TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ሃይቲ ኣብ ምዕራባዊ ሸነኽ ደሴት ሂስፓኒዮላ፡ ኣብ ባሕሪ ካሪብያን እትርከብ ሃገር እያ። ምስ ዶሚኒካን ሪፓብሊክ ዶባታ እትካፈል ኮይና ልዕሊ 11 ሚልዮን ህዝቢ ኣለዋ። ኣብ ሃይቲ ዝዝረቡ ወግዓውያን ቋንቋታት ፈረንሳን ሃይቲ ክሪዮልን እዮም። ሃይቲ ብ1804 ካብ ፈረንሳ ናጽነት ረኺባ፡ ኣብ ዓለም ናይ መጀመርታ ጸላም ሪፓብሊክ ኮይና። ይኹን እምበር፡ ካብ ሽዑ ኣትሒዙ፡ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ፡ ሰፊሕ ድኽነትን ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታትን ሓዊሱ ብዙሕ ብድሆታት ኣጋጢምዋ እዩ። ቁጠባ ሃይቲ ብቐንዱ ኣብ ሕርሻ ዝተመስረተ ኮይኑ፡ ቃንጫ ሽኮር፡ ቡን፡ ማንጎን ሩዝን ርኡይ ሰደድ እዩ። ይኹን እምበር መጠን ሽቕለት ኣልቦነት ልዑል ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ ንብዙሓት ሃይቲውያን ድማ ከም ክንክን ጥዕናን ትምህርትን ዝኣመሰሉ መሰረታዊ ኣገልግሎታት ምርካብ ድሩት እዩ። ሓደ ፍሉጥ መዳያት ባህሊ ሃይቲ፡ እቲ ንጡፍ መድረኽ ሙዚቃኣ እዩ። ከም ኮምፓስ (ኮምፓ) ከምኡ’ውን ራሲን (ሱር) ዝኣመሰሉ ሙዚቃዊ ቅዲታት ዝፍለጥ ኮይኑ፡ እዚ ድማ ምስ ዘመናዊ ጽልዋታት ዝተሓዋወሰ ኣፍሪቃዊ ህርመት ዘንጸባርቕ እዩ። ስነ-ጥበብ ሃይቲ እውን ብዓለም ደረጃ ትርጉም ኣለዎ። ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት፡ ሃይቲ ኣብ ትሕተ ቅርጺ እታ ሃገርን ህይወት ህዝብን ዓሚቝ ጽልዋ ዘሕደሩ ሓያሎ ኣዕናዊ ምንቅጥቃጥ ምድሪ ኣጋጢምዋ እዩ። እቲ ኣዝዩ ኣዕናዊ ምንቅጥቃጥ ምድሪ ኣብ 2010 ኣብ ከባቢ ፖርት-ኦ-ፕሪንስ ብግምት 7 ዝዓቐኑ ምንቅጥቃጥ ምድሪ ብምፍጣሩ ሰፊሕ ዕንወትን ክሳራ ህይወትን ምስ ኣጋጠመ እዩ። ሎሚ ንሃይቲ ብድሆታት ክቕጽሉ እንከለዉ - ጻዕርታት ረድኤት ድኽነት ሓዊሱ - ኣህጉራውያን ትካላት ረድኤት ንፕሮጀክትታት ልምዓት ትሕተ ቅርጺ፡ ተበግሶታት ትምህርቲ፡ ከምኡ’ውን መደባት ክንክን ጥዕና። ዋላ እኳ ብጸገማት ዝተለለየ ዕግርግር ዝመልኦ ታሪኻ እንተሃለዎ፡ እቲ ጽንዓት ከምኡ’ውን መንፈስ ናይ ህዝቢ ሃይቲ ድልዱል ኮይኑ ይቕጽል ሃገሮም ዳግማይ ንምህናጽ ኣብ ዝጽዕሩሉ እዋን ከምኡ’ውን ንነብሶም ዝሓሸ መጻኢ ይፈጥሩ ከምኡ’ውን መጻኢ ወለዶታት።

ብወግዒ ሪፓብሊክ ሃይቲ ተባሂላ እትፍለጥ ሃይቲ፡ ኣብ ደሴት ሂስፓኒዮላ እትርከብ ካሪብያን ሃገር እያ። ባጤራ ሃይቲ ሃይቲ ጎርደ (HTG) እዩ። ታሪኽ ባጤራ ሃይቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ዘጋጠማ ፖለቲካውን ቁጠባውን ብድሆታት ዘንጸባርቕ እዩ። እቲ ናይ ሃይቲ ጐርደ ንመጀመርያ ግዜ ኣብ 1813 ዝተኣታተወ ኮይኑ፡ ነቲ ቅድሚ ሕጂ ኣብ እዋን መግዛእቲ ፈረንሳ ዝጥቀመሉ ዝነበረ ባጤራ ተኪኡ እዩ። ካብ ሽዑ ጀሚሩ ድማ ምትዕርራይ ዲኖሚንሽን ዳግማይ ዲዛይን ኖት ሓዊሱ ሓያሎ ለውጥታት ኣካይዱ። ኣብዚ እዋን እዚ፡ ጐርደ ሃይቲ 1፡ 5ን 10ን ጐርደስ ዝዀነ ሳንቲም ኣለዎ። እቶም ኖት ብ10፣ 20፣ 25 (መዘከርታ ጥራይ)፣ 50,1000 (መዘከርታ ጥራይ)፣250 (መዘከርታ ጥራይ)፣500፣ን1000 ጎርደስን ይርከቡ። ዋላኳ ተኾነ; ብሰንኪ ልዑል መጠን ዋጋታት ንብረትን ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ንሃይቲ ዘጋጠማ ጉዳያት ቁጠባዊ ዘይምርግጋእን፤ ውሱን ምህላውን ኣጠቓቕማን ሳንቲም ኣሎ። ብዘሕዝን; ቁጠባ ሃይቲ ንኹነታት ባጤራኣ ብኣሉታ ዝጸሉ ሓያሎ ብድሆታት የጋጥማ ኣሎ። ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ምስ ከም ህቦብላን ምንቅጥቃጥ ምድርን ዝኣመሰሉ ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታት ተደሚሩ ኣብ ቁጠባ ዓቢ ጽልዋ ኣሕዲሩ እዩ። እዚ ድማ ንዜጋታት ናይ ምዕዳግ ዓቕሚ ዝሽርሽር ልዑል መጠን ዋጋታት ንብረት ከም ዝህሉ ገይሩ እዩ። ብተወሳኺ፤ ሰፊሕ ድኽነት ንብዙሓት ሰባት መሰረታዊ ፋይናንሳዊ ኣገልግሎታት ንምርካብ ወይ ኣብ ወግዓዊ ቁጠባ ትርጉም ዘለዎ ንኽዋፈሩ የጸግሞም። እዞም ረቛሒታት እዚኦም፡ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ክንዲ ናይ ውሽጢ ዓዲ ባጤራ ምጥቃም፡ ኣብ ከም ዶላር ኣመሪካ ዝኣመሰሉ ናይ ወጻኢ ባጤራታት ኣዝዩ ዝምርኮስ ዘይወግዓዊ ጽላት ኣበርክቶ ይገብሩ። ከም ውጽኢት ናይዚ ብድሆታት፡ ገለ ትካላት ንግዲ፡ ምስቲ ዝቕየር ዋጋ ናይ ውሽጢ ዓዲ ባጤራ ክነጻጸር እንከሎ፡ ብሰንኪ ዝግመት ምርግጋእ፡ ኣብ ውሽጢ ዝተወሰኑ ዓውድታት ከም ቱሪዝም ወይ ንግዲ፡ ዶላር ኣመሪካ ወይ ካልእ ኣህጉራዊ ባጤራታት ከም ክፍሊት ክቕበላ ይመርጻ። ኣብ መደምደምታ፤ ሃይቲ ሃገራዊ ባጤራኣ--ናይ ሃይቲ ጎርደ--ኣብ ዕዳጋ ክትጥቀመሉ እንከላ፤ በዳሂ ቁጠባዊ ኩነታቱ ኣብ ውሽጢ ዝተወሰኑ ዓውድታት ውሱን ተበጻሕነትን ምቕባልን ኣበርክቶ ይገብር፡ ኣብኡ ሓደ ሓደ ግዜ ናይ ወጻኢ ባጤራታት ምስ ናይ ሃይቲ ጎርደስ ይምረጹ ወይ ኣብ ጥቕሚ ይውዕሉ።

ሕጋዊ ባጤራ ሃይቲ ጎርደ እዩ። ሃይቲ ጉደ ምስ ገለ ዓበይቲ ባጤራታት ዓለም (ንመወከሲ ጥራይ) ዝገብሮ ግምታዊ ሸርፊ እነሆ : ሓደ ዶላር ማዕረ ኣስታት 82.5 ጉደስ እዩ። 1 ዩሮ ማዕረ 97.5 ጉድድ እዩ። 1 ፓውንድ ማዕረ 111.3 ወርቂ እዩ። እዞም ዋጋታት ክለዋወጡ ከምዝኽእሉን ኣብ ሓቀኛ ግዜ ሓበሬታ ሸርፊ ሸርፊ ንምርካብ ንባንክኹም ወይ ንኣህጉራዊ ዕዳጋ ፎርክስ ክትውከሱ ከምዘለኩምን ኣስተውዕሉ።

ኣብ ደሴት ሂስፓኒዮላ እትርከብ ካሪብያን ሃገር ሃይቲ፡ ኣብ ምሉእ ዓመት ብዙሕ ኣገደስቲ በዓላት ተብዕል። እዞም በዓላት እዚኣቶም ኣገዳሲ ኣካል ባህሊ ሃይቲ ኮይኖም፡ ብዛዕባ ታሪኾምን ልምዶምን እምነታቶምን ርድኢት ዝህቡ እዮም። ኣብ ሃይቲ ሓደ ካብቲ ኣገዳሲ በዓላት፡ መዓልቲ ናጽነት ኮይኑ፡ ብ1 ጥሪ ዝኽበር እዩ። እዚ መዓልቲ እዚ እታ ሃገር ካብ መግዛእቲ ፈረንሳ ኣብ 1804 ሓራ ምውጽኣ ዝዝክር እዩ።ሃይቲውያን ብሰልፍታት፡ ሙዚቃ፡ ሳዕስዒትን ባህላዊ ስነ-ስርዓትን ብምኽባር ኣቦታቶም ንናጽነት ዝገብርዎ ዝነበሩ ቃልሲ ዘኽብር እዩ። ካልእ ኣገዳሲ በዓል ድማ ብቋንቋ ክሪዮል ካርኒቫል ወይ "ካናቫል" እዩ። እዚ ዓመታዊ ኣብ ወርሒ ለካቲት ወይ መጋቢት ቅድሚ ዓቢይ ጾም ምጅማሩ ዝኽበር እዚ በዓላዊ ፍጻመ፡ ብባህልታት ኣፍሪቃን ፈረንሳን ዝተጸልወ ህያው ኣከዳድናን ህያው ሙዚቃን ዘርኢ እዩ። ሰባት ናብ ጎደናታት ወጺኦም ኣብ ጎደናታት ኣብ ዝካየድ ሓጐስ ዝመልኦ ድግሳት እናተሳተፉ፡ ዝተፈላለየ ቴማታት ዝገልጽ ብዘስደምም መንሳፈፊታት ዝተመልአ መስተንክር ሰልፍታት ከስተማቕሩ እዮም። ኣብ 1ን 2ን ሕዳር ሃይቲ መዓልቲ ኩሎም ቅዱሳንን መዓልቲ ኩለን ነፍሳትን ብቕደም ተኸተል ተኽብር። "ላ ፌት ደስ ሞርትስ" ተባሂለን ዝፍለጣ እዘን መዓልታት እዚኣተን ንዝሞቱ ፍቑራት ንምዝካር ዝተወፈያ እየን። ስድራቤታት ቅድሚ ጸሎት ምቕራቦምን ከም ምልክት ዝኽሪ ዕምባባ ወይ ሽምዓ ምግዳፎምን ኣብ መቓብር ተኣኪቦም መቓብራት ብጥንቃቐ የጽርዩ። ካብዚ ሓሊፉ መዓልቲ ባንዴራ ንሃገራዊ ሓበኖም ዘመልክት ብምዃኑ ንደቂ ሃይቲ ዘይተኣደነ ትርጉም ኣለዎ። ኣብ 1803 ዓ.ም. ሰባት ኣብ መላእ ሃገር ሃገራዊ ባንዴራኦም ብኹርዓት የርእዩ። ወርሒ ቅርሲ ሃይቲ እውን ምጥቃስ ይግባእ ምኽንያቱ ኣብ ነፍሲ ወከፍ ግንቦት ኣብ መላእ ዓለም ዓመታዊ ኣበርክቶታት ሃይቲ ኣብ መላእ ዓለም ዘብዕል እዩ - ባህላዊ ሃብቲ ንቕሓት ሰናይ ድሌት ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ማሕበረሰባት ኣብ ስግር ዶባት ዘጉልሕ በዓላዊ ፍጻመታት ከምዚ ምርኢታት ዘተ ምርኢታት ዝተወደበ ምስ ካልኦት ሃገራት ምትእስሳር ብምኽባር ሱር ዝተኻፈለ ክብርታት ምዃኑ’ዩ። እዞም ኣገደስቲ በዓላት ንውርሻታት ሃይቲ ንእሽቶ ምልክት ይህቡ - ቃልሳ ንናጽነት ጽንዓት ህያው ባህሊ ሃይማኖታዊ እምነታት ዘኽብር መናፍስቲ ኣቦታት - ሃገራዊ መንነት ምሕያል ኣብ መንጎ ህዝባ ሓድነት ምዕባይ ዓለማዊ ኣድናቖት ዝዕድም።

ሃይቲ ኣብ ዞባ ካሪብያን እትርከብ ሃገር እያ። ብፍሉይ ባህላ፣ ታሪኻን ብድሆታትን ትፍለጥ። ኣብ ንግዲ ክመጽእ ከሎ፡ ሃይቲ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ሓያሎ ጸገማት ኣጋጢምዋ እዩ። ቁጠባ ሃይቲ ብፍላይ ኣብ ከም ምህርቲ ቡን፡ ካካዎን ማንጎን ዝኣመሰሉ ዓውድታት ብብዝሒ ኣብ ሕርሻ ዝተመርኮሰ እዩ። ይኹን እምበር፡ ከም ህቦብላን ምንቅጥቃጥ ምድርን ዝኣመሰሉ ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታት ነዞም ኢንዱስትሪታት እዚኣቶም ብተደጋጋሚ ኣዕንዮምን ናብ ቁጠባዊ ምዝንባላት ኣስዒቦምን እዮም። ብመንጽር ኣእትዎን ሰደድን፡ ሃይቲ ንግዳዊ ሕጽረት ኣለዋ። እታ ሃገር ብቐንዱ ካብ ከም ኣሜሪካን ዶሚኒካን ሪፓብሊክን ዝኣመሰላ ሃገራት ፍርያት ነዳዲ፣ ምግቢ (ከም ሩዝ)፣ ማሽነሪታትን መሳርሒታትን እያ እተእቱ። ብወገን ሰደድ፡ ሃይቲ ብቐንዱ ክዳውንቲ፡ ዓለባታት፡ መሰረታዊ ዘይቲ (ከም ዘይቲ ቬቲቨር)፡ ስርሓት ኢድን ገለ ፍርያት ሕርሻን ናብ ወጻኢ ትሰድድ። ሓደ ዓቢ ብድሆ ንንግዲ ሃይቲ፡ ትሕተ ቅርጺ ዘይምህላዋ እዩ። ድኹም መርበባት ጽርግያታት ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝግበር መጓዓዝያ ኣጸጋሚ ክገብሮ እንከሎ፡ ውሱናት ወደባት ድማ ንኣህጉራዊ ዕድላት ንግዲ ይዕንቅፉ። እዞም ረቛሒታት እዚኦም ንንጥፈታት ኣእትዎ/ሰደድ ዝለዓለ ወጻኢታት ንኽህሉ ኣበርክቶ ይገብሩ። ካልእ ንንግዲ ሃይቲ ዝጸሉ ጉዳይ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ እዩ። ኣብ ፖሊሲታት መንግስቲ ብተደጋጋሚ ዝመጽእ ለውጢ፡ ትካላት ንግዲ ናይ ነዊሕ ግዜ ስትራተጂታት ንምውጣን ወይ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብ በዳሂ ይገብሮ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ካብ ከም በዓል ዶሚኒካን ሪፓብሊክ ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት ዝመጽእ ውድድር፡ ብተዛማዲ ትሑት ወጻኢታት ጉልበት ስለዘለዎም፡ ንኢንዱስትሪታት ሃይቲ ብድሆ ኮይኑዎም ኣሎ። ነዚ ብድሆታት ንምፍታሕን ቁጠባኣ ብንግዲ ንምዕባይን ከም USAID (United States Agency for International Development) ዝኣመሰሉ ትካላት ብዝተፈላለዩ ፕሮጀክትታት ኣብ ውሽጢ ወሰንቲ ዓውድታት ከም ሕርሻ ማኑፋክቸሪንግ ቱሪዝም ምዕባይ ድልውነት ሰደድ ምቕራብ ዝዓለሙ ፃዕርታት ህንፀት ዓቕሚ መሰረተ ልምዓት ንምምሕያሽ ዝዓለሙ ተበግሶታት ይካየድ ኣሎ። ስግረ-ዶባዊ ትራንዛክሽን ዘመቻችእ ናይ ፋይናንስ ሃፍቲ ምርካብ ምድንፋዕ ኢንቨስትመንት ኢንቨስትመንት ዘተባብዕ ቀጥታዊ ኢንቨስትመንት ወፃኢ ዝስሕብ ትካላዊ ቅርፅታት ዘሐይል ወዘተ። ብሓፈሻ ሃይቲ ብሰንኪ ድሩትነት ትሕተ ቅርጺ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ውድድር ካብ ጎረባብቲ ሃገራት ኣብ ንግዲ ክመጽእ ከሎ ሓያሎ ዕንቅፋታት ክገጥማ እንከለዋ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝተፈላለየ መዳያት ንግዲ ንምምሕያሽ ዝዓለመ ካብ ኣህጉራውያን ትካላት ብደገፍ ናብ ቁጠባዊ ዕብየት ዝወስድ ጻዕርታት ቀጺላ ኣላ

ኣብ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ሃይቲ፡ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ዘይተጠቕመላ ዓቕሚ ኣለዋ። ከም ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእን ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታትን ዝኣመሰሉ ሓያሎ ብድሆታት እኳ እንተ ኣጋጠሞም፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዕብየት ዕድላት ኣለዉ። ሓደ ቁልፊ ዓቕሚ ዘለዎ ዓውዲ ሕርሻ እዩ። ሃይቲ ልሙዕ መሬትን ከም ቡን፡ ካካዎን ማንጎን ዝኣመሰሉ ኣእካል ንምፍራይ ምቹእ ኩነታት ኣየር ኣለዋ። ሃገርና ትሕተ ቅርፂ ብምምሕያሽን ዘመናዊ ሜላታት ሕርሻ ብምትግባርን ሃፍቲ ሕርሻኣ ርእሰማል ክትጥቀመሉ ትኽእል እያ። እዚ ድማ ውሽጣዊ ምህርቲ ምዕባይ ጥራይ ዘይኮነስ ፍርያት ሕርሻ ናብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋታት ንምልኣኽ ዕድላት ዝፈጥር እዩ። ብተወሳኺ ሃይቲ ብሰንኪ ትሑት ወጻኢታት ጉልበት ኣብ ኢንዱስትሪ ማኑፋክቸሪንግ ተወዳዳሪ ብልጫ ኣለዋ። እታ ሃገር ብተመጣጣኒ ዋጋ ሓይሊ ስራሕን ምቹእ ናይ ኢንቨስትመንት ምትብባዕን ብምቕራብ ናይ ወፃኢ ኣውፈርቲ ክትስሕብ ትኽእል እያ። ግቡእ ምዕባለ ትሕተ ቅርጽን መደባት ሞያዊ ስልጠናን እንተሃልዩ፡ ሃይቲ ንኦውትሶርሲንግ ስርሓት ማኑፋክቸሪንግ ሰሓቢት መዕረፊት ክትከውን ትኽእል እያ። ቱሪዝም ኣብ ሃይቲ ካልእ ዘይተኣደነ ዓቕሚ ዘለዎ ዓውዲ እዩ። እታ ሃገር ውቁባት ገማግም ባሕሪ፡ ከም ሲታደል ላፈሪየር ዝኣመሰሉ ታሪኻዊ ቦታታት፡ ንጡፋት ባህላዊ በዓላትን ፍሉይ ብዙሕነት ህይወት ዘለዎ ዕድላት ኢኮቱሪዝምን ትውንን። ነዞም መስሕባት ብዓለምለኻዊ ደረጃ ብምልላይን ከም መዓርፎ ነፈርትን ሆቴላትን ዝኣመሰሉ ትሕተ ቅርጺ ብምምሕያሽን፡ ሃይቲ ቁጠባዊ ዕብየት ንምንቕቓሕ ዝያዳ በጻሕቲ ክትስሕብ ትኽእል እያ። ካብዚ ሓሊፉ ኢንዱስትሪ ዓለባ ኣብ ሃይቲ ንልምዓት ንግዲ ወጻኢ መብጽዓ ኣለዎ። መንግስቲ ሃይቲ ድሮ ብመሰረት ሕጊ ምሕዝነት ምትብባዕ (HOPE) ዕድል ንፍቀ-ክቢ ሃይቲ ምስ ከም በዓል ኣመሪካ ዝኣመሰላ ሃገራት ብዝገበሮ ምርጫ ንግዳዊ ስምምዓት ኣቢሉ ነዚ ዓውዲ ዝድግፍ ፖሊሲታት ኣተግቢሩ ኣሎ። ኣብ ፋብሪካታት ዓለባ ተወሳኺ ወፍሪ ምግባር ናብ ዓበይቲ ዕዳጋታት ዝግበር ሰደድ እናዓበየ ዕድል ስራሕ ክፈጥር ይኽእል። ኣብ መደምደምታ፡ ዋላ’ኳ ቁጠባ ሃይቲ ዘጋጥሞ ብድሆታት እንተሃለወ፡ ኣብ መላእ ሃገር ብሰፊሑ ብዝርከቡ ውቁባት መስሕባት፡ ኣብ መላእ ከም ሕርሻ፡ ማኑፋክቸሪንግ (ብፍላይ ዓለባ)፡ ቱሪዝም ዝኣመሰሉ ኢንዱስትሪታት ዕዳጋ ንግዳ ወጻኢ ንምምዕባል ርኡይ ተስፋታት ኣሎ። ልምዓት ትሕተ ቅርፂ ብፍላይ ድማ ኣገባባት መጓዓዝያ ነዞም ዓቕምታት ብግቡእ እንተተጠቒሞም ብዓወት ክኸፍቶም ይኽእል እዩ።

ኣብ ዕዳጋ ሃይቲ ንሰደድ ዝኸውን ውዑይ መሸጣ ዘለዎም ፍርያት ኣብ ምምራጽ ክመጽእ ከሎ፡ ባህላዊ ምርጫታት እታ ሃገር፡ ቁጠባዊ ኩነታትን ጠለብ ዝተወሰኑ ኣቑሑትን ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ሃይቲ ጽቡቕ ክሽየጡ ዝኽእሉ ፍርያት ንምምራጽ ብኸመይ ከም እትኸይድ ዝሕብሩ ገለ ጠቋሚታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ፍርያት ሕርሻ፡- ሃይቲ ብዓብላሊ መልክዑ ሕርሻዊ ቁጠባ ስለዘለዋ፡ ከም ቡን፡ ካካዎ፡ ባናናን ማንጎን ዝኣመሰሉ ፍርያት ሕርሻ ንሰደድ ህቡባት ምርጫታት እዮም። ብተወሳኺ ኣብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋ ጠለብ ኦርጋኒክን ፍትሓዊ ንግዲ ዝተረጋገፀን ፍርያት እናዓበየ ይኸይድ ኣሎ። 2. ብኢድ ዝተሰርሐ ስነ-ጥበባዊ ስርሓት፡- ሃይቲ ብህያው ስነ-ጥበባዊ መድረኽ ትፍለጥ፡ ካብ ዳግማይ ዝተጠቕሙ ንብረታት ከም ስራሕቲ ሓጺን (ስነ-ጥበብ ከበሮ ሓጺን)፡ ቅርጺ ዕንጨይቲ፡ ስእልታትን ብኢድ ዝተሰርሐ ጌጣጌጥን ዝተሰርሑ ፍሉያት ስነ-ጥበባዊ ስርሓት ኢድ። እዞም ኣቑሑት እዚኦም ልዑል ስነ-ጥበባዊ ዋጋን ስሕበትን ኣለዎም። 3. ክዳውንትን ዓለባን፦ ኢንዱስትሪ ክዳውንቲ ኣብ ቁጠባ ሃይቲ ልዑል ተራ ኣለዎ፤ ካብዚ ብምብጋስ ከም ቲሸርት፣ ጂንስ፣ ካብ ቀሊል ጨርቂ ዝተሰርሑ ክዳውንቲ ዝኣመሰሉ ዓለባታት ንሰደድ ክኾኑ ይኽእሉ እዮም። 4. ፍርያት ጽባቐን ምሕብሓብ ቆርበትን፡- ካብ ከም ዘይቲ ኮኮናት ወይ ሓርጭ ሺያ ዝኣመሰሉ ናይ ውሽጢ ዓዲ ቀመማት ዝተሰርሑ ተፈጥሮኣዊ ጽባቐን ቆርበትን ኣብ ውሽጢ ሃገርን ዓለምን ተፈታውነት እናረኸቡ ይርከቡ። 5. ናይ ገዛ ዲኮር ኣቑሑት፡- ከም ሴራሚክ ሸኽላ ወይ ዝተሰፍየ መሶብ ዝኣመሰሉ ስልማት ኣቑሑት ባህላዊ ትርጉሞም ኣብ ግምት ብምእታው ማራኺ ምርጫታት ክኾኑ ይኽእሉ። 6. ንከባቢ ዝምችኡ ፍርያት፡- ኣብ መላእ ዓለም ብዛዕባ ዘላቕነት ከባቢ ንቕሓት እናወሰኸ ምስ ከደ፡ ንከባቢ ዝምችኡ ኣማራጺታት ከም ብህይወት ዝበላሸዉ መቑረጺ ምግቢ ወይ ዳግማይ ዝተጠቕሙ ፍርያት ወረቐት ኣብ ዕዳጋ ሃይቲ ዓቕሚ ኣለዎም። 7. መፍትሒታት ጸሓያዊ ጸዓት፦ ኣብ ብዙሕ ክፋላት ሃይቲ ድሩት ተበጻሕነት ሓይሊ ኤሌክትሪክ ኣብ ግምት ብምእታው ከም ጸሓያዊ ላምባ ወይ ተንቀሳቓሲ ጸሓያዊ ቻርጀር ዝኣመሰሉ መፍትሒታት ጸዓት ጸሓያዊ ጸዓት ልዑል ጠለብ ክህልዎም ይኽእል እዩ። ቅድሚ ፍሉያት ፍርያት ምምራጽካ ዕሙቕ ዝበለ መጽናዕቲ ዕዳጋ ምክያድ ኣየኖት ናብ ዕዳጋ ሃይቲ ናይ ምእታው ዕድሎም ዝለዓለ ምዃኑ ንምፍላጥ ከም ዝሕግዝ ኣይትረስዕ።

ሃይቲ ኣብ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ብህያው ባህላን ሃብታም ታሪኻን እትፍለጥ እያ። መብዛሕትኡ ግዜ ሃይቲውያን ተባሂሎም ዝጽውዑ ህዝቢ ሃይቲ፡ መንነቶም ዝገልጽ ፍሉይ ስብስብ ባህርያትን ልምድታትን ኣለዎም። ሓደ ካብቲ ፍሉጥ ባህርያት ዓማዊል ሃይቲ፡ ሓያል ናይ ማሕበረሰብ ስምዒቶም እዩ። ርክብ ስድራቤት ኣዝዩ ዋጋ ኣለዎ፣ ውሳነ ምሃብ ድማ መብዛሕትኡ ግዜ ቅድሚ ዝኾነ ንግዳዊ ወይ ውሳነታት ዕድጊ ምዝዛም ምስ ኣባላት ስድራቤት ምምኽኻር የጠቓልል። ማሕበረሰባዊ ምትእኽኻባትን ማሕበራዊ ፍጻሜታትን ኣብ ህይወቶም ዓቢ ተራ ስለዘለዎም፡ ንመርበብ ሓበሬታን ርክብ ንምህናጽን ዕድላት ይህቡ። ምስ ዓማዊል ሃይቲ ክትራኸብ ከለኻ ኣብ ግምት ከተእትዎ ዘለካ ካልእ መዳይ፡ ንውልቃዊ ርክባት ዘለዎም ኣድናቖት እዩ። ምስ ዝፈልጥዎም ወይ ዝኣምኑ ውልቀሰባት ንግዲ ክገብሩ ይመርጹ፣ ስለዚ ርክብ ምህናጽን ኣብ ሓድሕዳዊ ምክብባር ዝተመርኮሰ ዝምድና ምምስራትን ወሳኒ እዩ። እዚ ድማ ቅድሚ ብዛዕባ ንግዳዊ ጉዳያት ምዝታይካ ብውልቂ ንምፍላጥ ግዜ ምውፋር ክሓትት ይኽእል። ከም ዝኾነ ባህሊ፡ ምስ ዓማዊል ሃይቲ ኣብ እትራኸበሉ እዋን ክውገድ ዘለዎም ዝተወሰኑ ክልኩላት ወይ ኣሰራርሓታት ኣለዉ። ሓደ ፍሉጥ ክልኩል ነገር፡ ጸጋማይ ኢድ ኣብ ባህሊ ሃይቲ ከም ርኹስ ምቑጻሩ ዝተኣሳሰር እዩ። ንሓደ ሰብ ሰላም ክትብል ወይ ከም ገንዘብ ወይ ህያብ ዝኣመሰሉ ነገራት ከተቕርብ ከለኻ ጸጋማይ ኢድካ ምጥቃም ከም ዘይጭውነት ይቑጸር። ኩሉ ግዜ ንባህላዊ ስርዓታት ካብ ምኽባር ተበጊስካ ነዞም ርክባት የማነይቲ ኢድካ ተጠቐመሎም። ካብዚ ሓሊፉ ኣብ ሃይቲ ንህዝባ ዓቢ ትርጉም ስለዘለዎ ሃይማኖታዊ እምነታት ኣብ ኣእምሮኻ ምህላው ኣገዳሲ እዩ። ቮዱ (Voodoo) ዘይነጻጸል ኣካል ባህሊ ሃይቲ ኮይኑ፡ ምስ መንፈሳውነት ወይ ሃይማኖት ዝተኣሳሰር ኣርእስታት ኣብ ዝዛተየሉ እዋን ብኣኽብሮት ክረአ ይግባእ። ብሓፈሻ ምስ ዓማዊል ሃይቲ ምትሕብባር ዝተኣሳሰሩ ባህርያትን ክልኩላትን ምርዳእ ዕዉት ንግዳዊ ዝምድናታት ንምምስራት ክሕግዝ ይኽእል። ምትእስሳር ማሕበረሰብ ምጉላሕ፣ ውልቃዊ ምትእስሳር ምህናጽ፣ ከም ኣጠቓቕማ የማናይ ኢድ ዝኣመሰሉ ባህላዊ ልምድታት ምኽባር ኣብ ርእሲኡ ድማ ንሃይማኖታዊ እምነታት ከሕርቕ ዝኽእል ዘተታት ምውጋድ ኣብ መንጎ ትካላት ንግድን ካብ ሃይቲ ዝመጹ ዓማዊልን ሰናይ ድሌት ንምምዕባል ኣወንታዊ ኣበርክቶ ክገብር እዩ።

ሃይቲ ኣብ ዞባ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ምስ ዶሚኒካን ሪፓብሊክ ዶባታ ትካፈል። ኣብ ጉምሩክን ኣገባባት ኢሚግሬሽንን ክመጽእ ከሎ፡ ሃይቲ ናብታ ሃገር ዝኣትዉን ዝወጽእን ተጓዓዝቲ ፍሉይ ደንቢ ኣለዋ። ክፍሊ ጉምሩክ ሃይቲ ኣብ ምምሕዳር ድሕነት ዶባትን ምቁጽጻር ኣእትዎን ሰደድን ወሳኒ ተራ ኣለዎ። ኩሎም ተጓዓዝቲ ኣብ ዝመጹሉ ወይ ኣብ ዝብገሱሉ እዋን ብሓለፍቲ ጉምሩክ ዝቐረበ ናይ መግለጺ ቅጥዒ ክመልኡ ይግደዱ። እዞም ቅጥዕታት እዚኣቶም፡ ተጓዓዝቲ ዝኾነ ክቡር ነገራት፡ ካብ ዝተወሰነ ደረት ንላዕሊ ዝኾነ ባጤራ፡ ወይ ሒዞሞ ዘለዉ ዝተገደበ ኣቑሑት ክገልጹ ይጠልቡ። ገለ ኣቑሑት ናብ ሃይቲ ንኸይኣትዉን ንኸይወጹን ክግደቡ ወይ ክኽልከሉ ከም ዝኽእሉ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። እዚኦም ድማ ኣጽዋርን ተተኮስትን፣ ዘይሕጋዊ ዕጸፋርስ፣ ናይ ሓሶት ባጤራ፣ ዝተወሰኑ ፍርያት ሕርሻ (ከም ተኽልን ፍረታትን)፣ ከም ወርቂ ዝኣመሰሉ ክቡራት ሓጺናት ብዘይ ግቡእ ሰነድ/ፍቓድን ካልኦትን ይርከብዎም። በጻሕቲ ቅድሚ መገሻኦም ምስዞም ገደባት ክላለዩ ይምከር። ተጓዓዝቲ ናብ ሃይቲ ከእትውዎ ዝኽእሉ መጠን ካብ ቀረጽ ነጻ ዝኾነ ኣቑሑት ዝተወሰነ ገደብ ከምዘሎ እውን ክፈልጡ ይግባእ። እቲ ሕጂ ዘሎ ደንቢ፡ ኣብ ውልቃዊ ንብረት ከከም ዋጋኡን ብዝሒኡን ካብ ቀረጽ ነጻ ምግባር ይፈቅድ። ናብ ሃይቲ ስሉጥ ምእታውን ምውጻእን ንምርግጋጽ፡ ተጓዓዝቲ ቅድሚ ምውዳኡ እንተወሓደ ንሽዱሽተ ወርሒ ዝጸንሕ ሕጋዊ ፓስፖርት ክህልዎም ኣገዳሲ እዩ። ቱሪስት ቅድሚ ምጉዓዞም ቪዛ ዘድልዮም እንተኾይኑ እውን ብመሰረት ዜግነቶም ክምርምሩ ይግባእ። ብዘይካ ደንቢ ጉምሩክ፡ በጻሕቲ ኣብ ሃይቲ ኣብ ዝጸንሕሉ እዋን ሕግታት ኢሚግሬሽን ክኽተሉ ኣለዎም። መብዛሕትኡ ግዜ ተጓዓዝቲ ኣብ ዝበጽሕሉ እዋን ኣብ መፈተሺ ነቑጣታት ናይ ምምላስ ትኬት ወይ ንቕድሚት ዝገሹ መርትዖ ከቕርቡ ይግደዱ። ካብ ሃገር ክትወጽእ ከለኻ መቕጻዕቲ ወይ ሕልኽላኻት ከስዕብ ስለ ዝኽእል፡ ካብቲ ኣብ ቪዛ ወይ ቱሪስት ካርድካ ዝተጠቕሰ ዝተፈቕደሉ ግዜ ንላዕሊ ከይትጸንሕ ኣትሪርና ይምከር። ብሓፈሻ፡ ንመምርሒታት ጉምሩክ ሃይቲ ከምኡ’ውን ሕግታት ኢሚግሬሽን ምርዳእን ምኽባርን፡ ነዛ ውቅብቲ ሃገር ክትበጽሕ ከለኻ ካብ ጸገም ነጻ ዝኾነ ተመክሮ ንምርግጋጽ ልዑል ኣበርክቶ ክገብር እዩ።

ሃይቲ ኣብ ዞባ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ፖሊሲ ታሪፍ ኣእትዎት ኣብ ቁጠባኣ ወሳኒ ተራ ኣለዎ። እታ ሃገር ንኣእትዎ ኣቑሑት ዝምልከት ዝተወሰኑ ስርዓታት ግብሪ ኣቐሚጣ ኣላ። ቀዳማይ፡ መጠን ግብሪ ኣእትዎት ሃይቲ ከከም ዓይነት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ፍርያት ይፈላለ እዩ። ንኣቑሑት ዝተፈላለዩ ምድባት ኣለዉ፡ ከም ኣገደስቲ ነገራት ከም መግብን መድሃኒትን፡ ምቾት ዘለዎም ፍርያት፡ ከምኡ’ውን ንፍርያት ዝኸውን ጥረ ነገራት። መብዛሕትኡ ግዜ ኣገደስቲ ነገራት ንህዝቢ ንኽበጽሑ ንምምችቻው ዝተሓተ መጠን ታሪፍ ኣለዎም። ካልኣይ፡ ሃይቲ ኣብ ልዕሊ ኣእትዎት ፍሉይ ታሪፍን ኣድ ቫሎረም ታሪፍን ትትግብር። ፍሉይ ታሪፍ ኣብ ሓደ ኣሃዱ ወይ ክብደት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት ዝኽፈል ውሱን መጠን ክኸውን ከሎ፡ ኣድ ቫሎረም ታሪፍ ድማ ኣብ ሚእታዊት ካብ ዋጋ ፍርያት ዝተመርኮሰ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ሃይቲ ኣካል ናይቶም ኣብ ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ጽልዋ ዘለዎም ሓያሎ ኣህጉራዊ ስምምዓት ንግዲ ኮይና ጸኒሓ እያ። ሓደ ካብቲ ፍሉጥ ስምምዕ፡ ኣብ ውሽጢ ሃገራት ዞባ ካሪብያን ቁጠባዊ ውህደት ንምድንፋዕ ዝዓለመ ሓደ ዕዳጋን ቁጠባን ማሕበረሰብ ካሪብያን (ካሪኮም) እዩ። ብመሰረት እዚ ስምምዕ፡ ኣባላት ሃገራት ኣብ ውሽጢ ካሪኮም ንዝንገዱ ዝተወሰኑ ፍርያት ካብ ወጻኢ ዝኽፈል ቀረጽ ምጉዳል ወይ ዝተኣልየ ምሩጽ ንግዳዊ ምድላዋት ይገብራ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት፡ መንግስቲ ሃይቲ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብን ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪታት ንምድንፋዕን ጻዕርታት ይካየድ ኣሎ። እዚ ድማ መንግስቲ ዘቐመጦም ዝተወሰኑ መዐቀኒታት ዘማልኡ ፍሉያት ዓውድታት ወይ ንግዲ ትካላት ፍሉይ ምትብባዕ ግብሪ ወይ ነፃነት ምትግባር የጠቓልል። ኣብዚ ክፍለጥ ዘለዎ፡ ፖሊሲታት ታሪፍ ሃይቲ ብሰንኪ ዝምዕብል ቁጠባዊ ኩነታት ወይ ኣብ ቀዳምነታት መንግስቲ ዝመጽእ ለውጢ ምስ ግዜ ለውጢ ከጋጥም ይኽእል። ምስ ሃይቲ ክነግዱ ዝደልዩ ውልቀሰባት ወይ ትካላት ንግዲ፡ ንህሉው መጠን ግብሪን ደንብታትን ዝምልከት እዋናዊ ሓበሬታ ንምርካብ፡ ከም በዓል መዚ ጉምሩክ ወይ ትካላት ምልላይ ንግዲ ዝኣመሰሉ ወግዓውያን ምንጭታት ምውካስ ይምከር። ብሓፈሻ፡ ፖሊሲታት ታሪፍ ኣእትዎት ሃይቲ ምርዳእ፡ ምስዛ ሃገር ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ዝዋፈር ሰብ ወሳኒ እዩ፡ ምኽንያቱ ንዋጋታትን መኽሰብን ብቐጥታ ዝጸሉ እዩ።

ሃይቲ ንእሽቶ ሃገር ካሪብያን ኮይና፡ ትቃለስ ቁጠባን ልዑል ደረጃ ድኽነትን ሓዊሱ ብዙሓት ብድሆታት ኣጋጢምዋ። መንግስቲ ሃይቲ ኣታዊታቶም ንምዕባይን ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕን ኣብ ልዕሊ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ኣቑሑት ዝተፈላለየ ፖሊሲታት ግብሪ ኣተግቢሩ ኣሎ። ሓደ ኣገዳሲ መዳይ ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ሃይቲ፡ ኣብ ፍርያት ሕርሻ ዝግበር ግብሪ እዩ። መንግስቲ ኣብ ዝተመርጹ ኣቑሑት ሕርሻ ሰደድ ግብሪ ይገብር፣ እዚ ድማ ንመደባት ልምዓት ትሕተ ቅርጽን ምንካይ ድኽነትን ዝኸውን ገንዘብ ንምፍራይ ዝዓለመ እዩ። እዞም ግብሪታት ከከም ዓይነት እቲ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ ፍርያት ክፈላለዩ ይኽእሉ። ካልእ ቁልፊ ኣካል ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ሃይቲ ምስ ዝተሰርሑ ኣቑሑት ዝተኣሳሰር እዩ። መንግስቲ ምህርቲ ውሽጢ ዓዲ ንምትብባዕን ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ንምሕላውን፡ ካብ ሃይቲ ኣብ ዝለኣኹ ዝተወሰኑ ዝተሰርሑ ኣቑሑት ግብሪ ይኸፍል። እዞም ግብሪታት መብዛሕትኡ ግዜ ንሃልኪ ውሽጢ ዓዲ ንምድንፋዕን ጽግዕተኛነት ኣብ ኣእትዎት ንምንካይን ዝዓለሙ እዮም። ብተወሳኺ፡ ሃይቲ ንገለ ፍርያት ብናይ ንግዲ ስምምዓት ከም CARICOM (Caribbean Community)ን CBI (Caribbean Basin Initiative)ን ኣቢላ ምርጫ ትህብ። ብመሰረት እዞም ስምምዓት ኣብ ሃይቲ ዝፈርዩ ፍሉያት ኣቑሑት ናብ ኣባላት ሃገራት ክለኣኹ ከለዉ ካብ ዝተቐነሰ ወይ ነጻ ዝኾነ ታሪፍ ተጠቀምቲ ክኾኑ ይኽእሉ። ሃይቲ ንዝያዳ ውጽኢታዊ ምእካብ እቶት ስርዓት ግብራ ዳግመ ውደባ ኣብ ምግባር ካብ ኣህጉራውያን ትካላት ሓገዝ ክትሓትት ከምዝጸንሐት ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ውሽጢ ቅርፂ ግብሪ ኣሰራርሓታት ንምቕላልን ግልፅነት ንምምሕያሽን ፃዕሪ ተገይሩ እዩ። ብሓፈሻ እዞም ስጉምትታት ኣካል ናይቲ ቁጠባዊ ምዕባለ ንምድንፋዕ ዝዓለመ ሰፊሕ ስትራተጂ ኮይኑ፡ ኣብ መስርሕ ምፍራይ እቶት ሃይቲ ካብ ሰደድ ዘላቕነት ንምርግጋጽ ዝዓለመ እዩ። መንግስቲ ብፍሉይ ንጽላት ሕርሻን ማኑፋክቸሪንግን ዒላማ ዝገበረ ግብሪ ሰደድ ብምትግባር፡ ብመንገዲ ንግዳዊ ስምምዓት’ውን ምርጫዊ ኣተሓሕዛ ብምሃብ፡ ንውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ምቹእ ሃዋህው ንምፍጣር፡ ዓቕሚ ኣታዊታቱ ድማ ዝለዓለ ደረጃ ንምብጻሕ ይጽዕር።

ብወግዒ ሪፓብሊክ ሃይቲ ተባሂላ እትፍለጥ ሃይቲ፡ ኣብ ምዕራባዊ ክፋል ደሴት ሂስፓኒዮላ እትርከብ ካሪብያን ሃገር እያ። እታ ሃገር ኣብ ቁጠባኣን ምዕባለኣን ኣበርክቶ ዝገብር ፍሉይን ዝተፈላለየን ዝርዝር ሰደድ ኣለዋ። ሓደ ካብቶም ዓበይቲ ሰደድ ፍርያት ሃይቲ ዓለባን ክዳውንትን እዩ። እታ ሃገር ንብዙሓት ዓለምለኻውያን ትካላት ክዳውንቲ ዘፍሪ ርኡይ ኢንዱስትሪ ክዳውንቲ ኣለዋ። ሃይቲ ምስ ከም በዓል ኣመሪካ ዝኣመሰላ ሃገራት ብዝገበርኦ ምሩጽ ንግዳዊ ስምምዓት ተጠቃሚት እያ፡ እዚ ድማ ነዞም ዕዳጋታት ካብ ቀረጽ ነጻ ንምግባር ዘኽእል እዩ። ፍርያት ሕርሻ እውን ኣገዳሲ ኣካል ሰደድ ሃይቲ እዩ። እታ ሃገር ዝተፈላለዩ ዝራእቲ ከም ቡን፣ ፍረ ካካዎ፣ ማንጎ፣ ባናና፣ ፍረታት ሲትረስ ተፍሪ። እዞም ናይ ሕርሻ ኣቑሑት ኣብ ውሽጢ ዓዲ ጥራይ ዘይኮኑስ ናብ ካልኦት ሃገራት ዓለም እውን ይለኣኹ። ካብዚ ሓሊፉ፡ ኢደ ጥበብ ካልእ ርኡይ ሰደድ ካብ ሃይቲ እዩ። ኢደ ጥበበኛታት ሃይቲ፡ ካብ ዕንጨይቲ ወይ እምኒ ዝተሰርሑ ቅርጻታት፡ ንጡፍ ትርኢታት መዓልታዊ ህይወት ወይ ታሪኻዊ ፍጻመታት ዝገልጹ ስእልታት፡ ከምኡ’ውን ብዝተሓላለኸ ዲዛይን ዝተሰርሑ ስልማት ዝኣመሰሉ ጽቡቓት ብኢድ ዝተሰርሑ ኣቑሑት ይፈጥሩ። ሓቅነቶምን ደረጃታት ጽሬትን ኣብ ኣህጉራዊ ዕዳጋታት ከም ዝማላእ ንምርግጋጽ፡ ሰደድቲ ሃይቲ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ወይ ኣክረዲቴሽን ክረኽቡ ይኽእሉ። እዞም ምስክር ወረቐት ከከምቲ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ ፍሉይ ፍርያት ክፈላለዩ ይኽእሉ። ንሰደድ ዓለባ ናብ ዝተወሰኑ ዕዳጋታት ከም ኣመሪካ ወይ ካናዳ ብመሰረት ከም AGOA (ሕጊ ዕብየትን ዕድልን ኣፍሪቃ) ወይ CBTPA (ሕጊ ምሕዝነት ንግዲ ተፋሰስ ካሪብያን) ዝኣመሰሉ ምሩጻት መደባት ንግዲ፡ ሰደድቲ ፍሉያት ሕግታት መበቆል ክኽተሉ ከድልዮም ይኽእል። ኣብ መላእ ዓለም ንዝርከቡ ኦርጋኒክ ዕዳጋታት ዝዓለሙ ፍርያት ሕርሻ፡ ኣፍረይቲ ሃይቲ፡ ኣቑሑቶም ኣብቲ ዕላማ ዝገበርዎ ሰደድ መዳረግቲ ብተቖጻጸርቲ ኣካላት ዝተቐመጡ ኣድለይቲ ኦርጋኒክ ደረጃታት ከምዘማልኡ ዘረጋግጽ ኦርጋኒክ ምስክር ወረቐት ክኽተሉ ይኽእሉ። ኣብ መደምደምታ፣ዘፈር ሰደድ ሃይቲ ኣብ ቁጠባዊ ዕብየታ ወሳኒ ተራ ይጻወት。ጎኒ ጎኒ ዓለባ/ክዳውንቲ、ፍርያት ሕርሻ、ንኢደ ጥበብን ዓበይቲ ባእታታት ይፈጥሩ。ሰደድቲ ከከም ፍርያት-ፍሉይ ጠለባት ሓዊሱ ምስ መበቆል ሕግታት ዝተኣሳሰሩ ሓዊሱ ሓያሎ ዓይነታት ምስክር ወረቐት ክረኽቡ ይኽእሉ、ኦርጋኒክ ደረጃታት等 ትርጉም ምእሳር . መተሓሳሰቢ፡ እቲ መልሲ ንኽተኣሳሰርን ንጹርነትን ተኸልኪሉ ኣሎ።

ሃይቲ ኣብ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ደሴት ሂስፓኒዮላ ምስ ዶሚኒካን ሪፓብሊክ እትካፈል ሃገር እያ። ኣብ ሃይቲ ናይ ሎጂስቲክስ ለበዋታት ክመጽእ ከሎ፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ሓያሎ ወሰንቲ ነጥብታት ኣለዉ። ቀዳማይ፡ ሃይቲ በዳሂ ናይ ሎጂስቲክስ ሃዋህው ከምዘለዋ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። እታ ሃገር ድሩት ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ፡ ሕማቕ ኩነታት ጽርግያታት ዘለዋ ኮይና፡ ብተደጋጋሚ ከም ህቦብላን ምንቅጥቃጥ ምድርን ዝኣመሰሉ ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታት የጋጥማ። እዞም ረቛሒታት እዚኦም ኣብ ቀረብ ሰንሰለትን መርበባት መጓዓዝያን ብዓቢኡ ክጸልዉ ይኽእሉ። ብመንጽር ኣማራጺታት መጓዓዝያ፡ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ፖርት-ኦ-ፕሪንስ ከም ኣገዳሲ ማእከል ጽዕነት ኣየር ጽዕነት ኮይኑ የገልግል። ንውሽጣውን ኣህጉራውን በረራታት ዝሕዝ ኮይኑ፡ ንኣእተውትን ሰደድትን ኣገዳሲ ኣፍደገ ይገብሮ። ብተወሳኺ ኣብ መላእ ሃገር ንውሽጣዊ ዝርገሐ ዘመቻችኡ ሓያሎ ዞባዊ መዓርፎ ነፈርቲ ኣለዉ። ንመጓዓዝያ ባሕሪ፡ ሃይቲ ክልተ ዓበይቲ ወደባት ኣለዋ፡ ፖርት-ኦ-ፕሪንስን ካፕ-ሃይቲንን። ወደብ ፖርት-ኦ-ፕሪንስ ኣብታ ሃገር እቲ ዝዓበየ ወደብ ኮይኑ፡ ርኡይ መጠን ኣእትዎትን ሰደድን ዝሕዝ እዩ። ንኽልቲኦም ኮንተይነሪዝድ ጽዕነትን ንጅምላ ኣቑሑትን ናብ ዓለማዊ መስመራት መራኽብ ኣገዳሲ ምብጻሕ ይህብ። ኣብ ሃይቲ ዘሎ በዳሂ ኩነታት ጽርግያታት ኣብ ግምት ብምእታው፡ ናይ ጽዕነት መካይን ምጥቃም ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣቑሑት ንምጉዕዓዝ ውጽኢታዊ መሳርሒ ክኸውን ይኽእል። ይኹን እምበር፡ ምስተን ነዞም ኣጸጋሚ መሬት ምጉዓዝ ዝፈልጡ ናይ ውሽጢ ዓዲ ናይ ጽዕነት መካይን ኩባንያታት ምሕዝነት ወሳኒ እዩ። ኣብ ሃይቲ ስርሓት ሎጂስቲክስ ክትውጥን ከለኻ ኣብ ግምት ከተእትዎ ዘለካ ካልእ መዳይ፡ ትሕተ ቅርጺ መኽዘን እዩ። ኣብ ከም በዓል ፖርት-ኦ-ፕሪንስን ካፕ-ሃይቲን ዝኣመሰሉ ከተማታት ዝርከቡ መኽዘናት እኳ እንተሃለዉ፡ ምስ ዝያዳ ዝማዕበሉ ዞባታት ክነጻጸሩ እንከለዉ፡ ኣህጉራዊ ደረጃታት ከየማልኡ ወይ ምዕቡል ናይ ቴክኖሎጂ ዓቕሚ ክህልዎም ይኽእል እዩ። ኣብ ሃይቲ ነዞም ሎጂስቲካዊ ብድሆታት ብኣድማዒ መንገዲ ንምጉዓዝ፡ ምስቶም ብዛዕባ ከባብያዊ ደንብታት፡ ኣገባባት ጉምሩክ፡ ስትራተጂታት ምምሕያሽ መስመራት ኣፍልጦ ዘለዎም ምኩራት ናይ ውሽጢ ዓዲ መሻርኽቲ ብቐረባ ክትሰርሕ ይምከር። ካብዚ ሓሊፉ፡ከም ጂፒኤስ ትራኪንግ ሲስተም ዝኣመሰሉ ናይ ቴክኖሎጂ መፍትሒታት ምጥቃም ናብ ስርሓት ቀረብ ሰንሰለት ዝተመሓየሸ ርኡይነት ክህብ ይኽእል እዩ እዚ ድማ ኣብ መወዳእታ ማይል ምቕራብ ዝያዳ ውጽኢታዊ ይገብሮ ብፍላይ ኣብ ዝተወሰኑ ክፋላት እታ ሃገር ዘይተኣማመን ሓበሬታ ኣድራሻ ኣብ ግምት ብምእታው። ኣብ መደምደምታ፡ ሎጂስቲክስ ኣብ ሃይቲ ብሰንኪ ውሱን ትሕተ ቅርጽን ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታትን በዳሂ ክኸውን ይኽእል እዩ። ኣገልግሎት ጽዕነት ኣየር፡ ወደባት ባሕሪ ምጥቃምን ምስ ምኩራት ናይ ውሽጢ ዓዲ መሻርኽቲ ምስራሕን ነዞም ብድሆታት ንምብዳህን ስሉጥ ስርሓት ቀረብ ሰንሰለት ንምርግጋጽን ክሕግዝ ይኽእል።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

Haiti+is+a+Caribbean+nation+located+on+the+island+of+Hispaniola.+Despite+facing+numerous+challenges%2C+including+poverty+and+natural+disasters%2C+Haiti+has+several+important+international+buyers+and+development+channels+that+support+its+economy.+Additionally%2C+there+are+several+noteworthy+trade+shows+and+fairs+held+in+the+country.%0A+%0AOne+of+the+most+significant+international+procurement+buyers+for+Haiti+is+the+United+States.+As+Haiti%27s+largest+trading+partner%2C+the+US+plays+a+crucial+role+in+driving+economic+growth+through+imports+from+Haiti.+The+country+benefits+from+duty-free+access+to+the+US+market+under+programs+like+HOPE+%28Hemispheric+Opportunity+through+Partnership+Encouragement%29+and+HOPE+II.%0A%0AAnother+important+international+buyer+for+Haiti+is+Canada.+Canada+has+been+involved+in+various+development+projects+aimed+at+improving+sectors+like+agriculture%2C+infrastructure%2C+and+trade+facilitation+in+Haiti.+Canadian+companies+are+actively+engaged+in+purchasing+goods+such+as+textiles%2C+handicrafts%2C+coffee%2C+fruits%2C+and+vegetables+from+Haitian+suppliers.%0A%0AEuropean+Union+%28EU%29+nations+also+serve+as+vital+international+buyers+for+Haiti.+EU+countries+import+products+such+as+apparel%2C+agricultural+goods+%28like+bananas%29%2C+essential+oils%2C+cocoa+products+%28including+chocolate%29%2C+art+crafts+made+by+local+artisans.%0A%0AIn+terms+of+development+channels+for+businesses+in+Haiti%3A%0A%0A1.+Export+Processing+Zones+%28EPZs%29%3A+These+zones+offer+tax+incentives+to+attract+foreign+investors+looking+to+establish+manufacturing+facilities+or+assembly+plants+in+Haiti+for+goods+exportation+purposes.%0A%0A2.+The+Center+for+Facilitation+of+Investments%3A+This+government+agency+aims+to+attract+foreign+direct+investment+by+providing+support+services+across+various+sectors+such+as+energy+production%2Futilities+infrastructure+development+projects+or+tourism+ventures.%0A%0A3.Microfinance+Institutions%3A+These+institutions+provide+access+to+credit+to+small-scale+entrepreneurs+who+may+not+have+access+to+traditional+banking+resources+but+have+viable+business+ideas+or+established+enterprises.%0A%0A4.The+World+Bank%2F+International+Monetary+Fund+Funding%2FDonor+Programs%3A+Various+projects+funded+by+these+organizations+focus+on+areas+like+agriculture+development%2Fmarket+accessibility+improvement%2Frural+infrastructure+upgrading+through+loans+or+grants+to+support+Haiti%27s+economic+growth.%0A%0AApart+from+development+channels%2C+several+trade+shows+and+exhibitions+take+place+in+Haiti+to+foster+international+business+opportunities.+Here+are+a+few+notable+examples%3A+%0A%0A1.+Salon+International+de+L%27Industrie+et+de+l%27Agriculture+d%27Haiti+%28SIIAH%29%3A+This+annual+international+trade+fair+showcases+the+industrial+and+agricultural+sectors+of+Haiti%2C+attracting+local+and+international+buyers.%0A%0A2.+Expo+Artisanat%3A+It+is+an+exhibition+that+promotes+the+rich+cultural+heritage+of+Haitian+artisans+by+displaying+their+handmade+crafts%2C+including+woodwork%2C+paintings%2C+jewelry%2C+and+textiles.%0A%0A3.+Agribusiness+Exposition%3A+Focused+on+agriculture+and+related+industries%2C+this+event+serves+as+a+platform+for+showcasing+agricultural+products%2C+machinery%2Fequipment+for+innovation-driven+farming+techniques.%0A%0A4.HAITI-EXPO%3A+A+comprehensive+exhibition+featuring+various+sectors+like+construction+materials%2Ftechnology+%26+equipment%2Fvehicle+parts%2Ftextiles%2Fagricultural+products+etc.%2C+aiming+to+connect+local+producers+with+potential+international+buyers.%0A%0AIn+conclusion%2C+despite+its+challenges%2C+Haiti+has+managed+to+attract+important+international+buyers+through+preferential+trade+agreements+with+countries+like+the+US+and+Canada.+The+government+has+also+established+development+channels+such+as+EPZs+and+investment+facilitation+agencies+to+encourage+foreign+direct+investment.+Additionally%2C+several+trade+fairs+like+SIIAH+and+HAITI-EXPO+provide+platforms+for+businesses+in+Haiti+to+showcase+their+products%2Fservices+to+a+global+audience.%0A翻译ti失败,错误码:413

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ሃይቲ ኣብ ባሕሪ ካሪብያን እትርከብ ሃገር እያ። ሃይቲውያን ብቐንዱ ኢንተርነት ንዝተፈላለዩ ዕላማታት ይጥቀሙሉ፣ ንኣብነት ሓበሬታ፣ ርክብን መዘናግዕን ንምርካብ። ከም ጉግልን ቢንግን ዝኣመሰሉ ህቡባት ዓለማዊ ሞተር ምድላይ ኣብ ሃይቲ እውን ብሰፊሑ ክጥቀሙ እንከለዉ፡ ገለ ናይ ውሽጢ ዓዲ ሞተር ምድላይ ብፍሉይ ንተጠቀምቲ ሃይቲ ዝምልከቱ እውን ኣለዉ። ኣብ ታሕቲ ገለ ኣብ ሃይቲ ዝጥቀሙሉ ልሙዳት ሞተር ምድላይ ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs ኣለዉ፤ 1. ጉግል (www.google.ht)፦ ጉግል ኣብ መላእ ዓለም እቲ ዝበዝሐ ተፈታዊ ሞተር ምድላይ ብምዃኑ፡ ኣብ ሃይቲ እውን ብሰፊሑ ይጥቀመሉ። ኣብ መላእ መርበብ ሓበሬታ ሰፊሕ ሓበሬታ ንምርካብ ይሕግዝ። 2. Bing (www.bing.com)፦ ብማይክሮሶፍት ዝድገፍ Bing ካልእ ልሙድ ዝኾነ ሞተር ምድላይ ኮይኑ፡ ገጻት መርበብ ሓበሬታ፡ ምስልታት፡ ቪድዮታትን ዜናታትን ሓዊሱ ኩለመዳያዊ ውጽኢት ምድላይ የቕርብ። 3. HabariSearch (www.habarisearch.com/haiti/): እዚ ምስ ሃይቲ ዝተኣሳሰር ፍተሻታት ዝምልከት ውፉይ ክፍሊ ዘጠቓለለ ዞባዊ ኣፍሪቃዊ ሞተር ምድላይ እዩ። ንሃይቲ ዝምልከት ዝተፈላለየ መዳያት ዝምልከት ዝተዳለወ ትሕዝቶ የቕርብ። 4. ኣኖኩራን፡- ዋላ'ኳ ብጥብቂ ከም "ሞተር ምድላይ" እንተዘይተመደበ፡ ኣኖኩራን (annoukouran.com) ኣብ መላእ ሃይቲ ሰፊሕ ማውጫ ትካላት ንግዲ ዝህብ ናይ ኦንላይን መድረኽ እዩ። ተጠቀምቲ ብመንገዲ ዳታቤዙ ብቐሊሉ ርክብ ሓበሬታ ወይ ቦታታት ዝተፈላለዩ ትካላት ወይ ኣገልግሎታት ክረኽቡ ይኽእሉ። 5. Repiblik (repiblikweb.com)፦ Repiblik ኣብ ሃይቲ ዝመደበሩ ናይ ኦንላይን ዜና ፖርታል ኮይኑ ግን ምስ ፖለቲካ፣ ቁጠባ፣ ባህሊ፣ ስፖርት ወዘተ ዝተኣሳሰሩ ናይ ዜና ጽሑፋትን ሓድሽ ሓበሬታን ንምርካብ ንሃይቲ ዝምልከት ፍሉይ ሞተር ምድላይ ኮይኑ ይሰርሕ። 6.SelogerHaiti(www.selogerhaiti.com): ኣብ ውሽጢ ሃይቲ ብፍሉይ ኣብ ዝርዝር ንብረት ዘተኮረ,እዚ መድረኽ ተጠቀምቲ ኣብ ዝተፈላለዩ ዞባታት እታ ሃገር ንኽራይ ወይ ንዕድጊ ዝቐርብ ንብረት ንምርካብ ይሕግዝ። 7.Mecharafit(https://mecharafit.net/accueil.html): Mecharafit ከም ናይ ከባቢ ኦንላይን ማህደር ኮይኑ ብፍሉይ ንናይ ሃይቲ ትካላት ንግዲ ዝተዳለወ ኮይኑ ይሰርሕ። ተጠቀምቲ ኣብዚ መድረኽ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታት፡ ፍርያትን ርክብ ሓበሬታን ክደልዩ ይኽእሉ። እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ሃይቲ ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ ክኾኑ እንከለዉ፡ ከም ጉግልን ቢንግን ዝኣመሰሉ ዓለማውያን ሞተር ምድላይ ብሰንኪ ኩለመዳያዊ ሽፋንን ተኣማንነቶምን ንተጠቀምቲ ኢንተርነት ሃይቲ ቀንዲ ምርጫታት ኮይኖም ከምዝቕጽሉ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ኣብ ሃይቲ፡ ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ንጥፈታትን ኣገልግሎታትን ሓበሬታ ዝህቡ ሓያሎ ፍሉጣት ብጫ ገጻት ማውጫታት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ብጫ ገጻት ማውጫታት ኣብ ሃይቲ ምስ ኣድራሻታት መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ገጻት ጃውነስ ሃይቲ - ወግዓዊ ብጫ ገጻት ሃይቲ መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.pagesjauneshaiti.com/ 2. Annuaire Pro - ኣብ ሃይቲ መሪሕ ናይ ንግዲ ማውጫ መርበብ ሓበሬታ፡ https://annuaireprohaiti.com/ 3. ቢዝሃይቲ - ንግዳዊ ማህደር ንንግዳዊ ጽላት ሃይቲ መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.bizhaiti.com/ 4. የሎ ካሪብ - ንሃይቲ ሓዊሱ ኣብ ዞባ ካሪብያን ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ዝምልከት ሰፊሕ ማውጫ መርበብ ሓበሬታ፡ https://yellocaribe.com/haiti 5. Clickhaiti - ኣብ ሃይቲ ንዝርከቡ ትካላት ንግድን ኣገልግሎታትን ዝርዝርን ግምገማን ዝህብ ናይ ኦንላይን መድረኽ መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.clickhaiti.ht/en/home እዞም ናይ ብጫ ገጻት ማውጫታት ብዛዕባ ሰፊሕ ምድባት ከም ቤት መግቢ፡ ሆቴላት፡ ድኳናት፡ ወሃብቲ ክንክን ጥዕና፡ መንግስታዊ ትካላት፡ ኣገልግሎት መካይን፡ ወከልቲ ንብረትን ካልእን ሓበሬታ ይህቡ። እዚ መልሲ ኣብ ዝጸሓፈሉ እዋን እዞም መርበባት ሓበሬታ ኣብ ሃይቲ ንዝርከቡ ናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላትን ኣገልግሎታትን ሰፊሕ ዝርዝር ክህቡ እንከለዉ፡ ቅድሚ ውሳነታት ወይ ትራንዛክሽን መሰረት ብምግባር ካብ ኦንላይን ምንጭታት ዝተረኽበ ዝኾነ ይኹን ሓበሬታ ምርግጋጽ ወይ መስቀላዊ መወከሲ ምግባር ኩሉ ግዜ ይምከር ንሶም. ብዛዕባ እቶም እትደልዩ ንግዳዊ ትካላት እዋናውን ቅኑዕን ሓበሬታ ንምርካብ በጃኹም ነዞም መርበባት ሓበሬታ ምብጻሕኩም ኣረጋግጹ።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ሃይቲ ኣብ ካሪብያን እትርከብ ኣብ ምምዕባል እትርከብ ሃገር እያ። ከም ካልኦት ሃገራት ብብዝሒ ጽቡቕ ስርዓት ዘለዎም ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ዘይክህልዋ ይኽእል እኳ እንተኾነ፡ ኣብ ሃይቲ ዲጂታላዊ ዕዳጋ ቀስ ብቐስ ይዓቢ ኣሎ። ገለ ካብቶም ቀንዲ መድረኻት ኢ-ኮሜርስ ኣብ ሃይቲ እነሆ፤ 1. ኮንማርኬት (www.konmarket.com)፦ ኮንማርኬት ሓደ ካብቶም ኣብ ሃይቲ ዝርከቡ ፍሉጣት ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኮይኑ፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ መሳርሒታት ገዛን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት የቕርብ። 2. ኢኒቪት (www.inivit.com)፦ ኢኒቪት ኣብ ሃይቲ ካልእ ህቡብ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ኮይኑ፡ ውልቀሰባትን ትካላት ንግድን ፍርያቶም ብኢንተርነት ዝሸጡሉ መድረኽ ዝህብ እዩ። ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ፍርያት ጽባቐ፡ ምግቢ፡ ካልእን የቕርብ። 3. ኢንጎ (engo.ht)፦ ኢንጎ ንሃይቲውያን ምስቶም ካብ ክዳውንቲ ክሳብ ናይ ገዛ ኣቑሑት ዝተፈላለዩ ፍርያት ዘቕርቡ ናይ ውሽጢ ዓዲ ሸየጥቲ ብምትእስሳር ብኢንተርነት ንምዕዳግ ምቹእ መንገዲ ንምሃብ ዝዓለመ እዩ። 4. ሾፒንሃይቲ (www.shopinhaiti.com)፦ ሾፒንሃይቲ፡ ስነ-ጥበባውያንን ሰብ ሃፍትን ፍሉይ ፍጥረታቶም ክሸጡሉ ዝኽእሉሉ ናይ ኦንላይን መድረኽ ብምቕራብ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ዝተሰርሑ ፍርያት ሃይቲ ኣብ ምልላይ ዘተኮረ እዩ። 5. HandalMarket (handalmarket.com)፦ HandalMarket ኣብ ውሽጢ ዞባ ፖርት-ኦ-ፕሪንስ ቀጥታዊ ኣገልግሎት ምብጻሕ ብኢንተርነት ፍሩይ ፍርያትን ምግቢን ብኢንተርነት ኣብ ምሻጥ ዝነጥፍ ፍሉይ ሞያ ዘለዎ እዩ። 6. ቭዋሊስ (vwalis.com)፦ ቭዋሊስ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝርከቡ ቸርችታትን ንኣሽቱ ትካላትን ፍርያቶም ብቐጥታ ንተጠቀምቲ ብኢንተርነት ክሸጡ ዘኽእሎም ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኽ እዩ። እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ሃይቲ ዝርከቡ ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኮይኖም ውልቀሰባት ወይ ትካላት ንግዲ ብዘይ ኣካላዊ ርክብ ብኢንተርነት ብዝጥዕም መንገዲ ኣቑሑት ክገዝኡ ወይ ክሸጡ ይኽእሉ።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ሃይቲ ካሪብያን ሃገር ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኣጠቓቕማ ማሕበራዊ መራኸቢታት ወሰኽ ኣርእዩ። እዞም መድረኻት እዚኦም ንርክብ፣ ንመርበብ ሓበሬታን ሓበሬታ ንምክፋልን ኣገደስቲ መሳርሒ ኮይኖም ኣለዉ። ኣብ ሃይቲ ዝጥቀሙሉ ገለ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ፌስቡክ (www.facebook.com)፦ ፌስቡክ ኣብ ሃይቲ ብሰፊሑ ዝጥቀመሉ ኮይኑ ኣብታ ሃገር እቲ ዝበዝሐ ተፈታዊ ማሕበራዊ መራኸቢታት ኮይኑ ኣሎ። ተጠቀምቲ ምስ ኣዕሩኽቶምን ቤተሰቦምን ክራኸቡ፡ ሓድሽ ሓበሬታ፡ ስእልታት፡ ቪድዮታት ከካፍሉን ኣብ ዝተፈላለዩ ጉጅለታት ክጽንበሩን የኽእሎም። 2. ኢንስታግራም (www.instagram.com)፦ ኢንስታግራም ካልእ ህቡብ መድረኽ ኮይኑ፡ ሃይቲውያን ስእልታትን ሓጸርቲ ቪድዮታትን ምስ ተኸታተልቶም ንምክፋል ዝጥቀሙሉ እዩ። ብዙሓት ትካላት ንግድን ተጽዕኖ ፈጠርትን ንዕላማታት ዕዳጋ እውን ንኢንስታግራም ይጥቀሙሉ። 3. ትዊተር (www.twitter.com)፦ ከም ፌስቡክ ወይ ኢንስታግራም ብሰፊሑ ዝጥቀመሉ እኳ እንተዘይኮነ፡ ትዊተር ኣብ ሃይቲ እውን ርኡይ ተጠቃሚ ኣለዎ። ተጠቀምቲ ሓሳባት ዝገልጹ ሓጸርቲ መልእኽትታት ወይ ትዊተር ክሰዱ ወይ ሓድሽ ዜናታት ከካፍሉ የኽእሎም። 4. ሊንክድይን (www.linkedin.com)፦ ብቐንዱ ኣብ መላእ ዓለም ንዕላማታት ሞያዊ መርበብ ሓበሬታ ዝውዕል ሊንክድይን ኣብ ሃይቲ እውን ኣብ ሰብ ሞያ ተፈታውነት እናረኸበ ይርከብ። ውልቀሰባት ምስ ክኾኑ ዝኽእሉ ኣስራሕቲ ወይ መሳርሕቶም እናተራኸቡ ክእለቶምን ተመኩሮኦምን ዘጉልሕ ፕሮፋይል ክፈጥሩ የኽእሎም። 5. ዋትስኣፕ (www.whatsapp.com)፦ ዋትስኣፕ ብሰንኪ እቲ ንኣጠቓቕማ ቀሊል ዝኾነ መተሓላለፊን ኣብ ዝተፈላለዩ ሞባይል መሳርሒታት ነጻ ናይ መልእኽቲ ምልውዋጥ ዓቕሙን ዓቢ ተፈታውነት ዝረኸበ ናይ መልእኽቲ መድረኽ እዩ። ሃይቲውያን ንውልቃዊ ዕላል ከምኡ’ውን ንጉጅለ ዕላል ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። 6.ሊንክድሃይቲ(https://linkhaiti.net/)። LinkedHaiti ንሰብ ሞያ ካብ ማሕበረሰብ ዲያስፖራ ሃይቲ ኣብ መላእ ዓለም ብሞያ ክራኸቡ ዝደልዩ ጥራይ ዝተዳለወ ማሕበራዊ መራኸቢታት እዩ። 7.Pinterest(https://pinterest.com/) ካልእ ኣብ ሃይቲ ዝርከብ ፍሉጥ መድረኽ Pinterest- ተጠቀምቲ ብስእላዊ ትሕዝቶ ከም ምስሊ ወይ ኢንፎግራፊክስ ሓደስቲ ሓሳባት ክረኽቡሉ ዝኽእሉ ምስሊ ምክፋል ማሕበራዊ መርበብ እዩ።LinkedIn) እዚኦም ገለ ካብቶም ፍሉጣት ማሕበራዊ መራኸቢታት መድረኻት ኮይኖም፡ ሃይቲውያን ንዝተፈላለዩ ዕላማታት ከም ርክብ፡ መርበብ ሓበሬታን ምክፋል ትሕዝቶን ብቐጻሊ ዝጥቀሙሉ እዮም። ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣብ ዝርከቡ ዝተፈላለዩ ዕድመ ወይ ዞባታት ተፈታውነት መድረኻት ክፈላለ ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ኣብ ዞባ ካሪብያን እትርከብ ሃገር ሃይቲ፡ ብዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታትን ማሕበራት ንግድን ትፍለጥ። ገለ ካብተን ኣብ ሃይቲ ዝርከባ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ምስ መርበብ ሓበሬታታተን እነሆ፤ 1. ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ሃይቲ (CCIH) - CCIH ንዝተፈላለዩ ጽላታት ውልቃዊ ጽላት ሃይቲ ዝውክል ኮይኑ ቁጠባዊ ምዕባለን ዋኒንን ዘተባብዕ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.ccihaiti.org 2. ማሕበር ኢንዱስትሪታት ሃይቲ (ADIH) - ADIH ተወዳዳርነት ዓውዲ ኢንዱስትሪ ንምምሕያሽ ዝሰርሕ ኮይኑ ምቹእ ናይ ንግዲ ሃዋህው ንምፍጣር ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.daihaiti.org 3. ማሕበር ሰብ ሞያ ቱሪዝም ሃይቲ (APITH) - APITH ቱሪዝም ከም ቀንዲ ኢንዱስትሪ ኣብ ሃይቲ ኣብ ምምዕባል ዘተኮረ ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ ጽላት ቱሪዝም ንዘላቒ ኣሰራርሓታት ዝጣበቕን ዕድላት ሞያዊ ስልጠና ኣብ ምድንፋዕን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.apith.com 4. ሃገራዊ ማሕበር ልምዓት ሕርሻ (ሶናዲ) - ሶናዲ ኣብ ጽላት ሕርሻ ሃይቲ ቴክኒካዊ ሓገዝ፣ መደባት ስልጠና፣ ዕዳጋ ምብጻሕን ኣገልግሎት ምጉስጓስን ብምሃብ ንኣፍረይቲ ሕርሻ፣ ሓረስቶትን ሕርሻዊ ንግድን ይድግፍ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.sonady.gouv.ht 5. ፈደረሽን ማሕበራት ኢደ ጥበብ (ፌክራፋን) - ፈክራፋን ኣብ መላእ ሃይቲ ንዝርከቡ ዝተፈላለዩ ኣፍረይቲ ኢደ ጥበብ ዝውክል ኮይኑ፡ ፍርያቶም ኣብ ውሽጢ ዓድን ዓለምን ብምልላይ፡ ብቑጠባዊ ምሕያልን ንዕዳጋ ምብጻሕ ዕድላትን ንኢድ ስርሓት ኢደ ጥበብ ንምልዓል መነባብሮ ስነ-ጥበባውያን ንምልዓል ይሰርሕ። 6.ዓለምለኻዊ ተሓዳሲ ጸዓትን ከባብያዊ መርበብን ዘላቕነት መፍትሒታት – GREEN SOLNS TM ካሪብያን ([GRÊEN-ÎSLEAK]) ኣብ ማኑፋክቸሪንግ ዘተኮረ ኢንዱስትርያዊ ማሕበር፤ ወሃቢ መፍትሒ ተሓዳሲ ጸዓት ፤ ኣፍራዪ፤ ተሓዳሲ ፕሮጀክትታት ምርምርን ምዕባለን ኣገልግሎት ኣውፈርቲ –ኣተባባዕቲ ኣቕራቢ ቴክኖሎጂ መስርሕ ኣቑሑት ሕትመታትን ትምህርትን ጸጋታት ሕትመታት ይቕጽል ኢንዱስትርያዊ ንግዲ ሰደድ፤ ቁጠባዊ.ክላሴቲክ ኣላይንስ ሞዱላት ማሕበራት ናይ ብሕቲ A-wölve. ኣብ ሃይቲ ኣብ ውሽጢ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ካልኦት ንኢንዱስትሪ ዝምልከታ ማሕበራት ክህልዋ ስለዝኽእላ እዚ ዝርዝር ምሉእ ከምዘይኮነ ኣስተውዕሉ። ንዝያዳ ዝርዝርን እዋናዊን ሓበሬታ ምስ ግዜ ክፈላለ ስለ ዝኽእል ኣብ በብወገን መርበብ ሓበሬታ እዘን ማሕበራት ምብጻሕ ይምከር።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ገለ መርበባት ሓበሬታን ኣድራሻታቶምን ብዛዕባ ቁጠባን ንግድን ሃይቲ እነሆ፤ Invest in Haiti (Invest in Haiti) - እዚ መርበብ ሓበሬታ ንወጻእተኛታት ኣውፈርቲ ብዛዕባ ቁጠባዊ፡ ሕጋውን ንግዳውን ሃዋህው ሃይቲ ሓበሬታ ይህብ። ኣብዚ ሕዚ እዋን ዝርከቡ ናይ ኢንቨስትመንት ዕድላትን ፕሮጀክትታትን እውን ይዝርዝር። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.investinhaiti.org/ 2. ሚኒስትሪ ኢንዱስትሪን ንግድን ሃይቲ - እዚ ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ብዛዕባ ኢንዱስትሪ ሃይቲ፡ ፖሊሲታት ንግድን መደባት ደገፍ ሰደድን ሓበሬታ ይህብ። ብተወሳኺ ብዛዕባ ምዝገባን ንግዳዊ ሃዋህውን ዝምልከት መምርሒታት ዝሓዘ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.indcom.gov.ht/ 3. Chambre de Commerce et d’Industrie d’Haiti (ማሕበር ንግዲ ወጻኢ ሃይቲ) - እዚ ማሕበር እዚ ንቁጠባ ሃይቲ ንምድንፋዕ ዝሰርሕን ንንግዳዊ ትካላት ዝተፈላለየ ኣገልግሎታት ዝህብን ኮይኑ፡ ከም ምርምር ዕዳጋ፡ ስልጠናን መርበብ ሓበሬታን ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.cciphaiti.org/ 4. ቤት ምኽሪ ንግዲ ሃይቲን ኣሜሪካን - እዚ ቤት ምኽሪ ኣብ መንጎ ኣሜሪካን ሃይቲን ንግዳዊ ምትሕብባር ዘተባብዕን ሰብ ሃፍቲ ዕድላት ንግዲ ንኽረኽቡ ዝሕግዝን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://amchamhaiti.com/ 5. Ifc - ዓለምለኻዊ ፋይናንስ ኮርፖሬሽን - ቤት ጽሕፈት ሃይቲ - እዚ ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ናይ IFC ኣብ ሃይቲ ኮይኑ፡ ብዛዕባ ዕድላት ወፍርን ንግድን ብፍላይ ድማ ኣብ ፕሮጀክትታት ዘላቒ ልምዓት ሓበሬታ ዝህብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.ifc.org/ 6. ኤጀንሲ ምልላይ ሰደድ ሃይቲ (Centre de Facilitation des Investissements) - እዚ ትካል እዚ ንሰደድ ንምድንፋዕን ቀጥታዊ ወፍሪ ወፃኢ ናይ ምስሓብን ሓላፍነት ኣለዎ። ብዛዕባ ክህልዉ ዝኽእሉ ንግዳዊ መሻርኽቲ፣ ሕጋዊ ቅርጻታትን ንግዳዊ ሃዋህውን ሓበሬታ ይህቡ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.cfi.gouv.ht/ ኣብ ላዕሊ ተዘርዚሮም ዘለዉ መርበባት ሓበሬታ ምስ ግዜ ክቕየሩ ከም ዝኽእሉ ኣስተውዕሉ።

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ንሃይቲ ዝኸውን ሓያሎ ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ ኣለዉ። ውሑዳት ካብኣቶም ምስ በብወገኖም ናይ ዌብሳይት URL እነሆ፤ 1. ካርታ ንግዲ (https://www.trademap.org/)፦ ካርታ ንግዲ ንሃይቲ ሓዊሱ ዝተፈላለያ ሃገራት ምስ ንግዲ ዝተኣሳሰሩ ዝተፈላለዩ ሓበሬታታት ንምርካብ ዝሕግዝ ናይ ኦንላይን ዳታቤዝ እዩ። ተጠቀምቲ ስታቲስቲክስ ኣእትዎን ሰደድን፣ ኩነታት ተበፃሕነት ዕዳጋን ካልኦት ኣገደስቲ ንግዳዊ መረዳእታታትን ክድህስሱ ይኽእሉ። 2. ትዕዝብቲ ቁጠባዊ ውስብስብነት (https://oec.world/en/)፦ ትዕዝብቲ ቁጠባዊ ውስብስብነት፡ ብዛዕባ ቁጠባዊ ዳይናሚክስ ሓንቲ ሃገር፡ እንተላይ ንግዳዊ ቅዲኣን ምብዛሕ ፍርያታን ዓሚቝ ርድኢት ይህብ። ተጠቀምቲ ስታቲስቲክስ ሰደድን ኣእትዎትን ሃይቲ ብሸቐጥ ወይ መሻርኽቲ ሃገር ክድህስሱ ይኽእሉ። 3. ካርታ ንግዲ ITC (https://trademap.org/Index.aspx)፦ ካርታ ንግዲ ITC ንሃይቲ ሓዊሱ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከባ ሃገራት ኩለመዳያዊ ስታቲስቲክስ ንግዲ ይህብ። ብዛዕባ ኣእትዎት፣ ሰደድ፣ ታሪፍን ኩነታት ተበፃሕነት ዕዳጋን ዝርዝር ሓበሬታ ይህብ። 4. ግሎባል ኤጅ (https://globaledge.msu.edu/countries/haiti/tradestats)፦ ግሎባል ኤጅ ምስ ዓለምለኻዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ዝተኣሳሰሩ ዝተፈላለዩ መሳርሕታትን ሓበሬታን ዝህብ ናይ ኦንላይን ጸጋታት ማእከል እዩ። ስታቲስቲክስ ንግዲ ሃይቲ ብዓውዲ ኢንዱስትሪ ከምኡ’ውን ዝርዝር መሻርኽቲ ሃገራት የቕርብ። 5. ንግዳዊ ቁጠባ - ሃይቲ (https://tradingeconomics.com/haiti/exports)፦ ንግዳዊ ቁጠባ ኣብ መላእ ዓለም ንዝርከባ ዝተፈላለያ ሃገራት ኣብ ሓቀኛ ግዜ ቁጠባዊ መርኣይታትን ታሪኻዊ መረዳእታን ይህብ። ኣብ ናይ ሃይቲ ገጾም ብዛዕባ ሰደድ፡ ኣእትዎት፡ ሚዛን ክፍሊት፡ መጠን ዋጋታት ንብረት፡ መጠን ዕብየት ውሽጣዊ ፍርያት ሃገር ወዘተ ዝምልከት ክቡር ሓበሬታታት የጠቓልል። እዞም መርበባት ሓበሬታ እዚኦም ነቲ ዝህብዎ ዳታ ኣብ ምቕራብ ዝተፈላለየ ባህርያትን ኣገባባትን ክህልዎም ከምዝኽእል ኣስተውዕሉ፤ ስለዚ ንነፍሲ ወከፍ ሳይት ኣብ ፍሉይ ጠለባትካ መሰረት ብምግባር ንናይ ሃይቲ ንግዳዊ ዳታ ትንተና ዝምልከት ክትድህስሶ ይምከር።

B2b መድረኻት

ኣብ ሃይቲ ትካላት ንግዲ ምስ መሻርኽቲ ንምትእስሳርን ዕድላት ንምድህሳስን ክጥቀሙሉ ዝኽእሉ ሓያሎ B2B መድረኻት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ኣብ ሃይቲ ዝርከቡ ፍሉጣት መድረኻት B2B እነሆ፤ 1. ቢዝሃይቲ (www.bizhaiti.com): ቢዝሃይቲ ኣብ ሃይቲ ንግድን ወፍርን ንምድንፋዕ ዝዓለመ ኩለመዳያዊ B2B መድረኽ እዩ። ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝርከባ ኩባንያታት ሃይቲ ማውጫ ዝህብ ኮይኑ፡ ተጠቀምቲ ኣብ ፍሉይ ጠለባቶም ተመርኲሶም ክኾኑ ዝኽእሉ ናይ ንግዲ መሻርኽቲ ክደልዩ የኽእሎም። 2. መርበብ ንግዲ ሃይቲ (www.haitianbusinessnetwork.com)፦ እዚ መድረኽ ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ትካላት ንግዲ ምስ ኣቕረብቲ፣ ኣፍረይቲን ወሃብቲ ኣገልግሎትን ሃይቲ የራኽብ። ንንግዳዊ ምትሕብባር ንምምችቻው ከም ዝርዝር ንግዲ፣ ንግዳዊ መሪሕነትን መድረኽ ዘተን ዝኣመሰሉ ዝተፈላለዩ ባህርያት የቕርብ። 3. መርበብ ንግዲ ሃይቲ (www.haititradenetwork.com)፦ መርበብ ንግዲ ሃይቲ ኣብ መንጎ ሃይቲን ካልኦት ሃገራትን ኣህጉራዊ ንግዲ ኣብ ምድንፋዕ ዘተኮረ እዩ። እቲ መድረኽ ትካላት ንግዲ ፍርያቶም ወይ ኣገልግሎታቶም ከርእዩሉ ዝኽእሉሉ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ዘቕርብ ኮይኑ፡ ከምኡ’ውን ንግዳዊ መሪሕነት ክረኽብዎን ምስ ንግዲ ሃይቲ ዝተኣሳሰር ዘተታት ክሳተፉን ይኽእሉ። 4. ሜድ ኢን ሃይቲ (www.madeinhaiti.org)፦ ሜድ ኢን ሃይቲ ብፍሉይ ብሃይቲውያን ኣፍረይትን ስነ-ጥበባውያንን ዝተሰርሑ ፍርያት ንምልላይ ዝተዳለወ ናይ ኦንላይን ማውጫ እዩ። እቲ መድረኽ ተጠቀምቲ ኣብ ዝተፈላለዩ ምድባት ፍርያት ክድህስሱ፣ ፕሮፋይል ናይ ውሽጢ ዓዲ ኣፍረይቲ ክርእዩን ንዝህልዉ ሽርክነት ወይ ዕድጊ ብቐጥታ ክረኽብዎምን የኽእሎም። 5. ማውጫ ሰደድ ካሪብያን (carib-export.com/directories/haiti-export-directory/): ዋላ እኳ ኣብ ውሽጢ ሃይቲ ባዕላ ኣብ B2B ትራንዛክሽን ጥራይ ዘተኮረ እንተዘይኮነ፡ ማህደር ሰደድ ካሪብያን ግን ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ካሪብያን ሓዊሱ ካብ ሃይቲ ሓዊሱ ዝሰደዱ ሰፊሕ ዝርዝር ዘጠቓልል እዩ። ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣቕረብቲ ወይ ዓደግቲ ዝደልዩ ተጠቀምቲ ፍሉይ መዐቀኒታት ተጠቒሞም ነቲ ማህደር ክፍልፍልዎ ይኽእሉ። እዞም መድረኻት ኣብ ሃይቲ B2B ርክባት ዝደልዩ ሰብ ሃፍቲ ኣብ መላእ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ሓዊሱ ማኑፋክቸሪንግ፣ ሕርሻ፣ ቱሪዝም፣ ኢደ ጥበብ፣ን ካልእን ክቡር ጸጋታት ይህቡ።እዚ ክልቲኦም ውሽጣውን ኣህጉራውን ትካላት ንግዲ ክድህስሱ ዝኽእሉ ሽርክነት፣ፍርያት/ኣገልግሎታት ንምልላይ፣ ከምኡ’ውን ኣብ ውሽጢ ንግዲ ንኽዋፈሩ የኽእሎም ዕዳጋ ሃይቲ።