲ፣ ኢንዱስትሪ ዕደናን ሕርሻን ናይጀርያ (NACCIMA) - NACCIMA ኣብ ናይጀርያ ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ረብሓታቶም ናብ ዝምልከቶም ኣካላት ኣብ ውሽጢ ዓድን ዓለምን ብምስፋሕ ድምጺ ይውክል። መርበብ ሓበሬታ፡ https://naccima.org/ 6. ናይጀርያ ስቶክ ኤክስቸንጅ (NSE) - NSE ከም ዕዳጋ ኣክስዮን ኮይኑ ኣብ ልዕሊኡ ንዝተዘርዘሩ ዋሕስታት ንግዳዊ መድረኽ ዝህብ ኮይኑ ምስ ዕዳጋ ርእሰ-ማል ዝተኣሳሰሩ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታት ዝህብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.nse.com.ng/ 7. ማሕበር ኣፍረይቲ ናይጀርያ (MAN) - MAN ኣብ ናይጀርያ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ንዝርከቡ ኣፍረይቲ ወኪሉ ንዕብየትን ምዕባለን ኢንዱስትሪ ምቹእ ፖሊሲታት ክህሉ ዝጣበቕ ማሕበር እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://manufacturersnigeria.org/ 8. ማእከላይ ባንክ ናይጀርያ (CBN) - ሲቢኤን ኣብ ውሽጢ ሃገር ቁጠባዊ ዕብየት እናደገፈ ምርግጋእ ዋጋታት ንምዕቃብ ገንዘባዊ ፖሊሲታት ናይ ምሕንጻጽ ሓላፍነት ዘለዎ ላዕለዋይ ባንክ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.cbn.gov.ng እዞም መርበባት ሓበሬታ ብዛዕባ ቁጠባ ናይጀርያ፡ ዕድላት ንግዲ፡ መምርሒታት ወፍሪን ርድኢት ዕዳጋን ሰፊሕ ሓበሬታ ክህቡኻ ይኽእሉ። ንዝያዳ ዝርዝርን እዋናውን ሓበሬታ ኣብ ነፍሲ ወከፍ መርበብ ሓበሬታ ምብጻሕ ይምከር።

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ገለ ምስ ናይጀርያ ዝተኣሳሰሩ ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶታት መርበባት ሓበሬታ እነሆ፤ 1. ሃገራዊ ቢሮ ስታቲስቲክስ (NBS) - NBS ኣብ ናይጀርያ ወግዓዊ ትካል ስታቲስቲክስ እዩ። ንግዳዊ መረዳእታ ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ቁጠባውን ንግዳውን ስታቲስቲክስ ይህብ። ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም www.nigerianstat.gov.ng ብምእታው ናይ ዳታ ፖርታሎም ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 2. ቤት ምኽሪ ምድንፋዕ ሰደድ ናይጀርያ (NEPC) - NEPC ካብ ናይጀርያ ዘይነዳዲ ሰደድ ናይ ምድንፋዕ ሓላፍነት ኣለዎ። ስታቲስቲክስ ሰደድን ጸብጻባት ስለያ ዕዳጋን ክትረኽበሉ እትኽእል ናይ ንግዲ ሓበሬታ ፖርታል ኣለዎም፡ www.nepc.gov.ng 3. ማእከላይ ባንክ ናይጀርያ (CBN) - ሲቢኤን ናይታ ሃገር ማእከላይ ባንክ ትካል እዩ። ወርሓዊ፡ ርብዒ ዓመትን ዓመታዊን ቁጠባዊ ጸብጻባት ይሕትሙ፡ እዚ ድማ ብዛዕባ ንግዲ ወጻኢን ሸርፊ ሸርፍን ዝምልከት ሓበሬታ ዘጠቓልል እዩ። እቶም ጸብጻባት ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም ክትረኽብዎም ትኽእሉ ኢኹም፡ www.cbn.gov.ng 4.ካርታ ንግዲ - ካርታ ንግዲ ብዓለምለኻዊ ማእከል ንግዲ (ITC) ዝቐርብ ናይ ኦንላይን ዳታቤዝ እዩ። ንናይጀርያ ሓዊሱ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ ሃገራት ኩለመዳያዊ ስታቲስቲክስ ኣእትዎ/ሰደድ የቕርብ። ኣብዚ ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም፡ https://www.trademap.org/ 5.GlobalEDGE - ብሚቺጋን ስቴት ዩኒቨርሲቲ ኣህጉራዊ ማእከል ንግዲ ዝተዳለወ GlobalEDGE፡ ንሃገር ዝምልከት ኣህጉራዊ ንግዳዊ ጸጋታት ከም መጠን ታሪፍ፡ ዳታ ኣእትዎ/ሰደድን ካልእን ዝህብ እዩ። መረዳእታ ንግዲ ናይጀርያ ንምድህሳስ ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም ተወከሱ፡ https://globaledge.msu.edu/countries/nigeria/trademetrics

B2b መድረኻት

ኣብ ናይጀርያ፡ ካብ ንግዲ ናብ ንግዲ ዝግበር ንግዳዊ ንጥፈታት ዘመቻችኡ ሓያሎ B2B መድረኻት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ፍሉጣት ምስ በብወገኖም መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. ትሬድኪ ናይጀርያ (www.nigeria.tradekey.com)፦ ትሬድኪ ናይጀርያ ትካላት ንግዲ ብዓለምለኻዊ ደረጃ ንኽራኸቡን ንኽነግዱን መድረኽ ይህብ። ዝተፈላለዩ ምድባት ፍርያት ዘቕርብ ኮይኑ፡ ተጠቀምቲ ፍርያቶም ወይ ኣገልግሎቶም ክዝርግሑ የኽእሎም። 2. VConnect Nigeria (www.vconnect.com)፦ VConnect ኣብ ናይጀርያ ፍሉጥ ናይ ውሽጢ ዓዲ ሞተር ምድላይን B2B ዕዳጋን እዩ። ንንግዳዊ ትካላት ምስ ዓደግቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ዘራኽብን ንንግዲ ምቹእ መድረኽ ዘቕርብን እዩ። 3. ዕዳጋ ጁምያ (www.market.jumia.com.ng)፦ ዕዳጋ ጁምያ ኣብ ናይጀርያ ትካላት ንግዲ ፍርያቶም ብቐጥታ ንዓማዊል ወይ ካልኦት ትካላት ንግዲ ክሸጡሉ ዝኽእሉ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ። ንዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝሽፍን ኮይኑ፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ መሳርሒታትን ካልእን ይርከብዎም። 4. ዓሊባባ ናይጃ (www.alibaba.com/countrysearch/NG/nigeria.html): ዓሊባባ ናይጃ ናይጀርያዊ ፖርታል ናይ ኣሊባባ ጉጅለ እዩ - ብዓለም ደረጃ ተፈላጥነት ዘለዎ B2B ኢ-ኮሜርስ መድረኽ። ናይጀርያውያን ኣቕረብቲ ምስ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከቡ ዓደግቲ የራኽብ። 5. ዕዳጋ ኮንጋ (www.konga.com/marketplace)፦ ዕዳጋ ኮንጋ ኣብ ናይጀርያ ካብቶም ዝዓበዩ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኮይኑ፡ ሸየጥቲ ፍርያቶም ኣብ ዝተፈላለየ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ መሳርሒታት ገዛ፡ ፋሽንን ካልእን ንመሸጣ ክዝርዝሩ ዘኽእሎም እዩ። . 6.Tradebonanza( www.tradebonanzanigeria.com) :Tradebonanza ኣብ ናይጀርያ ዝመደበሩ B2B ንግዳዊ መድረኽ ኮይኑ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ሕርሻ፣ ጸዓት፣ ማኑፋክቸሪንግ ወዘተ ንዝርከቡ ኣቕረብቲ ውሽጢ ዓዲ ምስ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ዘራኽብ እዩ። 7.NaijaBizcom( www.naijabizcom.com) :Naijabizcom ሸየጥቲ ፍርያቶም/ኣገልግሎታቶም ከወዓውዕ እውን ዘኽእሎም ናይ ኦንላይን ቢዝነስ ማህደር ኮይኑ ግዱሳት ውልቀሰባት ወይ ትካላት ንግዲ ብቐጥታ ሕቶ ክገብሩ ወይ ትእዛዝ ክህቡ ዝኽእሉሉ እዩ። እዞም መድረኻት ንናይጀርያውያን ትካላት ንግዲ ምስ ዓደግቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ወይ ካልኦት ትካላት ንግዲ ብምትእስሳር ኣብ ውሽጢ ዓዲ ከምኡ’ውን ብዓለም ደረጃ ዝርገሐኦም ከስፍሑ ዕድላት ይህቡ።