TogTok

ሓፈሻዊ ትሕዝቶ ሃገር
ሃገራዊ ባጤራ
ሸርፊ ሸርፊ
ኣገደስቲ በዓላት
ኩነታት ንግዲ ወጻኢ
ናይ ዕዳጋ ልምዓት ዓቕሚ
ኣብ ዕዳጋ ውዑይ መሸጣ ፍርያት
ባህርያት ዓማዊልን ክልኩልን።
ስርዓት ምሕደራ ጉምሩክ
ፖሊሲታት ግብሪ ኣእትዎ።
ፖሊሲታት ግብሪ ሰደድ
ንሰደድ ዘድልዩ ምስክር ወረቐት
ዝምከር ሎጂስቲክስ
ንልምዓት ዓዳጊ ዝኸውን ቻነላት

ብወግዒ ሪፓብሊክ ዒራቕ ተባሂላ እትፍለጥ ዒራቕ ኣብ ምዕራብ ኤስያ እትርከብ ሃገር እያ። ብሰሜን ቱርኪ፣ ብምብራቕ ኢራን፣ ብደቡብ ኩዌትን ስዑዲ ዓረብን፣ ብደቡባዊ ምዕራብ ዮርዳኖስ፣ ብምዕራብ ሶርያ ሓዊሱ ምስ ሓያሎ ሃገራት ዶባታ ትካፈል። ልዕሊ 40 ሚልዮን ዝግመት ህዝቢ ዘለዋ ዒራቕ፡ ሃብታም ባህላዊ ውርሻ ዘለዋ ብዙሕነት ዘለዋ ሃገር እያ። ርእሰ ከተማ ዒራቕ ባግዳድ ኮይና፡ ከም ፖለቲካውን ቁጠባውን ማእከል እታ ሃገር ኮይና ተገልግል። ዓረብኛ ከም ወግዓዊ ቋንቋ ዒራቕ ኣፍልጦ ክወሃቦ እንከሎ፡ ኩርዲሽ ኣብ ዞባ ኩርዲስታን እውን ወግዓዊ ደረጃ ኣለዎ። መብዛሕትኦም ዜጋታት ዒራቕ እስልምና ዝኽተሉ ኮይኖም ባህሎምን ኣነባብራኦምን ኣብ ምቕራጽ ልዑል ተራ ኣለዎ። ዒራቕ ኣብ መንጎ ሩባታት ትግሪስን ኤፍራጥስን ብዘለዋ ስትራተጂካዊ ኣቀማምጣ ብታሪኽ መሶጶታምያ ወይ ‘ኣብ መንጎ ክልተ ሩባታት ዘሎ መሬት’ ተባሂላ ትቑጸር ነይራ። ክልቲኦም ሩባታት ንባህላዊ ኣገባብ ሕርሻ ልሙዕ መሬት ብምቕራብ ንጽላት ሕርሻ ዒራቕ ኣብ ምቕራጽ ወሳኒ ተራ ተጻዊቶም እዮም። ምህርቲ ነዳዲ ዓቢ ክፋል ቁጠባ ዒራቕ ኮይኑ፡ ሰፊሕ ዕቑር ሃብቲ ብምዃኑ፡ ሓንቲ ካብተን ላዕለዎት ኣፍረይቲ ነዳዲ ዓለም ይገብራ። ብዘይካ ምስ ነዳዲ ዝተኣሳሰሩ ኢንዱስትሪታት ከም መጻረዪ ወይ ፔትሮኬሚካል ትካላት፡ ካልኦት ዓውድታት ከም ሕርሻ (ስርናይ፡ ስገም)፡ ምውጻእ ተፈጥሮኣዊ ጋዝ (ጎኒ ጎኒ ዕቑር ነዳዲ)፡ ናብ ጥንታዊ ቦታታት (ከም ባቢሎን ወይ ሃትራ) ዝበጽሑ በጻሕቲ ኣብ ሃገራዊ እቶት ኣበርክቶ ኣለዎም። ይኹን እምበር ንዓሰርተታት ዓመታት ብዘጋጠመ ግጭታት ዝመጸ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ንዒራቕ ዝተፈላለዩ ብድሆታት ከም ካብ ጉጅለታት ዕጡቓት ዝመጽእ ዓመጽን ኣብ መንጎ ሱኒን ሺዓን ዝፍጠር ኑፋቄኣዊ ወጥሪን ኣስዒቡላ እዩ። እዞም ጉዳያት እዚኦም ኣብ ውሽጢ ዶባት ዒራቕ ዝነብሩ ዝተፈላለዩ ብሄራት ንዘሎ ማሕበራዊ ምትእስሳር እናጸለዉ ንጻዕርታት ቁጠባዊ ምዕባለ ዕንቅፋት ኮይኖም ኣለዉ። ኣብ እዋን ኲናት ዝዓነወ መሰረተ ልምዓት ዳግማይ ንምህናጽ ጎኒ ጎኒ ንነዊሕ እዋን ዝጸንሕ ምርግጋእ ሰላም ዝህነጽ ተበግሶታት ንምድንፋዕ፡ ብኽልቲኡ ሃገራዊ ኣካላት መንግስቲ ብደገፍ ኣህጉራዊ ትካላት ይግበር ኣሎ። ኣብ መደምደምታ ዒራቕ ኣብ ውሽጢ ምዕራብ ኤስያ እትርከብ ብታሪኽ ሃብታም ብሄራት ዘለዋ ሃገር እያ። ሕሉፍ ግጭታት ዘስዓቦ ብድሆታት እኳ እንተ ኣጋጠማ፡ ናብ ቁጠባዊ ምዕባለ፡ ባህላዊ ምዕቃብ፡ ሃገራዊ ሓድነት ንምምጻእ ዝዓለመ ጻዕሪ ይቕጽል።

ኩነታት ባጤራ ዒራቕ ብሰፊሑ ዝፍለጥ ዲናር ዒራቕ (IQD) እዩ። ዲናር ዒራቕ ወግዓዊ ባጤራ ዒራቕ ኮይኑ፡ ኣብ 1932 ዒራቕ ናጽነት ኣብ ዝረኸበትሉ እዋን ንሩፒ ህንዲ ንምትካእ ዝተኣታተወ እዩ። ምልክት ዲናር "د.ع" ወይ ብቐሊሉ "IQD" እዩ። ብማእከላይ ባንክ ዒራቕ (CBI) ዝፍለጥ ማእከላይ ባንክ ዒራቕ፡ ባጤራ እታ ሃገር ኣብ ምምሕዳርን ምቁጽጻርን ወሳኒ ተራ ይጻወት። ሲቢኣይ ዋጋ ዲናር ዒራቕ የውጽእን ይቆጻጸርን፣ ኣብ ውሽጢ ፋይናንሳዊ ስርዓቱ ምርግጋእ የረጋግጽ። ዲናር ዒራቕ ካብ ዝትኣታቶ ንደሓር ግን ንዒራቕ ዝጸሉ ዝተፈላለዩ ቁጠባውን ፖለቲካውን ረቛሒታት ኣብ ዋጋኡ ርኡይ ምልውዋጥ ኣርእዩ እዩ። ብታሪኽ ኣብ እዋን ግጭት ወይ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ፡ ናብ ልዕሊ ዓቐን ዝቕባበ ዝመርሕ ርኡይ ምጉዳል ዋጋታት ተራእዩ እዩ። ኣብዚ ሕዚ እዋን ብግምት 1 ዶላር ኣሜሪካ ማዕረ ከባቢ 1,450 IQD እዩ። እዚ ሸርፊ ሸርፊ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ብተዛማዲ ርጉእ ኮይኑ ኣብ ትሕቲ ንቡር ኩነታት ንኣሽቱ ምልውዋጥ ኣጋጢሙ ኣሎ። ገንዘባዊ ትራንዛክሽን ንምምችቻውን ኣብ ውሽጢ ውሽጣዊ ዕዳጋ ዒራቕ ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕን፡ ዝተፈላለዩ ዲኖሚንያታት ንኖት ይጥቀሙ፡ 50 IQD, 250 IQD, 500 IQD, 1000 IQD,ወዘተ ክሳብ ዝለዓለ ዲኖሚንሽን ሓዊሱ ኣብ ቀረባ እዋን ዝተኣታተወ 50k (50 ሽሕ) IQD ዝዋግኡ ኖት። ንኽልቲኡ ጸጥታን ምርግጋእን ዝምልከት ዘይርጉጽነት ንኣውፈርቲ ንዝዓበየ ትራንዛክሽን ኣብ ምጥቃም ናይ ውሽጢ ዓዲ ባጤራ ኣብ ምጥቃም ዘለዎም እምነት ይጸልዎ ስለዘሎ፡ ንግዳዊ ንግዳዊ ንጥፈታት መብዛሕትኡ ኣብ ዶላር ኣመሪካ ወይ ካልኦት ዓበይቲ ኣህጉራዊ ባጤራታት እዩ ዝምርኮስ። ኣብ መደምደምታ፡ ዒራቕ ሃገራዊ ባጤራኣ-ዲናር ዒራቕ-ንመዓልታዊ ውሽጣዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ኣብ ትሕቲ ብተዛማዲ ርጉእ ሸርፊ ሸርፊ ኣብዚ እዋን’ዚ ምስ ዓበይቲ ኣህጉራውያን ባጤራታት ከም USD ተተሓሒዙ ክትጥቀመሉ እንከላ፤ ንዝዓበየ ንግዳዊ ስርሓት ጽግዕተኛነት ኣብ ናይ ወጻኢ ባጤራታት ብሰንኪ ኣብ ከባቢ ቁጠባዊ ዘይርጉእነትን ጂኦፖለቲካዊ ዘይምርግጋእን ዘሎ ስክፍታታት ይሰፍን እዩ።

ወግዓዊ ባጤራ ዒራቕ ዲናር ዒራቕ (IQD) እዩ። ብዛዕባ ግምታዊ ሸርፊ ምስ ዓበይቲ ባጤራታት ዓለም እንተኾይኑ፡ ገለ ኣመልካቲ ኣሃዛት ክሳብ ነሓሰ 2021 እነሆ፤ 1 ዶላር ≈ 1,460 IQD 1 ዩሮ ≈ 1,730 IQD 1 ፓውንድ ≈ 2,010 IQD 1 ጀፓይ ≈ 13.5 ኢኪዩዲ 1 CNY ≈ 225.5 IQD እዩ። እዞም ናይ ሸርፊ ዋጋታት ክፈላለዩ ከም ዝኽእሉን እዋናዊ ዋጋታት ንምርካብ ምስ እሙን ምንጪ ወይ ፋይናንሳዊ ትካል ክትረኽብዎ ከም ዝምከርን ኣስተውዕሉ።

ዒራቕ ዝተፈላለዩን ብባህሊ ሃብታምን ሃገር ኮይና ኣብ ምሉእ ዓመት ሓያሎ ኣገደስቲ በዓላት እተብዕል እያ። ኣብ ዒራቕ ካብ ዝካየዱ ኣገደስቲ በዓላት ሓደ ዒድ ኣል-ፊጥር ኮይኑ፡ እዚ ድማ ንሮሞዳን ዝዛዘመሉ እዋን፡ እዚ ድማ ንኣስላም ቅድስቲ ወርሒ ጾም እዩ። እዚ በዓል ብዓቢ ሓጎስን ፍናንን ዝኽበር እዩ። ስድራን ፈተውትን ተኣኪቦም ኣብ መሳጊድ ይጽልዩ፣ ህያባት ይለዋወጡ፣ ጥዑም መግቢ የስተማቕሩ። ኣብ ዒራቕ ካልእ ኣገዳሲ በዓል ኣሹራ ኮይኑ፡ ሺዓ ኣስላም ንዝኽሪ መስዋእቲ ኢማም ሑሴን ወዲ ወዲ ነቢይ መሓመድ ዝኽበር እዩ። ብሰልፍታት፡ ብዛዕባ መስዋእቲ ሑሴን ንፍትሕን ሓቅን ዝገልጽ መደረታት፡ ከምኡ’ውን ብስርዓታት ርእሰ-ምቕጥቃጥ ዝተመልአ ጽልምት ዝበለ ኣጋጣሚ እዩ። ዒራቕ እውን ኣብ 14 ሓምለ ሃገራዊ መዓልታ ተብዕል - ንዝኽሪ ናይቲ ኣብ 1958 ንግስነት ዝተገልበጠሉ መዓልቲ ሰውራ።ኣብዚ ዕለት እዚ ሰባት ኣብ ዝተፈላለየ ሃገራዊ ንጥፈታት ከም ሰልፊ፣ ምርኢት ርችት፣ ሃብታም ቅርስታት ዒራቕ ዘርኢ ባህላዊ ፍጻመታት ይሳተፉ። ብተወሳኺ ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ክርስትያናት ብመሰረት ምዕራባውያን ልምዶም 25 ታሕሳስ በዓል ልደት የብዕሉ። ማሕበረሰብ ክርስትያን ኣብ መላእ ሃገር ኣብ ዝርከባ ኣብያተ ክርስቲያናት ንፍርቂ ለይቲ ቅዳሴ ይእከብ። ዒራቓውያን ክርስትያናት ኣብዚ በዓላዊ ኣጋጣሚ ህያባት ይለዋወጡን ምስ ዝፈትውዎም ሰባት ፍሉይ መግቢ የስተማቕሩን። ካብዚ ሓሊፉ፡ መዓልቲ ሓድሽ ዓመት (1 ጥሪ)፡ ሰባት ብርችት፡ ድግስ ወይ ምስ ስድራቤትን ፈተውትን ብምትእኽኻብ ስለ ዘብዕልዎ፡ ኣብ መላእ ብሄራትን ሃይማኖታትን ትርጉም ኣለዎ። እዚ በዓላት እዚ ኣብ ዝሓለፈ ዓመታት ዒራቕ ብዘጋጠማ ፖለቲካዊ ናዕቢ ወይ ጸጥታዊ ጉዳያት ተቐይሩ እኳ እንተነበረ፡ ሕጂ’ውን ነቶም ብሄሮም ብድሆታት እናገጠሞም ባህላዊ ብዙሕነት ዝሓቑፉ ነበርታ ዘይተኣደነ ኣገዳስነት ከምዘለዎም ክፍለጥ ይግባእ።

ብወግዒ ሪፓብሊክ ዒራቕ ተባሂላ እትፍለጥ ዒራቕ ኣብ ምዕራብ ኤስያ እትርከብ ሃገር እያ። ሕውስዋስ ቁጠባ ዘለዋ ኮይና ኢንዱስትሪ ነዳዲ ቀንዲ መንቀሳቐሲ ቁጠባዊ ዕብየትን ኣታዊታት ሸርፊ ወፃእን እዩ። ጽላት ንግዲ ዒራቕ ኣብ ቁጠባኣ ልዑል ተራ ኣለዎ። እታ ሃገር ብቐንዱ ካብ ጠቕላላ ሰደድኣ ርኡይ ክፋል ነዳድን ፍርያት ነዳድን ትሰድድ። ዒራቕ ሓንቲ ካብተን ኣብ ዓለምና ዝዓበያ ዝተረጋገጻ ዕቑር ነዳዲ ዘለዋ ኮይና፡ ሓንቲ ካብተን ላዕለዎት ዓለማዊ ኣፍረይቲ እያ። ዒራቕ ብዘይካ ነዳዲ ካልኦት ኣቑሑት ከም ፍርያት ኬሚካል፡ ድኹዒ፡ ማዕድናት (ነሓስን ሲሚንቶን ሓዊሱ)፡ ዓለባን ቴምብርን እውን ናብ ወጻኢ ትሰድድ። ይኹን እምበር እዞም ካብ ነዳዲ ዘይኮኑ ሰደድ ምስቶም መዛኑኦም ነዳዲ እንትነፃፀሩ ብተዛማዲ ውሑዳት እዮም። ዒራቕ ንሃለኽቲ ኣቑሑት፡ ማሽነሪታት፡ ተሽከርከርቲ፡ መሳርሒታት ኤሌክትሪክ፡ መግቢ (ከም ስርናይ)፡ ከምኡ’ውን ንብረታት ህንጻ ኣዝያ ጽግዕተኛ እያ። ዓበይቲ መሻርኽቲ ኣእትዎት ቱርኪ፣ ቻይና፣ ኢራን፣ ደቡብ ኮርያ፣ኢማራት ዓረብ፣ስዑዲ ዓረብን ካልኦትን ይርከብዎም። መንግስቲ ዒራቕ ጽግዕተኛነት ኣብ እቶት ነዳዲ ንምንካይ ከም ሕርሻን ቱሪዝምን ዝኣመሰሉ ዓውድታት ብምድንፋዕ ቁጠባ ዒራቕ ንምብዛሕ ስጉምትታት ወሲዱ። ከም ምቕናስ ግብሪ ዝኣመሰሉ መተባብዒታት ብምቕራብን ፍሉይ ቁጠባዊ ዞባታት ብምቛምን እውን ንኢንቨስትመንት ወፃኢ ብንጥፈት ኣተባቢዖም እዮም። ይኹን እምበር፡ኣብ ቀረባ እዋን ኣብ ውሽጢ ሃገር ብዘጋጠመ ግጭታት ዝመጸ ዘይምርግጋእ ኣብ ንግዳዊ ንጥፈታት ኣሉታዊ ጽልዋ ኣሕዲሩ እዩ።ዒራቕ ምስ ምዕባለ ትሕተ ቅርጺ፡ወተሃደራዊ ግጭታት፡ተፈጥሮኣዊ ሓደጋታት፡ከምኡ’ውን ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእ ዝተኣሳሰሩ ብድሆታት ኣጋጢምዋ ኣሎ፡ እዚ ድማ ንኽልቲኡ ዓቕሚ ምፍራይ ውሽጢ ሃገር ከምኡ’ውን ንኣህጉራዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ዝዕንቅፍ እዩ።እዚ ምስ ጸጥታ ዝተኣሳሰሩ ጉዳያት መብዛሕትኡ ግዜ ቀረብ ሰንሰለት ይዘርጉ፣ውጽኢቱ ድማ ኣብ ዒራቕ ንዝርከቡ ነጋዶ ዝለዓለ ወጻኢታት ሎጂስቲክስ የስዕብ። ኣብ መደምደምታ፡ዒራቕ ንኣታዊታት ሰደድ ብብዝሒ ኣብ ኢንዱስትሪ ነዳዲኣ ትምርኮስ እንተኾነት ቁጠባኣ ንምብዛሕ ትጽዕር።ከም ፖለቲካዊ ምርግጋእ፡ሃዋህው ወፍሪ፡ከምኡ’ውን ቀጻሊ ጻዕርታት ናብ ዳግመ ህንጸት ትሕተ-ቅርጺ ዝኣመሰሉ ረቛሒታት ኣብ ንግዳዊ ንጥፈታት ዒራቕ ዘላቒ ዕብየት ኣብ ምርግጋጽ ወሳኒ ክኾኑ እዮም።

ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ዒራቕ፡ ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢኣ ንምምዕባል ልዑል ዓቕሚ ኣለዋ። ዒራቕ ከም ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእን ዞባዊ ግጭታትን ዝኣመሰሉ ብድሆታት እኳ እንተገጠማ፡ ንኣህጉራውያን ትካላት ንግዲ ሰሓቢት መዕረፊት ዝገብሩ ሓያሎ ምቹኣት ረቛሒታት ትውንን። ቀዳማይ፡ ዒራቕ ከም ዕቑር ነዳድን ጋዝን ዝኣመሰሉ ብዙሓት ተፈጥሮኣዊ ጸጋታት ኣለዋ። እታ ሃገር ሓንቲ ካብተን ኣብ ዓለምና ዝዓበያ ዕቑር ነዳዲ ዘለዋ ሃገር ብምዃና፡ ኣብ ጽላት ጸዓት ዓባይ ዓለማዊት ተዋሳኢት ትኸውን። እዚ ድማ ናይ ወጻኢ ኩባንያታት ምስ ናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ሽርክነት ክዋፈራ ወይ ብቐጥታ ኣብ ኢንዱስትሪ ነዳዲ ወፍሪ ክገብራ ዕድላት የቕርብ። ካልኣይ፡ ዒራቕ ልዕሊ 39 ሚልዮን ህዝቢ ዘለዋ ዓቢ ዕዳጋ ሃለኽቲ ኣለዋ። ካብዚ ሓሊፉ ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑትን ኣገልግሎታትን እናደለየ እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ማእከላይ ደርቢ ኣሎ። እዚ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ጠለብ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ዓውድታት ከም ሃለኽቲ ኣቑሑት፡ ኤሌክትሮኒክስ፡ ፍርያት መካይንን ክንክን ጥዕናን ንዝርከባ ናይ ወጻኢ ኩባንያታት ክፉት ይፈጥር። ሳልሳይ፡ ድሕሪ ኲናት ዝግበር ጻዕርታት ዳግመ ህንጸት፡ ርኡይ ጠለባት ልምዓት መሰረተ ልምዓት ይፈጥር ኣሎ። እታ ሃገር ኣብ ከም መርበባት መጓዓዝያ (ጽርግያታትን ባቡርን)፡ ስርዓታት ቴሌኮሙኒኬሽን (ፋይበር-ኦፕቲክ ገመዳት)፡ መመንጨዊ ሓይሊ ኤሌክትሪክ (ምፍራይ ሓይሊ ኤሌክትሪክ)፡ ፕሮጀክትታት ኣባይቲ ዝኣመሰሉ ዓውድታት ርኡይ ወፍሪ የድልያ። ኣብ ንብረት ህንጻ ወይ ልምዓት ትሕተ ቅርጺ ዝነጥፋ ናይ ወጻኢ ኩባንያታት ነዚ ዕድላት ክጥቀማሉ ይኽእላ እየን። ካብዚ ሓሊፉ ስትራተጂካዊ ጂኦግራፍያዊ ኣቀማምጣ ዒራቕ ምስ ካልኦት ሃገራት ወሽመጥ ዓረብ ብዘለዋ ቅርበትን ንኤስያ/ኤውሮጳ ምስ ኣፍሪቃ ዘራኽብ ቁልፊ መስመራት መተሓላለፊን ብምዃና ንኣህጉራዊ መርበባት ንግዲ ከም ብልጫ ኮይኑ የገልግል። እታ ሃገር ክልተ ዓበይቲ መስመራት ማይ - ወሽመጥ ፋርስን ሻት ኣል ዓረብን - ክትረክብ ኣለዋ፡ እዚ ድማ ብወደባት ባሕሪ ኣቢሉ ኣቑሑት ብቑዕ ምጉዕዓዝ የኽእል። እዞም ተስፋታት ክሳብ ክንደይ ተስፋ ዘለዎም ክኾኑ ይኽእሉ፤ ናብ ዕዳጋታት ዒራቕ ኣብ እንኣትወሉ እዋን ዝተወሰኑ ብድሆታት ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ። ብተወሳኺ፤ ኣብ ዝሓለፉ ዓመታት ምምሕያሽ እኳ እንተተራእየ ኣብ ገለ ዞባታት ስክፍታታት ጸጥታ ክሳብ ሕጂ ሰፊኑ ኣሎ። ናይ ዒራቕ ንግዳዊ ዓቕሚ ብዓወት ንምጥቃም፤ ግዱሳት ወገናት ምስቶም ኣብ ውሽጢ እቲ ክልል ዘሎ ንግዳዊ ኣሰራርሓ ዝርድኡ ናይ ውሽጢ ዓዲ መሻርኽቲ ወይ መንጎኛታት ድልዱል ዝምድና እናሃነፁ ንናይ ድሌቶም ዓውዲ ፍሉይ ዝኾነ ዕሙቕ ዝበለ መፅናዕቲ ዕዳጋ ከካይዱ ይግባእ።

ንዕዳጋ ንግዲ ወጻኢ ዒራቕ ዝኸውን ውዑይ መሸጣ ፍርያት ኣብ ምምራጽ ክመጽእ ከሎ፡ ህሉው ጠለባት፡ ምርጫታትን ቁጠባዊ ዕድላትን እታ ሃገር ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ። ኣብ ግምት ከተእትዎም ዘለና ውሑዳት ረቛሒታት እዞም ዝስዕቡ እዮም፤ 1. ልምዓት ትሕተ ቅርጺ፡- ኣብ ዒራቕ ዝካየድ ዘሎ ፕሮጀክትታት ትሕተ ቅርጺ፡ ጠለብ ከም ሲሚንቶ፡ ሓጺንን ማሽነሪ ህንጻን ዝኣመሰሉ ንብረታት ህንጻ እናዓበየ ይመጽእ ኣሎ። 2. ጽላት ጸዓት፡- ዒራቕ ብደረጃ ዓለም ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ኣፍረይቲ ነዳዲ ምዃና ኣብ ግምት ብምእታው፡ ምስ ጽላት ጸዓት ዝተኣሳሰር ፍርያት ናብ ወጻኢ ንምልኣኽ ዕድላት ኣሎ። እዚ ድማ ንመስርሕ ምውጻእን ምጽራይን ነዳዲ ዝውዕሉ መሳርሒታት የጠቓልል። 3. ሕርሻ፡- ኣብ ዒራቕ ዝርከብ ጽላት ሕርሻ ልዑል ዓቕሚ ኣለዎ። ከም ድኹዒ፡ ስርዓተ መስኖ፡ ማሽነሪ ሕርሻ፡ ከምኡ’ውን ናይ ሕርሻ ኬሚካላት ዝኣመሰሉ ፍርያት ኣብዚ ጽቡቕ ዕዳጋ ክረኽቡ ይኽእሉ። 4. ሃለኽቲ ኣቑሑት፡- ኣብ ዝተወሰኑ ዞባታት ዒራቕ ማእከላይ ደርብን ደረጃታት ዝውዕል እቶትን እናወሰኸ ምስ ከደ፡ ጠለብ ሃለኽቲ ኣቑሑት ከም ኤሌክትሮኒክስ (ስማርትፎናት ሓዊሱ)፡ ኣቑሑት ክዳውንቲ፡ መመላኽዒታትን ፍርያት ጽባቐን ይመጽእ ኣሎ። 5. ኢንዱስትሪ መግቢ፦ ብሰንኪ ድሩትነት ምህርቲ ውሽጢ ዓዲ ወይ ምርጫ ፅሬት ከም ሩዝ፣ ሓርጭ ስርናይ ወይ ካልኦት እኽሊ ዝኣመሰሉ ፍርያት መግቢ ናብ ወፃኢ ንምልኣኽ ዕድል ኣሎ። 6. መሳርሒታት ክንክን ጥዕና፡- ኣብ ዒራቕ ዝርከብ ትሕተ ቅርጺ ክንክን ጥዕና ዘመናዊ ምግባር ዝሓትት ኮይኑ፡ እዚ ድማ ንመርመራ መሳርሒታት ወይ መሳርሒታት መጥባሕቲ ሓዊሱ መሳርሒታት ሕክምናን መሳርሕታትን ናብ ወጻኢ ንምልኣኽ ተኽእሎታት ይፈጥር። 7. ኣገልግሎት ትምህርቲ፡- ከም ዲጂታላዊ መድረኻት ትምህርቲ ወይ ፍሉይ ትምህርታዊ ናውቲ ዝኣመሰሉ ኣካዳሚያዊ ደገፍ ኣገልግሎታት ነቲ ኣብ ውሽጢ ሃገር እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ዕዳጋ ትምህርቲ ከማልእ ይኽእል። 8. ፍታሕ ተሓዳሲ ጸዓት: ምስ ምውሳኽ ንቕሓት ናብ ዘላቒ ምንጪ ጸዓት ብዓለም ደረጃ ምስ ፍሉይ መንግስታዊ ተበግሶታት ናብ ጸሓያዊ ጸዓት ትካል ህንጻታት ጠለብ ኣብ ሶላር ፓነላት ተወሳኺ ኣካላት (ባትሪ) & ምትካል ምኽሪ ከስዕብ ዝኽእል ነዚ ዕዳጋ ዝምችኡ ፍርያት ኣብ ምምራጽ ብግቡእ ዝተሰነየ ውሳነታት ንምውሳን፤ ሀ) ብዛዕባ ውድድርካ ብዕምቆት ምርምር። ለ) ብኽልቲአን ሃገራት ዝገብርኦ ደንቢ ኣእትዎ/ሰደድ ምትንታን። ሐ) ስትራተጂታት ዕዳጋ ኣብ ምሕንጻጽ ከባብያዊ ባህላዊ ስርዓታት/ምርጫታት ምርዳእ። መ) ምስ ዳይናሚክስ ናይዚ ፍሉይ ክፍሊ ዕዳጋ ዝርድኡ ናይ ውሽጢ ዓዲ ኣከፋፈልቲ/ወኪላት ዘተኣማምን ርክባት/ምሕብረት ምፍጣር ነዞም ረቛሒታት ብምግምጋምን ንናይ ወጻኢ ንግዲ ስናርዮ ዒራቕ ዝምጥን መጽናዕቲ ዕዳጋ ብምክያድን፡ ሓደ ሰብ ናብዚ ዕዳጋ ዝለኣኽ ፍርያት እናመረጸ ዝሓሸ ሓበሬታ ዘለዎ ውሳነታት ክወስድ ይኽእል።

ብወግዒ ሪፓብሊክ ዒራቕ ተባሂላ እትፍለጥ ዒራቕ ኣብ ምዕራብ ኤስያ እትርከብ ሃገር እያ። ዝተፈላለዩ ብሄራውን ሃይማኖታውን ጉጅለታት ዝነብሩላ ኮይና፡ ኣብ ባህርያት ዓማዊላን ክልኩላትን ዓቢ ጽልዋ ይገብሩ። ዒራቓውያን ዓማዊል ብሓፈሻ ብኣቀባብላኦምን ልግሶምን ዝፍለጡ እዮም። ንኣጋይሽ ኣብ ገዝኦምን ትካሎምን ብምቕባል ኣዝዮም ይሕበኑ። ንመጀመርታ ግዜ ምስ ሓደ ሰብ ክትራኸብ ከለኻ ከም ምልክት ኣኽብሮት ሻሂ ወይ ቡን ምቕራብ ልሙድ ልምዲ እዩ። ህዝቢ ዒራቕ እውን ብሕታዊ ኣገልግሎትን ንዝርዝር ነገራት ትኹረት ምሃብን የድንቕ። ብመንጽር ንግዳዊ ስነ-ምግባር፡ ኣብ ዒራቕ ዝሰፍን ባህላዊ ተሃዋስነት ምርዳእ ኣገዳሲ እዩ። ሓደ ካብቲ ኣገዳሲ መዳያት ንግዳዊ ርክባት እናካየድካ እስላማዊ ልምድታትን ልምድታትን ምኽባር እዩ። ንኣብነት ኣኼባታት ወይ ድርድር ብኡ መሰረት መደብ ምግባር ከድሊ ስለ ዝኽእል ናይ ጸሎት ግዜ ምፍላጥ ወሳኒ እዩ። ካልእ ምስ ዓማዊል ዒራቕ ክንራኸብ ከለኻ ኣብ ግምት ከተእትዎ ዘለካ ኣገዳሲ ነገር፡ ብፍላይ ንደቂ ኣንስትዮ ኣብ ኣከዳድና ልክዕነት እዩ። ዝያዳ ባህላዊ ከባቢታት ኣብ እትበጽሕሉ እዋን፡ ቅልጽምን እግርን ዝሽፍን ልኡም ኣከዳድና ግቡእ ምኾነ። ንዕላላት ብጥንቃቐ ምቕራብን ከም ፖለቲካ፡ ሃይማኖት ወይ ተሃዋሲ ታሪኻዊ ፍጻመታት ዝኣመሰሉ ኣርእስታት ምውጋድን እውን ኣዝዩ ኣገዳሲ እዩ፡ ብፍሉይ ብዒራቓዊ መዘንኻ እንተዘይተዓዲምካ። ከምዚ ዝኣመሰለ ዘተታት ንውዑይ ክትዓት ከስዕብ ወይ ንእምነት ዓማዊልካ ከሕርቕ ይኽእል። ኣብ መወዳእታ፡ ምስ ዒራቓውያን ዓማዊል ኣብ እትራኸበሉ እዋን፡ ውልቃዊ ዶባት ቦታ ምርዳእ ወሳኒ እዩ። ምጭብባጥ ኢድ ኣብ መንጎ ሓደ ጾታ ዘለዎም ሰባት ልሙድ ክኸውን ከሎ፡ መጀመርታ ኢዱ እንተዘይዘርጊሑ ግን ምስ ኣንጻር ጾታ ዝኾነ ሰብ ኣካላዊ ርክብ ዘይምጅማር ጭውነት እዩ። ነዞም ባህርያት ዓማዊል ብምግንዛብን ከም እስላማዊ ልምድታት ምኽባር፣ ትሑት ኣከዳድና ምኽዳን፣ ካብ ተሃዋሲ ኣርእስታት ምውጋድ፣ ከምኡ’ውን ምስ ዒራቓውያን መዛኑ ኣብ ዝግበር ርክብ ውልቃዊ ዶባት ቦታ ምጥንቃቕ ዝኣመሰሉ ባህላዊ ክልኩላት ብምኽባርን ኣብ ዒራቕ ዕዉት ንግዳዊ ዝምድናታት ንምህናጽ ኣወንታዊ ኣበርክቶ ክገብር እዩ።

ስርዓተ ምሕደራ ጉምሩክ ዒራቕ ኣብ ስግረ ዶባታ ንዝግበር ምንቅስቓስ ኣቑሑትን ሰባትን ኣብ ምቁጽጻር ወሳኒ ተራ ኣለዎ። በዓል መዚ ጉምሩክ እታ ሃገር፡ ኣሰራርሓታት ኣእትዎን ሰደድን ኣብ ምትግባር፡ ቀረጽ ጉምሩክ ናይ ምእካብ፡ ቁጠባዊ ረብሓታት ሃገር ናይ ምሕላው ሓላፍነት ኣለዎ። ቀዳማይ፡ ውልቀሰባት ኣብ ዒራቕ ክኣትዉ ወይ ክወጹ ከለዉ፡ ከም ፓስፖርት ወይ መንነት ወረቐት ዝኣመሰሉ ሕጋዊ ናይ መገሻ ሰነዳት ከቕርቡ ይግደዱ። እዞም ሰነዳት ሓቅነቶምን ሕጋውነቶምን ንምርግጋጽ ብዕምቆት ክምርመሩ እዮም። ናብ ዒራቕ ዝኣትዉ ኣቑሑት ብዝምልከት፡ ኣብቲ ዶብ ዝርዝር መርመራ ይካየድ። ሰበስልጣን ጉምሩክ ነቶም ኣቑሑት ዝምልከቶም ሕግታትን ስርዓታትን ምኽባር ንምርግጋጽ ይምርምሩ። ገለ ዝተገደቡ ወይ ዝተኸልከሉ ነገራት ከም ኣጽዋር፡ ሓሽሽ፡ ናይ ሓሶት ፍርያት፡ ወይ ባህላዊ ቅርስታት ብዘይ ግቡእ ፍቓድ ናብ መሬት ዒራቕ ክኣትዉ የብሎምን። ብመንጽር ግብሪ፡ ቀረጽ ጉምሩክ ብመሰረት ሕጊ ዒራቕ ዝተቐመጠ ተግባራዊ ደረጃታት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ኣቑሑት መሰረት ብምግባር እዩ ዝእከብ። ኣምጻእቲ ብሰብ መዚ ጉምሩክ እንተተሓቲቶም ዋጋ ኣቑሑቶም ብትኽክል ክገልጹን ደጋፊ ሰነዳት ከቕርቡን ኣለዎም። ብተወሳኺ፡ ተጓዓዝቲ፡ ብዙሕ ገንዘብ ተሰኪሞም ናብ ዒራቕ ምእታው ወይ ምውጻእ፡ ኣብ ዝመጹሉ/ምብጋስ ግቡእ መግለጺን መብርሂን ከድልዮም ከም ዝኽእል ክፈልጡ ይግባእ። ነዞም ረቛሒታት ዘይምኽባር መቕጻዕቲ ወይ ንብረት ምምንዛዕ ከስዕብ ይኽእል። በጻሕቲ ቅድሚ ናብኡ ምኻዶም ምስ ፍሉይ ደንቢ ኣእትዎ/ሰደድ ዒራቕ ክላለዩ ወሳኒ እዩ። ንወግዓዊ ምንጭታት ከም መርበብ ሓበሬታታት ኤምባሲ ዝኣመሰሉ እዋናዊ ሓበሬታ ብዛዕባ ጠለባት ቪዛ፡ ዝርዝር ዝተገደቡ/ዝተኸልከሉ ነገራት ምውካስ፡ ኣብ ነቑጣታት ጉምሩክ ዝኾነ ዘየድሊ መቕጻዕቲ ወይ ምድንጓያት እናወገደ፡ ናብ ዒራቕ ስሉጥ ምእታው ከረጋግጽ እዩ። ብሓጺሩ ዒራቕ ብበዓል መዚ ጉምሩክኣ ብዝትግበር ውጽኢታዊ ስርዓታት ምሕደራ ኣቢላ ኣብ ዶባታ ጽኑዕ ቁጽጽር ትገብር። ተጓዓዝቲ ካብዚ ሃገር ስሉጥ ናይ ምእታው/ምውጻእ ተመኩሮ ንምርካብ ምስ ዝምልከቶም ናይ ኣእትዎ/ሰደድ ደንብታት ምኽባር እናረጋገጹ ኩሉ ኣድላዪ ናይ ሰነድ ኣገባባት ክኽተሉ ይግባእ።

ዒራቕ ናብታ ሃገር ንዝኣትዉ ኣቑሑት ፍሉይ ፖሊሲ ግብሪ ኣእትዎት ኣለዋ። መጠን ግብሪ ኣእትዎት ከከም ዓይነት ካብ ወጻኢ ዝኣቱ ፍርያት ይፈላለ እዩ። ንገለ ኣገደስቲ ነገራት ከም መግቢ፡ መድሃኒትን መሰረታዊ ኣቑሑትን፡ ዒራቕ ብተለምዶ ንዜጋታታ ተበጻሕነትን ብተመጣጣኒ ዋጋን ንምርግጋጽ ትሑት ወይ ድማ ዋላ ሓንቲ ግብሪ ካብ ወጻኢ ትገብር። እዚ ድማ ንጽቡቕ ሂወት ህዝቢ ንምድጋፍን ኣብ ዕዳጋ ርጉእ ዋጋታት ንምዕቃብን ዝግበር እዩ። ይኹን እምበር፡ ንልሙዕ ኣቑሑት ወይ ኣገደስቲ ዘይኮኑ ኣቑሑት፡ ዒራቕ ንሃልኪኦም ንምትብባዕን ንናይ ውሽጢ ዓዲ ኢንዱስትሪታት ካብ ናይ ወጻኢ ውድድር ንምክልኻልን ዝለዓለ ግብሪ ኣእትያ ትገብር። እቲ ልክዕ መጠን ግብሪ ከከም ምድብ ፍርያት፣ መበቆል ሃገርን ኣብ መንጎ ዒራቕን ካልኦት ሃገራትን ዝግበር ንግዳዊ ስምምዓትን ዝኣመሰሉ ረቛሒታት ክፈላለ ይኽእል። ኣምጻእቲ ንፍሉያት ፍርያት ዝምልከት መጠን ግብሪ ብትኽክል ንምውሳን ምስ በዓል መዚ ጉምሩክ ዒራቕ ምውካስ ወይ ካብ ሞያውያን ክኢላታት መምርሒ ምሕታት ኣገዳሲ እዩ። ካብዚ ሓሊፉ ዒራቕ ካብ ግብሪ ኣእትዎት ወጻኢ ኣብ ዝተወሰኑ ኣቑሑት ተወሳኺ ቀረጽ ወይ ክፍሊት እውን ክህልዋ ከምዝኽእል ምጥቃስ ኣገዳሲ እዩ። እዚኦም ድማ ክፍሊት ጉምሩክ፣ ተወሳኺ እሴት ግብሪ (ቫት)፣ ክፍሊት ምርመራን ካልኦት ምስ ምእታው ኣቑሑት ናብ ሃገር ዝተኣሳሰሩ ምምሕዳራዊ ወፃኢታትን ከጠቓልሉ ይኽእሉ። ብሓጺሩ፡ - ኣገደስቲ ነገራት ብሓፈሻ ትሑት ወይ ድማ ዋላ ሓንቲ ግብሪ ኣእትዎት የብሎምን። - ምቾት ዘለዎም ኣቑሑት ዝለዓለ ግብሪ የጋጥሞም። - እቲ ፍሉይ መጠን ግብሪ ኣብ ዝተፈላለዩ ረቛሒታት ይምርኮስ። - ካብ ግብሪ ወጻኢ ተወሳኺ ክፍሊት ጉምሩክ ክኽፈል ይኽእል። ኣብ ፖሊሲታት ንግዲ ዒራቕ ዝመጽእ ዝኾነ ይኹን ለውጢ ንወግዓዊ ምንጭታት መንግስቲ ብምውካስ ወይ ምስ ሰብ ሞያ ኣህጉራዊ ደንቢ ንግዲ ብምምኽኻር ክትፈልጥ ይምከር።

ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ኣቑሑት ዒራቕ ቁጠባዊ ዕብየት ንምድንፋዕ፣ ኣህጉራዊ ንግዲ ንምምችቻውን ንመንግስቲ እቶት ንምፍራይን ዝዓለመ እዩ። እታ ሃገር ብዓብላሊ መልክዑ ከም ቀንዲ ሰደድ ሸቐጣ ኣብ ነዳዲ እያ እትምርኮስ፤ እንተኾነ ግን ዝተፈላለዩ ካብ ነዳዲ ወጻኢ ፍርያት እውን ኣብ ሰደድ ዒራቕ ኣበርክቶ ኣለዎም። ኣብ ፖሊሲ ግብሪ ሰደድ ኣቑሑት ዒራቕ ብዝያዳ ንርምር፤ 1. ሰደድ ነዳዲ፤ - ዒራቕ ኣብ ውሽጢ ዶባታ ኣብ ዝንቀሳቐሳ ኩባንያታት ነዳዲ ቀዋሚ ግብሪ እቶት ትገብር። - መንግስቲ ኣብ ዝወጽእ ወይ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ መጠንን ዓይነትን ነዳዲ መሰረት ብምግባር ዝተፈላለየ መጠን ግብሪ የቐምጥ። - እዞም ግብሪታት ንመንግስታዊ ትሕተ ቅርጽን መደባት ማሕበራዊ ድሕነትን ኣብ ምምዋል ወሳኒ ተራ ኣለዎም። 2. ዘይነዳዲ ኣቑሑት፤ - ካብ ነዳዲ ወጻኢ ንዝግበር ሰደድ፡ ዒራቕ ስርዓት ተወሳኺ እሴት ግብሪ (ቫት) ተተግብር። - ንሰደድ ዝለኣኹ ኣቑሑት ብሓፈሻ ንግዲ ወፃኢ ንምትብባዕን ኣብ ዓለማዊ ዕዳጋታት ተወዳዳርነት ንምዕባይን ካብ ቫት ነፃ እዮም። 3. ፍሉይ ምትብባዕ ግብሪ፤ - ፍሉያት ዓውድታት ወይ ኢንዱስትሪታት ንምድንፋዕ መንግስቲ ዒራቕ ፍሉይ ምትብባዕ ግብሪ ከም ምሩጽ ታሪፍ ወይ ምጉዳል ግብሪ ሰደድ ክህብ ይኽእል። - እዞም ምትብባዕ እዚኦም፡ ካብ ኣብ ሰደድ ነዳዲ ጥራይ ምጽጋዕ ወጻኢ፡ ወፍሪ ንምንቕቓሕ፡ ዓቕሚ ምፍራይ ንምዕባይ፡ ከምኡ’ውን ቁጠባ ንምብዛሕ ዝዓለሙ እዮም። 4. ናይ ጉምሩክ ቀረጽ፤ - ዒራቕ ንናይ ውሽጢ ሃገር ኢንዱስትሪታት ንምሕላው ኣብ ልዕሊ ኣእትዎት ቀረጽ ጉምሩክ ትገብር፤ እንተኾነ ግን እዞም ቀረጽታት ንሰደድ ግብሪ ብቐጥታ ዝጸልዉ ኣይኮኑን። 5. ንግዳዊ ስምምዓት፤ - ከም ኣባል ሓያሎ ዞባዊ ንግዳዊ ስምምዓት ከም GAFTA (Greater Arab Free Trade Area)፣ ICFTA (Islamic Common Market)፣ ከምኡ’ውን ምስ ጎረባብቲ ሃገራት ክልተኣዊ ስምምዓት ብምዃና፣ ዒራቕ ኣብ ውሽጢ እዞም ዞባታት ዝተወሰኑ ኣቑሑት ንሰደድ ካብ ዝቕነስ ወይ ዜሮ ቀረጽ ተጠቃሚት እያ። ኣብ ትሕቲ እዚ ብመንግስቲ ዒራቕ ዝተቐመጠ ሓፈሻዊ ፖሊሲ ማዕቀፍ፡ ንመጠን ግብሪ ውልቃዊ ምድባት ፍርያት ዝምልከት ፍሉይ ዝርዝራት ክፈላለ ከምዝኽእል ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ። ስለዚ ሰደድቲ ንፍሉይ ፍርያቶም ክህሉ ዝኽእል ሳዕቤን ግብሪ ኣብ ግምት ኣብ ዘእትዉሉ እዋን ምስ ዝምልከቶም ኣካላት ክመኻኸሩ ወይ ድማ ሞያዊ ምኽሪ ክሓቱ ይግባእ።

ዒራቕ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ሃገር ኮይና፡ ንሰደድ ኣቑሑት ዝተወሰነ መስርሕ ምስክር ወረቐት ዘለዋ ሃገር እያ። መንግስቲ ዒራቕ ካብታ ሃገር ዝወጹ ፍርያት ጽሬትን ድሕንነትን ንምርግጋጽ ጽኑዕ ስርዓታት ይኽተል። ንመጀመርታ ግዜ ካብ ዒራቕ ኣቑሑት ንሰደድ ዝደልያ ኩባንያታት ካብ ሚኒስትሪ ንግዲ ናይ ምእታውን ሰደድን ፍቓድ ክረኽባ ኣለወን። እዚ ፍቓድ እዚ ሓደ ኩባንያ ኣብ ኣህጉራዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ክዋፈር ብሕጋዊ መንገዲ ከም ዝተፈቕደሉ ዘረጋግጽ እዩ። መስርሕ መመልከቲ ኣገደስቲ ሰነዳት ምቕራብ ዘጠቓልል ኮይኑ፡ ከም ናይ ኩባንያ ምዝገባ ምስክር ወረቐት፡ መለለዪ ቁጽሪ ግብሪ፡ ከምኡ’ውን ዋንነት ወይ ክራይ ናይቲ ቦታ መረጋገጺ የጠቓልል። ብተወሳኺ፡ ሰደድቲ ብበዓል መዚ ደረጃታትን ምቁጽጻር ጽሬትን ዒራቕ (ISQCA) ዝተቐመጡ ፍሉያት ደረጃታት ፍርያት ክኽተሉ ኣለዎም። እዞም ደረጃታት ዝተፈላለዩ መዳያት ከም ፅሬት፣ ድሕንነት፣ ምልክት ምግባር ዘድልዮም ነገራትን ምምዛን ምትእስሳርን ዝሽፍኑ እዮም። ኩባንያታት ፍርያተን ነዞም ደረጃታት ከምዘማልእ ብመርትዖ ብናይ ላቦራቶሪ መርመራታት ወይ ብፍቓድ ዘለዎም ኣካላት ብዝካየድ ፀብፃብ ገምጋም ከቕርባ ኣለወን። ካብዚ ሓሊፉ ገለ ፍርያት ንሰደድ ብቑዓት ምዃኖም ቅድሚ ምቑጻሮም ተወሳኺ ምስክር ወረቐት የድልዮም። ንኣብነት: 1. ኣቑሑት መግቢ፡- ሰደድቲ ብሚኒስትሪ ጥዕና ዒራቕ ዝተዋህበ ናይ ጥዕና ምስክር ወረቐት ክረኽቡ ኣለዎም፡ እቲ ኣቑሑት ናይ ጽሬት ረቛሒታት ከምዘማልእ ዝገልጽ። 2. መድሓኒት፦ ንሰደድ ፍርያት መድሓኒት ምስ ምቕማጥን ምልክት ምግባርን ፍርያት ዝተተሓሓዘ ተወሳኺ ሰነዳት ምስ ክፍሊ ጉዳያት ፋርማኮሎጂ ዒራቕ ምዝገባ የድሊ። 3. ኬሚካላዊ ንጥረ ነገራት፦ ሓደገኛታት ኬሚካላት ወይ ንጥረ ነገራት ንሰደድ ካብ ሓፈሻዊ ኮሚሽን ደረጃታት ከባቢ (GCES) ኣቐዲምካ ፍቓድ ምርካብ ኣድላዪ እዩ። ሰደድቲ ምስቶም ኣብ ምቁጽጻራዊ ቅርጺ ዒራቕ ኣብ ምጉዓዝ ክእለት ዘለዎም ናይ ውሽጢ ዓዲ ወከልቲ ወይ ኣከፋፈልቲ ብቐረባ ክሰርሑ ወሳኒ እዩ። እዞም ሰብ ሞያ ኩሎም ተግባራዊ ዝኾኑ ሕግታትን ስርዓታትን ምኽባር እናረጋገጹ ኣድላዪ ሰነዳት ብቕልጡፍ ኣብ ምርካብ ክሕግዙ ይኽእሉ። ኣብ መደምደምታ ካብ ዒራቕ ኣቑሑት ንሰደድ ከከም ባህሪ እቲ ናብ ወጻኢ ዝለኣኽ ፍርያት ዝተፈላለየ ምስክር ወረቐት የድሊ። ነዞም መስርሓት ምስክር ወረቐት ምኽባር፡ ሰደድቲ ደረጃታት ጽሬት ከምዘማልኡ የረጋግጽ፡ ኣብ ርእሲኡ ድማ ብሰበስልጣን ዒራቕ ኣብ ዝተቐመጠ ሕጋዊ ቅርጺ ንግዲ የስፋሕፍሕ።

ዒራቕ ኣብ ማእከላይ ምብራቕ እትርከብ ሃገር ኮይና ብሃብታም ታሪኻን ባህላዊ ውርሻኣን ትፍለጥ። ኣብ ሎጂስቲክስን መጓዓዝያን ክመጽእ ከሎ፡ ኣቑሑት ናብ ዒራቕ ንምልኣኽ ዝምከሩ ሓበሬታታት እነሆ። 1. ወደባት፦ ዒራቕ ንኣህጉራዊ ንግዲ ከም ኣገደስቲ ኣፍደገታት ዘገልግላ ሓያሎ ዓበይቲ ወደባት ኣለዋ። ኣብ ከተማ ባስራ ዝርከብ ወደብ ኡም ቃስር፡ እቲ ዝዓበየ ወደብ ዒራቕ ኮይኑ፡ ርኡይ ክፋል ናይቲ ብባሕሪ ዝካየድ ንግዲ እታ ሃገር ይሕዝ። ካልኦት ኣገደስቲ ወደባት ድማ ኮር ኣል-ዙበይርን ወደብ ኣል-መቃልን ይርከብዎም። 2. መዓርፎ ነፈርቲ፡ ንዝቐልጠፈ መጓዓዝያ ኣቑሑት፡ ጽዕነት ኣየር ኣማራጺ ክኸውን ይኽእል። ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ባግዳድ ኣብ ዒራቕ ቀንዲ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ኮይኑ፡ ንኽልቲኡ በረራታት ተጓዓዝትን ጽዕነትን ዝሕዝ እዩ። ኣብ ዞባ ኩርዲስታን ዝርከብ ኣህጉራዊ መዓርፎ ነፈርቲ ኤርቢል’ውን ቁልፊ ማእከል መጓዓዝያ ጽዕነት ኮይኑ፡ ከም ኣፍደገ ሰሜናዊ ዒራቕ ኮይኑ የገልግል ኣሎ። 3. መርበብ ጽርግያታት፡- ዒራቕ ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝርከባ ዓበይቲ ከተማታትን ዞባታትን ከምኡ’ውን ንጐረባብቲ ሃገራት ከም ዮርዳኖስ፡ ሶርያ፡ ቱርኪ፡ ኢራን፡ ኩዌት፡ ስዑዲ ዓረብ ዘራኽብ ሰፊሕ መርበብ ጽርግያ ኣለዋ-እዚ ድማ መጓዓዝያ ጽርግያ ኣብ ውሽጢ ዒራቕ ኣገዳሲ ኣገባብ ሎጂስቲክስ ይገብሮ ወይ ስግር ዶባት። ይኹን እምበር፡እሙን ጽገና ትሕተ ቅርጺ ሓደ ሓደ ግዜ ምቾት ከስዕብ ይኽእል እዩ። 4. ደንቢ ጉምሩክ: ቅድሚ ኣቑሑት ናብ ሃገር ምልኣኽ ደንቢ ጉምሩክ ዒራቕ ምርዳእ ወሳኒ እዩ።ብመሰረት ሕግታት ከባቢ,ፍሉይ ሰነዳት ከድልየካ ይኽእል እዩ,ከም ንግዳዊ ፋክቱር,Bill of Lading/Packing List,Country of Origin Certificate etc.. Compliance ምስ መምርሒታት ኣእትዎ/ሰደድ ስሉጥ ኣገባብ ምጽራይ ከመቻችእ እዩ። 5.መኽዘናት: ኣብ ውሽጢ ዓበይቲ ከተማታት ከም ባግዳድ,ባስራ,ን ኤርቢልን ዝተፈላለዩ ዘመናዊ መኽዘናት ኣለዉ።እዞም መኽዘናት ንዝተፈላለዩ ዓይነታት ኣቑሑት ኣድለይቲ መሳለጥያታት ከም ስርዓተ ምቁጽጻር ሙቐት,ፎርክሊፍት,ከምኡውን ስጉምትታት ጸጥታ ዝተዓጠቑ ውሑስ መኽዘን ኣማራጺታት ይህቡ።ግቡእ choie ቅድሚ ወይ ድሕሪ መስርሕ ምክፍፋል ውሑስ መኽዘን ከረጋግጽ እዩ። 6.ሎጂስቲክስ ኣገልግሎት ወሃብቲ: ብርክት ዝበሉ ውሽጣዊ,ኣህጉራዊ ሎጂስቲክስ ኩባንያታት ኣብ / ዒራቕ ይንቀሳቐሱ,ብቑዕ ምንቅስቓስ ኣቑሑት ኣብ ውሽጢን ወጻእን ሃገር ምድንፋዕ.እዞም ኩባንያታት ሰፊሕ ኣገልግሎት ከም ጽዕነት ምልኣኽ,ጉምሩክ ምጽራይ,ጽዕነት ኣተሓሕዛ,ከምኡውን ይህቡ transportation solution.ሓገዝ ምኩራት ወሃብቲ ሎጂስቲክስ ምምዝጋብ ኣብ ዒራቕ ንስራሕ ቀረብ ሰንሰለትካ ከቃልል ይኽእል። ብሰንኪ ፖለቲካዊ ዘይምርግጋእን ዞባዊ ግርጭታትን ኣብ ዒራቕ ምስ ስርሓት ሎጂስቲክስ ዝተኣሳሰሩ ሓደጋታትን ብድሆታትን ክህልዉ ከምዝኽእሉ ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ። ምስ እሙናት መሻርኽቲ ብቐረባ ምስራሕን እዋናዊ ምዕባለታት ምፍላጥን ምስ እዛ ሃገር ኣብ እትራኸበሉ እዋን ዕዉት ምሕደራ ሎጂስቲክስ ኣበርክቶ ክገብር እዩ።

ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ

ዒራቕ ብመንጽር ዕድላት ንግዳውን ንግዳታን ሓያሎ ኣገደስቲ ዓለምለኻውያን ዓደግትን ልምዓታዊ መስመራትን ኣለዋ። ብተወሳኺ፡ እታ ሃገር ዓለምለኻዊ ኣቓልቦ ዝስሕቡ ዝተፈላለዩ ኣገደስቲ ምርኢታት ተአንግድ። ኣብ ታሕቲ ገለ ካብቶም ወሰንቲ ተጻወትቲ ኣህጉራዊ ዕዳጋ ዕድጊት ዒራቕን ፍሉጣት ምርኢታት ንግድን፤ 1. ዘፈር መንግስቲ፡- መንግስቲ ዒራቕ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ትሕተ ቅርጺ፡ ጸዓት፡ ምክልኻል፡ ከምኡ’ውን ክንክን ጥዕና ፍሉጥ ዓዳጊ እዩ። ብቐጻሊ ብጨረታ ወይ ብቐጥታ ድርድር ኣቑሑትን ኣገልግሎታትን ይዕድግ። 2. ኢንዱስትሪ ነዳዲ፡- ዒራቕ ሓንቲ ካብተን ዝዓበያ ኣፍረይቲ ነዳዲ ዓለምና ብምዃና፡ ናይ ወጻኢ ኣቕረብቲ ምስ ሃገራዊ ኩባንያታት ነዳዲ (NOCs) ንምትሕብባር ዘይተኣደነ ዕድላት ትህብ። ከም ሃገራዊ ኩባንያ ነዳዲ ዒራቕ (INOC)ን ኩባንያ ነዳዲ ባስራን (BOC) ዝኣመሰላ ትካላት ንግዲ ብቐጻሊ ብዓለምለኻዊ ደረጃ ኣብ ንጥፈታት ዕድጊት ይሳተፋ። 3. ዘፈር ኮንስትራክሽን፦ ፃዕርታት ዳግመ ህንፀት ኣብ ዒራቕ ንብረታትን መሳርሕታትን ህንፀት ልዑል ጠለብ ፈጢሩ እዩ። ኣብ ዓበይቲ ፕሮጀክትታት ዝነጥፉ ኮንትራክተራት መብዛሕትኡ ግዜ ንጠለባቶም ኣብ ዓለማውያን ኣቕረብቲ ይምርኮሱ። 4. ሃለኽቲ ኣቑሑት፡- እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ህዝቢ ማእከላይ ደርቢ፡ ጠለብ ሃለኽቲ ኣቑሑት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ፍርያት ኤፍኤምሲጂ፡ ፋሽን ኣቑሑት ወዘተ እናወሰኸ ብምምጽኡ፡ ንዓለምለኻዊ ትካላት ንግዲ ሰሓቢ ዕዳጋ ይገብሮ። 5. ሕርሻ፡- ኣብ ጎኒ ሩባታት ትግሪስን ኤፍራጥስን ዘለዋ ልሙዕ መሬት ኣብ ግምት ብምእታው፡ ዒራቕ ካብ ዓለምለኻውያን ሸየጥቲ ብዘመናዊ ማሽነሪታት ብምግዛእ ኣፍራይነት ሕርሻ ናይ ምዕባይ ዓቕሚ ኣለዋ። 6. ፋርማሲቲካልስን መሳርሒታት ክንክን ጥዕናን፦ ዓውዲ ክንክን ጥዕና ልዑል ፅሬት ዘለዎም መሳርሒታት ሕክምና ከም መመርመሪ መሳርሒታት፣ መሳርሒታት መጥባሕቲ፣ መድሓኒት ዝጠልቡ ኮይኖም መብዛሕትኡ ግዜ ብመስርሕ ጨረታ ካብ ፍሉጣት ዓለምለኻውያን ኣቕረብቲ ዝረኽብዎም እዮም። ኣብ ዒራቕ ዝካየዱ ምርኢታት ብዝምልከት፤ ሀ) ኣህጉራዊ ምርኢት ባግዳድ፡- እዚ ዓመታዊ ምርኢት፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ማለት ኣብ ንብረት ህንጻ/መሳርሒታት፡ ሃለኽቲ ኣቑሑት/ኣቑሑት ፋሽን ሓዊሱ፡ ሓደ ካብቶም ኣገደስቲ ምርኢታት ንግዲ ዒራቕ ተባሂሉ ይግለጽ፤ ፍርያቶም/ኣገልግሎታቶም ንዒራቓውያን ተጠቀምቲ/ሰብ ሃፍቲ/ዓደግቲ ከርእዩ ዝደልዩ ናይ ውሽጢ ዓዲ & ወጻእተኛታት ኩባንያታት ምስሓብ። ለ) ኣህጉራዊ ምርኢት ኤርቢል፡- ዓመታዊ ኣብ ከተማ ኤርቢል ዝካየድ ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ኢንዱስትሪ ከም ህንጻ፡ ጸዓት፡ ቴሌኮሙኒኬሽን፡ ሕርሻ፡ ከምኡ’ውን ሃለኽቲ ኣቑሑት ትኹረት ብምግባር ዝካየድ እዩ። ንናይ ውሽጢ ዓድን ዓለምለኻውን ትካላት ንግዲ ዕድል ንግዲ ዝድህስሱሉ መድረኽ ኮይኑ የገልግል። ሐ) ኣህጉራዊ ምርኢት ባስራ፡- እዚ ምርኢት ብቐንዱ ኣብ ጽላት ነዳድን ጋዝን ዘማእከለ ኮይኑ ንኻልኦት ኢንዱስትሪታት ከም ህንጻ፡ መጓዓዝያ፡ ሎጂስቲክስ ወዘተ ዝሽፍን ኮይኑ፡ እቲ ምርኢት ካብ መላእ ዓለም ዝመጹ ዓበይቲ ኩባንያታት ነዳድን ሰብ ሞያ ኢንዱስትሪን ይስሕብ። መ) ኣህጉራዊ ምርኢት ሱሌማኒያ፡ ኣብ ሰሜናዊ ዒራቕ ኣብ ከተማ ሱሌማኒያ ዝርከብ፤ ኣብ ከም ፍርያት ሕርሻ/ማሽነሪታት፣ መሳርሒታት ክንክን ጥዕና/መድሃኒታት፣ ዓለባታት/ክዳውንቲ/መሳርሒታት ፋሽን ዝኣመሰሉ ዓውድታት ምርኢታት የቕርብ። እቲ ምርኢት ኣብ መንጎ ዓለምለኻውያን ኣቕረብትን ዓደግቲ ውሽጢ ዓዲን ንግዳዊ ሽርክነት ንምምዕባል ዝዓለመ እዩ። እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ዓለምለኻዊ ዕዳጋ ዕድጊት ዒራቕ ዝረኣዩ ልምዓታዊ መስመራትን ምርኢታትን እዮም። ኣብ ፍሉያት ዓውድታት ወይ ተገዳስነት ዘለዎም ፍጻመታት ዝርዝር ሓበሬታ ንምርካብ ተወሳኺ መጽናዕቲ ምክያድ ወይ ምስ ዝምልከቶም ንግዳዊ ትካላት ምውፋር ኣገዳሲ እዩ።

ልሙዳት ሞተር ምድላይ

ብወግዒ ሪፓብሊክ ዒራቕ ተባሂላ እትፍለጥ ዒራቕ ኣብ ምዕራብ ኤስያ እትርከብ ሃገር እያ። ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ሰባት መብዛሕትኡ ግዜ ኣብ ኢንተርነት ንምድህሳስን ሓበሬታ ንምርካብን ሓያሎ ህቡባት ሞተር ምድላይ ይጥቀሙ። ገለ ኣብ ዒራቕ ልሙድ ዝኾኑ ሞተር ምድላይ ምስ ናይ መርበብ ሓበሬታ URLs እነሆ፤ 1. ጉግል፤ መርበብ ሓበሬታ፡ www.google.com 2. ቢንግ፤ መርበብ ሓበሬታ፡ www.bing.com 3. ያሁ፤ መርበብ ሓበሬታ፡ www.yahoo.com 4. ያንዴክስ፤ መርበብ ሓበሬታ፡ www.yandex.com 5. ዳክዳክጎ፤ መርበብ ሓበሬታ፡ duckduckgo.com 6. ኢኮዝያ፤ መርበብ ሓበሬታ፡ ecosia.org 7. ናቨር፤ ናቨር ከም ሞተር ምድላይን ዌብ ፖርታልን ዝኣመሰሉ ኣገልግሎታት ይህብ። መርበብ ሓበሬታ (ኮርያዊ)፡ www.naver.com (መተሓሳሰቢ፡ ናቨር ኣብ ኮርያ ዝመደበሩ ኮይኑ ኣብ ዒራቕ ግን ብሰፊሑ ዝጥቀመሉ) 8 ባይዱ (百度)፡ ባይዱ ሓደ ካብቶም ኣብ ቻይና ዝፍለጡ ሞተር ምድላይ እዩ። መርበብ ሓበሬታ (ቻይናዊ)፡ www.baidu.cm (መተሓሳሰቢ፡ ባይዱ ኣብ ዒራቕ ውሱን ኣጠቓቕማ ክርኢ ይኽእል እዩ፡ ብቐንዱ ንቻይንኛ ዝዛረቡ ውልቀሰባት) እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ሰባት ኣብ ኢንተርነት ብብቕዓትን ብውጽኢታውን መንገዲ ሓበሬታ ንምርካብ ዝጽግዕዎም ልሙዳት ሞተር ምድላይ እዮም። እዞም መርበባት ሓበሬታ ብዓለም ደረጃ ክረኽብዎም ዝኽእሉ እኳ እንተኾኑ፡ ንፍሉያት ሃገራት ወይ ዞባታት ዝተወሰኑ ከባብያዊ ስሪት ብመሰረት ምርጫታት ተጠቃሚ ወይ ጠለባት ቋንቋ ክህልዉ ከምዝኽእሉ ኣስተውዕሉ። ካብ ውሽጢ ዒራቕ ወይ ካልእ ዓለማዊ ቦታ ንዝመጽእ ሓበሬታ ንምድህሳስ ኣየናይ ሞተር ምድላይ ንውልቃዊ ድሌታት ዝበለጸ ከም ዝሰማማዕ ክትውስን ከለኻ ውልቃዊ ምርጫታት ኣብ ግምት ምእታው ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ብጫ ገጻት።

ኣብ ዒራቕ፡ እቶም ቀንዲ ብጫ ገጻት ማውጫታት፤ 1. ብጫ ገጻት ዒራቕ – እዚ ኣብ ዒራቕ ዝርከባ ዝተፈላለያ ከተማታትን ኢንዱስትሪታትን ዝሽፍን ሰፊሕ ናይ ኦንላይን ማውጫ እዩ። ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዝርከቡ ትካላት ንግዲ ርክብ ሓበሬታ፣ ኣድራሻታትን ዌብሳይታትን ይህብ። እቲ መርበብ ሓበሬታ ኣብ https://www.iyp-iraq.com/ ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 2. ኢዚፋይንደር ዒራቕ – ካልእ ፍሉጥ ብጫ ገጻት ማውጫ ንንግዳዊ ትካላት ኣብ ዒራቕ፡ ኢዚፋይንደር ካብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ከም ክንክን ጥዕና፡ ኣጋይሽ ምቕባል፡ ህንጻን ካልእን ንዝመጹ ኩባንያታት ዝርዝር የቕርብ። እቲ ማህደር ብመንገዲ መርበብ ሓበሬታኦም https://www.easyfinder.com.iq/ ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 3. ዛይን ብጫ ገጻት – ዛይን ኣብ ዒራቕ ፍሉጥ ናይ ቴሌኮሙኒኬሽን ኩባንያ ኮይኑ፡ ኣብ መላእ ዝተፈላለያ ከተማታት እታ ሃገር ብዛዕባ ውሽጣዊ ንግዳዊ ንጥፈታት ሓበሬታ ዝህብ ኣገልግሎት ብጫ ገጻት እውን ይህብ። ብመንገዲ መርበብ ሓበሬታኦም https://yellowpages.zain.com/iraq/en ኣብ ብጫ ገጻት ማህደር ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 4. ኩርድፔጅስ – ብፍላይ ንዞባ ኩርድ ዒራቕ ዝምግብ ኮይኑ ከም በዓል ኤርቢል፣ ዶሁክ፣ ሱሌማኒያ ዝኣመሰላ ከተማታት ዘጠቓልል፤ ኩርድፔጅስ ኣብዚ ዞባ ዝንቀሳቐሱ ዝተፈላለዩ ትካላት ንግዲ ዝርዝር ዝሓዘ ናይ ኦንላይን ማውጫ የቕርብ። መርበብ ሓበሬታኦም ኣብ http://www.kurdpages.com/ ይርከብ። 5. IQD Pages - IQD Pages ኣብ መላእ ዒራቕ ንዝርከቡ ሓያሎ ኢንዱስትሪታት ዝሽፍን ናይ ኦንላይን ቢዝነስ ማውጫ ኮይኑ ኣገልግሎት ባንክታት፣ ሆቴላትን ሪዞርታትን፣ ትካላት መጓዓዝያን ካልኦት ብዙሓት እዮም። ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም https://iqdpages.com/ ክትበጽሑ ትኽእሉ ኢኹም። እዞም ብጫ ገጻት ዘለዎም ማህደርታት ኣብ ውሽጢ ንግዳዊ መልክዕ ዒራቕ ፍሉይ ኣገልግሎታት ወይ ኣቕረብቲ ንዝደልዩ ውልቀሰባት ወይ ትካላት ንግዲ ክቡር ጸጋታት ይህቡ። ኣብዞም መርበባት ሓበሬታ ዝቐርብ ዝኾነ ይኹን ናይ ርክብ ሓበሬታ ቅድሚ ምስ ዝኾነ ኣብኡ ዝተዘርዘረ ኩባንያ ምትእስሳርካ ኩሉ ግዜ ትኽክለኛነቱን ተዛማድነቱን ድርብ ምፍታሽ ከም ዝምከር ኣስተውዕሉ።

ዓበይቲ ናይ ንግዲ መድረኻት።

ኣብ ዒራቕ፡ ኢንዱስትሪ ኢ-ኮሜርስ በብቑሩብ ይዓቢ ኣሎ፡ ነቲ እናወሰኸ ዝኸይድ ዘሎ ጠለባት ዕዳጋ ብኢንተርነት ንምምላእ ድማ ሓያሎ ዓበይቲ መድረኻት ተቐልቂሎም ኣለዉ። ገለ ካብቶም ቀንዲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ዒራቕ ምስ ኣድራሻ መርበብ ሓበሬታኦም እነሆ፤ 1. ሚስዋግ፡ እዚ ሓደ ካብቶም ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ፍሉጣት ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለዩ ምድባት ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ፋሽን፡ መሳርሒታት ገዛን ካልእን ዝኣመሰሉ ሰፊሕ ፍርያት ዘቕርብ እዩ። ኣድራሻ ናይቲ መርበብ ሓበሬታ www.miswag.net እዩ። 2. ዛይን ካሽ ሹፕ፦ ዛይን ካሽ ሹፕ ተጠቀምቲ ዛይን ሞባይል ቦርሳኦም ተጠቒሞም ዝተፈላለዩ ፍርያት ክገዝኡሉ ዝኽእሉ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ይህብ። እቲ መድረኽ ከም ኤሌክትሮኒክስ፡ ፍርያት ጽባቐ፡ ኣቑሑት ገዛን ካልእን ዝኣመሰሉ ነገራት የቕርብ። ኣብ www.zaincashshop.iq ክትረኽብዎ ትኽእሉ ኢኹም። 3. ድሳማ፡ ድሳማ ካልእ ፍሉጥ ናይ ዒራቕ ኢ-ኮሜርስ መድረኽ ኮይኑ፡ ኣብ ኤሌክትሮኒክስን ጋጀትን ዘተኮረ እዩ። ዝተፈላለዩ ኤሌክትሮኒካዊ መሳርሒታት ከም ስማርትፎናት፡ ላፕቶፕ፡ ናይ ጸወታ መሳርሒታትን መሳርሒታትን ብተወዳዳሪ ዋጋ የቕርብ። ናይ ድሳማ መርበብ ሓበሬታ ኣድራሻ www.dsama.tech እዩ። 4. ዕዳጋ ክረሲ፡ ዕዳጋ ክረሲ ኣብ ዒራቕ ዝቕልቀል ዘሎ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ ኮይኑ፡ ዓደግቲ ምስ ሸየጥቲ ኣብ ዝተፈላለዩ ምድባት ፍርያት ንምትእስሳር ዝዓለመ ኮይኑ፡ ፋሽን ክዳውንቲ፡ ኣክሰሰሪታት፡ መመላኽዒታት፡ ኣቑሑት ዲኮር ገዛን ካልእን ሓዊሱ እዩ። ኣብ www.cressymarket.com ክትረኽብዎም ትኽእሉ ኢኹም። 5. ባግዳድ ሞል፡- ባግዳድ ሞል ካብ ክዳውንቲ ክሳብ ናይ ገዛ መሳርሒታትን ሃለኽቲ ኤሌክትሮኒክስን ካብ ፍሉጣት ትካላት ውሽጢ ዓድን ዓለምን ብተወዳዳሪ ዋጋ ዝተፈላለዩ ኣማራጺታት ፍርያት ዝህብ ህቡብ ናይ ዒራቕ ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ።ንዕድጊታት ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም www.baghdadmall.net ተወከሱ። 6.Onlinezbigzrishik (OB): OB ካብ ክዳውንቲ ክሳብ ኤሌክትሮኒክስ ዝበጽሑ ዝተፈላለዩ ፍርያት ዝህብ ኮይኑ ንጥዕናን ጽባቐን ከምኡ ውን ምግቢ ዘጠቓልል እዩ።ኣብ መርበብ ሓበሬታኦም https://www.onlinezbigzirshik.com/ ብምእታው ክትረኽብዎም ትኽእሉ ኢኹም። iq/. 7.Unicorn Store:ዒራቕ ናይ ገዛእ ርእሱ ዩኒኮርን ስቶር ንዓማዊል ቴክ ጋጀት, ናይ ገዛ መሳርሒታት, ፋሽን መሳርሒታትን ካልእን ሓዊሱ ሰፊሕ ዝርዝር ፍሉያት ፍርያት የቕርብ። ኣብ www.unicornstore.iq ርኸብዎም። እቲ ናይ ኢ-ኮሜርስ መልክዕ ብቐጻሊ ይምዕብል ከምዘሎን፡ ሓደስቲ መድረኻት ክቕልቀሉ ወይ ዝጸንሑ ለውጢ ክገጥሞም ከምዝኽእልን ኣስተውዕሉ። ኣብ ዒራቕ ኣብ ዝርከቡ ናይ ኢ-ኮሜርስ መድረኻት ቅኑዕን እዋናውን ዝርዝር ሓበሬታ ንምርግጋጽ ነዞም መርበባት ሓበሬታ ምብጻሕ ወይ እዋናዊ ሓበሬታ ምድላይ ይምከር።

ዓበይቲ ማሕበራዊ መራኸቢታት

ዒራቕ ኣብ ማሕበራዊ ሚድያ ሓዊሱ ኣብ ዲጂታላዊ ዓለም እናዓበየ ዝኸይድ ዘሎ ህላወ ዘለዋ ማእከላይ ምብራቕ ሃገር እያ። ገለ ካብቶም ኣብ ዒራቕ ዝጥቀሙሎም ህቡባት ማሕበራዊ መራኸቢታት መድረኻት፡ ምስ በብወገኖም መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. ፌስቡክ (www.facebook.com)፦ ፌስቡክ ኣብ ዒራቕ ብብዝሒ ዝጥቀመሉ ማሕበራዊ መራኸቢታት ኮይኑ፡ ኣብ ዝተፈላለየ ዕድመን ዲሞግራፊን ንዝርከቡ ሰባት ዘራኽብ እዩ። ተጠቀምቲ ሓድሽ ሓበሬታ፡ ስእልታት፡ ቪድዮታት ከካፍሉን ምስ ኣዕሩኽቶምን ቤተሰቦምን ክራኸቡን የኽእሎም። 2. ኢንስታግራም (www.instagram.com)፦ ኢንስታግራም ኣብ ዒራቓውያን መንእሰያት ልዑል ተፈታውነት ዝረኸበ ስእልን ቪድዮን ዝካፈል መድረኽ እዩ። ተጠቀምቲ ብካፕሽን ወይ ሃሽታግ ዝተሰነዩ ስእልታት ወይ ሓጸርቲ ቪድዮታት ክሰቕሉ ይኽእሉ። 3. ትዊተር (www.twitter.com)፦ ኣገልግሎት ማይክሮብሎጊንግ ትዊተር ኣብ ዒራቕ እውን ልዑል ተጠቃሚ ኣለዎ። ተጠቀምቲ "ትዊት" ተባሂሎም ዝፍለጡ ሓጸርቲ መልእኽትታት ዝሓቖፈ ትዊት ክዝርግሑ የኽእሎም፡ እዚ ድማ ብህዝቢ ይኹን ብውልቂ ክካፈሉ ይኽእሉ። 4. ስናፕቻት (www.snapchat.com)፦ ስናፕቻት ዝጥቀመሉ ናይ ማልቲሚድያ መልእኽቲ መተግበሪ፡ ተጠቀምቲ ብተቐባሊ ድሕሪ ምርኣይ ዝጠፍኡ ስእልታትን ቪድዮታትን ኣብ ውሽጢ ካልኢታት ወይ ኣብ ዛንታኦም እንተተወሰኹ ኣብ 24 ሰዓታት ከካፍሉ የኽእሎም። 5. ቴሌግራም (telegram.org)፦ ቴሌግራም ከም ናይ ጽሑፍ መልእኽቲ፡ ድምጺ ጻውዒት፡ ናይ ጉጅለ ዕላል፡ ትሕዝቶ ንምፍናው ዝሕግዙ ቻነላት፡ ከምኡ’ውን ናይ ፋይል ምክፋል ዓቕሚ ዝኣመሰሉ ባህርያት ዝህብ ናይ ቅጽበታዊ መልእኽቲ መተግበሪ እዩ። 6. ቲክቶክ (www.tiktok.com)፦ ቲክቶክ ተጠቀምቲ ሓጸርቲ ከንፈር ዝመሳሰሉ ቪድዮታት ወይ ኣብ ትራክ ሙዚቃ ዝተቐመጠ ፈጠራዊ ትሕዝቶታት ክሰርሑ ዘኽእሎም ህቡብ ቪድዮ ምክፋል ማሕበራዊ መራኸቢታት እዩ። 7. ሊንክድይን (www.linkedin.com)፦ ሊንክድኢን ኣብ ዒራቕ ንዝርከቡ ሰብ ሞያ ብቐንዱ ንንግዳዊ ዕላማታት ከም ስራሕ ምድላይ ወይ ሞያዊ ምትእስሳር ዝተዳለወ ናይ ኦንላይን መድረኹ ኣቢሉ ምስ ስራሕ ዝተኣሳሰር ርክባት ናይ መርበብ ሓበሬታ ዕድላት ይህብ። 8. ዩቱብ (www.youtube.com)፦ ዩቱብ ካብ መላእ ዓለም ንዝመጹ ዝተፈላለዩ ድሌታት ዝኸውን ዝተፈላለየ ትሕዝቶ ቪድዮታት ዝህብ ኮይኑ፡ ተጠቀምቲ ሙዚቃዊ ቪድዮታት፡ ቪሎግ፡ ዶክመንታሪታት ክዕዘቡ እንከለዉ፡ እንተደልዮም ናይ ገዛእ ርእሶም ቻነል እውን ክፈጥሩ ይኽእሉ። እዚኦም ገለ ካብቶም ኣብ ዒራቕ ዝጥቀሙሉ ፍሉጣት ማሕበራዊ መራኸቢታት እዮም፤ እንተኾነ ግን ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝተወሰነ ዞባታት ወይ ማሕበረሰባት ዝምልከቱ ካልኦት ኣብ ከባቢና ህቡባት ዝኾኑ መድረኻት ክህልዉ ከምዝኽእሉ ምፍላጥ ኣገዳሲ እዩ።

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ

ዓበይቲ ማሕበራት ኢንዱስትሪ ዒራቕ፤ 1. ፈደረሽን ቤት ምኽሪ ንግዲ ዒራቕ፡- እዚ ኣብ ዒራቕ ንንግድን ንግድን ዝውክል መሪሕ ትካል እዩ። ካብ ዝተፈላለያ ከተማታት ሃገርና ዝመጹ ናይ ውሽጢ ዓዲ ባይቶታት ንግዲ ዝሓቖፈ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://iraqchambers.gov.iq/ 2. ፈደረሽን ኢንዱስትሪታት ዒራቕ፡- እዚ ማሕበር እዚ ኣብ ዒራቕ ንዝርከቡ ጽላታት ማኑፋክቸሪንግን ኢንዱስትሪን ዝውክል ኮይኑ፡ ቁጠባዊ ዕብየት፡ ምፍጣር ስራሕን ተወዳዳርነትን ኣብ ምድንፋዕ ትኹረት ዝገበረ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://fiki.org/?lang=en 3. ማሕበር ሕርሻ ዒራቕ፡- እዚ ማሕበር እዚ ንሓረስቶት ደገፍ ብምሃብ፡ ብሉጻት ኣሰራርሓታት ብምድንፋዕ፡ ኣብ ውሽጢ ጽላት ሕርሻ ንግዲ ብምምችቻው ኣብ ዒራቕ ሕርሻን ሕርሻዊ ንግድን የስፋሕፍሕ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.infoagriiraq.com/ 4. ማሕበር ኮንትራክተራት ዒራቕ፡- እዚ ማሕበር ኣብ መላእ ዒራቕ ኣብ ፕሮጀክትታት ህንጻ ዝነጥፉ ኮንትራክተራት ዝውክል እዩ። ኣብ ውሽጢ ኢንዱስትሪ ህንፀት ምርግጋፅ ፅሬት፣ ሞያዊ ኣካይዳ፣ መደባት ስልጠናን ቴክኒካዊ ደረጃታትን ዝምልከት መምርሒታት ብምትካል ነቲ ሞያ ንምዕባይ ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://www.icu.gov.iq/en/ 5. ሕብረት ኩባንያታት ነዳድን ጋዝን ኣብ ዒራቕ (UGOC)፡ UGOC ኣብ ውሽጢ ዒራቕ ኣብ ዳህሳስ፡ ምፍራይ፡ ምጽራይ፡ ምክፍፋልን ዕዳጋን ፍርያት ነዳድን ጋዝን ዝነጥፋ ኩባንያታት ዝውክል እዩ። ኣብቲ ዓውዲ ዕድላት ኢንቨስትመንት ንምድንፋዕን ዘላቒ ልምዓት ንምርግጋፅ ዝዓለመ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ N/A 6. ፈደረሽን ማሕበራት ቱሪዝም ዒራቕ (FTAI)፦ FTAI ኣብ ውሽጢ ዒራቕ ንማሕበረ-ቁጠባዊ ልምዓት ኣገዳሲ ኢንዱስትሪ ምዃኑ ኣብ መንጎ ዝተፈላለዩ ምስ ቱሪዝም ዝተኣሳሰሩ ትካላት ንግዲ ከም ትካላት ጉዕዞ፣ ትካላት ሆቴላት/ሪዞርት ወዘተ ብምውህሃድ ቱሪዝም ኣብ ምድንፋዕ ዘተኮረ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡http://www.ftairaq.org/

ናይ ንግድን ንግድን መርበብ ሓበሬታታት

ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ገለ ቁጠባውን ንግዳውን መርበብ ሓበሬታታት እነሆ፤ 1. ሚኒስትሪ ንግዲ (http://www.mot.gov.iq)፡ ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ሚኒስትሪ ንግዲ፡ ብዛዕባ ፖሊሲታት ንግዲ፡ ስርዓታት፡ ኣእትዎት፡ ሰደድ፡ ከምኡ’ውን ዕድላት ወፍሪ ዒራቕ ሓበሬታ ይህብ። 2. ማእከላይ ባንክ ዒራቕ (https://cbi.iq)፦ ኣብ መርበብ ሓበሬታ ማእከላይ ባንክ ብዛዕባ ገንዘባዊ ፖሊሲታት፡ ሸርፊ ሸርፊ፡ ስርዓታት ባንክታትን ቁጠባዊ መርኣይታትን ዝምልከት ሓድሽ ሓበሬታታት የቕርብ። ብተወሳኺ ብዛዕባ ዕድላት ኢንቨስትመንትን ንመምርሒታትን ናይ ወፃኢ ኣውፈርቲ ሓበሬታ ይህብ። 3. ፈደረሽን ቤት ምኽሪ ንግዲ ዒራቕ (http://www.ficc.org.iq)፦ እዚ መርበብ ሓበሬታ ንረብሓ ትካላት ንግድን ቤት ምኽሪ ንግድን ዒራቕ ዝውክል እዩ። ናይ ውሽጢ ዓዲ ትካላት ንግዲ ማውጫ፣ ብዛዕባ ቁጠባ ዝምልከት ዜናታት፣ ንግዳዊ ፍጻመታት ካላንደርን ንኣባላት ዝኸውን ኣገልግሎታትን የቕርብ። 4. ኮሚሽን ወፍሪ ኣብ ዒራቕ (http://investpromo.gov.iq)፦ መርበብ ሓበሬታ ኮሚሽን ወፍሪ ኣብ መላእ ዒራቕ ኣብ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዕድላት ወፍሪ የስፋሕፍሕ። ብዛዕባ ዝርከቡ ፕሮጀክትታት፡ ንኣውፈርቲ ዝህብዎ ምትብባዕ፡ ንወፍሪ ዝምልከት ሕግታትን ንግዳዊ ትካላት ንምቛም ዝሕግዙ ኣገባባትን ሓበሬታ ይህብ። 5. ዒራቓዊ ኣሜሪካዊ ቤት ምኽሪ ንግድን ኢንዱስትሪን (https://iraqi-american-chamber.com)፦ እዚ ትካል ብፍጻመታት ኣቢሉ ናይ መርበብ ሓበሬታ ዕድላት ብምሃብ ወይ ድማ ወፍሪ ክገብሩ ወይ ንግዲ ክገብሩ ዝደልዩ ሰብ ሃፍቲ ዘጋጥሞም ጉዳያት ብምፍታሕ ኣብ መንጎ ዒራቓውያንን ኣሜሪካውያንን ንግዳዊ ዝምድናታት የመቻችእ እዩ። ኣብ ክልቲአን ሃገራት። 6. ቤት ምኽሪ ንግዲ ባግዳድ (http://bcci-iq.com) – እዚ ሓደ ካብቶም ብዙሓት ዞባዊ ባይቶታት እዩ ኣብ ዕዳጋ ባግዳድ ንናይ ውሽጢ ዓዲ ንግዲ ንምልላይ ውፉያት – ረብሓታቶም ሓዊሱ– ምስ ዝርዝር መስርሕ ዝቐርብ ምስክር ወረቐት ብእዋናዊ ዳታ ንነጋዶ ንምሕያል & ምንጭታት 7.ቁጠባዊ ልምዓት ቦርድ - መንግስቲ ዞባ ኩርዲስታን(http://ekurd.net/edekr-com) -እዚ መርበብ ሓበሬታ ምስ ኣብ ውሽጢ ሚኒስትሪታት KRG ዝርከቡ ወሰንቲ ክፍልታት መንግስቲ ከም Business Support Directorate & Economic Coordination Unit ዝኣመሰሉ መሻርኽቲ ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ዘራኽብ ኮይኑ እዚ ድማ ዓለምለኻዊ ናይ ምሕጋዝ ሓላፍነት ኣለዎ። ኩባንያታት ብዛዕባ ጥቕስታት መሳለጥያታት ተገዳስነት.መዛግብቲ

ናይ ንግዲ ዳታ ሕቶ መርበባት ሓበሬታ

ኣብ ዒራቕ ንሕቶታት መረዳእታ ንግዲ ዝውዕሉ ሓያሎ ወግዓውያን መርበባት ሓበሬታ ኣለዉ። ገለ ካብኣቶም ምስ በብወገኖም URL እነሆ፤ 1. ማእከላይ ትካል ስታቲስቲክስን ቴክኖሎጂ ሓበሬታን (COSIT)፦ መርበብ ሓበሬታ ኮሲት ምስ ቁጠባውን ንግዳውን ንጥፈታት ዒራቕ ዝተኣሳሰር ዝርዝር ስታቲስቲክስ ይህብ። ንግዳዊ ዳታ፣ መጠን ኣእትዎ/ሰደድ፣ ከምኡ እውን ካልኦት ቁጠባዊ መርኣይታት ብመንገዲ ፖርታሎም ክትረኽቦም ትኽእል ኢኻ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://cosit.gov.iq/ 2. ሚኒስትሪ ንግዲ፡- ኣብ መርበብ ሓበሬታ ሚኒስትሪ ንግዲ፡ ብዛዕባ ፖሊሲታት፡ ስርዓታት፡ ኣገባባት ጉምሩክን ዕድላት ወፍሪን ኣብ ዒራቕ ሓበሬታ ይህብ። ብተወሳኺ ብዓውዲን ብሃገር ደረጃ ምብትታንን ከም ስታቲስቲክስ ኣእትዎ/ሰደድ ዝኣመሰሉ መረዳእታታት ንግዲ ንምርካብ ዕድል ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ https://www.trade.gov.iq/ 3.በዓል መዚ ጉምሩክ ዒራቕ (ICA): ወግዓዊ መርበብ ሓበሬታ ICA ተጠቀምቲ ምስ ኣእትዎ/ሰደድ ትራንዛክሽን፣ ታሪፍ፣ ግብሪ፣ ቀረጽ ጉምሩክን ካልእን ዝተኣሳሰሩ መዛግብቲ ክደልዩ የኽእሎም። ኣብ ውሽጢ ሃገር ኣገደስቲ ንግዳዊ መረዳእታ ንምርካብ ኩለመዳያዊ መድረኽ ይህብ። መርበብ ሓበሬታ፡ http://customs.mof.gov.iq/ 4.ማእከል ሓበሬታ ዕዳጋ ዒራቕ (IMIC): IMIC ብመንግስቲ ዝመሓደር ማእከል ኮይኑ ምስ ዝተፈላለዩ ዓውድታት ዒራቕ ዝተኣሳሰሩ ናይ ዕዳጋ ምርምርን ትንተናን ዘመቻችእ ኮይኑ ነዳዲ/ተፈጥሮኣዊ ጋዝ ኢንዱስትሪ ሰደድ/ኣእትዎ፣ከምኡውን ካልኦት ክህልዉ ዝኽእሉ ንግዳዊ ዕድላት።ከም ኣካል ኣገልግሎታቱ ,ኣገደስቲ ንግዳዊ መረዳእታታት እውን የጠቓልል።URL:http://www.imiclipit.org/ እዞም መርበባት ሓበሬታ ኣብ ውሽጢ ሃገር ንዝግበር ንግዳዊ ንጥፈታት ዝምልከት ክቡር ሓበሬታ ክህቡኹም ይግባእ,ከም መጠን ኣእትዎ/ሰደድ,ፖሊሲ ምዕባለታት,ምድባት,ንኢንዱስትሪ-ፍሉይ ዝርዝራት።ነዞም መድረኻት ብዕምቆት ምድህሳስኩም ኣረጋግጹ ምኽንያቱ ንሳቶም ኣብ ምርዳእ ኣብ ምርካብ ክሕግዙኹም እዮም። ዕዳጋ ዒራቕ።

B2b መድረኻት

ዒራቕ ንንግዲ ንግዲ ዘራኽቡን ንግዲ ዘመቻችኡን ዝተፈላለዩ B2B ፕላትፎርማት ዘለዋ ሃገር እያ። ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ ገለ B2B መድረኻት እነሆ፤ 1. ሃላ ኤክስፖ፡- እዚ መድረኽ ኣብ ዒራቕ ኣህጉራዊ ምርኢታትን ምርኢታትን ንግድን ኣብ ምድላው ዝነጥፍ ኮይኑ፡ ትካላት ንግዲ ፍርያቶም ወይ ኣገልግሎታቶም መርበብ ሓበሬታ ንኽህልዎምን ንምርኣይን ዕድል ዝህብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.hala-expo.com። 2. ዕዳጋ ፌስቡክ፡- ዋላ እኳ ብፍሉይ B2B ፕላትፎርም እንተዘይኮነ፡ ፌስቡክ ማርኬትፕለይስ ብኢራካውያን ትካላት ንግዲ ፍርያቶም ንምልላይን ኣብ ውሽጢ ዓዲ ንዝርከቡ ዓማዊል ክኾኑ ዝኽእሉ ሰባት ንምብጻሕን ብሰፊሑ ይጥቀሙሉ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.facebook.com/marketplace። 3. ማእከላይ ምብራቕ ንግዳዊ ኩባንያ (METCO)፦ ሜትኮ ከም B2B ፕላትፎርም ዝሰርሕ ዒራቓዊ ንግዳዊ ኩባንያ ኮይኑ፡ ኣብ ውሽጢ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም ፍርያት ሕርሻ፡ ንብረት ህንጻ፡ ኬሚካላት፡ ኤሌክትሮኒክስን ካልእን ዝኣመሰሉ ዓደግትን ሸየጥትን ዘራኽብ እዩ። መርበብ ሓበሬታ፡ www.metcoiraq.com። 4. ዕዳጋ ዒራቕ (IMP)፦ IMP ንሕርሻ፣ ህንፀት፣ ክንክን ጥዕና፣ ነዳዲን ጋዝን፣ መሳርሒታት ቴሌኮሙኒኬሽን፣ ክፍልታት መኪናን ካልኦትን ሓዊሱ ንብዙሕ ዓውድታት ዘገልግል ናይ ኦንላይን ዕዳጋ እዩ። ኣቕረብቲ ምስቶም ኣብ ውሽጢ ዓድን ዓለምን ምስ ኣብ ዒራቕ ዝመደበሮም ኩባንያታት ንግዲ ክገብሩ ዝደልዩ ዓደግቲ የራኽቦም። መርበብ ሓበሬታ፡ www.imarketplaceiraq.com። 5.Tradekey Iraq: Tradekey ዓለምለኻዊ B2B ዕዳጋ ኮይኑ ንዒራቕ ካብ ዝርዝር ሃገራት ንንግዳዊ መርበብን ንዓለምለኻዊ ዓደግቲ ምስ ውሽጣዊ ዒራቓውያን ኣቕረብቲ ኣብ ዝተፈላለዩ ኢንዱስትሪታት ከም መግቢን መስተን፣ ናይ ህንጻ ንብረት ማሽነሪ መሳርሒታት ኤሌክትሮኒክስ ወዘተ ዘራኽብን ውፉያት ፖርታላት ዘለዎን ዘጠቓለለ እዩ። መርበብ ሓበሬታ :www.tradekey.com/ir እዚኦም ውሑዳት ኣብነታት ናይቶም ሎሚ ኣብ ዒራቕ ዝርከቡ B2B ፕላትፎርማት እዮም፤ እንተኾነ ግን ሓደስቲ መድረኻት እናተቐልቀሉ ምስ ከዱ ምህላው ምስ ግዜ ክፈላለ ከም ዝኽእል ኣስተውዕሉ ካልኦት ድማ ግዜኦም ዝሓለፎም ወይ ንጡፋት ዘይኮኑ ክኾኑ ይኽእሉ።