TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ብወግዒ ሪፓብሊክ ጋና ተባሂላ እትፍለጥ ጋና ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር እያ። ኣስታት 30 ሚልዮን ህዝቢ ዝነብረላ ኮይና ኣስታት 238,535 ትርብዒት ኪሎ ሜተር ዝሽፍን ስፍሓት ኣለዋ። ርእሰ ከተማኣ ኣክራ እያ። ጋና ሃብታም ታሪኽ ዘለዋ ኮይና፡ ኣብ ንግዲ ባሮት ስግረ-ኣትላንቲክ ብዘለዋ ልዑል ተራ ትፍለጥ። ቅድሚ ሕጂ ንኤውሮጳውያን ነጋዶ ዝስሕብ ዝነበረ ብዝሒ ጸጋታት ወርቂ ጎልድ ኮስት ተባሂላ ትጽዋዕ ነይራ። እታ ሃገር ብ6 መጋቢት 1957 ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ናጽነት ረኺባ፡ ናጽነት ዝረኸበት ፈላመይቲ ትሕቲ ሰሃራ ሃገር ኮይና። ካብ ሽዑ ጀሚራ ጋና ብመንጽር ፖለቲካዊ ምርግጋእን ዲሞክራስያዊ ምሕደራን ሓንቲ ካብተን ናይ ኣፍሪቃ ዓወት ታሪኽ ተባሂላ ብሰፊሑ ትቑጸር ኣላ። ብቁጠባ ጋና ኣብ ትሑት ማእከላይ እቶት ዘለዋ ሃገር እያ እትምደብ። ቁጠባ ብብዝሒ ኣብ ሕርሻ፣ ዕደና (ምፍራይ ወርቂ ሓዊሱ)፣ ምፍራይን ምጽራይን ነዳዲ፣ ከምኡ’ውን ከም ፋይናንሳዊ ኣገልግሎትን ቱሪዝምን ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ዝምርኮስ እዩ። ጋና ብዝተፈላለዩ ባህላዊ በዓላትን ልምድታትን ብዝግለጽ ዝተፈላለየ ባህላዊ ውርሻታታ ትፍለጥ። ህዝቢ ብዓብላሊ መልክዑ ምሕዝነትን ተቐባሊን እዩ። እንግሊዝኛ ከም ወግዓዊ ቋንቋ ኮይኑ የገልግል ግን ብዙሓት ጋናውያን ከም ኣካን፣ ጋ፣ ኢዌን ካልኦትን ዝኣመሰሉ ናይቲ ከባቢ ቋንቋታት እውን ይዛረቡ። ትምህርቲ ኣብ ጻዕርታት ልምዓት ጋና ወሳኒ ተራ ኣለዎ፡ መባእታ ትምህርቲ ንኹሎም ካብ ሽዱሽተ ክሳብ ዓሰርተ ኣርባዕተ ዓመት ዝዕድሚኦም ህጻናት ግዴታ እዩ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኣብ መላእ ሃገር ኣብ ተበፃሕነት ትምህርቲ ርኡይ ምምሕያሽ ተራእዩ እዩ። ጋና ኣብ ገማግም ባሕራ ዝርከቡ ውቁባት ገማግም ባሕሪ ከም ካስትል ኬፕ ኮስት - ኣብ ሓደ እዋን ኣብ ዘመነ ንግዲ ባሮት ስግረ-ኣትላንቲክ ባሮት ንምሓዝ ዝጥቀሙሉ ዝነበሩ ውርሻ ዓለም ዩኔስኮ - ሓዊሱ ብዙሓት መስሕባት በጻሕቲ ትውንን። ካልኦት ፍሉጣት መስሕባት ድማ፡ በጻሕቲ ኣብ ተፈጥሮኣዊ መነባብሮኦም ወይጦታትን ካልኦት ዓይነታት እንስሳታትን ዝረኣዩሉ ናይ እንስሳ ዘገዳም ሳፋሪ ዘቕርብ ሃገራዊ ፓርክ ሞል ይርከብዎም። ብሓጺሩ ጋና ካብ መግዛእቲ እንግሊዝ ብኣጋኡ ናጽነት ዝረኸበት ሃብታም ታሪኽ ዘለዋ ኣፍሪቃዊት ሃገር እያ። ምስ ብዙሓት ኣብ ምምዕባል ዝርከባ ሃገራት ዝውቱር ቁጠባዊ ብድሆታት እናገጠማ ኣብ ከም ፖለቲካዊ ምርግጋእ ዝኣመሰሉ መዳያት ምዕባለታት ኣመዝጊባ እያ። ዝተፈላለየ ባህሊ ጋና፡ ተፈጥሮኣዊ መስሕባትን ምዉቕ ኣጋይሽ ምቕባልን ንገያሾ ዝዕድም ቦታ ይገብሮ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ጋና፡ ንሴዲ ጋና ከም ሃገራዊ ባጤራ ትጥቀመሉ። ወግዓዊ ኮድ ባጤራ ናይ ጋና ሴዲ GHS እዩ። ጋናዊ ሴዲ ብተወሳኺ ኣብ ንኣሽቱ ኣሃዱታት ይምቀል ፔሰዋስ ተባሂሎም ይጽውዑ። ሓደ ሴዲ ምስ 100 ፔሰዋ ማዕረ እዩ። ሳንቲም ብ1፣ 5፣ 10ን 50ን ፔሰዋ ከምኡ እውን ብ1ን 2ን ሴዲስ ይርከብ። ኖት ብ1፣ 5፣10፣20ን50ን ሴዲስ ይወሃብ። ባጤራ ጋና ናይ ምውጻእን ምቁጽጻርን ሓላፍነት ዘለዎ ማእከላይ ባንክ ባንክ ጋና ተባሂሉ ይፍለጥ። ገንዘባዊ ፖሊሲታት ብምትግባር ኣብ ውሽጢ ሃገር ዘሎ ገንዘባዊ ስርዓት ምርግጋእን ቅንዕናን የረጋግጹ። ሸርፊ ሸርፊ ሴዲ ጋና ምስ ካልኦት ዓበይቲ ባጤራታት ከም ዶላር ኣመሪካ ወይ ዩሮ ብሰንኪ ሓይልታት ዕዳጋ ይንቀሳቐስ። ዓለምለኻውያን በጻሕቲ ጋና ኣብ ፍቓድ ዘለዎም ባንክታት ወይ ፍቓድ ዘለዎም ቢሮታት ሸርፊ ወጻኢ ባጤራኦም ክቕይሩ ይኽእሉ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ብመንግስቲ ዋጋ ሴዲ ጋና ኣንጻር ካልኦት ዓበይቲ ባጤራታት ብቑጠባዊ ጽገናታት ንምርግጋእን ንምሕያልን ጻዕርታት ይካየድ ኣሎ። እዚ ጽገናታት ቁጠባዊ ዕብየት ንምዕባይን ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝፍጠር ጸቕጢ ዋጋታት ንብረት ንምንካይን ዝዓለመ እዩ። ንመዓልታዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ጥረ ገንዘብ ምጥቃም ኣብ ዕዳጋታት ውሽጢ ዓዲ ጋና ወይ ካብ ከተማታት ወጻኢ ኣብ ዝርከባ ንኣሽቱ ትካላት ንግዲ ልሙድ እኳ እንተኾነ፡ ከም ምትሕልላፍ ሞባይል ገንዘብ ዝኣመሰሉ ስርዓታት ኤሌክትሮኒካዊ ክፍሊት ኣብ ነበርቲ ከተማታት እናተፈተዉ ይመጹ ኣለዉ። ኣብ ጋና ኣብ እትገብርዎ ዑደት ምስቶም ኣብ ጎደናታት ዝርከቡ ሸየጥቲ ወይ ዓበይቲ ሕሳብ ንምስባር ክቃለሱ ዝኽእሉ መራሕቲ ታክሲ ንዝቐለለ ንግዳዊ ንጥፈታት ንኣሽቱ ኖት ሓዊሱ ዝተሓዋወሰ ናይ ገንዘብ ዲኖሚንሽን ሒዝካ ምኻድ ይምከር። ብሓፈሻ ኣብ መላእ ዓለም ከም ዝኾነ ካልእ ባጤራ ብሰንኪ ዳይናሚክስ ዕዳጋ ምልውዋጥ ዘጋጥም እንትኸውን፤ እንተኾነ ግን፡ ንልውውጥ ዝኸውን ተበጻሒ ምንጪ እናረጋገጽካ፡ ገለ ናይ ውሽጢ ዓዲ ባጤራ ምሓዝ፡ ኣብታ ፍቕርቲ ጋና ኣብ እትጸንሓሉ እዋን ምቹእ ትራንዛክሽን ከኽእል እዩ!

ወግዓዊ ባጤራ ጋና ጋናዊ ሴዲ (GHS) እዩ። ናይ ዓበይቲ ባጤራታት ሸርፊ ምስ ናይ ጋና ሴዲ ክፈላለ ይኽእል እዩ፣ ስለዚ ኣብ ስሙያት ፋይናንሳዊ መርበብ ሓበሬታታት ኣብ ሓቀኛ ግዜ ደረጃታት ምፍታሽ ወይ ምስ ዘተኣማምን ኣገልግሎት ምልውዋጥ ባጤራ ምምኽኻር ይምከር።

ኣብ ጋና ካብ ዝኽበሩ ኣገደስቲ በዓላት ሓደ በዓል ሆሞዎ እዩ። "ብጥሜት ምውቃዕ" ማለት ሆሞዎ፡ ብህዝቢ ጋ ርእሰ ከተማ ኣክራ ዝኽበር ባህላዊ ጽምብል ቀውዒ እዩ። ዓመት ዓመት ኣብ ወርሒ ግንቦት ወይ ሰነ ይካየድ። በዓል ሆሞዎ ብናይ እገዳ ግዜ ዝጅምር ኮይኑ ድምጺ ወይ ከበሮ ምውቃዕ ዘይፍቀደሉ እዩ። እዚ እዋን እዚ ቅድሚ እቲ ሓጐስ ዝመልኦ በዓላት ምጅማሩ ናይ ኣስተንትኖን ምጽራይን ግዜ ዘመልክት እዩ። እቲ ቀንዲ ፍጻመ ኣብ ቀዳም ንግሆ ሓደ ዝተመዘዘ ሽማግለ መስተ ከፍስስን ነታ ምድሪ ንምባርኽ ጸሎት ከቕርብን ከሎ እዩ ዝፍጸም። ኣብዚ በዓል እዚ ሰባት ባህላዊ ኣከዳድና ተኸዲኖም ኣብ ዝተፈላለዩ ንጥፈታት ከም ባህላዊ ሳዕስዒት፡ ምርኢት ሙዚቃ፡ ከምኡ’ውን ንውርሻ ኣቦታቶም ዝዝክሩ መደባት ምዝንታው ይሳተፉ። ሓደ ካብቲ ፍሉይ ዝገብሮ "ክፓትሳ" ዝበሃል ኮይኑ፡ ብሕብራዊ ኣከዳድናን ዝተፈላለዩ መናፍስቲ ዝውክል ናይ ጭቃ መሸፈኒ ኣፍን ኣፍንጫን ዝተሰለሙ መንእሰያት ዝቐርብ ሳዕስዒት እዩ። ካልእ ትርጉም ዘለዎ በዓል ድማ መዓልቲ ናጽነት 6 መጋቢት እዩ። ጋና ኣብ 1957 ካብ መግዛእታዊ መግዛእቲ እንግሊዝ ሓራ ምውጽኣ ዘመልክት ኮይኑ፡ ናጽነት ካብ ዝረኸባ ቀዳሞት ሃገራት ኣፍሪቃ ትኸውን። ኣብዚ መዓልቲ እዚ ኣብ መላእ ዓበይቲ ከተማታት ዝተራቐቐ ሰልፍታት ይካየድ፣ ኣብኡ ድማ ተማሃሮ ቤት ትምህርቲ፣ ወተሃደራዊ ኣባላት፣ ጉጅለታት ባህሊ ክእለቶም ዘርእዩሉን ንናጽነት ዝተቓለሱ ሃገራውያን መራሕቲ ክብሪ ዝህብን እዩ። ብተወሳኺ ክርስትና ኣብ ሃይማኖታዊ ኣቃውማኡ ልዑል ተራ ስለዘለዎ በዓል ልደት (25 ታሕሳስ) ኣብ ኣቆጻጽራ ጋና ዓቢ ኣገዳስነት ኣለዎ። ኣብዚ ብ"ኦድዊራ" ዝፍለጥ በዓላት፡ ስድራቤታት ንልደት የሱስ ክርስቶስ ኣብ ዘብዕል ኣገልግሎት ቤተክርስትያን እናተሳተፉ፡ ህያባት ንምልውዋጥን ምግቢ ንምክፋልን ተኣኪቦም ይመጹ። ብተወሳኺ ጋና ኣብ እዋን ፕረዚደንትነት ክዋመ ንክሩማህ ካብ ቅዋማዊ ንግስነት ናብ ናጻ ሪፓብሊክ ደረጃ ኣብ ውሽጢ ኮመንዌልዝ ብሪጣንያ ንምስግጋር ንምዝካር ኣብ ነፍሲ ወከፍ ዓመት 1 ሓምለ መዓልቲ ሪፓብሊክ ተብዕል። እዞም በዓላት እዚኣቶም ንባህላዊ መንነት ጋናውያን ወሳኒ ጥራይ ዘይኮኑስ፡ ንሕብረተሰብ ጋና ፍሉይ ዝኾኑ ልምድታት፡ ታሪኽን ልምድታትን ብዘለዎም ህያው ምርኢት፡ ኣብ መላእ ዓለም ንዝርከቡ በጻሕቲ ይስሕቡ።

ጋና ብሃብታም ተፈጥሮኣዊ ጸጋታትን ዝተፈላለየ ቁጠባን እትፍለጥ ምዕራብ ኣፍሪቃዊት ሃገር እያ። ኣብ ንግዳዊ ንጥፈታቱ ልዑል ተራ ዝጻወቱ ጽላታት ሕርሻ፣ ዕደናን ኣገልግሎትን ዘለዎ ዝተሓዋወሰ ቁጠባ ኣለዎ። ሕርሻ ዓንዲ ሕቖ ቁጠባ ጋናን ኣብ ንግዳ ዓቢ ኣበርክቶ ዘለዎን እዩ። እታ ሃገር ከም ካካዎ፣ ዘይቲ ስየ፣ ሓርጭ ሸያ፣ ጎማ ዝኣመሰሉ ኣቑሑት ናብ ወጻኢ ትሰድድ። ብፍላይ ጋና ኣብ ዓለም ካልኣይቲ ዝዓበየት ሰደድቲ ካካዎ ብምዃና ፍረታት ካካዎ ኣገዳሲ እዩ። ጋና ኣብ ንግዳዊ ሚዛና ልዑል ኣበርክቶ ዝገብር ምዕቡል ጽላት ዕደና እውን ኣለዋ። ወርቂ፡ ቦክሳይት፡ ማዕድን ማንግኒዝ፡ ኣልማዝን ዘይትን ናብ ወጻኢ ይሰድድ። ወርቂ ሓደ ካብቶም ቀንዲ ሰደድ ጋና ኮይኑ፡ ሸርፊ ወጻኢ ኣብ ምስሓብ ዓቢ ተራ ኣለዎ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት፡ ጽላት ኣገልግሎት፡ ኣገዳሲ መዳይ ንግዳዊ ንጥፈታት ጋና ኮይኑ ተቐልቂሉ ኣሎ። ቱሪዝም ብሰንኪ ከም ባህላዊ ቅርስታትን መዳረግቲ ኢኮቱሪዝምን ዝኣመሰሉ መስሕባት ብቐጻሊ እናዓበየ መጺኡ። ብተወሳኺ ቴሌኮሙኒኬሽን፣ ኣገልግሎት ባንኪ፣ ኣገልግሎት መጓዓዝያ እውን ኣብ ሓፈሻዊ መሶብ ንግዲ ልዑል ኣበርክቶ ኣለዎም። እዞም ኣወንታዊ ረቛሒታት ንዓቕሚ ዕብየት ንግዲ ጋና ዝድርኹ እኳ እንተኾኑ፡ ንዘላቒ ልምዓት ክእለዩ ዘለዎም ብድሆታት ኣለዉ። እዞም ብድሆታት እዚኦም ንተወዳዳርነት ሰደድ ዝዕንቅፉ ብቕዓት ዘይብሎም ትሕተ ቅርጺ ሎጂስቲክስን ኣብ ሰደድ ዝኣትዉ ኣቑሑት ውሱን ምውሳኽ ዋጋን ዘጠቓልሉ እዮም። ጋና ኣብ ከም ECOWAS (ቁጠባዊ ማሕበረሰብ ሃገራት ምዕራብ ኣፍሪቃ) ከምኡ’ውን WTO (World Trade Organization) ዝኣመሰሉ ዞባዊ ንግዳዊ ብሎካት ብንጥፈት ትሳተፍ። እዞም ኣባልነት እዚኦም ንዞባዊ ውህደት ንምምችቻው ዝሕግዙ እንትኾኑ ካብ ሃገራዊ ዶባት ወጻኢ ዕዳጋ ንምብጻሕ ዕድላት ዝህቡ እዮም። ኣብ መደምደምታ፡ ጋና ኣብ ውሽጣዊ ፍርያት ምህርታን ኣህጉራዊ ንግዳን ኣበርክቶ ዝገብር ዝተፈላለየ ቁጠባዊ ንጥፈታት ኣለዋ። ሕርሻ ኣገዳሲ ባእታ ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ ካካዎ ኣብ መላእ ዓለም ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ብ"ኣብ ጋና ዝተሰርሐ" ጽሬት ብዓለም ደረጃ ተፈላጥነት ዘለዎ ምልክት ሰደድ ሸቐጥ እዩ።

ኣብ ምዕራባዊ ገማግም ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና፡ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ተስፋ ዘለዎ ዓቕሚ ኣለዋ። ርጉእ ፖለቲካዊ ሃዋህውን ሊበራላይዝድ ቁጠባን ዘለዋ ጋና፡ ንኣህጉራዊ ንግዲ ሓያሎ ዕድላት ትህብ። ቀዳማይ፡ ጋና ብተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ከም ወርቂ፡ ካካዎ፡ ዕንጨይቲ፡ ዘይቲ ሃብታም እያ። እዚ ጸጋታት እዚ ንናይ ወጻኢ ወፍሪን ንግዳዊ ሽርክነትን ሰሓቢ መዕረፊ ይገብሮ። ነዞም ኣቑሑት ናብ ሰደድ ምግባር ንሃገርና ርኡይ ናይ እቶት ዕድላት የቕርብ። ካልኣይ፡ ጋና ኣባል ዝተፈላለዩ ዞባውን ኣህጉራውን ንግዳዊ ስምምዓት ከም ኣፍሪቃዊ ኣህጉራዊ ናጻ ንግዲ ከባቢ (AfCFTA) ከምኡ’ውን ቁጠባዊ ማሕበረሰብ ሃገራት ምዕራብ ኣፍሪቃ (ECOWAS) እያ። እዞም ስምምዓት እዚኦም ኣብ መላእ ኣፍሪቃ ልዕሊ 1.3 ቢልዮን ህዝቢ ዝሓቖፈ ዓቢ ዕዳጋ ምብጻሕ ዝገብሩ እዮም። እዚ ድማ ካብ ጋና ዝመጹ ሰደድቲ ናብ ሰፊሕ ዕዳጋታት ኣብ ምብጻሕ ተወዳዳሪ ብልጫ ይህቦም። ካብዚ ሓሊፉ መንግስቲ ጋና ናይ ወፃኢ ወፍሪ ንምትብባዕን ኣብታ ሃገር ምቕሉልነት ንግዲ ንምምሕያሽን ዝሕግዙ ፖሊሲታት ተግባራዊ ኮይኑ ኣሎ። እዚ ድማ ንሰደድቲ ዝግበር ምትብባዕ ግብሪን ንኣህጉራዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ዝድግፍ ልምዓት ትሕተ ቅርጺ ንምዕባይ ዝግበር ተበግሶታትን የጠቓልል። ምምስራት ፍሉያት ቁጠባዊ ዞባታት ንሰደድ ዝኸውን ኣቑሑት ኣብ ምፍራይ ወይ ምምስራሕ ንዝነጥፋ ኩባንያታት እውን ዕድል ዝፈጥር እዩ። ካልእ ንዓቕሚ ጋና ኣብ ንግዲ ወጻኢ ኣበርክቶ ዝገብር ረቛሒ ድማ፡ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ናይ ምዕዳግ ዓቕማ እናሰፍሐ ዝኸይድ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ ህዝባ እዩ። ጠለባት ተጠቀምቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር እናወሰኸ ኣብ ዝኸደሉ ዘሎ እዋን፡ ካብ ካልኦት ሃገራት ብዝኣቱ ንብረት ኣቢልካ ነዚ ዕዳጋ ንምምላእ ዕድል ኣሎ። ይኹን እምበር፡ ዓቕሚ ምዕባለ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ጋና ኣብ ግምት ኣብ እንኣትወሉ እዋን፡ ገለ ብድሆታት ምፍታሕ የድሊ። ከም ዘይእኹል ጽርግያታትን ዘይተኣማመን ቀረብ ጸዓትን ዝኣመሰሉ ሕጽረታት ትሕተ ቅርጺ ንብቑዕ ንግዳዊ ንጥፈታት ክዕንቅፉ ይኽእሉ። ብተወሳኺ ኣብ ወደባት ዝካየድ ምምሕዳራዊ ኣገባባት ንመስርሕ ምጽራይ ጉምሩክ ንምቅልጣፍ ምምሕያሽ ከድልዮ ይኽእል እዩ። ኣብ መደምደምታ፡ ምስቲ ብብዝሒ ተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ምስ ምቹእ ፖሊሲታት መንግስትን ጻዕርታት ዞባዊ ውህደትን ብዝተፈላለዩ ስምምዓት ከም AfCFTAን ECOWASን ናይ ሓባር ዕዳጋ ፕሮቶኮላት-ጋና ኣብ ናይ ደገ ንግዳዊ ሜዳኣ ዘይተጠቕመሉ ርኡይ ዓቕሚ ተቕርብ።

ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ጋና ውዑይ መሸጣ ዘለዎም ፍርያት ኣብ ግምት ኣብ እንኣትወሉ እዋን፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ቀንዲ ረቛሒታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ፍርያት ሕርሻን መግብን፡- ጋና ንቁጠባኣ ኣብ ሕርሻ ኣዝያ ስለ እትምርኮስ፡ ፍርያት ሕርሻ ኣታዊ ክህልዎ ዝኽእል ክፋል ይገብሮ። ከም ፋጁል ካካዎ፡ ካሸው ናት፡ ቡን፡ ዘይቲ ስየ፡ ሓርጭ ሸያ ዝኣመሰሉ ቀንዲ መግብታት ናብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋታት ምልኣኽ መኽሰብ ዘለዎ ምርጫ ክኸውን ይኽእል እዩ። 2. ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ፡- ጋና ከም ወርቂ፡ ዕንጨይቲ፡ ከምኡ’ውን ከም ማንግኒዝን ቦክሳይትን ዝኣመሰሉ ማዕድናት ዝኣመሰሉ ብዙሓት ተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ትውንን። እዞም ንዋት ኣብ መላእ ዓለም ልዑል ጠለብ ዘለዎም ኮይኖም ርኡይ ናይ ወጻኢ ሸርፊ ኣታዊ ከስዕቡ ይኽእሉ። 3. ዓለባን ክዳውንትን፦ ኣብ ጋና ብሰንኪ ኣበርክቶ ናይቲ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪ ዓለባ ኢንዱስትሪ ክዳውንቲ ብቕልጡፍ ይዓቢ ኣሎ። ካብ ባህላዊ ጨርቂ ኣፍሪቃ ዝተሰርሑ ክዳውንቲ ከም ጨርቂ ኬንተ ወይ ሕትመት ባቲክ ብደረጃ ዓለም ብበጻሕትን ኣፍቀርቲ ፋሽንን ተደለይቲ እዮም። 4. ስነ-ጥበባዊ ስርሓት ኢድ፡- ኣብ ጋና ዝርከብ ሃብታም ባህላዊ ውርሻታት፡ ንሓቀኛ ኣፍሪቃዊ መዘከርታታት ንዝደልዩ ዓለምለኻውያን በጻሕቲ ዓዲ ዝምስጥ፡ ከም ዕንጨይቲ ቅርጺ፡ ሴራሚክስ፡ ስልማት ዕንጨይቲ፡ ባህላዊ መሳርሒታት (ከበሮ) ወዘተ ዝኣመሰሉ ፍሉያት ፍርያት ዘቕርብ ምዕቡል ጽላት ኢደ-ጥበብ ይፈጥር። 5. ማዕድናዊ ነዳዲ፡- ኣብ ውሽጢ ሃገር ካብ ዝርከብ ዕቑር ነዳዲ ዝወጽእ ከም ዘይተጻረየ ነዳዲ ወይ ዝተጻረየ ነዳዲ ጋዝ ዝኣመሰሉ ኣብ ነዳዲ ዝተመርኮሱ ፍርያት ሰደድቲ ምስ ምዃኑ፤ ብጋዝ ወይ ናፍታ ዝሰርሓ ማሽናት/መሳርሒታት ካብ ወጻኢ ምእታው ነቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ጠለባት ኢንዱስትሪ ከማልእ ይኽእል እዩ። 6. ፍርያት ኤሌክትሮኒክስን ቴክኖሎጅን፡- ኣብ ከተማታት እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ ህዝቢ፡ ኣብ መላእ ዓለም ብዘሎ ምዕባለታት ቴክኖሎጂ/ምህዞታት ዝድረኽ፡ ከም ስማርትፎን፡ ላፕቶፕ/ታብሌት መሳርሒታት (ቻርጀር/ኬዝ)፡ ስማርት መሳርሒታት ገዛ/መሳርሒታት ዝኣመሰሉ ናይ ሃለኽቲ ኤሌክትሮኒክስ ንምሻጥ ዕድላት የቕርብ 7. መፍትሒታት ተሓዳሲ ጸዓት - ብዓለም ደረጃ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ንቕሓት ከባቢ ምስ ምቕባል ተሓዳሲ ጸዓት ዘተባብዑ ምቹእ ፖሊሲታት መንግስቲ ተደሚሩ ኣብ ግምት ብምእታው፤ ሶላር ፓነላት/ስርዓታት/ፍታሕ ምቕራብ ኣብ ውሽጢ ጋና ኣማራጺ ሓምለዋይ ምንጪ ጸዓት ኣብ ዝደልዩ ውልቀሰባት/ንግዳዊ ትካላት ጽኑዕ ጠለብ ክረክብ ይኽእል። 8.መሳርሒታት ሆስፒታል/ሕክምናዊ - ኣገደስቲ ሕክምናዊ ቀረብ/መሳርሒታት ከም ውልቃዊ መከላኸሊ መሳርሒታት (PPE)፡ መሳርሒታት መጥባሕቲ፡ መሳርሒታት መርመራ ወዘተ ምቕራብ፡ ነቲ ኣብ ውሽጢ ጋናን ጎረባብታ ሃገራትን ዝዓቢ ዘሎ ጽላት ክንክን ጥዕና ክጥቀመሉ ይኽእል። ብሓፈሻ ምስ ጸጋታት፡ ባህልን ጠለባት ዕዳጋን ጋና ዝሰማማዕ ፍርያት ምልላይ፡ ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ እታ ሃገር ዓወት ከዕቢ እዩ። ንዕዉት ምምራጽ ፍርያት ብግቡእ ዝተሰነየ ውሳነታት ንምውሳን ዕሙቕ ዝበለ መጽናዕቲ ዕዳጋ ምክያድን ብዛዕባ ኣንፈታት እዋናዊ ሓበሬታ ምጽናሕን ወሳኒ እዩ።

ባህርያት ዓማዊል ኣብ ጋና፤ ኣብ ምዕራባዊ ገማግም ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና ብህያው ባህልን ዝተፈላለየ ህዝባን ትፍለጥ። ኣብ ጋና ብዛዕባ ባህርያት ዓማዊል ክመጽእ ከሎ፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ውሑዳት ወሰንቲ መዳያት ኣለዉ፤ 1. ኣቀባብላ ኣጋይሽ፡- ጋናውያን ብሓፈሻ ንዓማዊል ምዉቕን ተቐባሊን እዮም። ንውልቃዊ ዝምድናታት ዋጋ ይህቡን መብዛሕትኡ ግዜ ዕግበት ዓማዊል ንምርግጋጽ ተወሳኺ ማይል ይኸዱን። 2. ኣኽብሮት ሽማግለታት፦ ምክብባር ሽማግለታት ኣብ ሕብረተሰብ ጋና ኣገዳሲ ባህላዊ ክብርታት እዩ። ዓማዊል ብፍላይ ድማ ብዕድመ ዝደፍኡ ብዓቢ ኣኽብሮትን ኣኽብሮትን ይሕዙ። 3. ምድራር፡- ምድራር ኣብ ዕዳጋታት ውሽጢ ዓዲን ዘይወግዓዊ ምድላዋት ቸርችን ልሙድ እዩ። ዓማዊል ዕድጊ ኣብ ዝገብሩሉ እዋን ዋጋታት ክደራደሩ ወይ ቅናስ ክሓቱ ትጽቢት ይግበር። 4. ውልቃዊ ርክባት፡- ጋናውያን ምስ ዓማዊሎም ዝገብርዎ ውልቃዊ ርክባት ካብ ዘይውልቃዊ ርክብ ንላዕሊ የድንቑ። ግዜ ወሲድካ ኣብ ዝርርብ ምውፋርን ናይ ሓቂ ተገዳስነት ምርኣይን ምትእምማን ንምህናጽ ክሕግዝ ይኽእል እዩ። 5. ተኣማንነት፦ ዓማዊል ምስ ሓደ ፍሉይ ንግዲ ወይ ምልክት ንግዲ ኣወንታዊ ተመኩሮ እንተሃልይዎም እሙናት ክኾኑ ይኽእሉ። ቃል ብኣፍ ንውሳነታት ዕድጊ ኣብ ምጽላው ዓቢ ተራ ኣለዎ። ምኽልካል/ምኽልካል: ኣብ ጋና ንግዲ ኣብ እተካይደሉ እዋን ወይ ምስ ዓማዊል ኣብ እትራኸበሉ እዋን፡ ንገለ ክልኩላት ነገራት ኣብ ኣእምሮኻ ምህላው ኣገዳሲ እዩ፤ 1.ሃይማኖታዊ ልምድታት ምኽባር - ሃይማኖት ኣብ መዓልታዊ ህይወት ብዙሓት ጋናውያን ልዑል ተራ ኣለዎ፤ ስለዚ፡ ኣብ ልዕሊ ሃይማኖታዊ ልምድታትን ተሃዋስነትን ኣኽብሮት ምህላው ኣገዳሲ እዩ። 2.ውልቃዊ ዶባት - ንውልቃዊ ቦታ ዘይምውራር ወይ ብዘይ ፍቓድ ንሓደ ሰብ ዘይምትንካፍ ኣገዳሲ እዩ ምኽንያቱ ከም ዘይምኽባር ወይ ኣጸያፊ ክረአ ስለ ዝኽእል። 3.ሰዓት ምሕላው - ኣብ ባህሊ ጋና ምስ ምዕራባውያን ባህልታት ክነጻጸር እንከሎ ተዓጻጻፍነት ግዜ ልሙድ እዩ፤ እንተኾነ ግን ሕጂ'ውን ንንግዳዊ ኣኼባታት ኣብ ሰዓቱ ምሕላው ይምከር፡ ኣብ ርእሲኡ ድማ ናይ ካልኦት ክድንጉይዎ ዝኽእሉ ርድኢት ኣለካ። 4.ዘይቃላዊ ርክብ - ኣብ ካልእ ቦታታት ንጹህ ክመስሉ ዝኽእሉ ዝተወሰኑ ምልክታት ኢድ ዝተፈላለየ ትርጉም ክህልዎም ይኽእል ወይ ድማ ኣብ ባህሊ ጋና ከም ጨካን/ኣጸያፊ ክቑጸር ይኽእል (ንኣብነት ብኣጻብዕትኻ ምምልካት)። 5.ኣከዳድና - ልኡም ኣከዳድና ምኽዳንን ንምግላጽ ክዳውንቲ ምውጋድን ብተለምዶ ትጽቢት ዝግበረሉ እዩ፡ ብፍላይ ኣብ ዝያዳ ዓቃባዊ ምድላዋት። ነዞም ባህርያት ዓማዊል ምርዳእን ንባህላዊ ተሃዋስነት ምጥንቃቕን ዝሓሸ ኣገልግሎት ንምሃብን ምስ ዓማዊል ጋና ዝያዳ ድልዱል ዝምድና ንምህናጽን ክሕግዝ እዩ።

ጋና ኣብ ምዕራባዊ ገማግም ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር እያ። ከም ማንም ሃገር ናይ ገዛእ ርእሳ ናይ ጉምሩክን ናይ ኢሚግሬሽንን ደንቢ ኣለዋ፣ እዚ ድማ ንመእተውን ምውጻእን ኣቑሑትን ውልቀሰባትን ዝምልከት እዩ። ኣገልግሎት ጉምሩክ ጋና ኣብታ ሃገር ንዘሎ ደንቢ ጉምሩክ ናይ ምምሕዳር ሓላፍነት ኣለዎ። ቀንዲ ዕላምኦም ድማ ንግድን ምንቅስቓስ ተጓዓዝትን እናመቻቸወ ሕግታት ኣእትዎን ሰደድን ምኽባር ምርግጋፅ እዩ። ምስ ልምድታት ጋና ክንራኸብ ከለኻ ኣብ ግምት ከተእትዎም ዘለካ ውሑዳት ኣገደስቲ ነገራት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ሰነዳት፡- ካብ ጋና ወይ ካብ ጋና ክትገይሽ ከለኻ፡ ኩሉ ኣድላዪ ሰነዳት ብቐሊሉ ክርከብ ወሳኒ እዩ። እዚ ድማ ሕጋዊ ፓስፖርት፡ ቪዛ (ኣድላዪ እንተኾይኑ)፡ ከምኡ’ውን ንፍሉይ ኣቑሑት ወይ ንጥፈታት ዘድሊ ዝኾነ ኣገዳሲ ፍቓድ ወይ ፍቓድ የጠቓልል። 2. ዝተገደቡ ኣቑሑት፡- ጋና ብሰንኪ ድሕነት፡ ጥዕና፡ ጸጥታ፡ ስክፍታታት ከባቢ፡ ወይ ባህላዊ ምኽንያታት ዝተወሰኑ ኣቑሑት ካብ ወጻኢ ንኸይኣትዉ ወይ ናብ ወጻኢ ከይልኣኹ ትኽልክል ወይ ትድርት። ኣብ እዋን ምጽራይ ጉምሩክ ዝኾነ ይኹን ሕልኽላኻት ንኸይፍጠር ኣቐዲምካ ምስዞም ገደባት ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። 3. ቀረጽን ግብሪን፦ ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብመሰረት ምድቦምን ዋጋኦምን ቀረጽ ጉምሩክ ክውሰድ ይኽእል። ብተመሳሳሊ ካብ ጋና ክትወጽእ ከለኻ፡ ገለ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ዝፍረዩ ነገራት ብሰንኪ ባህላዊ ትርጉሞም ወይ ኣገዳስነቶም ካብታ ሃገር ንምውጻእ ገደብ ክህሉ ይኽእል እዩ። 4. ዝተኸልከሉ ንጥረ ነገራት፦ ዘይሕጋዊ ዕጸፋርስ ወይ ንጥረ ነገራት ናብ ጋና ምኻድ ከቢድ ሕጋዊ ሳዕቤን ከስዕብ ስለ ዝኽእል ብጥብቂ ክልኩል እዩ። 5. ናይ ገንዘብ መግለጺታት፡- ልዕሊ ዝተወሰነ ደረት ባጤራታት ሒዝካ እንተኾንካ (ኣብዚ እዋን’ዚ 10,000 ዶላር ኣመሪካ ተቐሚጡ ኣሎ)፡ ናብ ጋና ምስ ኣተኻ ክትእውጅ ኣለካ። 6. ደንቢ ምልውዋጥ ባጤራ፦ ኣብ ጋና ንልውውጥ ባጤራ ዝምልከት ፍሉይ ሕግታት ኣሎ፤ ስለዚ በጻሕቲ ቅድሚ ዝኾነ ይኹን ምቕያር ምፍታኖም ምስዞም ደንብታት ክላለዩ ይግባእ። 7. ዲፕሎማስያዊ ኣቑሑት፡- ኣካል ወግዓዊ ልኡኽ እንተኾንካ ወይ ኣብ ውሽጢ መሬት ሃገር ምስ ዲፕሎማስያዊ ተልእኾታት ዝተኣሳሰር ዲፕሎማስያዊ ንብረት/ፓርሰላት ሒዝካ እንተኾንካ፡ ምስ ዝምልከቶም ኣካላት ምውህሃድ ዘድልዮም ዝተፈላለዩ ኣገባባት ይትግበሩ። 8.ምስ እንስሳ ዘቤት/ተኽሊ ምጉዓዝ፡- ምስ እንስሳ ዘቤት (ኣኽላባት፡ ድሙ ወዘተ)ን ተኽልታትን ምጉዓዝ ዝምልከት ፍሉይ ሕግታት እዩ። እንስሳታትን ተኽልታትን ስሉጥ ምእታው ወይ ምውጻእ ንምርግጋጽ ናይ ጥዕና ምስክር ወረቐት ክትረክብን ፍሉይ ፕሮቶኮላት ክትክተልን ኣለካ። ቅድሚ መገሻኹም ንመምርሒታት ጉምሩክ ዝምልከት ፍሉይ ሓበሬታን ዝኾነ ሓድሽ ሓበሬታን ንምርካብ ምስ ኣብ ዓድኹም ዝርከብ ኤምባሲ ወይ ቆንስል ጋና ክትራኸቡ ይምከር። ነዞም ደንብታት ምፍላጥ ኣብ ጋና ካብ ጸገም ነጻ ዝኾነ ናይ ጉዕዞ ተመኩሮ ንምርግጋጽ ክሕግዝ እዩ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና፡ ካብ ወጻኢ ንዝኣትዉ ኣቑሑት ዝምልከት ስርዓት ግብሪ ኣለዋ። ፖሊሲ ቀረፅ ኣእትዎት ሃገርና ንመንግስቲ እቶት እናፈጠረ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ምህርቲ ንምድንፋዕን ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ንምሕላውን ዝዓለመ እዩ። ኣብ ጋና ዝኽፈል ቀረጽ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት መሰረት ብምግባር ክፈላለ ይኽእል። እቲ ደረጃታት ብበዓል መዚ እቶት ጋና (GRA) ዝውሰን ኮይኑ ብመምርሒታት ጉምሩክ ዝትግበር እዩ። እቲ ስታንዳርድ መጠን ቀረጽ ኣእትዎት ኣብ መብዛሕትኦም ኣቑሑት 5% ኣድ ቫሎረም ተባሂሉ ይቕመጥ፣ እዚ ድማ ንፍርያት ዘድልዩ ጥረ ነገራትን ካፒታል መሳርሕታትን ሓዊሱ እዩ። ይኹን እምበር፡ ዝተወሰኑ ኣገደስቲ ነገራት ከም መሰረታዊ መግቢ፡ መድሃኒት፡ ትምህርታዊ ንዋትን ሕርሻዊ እታዎታትን ነጻ ክኾኑ ይኽእሉ ወይ ድማ ንጋናውያን ብተመጣጣኒ ዋጋኦም ንምርግጋጽ ዋጋ ክቕንሱ ይኽእሉ። ኣብ ልዕሊ ምቾት ዘለዎም ኣቑሑት ከም ሽቶታት፡ መመላኽዒታት፡ ላዕለዎት ተሽከርከርትን ኣልኮላዊ መስተታትን ዝኽፈል ቀረጽ ካብቲ መደበኛ መጠን ኣዝዩ ዝለዓለ ክኸውን ይኽእል። እዚ ዝለዓለ ታሪፍ፡ ዕቑር ሸርፊ ወጻኢ ከውጽእ ዝኽእል ኣገደስቲ ዘይኮኑ ነገራት ካብ ወጻኢ ንኸይኣቱ ከም መሰናኽል ኮይኑ የገልግል። ብዘይካ እቲ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ቀረጽ፡ ኣብ እዋን ምእታው ካልእ ግብሪታት ክህሉ ይኽእል እዩ። እዚኦም ድማ 12.5% ናይ ኣእትዎት ቫት፣ 2.5% ቀረጽ ሃገራዊ መድሕን ጥዕና (NHIL)፣ ከምኡ’ውን ቀረጽ ቁጠባዊ ምሕዋይ (ከከምቲ ፍሉይ ኣቕሓ) ይርከብዎም። ጋና ኣብ ውሽጢ እዞም ስምምዓት ካብ ካልኦት መሻርኽቲ ሃገራት ንዝኣቱ ንብረት ምርጫ ዝህብ ሓያሎ ዞባዊ ንግዳዊ ስምምዓት እውን ምዃና ምጥቃስ ኣገዳሲ እዩ። እዚኦም ድማ ስኬም ንግዲ ሊበራላይዜሽን ኢኮዋስ (ETLS)፣ ሓባራዊ ዕዳጋ ምብራቓውን ደቡብን ኣፍሪቃ (COMESA)፣ ከባቢ ኣህጉራዊ ናጻ ንግዲ ኣፍሪቃ (AfCFTA)ን ካልኦትን ይርከብዎም። ብሓፈሻ ፖሊሲ ቀረጽ ኣእትዎት ጋና፡ ኣብ መንጎ ምክልኻል ውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ሚዛን ንምሓዝ ዝዓለመ ኮይኑ፡ ንኣገደስቲ ኣቑሑት ድማ ብተመጣጣኒ ዋጋ ምርግጋጽ እዩ። ምህርቲ ውሽጢ ዓዲ ንምትብባዕ ከምኡ እውን ንማሕበረ-ቁጠባዊ ልምዓት ሃገርና እቶት ንምፍራይ ዝዓለመ እዩ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ጋና፡ ንሰደድ እትልእኾ ኣቑሑት ግብሪ ንምኽፋል ዝቆጻጸር ኩለመዳያዊ ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ኣለዋ። መንግስቲ በዞም ስጉምትታት ግብሪ ኣቢሉ ፍትሓዊ ምእካብ እቶት እናረጋገጸ ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕ ይጽዕር። ቀዳማይ፡ ጋና ኣብ ልዕሊ ፍሉያት ኣቑሑት ግብሪ ሰደድ ትገብር፡ እቶት ንምፍራይን ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪታት ንምሕላውን። ከም ዘይተመስረሐ ፋጁል ካካዎ፡ ፍርያት ዕንጨይቲ፡ ወርቂ ዝኣመሰሉ ኣቑሑት ንሰደድ ቀረጽ ይኽፈሉ። እዞም ቀረጽታት ከከም ፍርያት ዝፈላለዩ ኮይኖም ካብ ውሱን መጠን ንሓደ ኣሃዱ ወይ ካብ ጠቕላላ ዋጋ ሚእታዊት ክኸውን ይኽእል። ብተወሳኺ መንግስቲ ብብዝሒ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ዝተወሰኑ ናይ ገንዘብ ኣእካል ከም ሸያ ናትን ፍረታት ስየን ግብሪ ብምኽፋል ንልምዓት ሕርሻ ውሽጢ ዓዲ ይድግፍ። እዞም ግብሪታት ካብ መጠን ንላዕሊ ሰደድ ንምድራት ዝዓለሙ ኮይኖም፡ ንምውሳኽ እሴት ዝኸውን ውሽጣዊ መስርሕ ንምትብባዕ ዝዓለሙ እዮም። ካብዚ ሓሊፉ ጋና ቀዳምነት ዝወሃቦም ዓውድታት ንምዕባይ ወይ ምስ ኣህጉራውያን መሻርኽቲ ንግዳዊ ዝምድናታት ንምድንፋዕ ዝተፈላለዩ ነጻነትን ምትብባዕን ተግባራዊ ገይራ እያ። ገለ ናብ ኣባል ሃገራት ቁጠባዊ ማሕበረሰብ ሃገራት ምዕራብ ኣፍሪቃ (ECOWAS) ዝዓለሙ ኣቑሑት፡ ብዝተቐነሰ ወይ ብዝተሓድገ ቀረጽ ሰደድ ምርጫ ይረኽቡ። ካብዚ ብተወሳኺ መንግስቲ ኣብ ትሕቲ ፍሉያት ስኬማት ከም ዞባ መስርሒ ሰደድ (EPZ) ወይ ትካላት ናፃ ዞባ ንዝተመዝገቡ ሰደድቲ ከም ምሕረት ግብሪ ኣታዊ ትካላት ዝኣመሰሉ ምትብባዕ ግብሪ ብምሃብ ዘይባህላዊ ሰደድ ንምንቕቓሕ ዝዓለመ እዩ። እዚ ድማ ካብ ባህላዊ ኣቑሑት ርሒቕካ ናብ ዝተፈረዩ ፍርያት ወይ ኣገልግሎታት ምብዛሕ የተባብዕ። ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ጋና ብሰንኪ ዝምዕብል ቁጠባዊ ኩነታት ኣብ ውሽጢ ሃገርን ዓለምን በብእዋኑ ለውጢ ከምዘጋጥም ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። መንግስቲ ንማሕበረ-ቁጠባዊ ልምዓት ዝለዓለ እቶት እናዓበየ ንንግዳዊ ትካላት ኣኽእሎ ዝፈጥር ሃዋህው ንምፍጣር ነዞም ፖሊሲታት ብቐፃሊ ካብ መዳርግቲ ኣካላት ዝረኸብዎ ግብረ መልሲ ይምርምሮም። ኣብ መደምደምታ፡ ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ ጋና፡ ከም ምንጪ እቶት ጥራይ ዘይኮነ፡ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪታት ብምሕላው፡ ኣብ ውሽጢ ዓዲ ተወሳኺ እሴት ብምድንፋዕ፡ ዞባዊ ንግዳዊ ምሕዝነት ብምሕያል፡ ዘይባህላዊ ሰደድ ብምትብባዕ፡ ብሓፈሻ ዕብየት ንግዲ ብምዕባይ ከም መሳርሒ ቁጠባዊ ምዕባለ ዝተነድፈ እዩ።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና፡ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ኣብ ዕብየት ውሽጣዊ ፍርያት ሃገር ኣበርክቶ ዝገብሩሉ ዝተፈላለየ ቁጠባ ዘለዋ እያ። እታ ሃገር ሰፊሕ ዝርዝር ኣቑሑትን ዝተሰርሑ ኣቑሑትን ናብ ወጻኢ ብምልኣኽ ትፍለጥ። ጽሬትን ምትእስሳርን ሰደዳ ንምርግጋጽ፡ ጋና ስርዓተ ምስክር ወረቐት ሰደድ ተግባራዊት ኮይና ኣላ። በዓል መዚ ደረጃታት ጋና (GSA) ድሕነት፣ ጽሬትን ደረጃታትን ናይቶም ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ፍርያት ናይ ምርግጋጽ ሓላፍነት ኣለዎ። ሰደድቲ ቅድሚ ኣቑሑቶም ናብ ወጻኢ ምልኣኾም ክኽተልዎም ዘለዎም ሓያሎ ናይ ምስክር ወረቐት መደባት ኣጣይሾም ኣለዉ። እዞም መደባት እዚኦም ምፍታን ፍርያት፣ ምፍታሽን ምስክር ወረቐትን ዘጠቓልሉ እዮም። ንፍርያት ሕርሻ ከም ፋጁል ካካዎን ካሸው ናትን፡ ቦርድ ካካዎ ጋና (COCOBOD) ኩሉ ሰደድ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ጽሬት ከምዘማልእ የረጋግጽ። ኮኮቦድ ኣብ ጋና ዝፈርዩ ፍረታት ካካዎ ፅሬትን ፅሬትን ንምርግጋፅ ምስክር ወረቐት ይህብ። ብዘይካ ሕርሻ፡ ዕደና ኣብ ቁጠባ ጋና ካልእ ኣገዳሲ ዓውዲ እዩ። ኩባንያ ዕዳጋ ክቡር ማዕድናት (PMMC) ንሰደድ ወርቅን ካልኦት ክቡራት ማዕድናትን ይከታተል። ሰደድቲ ወርቆም ብመሰረት ሃገራዊ ደንቢ ብሕጋዊ መንገዲ ከምዝተዓደነ ዝገልጽ ምስክር ወረቐት ካብ PMMC ክረኽቡ ኣለዎም። ካብዚ ሓሊፉ ንሰደድ ዕንጨይቲ፡ ኮሚሽን ኣግራብ፡ ኩባንያታት ምቑራጽ ኣግራብ፡ ቅድሚ ዕንጨይቲ ናብ ወጻኢ ምልኣኾም፡ ዘላቒ ኣሰራርሓ ኣግራብ ክኽተላን ግቡእ ፍቓድ ክረኽባን የረጋግጽ። መስርሕ ምምችቻው ንግዲ ዝያዳ ንምምችቻው፡ ጋና ንሰደድቲ ዝኸውን ኣገባባት ሰነድ ንምምሕያሽ ከም ኢ-ሰርቲፊኬት ዝኣመሰሉ ኤሌክትሮኒካዊ መድረኻት ተቐቢላ ኣላ። እዚ ዲጂታላይዝድ ስርዓት እዚ ንመስርሕ ሰደድ ምስክር ወረቐት ዘቀላጥፎ ስራሕቲ ወረቓቕቲ ብምንካይን ብኢንተርነት ምክትታል ምስክር ወረቐት ብምኽኣልን እዩ። ብሓፈሻ እዞም ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ስጉምትታት ብዓለም ደረጃ ረብሓ ተጠቀምቲ ንምሕላው ዝዓለሙ ኮይኖም፡ ጋና ከም ዘተኣማምን ንግዳዊ መሻርኽቲ ዘለዋ ዝና ንምዕባይ ዝዓለሙ እዮም። ዝተፈላለዩ መረጋገፂ ዝህቡ ኣካላት ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ሕርሻ ወይ ዕደና ብዘለዎም ተሳትፎ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ምኽባር ብምርግጋፅ ሚስተር ኣብዞም ምስክር ወረቐት ብኣድማዒ መንገዲ ይምርኮስ።

ሪፓብሊክ ጋና ተባሂላ እትፍለጥ ጋና ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር እያ። ብዝተፈላለየ ባህልን ሃብታም ታሪኻን ዝፍለጥ እዩ። ኣብ ጋና ኣብ ሎጂስቲክስን ምሕደራ ቀረብ ሰንሰለትን ክመጽእ ከሎ፡ ንንግዳዊ ትካላት ሰሓቢ መዕረፊ ዝገብርዎ ሓያሎ ቁልፊ ረቛሒታት ኣለዉ። ቀዳማይ፡ ጋና መርበባት ጽርግያታት፡ ባቡር፡ መዓርፎ ነፈርቲ፡ ወደባት ባሕርን ሓዊሱ ጽቡቕ ዝማዕበለ ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ ኣለዋ። ኣብ ኣክራ ዝርከብ ቀንዲ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ፡ ንስራሕቲ ጽዕነት ኣየር ከም ኣፍደገ ኮይኑ የገልግል። ኣብ ተማ ዝርከብ ወደብ ባሕሪ፡ ሓደ ካብቶም ዝዓበዩን ጽዑቓትን ወደባት ምዕራብ ኣፍሪቃ ኮይኑ፡ ናብ መስመራት መራኽብ ባሕሪ ብቐሊሉ ክትበጽሕ ዝሕግዝ እዩ። ካልኣይ፡ ኣብ ጋና ዝንቀሳቐሳ ሓያሎ ናይ ሎጂስቲክስ ኩባንያታት ኣለዋ፡ ንሳቶም ድማ ምልኣኽ ጽዕነት፡ ፍታሕ መኽዘን፡ ሓገዝ ምጽራይ ጉምሩክ፡ ከምኡ’ውን ኣገልግሎት ምክፍፋል ሓዊሱ ኩለመዳያዊ ኣገልግሎት ይህባ። እዘን ኩባንያታት ኣብ ውሽጢ ዓዲ ኣብ ዝርከብ ምቁጽጻር ማዕቀፍ ናይ ምጉዓዝ ተመኩሮ ዘለወን ኮይነን ዝተፈላለዩ ዓይነታት ጽዕነት ብብቕዓት ክሕዛ ይኽእላ። ካብዚ ብተወሳኺ መንግስቲ መስርሕ ምምችቻው ንግዲ ንምምሕያሽን ቢሮክራሲያዊ ዕንቅፋታት ንምንካይን ተበግሶታት ተግባራዊ ገይሩ እዩ። ንኣብነት ምትእትታው ሓደ መስኮት ዘለዎ ስርዓት ኣብ ንግዲ ሰነዳት ዝነጥፉ ዝተፈላለዩ ትካላት ብምውህሃድ ኣሰራርሓ ጉምሩክ ንምምሕያሽ ዝዓለመ እዩ። ብመንጽር ዲጂታላይዜሽንን ምቕባል ቴክኖሎጅን ኣብ ውሽጢ ጽላት ሎጂስቲክስ ኣብ ጋና ብቕልጡፍ ዕቤት ይቕጽል ኣሎ። ብዙሓት ኩባንያታት ከም ጂፒኤስ ትራኪንግ ሲስተም ዝኣመሰሉ ዘመናዊ ቴክኖሎጂታት ኣብ ሓቀኛ ግዜ ምክትታል ጽዕነት ወይ ድማ ምስ ዓማዊል ወይ መሻርኽቲ ንዝግበር ስሉጥ ርክብ ኣብ ደበና ዝተመርኮሰ መድረኻት ይጥቀማ። ብተወሳኺ፡ጋና ኣብ ውሽጢ ምዕራብ ኣፍሪቃ ዘለዋ ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ፡ ንናይ ገዛእ ርእሳ 31 ሚልዮን ህዝቢ ምብጻሕ ዝህብ ጥራይ ዘይኮነ፡ ከም ማእከል ዞባዊ ንግዲ’ውን የገልግል። እዚ ድማ ንስራሕቶም ናብ ከም በዓል ቡርኪናፋሶ ወይ ኮትዲቫር ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት ንምስፋሕ ንዝደልዩ ትካላት ንግዲ ምቹእ ቦታ ይገብሮ። ኣብ መወዳእታ,ጋና ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም FMCG (Fast-moving consumer goods), mining & resources,exports & imports ወዘተ ዝኣመሰሉ ዝተሓላለኹ ሎጂስቲክስ ስርሓት ኣብ ምምሕዳር ክእለት ዘለዎ ክኢላ ሓይሊ ስራሕ ትቕርብ። ንምጥቕላል,ጋና ጽቡቕ ዝማዕበለ ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ ምስ ብቑዓት ወሃብቲ ኣገልግሎት ሎጂስቲክስ,ብዙሕ ሞዳል ምትእስሳር,ሓያል ደገፍ መንግስቲ,ኩነታት ማእከል ንግዲ,ከምኡውን ክኢላታት ሓይሊ ስራሕ ተደሚሩ ኣብ ውሽጢ ሃገርን ውጽኢታውን ፍታሕ ሎጂስቲክስ ንዝደልዩ ኩባንያታት ሰሓቢ መዕረፊ ይገብሮ ኪኖ ዶባታ።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና፡ ኣብ ቁጠባዊ ምዕባለኣ ኣበርክቶ ዝገብሩ ሓያሎ ኣገደስቲ ዓለምለኻዊ መስመራት ዕድጊትን ምርኢታት ንግድን ኣለዋ። እዞም መድረኻት ኣብ ጋና ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ምስ ዓለማውያን ዓደግቲ ክራኸቡን ፍርያቶምን ኣገልግሎታቶምን ንምርኣይን ዕድል ዝህቡ እዮም። 1. ኣፍሪቃዊ ኣህጉራዊ ናጻ ንግዲ ከባቢ (AfCFTA)፦ ጋና ኣብቲ ኣብ መላእ ኣፍሪቃ ንኣቑሑትን ኣገልግሎታትን ሓደ ዕዳጋ ንምፍጣር ዝዓለመ ዓቢ ተበግሶ AfCFTA ንጡፍ ተሳታፊት እያ። ካብ ዝተፈላለያ ሃገራት ኣፍሪቃ ዝመጹ ትካላት ንግዲ ብዘይ ርኡይ ታሪፍ ወይ ዕንቅፋት ኣብ ስግረ-ዶባዊ ንግዲ ክዋፈሩ ስለዘኽእሎም ንኣህጉራዊ ዕድጊ ሰፊሕ ዓቕሚ ኣለዎ። 2. ዕዳጋ ኢኮዋስ፡ ጋና ኣካል ቁጠባዊ ማሕበረሰብ ሃገራት ምዕራብ ኣፍሪቃ (ኢኮዋስ) እያ። እዚ ዞባዊ ቁጠባዊ ሕብረት ኣብ መንጎ ኣባላቱ ስግረ-ዶባዊ ንግዲ ዘተባብዕ ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ እቲ ዞባ ንኣህጉራዊ ዕድጊታት ዕድላት ይኸፍት። 3. ኣህጉራዊ ምርኢታት ንግዲ፡- ጋና ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ዓደግቲ ዝስሕብ ሓያሎ ኣህጉራዊ ምርኢታት ንግዲ ተአንግድ። ፍሉጣት ዝኾኑ ድማ፤ - ኣህጉራዊ ምርኢት ንግዲ ጋና፡- ዓመታዊ ኣብ ኣክራ ዝካየድ እዚ መደብ፡ ካብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝመጹ ዝተፈላለዩ ፍርያት ማለት ማኑፋክቸሪንግ፡ ሕርሻ፡ ቴክኖሎጂ፡ ዓለባ፡ ሃለኽቲ ኣቑሑት ወዘተ ዘርኢ እዩ። - ምርኢት መካይን ምዕራብ ኣፍሪቃ፡- እዚ ምርኢት ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ ንዘሎ ኢንዱስትሪ መካይን ዘጉልሕ ኮይኑ፡ ኣብ ኣካላት መካይን፡ መሳርሒታት፡ ዕድላት ዕዳጋ ወዘተ ዝግደሱ ዓደግቲ ይስሕብ። - ፋሽን ኮኔክት ኣፍሪቃ ትሬድ ኤክስፖ፡ ኣብ ኢንዱስትሪ ፋሽንን ክዳውንትን ዘተኮረ እዚ መደብ፡ ዲዛይነራት፡ ኣፍረይቲ ከምኡ’ውን ምንጪ ፍርያት ፋሽን ኣፍሪቃ ንምርካብ ዝግደሱ ናይ ውሽጢ ዓድን ዓለምለኻውን ዓደግቲ ዘራኽብ እዩ። 4. ኦንላይን ቢ2ቢ መድረኻት፦ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ንሰደድቲ ጋና ምስ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ዘራኽብ ናይ ኦንላይን ቢ2ቢ መድረኻት ወሰኽ ኣርእዩ እዩ። ከም Alibaba.com ወይ Global Sources ዝኣመሰሉ መርበባት ሓበሬታ፡ ኩባንያታት ፍርያተን ብኢንተርነት ከርእዩን ምስ ኣብ መላእ ዓለም ዝርከቡ ዓማዊል ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ክራኸቡን ብምፍቃድ ናብ ዓለማዊ ዕዳጋታት ክኣትዋ ይሕግዙ። 5. መንግስታዊ ተበግሶታት፡- መንግስቲ ጋና ኣብ ነፍሲ ወከፍ ኣውራጃ እታ ሃገር እንተወሓደ ሓደ ፋብሪካ ንምቛም ዝዓለመ ከም "ሓደ ኣውራጃ ሓደ ፋብሪካ" ዝኣመሰሉ ናይ ደገፍ መደባት ብምቕራብ ንልምዓት ንግዲ የስፋሕፍሕ። እዚ ድማ ካብዞም ፋብሪካታት ፍርያት ወፍሪ ወይ ምንጪ ንምርካብ ንዝደልዩ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ዕድላት ይፈጥር። ኣብ መደምደምታ፡ ጋና ንቁጠባዊ ዕብየታ ኣበርክቶ ዝገብሩ ዝተፈላለዩ ኣገደስቲ ዓለምለኻዊ መስመራት ዕድጊትን ምርኢታት ንግድን ኣለዋ። እዞም መድረኻት ኣብ ጋና ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ዓለምለኻዊ ዕዳጋታት ንኽኣትዉን ምስ ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ዓደግቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ንኽራኸቡን ዕድላት ይህቡ። ተበግሶታት መንግስትን ዞባዊ ንግዳዊ ስምምዓትን ነዞም ዕድላት ዝያዳ ዘዕብይዎም ኮይኖም፡ ጋና ንኣህጉራዊ ንግዳዊ ሽርክነት ምቹእ መዕረፊት ይገብራ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ኣብ ጋና፡ እቶም ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ፡ ጉግል፡ ያሁ፡ ቢንግን ዳክዳክጎን ይርከብዎም። እዞም ሞተር ምድላይ ሰፊሕ ስርሓት ዝህቡ ኮይኖም ኣብ ጋና ንዝርከቡ ተጠቀምቲ ተበጻሒ እዮም። በብወገኖም ናይ ዌብሳይት URLs ኣብዚ ኣለዉ፤ 1. ጉግል - www.google.com ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። ጉግል ብደረጃ ዓለም እቲ ዝበዝሐ ዝጥቀመሉ ሞተር ምድላይ ኮይኑ፡ ከም መርበብ ሓበሬታ ምድላይ፡ ኢመይል (ጂሜይል)፡ ካርታታት፡ መሳርሒታት ትርጉም፡ ምዕባለ ዜናን ካልእን ዝኣመሰሉ ሰፊሕ ኣገልግሎታት የቕርብ። 2. ያሁ - www.yahoo.com ያሁ ካልእ ህቡብ ሰርች ኢንጅን ኮይኑ፡ ዌብ ሰርች፡ ኢመይል (ያሁ ሜይል)፡ ካብ ዝተፈላለዩ ምድባት ዝመጹ ጽሑፋት ዜና ከም ፋይናንስ፡ ስፖርት መዘናግዒ ወዘተ ዝኣመሰሉ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታት ዝህብ ኮይኑ፡ ናይ ገዛእ ርእሱ ናይ ኣነባብራ ትሕዝቶ እውን የአንግድ። 3. ቢንግ - www.bing.com ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። ቢንግ ብማይክሮሶፍት ዝተዳለወ ስሙይ ሞተር ምድላይ እዩ። ምስቶም ኣብ ላዕሊ ዝተጠቕሱ ካልኦት መድረኻት ዝመሳሰል ናይ መርበብ ሓበሬታ ምድላይ ዓቕሚ፤ ብተወሳኺ ምስልን ቪድዮን ምድላይ ከምኡ’ውን ናይ ዜና ምትእኽኻብ የቕርብ። 4. ዳክዳክጎ - www.duckduckgo.com DuckDuckGo ብሕታዊ መወዓውዒታት ወይ ምክትታል ንጥፈታት ተጠቃሚ ብምውጋድ ብሕታዊነት ተጠቃሚ ኣብ ምዕቃብ ዘተኮረ እዩ። ከም መርበብ ሓበሬታ ምድላይ ዝኣመሰሉ ኣገደስቲ ባህርያት ዝህብ ኮይኑ፡ ስሙ ዘይተገልጸ ተጠቃሚ ይሕሉ። እዞም ኣብ ጋና ዝርከቡ ህቡባት ሞተር ምድላይ ንውልቀሰባት ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ተገዳስነት ብቕልጡፍን ብብቕዓትን ሓበሬታ ንምርካብ ዝሕግዙ ኮይኖም፡ ኣብታ ሃገር ንዝርከቡ ተጠቀምቲ ኢንተርነት ኣብ ውልቃዊ ምርጫታትን ጠለባትን ዝተመርኮሰ ዝተፈላለየ ተግባራት ይህቡ።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ጋና ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ብሃብታም ባህላዊ ቅርስታትን ህያው ቁጠባን እትፍለጥ ሃገር እያ። ኣብ ጋና ዝርከብ ቀንዲ ማህደር ብጫ ገጻት ትደልዩ እንተኾይንኩም፡ ገለ ፍሉጣት ኣማራጺታት ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ጋና የሎ - እዚ ሓደ ካብቶም ኣብ ጋና ዝርከቡ ፍሉጣት ናይ ንግዲ ማውጫታት ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ጽላታት ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ሰፊሕ ምድባትን ኩለመዳያዊ ርክብ ሓበሬታን ዝህብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.ghanayello.com 2. ጋናፔጅስ - ካልእ ኣብ ጋና ዝርከብ ህቡብ ብጫ ገጻት ማውጫ ኮይኑ ኣብ መላእ ሃገር ንዝርከቡ ትካላት ንግዲ ዝርዝር ርክብ ዝህብ እዩ። ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ባንክ፣ ኣጋይሽ ምቕባል፣ ክንክን ጥዕናን ካልእን ዝሽፍን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.ghanapage.com 3. ቢዝነስጋና - ኣብ ጋና ዝንቀሳቐሳ ዝተፈላለዩ ኩባንያታት ሰፊሕ ዝርዝር ማውጫ ዝሓዘ ዘተኣማምን ናይ ኦንላይን መድረኽ እዩ። ብዛዕባ እዞም ትካላት ንግዲ ዝቐርቡ ፍርያትን ኣገልግሎታትን እውን ጠቓሚ ሓበሬታ የጠቓልል። መርበብ ሓበሬታ፡ www.businessghana.com 4.ክዋዙሉ-ናታል ቶፕ ቢዝነስ (KZN Top Business) - እዚ ኣብ ደቡብ ኣፍሪቃ ኣብ ዝርከብ ኣውራጃ ክዋዙሉ-ናታል ዘተኮረ ዞባዊ ቢዝነስ ማውጫ እዩ። 5.Yellow Pages Ghana - ኣብ መላእ ጋና ኣብ ዝተፈላለየ ምድባት ዝርከቡ ትካላት ንግዲ ሰፊሕ ዝርዝር ትካላት ዘቕርብ ዝተመስረተ ካብ መስመር ወጻኢን ብኢንተርነትን ዝሰርሕ መወዓውዒ መድረኽ (ኣብዚ እዋን ናብ yellowpagesghana.net ይቕየር)። እዞም ማህደርታት ብመንገዲ በብወገኖም ክትረኽቦም ትኽእል ኢኻ ኣብኡ ድማ ብኢንዱስትሪ ወይ ብፍሉይ ስም ትካል ክትደሊ ትኽእል ኢኻ እሞ ዝርዝር ርክብ ከም ኣድራሻ፣ ቁጽሪ ተሌፎን፣ መላግቦታት መርበብ ሓበሬታን ካልእን ክትረክብ ትኽእል። እዚ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ፡ እዞም ማህደርታት ብዛዕባ ኣብ ጋና ዝንቀሳቐሱ ትካላት ንግዲ ጠቓሚ ሓበሬታ ክህቡ እንከለዉ፡ቅድሚ ዝኾነ ትራንዛክሽን ወይ ውሳነታት ምግባርካ፡ ነቲ ዳታ ብተወሳኺ ምንጭታት ኣቢልካ ከተረጋግጽ ወይ ብቐጥታ ምስቲ ቢዝነስ ክትዋሳእ ትኽእል ኢኻ። እዚ ዝርዝር ምሉእ ክኸውን ከምዘይክእል ኣብ ግምት ኣእትዉ ሓደስቲ ማህደርታት ምስ ግዜ ክቕልቀሉ ስለዝኽእሉ እቶም ዝነበሩ ድማ ኣገዳስነቶም ክጎድል ስለዝኽእሉ።እዞም መድረኻት ንንግዳዊ መልክዕ ጋና ንምድህሳስ ከም ጽቡቕ መበገሲ ኮይኖም ከገልግሉ ይግባእ!

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ጋና፡ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኣብ መድረኻት ኢ-ኮሜርስ ርኡይ ዕብየት ከምዘርኣየት ይፍለጥ። ኣብታ ሃገር ዝተፈላለዩ ድሌታት ዘማልኡ ናይ ኦንላይን ዕዳጋታት ምብዛሕ ርእያ እያ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ጋና ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ጁምያ ጋና - ጁምያ ኣብ መላእ ኣፍሪቃ ካብ ዝሰርሑ ዓበይቲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ሓደ እዩ። ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ ጽባቐን ናይ ገዛ መሳርሒታትን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.jumia.com.gh 2. ዙባሾፕ - ዙባሾፕ ኣብ ጋና ንዝርከቡ ዓማዊሉ ካብ ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፣ ሞባይል መሳርሒታት፣ ክዳውንቲ፣ ከምኡ እውን ምግቢ ካልኦትን ሰፊሕ ዝርዝር ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.zoobashop.com 3. ሜልኮም ኦንላይን - ሜልኮም ኣብ ጋና ካብ ዘለዉ ፍሉጣት ሰንሰለታት ቸርች ሓደ ኮይኑ፡ ካብ ኤሌክትሮኒክስ ክሳብ መሳርሒታት ገዛን ፋሽንን ዝበጽሑ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዘቕርብ ናይ ኦንላይን መድረኽ እውን የካይድ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.melcomonline.com 4. ሱፐርፕራይስ - ሱፐርፕራይስ ብመንገዲ ኣብ ጋና ዝርከብ ምቹእ ናይ ኦንላይን መድረኾም ኣቢሉ ኤሌክትሮኒክስ፣ ፋሽን ኣክሰሰሪታት፣ ናይ ገዛ ኣገደስቲ ነገራትን ካልእን ሓዊሱ ብተወዳዳሪ ዋጋ ዝተዳለወ ምርጫ ፍርያት የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.superprice.com 5. ቶናቶን - ቶናቶን ሓደ ካብቶም ህቡባት ምድብ መወዓውዒ መርበብ ሓበሬታ ኮይኑ፡ ውልቀሰባት ሓደስቲ ወይ ኣብ ጥቕሚ ዝወዓሉ ኣቑሑት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ተሽከርከርቲ፡ ንብረት ንኽራይ ወይ ንመሸጣ ኣብ መንጎ ካልኦት ኣብ ዝተፈላለየ ምድባት። መርበብ ሓበሬታ፡ www.tonaton.com/gh-en 6.ትሩዎርዝስ ኦንላይን – ትሩዎርዝስ ኦንላይን ስርርዕ የቕርብ ናይ ክዳውንቲ ኣቑሑት ንኽልቲኡ ወግዓዊ ክዳውንትን ንቡር ክዳንን ሓዊሱ ምስ መሳርሒታት ንዓደግቲ ኣብ መላእ ጋና። መርበብ ሓበሬታ፤ www.truworthsunline.co.za/de/gwen/ብኢንተርነት-ዕዳጋ/ትሩዎርዝስ-ጂኤች/ እዚኦም ኣብ ውሽጢ ጋና ዝሰርሑ ገለ ፍሉጣት ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት እዮም፤ ዋላኳ ተኾነ, ተወሳኺ ናይ ውሽጢ ዓዲ ወይ ንፍሉይ ኒች-ፍሉይ መርበብ ሓበሬታታት ክህልዉ ይኽእሉ እዮም ንፍሉያት ጽላታት ወይ ንናይ ከባቢ ስነ-ጥበባውያን ዝምልከቱ ክትድህስሶም ትኽእል። ኩሉ ግዜ ከከም ፍሉይ ጠለባትካ ዝያዳ ኣማራጺታት ንምርካብ ተወሳኺ መጽናዕቲ ክትገብር ይምከር።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ጋና ኣብ ምዕራብ ኣፍሪቃ እትርከብ ብሃብታም ባህላን ህያው ማሕበራዊ መድረኽን እትፍለጥ ሃገር እያ። ጋና ከም ብዙሓት ካልኦት ሃገራት ንማሕበራዊ መራኸቢታት ከም መሳርሒ ርክብን መርበብ ሓበሬታን ሓቚፋቶ ኣላ። ኣብ ጋና ገለ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት፤ 1. ፌስቡክ - ፌስቡክ ኣብ ጋና ብብዝሒ ካብ ዝጥቀሙሉ ማሕበራዊ መራኸቢታት ሓደ እዩ። ተጠቀምቲ ፕሮፋይል ክፈጥሩ፡ ምስ ኣዕሩኽ ክራኸቡ፡ ሓድሽ ሓበሬታ፡ ስእልታትን ቪድዮን ከካፍሉ የኽእሎም። ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ፌስቡክ www.facebook.com እዩ። 2. WhatsApp - WhatsApp ውልቀ ሰባት ናይ ጽሑፍ መልእኽቲ ክሰዱ፡ ድምጽን ቪድዮን ጻውዒት ክገብሩ፡ ከምኡ’ውን ከም ስእልን ቪድዮን ዝኣመሰሉ ማልቲሚድያ ትሕዝቶታት ከካፍሉ ዘኽእሎም ናይ መልእኽቲ ኣፕ እዩ። ኣብ ጋና ብሰንኪ ምቹእነቱን ኣብ ደቂ ዓዲ ሰፊሕ ኣጠቓቕማኡን ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ። 3. ኢንስታግራም - ኢንስታግራም ተጠቀምቲ ምስ ተኸታተልቶም ንምትእስሳር ስእልታት ወይ ሓጸርቲ ቪድዮታት ምስ መግለጺ ጽሑፍ ወይ ሃሽታግ ክሰቕሉ ዝኽእሉሉ ናይ ስእሊ ምክፋል መድረኽ እዩ። ብዙሓት ጋናውያን ነዚ መድረኽ ፈጠራኦም ንምርኣይ ወይ ንመዓልታዊ ህይወቶም ንምርኣይ ይጥቀሙሉ። ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ኢንስታግራም www.instagram.com እዩ። 4.ትዊተር- ትዊተር ተጠቀምቲ ኣብ ውሽጢ ዝተመርጹ ጉጅለታት ተኸታተልቲ/ፈተውቲ ብህዝቢ ይኹን ብውልቂ ክካፈሉ ዝኽእሉ እዋናዊ ሓበሬታ ወይ ውልቃዊ ሓሳባት ዝሓዘ "ትዊት" ዝበሃሉ ሓጸርቲ መልእኽትታት ክዝርግሑ የኽእሎም።ኣብ ጋናውያን ን... ሓድሽ ዜናታት ምክፋልን ኣብ ዝተፈላለየ ኣርእስታት ኣብ ህዝባዊ ዕላል ምውፋርን እዩ።ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ትዊተር www.twitter.com እዩ። 5.LinkedIn-LinkedIn ብዓብላሊ መልክዑ ኣብ ሞያዊ መርበብን ስራሕ ምድላይን ዘተኮረ እዩ።ተጠቀምቲ ናይ ስራሕ ተመኩሮ ,ክእለት,ን ትምህርትን ዘጉልሕ ፕሮፋይላት ክፈጥሩ ይኽእሉ;ምስ መሳርሕቶም ክራኸቡ;ምስ ኢንዱስትሪ ዝተኣሳሰሩ ጉጅለታት ክጽንበሩ;ከምኡውን ናይ ሞያ ዕድላት ክደልዩ ይኽእሉ።ኣድማዕነቱ ኣብ መንጎ ኣዝዩ ህቡብ ይገብሮ ሰብ ሞያ ኣብ ጋና.ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ሊንክድኢን www.linkedin.com. 6.TikTok-TikTok ,ዝዓቢ ዘሎ ዓለማዊ ሓጺር-ቅርጺ ቪድዮ መድረኽ ተጠቀምቲ ሙዚቃ,ሳዕስዒት,ብድሆታት,and comedy.Ghanaians ዘጠቓለለ ዘዘናግዕ 15-ካልኢት ቪድዮ ክሊፓት ንምፍጣር የኽእሎም community bonding and hilarious videos.ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ቲክቶክ www.tiktok.com እዩ። እዚኦም ውሑዳት ኣብ ጋና ብሰፊሑ ዝጥቀሙ ማሕበራዊ መራኸቢታት እዮም። ሓደስቲ ምስ ዝቕልቀሉ ወይ ዝነበሩ መድረኻት እናማዕበሉ ምስ ከዱ፡ ተፈታውነት ናይዞም መድረኻት ምስ ግዜ ክቕየር ከም ዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ኣብ ጋና፡ ኣብ ቁጠባዊ ምዕባለ እታ ሃገርን ዓውዲ ፍሉይ ዕብየትን እታ ሃገር ልዑል ተራ ዝጻወታ ሓያሎ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ኣለዋ። ገለ ካብተን ኣብ ጋና ዝርከባ ፍሉጣት ማሕበራት ኢንዱስትሪ ምስ በብወገነን ዝርከባ መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. ማሕበር ኢንዱስትሪታት ጋና (AGI) - AGI ንሰፊሕ ኢንዱስትሪታት ዝውክል ኮይኑ ኣብ ጋና ዕብየት ውልቃዊ ጽላት ዘተባብዕ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.agighana.org/ 2. ቤት ምኽሪ ዕደና ጋና - እዚ ማሕበር እዚ ኣብ ጋና ንዝርከብ ኢንዱስትሪ ዕደናን ማዕድናትን ዝውክል ኮይኑ፡ ሓላፍነታዊ ኣሰራርሓ ዕደና ዝጣበቕ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://ghanachamberofmines.org/ 3. ማሕበር ኩባንያታት ዕዳጋ ነዳዲ (AOMC) - AOMC ኣብ ጋና ንዝንቀሳቐሳ ኩባንያታት ዕዳጋ ነዳዲ ከም ጽላል ኣካል ኮይኑ ይሰርሕ፣ ሓባራዊ ረብሓአን ብኣድማዒ መንገዲ ከምዝውከል የረጋግጽ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://aomcg.com/ 4. ማሕበር ኮንትራክተራት ህንጻን ሲቪል ምህንድስናን (ABCEC) - ABCEC ከም ድምጺ ኮንትራክተራት ህንጻ ኮይኑ ዘገልግል ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ ኢንዱስትሪ ህንጻ ጋና ደረጃታት ንምምሕያሽ ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ ኣይርከብን። 5. ሃገራዊ ማሕበር ጽባቐን ጸጉርን (NABH) - NABH ኣብ ውሽጢ ጽላት ጽባቐን ጸጉርን ስልጠና ክእለትን ምጉስጓስን ብምድንፋዕ ሞያዊ ሞያ ንምስጓም ውፉይ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ ኣይርከብን። 6. ፈደረሽን ማሕበራት ሰደድቲ ጋና (FAGE) - FAGE ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ንዝርከቡ ሰደድቲ ዝውክል ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ ዓድን ዓለምን ንዘሎ ንጥፈታት ንግዲ ምድንፋዕ የመቻችእ። መርበብ ሓበሬታ፡ ኣይርከብን። 7. ማሕበር ኣፍረይቲ መድሓኒት-ጋና (PMAG) – PMAG ኣብ ውሽጢ ኢንዱስትሪ መድሓኒት ጋና ስነ-ምግባራዊ ኣሰራርሓ ምፍራይ፣ ቁፅፅር ፅሬት፣ ምርምር፣ ምዕባለ፣ ምህዞታት ዘስፋሕፍሕ ማሕበር እዩ። https://pmaghana.com/ ዝርከቦ መርበብ ሓበሬታ 8. Bankers’Association Of Ghanа(BаnКA)-BАnkА ከም ናይ ሓባር መድረኽ ንናይ ጋና ባንክ ትካላት የገልግል http://bankhana.com/index.html ዝብል ጽሑፍ ኣሎ። ገለ ማሕበራት ንጡፍ መርበብ ሓበሬታ ወይ ወግዓዊ ናይ ኦንላይን ህላወ ዘይክህልወን ከም ዝኽእል ኣስተውዕሉ። ብዛዕባ ንጥፈታተን ዝያዳ ሓበሬታን ሓድሽ ሓበሬታን ንምርካብ ነዘን ማሕበራት ብቐጥታ ክትራኸባ ይምከር።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ኣብ ጋና ብዛዕባ ዕድላት ወፍሪ፡ ደንቢ ንግድን ጸጋታት ንግድን ሓበሬታ ዝህቡ ሓያሎ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ኣለዉ። ገለ ካብቶም ፍሉጣት ምስ በብወገኖም ናይ መርበብ ሓበሬታ ኣድራሻኦም እነሆ፤ 1. ማእከል ምልላይ ወፍሪ ጋና (GIPC) - www.gipcghana.com ጂኣይፒሲ ኣብ ጋና ወፍሪ ንምድንፋዕን ንምምችቻውን ሓላፍነት ዘለዎ ቀንዲ ትካል እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ፖሊሲታት ወፍሪ፣ ንኢንቨስትመንት ዝኸውን ዓውድታት፣ ንኣውፈርቲ ዝወሃብ ምትብባዕን መስርሕ ምዝገባ ንግድን ሰፊሕ ሓበሬታ ይህብ። 2. ሚኒስትሪ ንግድን ኢንዱስትሪን - www.mti.gov.gh እዚ መርበብ ሓበሬታ ንሚኒስትሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ጋና ዝውክል እዩ። ብዛዕባ ፖሊሲታትን ስርዓታትን ንግዲ፡ መደባት ምልላይ ሰደድ፡ ጸብጻባት ስለያ ዕዳጋ፡ ከምኡ’ውን ዕድላት ሽርክነት መንግስትን ውልቃውን ዝህብ ሓድሽ ሓበሬታ ይህብ። 3. ሃገራዊ ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን ጋና (GNCCI) - www.gncci.org GNCCI ምስ መንግስታዊ ትካላት ብምትሕብባር ንኢንተርፕሪነርሺፕ ብምድንፋዕን ምቹእ ናይ ንግዲ ሃዋህው ብምሃብን ንንግዳዊ ትካላት ይድግፍ። መርበብ ሓበሬታኦም ዝርዝር ናይ ንግዲ ማህደር፣ ናይ መርበብ ፍጻመታት ካላንደር፣ ናይ ምጉስጓስ ተበግሶታትን ንኢንዱስትሪ ዝምልከት ጸጋታትን ምብጻሕ የቕርብ። 4. ክፍሊ ጉምሩክ በዓል መዚ እቶት ጋና (GRA) - www.gra.gov.gh/customs እዚ መርበብ ሓበሬታ እዚ ኣብ ጋና ንዝንቀሳቐሱ ኣምጻእቲ/ሰደድቲ ምስ ኣገባባት ጉምሩክ ዝተኣሳሰር ሓበሬታ ንምሃብ ዝዓለመ እዩ። ኣብ ዝተፈላለዩ ኣቑሑት ዝግበር ቀረፅ/ታሪፍ ዝርዝር ሓበሬታ ዘጠቓልል እንትኸውን ኣብ ወደባት ንዝርከቡ ኣቑሑት ስሉጥ ምፅራይ መምርሒ ሰነዳት እውን የቕርብ። 5.ባንክ ጋና - https://www.bog.gov.Ghana/ ከም ማእከላይ ባንክ ጋና፡ ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ባንክ ኦፍጋን ሰፊሕ ፋይናንሳዊ ዳታ፡ቁጠባዊ መርኣይታት፡ ከምኡ'ውን ትንታነታት ገንዘባዊ ፖሊሲ ይህብ።ንእቶም ኣብ ባንክታት ዝግደሱ ወይ ዝነጥፉ ወይ ቁጠባዊ ምርግጋእ ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝዕዘቡ ኣገዳሲ ጸጋ እዩ። 6.በዓል መዚ ነጻ ዞባታት ጋና-http://gfza.com/ በዓል መዚ ነጻ ዞባታት ጋና(GFZA)ኩባንያታት ንጥፈታተን ብግብሪ ምትብባዕ ከካይዳ ዘኽእላ ዝተመደበ ዞባታት ብምቛም ልምዓት ኢንዱስትሪ የዕቢ።መርበብ ሓበሬታኦም ከም መድረኽ ኮይኑ የገልግል ግዱሳት ወገናት ብዛዕባ ኣገባባት፣ሕግታት፣ከምኡ’ውን ብመተባብዒታት ብነጻ ዝወሃብ ኣገደስቲ ሓበሬታታት ክረኽቡሉ ዝኽእሉ መድረኽ እዩ። መደብ ዞባ

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ንጋና ዝምልከት ሓያሎ ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ በብወገኖም URL እነሆ፤ 1. ስታቲስቲክስ ንግዲ ጋና፡ https://www.trade-statistics.org/ እዚ መርበብ ሓበሬታ ብዛዕባ ስታቲስቲክስ ንግዲ ጋና ዝርዝር ሓበሬታ ዝህብ ኮይኑ፡ ዳታ ኣእትዎን ሰደድን፡ ላዕለዎት መሻርኽቲ ንግዲ፡ ከምኡ’ውን ምብትታን ኣቑሑት ሓዊሱ እዩ። 2. በዓል መዚ ምልላይ ሰደድ ጋና (GEPA)፡ https://gepaghana.org/ GEPA ካብ ጋና ንዝመጽእ ሰደድ ኣቑሑትን ኣገልግሎታትን ንምልላይን ንምምችቻውን ሓላፍነት ዘለዎ ወግዓዊ መንግስታዊ ትካል እዩ። መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ጽላታት ሰደድ፡ ዕድላት ዕዳጋ፡ ስታቲስቲክስ ንግዲ፡ ከምኡ’ውን ንግዳዊ ፍጻመታት ርድኢት ይህብ። 3. ክፍሊ ጉምሩክ በዓል መዚ እቶት ጋና፡ http://www.gra.gov.gh/customs/ ክፍሊ ጉምሩክ ኣብ ልዕሊ ካብ ወጻኢ ዝኣትዉ ኣቑሑት ታሪፍ ናይ ምእካብን ኣብ ጋና ደንቢ ጉምሩክ ምኽባር ናይ ምርግጋጽን ሓላፍነት ኣለዎ። መርበብ ሓበሬታኦም ብዛዕባ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ቀረጽ፡ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት ዝኽፈል ግብሪ፡ ንግዳዊ ምደባ፡ ዝርዝር ዝተኸልከሉ ኣቑሑት ወዘተ ዝምልከት ሓበሬታ ክትረክብ የኽእለካ። 4. ዳታቤዝ ኮምትሬድ ሕቡራት ሃገራት፡ https://comtrade.un.org/data/ ዋላ’ኳ ንጋና ጥራይ ዝምልከት እንተዘይኮነ ግን ከኣ ንዓለማዊ ንግዳዊ መረዳእታ ብሰፊሑ ዝሽፍን እንተኾነ፡ the UN Comtrade Database ብሃገር ወይ ምድብ ፍርያት ኣህጉራዊ ስታቲስቲክስ ንግዲ ሸቐጣት ንምርካብ ክቡር ምንጪ እዩ። ገለ ካብዞም መርበባት ሓበሬታ ዝርዝር ሓበሬታ ወይ ምዕቡል ባህርያት ንምርካብ ምዝገባ ወይ ምዝገባ ከድልዮም ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ካብዞም መርበባት ሓበሬታ ዝተረኽበ ዳታ፡ በብእዋኑ ብዝምልከቶም ኣካላት ዝመሓየሽ ወይ ኣብ ኣገባብ ለውጢ ክመጽእ ስለ ዝኽእል፡ ቅኑዕነቱን ተኣማንነቱን ምርግጋጽ ኩሉ ግዜ ይምከር ምዃኑ ኣስተውዕሉ።

B2b መድረኻት

ኣብ ጋና፡ ካብ ንግዲ ናብ ንግዲ ዝግበር ትራንዛክሽን ዘመቻችኡ ሓያሎ B2B መድረኻት ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ንግዲ ጋና፡ እዚ መድረኽ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ ምስ ዓለምለኻውያን ዓደግትን ኣቕረብትን የራኽብ። ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ሰፊሕ ዝርዝር ፍርያትን ኣገልግሎታትን የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.ghanatrade.com/ 2. ጋናየሎ፡ ብዛዕባ ዝተፈላለዩ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝርከባ ኩባንያታት ሓበሬታ ዝህብ ናይ ኦንላይን ቢዝነስ ማህደር እዩ። ተጠቀምቲ በዚ መድረኽ ኣቢሎም ኣቕረብቲ፣ ኣፍረይትን ወሃብቲ ኣገልግሎትን ክረኽቡ ይኽእሉ። መርበብ ሓበሬታ፡https://www.ghanayello.com/ 3.Ghana Business Directory: ኣብ ጋና ዝንቀሳቐሱ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ትካላት ዝዝርዝር ሰፊሕ ማህደር እዩ። ተጠቀምቲ ብናይ B2B መሻርኽቲ ንምርካብ ብደረጃ ወይ ቦታ ትካላት ክደልዩ ይኽእሉ። መርበብ ሓበሬታ፡http://www.theghanadirectory.com/ 4.Ghana Suppliers Directory: እዚ መድረኽ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኣቕረብቲ ምስ ናይ ውሽጢ ዓድን ዓለምለኻውን ዓደግቲ የራኽብ። ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ሕርሻ፣ ኮንስትራክሽን፣ ማኑፋክቸሪንግን ካልኦትን ዝሽፍን እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡http://www.globalsuppliersonline.com/ghana 5.Biomall Ghana :እዚ መድረኽ ኣብ ኢንዱስትሪ ሳይንስ ህይወት ዘተኮረ ኮይኑ፡ ተመራመርቲ ምስ ኣቕረብቲ መሳርሒታት ላቦራቶሪ፡ ኬሚካላት ሪኣጀንት ወዘተ ዘራኽብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፤https://biosavegroupint.net/ እዞም B2B መድረኻት ንንግዳዊ ትካላት መርበባቶም ከስፍሑ፣ ሓደስቲ ሽርክነታት ክረኽቡ፣ከምኡ’ውን ኣብ ውሽጢ ቁጠባ ጋና ንግዲ ከስፋሕፍሑ ዕድላት ይህቡ።ነዞም ጸጋታት ምድህሳስ ኣብ ዕዳጋ እታ ሃገር ክኾኑ ዝኽእሉ ተሓባበርቲ ወይ ዓማዊል ንምርካብ ክሕግዘካ ይኽእል።