TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። ብደቡብን ደቡባዊ ምብራቕን ደቡብ ኣፍሪቃ፣ ብምዕራብን ሰሜንን ናሚብያ፣ ብሰሜናዊ ምብራቕ ድማ ምስ ዚምባብወ ትዳወብ። ኣስታት 2.4 ሚልዮን ህዝቢ ዝነብረላ ኮይና፡ ሓንቲ ካብተን ዝወሓደ ህዝቢ ዘለወን ሃገራት ኣፍሪቃ እያ። ቦትስዋና ብፖለቲካዊ ምርግጋእ እትፍለጥ ኮይና፡ ኣብ 1966 ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ናጽነት ካብ እትረክብ ንደሓር ቀጻሊ ደሞክራስያዊ ምሕደራ ዘጋጠማ እያ።እዛ ሃገር ምርጫ ብስሩዕ ዝካየደሉ ብዙሕ ውድባት ዘለዎ ፖለቲካዊ ስርዓት ኣለዋ። ቁጠባ ቦትስዋና ሳላ ሃብታም ተፈጥሮኣዊ ጸጋታታ ብፍላይ ድማ ኣልማዝ ክስስን ጸኒሑ እዩ። ሓደ ካብቶም ኣብ ዓለምና ፍሉጣት ኣፍረይቲ ኣልማዝ ኮይኑ፡ እዚ ኢንዱስትሪ ኣብ ውሽጣዊ ፍርያት እታ ሃገር ልዑል ኣበርክቶ ኣለዎ። ይኹን እምበር ብኸም ቱሪዝም፣ ሕርሻ፣ ማኑፋክቸሪንግ፣ ኣገልግሎት ዝኣመሰሉ ዓውድታት ቁጠባኣ ንምብዛሕ ፃዕሪ ተገይሩ እዩ። ቦትስዋና ብዓብላሊ መልክዑ ብሑጻ ምድረበዳ ካላሃሪ ዝተሸፈነ ሰፊሕ ከባቢታት ዘለዎ በረኻዊ ዞባ እኳ እንተኾነ፡ ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ በጻሕቲ ዝስሕብ ዝተፈላለዩ እንስሳ ዘገዳምን ስእላዊ መልክዓ ምድርን ኣለዋ። ደልታ ኦካቫንጎ ሓደ ካብቶም ህቡባት መስሕባት ቦትስዋና ኮይኑ ፍሉይ ናይ ጸወታ ምርኣይ ተመኩሮታት ምስ ብዙሓት ዓይነታት እንስሳ ዘገዳም የቕርብ። ቦትስዋና ኣብ ዕቃበ ከባብን ኣሰራርሓታት ዘላቒ ልምዓትን ልዑል ኣገዳስነት ትህብ። ኣስታት 38% ስፍሓት መሬታ ንሓለዋ ብዙሕነት ህይወት ከም ሃገራዊ ፓርክ ወይ ዕቑር ሃብቲ ተባሂሉ ተሰይሙ ኣሎ። ትምህርቲ ቦትስዋና እውን ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ንኹሎም ዜጋታት ፅሬት ዘለዎ ትምህርቲ ንምሃብ ዝዓለመ ልዑል ምዕባለ ኣርእዩ እዩ። መንግስቲ ኣብዚ ዓውዲ ዓብዪ ወፍሪ ብምግባር ደረጃ ትምህርቲ ንባብን ምንባብን ንምዕባይን ዝበዝሑ ተምሃሮ ኣብ ኩሉ ደረጃታት ትምህርቲ ከምዝረኽቡ ንምርግጋፅን እዩ። ብመንጽር ባህሊ ቦትስዋና ንብዙሕነት ብሄራታ እትሓቁፍ ኮይና ትስዋና ሓዊሱ ሓያሎ ብሄራት ብባህላቶምን ልምድታቶምን ከም ሙዚቃ፡ ሳዕስዒት፡ ስነ-ጥበባዊ ስርሓት ከምኡ’ውን ከም በዓል ዶምቦሻባ ዝኣመሰሉ በዓላት ባህላዊ ቅርስታት ዘርኢ ዓመታዊ ዝኽበሩ እዮም። ብሓፈሻ፡ፖለቲካዊ ምርግጋእ፡ቁጠባዊ ዕብየት ብዕደና ኣልማዝ፡ሰደድ ዝነቐጸን ቆርበትን፡ ከምኡ’ውን መስሕባት ቱሪዝም እትሕብሕብ ሃገር ቦትስዋናይዛ።እዚ ንኽበጽሑ ንዝደልዩ ውልቀሰባትን ገለ ፍሉይ መዳያት እንስሳ ዘገዳምን ባህልን ኣፍሪቃ ዘጋጥሞምን ርእሶም ሰሓቢት እያ።

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ ኣብ ምድረበዳ ዘይትርከብ ሃገር፡ ቦትስዋና ፑላ (BWP) ተባሂሉ ዝፍለጥ ናይ ገዛእ ርእሳ ባጤራ ኣለዋ። 'ፑላ' ዝብል ቃል ብሃገራዊ ቋንቋ ቦትስዋና ሰትስዋና "ዝናብ" ማለት እዩ። ኣብ 1976 ንራንድ ደቡብ ኣፍሪቃ ንምትካእ ዝተኣታተወ ፑላ፡ ኣብ 100 ኣሃዱታት ተኸፋፊሉ "ቴቤ" ይበሃል። ባንኪ ቦትስዋና ነቲ ባጤራ ናይ ምውጻእን ምቁጽጻርን ሓላፍነት ኣለዎ። ኣብዚ ሕዚ እዋን ብቕደም ተኸተል 10፣ 20፣ 50ን 100ን ፑላ ዝኾኑ ኖት ይርከቡ። ልሙድ ዝኾነ ሳንቲም 5 ፑላን ንኣሽቱ ዋጋታት ከም 1 ወይ ውን 1 ቴቤን ይግመት። ቦትስዋና ፑላ ኣብ ዕዳጋታት ሸርፊ ወጻኢ ጎኒ ጎኒ ዓበይቲ ኣህጉራውያን ባጤራታት ብቐጻሊ ይንገድ። ብሰንኪ ጥንቁቕ ቁጠባዊ ፖሊሲታትን ካብ ሰደድ ኣልማዝ ዝተሃንጸ ሓያል ዕቑር ሃብትን - ሓደ ካብ ቀንዲ ምንጪ እቶት ቦትስዋና - ኣንጻር ዓበይቲ ባጤራታት ርጉእ ሸርፊ ክሕዝ ክኢሉ። ኣብ ውሽጢ ቦትስዋና ኣብ ዝግበር መዓልታዊ ንግዳዊ ንጥፈታት፡ ትካላት ንግዲ ዝተፈላለዩ መድረኻት ከም ሞባይል ቦርሳ ወይ ስርዓተ ካርድ ተጠቒሞም ክልቲኡ ብጥረ ገንዘብን ኤሌክትሮኒካዊ ክፍሊትን ክቕበሉ ልሙድ እዩ። ኣብ መላእ ሃገር ኣብ ዝርከባ ዓበይቲ ከተማታት ኤቲኤም ብቐሊሉ ክትረኽቦም ትኽእል ኢኻ፡ ንጥረ ገንዘብ ምውጻእ ይከኣል። ካብ ወጻኢ ሃገር ናብ ቦትስዋና ክትገይሽ ከለኻ ወይ ኣብ ውሽጢ ሃገር ፋይናንሳዊ ምድላዋት ክትገብር ከለኻ፡ እዚ ደረጃታት እዚ ከከም ኣንፈታት ዓለማዊ ዕዳጋ መዓልታዊ ክለዋወጥ ስለ ዝኽእል፡ ብፍቓድ ዘለወን ባንክታት ወይ ቢሮታት ሸርፊ ወጻኢ ኣቢልካ፡ ህሉው ሸርፊ ሸርፊ ምፍታሽ ይምከር። ብሓፈሻ ኩነታት ባጤራ ቦትስዋና ኣብ ውሽጢ ሃገር ቁጠባዊ ምርግጋእ ዝድግፍ ጽቡቕ ምሕደራ ዘለዎ ገንዘባዊ ስርዓት ዘንጸባርቕ ኮይኑ፡ ኣህጉራዊ ንግድን ንግድን ዘመቻችእ እዩ።

ወግዓዊ ባጤራ ቦትስዋና ቦትስዋና ፑላ እዩ። ግምታዊ ሸርፊ ዓበይቲ ባጤራታት ናብ ቦትስዋና ፑላ ከምዚ ዝስዕብ ይመስል፤ 1 ዶላር ኣሜሪካ (USD) = 11.75 BWP 1 ዩሮ (ዩሮ) = 13.90 ቢ.ደብሊዩ.ፒ 1 ብሪጣንያዊ ፓውንድ (GBP) = 15.90 BWP 1 ዶላር ካናዳ (CAD) = 9.00 BWP 1 ዶላር ኣውስትራልያ (AUD) = 8.50 BWP እዞም ደረጃታት ግምታዊ ምዃኖምን ከከም ህሉው ኩነታት ዕዳጋ ቁሩብ ክፈላለዩ ከምዝኽእሉን ኣስተውዕሉ። ኣብ ሓቀኛ ግዜ ወይ ዝያዳ ትኽክለኛ ሸርፊ ሸርፊ ንምርካብ፡ ምስ ከምዚ ዓይነት ኣገልግሎት ዝህብ እሙን ቀያሪ ባጤራ ወይ ፋይናንሳዊ ትካል ክትረኽብዎ ይምከር።

ቦትስዋና ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ብሃብታም ባህላዊ ቅርስታትን ዝተፈላለየ ልምድታትን እትፍለጥ ህያው ሃገር እያ። ኣብ ምሉእ ዓመት ሓያሎ ኣገደስቲ በዓላትን በዓላትን ዝኽበሩ ኮይኖም፡ ታሪኽን ልምድታትን ሓድነት ሃገርን ዘርእዩ እዮም። ኣብ ቦትስዋና ዝካየዱ ገለ ፍሉጣት በዓላት እነሆ፤ 1. መዓልቲ ናጽነት (30 መስከረም)፦ ኣብዛ መዓልቲ እዚኣ ቦትስዋና ኣብ 1966 ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ናጽነት ዝረኸበትሉ ዕለት እዩ።እቲ ጽምብል ሰልፊ፡ መደረታት ብሃገራውያን መራሕቲ፡ ምርኢት ባህላዊ ሳዕስዒት፡ ሙዚቃዊ ኮንሰርትን ርችትን የጠቓልል። 2. በዓል መዓልቲ ፕረዚደንት (ሓምለ)፦ ንኽልቲኦም ዕለተ ልደት ናይዚ ሕጂ ፕረዚደንትን ሰር ሰረጸ ካማን (ቀዳማይ ፕረዚደንት ቦትስዋና) ዝዝክር እዚ ፈስቲቫል፡ ብዝተፈላለዩ ፍጻመታት ከም ውድድራት፡ ምርኢታት፡ ባህላዊ ምርኢታት፡ ከምኡ’ውን ስፖርታዊ ንጥፈታት ኣቢሎም ዝረኸብዎ ዓወታት ሃገራውያን መራሕቲ ዘጉልሕ እዩ። 3. ባህላዊ ፈስቲቫል ዲቱባሩባ፡- ኣብ ነፍሲ ወከፍ ወርሒ መስከረም ኣብ ኣውራጃ ጋንዚ ዝካየድ እዚ ፈስቲቫል፡ ኣብ መላእ ቦትስዋና ካብ ዝተፈላለዩ ቀቢላታት ዝመጹ ተሳተፍቲ ዝሳተፍሉ ባህላዊ ውድድራት ሳዕስዒት (ብዲቱባሩባ ዝፍለጥ) ኣቢሉ ባህሊ ሰትስዋና ንምልላይ ዝዓለመ እዩ። 4. ፈስቲቫል ማይቲሶንግ፡- ዓመታዊ ኣብ ወርሒ ሚያዝያ-ግንቦት ኣብ ጋቦሮን ንልዕሊ ሰለስተ ዓሰርተታት ዓመታት ዝኽበር ፈስቲቫል ማይቲሶንግ፡ ብናይ ውሽጢ ዓዲ ከምኡ’ውን ዓለምለኻውያን ስነጥበባውያን ናይ ሙዚቃ ኮንሰርት ሓዊሱ ስነ-ጥበብን ባህልን ምርኢት የቕርብ። 5. ፈስቲቫል ሳዕስዒት ኩሩ፡- ኣብ ክልተ ዓመት ኣብ ጥቓ ቁሸት ዲ’ካር ኣብ ወርሒ ነሓሰ ወይ መስከረም ብህዝቢ ሳን ቦትስዋና (ደቀባት ብሄር) ዝዳሎ እዚ ፈስቲቫል፡ ንባህሊ ሳን ብዝተፈላለዩ ንጥፈታት ከም ዛንታ ምዝንታው ኣብ ዙርያ ሓዊ ጎኒ ጎኒ ውድድር ደርፍን ሳዕስዒትን ዘብዕል እዩ። 6. ኣህጉራዊ ፈስቲቫል ስነ-ጥበብ ማውን፡ ዓመታዊ ኣብ ወርሒ ጥቅምቲ ወይ ሕዳር ኣብ ከተማ ማውን ዝካየድ-ኣፍደገ ኦካቫንጎ ደልታ-እዚ ንብዙሕ መዓልታት ዝጸንሕ መደብ፡ ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ሙዚቃ፡ ስእላዊ ስነ-ጥበብ፡ ኣፍሪቃዊ ተውህቦ ዘርእዩ ምርኢታት ትያትር ዝመጹ ስነ-ጥበባውያን ዘራኽብ እዩ። እዞም በዓላት እዚኣቶም ንባህላዊ ብዙሕነት ቦትስዋና ንእሽቶ ምልክት ዝህቡ ጥራይ ዘይኮኑስ፡ ደቂ ዓድን በጻሕትን ብማዕረ ምስ ባህላዊ ልምድታት ክዋፈሩ ዕድላት ዝህቡ ኮይኖም፡ ኣብ መላእ ሃገር ድማ ማሕበረሰባዊ መንፈስ የዕብዩ።

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። ብተዛማዲ ንእሽቶ ቁጠባ ዘለዋ ኮይና ግን ብሰንኪ ርጉእ ፖለቲካዊ ሃዋህውን ጥዑይ ቁጠባዊ ፖሊሲታትን ሓንቲ ካብተን ታሪኽ ዓወት እታ ኣህጉር ትቑጸር። እታ ሃገር ብብዝሒ ኣብ ሰደድ ማዕድናት ብፍላይ ድማ ኣብ ኣልማዝ እያ እትምርኮስ፣ እዚኦም ድማ ዝበዝሕ ኣታዊታት ሰደድ ዝሕዙ እዮም። ኢንዱስትሪ ዕደና ኣልማዝ ቦትስዋና ኣብ ቁጠባኣ ዓቢ ተራ ኣለዎ። እታ ሃገር ሓንቲ ካብተን ኣብ ዓለምና ፍሉጣት ኣፍረይቲ ዕንቊ ዝኾነ ጽሬት ዘለዎ ኣልማዝ ኮይና፡ ብዝለዓለ ጽሬት ዘለዎ ምፍራይ ኣልማዝ ዝና መስሪታ እያ። ቦትስዋና ነዚ ዝረኸበት ኣብ ውሽጢ ጽላት ኣልማዝኣ ግሉጽን ጽቡቕ ስርዓት ዘለዎን ኣሰራርሓ ምሕደራ ብምትግባር፡ ፍትሓዊ ኣሰራርሓ ንግዲ ብምርግጋጽ እያ። ብዘይካ ኣልማዝ ካልኦት ማዕድናዊ ጸጋታት ከም ነሓስን ኒኬልን ኣብ ንግዳዊ ኣታዊታት ቦትስዋና ኣበርክቶ ይገብሩ። እዞም ማዕድናት ብቐንዱ ናብ ከም በዓል ቤልጅየም፣ ቻይና፣ ህንዲ፣ ደቡብ ኣፍሪካ፣ ስዊዘርላንድ፣ ሕቡራት ኢማራት ዓረብ ዝኣመሰላ ሃገራት ይለኣኹ። ይኹን እምበር፡ ቦትስዋና ኣብ ማዕድናት ዘለዋ ጽግዕተኛነት ንምንካይ ጻዕርታት ምብዛሕ ተኻይዱ እዩ። መንግስቲ ብኢንቨስትመንት ምትብባዕን ፕሮጀክትታት ልምዓት መሰረተ ልምዓትን ካልኦት ዓውድታት ከም ቱሪዝምን ሕርሻን ንምምዕባል ዝዓለመ እዩ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ቦትስዋና ኣህጉራዊ ንግዳዊ ሽርክነት ንምዕባይ ጻዕርታት ኣርእያ እያ። ኣካል ናይ ሓያሎ ዞባዊ ቁጠባዊ ማሕበረሰባት ከም ማሕበረሰብ ልምዓት ደቡብ ኣፍሪቃ (SADC)ን ሓባራዊ ዕዳጋ ምብራቓውን ደቡብን ኣፍሪቃ (COMESA)ን እዩ። ብተወሳኺ፡ ቦትስዋና ብዝተፈላለዩ ንግዳዊ ስምምዓት ከም ሕጊ ዕድላት ዕብየት ኣፍሪቃ (AGOA) ምስ ኣመሪካ ኣቢላ ናብ ኣህጉራዊ ዕዳጋታት ብምምራጽ እውን ተጠቃሚት እያ። ብሓፈሻ ዋላ እኳ ኣብ መጀመርታ ብምቹእ ኩነታት ዕዳጋ ዓለም ዝተቐረፀ ሰደድ ኣልማዝ ብብዝሒ እንተተፀጊዑ፤ ቦትስዋና ኣብ ውሽጢ ጽላት ማዕድናት ፍትሓዊ ንግዲ ዝድግፍ ዘላቒ ኣሰራርሓታት እናዓቀበት ቁጠባኣ ንምብዛሕ ዕላማ ዘለዋ ኮይና፡ ኣብ ካልኦት ኢንዱስትሪታት ከም ቱሪዝም ወይ ሕርሻ ዝኣመሰሉ ዕድላት ዕብየት ክትድህስስ እያ።

ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ቦትስዋና፡ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ልዑል ዓቕሚ ኣለዋ። እታ ሃገር ርጉእ ፖለቲካዊ ሃዋህውን እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ቁጠባን ስለዘለዋ ንወጻእተኛታት ኣውፈርቲ ሰሓቢት መዳረጊት እያ። ቦትስዋና ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ዘለዋ ዓቕሚ ኣበርክቶ ዝገብር ሓደ ቁልፊ ረቛሒ፡ ብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታታ እዩ። እታ ሃገር ብኣልማዝ፣ ነሓስ፣ ኒኬል፣ ከሰልን ካልኦት ማዕድናትን ሃብታም እያ። እዞም ጸጋታት እዚኦም ንሰደድን ኣህጉራዊ ንግዳዊ ሽርክነትን ዓቢ ዕድላት ዝህቡ እዮም። መንግስቲ ቦትስዋና ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብን ቁጠባኣ ንምብዛሕን ዝዓለመ ፖሊሲታት ኣተግቢሩ። ከም "Doing Business Reforms" ዝኣመሰሉ ተበግሶታት፡ ትካላት ንግዲ ኣብታ ሃገር ብቐሊሉ ንኽንቀሳቐሳ ኣኽኢልወን። እዚ ምቹእ ናይ ንግዲ ሃዋህው፡ ኣህጉራውያን ኩባንያታት ኣብ ቦትስዋና ስርሓት ክምስርታ ወይ ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ንግዳዊ ትካላት ንግዳዊ ሽርክነት ክኣትዋ የተባብዕ። ካብዚ ሓሊፉ ቦትስዋና ንንግዲ ወጻኢ ዘመቻችኡ ዝተፈላለዩ ስምምዓትን ኣባልነትን ኣጣይሻ እያ። ኣባል ሕብረት ጉምሩክ ደቡብ ኣፍሪቃ (SACU)ን ማሕበረሰብ ልምዓት ደቡብ ኣፍሪቃን (SADC) ኮይኑ፡ ምስ ከም ደቡብ ኣፍሪቃን ናሚብያን ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት ናብ ዞባዊ ዕዳጋታት ምብጻሕ ዝህብ እዩ። ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ ቦትስዋና እውን ንዞባዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ማእከል ክትከውን ዘለዋ ዓቕሚ ይውስኸላ። መዓርፎ ነፈርቲ፣ ባቡርን ጎረባብቲ ሃገራት ዘራኽብ መርበባት ጽርግያን ሓዊሱ ጽቡቕ ዝማዕበለ ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ ዘለዋ ቦትስዋና ናብ ደቡብ ኣፍሪቃ ንዝኣትዉ ኣቑሑት ኣፍደገ ኮይና ተገልግል። ብተወሳኺ ቦትስዋና ንዕድላት ንግዲ ወጻኢ ኣበርክቶ ዝገብሩ ተበግሶታት ቱሪዝም ትስፋሕፍሕ። ዝተፈላለየ ዕቑር እንስሳ ዘገዳም እታ ሃገር ኣብ ዓመት ብዙሓት በጻሕቲ ይስሕብ እሞ፡ ምስ ቱሪዝም ዝተኣሳሰር ንጥፈታት ኣቢሎም ኣብ ቁጠባዊ ዕብየት ልዑል ኣበርክቶ ይገብሩ። ይኹን እምበር፡ እዚ ዓቕሚ’ዚ እኳ እንተሃለወ፡ ኣብ ምዕባለ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ቦትስዋና ጽልዋ ከሕድሩ ዝኽእሉ ብድሆታት ኣለዉ። ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ውሱን ኢንዱስትርያዊ ብዙሕነት ኪኖ ተፈጥሮኣዊ ሃፍቲ ዕብየት ሰደድ ክዕንቅፍ ይኽእል እዩ። ከም ቀረብ ጸዓት ዝኣመሰሉ ጸገማት ትሕተ ቅርጺ እውን ዓበይቲ ማኑፋክቸሪንግ ኢንዱስትሪታት ንምስሓብ ምምሕያሽ የድልዮም። ኣብ መደምደምታ ቦትስዋና ብሰንኪ ፖለቲካዊ ምርግጋእ ቁጠባዊ ምብዛሕ ጻዕርታት፣ብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ሃዋህው፣ምቹእ ናይ ንግዲ ሃዋህው፣ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ፣ ከምኡ’ውን ተበግሶታት ቱሪዝም ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ርኡይ ዘይተጠቕመሉ ዓቕሚ ኣለዋ። ከም ብዙሕነት ኢንዱስትሪን ድሩትነት ትሕተ ቅርጽን ዝኣመሰሉ ብድሆታት ምፍታሕ ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ቦትስዋና ዝያዳ ንምምዕባል ወሳኒ ክኸውን እዩ።

ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ቦትስዋና ዝኸውን ውዑይ መሸጣ ፍርያት ኣብ ምምራጽ ክመጽእ ከሎ፡ ፍሉይ ድሌታትን ምርጫታትን እታ ሃገር ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ። ንዕዳጋ ዝቐርቡ ፍርያት ብኸመይ ከም እንመርጹ ገለ ሓሳባት እነሆ፤ 1. ሕርሻን ፍርያት መግብን፡- ቦትስዋና ኣብ ሕርሻዊ ኣእትዎት ብብዝሒ ስለዝምርኮስ እዚ ዓውዲ ንንግዲ ወጻኢ ኣዝዩ ተስፋ ዘለዎ ይገብሮ። ልዑል ፅሬት ዘለዎም እኽሊ፣ እኽሊ፣ ፍሩታታትን ኣሕምልትን ዓለምለኻዊ ደረጃታት ዘማልኡ ናብ ሰደድ ኣብ ምልኣኽ ኣተኩር። ብተወሳኺ፡ ከም ቆርቆሮ ወይ ምቁር መግቢ ዝኣመሰሉ ዝተመስርሑ መግብታት እውን ህቡባት ምርጫታት ክኾኑ ይኽእሉ። 2. መሳርሕታትን ማሽነሪታትን ዕደና፦ ቦትስዋና ኣብ ኢንዱስትሪ ዕደና ኣፍሪቃ ርኡይ ተዋሳኢት ብምዃና ንዕደና ኣልማዝ ምዕቡል መሳርሕታትን ማሽነሪታትን ዕደና የድልያ። ከም ማሽነሪታት ኳዕቲ፡ መሳርሒታት ምንቅስቓስ መሬት፡ ጨፍላቒ ወይ መሳርሒታት ምምስራሕ ዕንቊ ዝኣመሰሉ ፍርያት ምምራጽ ኣታዊ ክህልዎ ይኽእል እዩ። 3. መፍትሒታት ጸዓት፡- ኣብ ውጥናት ቁጠባዊ ልምዓት ቦትስዋና ኣብ ተሓዳሲ ጸዓት ትኹረት እናወሰኸ ምስ ከደ፡ ሶላር ፓነላትን ካልእ ጽሩይ ጸዓት መፍትሒታትን ምቕራብ መሸጢ ነጥቢ ክኸውን ይኽእል እዩ። 4. ዓለባን ኣልባሳትን፡- ኣብ ቦትስዋና ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ጉጅለታት እቶት ክዳውንቲ ኩሉ ግዜ ጠለብ ኣለዎ። ንዝተፈላለዩ ዕድመ ዝምችኡ ትራንዲ ክዳውንቲ ብተወዳዳሪ ዋጋ ናብ ወጻኢ ምልኣኽ ኣብ ግምት ኣእትው። 5. ንብረት ህንፀት፦ ኣብ ውሽጢ ሃገር ብዘለዉ ቀፃሊ ፕሮጀክትታት ትሕተ ቅርፂ (ከም መንገዲ ወይ ህንፃታት) ከም ሲሚንቶ፣ ሓፂን በትሪ/ገመዳት ዝኣመሰሉ ንብረታት ህንፀት ልዑል ጠለብ ከጋጥሞም ይኽእል እዩ። 6. ፍርያት ጥዕናን ጥዕናን፡- እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ንቕሓት ጉዳያት ጥዕና፡ መመላእታታት ጥዕና (ቪታሚናት/ማዕድናት)፡ ፍርያት ክንክን ቆርበት (ኦርጋኒክ/ተፈጥሮኣዊ)፡ ወይ መሳርሒታት ምንቅስቓስ ኣካላት ኣብ ውሽጢ እዚ ዓውዲ ሰሓብቲ ኣማራጺታት ይገብሮም። 7.ቴክኖሎጂ ክንክን ጥዕና፡- ከም መሳርሒታት መርመራ ወይ መፍትሒታት ቴሌሜዲሲን ዝኣመሰሉ መሳርሒታት ሕክምና ብምትእትታው ምዕባለታት ቴክኖሎጂ ምጥቃም፡ ነቲ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ጠለባት ክንክን ጥዕና ህዝቢ ቦትስዋና ከማልእ ይኽእል። 8.ፋይናንሳዊ ኣገልግሎት ቴክኖሎጂ: ኣብ ሃገርና ብቕልጡፍ ዝምዕብል ዘሎ ጽላት ፋይናንሳዊ ኣገልግሎት,ምትእትታው ፈጠራዊ ፊንቴክ መፍትሒታት ከም ሞባይል ባንክ ስርዓታት ወይ ክፍሊት ኣፕስ ተቐበልቲ ዓማዊል ክረክብ ይኽእል . ይኹን እምበር፡ነዞም ንሰደድ ዝኸውን ነገራት ኣብ ዝመርጸሉ እዋን፡ ንጽሬት ፍርያት፡ጽንዓት፡ን ተወዳዳርነት ዋጋን ብጥንቃቐ ኣብ ግምት ክኣቱ ይግባእ። ብተወሳኺ፡ መጽናዕቲ ዕዳጋ ምክያድን ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ንግዳዊ ትካላት ምምኽኻርን፡ ኣብ ዕዳጋ ቦትስዋና ክቡር ርድኢት ክህብን ምምራጽ ፍርያት ዝያዳ ንምጽራይ ክሕግዝን ይኽእል።

ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ እትርከብ ቦትስዋና ብፍሉይ ባህርያት ዓማዊልን ባህላዊ ክልኩላትን እትፍለጥ ሃገር እያ። ኣስታት 2.4 ሚልዮን ህዝቢ ዘለዋ ቦትስዋና፡ ባህላዊ ልምድታትን ዘመናዊ ጽልዋታትን ዝሓዘ መሳጢ ምትሕውዋስ እያ እተቕርብ። ብዛዕባ ባህርያት ዓማዊል ክመጽእ ከሎ፡ ቦትስዋናውያን ብሓፈሻ ምሕዝነት ዘለዎም፡ ምዉቕ ልቢ ዘለዎምን ንኻልኦት ኣኽብሮትን እዮም። ኣቀባብላ ኣጋይሽ ኣብ ባህሎም ኣዝዩ ሱር ዝሰደደ እዩ፣ በጻሕቲ ድማ ብኽፉት ቅልጽም ክቕበሉ ትጽቢት ክገብሩ ይኽእሉ። ኣብ ቦትስዋና ኣገልግሎት ዓማዊል ብዕቱብ ይውሰድ፡ ምኽንያቱ ደቂ ዓዲ ንኻልኦት ሓገዝ ምሃብ ኣኽቢሮም እዮም። ብመንጽር ንግዳዊ ስነ-ምግባር፡ ኣብ ቦትስዋና ሰዓት ምሕላው ልዑል ተቐባልነት ኣለዎ። በጻሕቲ ወይ ነጋዶ ንኣኼባ ወይ ቆጸራ ኣብ ሰዓቶም ምምጻእ ከም ምልክት ናይቲ ካልእ ወገን ግዜ ምኽባር ኣገዳሲ እዩ። ንግዳዊ ትራንዛክሽን ኣብ ዝካየደሉ እዋን ብቕዓትን ሞያዊ ብቕዓትን እውን ክቡር ባህርያት እዮም። ይኹን እምበር ሓደ ሰብ ምስ ህዝቢ ቦትስዋና ኣብ ዝራኸበሉ እዋን ክፈልጦም ዝግባእ ዝተወሰኑ ባህላዊ ክልኩላት ኣለዉ። ሓደ ካብዚ ክልኩላት ሓደ ሰብ ብኣጻብዕትኻ ምምልካት ከም ዘይጭውነትን ዘይምኽባርን ስለዝቑጸር ዝዘውር እዩ። ኣብ ክንድኡስ ረቂቕ ምልክት ምግባር ወይ ኣድላዪ እንተኾይኑ ክፉት ጨጉሪ ርእስኻ ምጥቃም ይሓይሽ። ካልእ ክልኩል ኣብ እዋን ምትእስሳር ጸጋማይ ኢድ ምጥቃም ዘጠቓልል እዩ - ነዛ ኢድ እዚኣ ንሰላምታ ወይ ንኣቑሑት ንምቕራብ ምጥቃም ብባህሊ ምስ ርኹስ ተግባራት ዝተኣሳሰር ስለዝኾነ ከም ኣጸያፊ ክረአ ይኽእል። ኣብ ዝኾነ ዓይነት ማሕበራዊ ርክብ ክትዋፈር ከለኻ የማናይ ኢድ ምጥቃም ኣገዳሲ እዩ። ብተወሳኺ፡ እዞም ኣርእስታት ኣብ ውሽጢ ማሕበራዊ ጨርቂ ሕብረተሰብ ቦትስዋና ትርጉም ስለዘለዎም፡ ብዛዕባ ፖለቲካ ወይ ምስ ብሄራት ዝተኣሳሰሩ ተሃዋሲ ጉዳያት ዝግበር ዘተ ብጥንቃቐ ክቐርብ ይግባእ። ንዝኾነ ኣብቲ ቦታ ዝነበረ ሰብ ከሕርቕ ዝኽእል ክትዓት ከይትዋፈር ይምከር። ንምጥቕላል፡ ሓደ ሰብ ኣብ ቦትስዋና ክበጽሕ ወይ ንግዲ ኣብ ዝገብረሉ እዋን፡ ምስቲ ናይቲ ከባቢ ልምድታትን ልምድታትን ምኽባር፡ ብቐጥታ ናብ ውልቀሰባት ኣጻብዕቲ ካብ ምምልካትን ኣብ እዋን ማሕበራዊ ምልውዋጥ ጸጋማይ ኢድ ካብ ምጥቃምን ብምቑጣብን፡ ጭዋ ባህርያቶም ክዝክር ይግባእ። ሰዓቱ ምሕላው ሞያዊ ብቕዓት ዘርኢ ኮይኑ፡ ኣካታዒ ዝርርባት ምውጋድ ድማ ኣብ ውሽጢ እዛ ብዙሕነት ዘለዋ ኣፍሪቃዊት ሃገር ኣብ ዝግበር ርክባት ስኒት ይሕሉ።

ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክን ደንብታትን ቦትስዋና ኣብ ምምሕዳራዊ ምንቅስቓስ ኣቑሑትን ሰባትን ስግረ ዶባታ ወሳኒ ተራ ኣለዎ። ናብታ ሃገር ኣብ እትበጽሓሉ ወይ ኣብ እትኣትወሉ እዋን፡ ዝተወሰኑ መምርሕታትን ኣብ ግምት ዘእተዉ ነገራትን ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ቦትስዋና ዝግበር ኣገባብ ምጽራይ ጉምሩክ ብሓፈሻ ቀጥታዊ ኮይኑ፡ ሰበስልጣን ኣብ ምርግጋጽ ምኽባር ደንቢ ኣእትዎ/ሰደድ፡ ምእካብ ቀረጽ ጉምሩክን ከም ዘይሕጋዊ ምስግጋር ዝኣመሰሉ ዘይሕጋዊ ንጥፈታት ምክልኻልን ዘተኮሩ እዮም። 1. መስርሕ ኣዋጅ፤ - ተጓዓዝቲ ኣብ ዝመጹሉ እዋን፡ ኣገደስቲ ውልቃዊ ዝርዝራት ክህቡ፡ ቅጥዒ ኢሚግሬሽን ክመልኡ ኣለዎም። - ካብቲ ዝተቐመጠ ካብ ቀረጽ ነጻ ዝኾነ ኣበል ንላዕሊ ኣቑሑት ንዝጸዓኑ ውልቀሰባት እውን ቅጥዒ ኣዋጅ ጉምሩክ የድሊ። - መቕጻዕቲ ወይ ምምንዛዕ ንኸይህሉ ኩሎም ኣቑሑት ብትኽክል ምእዋጅ። 2. ዝተኸልከሉ/ዝተገደቡ ነገራት፤ - ዝተወሰኑ ኣቑሑት (ንኣብነት ሓሽሽ፣ ብረት፣ ናይ ሓሶት ኣቑሑት) ብዘይ ግቡእ ፍቓድ ምእታው ብጥብቂ ክልኩል እዩ። - ከም ፍርያት ኣብ ሓደጋ ዝርከቡ ዓሌታት ዝኣመሰሉ ዝተገደቡ ነገራት ንሕጋዊ ኣእትዎ/ሰደድ ፍቓድ ወይ ፍቓድ የድልዮም። 3. ካብ ቀረጽ ነጻ ዝኾነ ኣበል፤ - ዕድሚኦም 18 ዓመትን ልዕሊኡን ዝኾኑ ተጓዓዝቲ ውሱን ብዝሒ ካብ ቀረጽ ነጻ ዝኾኑ ከም ኣልኮላዊ መስተን ትምባኾን ዝኣመሰሉ ነገራት ሒዞም ክመጹ ይኽእሉ። - ካብዚ ገደብ ምሕላፍ ልዑል ግብሪ ወይ ምምንዛዕ ክስሕብ ይኽእል እዩ፤ በዚ ኸኣ፡ ኣቐዲምካ ነቲ ፍሉይ ኣበል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። 4. ደንቢ ባጤራ፤ - ቦትስዋና ካብ ዝተወሰነ ገደብ ንላዕሊ ናይ ባጤራ ምእታው/ሰደድ ገደብ ኣለዋ፤ ኣድላዪ እንተኾይኑ ንበዓል መዚ ጉምሩክ ገንዘብ ምእዋጅ። 5. ግዝያዊ ኣእትዎ/ሰደድ፤ - ክቡር መሳርሒታት ንግዚኡ ናብ ቦትስዋና ንምምጻእ (ንኣብነት ካሜራታት)፡ ኣብ እዋን ምእታው ግዝያዊ ፍቓድ ምእታው ውሰድ። 6. ፍርያት እንስሳታት/መግቢ፤ ብሰንኪ ምክልኻል ሕማማት ፍርያት እንስሳታት ወይ ምግቢ ካብ ወጻኢ ንምእታው ብዝምልከት ጽኑዕ ናይ ቁጽጽር ስጉምትታት ተታሒዙ ኣሎ፤ ከምዚኦም ዝበሉ ነገራት ቅድሚ ምእታው ንምርመራ ምእዋጅ። 7.ዝተኸልከሉ ንግዳዊ ንጥፈታት፤ ኣብ እዋን ምብጻሕ ሓደ ሰብ ዘይተፈቕደ ንግዳዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ብዘይ ግቡእ ፍቓድን ፍቓድን ብጥብቂ ክልኩል እዩ። ቅድሚ ምጉዓዝካ ብዛዕባ ደንብታት ጉምሩክ ዝርዝርን እዋናውን ሓበሬታ ንምርካብ ከም ኤምባሲታት/ቆንስላት ዝኣመሰሉ ወግዓውያን ምንጭታት ምውካስ ወይ ድማ ናብ ኣገልግሎት ውሁድ እቶት ቦትስዋና (BURS) ምውካስ ኣዝዩ ይምከር። ደንቢ ምኽባር ስሉጥ መስርሕ ምእታው ወይ ምውጻእ ዘመቻችእን ኣብታ ሃገር ባህ ዘብል ጻንሖት ዘረጋግጽን እዩ።

ቦትስዋና ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ እትርከብ መሬት ዘይብላ ሃገር ኮይና፡ ካብ ወጻኢ ንዝኣትዉ ኣቑሑት ጽቡቕ ስርዓት ግብሪ ኣለዋ። ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ሃገርና ኣብ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪታት ንምድንፋዕን ዕዳጋታት ውሽጢ ዓዲ ንምሕላውን ዝዓለመ እዩ። ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ናይ ቦትስዋና ስርዓት ግብሪ ኣእትዎት ኣብዚ ኣሎ። ቦትስዋና ኣብ ልዕሊ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት ቀረጽ ጉምሩክ ትገብር፡ እዚ ድማ ኣብ ዋጋ፡ ዓይነትን መበቆልን ናይቲ ፍርያት ተመርኲሱ ዝሕሰብ እዩ። እቲ ዋጋታት ከከምቲ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ፍሉይ ኣቕሓ ክፈላለ ዝኽእል ኮይኑ ካብ 5% ክሳብ 30% ክኸውን ይኽእል። ይኹን እምበር፡ ገለ ኣቑሑት ብመሰረት ዝተወሰኑ ንግዳዊ ስምምዓት ወይ ፍሉይ ቁጠባዊ ዞባታት ነጻ ክኾኑ ወይ ዝተቐነሰ ዋጋ ክህልዎም ይኽእል። ቦትስዋና ብዘይካ ቀረጽ ጉምሩክ፡ ኣብ መብዛሕትኦም ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብመደበኛ 12% ተወሳኺ እሴት ግብሪ (ቫት) ትገብር። ቫት ኣብ ክልቲኡ ዋጋ ናይቲ ፍርያት ጎኒ ጎኒ ዝኾነ ዝኽፈል ቀረጽ ጉምሩክ ይኽፈል። ይኹን እምበር ገለ ኣገደስቲ ፍርያት ከም መግብን መድሃኒትን ወይ ነጻ ክኾኑ ወይ ድማ ምጉዳል መጠን ቫት ክግበረሎም ይኽእል። ቁጠባዊ ምብዛሕ ንምድንፋዕን ምህርቲ ውሽጢ ዓዲ ንምትብባዕን፡ ቦትስዋና ብዝተፈላለየ መደባት ንግዲ ኣብ መስርሕ ምፍራይ ዝውዕሉ ጥረ ነገራት ካብ ወጻኢ ንምእታው እውን ምትብባዕ ትህብ። እዞም ስትራተጂታት ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣብ ተወሳኺ እሴት ዘለዎም ንጥፈታት ንዝነጥፉ ትካላት ንግዲ ወፃኢታት ንምንካይ ዝዓለሙ እዮም። ኣብዚ ክፍለጥ ዘለዎ፡ ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ቦትስዋና ብመሰረት መንግስታዊ ደንብታትን ኣህጉራዊ ስምምዓት ንግድን ክቕየር ከምዝኽእል እዩ። ስለዚ ናብ ቦትስዋና ኣቑሑት ዘእትዉ ትካላት ንግዲ ቅድሚ ዝኾነ ይኹን ናይ ኣእትዎ ስራሕ ምጅማሮም ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ሰበስልጣን ወይ ኣብ ኣህጉራዊ ደንቢ ንግዲ ኣጸቢቖም ዝፈልጡ ሰብ ሞያ ምምኽኻር ይምከር። ኣብ መደምደምታ፡ ኩባንያታት ኣቑሑት ናብ ቦትስዋና ኣብ ዘእተዋሉ እዋን፡ ብዓይነት ፍርያትን መበቆልን ዝውሰን መጠን ቀረጽ ጉምሩክ ከምኡ’ውን ብመደበኛ መጠን 12% ዝትግበር ክፍሊት ቫት ኣብ ግምት ከእትዋ ይግባእ። ብተወሳኺ፡ ንፍሉያት ምድባት ክህልዉ ዝኽእሉ ነጻነት ወይ ምንካይ ምርዳእ፡ ንፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ቦትስዋና እናተኸተልካ፡ ንዋጋ ምቑጣብ ዕድላት ክህብ ይኽእል።

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። እታ ሃገር ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕን ኣህጉራዊ ንግዲ ንምትብባዕን ምቹእ ፖሊሲ ታሪፍ ሰደድ ተግባራዊት ኮይና ኣላ። ኣብ ቦትስዋና መንግስቲ ኣብ ሰደድ ኣቑሑት ብተዛማዲ ትሑት ስርዓት ግብሪ ኣኽቢሩ ኣሎ። እታ ሃገር ቁጠባኣ ንምብዛሕ ወፍሪ ወፃኢ ኣብ ምስሓብን ዘይባህላዊ ሰደድ ኣብ ምድንፋዕን ትኹረት ትገብር። ከምኡ ስለዝኾነ ድማ ኣብ መብዛሕትኦም ካብ ቦትስዋና ዝለኣኹ ኣቑሑት ዝኽፈል ግብሪ ሰደድ የለን። ይኹን እምበር ዝተወሰኑ ፍሉያት ፍርያት ብመሰረት ምደባኦም ናይ ሰደድ ቀረፅ ወይ ቀረፅ ክኽፈሉ ከምዝኽእሉ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ብሓፈሻ እዞም ኣቑሑት ከም ማዕድናትን ዕንቊታትን ዝኣመሰሉ ሃፍቲ ተፈጥሮ ዘጠቓልሉ ኮይኖም፡ ንመንግስቲ እቶት ንምምጻእ ዝተዳለወ ናይ ሰደድ ቀረጽ ይኽፈሉ። ሰበስልጣን ቦትስዋና እውን ዘላቒ ኣጠቓቕማ ተፈጥሮኣዊ ሃፍታታ ንምርግጋፅ ዝዓለመ ስጉምትታት ተግባራዊ ገይሮም እዮም። ገለ ገደብ ፖሊሲታት ንገለ ፍርያት እንስሳ ዘገዳም ከም ስኒ ሓርማዝ ወይ ኣብ ሓደጋ ዝርከቡ ዓይነታት እንስሳታት፡ ከምኡ’ውን ዋንጫታት ሃድን ክህሉ ይኽእል። ብሓፈሻ ቦትስዋና ኣብ ሰደድ ኣቑሑት ዘለዋ ኣቀራርባ ኣብ ልዕሊ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ኣቑሑት ልዑል ግብሪ ወይ ቀረጽ ካብ ምግባር ንላዕሊ ኣብ ምድንፋዕ ኢንቨስትመንትን ምብዛሕን ዘተኮረ እዩ። እዚ ስትራተጂ እዚ ንኣህጉራዊ ንግዲ ምቹእ ኩነታት ብምፍጣር ናይ ወጻኢ ኣውፈርቲ ንምስሓብ ዝዓለመ ኮይኑ፡ ብሓንሳብ ድማ ክቡር ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ እታ ሃገር ኣብ ዘላቒ ደረት ብምሕላው ዝዓለመ እዩ። ኣብ ቦትስዋና ዝርከቡ ሰደድቲ ቅድሚ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ምውፋሮም ምስ ፍርያቶም ዝምልከት ፍሉይ ደንቢ ክላለዩ ኣገዳሲ እዩ። ምስ ዝምልከቶም ክፍልታት መንግስቲ ምምኽኻር ወይ ካብ በዓል መዚ ጉምሩክ መምርሒ ምሕታት ብዛዕባ ዝኾነ ይኹን ንዝተፈላለዩ ዓይነታት ሰደድ ዝምልከት ተግባራዊ ዝኾነ ግብሪ ወይ ቀረጽ ዝምልከት ሰፊሕ ሓበሬታ ክህብ ይኽእል።

ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ቦትስዋና፡ ብህያው ቁጠባን ዝተፈላለየ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታታን እትፍለጥ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። እታ ሃገር ኣብ ሰደድ ምስክር ወረቐት ክመጽእ ከሎ ጽኑዕ ደረጃታት ትኽተል። ቦትስዋና ቀንዲ ሰደድ ኣልማዝ፡ ስጋ ከብቲ፡ ነሓስ-ኒከል ማትን ዓለባን ይርከብዎም። ይኹን እምበር ኣብ ቁጠባዊ ዕብየት እታ ሃገር ልዑል ኣበርክቶ ዘለዎ ሰደድ ኣልማዝ እዩ። እዞም ክቡራት ኣእማን ቅድሚ ናብ ወጻኢ ምልኣኾም ስሉጥ መስርሕ ምስክር ወረቐት ይሓልፉ። መንግስቲ ቦትስዋና ንኢንዱስትሪ ኣልማዝ ዝከታተልን ዓለም ለኸ ደረጃታት ምኽባር ንምርግጋፅን ኩባንያ ንግዲ ኣልማዝ (DTC) መስሪቱ። ነፍሲ ወከፍ ኣብ ቦትስዋና ዝዓደነ ኣልማዝ ንምርመራን ገምጋምን በዚ ትካል ክሓልፍ ኣለዎ። ዲቲሲ ቀንዲ ተራኡ፡ ኣብ መላእ ቀረብ ሰንሰለቶም ስነ-ምግባራዊ ኣሰራርሓታት እናረጋገጸ፡ ጽሬትን መበቆልን ኣልማዝ ዘረጋግጽ ምስክር ወረቐት ምሃብ እዩ። እዚ ድማ ኣልማዝ ቦትስዋና ንናይ ኪምበርሊ መስርሕ ምስክር ወረቐት ስኬም ብጥብቂ ስለዝኽተል ካብ ግርጭት ነጻ ምዃኑ የረጋግጽ። ብዘይካ ኣልማዝ ካልኦት ኣቑሑት እውን ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት የድልዮም። ንኣብነት ሓረስቶት ከብቲ ቅድሚ ናብ ወጻኢ ሃገራት ስጋ ከብቲ ምልኣኾም ብክፍሊ ኣገልግሎት ሕክምና እንስሳታት ዝተቐመጡ ደንብታት ጥዕና እንስሳታት ክኽተሉ ኣለዎም። እዚ ድማ ውሑስን ካብ ሕማም ነጻን ፍርያት ጥራይ ናብ ወጻኢ ሃገራት ከም ዝለኣኽ የረጋግጽ። ብተወሳኺ፡ ሰደድ ክገብሩ ዝኽእሉ ሰባት ምስ ዝምልከቶም ኣካላት ከም ቦትስዋና ኢንቨስትመንትን ንግድን ሴንተር (BITC) ክምዝገቡ ኣለዎም፡ እዚ ድማ ምስ ናይ ወጻኢ መሻርኽቲ ንግዳዊ ዝምድናታት ዘዕቢን ንነፍሲ ወከፍ ፍሉይ ምድብ ፍርያት ዝምልከት ናይ ምኽባር ጠለባት መምርሒ ዝህብን እዩ። ሰደድቲ ቅድሚ ፍርያቶም ናብ ወጻኢ ሃገራት ምልኣኾም ካብ ኢንዱስትሪታቶም ናይ ምቁጽጻር ሓላፍነት ዘለዎም መንግስታዊ ትካላት ኣድላዪ ፍቓድ ወይ ፍቓድ ክረኽቡ ይግደዱ። ከም ISO ምስክር ወረቐት ዝኣመሰሉ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ፅሬት ምኽባር እውን ከከም ባህሪ ሰደድ ኣድላዪ ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣብ መደምደምታ ቦትስዋና ኣልማዝ፣ ምፍራይ ስጋ ከብቲ፣ ዓለባን ካልኦትን ሓዊሱ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ድልዱል ኣገባባት ምስክር ወረቐት ሰደድ ኣስሚራትሉ። ምኽባር ንግዳዊ ዝምድናታት የዕብዮ ጥራይ ዘይኮነስ ካብ ቦትስዋና ዝመጹ ፍርያት ኣብ ነፍሲ ወከፍ ደረጃ ምህርቲ ጽኑዕ ስጉምትታት ምቁጽጻር ጽሬት ከምዘማልኡ ንኣህጉራውያን ዓደግቲ የረጋግጽ

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። ቦትስዋና ምስቲ ዝምዕብል ዘሎ ቁጠባን ርጉእ ፖለቲካዊ ሃዋህውን፡ ንንግዳውያንን ኣውፈርትን ብማዕረ ርኡይ ዕድላት ትህብ። ኣብ ቦትስዋና ብዛዕባ ሎጂስቲክስ ዝምልከት ለበዋታት ክመጽእ ከሎ፡ ገለ ወሰንቲ ነጥብታት ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ፡- ቦትስዋና ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝርከባ ዓበይቲ ከተማታትን ዞባታትን ዘራኽብ ጽቡቕ ዝማዕበለ መርበብ ጽርግያታት ኣለዋ። እቲ ቀንዲ ዓንዲ ሕቖ ትራንስ-ካላሃሪ ሃይዌይ ኮይኑ፡ ናብ ከም ደቡብ ኣፍሪቃን ናሚብያን ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት ምብጻሕ ዝፈጥር እዩ። መጓዓዝያ ጽርግያ ንውሽጣዊ ምንቅስቓስ ጽዕነት ብሰፊሑ ይጥቀመሉ። 2. ኣገልግሎት ጽዕነት ኣየር፡- ኣብ ጋቦሮን ዝርከብ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ሰር ሰረትሰ ካማ ኣብ ቦትስዋና ከም ቀንዲ ኣፍደገ መጓዓዝያ ጽዕነት ኣየር ኮይኑ የገልግል። ምስ ዓበይቲ ዓለማዊ ማእከላት ዝራኸቡ ስሩዕ ኣህጉራዊ በረራታት ስለዘቕርብ፡ ንንጥፈታት ኣእትዎ/ሰደድ ምቹእ ይገብሮ። 3. መኽዘናት፡- ኣብ መላእ ሃገር ብፍላይ ኣብ ከም በዓል ጋቦሮንን ፍራንሲስታውንን ዝኣመሰላ ማእከላት ከተማታት ሓያሎ ዘመናዊ መኽዘናት ኣለዉ። እዞም መኽዘናት ከም መኽዘን፣ ምሕደራ ንብረት፣ ምክፍፋልን ተወሳኺ እሴት ዘለዎም ኣገልግሎታትን ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ይህቡ። 4. ኣገባባት ጉምሩክ፡- ከም ዝኾነ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ንጥፈታት፡ ኣብ ቦትስዋና ምስ ስርሓት ሎጂስቲክስ ኣብ እትራኸበሉ እዋን፡ ስርዓታትን ኣገባባትን ጉምሩክ ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። ስሙያት ደላሎ ጉምሩክ ወይ ኣሰጋገርቲ ጽዕነት ምውፋር ኣብ ዶባት ወይ መዓርፎ ነፈርቲ ስሉጥ ምጽራይ ኣቑሑት ክሕግዝ ይኽእል። 5. ወሃብቲ ሎጂስቲክስ፡- ኣብ ውሽጢ ቦትስዋና ዝተፈላለያ ናይ ውሽጢ ዓዲ ኩባንያታት ሎጂስቲክስ ብምንቅስቓስ መጓዓዝያ (ጽርግያ/ባቡር/ኣየር)፡ መኽዘን፡ ምሕደራ ምክፍፋል፡ ደገፍ ምጽራይ ጉምሩክ፡ ከምኡ’ውን ኣገልግሎት ምትሕልላፍ ጽዕነት ሓዊሱ ካብ መወዳእታ ናብ መወዳእታ ናይ ቀረብ ሰንሰለት መፍትሒታት ይህባ። 6.መስመራት ማይ፡- ዋላ’ኳ ኣብ መሬት ዘይትርከብ እንተኾነት፡ ቦትስዋና ብከም በዓል ኦካቫንጎ ደልታ ዝኣመሰሉ ሩባታት ኣቢላ’ውን ብፍላይ ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝርከቡ ርሑቕ ከባቢታት ኣማራጺ ኣገባብ መጓዓዝያ ትህብ። 7.ቴክኖሎጂ ምቕባል: ዲጂታላዊ መድረኻት ከም ኦንላይን ምክትታል ስርዓታት ወይ ዝተዋደደ ሶፍትዌር ፍታሕ ምሕቋፍ ኣብ መላእ ቀረብ ሰንሰለት ብመንፅር ናይ ምልኣኽ ኩነታት ምዕባለ ወይ ምክትታል ንብረት ርኡይነት ከዕቢ ይኽእል። ኣብ መደምደምታ፡ቦትስዋና ሎጂስቲክስ መልክዓ ምድሪ ኣብታ ሃገር ክሰርሑን ክነግዱን ንዝደልዩ ትካላት ንግዲ ዝተፈላለየ ዕድላት የቕርብ። ነቲ ዘሎ ትሕተ ቅርጺ ሎጂስቲክስ ምርዳእን ምጥቃምን፡ ምስ ምኽባር ደንቢ ተደሚሩ፡ ኣብ ውሽጢ ቦትስዋና ስሉጥን ውጽኢታውን ምንቅስቓስ ኣቑሑት ንምርግጋጽ ክሕግዝ ይኽእል።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ መሬት ዘይብላ ሃገር ቦትስዋና፡ ብጽኑዕ ፖለቲካዊ ሃዋህው፡ ሓያል ቁጠባዊ ኣፈጻጽማኣን ብብዝሒ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታታን ትፍለጥ። እዚ ድማ ሓያሎ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዘሎ ዕድላት ዕድጊትን ልምዓታዊ መንገድታትን ክድህስሱ ስሒቡ ኣሎ። ብተወሳኺ ቦትስዋና ንንግዳዊ ሽርክነት ንምምችቻው ዝተፈላለዩ ምርኢታት ንግድን ምርኢታትን እውን ተዳሉ እያ። ገለ ካብቶም ኣብ ቦትስዋና ዝርከቡ ኣገደስቲ ዓለምለኻዊ መስመራትን ምርኢታትን ዕድጊት ንመርምር። 1. ቦርድ ዕድጊትን ምውጋድ ንብረትን (PPADB)፦ ፒፒኤዲቢ ኣብ ቦትስዋና ቀንዲ ተቖፃፃሪ በዓል መዚ ዕድጊት ብምዃኑ ኣብ መስርሕ ዕድጊ መንግስቲ ግሉፅነትን ፍትሓውነትን ኣብ ምድንፋዕ ወሳኒ ተራ ይፃወት። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ብመንገዲ ናይ PPADB ናይ ኦንላይን ፖርታል ወይ ድማ ኣብ ክፉት ናይ ጨረታ ፍጻመታት ብምስታፍ ኣብ መንግስታዊ ጨረታታት ክሳተፉ ይኽእሉ። 2. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ቦትስዋና (BCCI)፦ BCCI ንናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ ምስ ዓለምለኻውያን መሻርኽቲ ንዕድላት ንግዲ ንኽራኸቡ ከም መድረኽ ኮይኑ የገልግል። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝመጹ ኣቕረብቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ዝራኸብሉ ከም ንግዳዊ መድረኻት፣ ንግዳዊ ተልእኾታት፣ ከምኡ’ውን ናይ መርበብ ሓበሬታ መደባት የዳልዉ። 3. ኩባንያ ንግዲ ኣልማዝ፦ ቦትስዋና ኣብ ዓለም ካብ ዝዓበዩ ኣፍረይቲ ኣልማዝ ብምዃና ንስራሕ መሸጣ ኣልማዝ ዝከታተል ኩባንያ ንግዲ ኣልማዝ (DTC) መስሪታ ኣላ። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ኣልማዝ ምስ ዲቲሲ ብምትሕብባር ልዑል ጽሬት ዘለዎ ኣልማዝ ብቐጥታ ካብ ፍሉጣት ዕደናታት ቦትስዋና ንምርካብ ይኽእሉ። 4. ዓለምለኻዊ ምርኢት ንግዲ ጋቦሮን (GITF)፦ GITF ብሚኒስትሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ወፍሪ (MITI) ዝዳሎ ዓመታዊ ምርኢት ንግዲ ኮይኑ ዕላምኡ ድማ ፍርያት ውሽጢ ዓዲ ኣብ ውሽጢ ሃገርን ዓለምን ንምልላይ ዝዓለመ እዩ። ካብ ቦትስዋና ጥራይ ዘይኮነስ ካብ ጎረባብቲ ሃገራት እውን ኣቕረብቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ብርክት ዝበሉ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ይስሕብ። 5.ቦትስዋናክራፍት: እዚ ፍሉጥ ሕብረት ስራሕ ኢደ ጥበብ ኣብ መላእ ቦትዋና ንባህላዊ ባህላዊ ውርሻ ደቀባት ማሕበረሰባት ዝውክሉ ዝተሓላለኹ ብኢድ ዝተሰርሑ ፍርያት የቕርብ።መሸጢ ቸርችታቶም ኣብ መንጎ ውሽጣዊ ኢደ ጥበባውያንን ዓለምለኻዊ ሰንሰለታት ቸርችን ብክኢላታት ኢደ ጥበበኛታት/ደቂ ኣንስትዮ ዝተሰርሑ ፍሉያት ኢደ ጥበብ ዝደልዩ ኣገደስቲ መአከቢ ነጥብታት ኮይኖም የገልግሉ። 6.ሃገራዊ ምርኢት ሕርሻ፡- ሕርሻ ኣብ ውሽጢ ቁጠባ ቦትስዋና ሓደ ኣገዳሲ ዓውዲ ብምዃኑ፡ ሃገራዊ ምርኢት ሕርሻ፡ ተጻወትቲ ኢንዱስትሪ ሕርሻ ፍርያቶምን ኣገልግሎታቶምን ንምርኣይ መድረኽ ይህብ። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ሕርሻዊ ኣቑሑት፡ ማሽነሪታትን ቴክኖሎጂታትን ንምርካብ ዕድላት ክድህስሱ ይኽእሉ። 7.በዓል መዚ ልምዓትን ወፍርን ሰደድ ቦትስዋና (BEDIA)፦ BEDIA ኣብ ዝተፈላለዩ ዓለምለኻዊ ንግዳዊ ምርኢታት ተሳትፎ ብምውዳብ ሰደድ ንምድንፋዕ ዝዓለመ እዩ። ምስ BEDIA ምትሕብባር ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ምስ ቦትስዋናውያን ሰደድትን ኣፍረይትን ኣብ ከም SIAL (ፓሪስ)፣ ካንቶን ፌር (ቻይና)፣ ወይ Gulfood (Dubai) ዝኣመሰሉ ፍጻመታት ንኽራኸቡ ክሕግዞም ይኽእል። 8.ናይ ምክፍፋል መስመራት፦ ኣብ ቦትስዋና ናይ ምክፍፋል መሻርኽቲ ዝደልዩ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ኣብታ ሃገር ዝርከቡ ኣከፋፈልቲ፣ ጅምላ ሸየጥቲ ወይ ቸርችታት ንምውሳብ ክሓስቡ ይኽእሉ። መብዛሕትኡ ግዜ ርኡይነት ፍርያትን ምእታው ዕዳጋን ንምዕባይ ክሕግዙ ዝኽእሉ መርበባት ኣጣይሾም ኣለዉ። ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ኣብ ቦትስዋና ኣብ ፍሉያት ዓውድታት ተገዳስነት ዘለዎም ዓውድታት ዕሙቕ ዝበለ መጽናዕቲ ከካይዱ፣ ግቡእ ልምዓታዊ መስመራት ከለልዩ፣ ከምኡ’ውን ምስ ዕላማታት ንግዲ ዝሰማማዕ ኣብ ዝምልከቶም ምርኢታት ንግዲ/ምርኢታት ክሳተፉ ኣገዳሲ እዩ። እዞም መድረኻት እዚኦም ንዕድጊ ጥራይ ዘይኮነስ ኣብ ውሽጢ እቲ ንጡፍ ቁጠባ ቦትስዋና ንመርበብ ሓበሬታ፣ ምልውዋጥ ፍልጠትን ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ንግዳዊ ዝምድናታት ንምህናጽን ዕድላት ይህቡ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ መሬት ዘይብላ ሃገር ቦትስዋና፡ ውሑዳት ልሙዳት ሞተር ምድላይ ኣለዋ። ገለ ካብኣቶም ምስ URLታቶም እነሆ፤ 1. ጉግል ቦትስዋና - ኣብ መላእ ዓለም ዝበዝሐ ተፈታዊ ዝኾነ ሰርች ኢንጅን ዝኾነ ጉግል ብፍሉይ ንቦትስዋና ዝኸውን localized version ኣለዎ። ኣብ www.google.co.bw ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 2. ቢንግ - ሞተር ምድላይ ማይክሮሶፍት ምስ ቦትስዋና ዝተኣሳሰር ፍተሻታት እውን ውጽኢት ይህብ። ኣብ www.bing.com ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 3. ያሁ! ምድላይ - ከም ጉግል ወይ ቢንግ ብሰፊሑ እኳ እንተዘይተጠቕመሉ፡ ያሁ! ምድላይ ኣብ ውሽጢ ቦትስዋና ንምድላይ ካልእ ኣማራጺ እዩ። ኣብ www.search.yahoo.com ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 4. DuckDuckGo - ንብሕታዊነት ብዘለዎ ተወፋይነት ዝፍለጥ DuckDuckGo ተጠቀምቲ ከይተኸታተሉ ኣብ መርበብ ሓበሬታ ክድህስሱ ዘኽእሎምን ውልቃዊ ሓበሬታ ዘይዕቅብን ሞተር ምድላይ እዩ። መርበብ ሓበሬታኣ www.duckduckgo.com እዩ። 5. ኢኮስያ - ኣብ ቦትስዋና ሓዊሱ ኣብ መላእ ዓለም ኣግራብ ንምትካል ካብ መወዓውዒታት ዝረኽቦ ኣታዊ ዝጥቀም ንከባቢ ዝምችእ ሞተር ምድላይ እዩ። ኣብ ኢኮስያ ኣብ www.ecosia.org ተወከሱ። 6. ያንዴክስ – ኣብተን ቋንቋ ሩስያ ዝዛረባ ሃገራት ህቡብ ኮይኑ ግን ናይ እንግሊዝኛ ቋንቋ ደገፍ ዝህብን ቦትስዋና ሓዊሱ ዓለምለኻዊ ትሕዝቶ ዝሽፍንን፤ ናብ www.yandex.com ብምእታው ያንዴክስ ክትጥቀሙ ትኽእሉ ኢኹም። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ቦትስዋና ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ ኮይኖም፡ ኣብ መርበብ ሓበሬታ ብብቕዓትን ውሑስን መንገዲ ንምድላይ ዝተፈላለየ ባህርያትን ኣገባባትን ዝህቡ እዮም።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ኣብ ቦትስዋና፡ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታትን ንግዳዊ ትካላትን ንምርካብ ክሕግዙኻ ዝኽእሉ ሓያሎ ፍሉጣት ብጫ ገጻት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ምስ መርበብ ሓበሬታታቶም እነሆ፤ 1. ቦትስዋና ብጫ ገጻት - እዚ ሓደ ካብቶም ኣብታ ሃገር ዝርከቡ ብጫ ገጻት ዝሰፍሐ ማህደር እዩ። መንበሪ ኣባይቲ፣ መኪና፣ ትምህርቲ፣ ጥዕና፣ ሕጋዊ ኣገልግሎት፣ ቤት መግቢን ካልእን ሓዊሱ ሰፊሕ ምድባት ዝሽፍን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.yellowpages.bw። 2. ያልዋ ቦትስዋና - ያልዋ ኣብ ዝተፈላለያ ከተማታትን ከተማታትን ቦትስዋና ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ትካላት ሓበሬታ ዝህብ ናይ ኦንላይን ቢዝነስ ማውጫ እዩ። ከም ህንጻ፡ ንብረት፡ ፋይናንስ፡ ሕርሻን ካልእን ዝኣመሰሉ ኢንዱስትሪታት ዝምልከት ዝርዝር የጠቓልል። መርበብ ሓበሬታ፡ www.yalwa.co.bw። 3. ማውጫ ንግዲ ውሽጢ ዓዲ (ቦትስዋና) - እዚ ማህደር ብዛዕባ ፍርያት ወይ ኣገልግሎት ነፍሲ ወከፍ ኩባንያ ዝርዝር ሓበሬታ ብምሃብ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ንግዲ ምስ ኣብ ከባቢኦም ዝርከቡ ተጠቀምቲ ንምትእስሳር ዝዓለመ እዩ። ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ዕዳጋታት፣ ኣገልግሎት ታክሲ፣ ሳሎናት ጽባቐ፣ ኮንትራክተራት ኤሌክትሪክ ወዘተ ዝሽፍን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.localbotswanadirectory.com። 4. ብራቢስ ቦትስዋና - ብራቢስ ካብ መላእ ቦትስዋና ዝመጹ ናይ ንግዲ ዝርዝር ዝሓዘ ሰፊሕ ክድለ ዝኽእል ማውጫ የቕርብ። ከም ሆስፒታላት & ክሊኒካት ዝኣመሰሉ ምድባት የጠቓልል፣ ሆቴላትን ሎጅን፣ ኣገልግሎት ቱሪዝም፣ ነጋዶ & ህንጻ፣ ከምኡ’ውን ብዙሓት ካልኦት። መርበብ ሓበሬታ፡ www.brabys.com/bw። 5.YellowBot ቦትስዋና- YellowBot ውልቀሰባት ብፍሉይ ቦታ ወይ ምድብ ብቐሊሉ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ንግዳዊ ትካላት ክደልዩሉ ዝኽእሉ ንተጠቃሚ ምቹእ መድረኽ ይህብ።ንዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ወሃብቲ ክንክን ጥዕና,መዘናግዒ ንጥፈታት,ኣገልግሎታት,መንግስታዊ ትካላት,ከምኡውን ዝተጸረየ ብጫ ገጻት ዝርዝር ይህቡ more.መርበብ ሓበሬታ:www.yellowbot.com/bw እዞም ብጫ ገጽ ማህደር ኣብ ውሽጢ ቦትስዋና ፍሉይ ፍርያት ወይ ሞያዊ ሓገዝ ክትደሊ ከለኻ ከም ክቡር ጸጋታት ኮይኖም የገልግሉ። እዞም መርበባት ሓበሬታ ድሕነትን ትኽክለኛነትን ሓበሬታ ንምርግጋጽ እሙናት ምንጪታት ኢንተርነት ተጠቒምካ ክረኽብዎም ከምዘለዎም ኣስተውዕሉ።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ኢንዱስትሪ ኢ-ኮሜርስ ዝምካሕ ኮይኑ፡ ንጠለባት ተጠቀምቱ ንምምላእ ሓያሎ ዓበይቲ ናይ ኦንላይን መድረኻት ተቐልቂሎም ኣለዉ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ቦትስዋና ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ማይባይ፡ ማይባይ ሓደ ካብቶም ኣብ ቦትስዋና ዝርከቡ ፍሉጣት ናይ ኢንተርነት ዕዳጋታት ኮይኑ፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ክዳውንቲ፡ መሳርሒታት ገዛን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዘቕርብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.mybuy.co.bw 2. ጎለጎ፡ ጎለጎ ኣብ ቦትስዋና ካብ ዝተፈላለዩ ኢደ ጥበባውያንን ኢደ ጥበበኛታትን ብኢድ ዝተሰርሑ ፍርያት ውሽጢ ዓዲ ኣብ ምሻጥ ዘተኮረ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኽ እዩ። ውልቀሰባት ሓደ ካብ ሓደ ዝኾኑ ኣቑሑት እናገዝኡ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ተውህቦ ክድግፉ ፍሉይ ዕድል ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.golego.co.bw 3. ትሺፒ፡ ትሺፒ፡ ክዳውንቲ፡ ኣክሰሰሪታት፡ መመላኽዒታት፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ከምኡ’ውን ናይ ገዛ ዲኮር ኣቑሑት ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዘቕርብ ናይ ኢንተርነት ድኳን እዩ። ኣብ መላእ ቦትስዋና ብደረጃ ሃገር ኣገልግሎት ምብጻሕ ይህቡ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.tshipi.co.bw 4.Choppies Online Store - Choppies supermarket chain ዓማዊል ካብ ምቾት ገዝኦም ወይ ቤት ጽሕፈቶም ብዝጥዕም መንገዲ ምግቢን ንብረት ገዛን ክገዝኡሉ ዝኽእሉ ናይ ኦንላይን ድኳን የካይድ.. መርበብ ሓበሬታ፡ www.shop.choppies.co.bw 5.ቦትስዋና ኢደ ጥበብ - እዚ መድረኽ ኣብ ምሻጥ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ዝተሰርሑ ኢደ ጥበብ ከም ሸኽላ, ስነ ጥበባዊ ቁራጽ, ባህላዊ ጌጣጌጥ,መዘከርታ ወዘተ መብዛሕትኡ ግዜ ሃብታም ባህላዊ ውርሻ ቦትስዋና ዘንጸባርቕ..ዌብሳይት :www.botswanacraft.com 6.ጁምያ ቦትስዋና- ጁምያ ህቡብ ፓን-ኣፍሪቃዊ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ኮይኑ ኣብ ብዙሓት ሃገራት ኣፍሪቃ ቦስትዋና ሓዊሱ ስርሓት ኣለዎ።ኣብ ጁምያ ዝርከቡ ፍርያት ኤሌክትሮኒክስ,ፋሽን,ክዳውንቲ,ግሮሰሪ ወዘተ.Website :www.jumia.com/botswanly they offer.products ከም ክዳውንቲ ዝኣመሰሉ። እዚኦም ገለ ኣብነታት ናይቶም ኣብ ቦትስዋና ዝንቀሳቐሱ ዓበይቲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት እዮም፤ ንፍሉያት ኒች ወይ ኢንዱስትሪታት ዝምገቡ ንኣሽቱ ክህልዉ ይኽእሉ። ኩሉ ግዜ ቅድሚ ዕድጊ ምግባርካ ብዙሓት መድረኻት ምድህሳስን ዋጋታት፡ ምህላውን ገምጋም ዓማዊልን ምውድዳርን ጽቡቕ ሓሳብ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። እታ ሃገር ኣብ ዝተፈላለዩ ማሕበራዊ መራኸቢታት ህላወኣ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ኮይኑ፡ ተጠቀምቲ ንኽራኸቡ፡ ሓበሬታ ንኽካፈሉን ኣብ ቦትስዋና ዝፍጸሙ እዋናዊ ፍጻመታት ንኽፈልጡን የኽእሎም። ገለ ካብቶም ኣብ ቦትስዋና ዝጥቀሙሎም ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት ምስ ተዛመድቲ ኣድራሻታት መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ፌስቡክ (www.facebook.com) - ፌስቡክ ኣብ ቦትስዋና ብውልቀሰባትን ትካላት ንግድን ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። ሰባት ንኽራኸቡ፡ ስእልታትን ቪድዮታትን ንኽካፈሉ፡ ከምኡ’ውን ምስ ኣዕሩኽቶምን ቤተሰቦምን ንኽዋስኡሉ መንገዲ ይህብ። 2. ትዊተር (www.twitter.com) - ትዊተር ካልእ ተጠቀምቲ ብትዊት ዝፍለጡ ሓጸርቲ መልእኽትታት ወይ ሓድሽ ሓበሬታ ዝልጥፉሉ ህቡብ መድረኽ እዩ። ብዙሓት ውልቀሰባት፡ እንተላይ ፍሉጣት ሰባት፡ ትካላት ንግዲ፡ ትካላትን ሰበስልጣን መንግስትን ቦትስዋና ዜናን ሓድሽ ሓበሬታን ንምክፋል ትዊተር ይጥቀሙ። 3. ኢንስታግራም (www.instagram.com) - ኢንስታግራም ብቐንዱ ተጠቀምቲ ስእልታትን ቪድዮታትን ብካፕሽን ወይ ፍልተር ክሰቕሉ ዘኽእሎም ናይ ስእሊ ምክፋል መድረኽ እዩ። ብዙሓት ባትስዋና (ካብ ቦትስዋና ዝመጹ ሰባት) ባህሎም፡ ኣነባብራኦም፡ ናይ ቱሪዝም ቦታታት፡ ፋሽን ትረንድ ወዘተ ንምግላጽ ኢንስታግራም ይጥቀሙ። 4. ዩቱብ (www.youtube.com) - ዩቱብ ብደረጃ ዓለም መራሒ ቪድዮ ምክፋል መድረኽ እዩ፤ ኣብ ቦትስዋና እውን ርኡይ ኣጠቓቕማ ይርኢ። ተጠቀምቲ ምስ መዘናግዒ ትሕዝቶ፡ ትምህርታዊ ጸጋታት ወይ’ውን ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝፍጸሙ ከባብያዊ ፍጻመታት ከይተረፈ ዝተኣሳሰሩ ቪድዮታት ክሰቕሉ ወይ ክዕዘቡ ይኽእሉ። 5. ሊንክድይን (www.linkedin.com) - ሊንክድይን ኣብ ቦትስዋና ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ብዝርከቡ ሰብ ሞያ ብሰፊሑ ዝጥቀሙሉ ሞያዊ መርበብ ሓበሬታ ኮይኑ የገልግል። ኣብ ሞያዊ ድሌታት ዝተመስረተ ምትእስሳር ዘመቻችእ እንትኸውን ንስራሕ ዝደልዩ/ደለይቲ ሰራሕተኛታት ዕድላት እውን ይህብ። 6.Whatsapp(https://www.whatsapp.com/) - Whatsapp ብተደጋጋሚ ባትስዋና ኣብ መንጎ ኣዕሩኽ ወይ ጉጅለታት ንዝግበር ርክብ ዝጥቀመሉ ናይ ቅጽበታዊ መልእኽቲ ኣፕሊኬሽን ኮይኑ ናይ ጽሑፍ መልእኽቲ ከምኡ’ውን ናይ ድምጺ መዘኻኸሪታት የካፍሉ። 7.Telegram App(https://telegram.org/) ካልእ ከም Whatsapp ዝኣመሰለ ናይ ቅጽበታዊ መልእኽቲ መተግበሪ ኮይኑ ግን ዝያዳ ዝተማዕበለ ናይ ጸጥታ ፍሉይነት ዘለዎ ኮይኑ ውሑስ ናይ ዕላል ኣገልግሎት ዝህብ እዩ። እዚ ዝርዝር ምሉእ ከምዘይኮነ ኣስተውዕሉ፣ ካልኦት ባትስዋና እውን እትጥቀመሎም መድረኻት ክህልዉ ይኽእሉ እዮም። እዚ ከምዚ ኢሉ እናሃለወ፡ እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ቦትስዋና ልሙድ ዝኾኑ ማሕበራዊ መራኸቢታት እዮም።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ቦትስዋና ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝውክላ ዝተፈላለዩ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ኣለዋ። ገለ ካብተን ኣብ ቦትስዋና ዝርከባ ፍሉጣት ማሕበራት ኢንዱስትሪ እነሆ፤ 1. ቤት ምኽሪ ዕደና ቦትስዋና (BCM)፦ እዚ ማሕበር እዚ ንኢንዱስትሪ ዕደና ቦትስዋና ዝውክል ኮይኑ ዘላቒ ልምዓትን ሓላፍነታዊ ኣሰራርሓ ዕደናን ንምድንፋዕ ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.bcm.org.bw/ 2. ቢዝነስ ቦትስዋና፡- ኣብ ቦትስዋና ንዝተፈላለዩ ጽላታት ውልቃዊ ጽላት ዝውክል፡ ማኑፋክቸሪንግ፡ ኣገልግሎት፡ ሕርሻ፡ ፋይናንስን ካልእን ዝውክል ላዕለዋይ ቢዝነስ ማሕበር እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.businessbotswana.org.bw/ 3. ማሕበር ኣጋይሽ ምቕባልን ቱሪዝምን ቦትስዋና (ሃታብ)፡ ሃታብ ንረብሓታት ጽላት ቱሪዝምን ኣጋይሽ ምቕባልን ቦትስዋና ዝውክል እዩ። ንዕብየትን ልምዓትን ቱሪዝም ምቹእ ሃዋህው ኣብ ምፍጣር ትኹረት ዝገበረ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://hatab.bw/ 4. ኮንፈደረሽን ኢንዱስትሪ ንግድን ሓይሊ ሰብን (BOCCIM)፦ BOCCIM ምስ ሓንፀፅቲ ፖሊሲ ብምትሕብባር ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ይጣበቕ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.boccim.co.bw/ 5. ማሕበር ቴክኒሻናት ኣካውንቲንግ (AAT)፦ AAT መደባት ስልጠና፣ ምስክር ወረቐትን ቀፃሊ ዕድላት ሞያዊ ምዕባለን ብምቕራብ ኣብ ቴክኒሻናት ኣካውንቲንግ ሞያዊ ብቕዓት የስፋሕፍሕ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://aatcafrica.org/botswana 6. ማሕበር ኦዲትን ቁፅፅርን ስርዓታት ሓበሬታ - ምዕራፍ ጋቦሮን(ISACA-Gaborone Chapter): እዚ ምዕራፍ ኣብ መንጎ ኣብ ኦዲት፣ ቁፅፅር፣ ድሕንነት፣ ሳይበር ሴኩሪቲ ዶመይናት ዝሰርሑ ሰብ ሞያ ፍልጠት ምክፋል ዘተባብዕ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://engage.isaca.org/gaboronechapter/home 7. ተበግሶ ምሕዝነት ትምህርቲ ሕክምና መሻርኽቲ መድረኽ ትራስት(MEPI PFT): እዚ ትራስት ኣብ ሕክምናዊ ትምህርቲ ዝነጥፋ ትካላት ምስ መዳርግቲ ኣካላት ብምትእኽኻብ ኣብ ውሽጢ ሃገር ፅሬት ትምህርቲ ክንክን ጥዕና ንምዕባይ ዝዓለመ እዩ። እዚኦም ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ኣብ ውሽጢ ቁጠባ ቦትስዋና ውሑዳት ኣብነታት ምዃኖም ኣስተውዕሉ፤ ካልኦት ብዙሓት ንዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝምልከቱ ንኣሽቱ ማሕበራት ወይ ትካላት ክህልዉ ይኽእሉ እዮም።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ምስ ቦትስዋና ዝተኣሳሰሩ ሓያሎ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ በብወገኖም URL ኣብዚ ኣሎ፤ 1. መንግስታዊ ፖርታል - www.gov.bw ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ መንግስቲ ቦትስዋና ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ቁጠባዊ ጽላታት፡ ዕድላት ወፍሪ፡ ፖሊሲታት ንግዲን ስርዓታት ንግድን ሓበሬታ ይህብ። 2. ማእከል ወፍሪን ንግድን ቦትስዋና (BITC) - www.bitc.co.bw BITC ዕድላት ወፍሪ የስፋሕፍሕን ኣብ ቦትስዋና ንግዲ የመቻችእን እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ጽላታት ወፍሪ፡ ምትብባዕ፡ ዕዳጋ ምብጻሕን ኣገልግሎት ደገፍ ንግዲን ሓበሬታ ይህብ። 3. ባንክ ቦትስዋና (BoB) - www.bankofbotswana.bw ቦብ ንገንዘባዊ ፖሊሲን ምሕላው ፋይናንሳዊ ምርግጋእን ሓላፍነት ዝስከም ማእከላይ ባንክ ቦትስዋና እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ቁጠባዊ መረዳእታታት፡ ደንቢ ባንክታት፡ ሸርፊ ሸርፊ፡ ከምኡ'ውን ጸብጻባት ፋይናንሳዊ ጽላት እታ ሃገር የቕርብ። 4. ሚኒስትሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ኢንቨስትመንት (MITI) - www.met.gov.bt ሚቲ ኣብታ ሃገር ልምዓት ኢንዱስትሪ፣ ኣህጉራዊ ንግዲን ተወዳዳርነትን የስፋሕፍሕ። እቲ መርበብ ሓበሬታ ብዛዕባ ፖሊሲታት፣ መደባት ንሰብ ሃፍትን ኣውፈርትን ሓበሬታ ይህብ። 5.በዓል መዚ ልምዓትን ወፍርን ሰደድ ቦትስዋና (BEDIA) - www.bedia.co.bw BEDIA ኣብ ምስሓብ ቀጥታዊ ወፍሪ ወጻኢ (FDI) ዘተኮረ ኮይኑ፡ ካብ ኢንዱስትሪታት ቦትስዋና ከም ዕደና፣ ማኑፋክቸሪንግን ኣገልግሎትን ጽላታት ሰደድ ምድንፋዕ እዩ። 6.ቦትስዋና ቻምበር ንግዲን ኢንዱስትሪን(BCCI)-www.botswanachamber.org BCCI ንረብሓታት ንግዲ ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ቦትስዋና ይውክል።መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ፍጻመታት ሓበሬታ ይህብ,ፍቓድ ንግዲ,ከምኡውን ኣብ መንጎ ኣባላት መርበብ ሓበሬታ የቃልል። እዞም መርበባት ሓበሬታ ምስ ግዜ ክቕየሩ ወይ ክመሓየሹ ከምዝኽእሉ ኣስተውዕሉ፤ ስለዚ ንነፍሲ ወከፍ መርበብ ሓበሬታ ብቐጥታ ምብጻሕ ወይ ኣብ ቦትስዋና ቁጠባዊ ንጥፈታት ዝምልከት እዋናዊ ሓበሬታ ንምርካብ ብኢንተርነት ምድላይ ይምከር

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ንቦትስዋና ዝኸውን ሓያሎ ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ በብወገኖም URL እነሆ፤ 1. ዓለም ለኸ ማእኸል ንግዲ (ITC) መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.intracen.org/ቦትስዋና/ ITC ንኣህጉራዊ ንግዲ ቦትስዋና ንምትንታን ዝሕግዝ ዝርዝር ስታቲስቲክስ ንግዲ ይህብ። 2. ናይ ሕቡራት ሃገራት ኮምትሬድ ዳታቤዝ መርበብ ሓበሬታ፡ https://comtrade.un.org/ UN Comtrade ብክፍሊ ስታቲስቲክስ ሕቡራት ሃገራት ዝሕሎ ኩለመዳያዊ ንግዳዊ ዳታቤዝ እዩ። ንቦትስዋና ዝምልከት ዝርዝር መረዳእታ ኣእትዎን ሰደድን የቕርብ። 3. ባንኪ ዓለም ክፉት መረዳእታ መርበብ ሓበሬታ፡ https://data.worldbank.org/ መድረኽ ክፉት ዳታ ባንኪ ዓለም፡ ንቦትስዋና ሓዊሱ ንዝተፈላለዩ ሃገራት ዝምልከት ኣህጉራዊ ስታቲስቲክስ ንግዲ ሓዊሱ፡ ዝተፈላለዩ ዳታሴታት ንምርካብ ዕድል ይህብ። 4. ኢንዴክስ ሙንዲ መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.indexmundi.com/ ኢንዴክስ ሙንዲ ካብ ዝተፈላለዩ ምንጭታት መረዳእታ ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ኣብ ቦትስዋና ብዛዕባ ኣእትዎን ሰደድን ኣቑሑት ዝምልከት ስታቲስቲካዊ ሓበሬታ የቕርብ። 5. ንግዳዊ ቁጠባ መርበብ ሓበሬታ፡https://tradingeconomics.com/botswana/ሰደድ-ሚእታዊት-gdp-wb-data.html ንግዳዊ ቁጠባ ቁጠባዊ መርኣይታትን ታሪኻዊ መረዳእታ ንግድን ዝህብ ኮይኑ፡ ምስ ግዜ ኣብ ኣፈጻጽማ ሰደድ እታ ሃገር ርድኢት ይህብ። እዞም መርበባት ሓበሬታ ብዛዕባ ንግዳዊ ንጥፈታት ቦትስዋና ከም ቀንዲ ንግዳዊ መሻርኽታ፣ majorly exported goods ወይ ብናይ ወጻኢ ንግዲ ንቁጠባ ኣበርክቶ ዝገብሩ ጽላታት፣ balance of imports/exports ratio & trends over time among other aspects related to ንምርካብ ክሕግዙኻ ይኽእሉ ነዛ ሃገር ዘሳትፍ ኣህጉራዊ ዋሕዚ ንግዲ።

B2b መድረኻት

ቦትስዋና ኣብ ደቡባዊ ኣፍሪቃ እትርከብ ምድረበዳ ዘይብላ ሃገር እያ። ዋላ እኳ ንቦትስዋና ዝምልከት ሰፊሕ ዝርዝር ናይ B2B መድረኻት ዘይክህሉ ይኽእል እንተኾነ፡ ኣብ ውሽጢ እታ ሃገር ካብ ንግዲ ናብ ንግዲ ዝግበር ንግዳዊ ንጥፈታት ከመቻችኡ ዝኽእሉ ገለ መርበባት ሓበሬታ ኣለዉ። ውሑዳት ካብኣቶም እነሆ፤ 1. ትሬድኪ ቦትስዋና (www.tradekey.com/country/botswana)፦ ትሬድኪ ካብ ቦትስዋና ሓዊሱ ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ንዝመጹ ዓደግትን ሸየጥትን ዘራኽብ ዓለማዊ ዕዳጋ B2B እዩ። ትካላት ንግዲ ፍርያቶምን ኣገልግሎታቶምን ንምርኣይ፣ ምስ ዓደግቲ ወይ ኣቕረብቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ንኽራኸቡን ኣብ ንግዲ ንኽዋፈሩን መድረኽ ይህብ። 2. ኣፍሪክታ ቦትስዋና (www.afrikta.com/botswana/)፦ ኣፍሪክታ ቦትስዋና ሓዊሱ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝርከቡ ኣፍሪቃውያን ትካላት ንግዲ ዝዝርዝር ናይ ኦንላይን ማውጫ እዩ። ብዛዕባ ኣብ ቦትስዋና ዝንቀሳቐሳ ኩባንያታት ሓበሬታ ይህብ፣ እዚ ድማ ትካላት ንግዲ ክኾኑ ዝኽእሉ መሻርኽቲ ወይ ወሃብቲ ኣገልግሎት ክረኽቡ የኽእሎም። 3. ብጫ ገጻት ቦትስዋና (www.yellowpages.bw)፦ ብጫ ገጻት ኣብ ቦትስዋና ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝርከቡ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ትካላት ዝርዝር ዘቕርብ ህቡብ ናይ ማህደር መርበብ ሓበሬታ እዩ። ብቐንዱ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ዓማዊል ከም ንግዳዊ ማህደር ኮይኑ ዘገልግል እኳ እንተኾነ፡ ሕጂ’ውን ብB2B ኩባንያታት ኣገደስቲ ርክባት ወይ ኣቕረብቲ ንምርካብ ክጥቀሙሉ ይኽእሉ። 4. GoBotswanabusiness (www.gobotswanabusiness.com/): GoBotswanabusiness ኣብ ቦትስዋና ዕድላት ንግድን ወፍርን ዘተባብዕ ናይ ኦንላይን መድረኽ ኮይኑ የገልግል። ኣብ ውሽጢ ሃገር ስርሖም ክጅምሩ ወይ ከስፍሑ ንዝደልዩ ሰብ ሃፍቲ ጠቓሚ ፀጋታት የቕርብ። 5. GlobalTrade.net - ማሕበር ንግዲ Discoverbotwsana (www.globaltrade.net/Botwsana/business-associations/expert-service-provider.html): GlobalTrade.net ብዛዕባ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከቡ ማሕበራት ንግዲን ወሃብቲ ኣገልግሎትን ሓዊሱ ኣብ Botwsana.You ዝመደበሮም ሓበሬታ ይህብ ፕሮፋይላት ሃገራውያን ማሕበራት ኢንዱስትሪን ካልኦት ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝርከቡ ዝምልከቶም ትካላትን ዘጠቓለለ ዳታቤዙ ክድህስስ ይኽእል። እዞም መድረኻት ኣብ ቦትስዋና ምስ ዝመደበሮም ወይ ምስኣ ዝተኣሳሰሩ ኣካላት ንግዲ ምስ ምግባር ብዝተኣሳሰር ንB2B ርክባት ከቃልሉ ይኽእሉ እኳ እንተኾኑ፡ ቅድሚ ኣብ ዝኾነ ትራንዛክሽን ምውፋርካ ግቡእ ምጽራይ ምክያድን ተኣማንነትን ተኣማንነትን ናይቶም ክኾኑ ዝኽእሉ ናይ ንግዲ መሻርኽቲ ምርግጋጽን ወሳኒ ምዃኑ ኣስተውዕሉ።