TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ሃገር ኮይና ብሰሜን ምስ ሆንዱራስ ብደቡብ ድማ ምስ ኮስታሪካ ትዳወብ። ኣስታት 6 ሚልዮን ህዝቢ ዝነብረላ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ ዝዓበየት ሃገር እያ። ርእሰ ከተማን ዝዓበየትን ከተማ ኒካራጓ ማናጉዋ እያ። ወግዓዊ ቋንቋ ስጳኛ ክኸውን ከሎ፡ እቲ ዝጥቀመሉ ባጤራ ድማ ናይ ኒካራጓ ኮርዶባ እዩ። ኒካራጓ ዝተፈላለየ ጂኦግራፊ ዘለዋ ኮይና፡ እሳተ ጎመራ ዝበዝሖ ኣኽራንን ሰፋሕቲ ቀላያትን ኣብ ገማግም ባሕሪ ፓስፊክ እትርከብ ውቁብ ገማግም ባሕርን ኣለዋ። ፍሉጥ ምልክት እታ ሃገር፡ ቀላይ ኒካራጓ ኮይኑ፡ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እቲ ዝዓበየ ቀላይ እዩ። ቁጠባ ኒካራጓ ብብዝሒ ኣብ ሕርሻ ዝተመርኮሰ ኮይኑ፡ ቡን ሓደ ካብቲ ቀንዲ ሰደድ እዩ። ካልኦት ዓበይቲ ኢንዱስትሪታት ድማ ምፍራይ ዓለባን ቱሪዝምን ይርከብዎም። መንግስቲ ብግብሪ ምትብባዕን ቁጠባዊ ጽገናታትን ናይ ወጻኢ ኢንቨስትመንት ንምስሓብ ጻዕርታት ክገብር ጸኒሑ እዩ። ኒካራጓ ብቀቢላታት ደቀባት ከምኡ’ውን ብመግዛእቲ ስጳኛ ዝተጸልወ ሃብታም ባህላዊ ውርሻ ኣለዋ። ታሪኻ ኣብ ትሕቲ ስጳኛ ዝነበረ ናይ መግዛእቲ እዋናት ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ድሕሪኡ ኣብ መበል 19 ክፍለ ዘመን ናይ ናጽነት ምንቅስቓሳት ዘጠቓልል እዩ። ሕድሪ ናይዞም ታሪኻዊ ፍጻመታት ኣብ ስነ ህንጻ፡ ስነ-ጥበብ፡ ሙዚቃን ስነ-ጽሑፍን ኒካራጓ ክርአ ይከኣል። ኒካራጓ ኣብ ምሉእ ታሪኻ ሓድሓደ ግዜ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ እኳ እንተጋጠማ፡ ኣብ ከም ክንክን ጥዕናን ትምህርትን ዝኣመሰሉ መዳያት ርኡይ ምዕባለ ኣመዝጊባ እያ። ይኹን እምበር መጠን ድኽነት ልዑል ኮይኑ ይቕጽል ኣሎ፡ ንገለ ገጠራዊ ማሕበረሰባት ገና ተበጻሕነት መሰረታዊ ኣገልግሎታት ድሩት ክኸውን ይኽእል እዩ። ቱሪዝም ኒካራጓ ብሰንኪ ተፈጥሮኣዊ ጽባቐኡን ዕድላት ኢኮቱሪዝምን ብቐጻሊ ክዓቢ ጸኒሑ እዩ። በጻሕቲ ከም ማሳያ ዝኣመሰሉ እሳተ ጎመራታት ክድህስሱ ወይ ድማ ብብዙሕነት እንስሳ ዘገዳም ዝመልአ ለምለም ጫካታት ብእግሮም ክጓዓዙ ይኽእሉ። ብሓጺሩ፡ ኒካራጓ ብዘደንቕ መልክዓ ምድሪ፡ ኣብ ደቀባት ልምድታት ዝተሰረተ ህያው ባህሊ ምስ ጽልዋታት ስጳኛ ተደሚሩ፡ከምኡ’ውን ማሕበረ-ቁጠባዊ ብድሆታት እናሃለወ ንልምዓት ቱሪዝም ዝውስኽ ዓቕሚ ትፍለጥ ሃገር እያ።

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ባጤራኣ ድማ ብኒካራጓ ኮርዶባ (NIO) ይፍለጥ። ኣብዚ ሕጂ እዋን ሸርፊ ናይ ኒካራጓ ኮርዶባ ኣስታት 1 USD ክሳብ 35 NIO እዩ። እዚ ባጤራ ኣብ 1912 ዝተኣታተወ ኮይኑ፡ ካብኡ ንደሓር ድማ ብብዙሕ ፍልልያት ሓሊፉ። ኣብተን ቀዳሞት ዓመታቱ፡ ብወርቂ ሳንቲም ዚለዋወጥ ወርቂ ኮርዶባ ተባሂሉ ይፍለጥ ነበረ። ይኹን እምበር ብሰንኪ ቁጠባዊ ዘይምርግጋእን ፖለቲካዊ ለውጥታትን እቲ ባጤራ ምስ ግዜ ርኡይ ምልውዋጥ ኣጋጢምዎ እዩ። ዝቕባበ ዋጋ ንቁጠባ ኒካራጓ ዓቢ ብድሆ ኮይኑ ጸኒሑ’ዩ፡ እዚ ድማ ንኮርዶባ ኒካራጓ ብተደጋጋሚ ምጉዳል ዋጋ ኣስዒቡ። ቁጠባ ንምርግጋእ ኣብ ዝግበር ጻዕሪ፡ ብሰበስልጣን መንግስቲ ይኹን ብዓለምለኻዊ ትካላት ፋይናንስ ዝተፈላለዩ ስጉምትታት ተግባራዊ ኮይኖም ኣለዉ። ነዞም ጉዳያት ንምፍታሕ፡ ሸርፊ ወጻኢ ንምቁጽጻርን ደረጃታት ዝቕባበ ንምቁጽጻርን ፈተነታት ተኻይዱ እዩ። ማእከላይ ባንክ ኒካራጓ ኣብ ምምሕዳር ገንዘባዊ ፖሊሲን ኣብ ውሽጢ ፋይናንሳዊ ስርዓት እታ ሃገር ምርግጋእ ኣብ ምሕላውን ወሳኒ ተራ ኣለዎ። ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኒካራጓ ብሰንኪ ፖለቲካዊ ናዕብን ንቱሪዝምን ኢንቨስትመንትን ዝጸለወ ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታትን ቁጠባዊ ብድሆታት ኣጋጢምዋ እዩ። እዚ ፍጻመታት እዚ ንዋጋ ባጤራኦም ዝያዳ ጽልዋ ኣሕዲሩሉ። ይኹን እምበር፡ ቁጠባዊ ምሕዋይ ንምድጋፍ ብውሽጣዊ ሓንጸጽቲ ፖሊሲታትን ዓለምለኻውያን መሻርኽትን ጻዕርታት ይግበር ኣሎ። ብሓፈሻ፡ ኣብ ኒካራጓ ዝበጽሑ ወይ ንግዲ ዝገብሩ ውልቀሰባት፡ ቅድሚ ዝኾነ ፋይናንሳዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ንኒካራጓ ኮርዶባስ ዘሳትፍ ምክያዶም፡ ብዛዕባ ህሉው ሸርፊ ሸርፊ ክፈልጡ ኣገዳሲ እዩ። ብተወሳኺ ንዋጋ ሸርፊ ዝምልከት ቅኑዕ ሓበሬታ ንምርካብ ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ባንክታት ወይ ስሙያት ወሃብቲ ሸርፊ ወጻኢ ምምኽኻር ይምከር።

ሕጋዊ ባጤራ ኒካራጓ ኒካራጓ ኮርዶባ (NIO) እዩ። እንተ እቲ ግምታዊ ሸርፊ ምስ ዓበይቲ ባጤራታት ዓለም እንተኾይኑ፡ እዚኦም ክፈላለዩ ከም ዝኽእሉን ኩሉ ግዜ ምስ እሙን ምንጪ ክትምርምሩ ከም ዝምከርን ኣስተውዕሉ። ይኹን እምበር፡ ክሳብ መስከረም 2021፡ ገለ ግምታዊ ሸርፊ ሸርፊ እነሆ፤ - 1 ዶላር ኣሜሪካ (USD) ≈ 34.5 ኒካራጓ ኮርዶባስ (NIO) - 1 ዩሮ (ዩሮ) ≈ 40.7 ኒካራጓ ኮርዶባስ (NIO) - 1 ብሪጣንያዊ ፓውንድ (GBP) ≈ 47.4 ኒካራጓ ኮርዶባስ (NIO) - 1 ዶላር ካናዳ (CAD) ≈ 27.3 ኒካራጓ ኮርዶባስ (NIO) - 1 ዶላር ኣውስትራልያ (AUD) ≈ 25.2 ኒካራጓ ኮርዶባስ (NIO) እዞም ደረጃታት ብሰንኪ ዝተፈላለዩ ረቛሒታት ከም ቁጠባዊ ኩነታትን ምልውዋጥ ዕዳጋን ክለዋወጡ ከምዝኽእሉ ኣብ ግምት ኣእትውዎ።

ሃገር ቀላያትን እሳተ ጎመራታትን ዝኾነት ኒካራጓ፡ ኣብ ምሉእ ዓመት ሓያሎ ኣገደስቲ በዓላት ተብዕል። እዞም በዓላት እዚኣቶም፡ ሃብታም ባህሊ፡ ታሪኽን ልምድታትን እታ ሃገር ኣብ ምርኣይ ልዑል ተራ ኣለዎም። ኣብ ኒካራጓ ካብ ዝካየዱ ኣገደስቲ ጽምብል ሓደ መዓልቲ ናጽነት 15 መስከረም እዩ። እዚ በዓል እዚ ኒካራጓ ብ1821 ካብ ስጳኛ ናጽነታ ዝዝክር እዩ።እቲ ጽምብል ቅድሚ ገለ ሰሙናት ብሃገራዊ ሰልፍታት፡ ስልማት ጎደናታትን ኣብ መላእ ሃገር ብዝካየድ ባህላዊ ንጥፈታትን ይጅምር። ኒካራጓውያን ብሙዚቃ፡ ምርኢት ሳዕስዒት፡ ብ"ፈርያስ" ዝፍለጥ ባህላዊ ምርኢታት መግቢ፡ ከምኡ'ውን ምርኢት ርችት ንሃገራዊ ውርሻኦም ንምኽባር ዝራኸብሉ እዋን እዩ። እቲ ቀንዲ ፍጻመ ኣብ ማናጉዋ ዝካየድ ኮይኑ፡ ነዛ ኣገዳሲት መዓልቲ ንምጽንባል ኣብ ኣቨኒዳ ደ ቦሊቫር ቁልቁል ዝኣፉ ዓቢ ሰልፊ ይካየድ። ካልእ ትርጉም ዘለዎ በዓል ልደት (ናቪዳድ) ኣብ 25 ታሕሳስ እዩ። ኒካራጓውያን ነዚ በዓል እዚ ብሃንቀውታ ይጽበዩዎ እዮም፣ ምድላዋት ድማ ኣቐዲሞም ይጅምሩ። ስድራቤታት ንገዝኦም ብድሙቕ መብራህትን ስልማትን ክስልሙ እንከለዉ፡ ህጻናት ድማ ካብ ሳንታ ክላውስ ወይ "ኤል ኒኖ ዲዮስ" ህያባት ብሃንቀውታ ይጽበዩ። ኣብ እዋን ዋዜማ ልደት ፍሉይ ትውፊት "ላ ግሪተርያ" ዝበሃል ኮይኑ፡ ሰባት ኣብ ፍርቂ ለይቲ ተኣኪቦም "እዚ ኩሉ ሓጎስ መን እዩ ፈጢሩ? ማርያም!" ንልደት ኢየሱስ ክርስቶስ ምእዋጅ ዘመልክት ኮይኑ ምጅማር በዓላት ልደት ዘመልክት እዩ። ሰማና ሳንታ (ቅዱስ ሰሙን) ካልእ ኣብ መላእ ኒካራጓ ዝኽበር ፍሉጥ በዓል ኮይኑ መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ መንጎ መጋቢት-ሚያዝያ ዝካየድ ኮይኑ ኣብ ዕለታት ፋሲካ ዝተመርኮሰ እዩ። ኣብዚ ቅድሚ ሰንበት ፋሲካ ዝመርሕ ሰሙን ዝጸንሕ በዓል፡ ውፉያት ካቶሊካውያን ኣብ ሃይማኖታዊ ሰልፍታት ይሳተፉ፡ እዚ ድማ ንጉዕዞ የሱስ ናብ ስቕለት ዳግማይ ዝገልጽ እዩ። እዞም ጽቡቓት ሰልፍታት ኣብ መላእ ከተማታት ክዕዘቡ ይኽእሉ፡ ተሳተፍቲ ከም መጽሓፍ ቅዱሳዊ ገጸ ባህርያት ተኸዲኖም ከም ወተሃደራት ሮማን ባዕሉ የሱስ ድማ መስቀል ወይ ካብ ስቓይ ክርስቶስ ዝተፈላለየ ትርኢታት ዘመልክት ሓወልትታት ተሰኪሙ ክርአ ይከኣል። ካብዞም ዓበይቲ በዓላት ወጻኢ ካልኦት ፍሉጣት በዓላት ድማ ኣብ መላእ ሕብረተሰብ ደቂ ኣንስትዮ ዝኽበራሉ 8 መጋቢት ዓለምለኻዊ መዓልቲ ደቂ ኣንስትዮ፤ ሩበን ዳሪዮ ብዕለት 18 ጥሪ ንሃገራዊ ገጣሚ ኒካራጓ ብምጽንባል፤ ከምኡ’ውን ኣብ መዓልቲ ሳን ጃሲንቶ ብ14 መስከረም ዝተኻየደ ውግእ፡ ኣብ ቃልሲ ናጽነት እታ ሃገር ንዝተኻየደ ርኡይ ውግእ ብምዝካር። በዚ ኣገደስቲ በዓላት ኣቢሎም፡ ኒካራጓውያን ባህሎምን ልምዶምን ታሪኾምን ብኹርዓት የርእዩ፡ ኣብ ርእሲኡ ድማ ናይ ሃገራዊ መንነትን ሓድነቶምን ስምዒት የደልድሉ።

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ ዝዓበየት ሃገር ኮይና፡ ዝተፈላለየ ቁጠባ ዘለዋ ሃገር ኮይና፡ ንግዲ ድማ ልዑል ተራ ኣለዎ። ቀንዲ ሰደድ ኒካራጓ ከም ቡን፡ ስጋ ከብቲ፡ ሽኮር፡ ትምባኾ፡ ጡጥ፡ ፍረታት ዝኣመሰሉ ፍርያት ሕርሻ ይርከብዎም። እታ ሃገር ብዝለዓለ ፅሬት ዘለዎ ምህርቲ ቡን እትፍለጥ ኮይና ብደረጃ ዓለም ካብተን ላዕለዎት ሰደድቲ ኦርጋኒክ ቡን ሓንቲ እያ። ካልኦት ኣገደስቲ ኣቑሑት ሰደድ ወርቂ፡ ምግቢ ባሕሪ፡ ሽሪምፕ፡ ዓለባን ኣቑሑት ቆርበትን ይርከብዎም። ኣሜሪካ ቀንዲ መሻርኽቲ ንግዲ ኒካራጓ እያ። ካብ ኒካራጓ ሰፊሕ ፍርያት ዘእቱ ኮይኑ፡ ከም ቀንዲ መዳረጊ ሰደድ ኒካራጓ ኮይኑ የገልግል። ኣመሪካ ብቐንዱ ካብ ኒካራጓ ከም ቡንን ስጋ ከብትን ዝኣመሰሉ ፍርያት ሕርሻ እያ እተእቱ። ብተወሳኺ ዝተፈላለዩ ዝተሰርሑ ኣቑሑት ከም ዓለባ እውን ካብ ወፃኢ ይኣትዉ። ካልኦት ቁልፊ ንግዳዊ መሻርኽቲ ኒካራጓ፡ ኣብ ውሽጢ ዞባ ማእከላይ ኣመሪካ ዝርከባ ሃገራት ከም ኤል ሳልቫዶርን ሆንዱራስን ይርከብአን። እዘን ሃገራት እዚኣተን ኣካል ናይ ሓያሎ ስምምዓት ናጻ ንግዲ ኮይነን CAFTA-DR (Central America-Dominican Republic Free Trade Agreement) ሓዊሱ። ኣብዚ ስምምዕ ኣባልነት ኣብ ሰሜን ኣሜሪካ ንዝርከቡ ዕዳጋታት ብተመሳሳሊ መንገዲ ንኽርከብ የኽእል። ቻይና ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኣብ ንግዳዊ መልክዕ ኒካራጓ እውን ኣገዳሲት ተዋሳኢት ኮይና ኣላ። ቻይናዊ ወፍሪ ኣብታ ሃገር ከም ጽርግያታትን ወደባትን ዝኣመሰሉ ፕሮጀክትታት ትሕተ ቅርጺ ክውስኹ እንከለዉ፡ ናብ ቻይና ድማ ሓደስቲ ዕድላት ሰደድ ክምዕብል ገይሩ። እዚ ኣብ ምዕባለ ንግዲ ዝረአ ዘሎ ኣወንታዊ ዝንባለታት እኳ እንተሃለወ፡ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ኣብ ኣህጉራዊ ዝምድናታት ጽልዋ ከሕድር ከምዝኽእልን እዚ ድማ ብድሕሪኡ ንንግዳዊ ዝምድናታት ዝጸሉን ምዃኑ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ብተወሳኺ ከም መጠን ድኽነት ዝኣመሰሉ ውሽጣዊ ብድሆታት ንናይ ወጻኢ ወፍሪ ሓዊሱ ንናይ ቁጠባ ዕብየት ዓቕሚ ክዕንቅፉ ይኽእሉ እዚ ድማ ንኒካራጓ ዘሳትፍ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ትራንዛክሽን ክጸልዎ ይኽእል። ብሓፈሻ ግን ኒካራጓ ንኽልቲኦም ሃብታም ኣብ ሕርሻ ዝተመርኮሰ ፍርያቶም ናብ ወጻኢ ንምልኣኽ ሓደስቲ ዕዳጋታት ብምድላይ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ዝምድናታታ ምምዕባል ትቕጽል ኣላ፡ ኣብ ርእሲኡ ድማ ጽላት ማኑፋክቸሪንግኦም ንምዕባይ ዕድላት ወፍሪ ወጻኢ ብምስሓብ ውጽኢቱ ድማ ቁጠባዊ ዕብየት ንህዝባ ዝጠቅም ትርኢ። ኣብ መደምደምታ፡ኒካራጓ ምስ ከም በዓል ኣመሪካ፡ጎረባብቲ ማእከላይ ኣመሪካ፡ከምኡ’ውን ቻይና ዝኣመሰላ ሃገራት ጽኑዕ ርክብ ኣለዋ።ኣተኩሮኦም ኣብ ምድንፋዕ ሰደድ ብፍላይ ድማ ፍርያቶም ሕርሻ ኮይኑ፡ ንጽላት ማኑፋክቸሪንግ ላዕለዋይ ሃገራት ንምድልዳል ዝሕግዝ ቀጥታዊ ወፍሪ ወጻኢ ዝደልዩ መንገድታት ኣብ ምድህሳስ’ዩ።

ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ልዑል ተኽእሎ ኣለዋ። ንዓቕሚ ኒካራጓ ዘጉልሑ ገለ ወሰንቲ ምኽንያታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ስትራተጂካዊ ቦታ፡- ኒካራጓዊ ኣብ ላቲን ኣመሪካን ካሪብያንን ስርሖም ንምስፋሕ ዝዓለሙ ትካላት ንግዲ ከም ኣፍደገ ኮይኑ ከገልግል ዝኽእል ስትራተጂካዊ ቦታ ኣለዎ። ናብ ከም ሰሜን ኣሜሪካ ዝኣመሰሉ ዓበይቲ ዕዳጋታት ቅርበትን ብሰፊሕ ገማግም ባሕሩ ናብ ፓስፊክ ውቅያኖስ ምብጻሕን ንኣህጉራዊ ንግዲ ሰሓቢ ቦታ ይገብሮ። 2. ምቹእ ሃዋህው ወፍሪ፡- እታ ሃገር ምትብባዕ ግብሪ ብምሃብ፡ ዞባታት ናጻ ንግዲ ብምድንፋዕን ንንግዲ ዝምችእ ፖሊሲታት ብምትግባርን ወፍሪ ወጻኢ ብንጥፈት ተተባብዕ። እዚ ድማ ዋጋ ዝቕንስ ናይ ምፍራይ ቦታታት ወይ ናይ ወፍሪ ዕድላት ዝደልዩ ብዙሕ ሃገራት ዝቖማ ኮርፖሬሽናት ይስሕብ። 3. ሃብታም ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ፦ ኒካራጓ ንሕርሻ፣ ኣግራብ፣ ዕደናን ዓሳን ሓዊሱ ንሰደድ ዕብየት ዕድላት ዘቕርብ ብዙሕ ተሓዳሲ ፀጋታት ትውንን። ከም ቡን፡ ሽኮር፡ ዓለባ፡ ፍርያት ምግቢ ባሕሪ (ሽሪምፕ)፡ ማዕድናት (ወርቂ)፡ ዕንጨይቲ ዝኣመሰሉ ፍርያት ኣብ ወጻኢ ሃገራት ጽቡቕ ናይ ዕዳጋ ተስፋ ኣለዎም። 4. ምዕባለ ትሕተ ቅርጺ፡ ኒካራጓ ኣብ ምምዕባል ትሕተ ቅርጺ መጓዓዝያ ከም ጽርግያታት፡ ወደባት (ንኣብነት፡ ፑርቶ ኮሪንቶ) ባቡር (ንኣብነት፡ ኢንተርኦሽያኒክ ግራንድ ካናል)፡ መዓርፎ ነፈርቲ ዓቢ ወፍሪ ብምግባር ምስ ካልእ ክፋል ዓለም ምትእስሳር ንምምሕያሽ ስሉጥ ንጥፈታት ኣእትዎ/ሰደድ ንምምችቻው . 5. ንግዳዊ ስምምዓት፡ ኒካራጓ ንሰደዳታ ናብ ዕዳጋ ምብጻሕ ዝሕግዙ ሓያሎ ናጻ ንግዳዊ ስምምዓት ከም CAFTA-DR ዝኣመሰሉ ፈሪማ ኣላ እዚ ድማ ኣብ ሰሜንን ማእከላይን ኣመሪካ ንዝርከቡ ዕዳጋታት ምርጫ ዝህብ ኮይኑ ብምውሳኽ መጠን ሰደድ ቁጠባዊ ዕብየት ዘደንፍዕ እዩ። 6. ዓቕሚ ቱሪዝም፡- ኒካራጓ ጽባቐኣ ምስ መስሕባት ከም መስተንክር ገማግም ባሕሪ ኣብ ክልቲኡ ገማግም ባሕሪ (ባሕሪ ካሪብያንን ፓስፊክ ውቅያኖስን)፡ ቀላይ ማናጉዋን ቀላይ ኒካራጓን ሓዊሱ እሳተ ጎመራታት፡ ዓመት ዓመት ካብ ውሽጢ ዓዲ ኣገልግሎት/ፍርያት ዘድልዮም በጻሕቲ እናወሰኹ ብምምጽኦም፡ ቁጠባዊ ዕብየት ዝድርኽ ዘይተኣደነ ናይ ቱሪዝም ዓቕሚ ይፈጥር ትካላት ንግዲ። ይኹን እምበር ኣብ መንጎ እዞም ዓቕምታት ገና ከም ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ወይ መጠን ገበን ዝኣመሰሉ ብድሆታት ክህልዉ ይኽእሉ እዮም እዚኦም ድማ ብናይ ወጻኢ ኩባንያታት ናብ ዕዳጋ ኒካራጓ ምእታው ኣብ ግምት ብምእታው ኣብዚ ቅድሚ ናብ ንግዲ ምውፋሮም ጥንቁቕ ገምጋማት ኣድላዪ ዝገብሩ ውጽኢታዊ ኣሰራርሓ ምሕደራ ሓደጋታት ይጠልቡ።

ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ኒካራጓ ዝበለጹ መሸጣ ዘለዎም ፍርያት ንምልላይ፡ ኣብ ግምት ክኣትዉ ዘለዎም ሓያሎ ረቛሒታት ኣለዉ። ኣስታት 6 ሚልዮን ህዝቢ ዘለዋን እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ቁጠባን ዘለዋ ኒካራጓ፡ ዝተፈላለዩ ፍርያት ንኽስስኑ ዕድላት ትህብ። ምምራጽ ፍርያት ብኸመይ ክቐርብ ከም ዝኽእል ኣብዚ ኣሎ፤ 1. ኣንፈታት ዕዳጋ ምትንታን፡- ኣብ ጽላት ኣእትዎ/ሰደድ ኒካራጓ ህሉው ኣንፈታት ዕዳጋ ብምምርማር ህቡባት ምድባት ፍርያት ምልላይ። እዚ ድማ ስታቲስቲክስ ንግዲ ምጽናዕ፣ ንጸብጻባት ኢንዱስትሪ ምምኽኻርን ባህርያት ተጠቀምቲ ምትንታንን ከጠቓልል ይኽእል። 2. ጠለብ ከባቢ ኣብ ግምት ምእታው፦ ኣብ ውሽጢ ኒካራጓ ባዕሉ ዘሎ ጠለብ ፍሉያት ፍርያት ምግምጋም። ኣብ መንጎ ተጠቀምቲ ውሽጢ ዓዲ እንታይ ዓይነት ኣቑሑት ወይ ኣገልግሎታት ትረንድ ከምዘለዉን ምስ ኣህጉራዊ ንግዲ ብኸመይ ከምዝሰማምዑን ምውሳን። 3. ኣብ ፍርያት ሕርሻ ትኹረት ምግባር፦ ኒካራጓ ሓያል ጽላት ሕርሻ ዘለዋ ኮይና፡ ብቡን፡ ስጋ ከብቲ፡ ፍርያት ጸባ፡ ትምባኾ፡ ፍረታት (ከም ባናና)፡ ከምኡ’ውን ኣሕምልቲ (ፋጁል ሓዊሱ) ትፍለጥ። እዞም ናይ ሕርሻ ኣቑሑት ብሰንኪ ፅሬቶምን ብብዝሖምን ንሰደድ ልዑል ተኽእሎ ኣለዎም። 4. ሃፍቲ ተፈጥሮ ምድህሳስ፦ ኣብ መስርሕ ምምራጽ ፍርያት ንብዙሕ ተፈጥሮኣዊ ሃብቲ ኒካራጓ ከም ዕንጨይቲ፡ ማዕድናት (ወርቅን ብሩርን)፡ ምግቢ ባሕሪ/ፍርያት ዓሳ (ሎብስተር፡ ሽሪምፕ) ምጥቃም። 5. መፍትሒ ተሓዳሲ ጸዓት፡- ኣብ 2030 ዓ.ም.ፈ ኣጠቓቕማ ተሓዳሲ ጸዓት ብዓቢኡ ንምዕባይ ዝዓለመት ንከባቢ እትነቅሕ ሃገር ብምዃና፡ ምስ ቴክኖሎጂታት ጽሩይ ጸዓት ከም ሶላር ፓነል ወይ ተርባይናት ንፋስ ዝተኣሳሰሩ ኣእትዎት ሰፊሕ ዕድል ኣሎ። 6.ከባቢ ዝምችኡ ፍርያት: ምስ ዝዓቢ ንቕሓት ብዛዕባ ዘላቕነትን ንከባቢ-ምችውነትን ብዓለም ደረጃ ከምኡ'ውን ኣብ ውሽጢ ኒኮኣራጓ ባዕሉ., ከም ብህይወት ዝበላሸዉ መዐሸጊ ንብረት / መሳርሒታት ወይ ኦርጋኒክ ዓለባታት ብፍሉይ ናብዚ ኒች ዕዳጋ ክፍሊ ዝምችኡ ነገራት ምምራጽ ኣብ ግምት 7.ባህላዊ ውርሻ ፍርያት: ብናይ ውሽጢ ዓዲ ስነ-ጥበባውያን ዝስራሕ ኢደ-ጥበብ ኣብ ወጻኢ ሃገራት እውን ንባህሊ ኒካራጓ ፍሉይ ዝኾነ ደቀባት ስነ-ጥበባዊ ስርሓት ዘድንቑ ዓደግቲ ክኾኑ ይኽእሉ እዮም - ስለዚ ንፍትሓዊ ንግዳዊ ተበግሶታት ደገፍ ምቕራብ ጠቓሚ ክኸውን ይኽእል እዩ። 8.ዕድላት መርበብ ሓበሬታ፡- ኣብ ኣህጉራዊ ምርኢታት ንግዲ ምክፋል ወይ ምስ ዕዳጋታት ንግዲ ወጻኢ ኒካራጓ ኣብ ዝተኣሳሰሩ ናይ መርበብ ሓበሬታ ፍጻመታት ምክፋል፡ ኣብኡ ምትእስሳር ክትፈጥር፡ ጠለባት ዕዳጋ ክትግምግምን ንሰደድ ክትገብሮም እትኽእል ፍርያት ክትግምግምን ትኽእል። ዕሙቕ ዝበለ መጽናዕቲ ምክያድ፡ ድሌታት ዕላማ ዕዳጋ ምርዳእን ጠለብ ውሽጢ ዓዲ ኣብ ግምት ምእታውን ኣብ ዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ኒካራጓ ንዕዉት ምርጫ ፍርያት ወሳኒ ስጉምትታት ምዃኖም ኣይትረስዕ።

ኒካራጓ ብሃብታም ባህላዊ ውርሻታት፡ ትንፋስ ዝህብ መልክዓ ምድርን ምዉቕ ኣጋይሽ ምቕባልን እትፍለጥ ሃገር ማእከላይ ኣመሪካ እያ። ኒካራጓውያን ብሓፈሻ ንበጻሕቲ ምሕዝነታውያንን ተቐበልቲ ኣጋይሽን ብምዃኖም፡ ፍሉይ ምትሕውዋስ ደቀባት ልምድታትን መግዛእታዊ ጽልዋ ስጳኛን ንኽረኽቡ ንዝደልዩ ተጓዓዝቲ ምቹእ መዕረፊ ይገብሮ። ሓደ ፍሉጥ ባህርያት ዓማዊል ኒካራጓ፡ ንዋጋ ዕዳጋ ዘለዎም ፍቕሪ እዩ። ኣብ ዕዳጋታት ውሽጢ ዓዲ፡ ኣብ ጎደናታት ሸየጥትን ንኣሽቱ ትካላት ንግዲን ብዛዕባ ዋጋታት ምሽርሻር ልሙድ እዩ። ዋጋታት ምድርዳር ከም ንቡር ኣካል መስርሕ ዕድጊ ክረአ ዝኽእልን መብዛሕትኡ ግዜ ትጽቢት ዝግበረሉን እዩ። ይኹን እምበር፡ ምስ ዓበይቲ ቸርችታት ወይ ላዕለዎት ትካላት ኣብ እትራኸበሉ እዋን፡ ዕዳጋ ምግባር ዘይምስጋን ወይ ከም ግቡእ ኰይኑ ኪውሰድ ይኽእል እዩ። ካልእ ባህርይ ዓማዊል ኒካራጓ፡ ኣብ ንግዳዊ ርክባት ንውልቃዊ ዝምድናታት ዝመርጽዎ እዩ። ኣብ ውሽጢ ዓዲ ኣብ ዘሎ ናይ ንግዲ ሃዋህው ምትእምማን ምህናጽን ምትእስሳር ምምስራትን ወሳኒ እዩ። ብዙሓት ትራንዛክሽን ኣብ ቅድሚ ሕጂ ዝነበረ ዝምድናታት ወይ ካብ እሙናት ውልቀሰባት ዝመጽእ ለበዋታት ዝተመርኮሰ ክኸውን ልሙድ እዩ። ብመንጽር ምስ ዓማዊል ኒካራጓ ክትራኸብ ከለኻ ኣብ ግምት ከተእትዎም ዘለካ ክልኩላት ወይ ባህላዊ ተነቃፍነት፡ ክሳብ ዘይተዓደምካ ብዛዕባ ፖለቲካ ካብ ምዝታይ ምውጋድ ኣገዳሲ እዩ። ፖለቲካዊ ኣርእስታት ብሰንኪ ታሪኽ ፖለቲካዊ ዕግርግርን ኣብ መንጎ ዜጋታታ ምፍልላይን ተሃዋሲ ክኸውን ይኽእል እዩ። ብተወሳኺ ምስ ዓማዊል ኣብ ዝግበር ርክብ ናይቲ ከባቢ ልምድታትን ስነ-ምግባርን ምኽባር ኣገዳሲ እዩ። ንኣብነት፡ ኣብ ኒካራጓ ምስ ካልኦት ባህልታት ክነጻጸር እንከሎ፡ ምድንጓይ ከም ዘይምኽባር ክረአ ዝኽእል ባህልታት ክነጻጸር እንከሎ፡ ሰዓታ ምሕላው ኩሉ ግዜ ብጥብቂ ክኽበር ኣይክእልን እዩ። ኣብዛ ሃገር ንግዲ ክትገብር ከለኻ ትዕግስትን ተዓጻጻፍነትን ክቡር ባህርያት እዩ። ብሓፈሻ ንባህርያት ዓማዊል ኒካራጓ ምርዳእ፡ ኣብ ምትእምማንን ምክብባርን ዝተመርኮሰ ሞያዊ ዝምድናታት እናዓቀብካ፡ ንዋጋ ዕዳጋ ዘለዎም ፍቕሪ ምልላይ የጠቓልል። ንናይ ከባቢ ልምድታት ምሕሳብ ምስ ዓማዊል ኣብ ኒካራጓ ዕዉት ርክባት ንምርግጋጽ ክሕግዝ እዩ።

ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ዶባታ ንምምሕዳር ፍሉይ ስርዓታትን ኣገባባትን ጉምሩክ ኣለዋ። ካብታ ሃገር ስሉጥ ምእታው ወይ ምውጻእ ንምርግጋጽ፡ ተጓዓዝቲ ዝተወሰኑ ነገራት ኣብ ግምት ከእትዉ ይግባእ። ቀዳማይ፡ ናብ ኒካራጓ ክትኣቱ ከለኻ፡ ፓስፖርት የድሊ፡ ካብቲ ዝተሓሰበ ጻንሖት ንላዕሊ ድማ እንተወሓደ ንሽዱሽተ ኣዋርሕ ዝጸንሕ ክኸውን ኣለዎ። ካብ ገለ ሃገራት ዝመጹ ዜጋታት ቅድሚ ምምጽኦም ቪዛ ክወስዱ ከድልዮም ይኽእል እዩ፡ ዜጋታት ካልኦት ሃገራት ድማ መብዛሕትኡ ግዜ ብኽፍሊት ኣብ ዝኣተዉሉ እዋን ናይ በጻሕቲ ካርድ ክወስዱ ይኽእሉ። ብዘይ ቀረጽ ናብ ሃገር ክኣትዉ ዝኽእሉ ኣቑሑት ብዝምልከት፡ በጻሕቲ ዓዲ ንውልቃዊ ጥቕሚ ዝኸውን ውልቃዊ ንብረት ከም ክዳውንትን ኤሌክትሮኒካዊ መሳርሒታትን ሒዞም ክመጹ ይፍቀደሎም። ይኹን እምበር፡ ብዘይ ግቡእ ፍቓድ፡ ኣጽዋርን ተተኮስትን ናብ ኒካራጓ ንምምጻእ ጽኑዕ ገደብ ኣሎ። ዝተወሰኑ ፍርያት ሕርሻ ደንቢ ዝግዝኡ ምዃኖም እውን ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ንኢኮሲስተም ኒካራጓ ወይ ንኢንዱስትሪ ሕርሻ ክጎድኡ ዝኽእሉ ናይ ወጻኢ ባልዓት ወይ ሕማማት ንኸይኣትዉ፡ ፍረታት፡ ኣሕምልቲ፡ ዘርኢ ወይ ካልእ ዝኾነ ይኹን ተኽሊ ብዘይ ኣቐዲሙ ፍቓድ ናብታ ሃገር ክመጽእ የብሉን። ብመንጽር ካብ ኒካራጓ ዝመጽእ ሰደድ፡ ገለ ባህላዊ ቅርስታት ወይ ከም ስኒ ሓርማዝ ዝኣመሰሉ ፍርያት ኣብ ሓደጋ ዝርከቡ ዓይነታት እንስሳታት ንምውጻእ’ውን ገደብ ክህሉ ይኽእል’ዩ። ተጓዓዝቲ ዝኾነ ይኹን ዝተገደበ ንብረት ናብ ወጻኢ ንምልኣኽ እንተሓሲቦም ኣቐዲሞም ምስ ሰበስልጣን ኒካራጓ ክመኽሩ ኣዝዩ ይምከር። ብተወሳኺ፡ ርኡይ መጠን ገንዘብ (ልዕሊ $10 000) ሒዞም ዝጓዓዙ ውልቀሰባት፡ ኣብ ኒካራጓ ምስ በጽሑ ክእውጅዎ ኣለዎም። ከምኡ እንተዘይገይሩ ብሓለፍቲ ጉምሩክ ክምንዛዕ ይኽእል እዩ። ብሓፈሻ ናብ ኒካራጓ ዝኣትዉ ወይ ዝወጹ ተጓዓዝቲ ቅድሚ መገሻኦም ንጠለባት ጉምሩክ ክምርምሩን ንኹሉ ተግባራዊ ዝኾነ ደንብታት ክኽተሉን ይምከር። እዚ ድማ ሕግታትን ስጉምትታት ሓለዋ ከባብን እታ ሃገር እናኽበርካ ኣብ ነጥብታት ቁጽጽር ዶባት ኒካራጓ ካብ ጸገም ነጻ ዝኾነ ተመክሮ ንምርግጋጽ ክሕግዝ እዩ። (ዝተመሓየሸ ሕታም)

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣሜሪካ እትርከብ ፖሊሲ ታሪፍ ኣእትያ ዘተግብረት ሃገር እያ። እታ ሃገር ናብ ግዝኣታ ኣብ ዝኣትዉ ዝተፈላለዩ ኣቑሑትን ኣቑሑትን ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ግብሪ ትገብር። ኣብ ኒካራጓ ዝኽፈል መጠን ግብሪ ኣእትዎት ከከም ዓይነት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ፍርያት ይፈላለ እዩ። እቲ መጠን ካብ 0% ክሳብ 40% ክኸውን ዝኽእል ኮይኑ፡ ማእከላይ መጠን ከባቢ 16% እዩ። እዚ ግብሪታት እዚ ኣብ ክልቲኡ ጥረ ነገራትን ውዱእ ፍርያትን ዝትግበር ኮይኑ፡ ንኣብነት ኣብ ሕርሻዊ ኣቑሑት፡ ማሽነሪታት፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ተሽከርከርትን ፍርያት ዓለባን ይግበር። ኒካራጓ ብተወሳኺ ንገለ ጽላታት ቁጠባኣ ብመምረጺ ግብሪ ኣተሓሕዛ ንምድንፋዕ ፍሉይ ፖሊሲታት ኣውጺኣ እያ። ንኣብነት መንግስቲ ምስዚ ዓውዲ ዝተኣሳሰሩ መሳርሒታት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ቀረጽ ብምንካይ ወይ ነጻ ብምግባር ንልምዓት ፕሮጀክትታት ተሓዳሲ ጸዓት ምትብባዕ ይህብ። ብተወሳኺ ኒካራጓ ካብዘን መሻርኽቲ ኣብ ዝኣቱ ንብረት ዝኽፈል ቀረጽ ንምንካይ ወይ ንምውጋድ ምስ ካልኦት ሃገራትን ዞባታትን ሓያሎ ስምምዓት ናጻ ንግዲ ኣተግቢራ እያ። ሓደ ትርጉም ዘለዎ ስምምዕ፡ ስምምዕ ናጻ ንግዲ ማእከላይ ኣመሪካን ዶሚኒካን ሪፓብሊክን (CAFTA-DR) ኮይኑ፡ ኣብ መንጎ ተሳተፍቲ ሃገራት ዝግበር ንግዲ፡ ዕንቅፋታት ብምንካይን ዕዳጋ ንምብጻሕ ብምምችቻውን ዘተባብዕ እዩ። ናብ ኒካራጓ ኣቑሑት ዘእትዉ ትካላት ንግዲ ነዞም ፖሊሲታት ግብሪ ምፍላጦም ኣገዳሲ እዩ፣ ምኽንያቱ ኣብ ስሌታት ወጻኢታትን ተወዳዳርነትን ዓቢ ጽልዋ ክህልዎም ስለዝኽእል። ኩባንያታት ንዕዳጋታት ኒካራጓ ዘሳትፍ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ቅድሚ ምክያደን ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ በዓል መዚ ጉምሩክ ክመኽራ ወይ ሞያዊ ምኽሪ ክሓታ ይግባእ። ብሓፈሻ ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎት ኒካራጓ ናብታ ሃገር ንዝግበር ዋሕዚ ኣቑሑት ኣብ ምቁጽጻር ወሳኒ ተራ ዝጻወት ኮይኑ፡ ንውሽጣዊ ኢንዱስትሪታት ዝድግፍን ቁጠባዊ ዕብየት ኣብ ምድንፋዕን እውን ወሳኒ ተራ ኣለዎ።

ኒካራጓ ከም ኣብ ምምዕባል እትርከብ ሃገር መጠን፡ ንቁጠባኣ ንምድጋፍን ኣህጉራዊ ንግዲ ንምድንፋዕን ዝተፈላለዩ ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ ኣተግቢራ እያ። እዞም ፖሊሲታት ግብሪ ንሰደድ ንምትብባዕን ወፍሪ ወፃኢ ንምስሓብን ዝዓለሙ ኮይኖም ዘላቒ ቁጠባዊ ዕብየት ንምርግጋፅ ዝዓለሙ እዮም። ቀዳማይ ኒካራጓ ንሰደድቲ ሓያሎ ናይ ግብሪ ምትብባዕ ትህብ። እታ ሃገር ንሃገራዊ ልምዓት ስትራተጂካዊ ተባሂሎም ዝሕሰቡ ፍሉያት ኣቑሑትን ኢንዱስትሪታትን ካብ ግብሪ ሰደድ ነጻ ወይ ምጉዳል መጠን ትህብ። እዚ ድማ ንቁጠባ እታ ሃገር ኣገደስቲ ዝኾኑ ከም ቡን፣ ባናና፣ ሽኮርን ምግቢ ባሕርን ዝኣመሰሉ ፍርያት ሕርሻ ዘጠቓልል እዩ። ብተወሳኺ ኒካራጓ ብኽልተኣዊ ወይ ብዙሕነታዊ ስምምዓት ምስ ሓያሎ ሃገራት ኣብ ትሕቲ ናጻ ንግዳዊ ማዕቀፍ ትሰርሕ። እዞም ስምምዓት እዚኦም መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ መንጎ እዘን መሻርኽቲ ሃገራት ኣብ ዝሽየጡ ዝተወሰኑ ኣቑሑት ዝኽፈል ግብሪ ሰደድ የወግዱ ወይ ይቕንሱ። ንኣብነት፡ ስምምዕ ናጻ ንግዲ ዶሚኒካን ሪፓብሊክ-ማእከላይ ኣመሪካ-ኣመሪካ (CAFTA-DR) ንብዙሓት ፍርያት ኒካራጓ ካብ ቀረጽ ነጻ ናብ ዕዳጋ ኣመሪካ ክኣትዉ ይፈቅድ። ካብዚ ሓሊፉ ኒካራጓ ኣብ ዝተመደበ ናጻ ዞባታት ንግዲ (FTZs) ካብ ዝተገብረ ወፍሪ ዝፍጠር ሰደድ ምጉዳል ግብሪን ነጻነትን ብምቕራብ ቀጥታዊ ወፍሪ ወጻኢ ተተባብዕ። ኣብ ውሽጢ እዞም FTZs ዝንቀሳቐሳ ኩባንያታት ከም ምሉእ ነጻነት ካብ ቀረጽ ሰደድን ካልእ ምስ ሰደድ ዝተኣሳሰር ግብሪን ዝኣመሰሉ ረብሓታት ይረኽባ። መንግስቲ ኒካራጓ እውን ተወዳዳርነት ሰደድ ኢንዱስትሪታቱ ንምዕባይ ናይ ደገፍ ስጉምትታት ይህብ። እዚ ድማ ምስ ሰደድ ኣቑሑት ናብ ወጻኢ ሃገራት ዝተኣሳሰር ወጻኢታት መጓዓዝያ ዝድግፉ መደባት ፋይናንሳዊ ሓገዝ የጠቓልል። እዚ ድጎማታት ኣብ ኒካራጓ ዝንቀሳቐሱ ትካላት ንግዲ ሓፈሻዊ ወጻኢታት ሰደድ ንምንካይ ይሕግዙ። ብሓፈሻ ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ኒካራጓ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ንዝነጥፉ ትካላት ንግዲ ምቹእ ሃዋህው ንምፍጣር ዝተዳለወ እዩ። መንግስቲ ብናጻ ንግዳዊ ስምምዓትን FTZsን ቁጠባዊ ሽርክነት እናማዕበለ ንስትራተጂካዊ ፍርያትን ኢንዱስትሪታትን ኣብ ናይ ሰደድ ታሪፍ ምትብባዕን ነጻነትን ብምቕራብ፡ ድልዱል ዋሕዚ ወፍሪ ወጻኢ ብምድንፋዕን ሰደድ ብምስፋሕ ሃገራዊ እቶት ብምውሳኽን ቁጠባኡ ንምዕባይ ዕላማ ኣለዎ።

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ብዝተፈላለየ ዝርዝር ናይ ሰደድ ፍርያትን ኢንዱስትሪታትን እትፍለጥ እያ። ጽሬትን ድሕነትን ናይዚ ሰደድ ንምርግጋጽ፡ ኒካራጓ ዝተፈላለዩ ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ኣተግቢራ ኣላ። ሓደ ካብቶም ቀንዲ ንሰደድ ኒካራጓ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት መበቆል ምስክር ወረቐት እዩ። እዚ ሰነድ እዚ፡ እቲ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ ኣቑሑት ኣብ ኒካራጓ ከም ዝተፈረየ ወይ ከም ዝተሰርሐ የረጋግጽ። ብዛዕባ መበቆል ናይቶም ፍርያት ኣገዳሲ ሓበሬታ ዝህብ ኮይኑ፡ ከም መስርሕ ምፍራይኦም፡ ዝጥቀሙሉ ንብረታትን ካልእ ኣገዳሲ ስፔሲፊኬሽንን ዝኣመሰሉ ዝርዝራት ከጠቓልል ይኽእል። ብተወሳኺ ኒካራጓ ሰደድቲ ንገለ ፍርያት ሕርሻ ፋይቶሳኒታሪ ሰርቲፊኬት ክረኽቡ ትጠልብ። እዚ ምስክር ወረቐት እዚ፡ ናብ ወጻኢ ዝለኣኹ ዘለዉ ተኽልታትን ፍርያት ተኽልታትን፡ ካብ ባልዕ፡ ሕማማት ወይ ንዝኾነ ኣብ ስነ-ህይወት ካልኦት ሃገራት ወይ ጽላታት ሕርሻ ሓደጋ ከስዕቡ ዝኽእሉ ጎዳእቲ ፍጥረታት ነጻ ምዃኖም የረጋግጽ። ካልእ ወሳኒ ምስክር ወረቐት ንገለ ሰደድ ኒካራጓ፡ ፍቓድ ሰደድ ጽሬት (SEA) እዩ። እዚ ምስክር ወረቐት እዚ ፍርያት መግቢ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ጥዕናን ድሕነትን ከምዘማልእ ውሕስነት ይህብ። SEA ኣብዞም መግብታት መስርሕ ምፍራይን መሳለጥያታቶምን ብጥንቃቐ ብምፍታሽ ዝኾነ ጎዳኢ ንጥረ ነገራት ወይ ብከላታት ከምዘየለ የረጋግጽ። ካብዚ ብተወሳኺ ከከም ዓይነት ፍርያት ሰደድ ገለ ፍሉያት ምስ ኢንዱስትሪ ዝተኣሳሰሩ ምስክር ወረቐት ከድልዩ ይኽእሉ እዮም። ንኣብነት ንዓበይቲ ዕዳጋታት ከም ኤውሮጳ ወይ ሰሜን ኣሜሪካ ዝተሓሰቡ ዓለባታት መብዛሕትኡ ግዜ ንኣሰራርሓ ምፍራይ ኦርጋኒክ ዓለባ ንምርግጋጽ ምስ ከም ኦርጋኒክ ምልውዋጥ ምስክር ወረቐት ወይ ዓለምለኻዊ ኦርጋኒክ ደረጃ ዓለባ (GOTS) ምስክር ወረቐት ዝኣመሰሉ ዓለምለኻዊ ደረጃታት ምኽባር የድልዮም። እዞም ናይ ሰደድ ምስክር ወረቐት ኒካራጓ ከም እሙን ንግዳዊ መሻርኽቲ ዘለዋ ዝና ኣብ ምዕቃብ ዓቢ ተራ ኣለዎም። ንሳቶም ንኣምጻእቲ ሃገራት ብዛዕባ ጽሬትን ድሕነትን ኣቑሑት ኒካራጓ ርእሰ ተኣማንነት ይህቡ፡ ኣህጉራዊ ደንቢ ንግዲ ድማ ይኽተሉ። ሰደድቲ ካብ ሰፊሕ ናይ ዕዳጋ ተበፃሕነት ዕድላት ተጠቀምቲ እናኾኑ ስሉጥ ስግረ ዶባዊ ትራንዛክሽን ንምርግጋፅ ነዞም ረቛሒታት ብጥብቂ ክኽተሉ ግድን እዩ።

ኣብ ማእከላይ ኣሜሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ኣብቲ ዞባ ቀረብ ሰንሰለቶም ንምቛም ንዝደልዩ ትካላት ንግድን ሰብ ሃፍትን ሓያሎ ሎጂስቲካዊ ብልጫታት ትህብ። ንኒካራጓ ንስራሕቲ ሎጂስቲክስ ሰሓቢት መዕረፊት ዝገብሩዋ ገለ ወሰንቲ ረቛሒታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ስትራተጂካዊ ቦታ፦ ኣብ መንጎ ሰሜንን ደቡብን ኣመሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ኣብ መንጎ እዘን ክልተ ኣህጉራት ከም ኣገዳሲት መተሓላለፊት ኮይና ተገልግል። ካብ ክልቲኡ ገማግም ባሕሪ ኣትላንቲክን ፓስፊክን ተጠቃሚት ኮይና፡ ናብ ዓበይቲ ኣህጉራውያን መስመራት መራኽብ ብቐሊሉ ክትበጽሕ የኽእል። 2. ልምዓት ትሕተ ቅርፂ፦ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ኒካራጓ ኣብ ልምዓት ትሕተ ቅርፂ ልዑል ወፍሪ ገይራ እያ። እዚ ድማ ምምሕያሽ መርበባት ጽርግያታት፡ ኣብ ገማግም ባሕሪ ፓስፊክ ከም በዓል ኮሪንቶን ፑርቶ ሳንዲኖን ዝኣመሰላ ወደባት ምስፋሕን ንኽልቲኡ ገማግም ባሕሪ ዘራኽብ ሓድሽ ካናል ምህናጽን የጠቓልል። እዚ ምምሕያሻት እዚ ንብቕዓትን ምትእስሳርን መጓዓዝያ የዕብዮ። 3. ናጻ ዞባታት ንግዲ፡- ኒካራጓ ኣብ መላእ ሃገር ብርክት ዝበሉ ናጻ ዞባታት ንግዲ ብምቛም ናይ ወጻኢ ወፍሪ ንምስሓብን ኣብ ሰደድ ዝቐንዐ ኢንዱስትሪታት ንምድንፋዕን እዩ። እዘን ዞባታት እዚኣተን ንስራሕቲ ሎጂስቲክስ ዝኸውን ምትብባዕ ግብሪ፡ ስሉጥ ኣገባባት ጉምሩክን ካልእ ረብሓታትን ይህባ። 4. ተወዳዳሪ ወፃኢታት፦ ኒካራጓ ምስ ከም በዓል ኮስታሪካ ወይ ፓናማ ዝኣመሰላ ጎረባብቲ ሃገራት እንትነፃፀር ትሑት ወፃኢታት ጉልበትን ወፃኢ ስራሕን ትህብ፣ ደረጃ ፅሬት እናሓለወት። እዚ ድማ ንዋጋ ውጽኢታዊ ዝኾነ ናይ ሎጂስቲክስ ፍታሕ ንዝደልያ ኩባንያታት ሰሓቢ ኣማራጺ ይገብሮ። 5. ክኢላታት ሓይሊ ስራሕ፦ ኒካራጓ ምስ ካልኦት ሃገራት እቲ ዞባ ክነጻጸር እንከሎ ብተዛማዲ ትሑት ደሞዝ ዘለዎ መንእሰይ ሓይሊ ስራሕ ኣለዋ። ምህላው ክኢላታት ሰራሕተኛታት ዝተፈላለዩ ሎጂስቲካዊ ዕማማት ከም ስርሓት መኽዘን ወይ ምሕደራ ንብረት ብቑዕ ኣተሓሕዛ የረጋግጽ። 6. ደገፍ መንግስቲ፡- መንግስቲ ኒካራጓ ንስራሕ ሎጂስቲክስ ኣብ ዘድልዩ ማሽነሪታትን መሳርሕታትን ካብ ቀረጽ ኣእትዎት ነጻ ምግባር ዝኣመሰሉ መተባብዒታት ብምሃብ ንወጻኢ ወፍሪ ብንጥፈት ይድግፍ። 7.Security & Stability: ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ምስ ርጉእ ፖለቲካዊ ኩነታት ምስ ትሑት መጠን ገበን ምስ ገለ ጎረባብቲ ሃገራት ክነጻጸር ከሎ ,ኒካራጓ ምስ ሎጂስቲክስ ዝተኣሳሰሩ ሓዊሱ ንንግዳዊ ንጥፈታት ዝምችእ ውሑስ ሃዋህው ትህብ . 8.ፍልፍል ተሓዳሲ ጸዓት፤ ኒ። ብሓፂሩ ኒካራጓ ንንግድን ሰብ ሃፍትን ብመንፅር ኣቀማምጣኣ፣ ልምዓት ትሕተ ቅርፂ፣ ተወዳዳሪ ወፃኢታት፣ ክኢላ ሓይሊ ስራሕ ፣ መንግስታዊ ደገፍ ,ፀጥታን ምርግጋእን ከምኡ እውን ምጥቃም ተሓዳሲ ፀዓት ምንጪታት ስትራተጂካዊ ብልጫታት ትህብ። እዞም ረቛሒታት እዚኦም ኣብ ማእከላይ ኣሜሪካ ስሉጥ ሎጂስቲካዊ ስርሓት ንምምስራት ሰሓቢ መዕረፊት ይገብርዎ።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ ንጡፍ ሃገር ኮይና ንኣህጉራዊ ንግድን ንግድን ብዙሕ ዕድላት እትህብ እያ። እታ ሃገር ቁልፊ ኣህጉራዊ መስመራት ዕድጊት ዘለዋ ኮይና፡ ሓያሎ ኣገደስቲ ምርኢታት ንግድን ኤክስፖን ተአንግድ። 1. ናጻ ዞባታት ንግዲ፡- ኒካራጓ ንሓያሎ ናጻ ዞባታት ንግዲ (FTZs) ኣለዋ፡ እዚኣተን ድማ ንናይ ማኑፋክቸሪንግ ወይ ምክፍፋል ስርሓት ንምቛም ንዝደልያ ዓለምለኻውያን ኩባንያታት ሰሓቢ ምትብባዕ ዝህባ እየን። እዘን ከም ዞና ፍራንካ ፓሲፊካ፣ ዞና ፍራንካ ኣስትሮ ኒካራጓን ዞና ፍራንካ ላስ መርሰድስን ዝኣመሰላ FTZs፣ ምቹእ ናይ ንግዲ ሃዋህው ምስ ብልጫታት ግብሪን ስሉጥ ኣገባብ ጉምሩክን ዝህባ እየን። 2. መድረኻት ኢ-ኮሜርስ፡- ምስ ዕብየት ኢ-ኮሜርስ ኣብ መላእ ዓለም፡ ትካላት ንግዲ ኒካራጓ ምስ ዓለማውያን ዓደግቲ ንምትእስሳር ዝተፈላለዩ ናይ ኦንላይን መድረኻት ክረኽቡ ይኽእሉ። ከም ኣማዞን፣ ኢቤይ፣ ዓሊባባ፣ ከምኡ እውን ከም ግሎባል ሶርስስ ዝኣመሰሉ ቢ2ቢ መድረኻት ንሰደድቲ ኒካራጓ ዝሰፍሐ ዓማዊል ንኽበፅሑ ዕድል ይህቡ። 3. ፕሮኒካራጓ፡- ፕሮኒካራጓ፡ ቀጥታዊ ወፍሪ ወጻኢ (FDI) ናብታ ሃገር ናይ ምስሓብ ሓላፍነት ዘለዎ ሃገራዊ ትካል ምድንፋዕ ወፍሪ እዩ። ንኣውፈርቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ብዛዕባ ዕድላት ዕዳጋ ሓበሬታ ብምሃብ፣ ምልላይ ንግዲ ብምምችቻው፣ ሓበሬታ ምትብባዕ ወፍሪ ብምቕራብን ስትራተጂካዊ ሽርክነት ኣብ ምምስራት ብምሕጋዝን ይሕግዝ። 4. ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ማናጉዋ፡- ብመገሻ ኣየር ናብ ኒካራጓ ዝኣቱ ቀንዲ ኣፍደገ ብምዃኑ፡ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ማናጉዋ፡ ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዘሎ ዕድላት ዕድጊ ንምድህሳስ፡ ኣህጉራውያን ዓደግቲ ንዝገብርዎ ምብጻሕ ኣገዳሲ መስመር ኮይኑ የገልግል። 5. ምርኢት ኢንዱስትሪ ኤክስፒካ፡ ምርኢት ኢንዱስትሪ ኤክስፒካ ሓደ ካብቶም ኣብ ኒካራጓ ዝካየዱ ፍሉጣት ምርኢታት ንግዲ ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ሕርሻዊ ማሽነሪታትን መሳርሒታትን፡ ንብረት ህንጻን ቴክኖሎጂታትን ካልኦትን ዝረኣዩ ምዕባለታት ኢንዱስትሪ ዘርኢ እዩ። እዚ ፍጻመ ሃገራውን ዓለምለኻውን ኩባንያታት ፍርያተን/ኣገልግሎታተን ንምርኣይን ንግዳዊ ምትሕብባር ንምዕባይን መድረኽ ዝፈጥር እዩ። 6. ኤክስፖ ኣፐን፡ ኤክስፖ ኣፐን ካልእ ብማሕበር ኣፍረይቲ ሰደድቲ ኒካራጓ (APEN) ዝዳሎ ፍሉጥ ምርኢት ንግዲ እዩ። እዚ ምርኢት ኣብ ምልላይ ፍርያት ኒካራጓ ኣብ መላእ ዓውድታት ከም መግቢን መስተታትን ሓዊሱ ምፍራይ/መሸጣ ቡንን ካካዎን፤ ዓለባታት & ክዳውንቲ፤ renewable energy & clean technologies, etc. ንሰደድትን ዓለምለኻውያን ዓደግትን መአከቢ ቦታ ይህብ። 7. ኣህጉራዊ ምርኢት ኒካራጓ (FENICA)፦ ፈኒካ ኣብ ማናጉዋ ዝካየድ ዓመታዊ ምርኢት ንግዲ ኮይኑ፡ ንናይ ውሽጢ ዓድን ዓለምለኻውን ትካላት ንግዲ ኣብ ሓደ ብምእካብ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ሕርሻ፡ ህንጻ፡ መካይን፡ ቴክኖሎጂን ካልእን ፍርያትን ኣገልግሎታትን ዘርኢ እዩ። ኣብ መንጎ ነጋዶ ኒካራጓን ናይ ወጻኢ ኩባንያታትን ንግዳዊ ዝምድና ንምዕባይ ዝዓለመ እዩ። 8. ንግዳዊ ምትእስሳር ፍጻመታት፦ ኣብ ኒካራጓ ዝተፈላለዩ ናይ ንግዲ ምትእስሳር ፍጻመታት ይዳለዉ፡ ዕላማኦም ድማ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኣቕረብቲ ምስ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ንምትእስሳር እዩ። እዞም ፍጻመታት ንገጽ ንገጽ ኣኼባታት፡ ኣብ መንጎ ተጻወትቲ ኢንዱስትሪ ዕድላት መርበብ ሓበሬታ፡ ምሕዝነት ንምዕባይ መድረኽ ዝህቡ እዮም። ኣብ መደምደምታ፡ ኒካራጓ ንኣህጉራዊ ዕድጊት ሓያሎ ኣገደስቲ መስመራት ትቕርብ፡ ንሳቶም ድማ ዞባታት ናጻ ንግዲ፡ መድረኻት ኢ-ኮሜርስ፡ ከም ፕሮኒካራጓ ዝኣመሰሉ ትካላት ምልላይ ወፍሪ ሓዊሱ ከም ኤክስፒካ ኢንዱስትርያዊ ፌር፡ ኤክስፖ ኣፐን፡ ፈኒካን ዝኣመሰሉ ርኡያት ምርኢታት ንግዲ ምእንጋድ እዮም። እዞም መንገድታት እዚኦም ናይ ወጻኢ ወፍሪ ብምስሓብን ብሃገራውን ዓለማውን ደረጃ ንግዳዊ ምትሕብባር ብምምችቻውን ኣብ ቁጠባዊ ዕብየት እታ ሃገር ኣበርክቶ ይገብሩ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ኣብ ኒካራጓ፡ ልሙዳት ዝጥቀሙሉ ሞተር ምድላይ ምስቶም ኣብ መላእ ዓለም ዝጥቀሙሉ ሞተር ምድላይ ዝመሳሰሉ እዮም። ገለ ካብቶም ኣብ ኒካራጓ ዝርከቡ ህቡባት ሞተር ምድላይ ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. Google (https://www.google.com.ni) - Google ኣብ ኒካራጓ ከምኡ’ውን ብዓለም ደረጃ ብብዝሒ ዝጥቀመሉ ሞተር ምድላይ እዩ። ንኹሉ ዓይነት ምድላይ ኩለመዳያውን ንተጠቃሚ ምቹእን መድረኽ ይህብ። 2. Bing (https://www.bing.com) - Bing ካልእ ህቡብ ሞተር ምድላይ ኮይኑ፡ ኣብ መርበብ ሓበሬታ ምድላይ፡ ምስሊ፡ ቪድዮን ካርታን ምድላይ ዝህብ እዩ። 3. ያሁ! (https://search.yahoo.com) - ያሁ! መርበብ ሓበሬታ ምድላይ፣ ዜና፣ ኢመይልን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ኣገልግሎታት ይህብ። 4. DuckDuckGo (https://duckduckgo.com) - DuckDuckGo ኣብ ብሕታዊነት ዘተኮረ ባህርያት ዝፍለጥ ኮይኑ፡ ንጥፈታት ተጠቀምቲ ከምዘይከታተል ወይ ውልቃዊ ሓበሬታ ከምዘይእክብ ቃል ኣትዩ ኣሎ። 5. ያንዴክስ (https://yandex.com/) - ዋላ እኳ ብቐንዱ ኣብ ሩስያ ዝመደበሩ እንተኾነ፡ ያንዴክስ ዝተፈላለዩ ባህርያት ከም ምስልታትን ዜናን ምድላይ ዝኣመሰሉ ዘተኣማምን ናይ ምድላይ ተመኩሮ የቕርብ። 6. ኢኮስያ (https://www.ecosia.org/) - ኢኮስያ ንከባቢ ዝምችእ ኣማራጺ ኮይኑ፡ ኣታዊታቱ ኣብ መላእ ዓለም ኣግራብ ንምትካል ዝጥቀመሉ ኮይኑ፡ ኣብ ተመሳሳሊ እዋን ዘተኣማምን ናይ መርበብ ሓበሬታ ምድላይ ይህብ። 7. Ask.com (http://www.ask.com/) - Ask.com ተጠቀምቲ ፍሉያት ሕቶታት ክሓቱ ወይ ድማ ኣገዳሲ ውጽኢት ንምሃብ ቁልፊ ቃላት ክጥቀሙ የኽእሎም። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ኒካራጓ ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ እዮም፤ እንተኾነ ግን ውልቀሰባት ኣብ ፍሉይ ድሌታቶም ወይ ድሌታቶም ተመርኲሶም ንኻልኦት ከባብያዊ ወይ ኒች-ፍሉይ መድረኻት ምርጫታት ክህልዎም ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ንንግድን ኣገልግሎታትን ንምርካብ ጠቐምቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሓያሎ ፍሉጣት ብጫ ገጻት ማውጫታት ኣለዋ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ማህደር ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ፓጊናስ ኣማሪላስ ኒካራጓ (ብጫ ገጻት ኒካራጓ) መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.paginasamarillas.com.ni/ እዚ ሓደ ካብቶም ኣብ ኒካራጓ ዝበዝሑ ህቡባት ብጫ ገጻት ማውጫታት እዩ። ኣብ ዝተፈላለያ ከተማታት ዝርከቡ ዝተፈላለዩ ንግዳዊ ትካላትን ኣገልግሎታትን ሰፊሕ ዝርዝር ይህብ። 2. ዳይረክተርዮ ቴሌፎኒኮ ደ ኒካራጓ (ማእከላይ ቴሌፎን ኒካራጓ) መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.tododirectorio.com.ni/ እዚ ማውጫ እዚ ኣብ ኒካራጓ ንዝርከቡ ውልቀሰባትን ትካላት ንግድን ዝምልከት ሰፊሕ ዝርዝር ናይ ርክብ ሓበሬታ የቕርብ። 3. ሲዩዳድ ኦርቴጋ መርበብ ሓበሬታ፡ https://ciudadortega.com/ ዋላ እኳ ብጫ ገጻት ጥራይ ዝምልከት ማህደር እንተዘይኮነ፡ ሲዩዳድ ኦርቴጋ ብዛዕባ ናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ፡ ዝርዝር ርክብን ግምገማታትን ጠቓሚ ሓበሬታ ዝሓዘ እዩ። 4. ማይፓይምስ ኦንላይን መርበብ ሓበሬታ፡ https://mipymesonlinenic.blogspot.com/ እዚ ናይ ኦንላይን ማውጫ ብፍላይ ኣብ ኒካራጓ ኣብ ዝርከባ ንኣሽቱን ማእከሎትን ትካላት (SMEs) ዘተኮረ እዩ። 5. ኒካኔት። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.nicanet.net/ እዚ መድረኽ ከም ንግዳዊ ማህደር ኮይኑ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ሓዊሱ ንኣጋይሽ ኣጋይሽ፣ ማኑፋክቸሪንግ፣ ትካላት ቱሪዝምን ካልኦትን ሓበሬታ ዝህብ ኮይኑ የገልግል። ገለ ኣህጉራውያን መርበብ ሓበሬታታት ብጫ ገጻት እውን ኣብ ውሽጢ ሃገር ዝንቀሳቐሳ ፍሉያት ብዙሕ ሃገራት ዘለወን ኩባንያታት ትደሊ እንተኾንካ ናይ ኒካራጓ ዝርዝር ክህልዎም ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። መርበብ ሓበሬታታት ክቕየሩ ወይ ሓደስቲ ምስ ግዜ ክቕልቀሉ ስለ ዝኽእሉ ነዞም ማህደር ብጥንቃቐ ክትጥቀመሎም ኣይትረስዕ - ኩሉ ግዜ ቅድሚ ዝኾነ ውሳነ ወይ ርክባት ኣብቲ ዝተዋህበ ሓበሬታ መሰረት ምግባርካ እሙናት ምንጭታት ኣረጋግጽ።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣሜሪካ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ብተፈጥሮኣዊ ጽባቐን ኢንዱስትሪ ቱሪዝምን ትፍለጥ እኳ እንተኾነት፡ ጽላት ኢ-ኮሜርስ ግን ገና ይምዕብል ኣሎ። ኣብ ኒካራጓ ውሑዳት ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኣለዉ፡ እዚኦም ድማ ንናይ ኦንላይን ዕዳጋ ድሌታት ዘማልኡ እዮም። ገለ ካብቶም ዓበይቲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ምስ በብወገኖም መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. ቤንዲቶ ኤክስትራንጀሮ (https://benditoextranjero.com.ni): እዚ መድረኽ እዚ ኤሌክትሮኒክስ፣ ናይ ገዛ ኣቑሑት፣ ፋሽን መሳርሒታትን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ፍርያት የቕርብ። 2. Olx Nicaragua (https://www.olx.com.ni)፦ Olx ውልቀሰባት ዝተፈላለዩ ኣብ ጥቕሚ ዝወዓሉ ወይ ሓደስቲ ፍርያት ከም ተሽከርከርቲ፣ ንብረት ንብረት፣ ፍርናሽን ካልኦት ሃለኽቲ ኣቑሑትን ክገዝኡን ክሸጡን ዝኽእሉሉ ናይ ኦንላይን ምድብ መወዓውዒ መድረኽ እዩ። . 3. ክፉት ዕዳጋ ኒካራጓ (https://openmarket.com.ni)፦ ክፉት ዕዳጋ ትካላት ንግዲ ፍርያቶም ብቐጥታ ንተጠቀምቲ ዝሸጡ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ይህብ። ኤሌክትሮኒክስ፡ ክዳውንቲ፡ ፍርያት ጽባቐ፡ መሳርሒታት ገዛን ካልእን ሓዊሱ ዝተፈላለዩ ምድባት የቕርብ። 4. ቲንዳስ ማክስ (http://www.tiendasmax.com)፦ ቲንዳስ ማክስ ኣብ ኒካራጓ ካብ ዝርከቡ ዓበይቲ ሰንሰለታት ቸርች ሓደ ኮይኑ ኣብ መላእ ሃገር ኣካላዊ ድኳናት ኣለዎ። ብተወሳኺ ዓማዊል ዝተፈላለዩ ኣቑሑት ከም ኤሌክትሮኒክስ፣ መሳርሒታት ክሽነ፣ መጻወቲ ወይ ፍርናሽ ክድህስሱሉ ዝኽእሉ ናይ ኦንላይን መድረኽ የቕርቡ። 5. መርካዶሊብሬ ኒካራጓ (https://www.mercadolibre.com.ni)፦ መርካዶሊብሬ ከም ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ኮይኑ ኣብ መላእ ላቲን ኣሜሪካ ሓዊሱ ኣብ መላእ ላቲን ኣሜሪካ ንዝርከቡ ዓደግትን ሸየጥትን ዘራኽብ ዕዳጋ ኮይኑ ይሰርሕ። ተጠቀምቲ ካብ ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፣ ፋሽን ኣቑሑት ከምኡ እውን ከም ትኬት ወይ ዝርዝር ንብረት ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ሰፊሕ ዝርዝር ፍርያት ክረኽቡ ይኽእሉ። እዞም መድረኻት ኣብ ኒካራጓ ናይ ኢ-ኮሜርስ መፍትሒታት ብምሃብ ዝፍለጡ እኳ እንተኾኑ፡ ስፍሓት ናይቲ ዘቕርብዎ ካብ ቦታ ናብ ቦታ ክፈላለ ይኽእል። ኩሉ ግዜ ምህላው ፍርያት ምርግጋጽ ኣገዳሲ እዩ፣ ኣብዞም መድረኻት ዝኾነ ዕድጊ ቅድሚ ምግባርካ ኣብ ውሽጢ ሃገር ናይ ምልኣኽ ኣማራጺታት። ብተወሳኺ፡ናይ ኒካራጓ ኢ-ኮሜርስ መልክዕ ይምዕብል ስለዘሎ፡ ኣብ ቀረባ እዋን ክለዓል ዝኽእል ዝኾነ ሓድሽ ዝቕልቀል መድረኻት ምክትታል ጽቡቕ ምኾነ።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ኒካራጓ፡ ዜጋታታ ዝጥቀሙሉ ሓያሎ ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት ኣለዋ። ገለ ካብቶም ኣብ ኒካራጓ ብብዝሒ ዝጥቀሙሉ ማሕበራዊ መራኸቢታት እነሆ፤ 1. ፌስቡክ፡ ፌስቡክ ኣብ ኒካራጓ ብሰፊሑ ተፈታዊ ኮይኑ፡ ምስ ኣዕሩኽን ቤተሰብን ንምትእስሳር፡ ሓድሽ ሓበሬታን ስእልታትን ንምክፋል፡ ከምኡ’ውን ኣብ ጉጅለታት ወይ ፍጻመታት ንምጽንባር ከም ዓቢ መድረኽ ኮይኑ የገልግል። ኣብ ፌስቡክ www.facebook.com ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 2. ዋትስኣፕ፡ ዋትስኣፕ፡ ተጠቀምቲ ናይ ጽሑፍ መልእኽቲ ክሰዱ፡ ድምጺ ወይ ቪድዮ ጻውዒት ክገብሩ፡ ማልቲሚድያ ፋይላት ክካፈሉ፡ ከምኡ’ውን ናይ ጉጅለ ዕላል ክፈጥሩ ዘኽእሎም ናይ መልእኽቲ ኣፕ እዩ። ኣብ ስማርትፎናት ንምውራድ ዝቐርብ ኮይኑ፡ ብመንገዲ መርበብ ሓበሬታ www.whatsapp.com ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 3. ትዊተር፡ ትዊተር ኣብ ኒካራጓ እውን ከም ማይክሮብሎጊንግ ፕላትፎርም ተጠቀምቲ ትዊት ዝበሃሉ ሓጸርቲ መልእኽትታት ክዝርግሑሉ ልሙድ እዩ። ተጠቀምቲ መብዛሕትኡ ግዜ ዜናታት፡ ውልቃዊ ሓሳባት፡ ስእልታት ወይ ድማ ናብ ዝምልከቶም ጽሑፋት ዝወስድ መላግቦታት የካፍሉ። ኣብ www.twitter.com ክትምዝገቡ ወይ ትዊተር ክትረኽቡ ትኽእሉ ኢኹም። 4. ኢንስታግራም፡ ኢንስታግራም ኣብ ኒካራጓውያን ስእልታትን ቪድዮታትን ምስ ተኸታተልቶም ብምክፋል ብሰፊሑ ዝፍለጥ ብስእሊ ዝተመርኮሰ ማሕበራዊ መራኸቢታት እዩ። ሰባት ፈጠራኦም ንምርኣይ ወይ ኣብ ህይወቶም ኣገደስቲ ፍጻመታት ንምስናድ ይጥቀሙሉ። ኣብ ኢንስታግራም ንምጽንባር ኣብ www.instagram.com ተወከሱ። 5. ሊንክድይን፡ ሊንክድይን ከም ሞያዊ መርበብ ሓበሬታ ኮይኑ ዘገልግል ኮይኑ፡ ሰብ ሞያ ኒካራጓ ምስ መሳርሕቶምን ክእለቶምን ክእለቶምን ኣብ ፕሮፋይሎም እናርኣዩ ምስ መሳርሕቶምን ክኾኑ ዝኽእሉ ኣስራሕትን ዝራኸብሉ እዩ። ኣካውንት ፍጠሩ ወይ ድማ ኣብ www.linkedin.com ኣብ ሊንክድይን ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 6.ቲክቶክ:ቲክቶክ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ኒካራጓ ሓዊሱ ብዓለም ደረጃ ተፈታውነት ረኺቡ ኣሎ ብሰንኪ ትኹረት ኣብ ሓጸርቲ ቅርጺ ዘለዎም ቪድዮታት ብተጠቀምቲ ዝፍጠሩ መብዛሕትኡ ግዜ ህቡባት ደርፍታት ወይ ትረንድስ . ናብ ቲክቶክ ንምጽንባር ኣብ www.tiktok.com ክትበጽሑ ትኽእሉ ኢኹም። 7.Skype: Skype ተጠቀምቲ ድምጺ ጻውዒት , ቪድዮ ቻት ኣብ መንጎ ኮምፒተር , ጣብላ,ማሕበራዊ መርበባት ወዘተ ክገብሩ ዘኽእሎም ናይ ርክብ መድረኽ እዩ። https://www.skype.com/ ብምእታው ኣብ ስካይፕ ተጸንበሩ። እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ኒካራጓ ዝርከቡ ሰባት ንማሕበራዊ ርክብ፡ ርክብን ሓበሬታ ምክፋልን ዝጥቀሙሉ ብዙሓት ማሕበራዊ መራኸቢታት እዮም። ኣብዚ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ፡ ተፈታውነት ማሕበራዊ መራኸቢታት ምስ ግዜ ክቕየር ስለ ዝኽእል፡ ኩሉ ግዜ እዋናዊ ሓበሬታ ንምርካብ ይምከር።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ኣብ ማእከላይ ኣመሪካ እትርከብ ሃገር ኒካራጓ፡ ንዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝውክላ ሓያሎ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ኣለዋ። ገለ ካብኣቶም ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ቤት ምኽሪ ንግድን ኣገልግሎትን ኒካራጓ (Cámara de Comercio y Servicios de Nicaragua) መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.ccs.org.ni/ እዚ ማሕበር እዚ ኣብ ኒካራጓ ምዕባለ ንግድን ኣገልግሎታትን የስፋሕፍሕ። 2. ማሕበር ኣፍረይትን ሰደድትን ኒካራጓ (Asociación de Productores y Exportadores de Nicaragua) መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.apen.org.ni/ APEN ኣብ ኒካራጓ ንዝርከቡ ኣፍረይትን ሰደድትን ዝውክል ኮይኑ፡ ተወዳዳርነት ጽላት ሰደድ እታ ሃገር ንምዕባይ ዝዓለመ እዩ። 3. ሃገራዊ ማሕበር ውልቀ ትካላት (Consejo Superior de la Empresa Privada) መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.cosep.org.ni/ ኮሴፕ ኣብ ኒካራጓ ንዝርከባ ናይ ብሕቲ ትካላት ዝውክል ኮይኑ፡ ቁጠባዊ ዕብየት ዝድግፍ ፖሊሲታት ክህሉ ይጣበቕ። 4. ቤት ምኽሪ ቱሪዝም ኒካራጓ (ካማራ ናሽናል ደ ቱሪዝሞ ደ ኒካራጓ) መርበብ ሓበሬታ፡ https://canatur-nicaragua.com/) እቲ ባይቶ ኣብ ኒካራጓ ልምዓትን ዘላቕነትን ኢንዱስትሪ ቱሪዝም ኣብ ምድንፋዕ ዘተኮረ እዩ። 5. ማሕበር ባንክታት ኒካራጓ (Asociación Bancaria de Nicaragua) መርበብ ሓበሬታ፡ https://asobanp.com/) እዚ ማሕበር ኣብ ኒካራጓ ዝንቀሳቐሳ ባንክታት ዝውክል ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ ጽላት ባንክታት ምትሕብባር ዘዕቢ እዩ። 6. ቤት ምኽሪ ህንጻ ኒካራጓ (ካማራ ኒካራጉኤንሰ ደ ላ ኮንስትራክሽን) መርበብ ሓበሬታ፡ https://cnic.org.ni/) CNIC ዘላቒ ኣሰራርሓ ህንፀት ንምድንፋዕን ሓፈሻዊ ኢንዱስትሪ ህንፀት ኒካራጓ ንምምሕያሽን ይሰርሕ። 7. ማሕበር ኢንዱስትሪ ሕርሻ ኒካራጓ (Unión Nacional Agropecuaria - UNAG) መርበብ ሓበሬታ፡ http://unagnikaragua.com/) ዩናግ ኣብታ ሃገር ንዝርከቡ ኣፍረይቲ ሕርሻ ዝውክል ኮይኑ፡ ኣፍራይነት ንምምሕያሽን ንልምዓት ገጠር ንምድጋፍን ዝዓለመ እዩ። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይተን ኣብ ኒካራጓ ዝርከባ ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ እዮም። ሕድሕድ ማሕበር ኣብታ ሃገር በብወገኑ ኢንዳስትሪ ዕብየትን ምዕባለን ኣብ ምድጋፍ ወሳኒ ተራ ይፃወት።

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ምስ ኒካራጓ ዝተኣሳሰሩ ሓያሎ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ ተዛማዲ URLታቶም ዝርዝር ኣብዚ ኣሎ፤ 1. ፕሮኒካራጓ፡ እዚ መርበብ ሓበሬታ ኣብ ኒካራጓ ንዘሎ ናይ ወጻኢ ወፍሪ ዕድላት ዘተባብዕን ብዛዕባ ወሰንቲ ዓውድታት፡ ምትብባዕ ወፍሪን ዕድላት ንግድን ሓበሬታ ዝህብን እዩ። መርበብ ሓበሬታ URL፡ www.pronicaragua.org 2. ማእከላይ ባንክ ሪፓብሊክ ኒካራጓ፡- ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ማእከላይ ባንክ ኒካራጓ፡ ስታቲስቲካዊ መረዳእታታት፡ ቁጠባዊ መርኣይታት፡ ገንዘባዊ ፖሊሲታትን ቁጠባ እታ ሃገር ዝምልከት ፋይናንሳዊ ሓበሬታን የቕርብ። መርበብ ሓበሬታ URL፡ www.bcn.gob.ni 3. ሚኒስትሪ ልምዓት፣ ኢንዱስትሪን ንግድን (MIFIC)፦ መርበብ ሓበሬታ ሚፊክ ኣብ ኒካራጓ ብዛዕባ ፖሊሲታት ንግዲ፣ ደንብታት፣ መደባት ምድንፋዕ ሰደድ፣ ሃዋህው ወፍሪ፣ ጸብጻባት መጽናዕቲ ዕዳጋን ኣገባባት ጉምሩክን ሓበሬታ ይህብ። መርበብ ሓበሬታ URL፡ www.mific.gob.ni 4. ካብ ኒካራጓ ሰደድ ምግባር (XFN)፦ XFN ንሰደድቲ ኒካራጓ ምስቶም ኣብ ፍርያት ሕርሻ ከም ቡን፣ ፍረታት ካካዎ፣ ሞላስ ቃንጫ ሽኮርን ካልኦትን ዝግደሱ ዓለምለኻውያን ዓደግቲ ንምትእስሳር ዝሕግዝ ናይ ኦንላይን መድረኽ እዩ። መርበብ ሓበሬታ URL፡ www.exportingfromnicaragua.com 5. ነጻ ዞባ ኮርፖሬሽን (CZF): መርበብ ሓበሬታ CZF ኣብ ውሽጢ ኒካራጓ ዝርከቡ ፍሉያት ቁጠባዊ ዞባታት ዝምልከት ሓበሬታ ዝህብ ኮይኑ፡ እዚኦም ድማ ኣብ ውሽጢ እዞም ዞባታት ክሰርሑ ዝደልዩ ኩባንያታት ምፍራይ ኤሌክትሮኒክስ/ኣካላት መኪና ከም ዓለባ/ክዳውንቲ ወይ ኤሌክትሮኒክስ/ኣካላት መካይን ዝኣመሰሉ ንሰደድ ዝቐንዐ ኣቑሑት ንምፍራይ ምትብባዕ ዝህቡ ዝርዝር ክረኽቡ ይኽእሉ ሓበሬታ ብዛዕባ ኣገባብ ፍቓድን ብፕሮግራም ነጻ ዞባታት ብመንገዲ እዚ መርበብ ሓበሬታ ዝቐርብ ጥቕምታትን። መርበብ ሓበሬታ URL፡ www.czf.com.ni (ስጳኛ) እዞም መርበባት ሓበሬታ እዚኦም ንዝኾነ ዕድላት ንግዲ ክድህስስ ወይ ምስ ኒካራጓ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዲ ክዋፈር ዝደሊ ሰብ ክቡር ጸጋታት ዝሓዙ እዮም።

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ገለ ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ ንኒካራጓ እነሆ፤ 1. ማእከላይ ባንክ ኒካራጓ (ባንኮ ማእከላይ ደ ኒካራጓ) መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.bcn.gob.ni/ ማእከላይ ባንክ ኒካራጓ ብዛዕባ ንግዲ ዝምልከት ሰፊሕ ዳታቤዝ ይህብ፣ እዚ ድማ ብዛዕባ ኣእትዎት፣ ሰደድን ሚዛን ክፍሊትን ዝምልከት ሓበሬታ የጠቓልል። ተጠቀምቲ ምስ ንግዲ ዝተኣሳሰሩ ዝተፈላለዩ ጸብጻባትን ስታቲስቲካዊ መረዳእታታትን ክረኽቡ ይኽእሉ። 2. ሚኒስትሪ ልምዓት፡ ኢንዱስትሪን ንግድን (ሚኒስትሪዮ ደ ፎመንቶ፡ ኢንዱስትሪያይ ኮመርስዮ) መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.mific.gob.ni/ ኣብ ኒካራጓ ዝርከብ ሚኒስትሪ ልምዓት፡ ኢንዱስትሪን ንግድን ምስ ንግዲ ዝተኣሳሰር ሓበሬታ ከም ስታቲስቲክስ ኣእትዎትን ሰደድን ይህብ። እቲ መርበብ ሓበሬታ ብዛዕባ ንግዳዊ መርኣይታትን ኣህጉራዊ ስምምዓት ንግድን ዝምልከት ጸብጻባት ንምርካብ እውን ይሕግዝ። 3. ሃገራዊ ኢንስቲትዩት ሓበሬታ ልምዓት (Instituto Nacional de Información para el Desarrollo - INIDE) መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.inide.gob.ni/ ኣብ ኒካራጓ ዝርከብ INIDE ብዛዕባ ንግዲ ወጻኢ ሓበሬታ ሓዊሱ ቁጠባዊ ስታቲስቲክስ ይህብ። መርበብ ሓበሬታኦም ንኣእትዎት፣ ሰደድ፣ ሚዛን ንግዲ፣ መሻርኽቲ ሃገራት፣ ምደባ ኣቑሑት ወዘተ ዝምልከት መረዳእታ ንምሕታት ዝሕግዙ መሳርሒታት የቕርብ። 4. ባንኪ ዓለም - ክፉት መረዳእታ መርበብ ሓበሬታ፡ https://data.worldbank.org/ ባንኪ ዓለም ዝሰርሖ ኦፐን ዳታ ፕላትፎርም፡ ኣብ መላእ ዓለም ንዝርከባ ዝተፈላለያ ሃገራት ዝምልከት ኣህጉራዊ ንግዳዊ ዳታ ንምርካብ ጠቓሚ ጸጋ እዩ። ተጠቀምቲ ኣብ ውሽጢ እዚ መድረኽ ብፍሉይ ንኣሃዛት ንግዲ ኒካራጓ ክደልዩ ይኽእሉ። ኣብ መላእ እዞም መርበባት ሓበሬታ ምህላውን ትኽክለኛነትን ናይቲ ዳታ ክፈላለ ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ንግዳዊ መረዳእታታት ኒካራጓ ዝርዝር ትንተና ወይ መጽናዕቲ ኣብ እትገብረሉ እዋን፡ ካብ ብዙሓት እሙናት ምንጭታት ዝመጽእ ሓበሬታ መስቀላዊ ምፍታሽ ይምከር።

B2b መድረኻት

ኒካራጓ ኣብ ማእከላይ ኣሜሪካ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ንንግዳዊ ትካላት ዝኸውን ሓያሎ B2B መድረኻት ኣለዋ። ገለ ካብኣቶም ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ትሬድኪ ኒካራጓ (www.nicaragua.tradekey.com)፦ እዚ መድረኽ ካብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ንዝመጹ ዓደግትን ሸየጥትን ዘራኽብ ኮይኑ፡ ንዕዳጋ ኒካራጓ ፍሉይ ዝኾነ ሰፊሕ ፍርያትን ኣገልግሎታትን የቕርብ። 2. GlobalTrade.net - ኒካራጓ (www.globaltrade.net/Nicaragua): እዚ ናይ ኦንላይን መድረኽ ንግዳዊ ሓበሬታ፣ ንግዳዊ መሪሕነትን ኣብ ኒካራጓ ንዝርከቡ ንግዳዊ መሻርኽቲ ምብጻሕን ዝህብ እዩ። ኣብታ ሃገር ስርሖም ከስፍሑ ንዝደልዩ ትካላት ንግዲ ናይ መርበብ ሓበሬታ ዕድላት ይህብ። 3. መርካቢድ (www.mercabid.com)፦ መርካቢድ ኣብ ኒካራጓ ሓዊሱ ኣብ ላቲን ኣሜሪካ ኣብ መንጎ ዓደግትን ኣቕረብትን B2B ትራንዛክሽን ዘመቻችእ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ። ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ሕርሻ፡ ቴክኖሎጂ፡ ህንጻን ካልእን ዝተፈላለዩ ፍርያት የቕርብ። 4. Alibaba.com - Nicaragua Suppliers (www.alibaba.com/countrysearch/NI/nicaragua.html): Alibaba.com ኣብ መላእ ዓለም ንዓደግትን ኣቕረብትን ዘራኽብ ፍሉጥ ዓለማዊ B2B ዕዳጋ እዩ። "ኣቕረብቲ ኒካራጓ" ዝብል ክፍሎም ኣብ ኒካራጓ ዝመደበሮም ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ዝመጹ ኣቕረብቲ ዝሓዘ እዩ። 5. መርበብ ንግዲ ማእከላይ ኣሜሪካ - CABEI (https://cablenetwork.neovantasolutions.com/): መርበብ ንግዲ ማእከላይ ኣሜሪካ ኣብ ውሽጢ ማእከላይ ኣሜሪካ ኒካራጓ ሓዊሱ ዕድላት ንግዲ ዘተባብዕ ናይ ኦንላይን መድረኽ እዩ። ኩባንያታት ፍርያተን/ኣገልግሎታተን ንምርኣይን ምስ ዓማዊል ወይ መሻርኽቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ክራኸባን የኽእለን። እዞም መድረኻት ከም ኣባል ንምጽንባር ወይ ኣገልግሎታቶም ንምጥቃም ዝተፈላለየ ትኹረት ወይ ጠለባት ክህልዎም ከም ዝኽእል ኣስተውዕሉ። ኣብ ነፍሲ ወከፍ መድረኽ ቅድሚ ኣብ ዝኾነ ንጥፈታት ወይ ትራንዛክሽን ምውፋርካ ብዕምቆት ምምርማር ይምከር።