TogTok

Okulaba Ensi
Ssente z’eggwanga
Omuwendo gw’ensimbi
Ennaku enkulu enkulu
Embeera y’obusuubuzi bw’amawanga amalala
Obusobozi bw’okukulaakulanya akatale
Ebintu ebitundibwa mu bbugumu ku katale
Engeri za bakasitoma ne tabu
Enkola y’okuddukanya emirimu gya Kasawo
Enkola z’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga
Enkola z’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga
Satifikeeti ezeetaagisa okutunda ebweru w’eggwanga
Enteekateeka y’okutambuza ebintu esengekeddwa
Emikutu gy’okukulaakulanya abaguzi

Azerbaijan, emanyiddwa mu butongole nga Republic of Azerbaijan, nsi esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’obuvanjuba n’amaserengeta ga Asia. Azerbaijan eriko ensalo n’ennyanja Caspian mu buvanjuba, Russia mu bukiikakkono, Georgia mu bukiikakkono bw’amaserengeta, Armenia mu bugwanjuba, ne Iran mu bugwanjuba bwayo, eri mu kifo kya magezi mu by’ettaka n’ebyobufuzi. Azerbaijan eriko obuwanvu bwa square kilometers nga 86,600 (square miles 33,400), era erimu abantu obukadde 10. Ekibuga ekikulu ye Baku ekola ng’ekifo kyakyo eky’ebyenfuna n’ebyobuwangwa. Eggwanga lino lirina ebyafaayo bingi eby’edda enkumi n’enkumi z’emyaka nga lirimu obuyinza okuva mu bwakabaka obw’enjawulo nga ba Khalifa b’Obuperusi, Abawalabu b’Obusiraamu ne ba tsars ba Russia. Azerbaijan yali kitundu kya Soviet Union kyokka n’efuna obwetwaze mu 1991. Okuva olwo yafuna enkyukakyuka ez’amaanyi mu by’obufuzi ne mu by’enfuna. Gavumenti egoberera enkola ya semi-pulezidenti nga bombi pulezidenti alondeddwa ne ssaabaminisita. Ebyenfuna by’eggwanga lino byesigamye nnyo ku kukola amafuta n’okubitunda ebweru w’eggwanga olw’ebintu ebingi ebirina mu nnimiro eziri ku nnyanja ezisangibwa wansi w’ennyanja Caspian. Mu myaka egiyise, kaweefube akoleddwa okutumbula ebyenfuna nga batumbula emirimu ng’ebyobulambuzi n’ebyobulimi. Obuwangwa bukola kinene mu mbeera z’abantu mu Azerbaijan. Omuziki ogw’ennono ogw’Abaazerbaijan gukozesa ebivuga eby’enjawulo nga tar (ekivuga eky’enkoba) awamu n’ennyimba ez’enjawulo ezimanyiddwa nga mugham. Kapeti nazo za muwendo nnyo olw’omulimu gwazo ogw’okukola dizayini omuzibu – kapeti za Azerbaijan zimanyiddwa UNESCO nga Masterpieces of Intangible Heritage. Emikisa gy’obulambuzi mingi mu ggwanga lino ery’enjawulo: Baku yeewaanira ku bizimbe eby’omulembe ebitabuddwamu ebizimbe eby’ebyafaayo nga Maiden Tower; Gobustan National Park erimu ebiwandiiko eby’edda eby’amayinja ebiraga ebifaananyi by’amayinja eby’edda nga tebinnabaawo; ate ekitundu kya Gabala kisikiriza abagenyi nga kiriko ebifo eby’okusanyukiramu wakati mu nsozi ennungi. Mu kumaliriza,Azerbaijan ya njawulo olw’ekifo kyayo ekirungi ekigatta Bulaaya ne Asia wamu n’ebyafaayo byayo eby’obugagga, ebyenfuna ebikula nga bivugibwa ekitongole ky’amasannyalaze, n’obuwangwa obujjudde amaanyi. Egenda mu maaso n’okukulaakulana n’okusikiriza ensi yonna ng’efuba okutuuka ku mulembe ate ng’ekuuma ennono zaayo ez’enjawulo.

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus mu Eurasia. Ssente ezikozesebwa mu Azerbaijan ziyitibwa Azerbaijani Manat (AZN). Manat yatongozebwa ng’ensimbi entongole eya Azerbaijan mu 1992, oluvannyuma lw’okufuna obwetwaze okuva mu Soviet Union. Akabonero ka Manat ow’e Azerbaijan kali 2 era nga kaawuddwamu 100 qəpik. Ensimbi za bbanka zisangibwa mu ssente za manats 1, 5, 10, 20, 50, ne 100. Effeeza zijja mu miwendo gya 1, 3, 5,10,20 ne qəpik. Azerbaijan erina bbanka enkulu eyitibwa Central Bank of Azerbaijan Republic (CBA) eddukanya ssente zaayo. CBA ekola kinene nnyo mu kukuuma obutebenkevu bwa manat ng’elungamya okugiwa n’okufuga ebbeeyi y’ebintu. Omuwendo gw’ensimbi za Manat eya Azerbaijan gukyukakyuka okusinziira ku ssente endala ennene nga ddoola za Amerika oba Euro. Kikulu okukebera emiwendo egy’omulembe nga tonnakyusa ssente zonna ez’ebweru okudda mu manats oba vice versa. Mu myaka egiyise, Azerbaijan efunye enkulaakulana mu by’enfuna olw’amafuta g’erina n’okussa ssente mu makolero ag’enjawulo omuli eby’obulambuzi n’ebyobulimi. Kino kivuddeko okutebenkera n’okwesiga ssente zaabwe eza wano nazo. Okutwaliza awamu, embeera ya ssente za Azerbaijan n’okukozesa Manat eya Azerbaijan eraga enkulaakulana y’ebyenfuna by’eggwanga lino n’okufuba okulaba ng’ekuuma obutebenkevu mu butale bwayo obw’ebyensimbi.

Ssente eziteekebwa mu mateeka mu Azerbaijan ye manat ya Azerbaijan (akabonero: 4, koodi y’ensimbi: AZN). Ku ky’emiwendo gy’ensimbi ezibalirirwamu eza manat ya Azerbaijan okusinziira ku ssente ennene ez’ensi yonna, bino bye bimu ku byokulabirako: 1 Manat ya Azerbaijan (AZN) nga yenkana: - 0.59 Doola ya Amerika (USD) - Euro 0.51 (EUR) - 45.40 Ruble ya Russia (RUB) - Yuan Renminbi y’Abachina (CNY) 6.26 Nsaba omanye nti emiwendo gino egy’okuwanyisiganya giyinza okwawukana era bulijjo kirungi okukebera n’ensonda eyesigika oba ekitongole ky’ebyensimbi okumanya emiwendo egy’omulembe nga tonnaba kukola nkyukakyuka yonna oba kukola nkolagana yonna.

Azerbaijan, esangibwa mu kitundu kya South Caucasus, ekuza ennaku enkulu eziwerako omwaka gwonna. Ekimu ku bintu ebikulu ebibaddewo ye Novruz Bayrami, okukuza omwaka omuggya ogw’Abaperusi. Novruz y’entandikwa y’omusana era kabonero k’okuzza obuggya n’okuzaalibwa omulundi ogw’okubiri. Abantu beenyigira mu nnono ez’enjawulo gamba ng’okubuuka ku muliro okwerongoosa ebibi bye baakola emabega n’okukyalira abaagalwa baabwe okuwanyisiganya ebirabo. Ennaku enkulu eno essa essira ku bumu n’okugatta ebitundu. Ekikujjuko ekirala ekikulu lwe lunaku lw’ameefuga mu ggwanga, olukuzibwa nga October 18th. Olunaku luno lujjukira Azerbaijan okusumululwa okuva mu bufuzi bwa Soviet mu 1991. Abantu beetaba mu kulaga ebivvulu, ebivvulu, n’okuyimba eby’obuwangwa okussa ekitiibwa mu bwetwaze bw’eggwanga lyabwe. May 9th lunaku lwa buwanguzi mu Azerbaijan abantu bwe bassa ekitiibwa mu abo abaalwana mu Ssematalo II ne Nazi Germany. Abaazirwanako baweebwa ekitiibwa n’emikolo okwetoloola eggwanga ate abantu ne bateeka ebimuli ku bijjukizo okujjukira abajaasi abagudde. Olunaku lwa Republic Day nga May 28th lujaguza okutandikawo Democratic Republic of Azerbaijan mu 1918 – emu ku repubulika za demokulasiya ezaasooka mu Asia nga Soviet tennaba kwegatta. Eggwanga lissa ekitiibwa nga litegeka ebivvulu, ebiriroliro, ebivvulu, n’ebintu ebirala eby’ennaku enkulu okwetoloola eggwanga lyonna. Gurban Bayrami oba Eid al-Adha nnaku enkulu endala ey’amaanyi Abasiraamu b’e Azerbaijan gye bakuzibwa mu nsi yonna. Kijjukira Nabbi Ibrahim okwagala okusaddaaka omwana we ng’ekikolwa eky’obuwulize eri Katonda. Amaka gasaddaaka ebisolo anԁ okugaba ennyama mu b'eŋŋanda аnԁ abantu ssekinnoomu abatalina mukisa nga akabonero оf okusaasira аnԁ obugabi. Emikolo gino egy’ennaku enkulu giraga eby’obuwangwa eby’omuwendo ebya Azerbaijan awamu n’olugendo lwayo olw’ebyafaayo olw’okufuna obwetwaze.

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus, nga eriko ensalo n’ennyanja Caspian ku luuyi olw’ebuvanjuba. Eriko ebyenfuna ebikulaakulana, ng’okusinga bitambulira ku mafuta ne ggaasi ebweru w’eggwanga. Eby’obusuubuzi bikola kinene mu by’enfuna bya Azerbaijan. Eggwanga lino lirina enkolagana ey’amaanyi mu by’obusuubuzi n’amawanga ag’enjawulo mu nsi yonna. Abasinga okusuubulagana nayo kuliko Russia, Turkey, Italy, Germany, China, Netherlands, Switzerland, ne Ukraine. Ekitundu ky’okutunda ebweru w’eggwanga kisingamu mafuta n’ebintu ebiva mu mafuta nga bino bye bisinga obungi ku bintu Azerbaijan by’etunda ebweru w’eggwanga. Amafuta agatali malongoose gakola ekitundu kinene mu kitongole kino. Ebirala ebikulu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mulimu ggaasi ow’obutonde n’ebintu eby’enjawulo ebitali bya mafuta nga engoye za ppamba n’ebintu ebiva mu bulimi. Mu myaka egiyise Azerbaijan efubye okukyusakyusa mu by’amaguzi by’etunda ebweru w’eggwanga okusukka amafuta ne ggaasi ng’etumbula emirimu egitali gya mafuta ng’ebyobulimi, eby’obulambuzi, tekinologiya w’amawulire (IT), n’amakolero amatono. Enkola eno ey’enjawulo egenderera okukendeeza ku kwesigama ku makolero ag’ennono ate nga etondawo ensibuko z’ensimbi ezisobola okuwangaala. Ebintu ebiyingizibwa mu Azerbaijan bibaamu okukozesa ebyuma n’ebikozesebwa mu pulojekiti z’okutumbula amakolero wamu n’ebintu ebikozesebwa ng’ebyuma eby’amasannyalaze oba mmotoka. Ebintu ebiva mu mmere nabyo biyingizibwa mu ggwanga olw’obuzibu obumu obw’omunda mu by’obulimi. Azerbaijan kitundu ku ndagaano z’ebyobusuubuzi eziwerako mu kitundu nga GUAM (Organization for Democracy and Economic Development), ECO (Economic Cooperation Organization), TRACECA (Transport Corridor Europe-Caucasus-Asia), n’ebirala, eziwa emikutu emirala egy’okugaziya eby’obusuubuzi n’amawanga agaliraanye amawanga. Okugatta ku ekyo , Azerbaijan yeetaba nnyo mu bibiina by’ebyobusuubuzi eby’ensi yonna nga World Trade Organization (WTO) okunyweza enkolagana yaayo mu by’obusuubuzi mu nsi yonna ate ng’ekola ku ky’okutwala amateeka ga WTO mu ggwanga lyonna. Okutwaliza awamu , Azerbaijan ekyagenda mu maaso n'okukola okutumbula ebitongole byayo ebitali bya mafuta ate nga era erongoosa embeera ya bizinensi yaayo ng'eyita mu nnongoosereza ezigenderera okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru . Okwewaayo kwa gavumenti okukyusakyusa mu by’enfuna kulaga bulungi okutumbula obutebenkevu obw’ekiseera ekiwanvu wamu n’obusobozi bw’enkulaakulana ey’olubeerera mu by’enfuna bya Azerbaijan.

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus, ng’erina eby’obuwangwa bingi n’eby’obugagga eby’omu ttaka eby’enjawulo. Ekifo ky’eggwanga lino ekirungi ng’omutala wakati wa Bulaaya ne Asia kiraga obusobozi obw’amaanyi obw’okutumbula akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru. Ekimu ku bintu ebikulu Azerbaijan by’enyweza kiri mu mafuta ne ggaasi amangi. Eggwanga likulaakulanyizza nnyo ekitongole kyalyo eky’amasannyalaze, ekifuuse ekiyamba ennyo mu by’enfuna byalyo. Ng’ensi esuubula eby’obugagga by’amasannyalaze ebweru w’eggwanga, Azerbaijan esobodde okussaawo enkolagana ey’amaanyi mu by’obusuubuzi n’amawanga okwetoloola ensi yonna, ekivuddeko akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru okukula. Ng’oggyeeko amafuta ne ggaasi, Azerbaijan erina n’eby’obugagga ebirala eby’omuwendo eby’obutonde ng’eby’obugagga eby’omu ttaka n’ebintu ebiva mu bulimi. Omulimu gw’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka gukula mangu, nga gusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru w’eggwanga n’okutondawo emikisa gy’okukyusakyusa eby’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Ate era, ebyobulimi bikola kinene mu by’enfuna bya Azerbaijan, nga biwa obusobozi obw’okugaziya okutunda ebweru w’eggwanga ebibala, enva endiirwa, ebiva mu mata, n’ebintu ebirala eby’obulimi. Ekifo kya Azerbaijan ekirungi ku makubo amakulu ag’entambula agagatta Bulaaya ne Central Asia nakyo kyongera ku ssuubi lyayo ery’ebyobusuubuzi. Etadde ssente nnyingi mu pulojekiti z’ebizimbe ng’enguudo ennene, eggaali y’omukka, emyalo, n’ebisaawe by’ennyonyi ebiyamba entambula munda mu ggwanga wamu n’obusuubuzi bw’ensi yonna. Omukutu guno guwa enkizo eri bizinensi ezinoonya okufuna obutale bwa Bulaaya n’abo abali ewala mu buvanjuba. Gavumenti ya Azerbaijan emanyi obukulu bw’okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru nga bayita mu nnongoosereza mu by’enfuna ezigendereddwamu okutumbula embeera ya bizinensi. Enteekateeka ng’okusikiriza bamusigansimbi omusolo ziteekeddwa mu nkola okusobola okuleetawo embeera ennungi mu mirimu gya bizinensi mu bitundu eby’enjawulo omuli n’amakolero ng’eby’okwambala. Newankubadde, ekitongole ky’ebyobulambuzi kirina obusobozi bungi nnyo olw’ebyobuwangwa eby’omuwendo ebya Azerbaijan n’ebifo eby’enjawulo omuli ebifo eby’ebyafaayo nga Sheikh Safi al-Din Khanegah complex oba ebyewuunyo eby’obutonde nga Gobustan National Park. Ensimbi eziyingira mu by’obulambuzi zibadde zeeyongera buli lukya mu myaka egiyise ng’abalambuzi bangi balaze obwagazi okunoonyereza ku kifo kino eky’enjawulo. Mu kumaliriza, Azerbaijan eraga obusobozi bungi mu kukulaakulanya akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru olw’eby’obugagga byayo eby’omuwendo, ekifo ekirungi, n’enkola eziyamba okusiga ensimbi. Nga ekozesa amaanyi gano, okukyusakyusa ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga n’obutale, n’okutumbula enkolagana ne bamusigansimbi ab’ensi yonna, Azerbaijan esobola okwongera okusumulula obusobozi bw’okukulaakulana mu by’enfuna ng’eyita mu busuubuzi bw’ebweru.

Okulonda ebintu ebimanyiddwa ennyo mu katale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru mu Azerbaijan kyetaagisa okulowooza ennyo ku nsonga ez’enjawulo. Wammanga bye bimu ku bintu ebikulu by’olina okukuuma mu birowoozo ng’olonda ebintu ebitundibwa ennyo ebweru w’eggwanga: 1. Noonyereza ku Akatale: Tandika ng’otegeera bulungi akatale ka Azerbaijan, omuli bye kayagala, bye kayagala, n’emitendera. Yeekenneenya amakolero ki agalina obusobozi obw’amaanyi obw’okukulaakulana n’okuzuula ebitundu by’abakozesa ebigendereddwamu. 2. Lowooza ku Nsonga z’Obuwangwa: Faayo ku buwangwa n’ennono za Azerbaijan ng’olonda ebintu. Kakasa nti ebintu by’olonze bituukirawo era nga bituukana n’empisa z’omu kitundu. 3. Zuula obutale obw’enjawulo: Noonya obutale obw’enjawulo obutakozesebwa oba obutaweebwa buweereza bulungi mu by’enfuna bya Azerbaijan ng’obwetaavu bungi naye ng’obungi butono. Kino kikusobozesa okweteeka mu kifo ng’omugabi ow’enjawulo n’okufuna enkizo mu kuvuganya. 4. Leverage Competitive Advantage: Weekenneenye amaanyi ga kkampuni yo, gamba ng’okukendeeza ku nsimbi, omutindo, oba ebintu eby’enjawulo ebiri mu bintu byo ebiyinza okukuwa enkizo mu kuvuganya ku biweebwayo ku katale ebiriwo. 5. Yeekenneenya Abavuganya: Soma ebintu by’abavuganya n’obukodyo bwe bakozesa okusobola okweyawula obulungi ng’owaayo ekintu eky’enjawulo oba ekisinga ku ekyo ekyaliwo edda ku katale. 6.Include Local Product Preferences: Teekamu ebintu ebisinga okwagalibwa mu kitundu mu product range yo okusobola okukola specifically to Azerbaijan tastes and preferences - kabeere mmere, fashion accessories specific materials oba designs that resonate with local consumers. 7.Focus on Quality Control & Certification: Kakasa nti ekintu kyonna ky’olonze kituukana n’omutindo ogukwatagana era nga kirina satifikeeti ezeetaagisa ezikkirizibwa mu Azerbaijan. Okugoberera ennyo amateeka tekijja kukoma ku kuyamba kuteekawo bwesige wabula era kijja kutangira ebizibu byonna eby’amateeka nga biyingizibwa mu ggwanga. 8.Adapt Pricing Strategy: Okukola enkola y’emiwendo nga olowooza ku miwendo gy’ensimbi za wano, okugula obusobozi obw’enjawulo; kino kijja kukusobozesa okuteekawo emiwendo egy’okuvuganya ate nga era okuuma amagoba 9.Marketing & Promotion Efforts: Tegeka kaweefube w'okutunda okusinziira ku - emikutu gya yintaneeti (emikutu gy'empuliziganya) gikola omulimu omukulu ogweyongera mu bakozesa Azerbaijan abamanyi tekinologiya. Kolagana n’abagaba ebintu mu kitundu oba ba agenti abamanyi obulungi akatale ka Azerbaijan okulaba ng’ebintu byo bitumbula bulungi. 10.Flexible Approach: N’ekisembayo, sigala ng’okyukakyuka era ng’oggulewo enkyukakyuka. Bulijjo okuddamu okwekenneenya obwetaavu bw’akatale, emitendera, endowooza za bakasitoma; kino kijja kukuyamba okukyusakyusa ebintu byo nga bwe kyetaagisa n’okusigala ng’osinga abavuganya. Bw’ogoberera ebiragiro bino, osobola okusalawo mu ngeri ey’amagezi ku kulonda ebintu ebimanyiddwa ennyo mu katale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru mu Azerbaijan ebirina emikisa mingi egy’obuwanguzi.

Azerbaijan, esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’Ebuvanjuba ne Asiya ey’amaserengeta, emanyiddwa olw’okugatta obuwangwa n’ennono mu ngeri ey’enjawulo. Olw’abantu abasoba mu bukadde 10, engeri bakasitoma b’eggwanga lino gye liraga obusika bwalyo obw’enjawulo. Ekimu ku bintu ebikulu ebikwata ku bakasitoma mu Azerbaijan kwe kusembeza abagenyi. Abaazerbaijan bamanyiddwa olw’obutonde bwabwe obw’ebbugumu n’okwaniriza abagenyi. Kya bulijjo okuwa abagenyi emmere, ebyokunywa, n’okusula ng’akabonero akalaga nti bawa ekitiibwa n’obugabi. Ku bizinensi ezikola mu Azerbaijan, kikulu okuddamu okusembeza abagenyi kuno nga bafaayo ku byetaago bya bakasitoma n’okukakasa nti bakasitoma bafuna obumanyirivu obulungi. Engeri endala enkulu kwe kussa essira ku nkolagana y’omuntu ku bubwe. Okuzimba obwesige nga tuyita mu kukolagana maaso ku maaso kikulu nnyo mu buwangwa bwa Azerbaijan, ekitegeeza nti enkolagana ya bizinensi etera okwesigama ku nkolagana ey’amaanyi ne bakasitoma. Kiyinza okutwala ekiseera okuteekawo enkolagana zino mu kusooka, n’olwekyo obugumiikiriza n’okugumiikiriza byetaagisa ng’okola bizinensi mu Azerbaijan. Bwe kituuka ku bukwakkulizo oba okukwata ku buwangwa, waliwo ebintu ebitonotono bizinensi bye zirina okukuuma mu birowoozo nga zikolagana ne bakasitoma b’e Azerbaijan. Ekisooka, kikulu okubeera n’ebirowoozo ku nnyambala ng’osisinkanye bakasitoma oba bakasitoma abanywerera ennyo ku nzikiriza z’Obusiraamu ez’ennono. Weewale okwambala engoye eziraga oba ezitasaana olw’okussa ekitiibwa mu mpisa z’omu kitundu. Okugatta ku ekyo, okunywa omwenge kulina okutuukibwako n’obwegendereza okuva Azerbaijan bw’erina Abasiraamu abasinga obungi ng’abantu abamu bayinza okukuuma obukwakkulizo bw’eddiini ku kunywa omwenge. Ekisembayo, okukubaganya ebirowoozo okukwata ku nsonga z’ebyobufuzi ezikulu ng’enkaayana z’ebitundu oba enkaayana z’ebyafaayo kulina okwewalibwa mu nkiiko za bizinensi kubanga ensonga zino ziyinza okuba ensonga ezirimu ebirowoozo eziyinza okunyiiza abantu ssekinnoomu. Mu kumaliriza,Azerbaijan's customer characteristics revolve around hospitality,okulaga omuwendo omunene eri personal relationships.Additionally,ebimu ku buwangwa sensitivities nga ennyambala code okulowooza,ekitiibwa omwenge enneeyisa,n'okwewala ebyobufuzi sensitive okukubaganya ebirowoozo need careful attention.Understanding these aspects can contribute greatly toward successful interactions with Bakasitoma b’e Azerbaijan.

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus, ng’erina ensalo z’ennyanja Caspian ku luuyi olw’ebuvanjuba. Gavumenti ya Azerbaijan etadde mu nkola enkola ezitali zimu okulaba ng’eddukanya obulungi emisolo gya Kasawo n’okwanguyiza entambula y’ebyobusuubuzi. Enkola y’okuddukanya emisolo mu Azerbaijan erabirirwa akakiiko ka Kasawo mu ggwanga (SCC). Omulimu gwayo omukulu kwe kussa mu nkola amateeka ga Kasawo, okusolooza emisolo n’emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga, okutangira emirimu gy’okukukusa abantu, n’okutumbula okwanguyiza eby’obusuubuzi. SCC eddukanya emyalo egy’enjawulo egy’okuyingira omuli ebisaawe by’ennyonyi, emyalo gy’ennyanja, ensalo z’oku lukalu, n’ebitundu by’ebyenfuna eby’eddembe. Ku batambuze abayingira oba abava mu Azerbaijan, waliwo ebintu ebikulu ebiwerako bye balina okulowoozaako: 1. Okufuga okuyingira mu ggwanga: Abagenyi bonna balina okuba ne paasipooti entuufu ng’ekola waakiri emyezi mukaaga okuva ku lunaku lwe baayingira. Kikulu nnyo okulaba ng’ebiwandiiko byo eby’entambula biteredde nga tonnatuuka ku bifo ebikeberebwa ku nsalo. 2. Okulangirira Ebyamaguzi: Abatembeeyi balina okulangirira ebintu byabwe eby’obuntu ng’ebintu eby’omuwendo oba ssente ennyingi ezisukka ekkomo erimu eryassibwawo mu mateeka ga Azerbaijan. Obutalangirira bintu mu butuufu kiyinza okuvaamu ebibonerezo oba okubowa ebintu. 3. Ebintu Ebikugirwa: Waliwo ebiragiro ebitongole ebikwata ku bintu ebikugirwa okuyingira oba okufuluma Azerbaijan, omuli ebyokulwanyisa, amasasi, ebiragalalagala, ebintu ebicupuli, ebintu eby’obulabe n’ebirala. Kikulu nnyo okwemanyiiza obukwakkulizo buno nga tonnatambula. 4. Emisolo n’emisolo: Ebyamaguzi ebimu ebisukka emitendera egimu biyinza okusasulwa emisolo n’emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga nga bituuse mu Azerbaijan. Mu ngeri y’emu ku kutunda ebyamaguzi ebweru w’eggwanga okusukka ekkomo eriragiddwa nga n’emisolo gy’okutunda ebweru giyinza okukozesebwa. 5.Ebiragiro bya Kalantiini: Okukuuma ebiwuka oba endwadde eziyinza okukosa ebyobulimi oba obulamu bw’abantu; waliwo amateeka agafuga kalantiini agafuga okuyingiza ebisolo oba ebimera mu Azerbaijan.Ebitongole nga satifikeeti z’obusawo bw’ebisolo biyinza okwetaagisa okusinziira ku ekyo . Bulijjo kirungi okukebera mu kitebe kya Azerbaijan oba ekitebe kya Azerbaijan mu nsi gy’obeera okumanya ebisingawo ku mulembe n’ebyetaago nga tonnatambula. Okugoberera amateeka n’emitendera gya Kasawo kijja kuyamba okulaba ng’oyingira oba okufuluma mu Azerbaijan awatali kusoomoozebwa, kikusobozese okunyumirwa okukyala kwo mu nsi eno esikiriza.

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus, emanyiddwa olw’eby’obugagga byayo eby’omu ttaka ebingi naddala mu makolero g’amafuta ne ggaasi. Ng’eggwanga erikola amafuta, Azerbaijan yeesigamye nnyo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okusobola okutuukiriza ebyetaago byayo eby’okukozesa mu ggwanga. Mu nsonga z’emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’enkola z’emisolo, Azerbaijan etadde mu nkola enkola enoonya okukuuma amakolero gaayo mu ggwanga ate ng’etumbula eby’obusuubuzi by’ensi yonna. Gavumenti ya Azerbaijan esolooza emisolo gya kasitooma n’emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okusinziira ku ngeri gye bisengekeddwamu mu tteeka lya Harmonized System (HS). Emisolo egy’awamu ku bintu ebisinga giva ku bitundu 5% okutuuka ku bitundu 15%, okusinziira ku mutendera mwe bigwa. Wabula ebintu ebimu ebikulu ng’eddagala n’ebikozesebwa mu by’obujjanjabi biyinza okufuna omusolo ogwa wansi oba zero okulaba nga bifunibwa ku bbeeyi ensaamusaamu. Mu kiseera kino ebintu eby’ebbeeyi ng’ebyokunywa n’ebintu ebikolebwa mu taaba bitera okusasulwa emisolo egy’amaanyi. Okugatta ku ekyo, Azerbaijan etaddewo endagaano z’ebyobusuubuzi n’amawanga ag’enjawulo n’ebibiina by’ebyenfuna nga Russia, Turkey, Georgia, Belarus, Kazakhstan, Ukraine okutumbula okwegatta kw’ebyobusuubuzi mu bitundu. Olw’endagaano zino, ebintu ebiyingizibwa mu mawanga gano ebikolagana biyinza okuganyulwa mu kukendeeza ku misolo oba n’okufuuka ebitaliiko musolo mu mbeera ezimu. Kinajjukirwa nti Azerbaijan ekoze emitendera gy’okutumbula embeera yaayo ey’okusiga ensimbi nga yeegatta ku bibiina by’ensi yonna nga World Trade Organization (WTO). Obwammemba buno buyamba mu kwongera okukendeeza ku bukwakkulizo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’okutumbula embeera y’obusuubuzi ey’eddembe eri ebintu n’obuweereza. Mu kumaliriza, Azerbaijan essa mu nkola emisolo egy’enjawulo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okusinziira ku ngeri gye bisengekeddwamu mu nkola ya HS code. Wadde ng’ebintu ebikulu binyumirwa emiwendo gya wansi oba egy’omusolo gwa zero okulaba nga bannansi basobola okugula; ebintu eby’ebbeeyi byolekedde okusasulwa emisolo egy’amaanyi. Eggwanga era lyetaba nnyo mu ndagaano z’ebyobusuubuzi mu kitundu ate nga linoonya okwongera okwegatta n’emikutu gy’ebyobusuubuzi egy’ensi yonna nga liyita mu mbeera yaayo ey’obwammemba mu WTO.

Azerbaijan, ensi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus mu Eurasia, essa mu nkola enkola ez’enjawulo ez’emisolo okulung’amya ekitongole kyayo eky’ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Gavumenti egenderera okutumbula enkulaakulana mu by’enfuna, okukendeeza ku kwesigama ku mafuta ne ggaasi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga, n’okugaziya ebyenfuna by’eggwanga. Emu ku nkola z’omusolo enkulu ezikosa ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mu Azerbaijan gwe musolo ogw’omuwendo ogwongezeddwa (VAT). Okutwaliza awamu, ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga tebisonyiyibwa kusasula musolo gwa VAT. Kino kitegeeza nti abasuubuzi abagenda ebweru w’eggwanga tebeetaaga kussaamu misolo gya VAT nga batunda ebintu byabwe emitala w’amayanja. Wabula kikulu abafulumya ebweru w’eggwanga okuwa ebiwandiiko ebituufu n’obujulizi ku by’okusindika oba okutambuza okukakasa nti ddala ebyamaguzi byabwe bibadde bifulumizibwa ebweru basobole okunyumirwa okusonyiyibwa kuno. Enkola endala ey’omusolo enkulu ekwata ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ye misolo oba emisolo gya kasitooma. Azerbaijan erina emisolo egy’enjawulo ku bika by’ebyamaguzi eby’enjawulo ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Emiwendo gino gyawukana okusinziira ku mutendera gw’ebintu era nga gyesigamiziddwa ku mutindo gw’ensi yonna nga harmonized system codes (HS codes). Abatunda ebweru balina okwebuuza ku bitongole ebikwatibwako oba okukozesa emikutu gya yintaneeti egyaweebwa gavumenti okuzuula emiwendo emituufu egy’emisolo egikolebwa ku bintu byabwe ebitongole. Okugatta ku ekyo, Azerbaijan era egaba ebintu ebimu ebisikiriza n’okusonyiyibwa abasuubula ebweru w’eggwanga mu mateeka gaayo agakwata ku by’okusiga ensimbi. Gavumenti etadde mu nkola enkola z’okusolooza omusolo ogw’enkizo nga kkampuni ezikola ku by’okutunda ebweru w’eggwanga ebitali bya mafuta zisobola okuganyulwa mu kukendeeza ku musolo ku nfuna y’ebitongole oba okusonyiyibwa ddala emisolo ku magoba. Ebintu bino ebisikiriza bigendereddwamu okusikiriza abasigansimbi okuva ebweru obutereevu mu bitongole ebitali bya mafuta n’okutumbula amakolero agatunuulidde okutunda ebweru w’eggwanga. Kikulu abantu ssekinnoomu oba kkampuni ezikola ku kutunda ebintu ebweru w’eggwanga okuva mu Azerbaijan okubeera nga bamanyi enkyukakyuka oba ennongoosereza zonna gavumenti z’ekola ku nkola z’emisolo. Okwebuuza ku bibiina by’abasuubuzi mu kitundu, ebibiina by’abasuubuzi, oba okunoonya amagezi ag’ekikugu kiyinza okuyamba okuyita mu kusoomoozebwa okuyinza okubaawo okukwatagana n’okutegeera n’okugoberera amateeka gano ag’omusolo mu ngeri ennungi.

Azerbaijan, esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’Ebuvanjuba ne Asiya ey’amaserengeta, nsi emanyiddwa olw’obuwangwa bwayo obw’omuwendo n’eby’obugagga eby’omu ttaka ebinene. Okusobola okwanguyiza eby’obusuubuzi by’ensi yonna n’okulaba ng’omutindo gw’ebintu by’etunda ebweru bibaawo, Azerbaijan etaddewo enkola y’okukakasa eby’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Okuweebwa satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga mu Azerbaijan kulabirirwa ekitongole kya Gavumenti ekivunaanyizibwa ku kulondoola eby’amaguzi ebiyingizibwa mu ggwanga (SIVCIG), akakiiko ka Gavumenti aka Kasawo (SCC), ne Minisitule y’ebyobulimi. Ebitongole bino bikolagana okulaba ng’ebintu byonna ebifulumizibwa ebweru bituukana n’ebisaanyizo ebyetaagisa mu mateeka, ebiragiro eby’ekikugu, n’omutindo gw’omutindo. Okusobola okufuna satifikeeti y’ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mu Azerbaijan, abatunda ebweru balina okugoberera emitendera egy’enjawulo okusinziira ku kika ky’ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Enkola eno okutwalira awamu erimu okuleeta ebiwandiiko nga invoice, enkalala z’okupakinga, satifikeeti z’ensibuko, ebikwata ku bikozesebwa, lipoota z’okugezesa bwe kiba kisoboka wamu n’ebiwandiiko ebirala ebikwatagana okukakasa nti bigoberera omutindo gw’ensi yonna. Okugatta ku ekyo, abakulira Kasawo bayinza okukola okukebera n’okugezesa ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okukakasa nti bituukana n’amateeka agateereddwawo. Ebigezo bino biyinza okuli okukebera omubiri oba okukeberebwa mu laboratory okukolebwa ebitongole ebikkirizibwa. Ekirala, ebintu ebimu byetaaga satifikeeti endala nga satifikeeti z’obuyonjo bw’ebimera ku by’obulimi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga oba satifikeeti z’ebyobulamu ku bintu by’emmere ebirimu ebirungo by’ebisolo. Abasuubula ebintu ebweru w’eggwanga balina okugoberera ennyo ebisaanyizo bino nga tebannakkirizibwa kuyingira butale bw’ebweru. Okufuna satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga kiraga nti ebintu bya Azerbaijan bituukana n’omutindo ogumanyiddwa mu nsi yonna era nga bigoberera amateeka agateekebwawo amawanga agagenda okuyingiza ebintu mu ggwanga. Kyongera obwesige mu baguzi ebweru w’eggwanga ate nga kitumbula emikisa gy’obusuubuzi okuva ku nsalo eri bizinensi za Azerbaijan. Nolwekyo,nsuubira nti amawulire gano gakuyamba okutegeera engeri Azerbaijan gy’egenda mu maaso n’okufuna satifikeeti z’okutunda ebweru w’eggwanga okusobola okwanguyiza emirimu gyayo egy’obusuubuzi bw’ensi yonna.

Azerbaijan esangibwa ku nkulungo y’amaserengeta ga Asiya ne Bulaaya ey’Ebuvanjuba, erimu embeera ennungi ey’okutambuza ebintu n’entambula. Emanyiddwa olw’ekifo kyayo ekirungi n’ebikozesebwa ebikulaakulanye obulungi, Azerbaijan erimu emikisa mingi mu by’okutambuza ebintu. Wano waliwo ebimu ebisemba ebikwata ku kitongole ky’ebyentambula mu ggwanga: 1. Ebizimbe: Azerbaijan yeewaanira ku mutimbagano gw’entambula ogw’amaanyi ogulimu enguudo, eggaali y’omukka, emikutu gy’ennyonyi n’emyalo gy’ennyanja. Omwalo gw’ebyobusuubuzi mu nnyanja Baku International Sea Trade Port gukola ng’ekifo ekikulu eky’okutambuza eby’obusuubuzi mu kitundu ne Bulaaya ne Asia. Ekirala, eggwanga lino litadde ssente nnyingi mu kuzza eby’entambula ku mulembe okusobola okwanguyiza okutambuza ebyamaguzi awatali kusoomoozebwa munda mu Azerbaijan n’ebweru waayo. 2. Oluguudo lw’entambula ey’ensi yonna okuyita mu Caspian (TITR): TITR ekola ng’ekitundu ekikulu mu nteekateeka ya Belt and Road Initiative (BRI) egatta China ne Bulaaya ng’eyita mu Central Asia n’ekitundu ky’ennyanja Caspian. Azerbaijan ekola kinene nnyo mu kkubo lino ng’ewa eby’entambula ebirungi nga amaato agayitibwa roll-on/roll-off (Ro-Ro) okusomoka ennyanja Caspian. 3. Free Economic Zones (FEZ): FEZ eziwerako zitandikiddwawo mu Azerbaijan okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru mu bitundu eby’enjawulo omuli n’eby’okutambuza ebintu. Zooni zino ziwa emisolo, enkola ya Kasawo erongooseddwa, okufuna ebikozesebwa ebikulaakulanye, ppaaka z’amakolero, sitoowa wamu n’enkola ennyangu ey’okuddukanya emirimu. 4. Enteekateeka za Gavumenti ku yintaneeti: Azerbaijan ekwatidde ddala tekinologiya okutumbula obusobozi bwayo obw’okutambuza ebintu ng’eyita mu nteekateeka nnyingi eza gavumenti ez’oku yintaneeti nga ASAN Service Centers ezikola ku mpeereza ku yintaneeti ezikwata ku nkola z’okugogola ssente za Kasawo ekikendeeza ku mpapula z’omu ngalo ezitwala obudde. 5.Kkampuni z’okutambuza ebintu: Kkampuni za wano eziwerako zikola emirimu gy’okutambuza ebintu egy’ekikugu okuva ku kutambuza emigugu okutuuka ku kugonjoola sitoowa mu bibuga byombi nga Baku awamu n’ebitundu by’omu byalo okwetoloola Azerbaijan. 6.Endagaano z’ebyobusuubuzi: Nga mmemba w’ebibiina eby’enjawulo eby’omu kitundu nga GUAM Organization for Democracy and Economic Development wamu n’endagaano z’ebyobusuubuzi ez’amawanga gombi n’amawanga ag’omuliraano nga Turkey & Georgia,Azerbaijan egaba enkizo okutuuka ku butale obw’amaanyi eyongera okutumbula obusobozi bwayo ng’ekifo eky’okutambuza ebintu. 7. Entambula ey’engeri ez’enjawulo: Azerbaijan etumbula nnyo entambula ey’engeri ez’enjawulo ng’egatta entambula ez’enjawulo ng’enguudo, eggaali y’omukka, ennyanja, n’empewo okutondawo eby’okugonjoola ebizibu ebirungi mu nkola y’okugaba ebintu ebituukagana n’ebyetaago ebitongole ebya bizinensi. 8.Enkola za Kasawo: Azerbaijan etadde mu nkola enkola za Kasawo ennyangu n’ebintu bya Kasawo eby’omulembe okutumbula okwanguyiza eby’obusuubuzi. Okuwaayo ebiwandiiko ku byuma bikalimagezi nga bayita mu ASYCUDA n’okukebera okusinziira ku kabi kwanguyiza enkola z’okugogola ebiwandiiko ku nsalo. Mu kumaliriza,Azerbaijan ekifo ekirungi,okusiga ensimbi mu bikozesebwa,n'enteekateeka ez'enjawulo ezisitula ebigifuula ekifo ekisikiriza emirimu gy'okutambuza ebintu.Eggwanga okwewaayo eri enkola ya digito,endagaano z'ebyobusuubuzi ennungi,n'emikutu gy'entambula egyateekebwawo obulungi byongera okuyamba mu kukula kw'ekitongole kyayo eky'okutambuza ebintu.

Emyoleso gy’ebyobusuubuzi emikulu

Azerbaijan, esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’Ebuvanjuba n’amaserengeta ga Asia, erina emikutu egy’enjawulo emikulu egy’ensi yonna egy’okugula ebintu n’emyoleso egy’okutumbula bizinensi. Emikutu gino giwa emikisa eri bizinensi za wano n’ez’ebweru okulaga ebintu byabwe, okukola enkolagana, n’okunoonyereza ku butale obupya. Omukutu gumu omukulu ogw’okugula ebintu mu nsi yonna mu Azerbaijan kwe kuyita mu ttenda za gavumenti. Gavumenti ya Azerbaijan etera okufulumya ttenda mu bintu eby’enjawulo ng’okuzimba, okukulaakulanya ebizimbe, amasannyalaze, ebyobulamu, ebyenjigiriza, eby’obulambuzi, n’ebirala. Ttenda zino zisikiriza abasuubuzi b’ensi yonna n’abakola kontulakiti abaagala okwetaba mu pulojekiti ennene mu ggwanga. Omukutu omulala omukulu ogw’okugula ebintu mu Azerbaijan gwe guyita mu makolero gaayo ag’amafuta ne ggaasi. Ng’ensi egaggawalidde mu mafuta era nga yeewaanira ku kitongole ky’amasannyalaze ekikulaakulana obulungi, Azerbaijan esikiriza kkampuni z’ensi yonna ezikola mu kunoonya, okufulumya, okutambuza, n’okulongoosa amafuta ne ggaasi. Abagaba ebintu mu nsi yonna batera okukolagana ne bannaabwe mu ggwanga okugaba ebintu n’obuweereza obukwata ku mulimu guno. Mu nsonga z’emyoleso egy’enjawulo egy’okukubiriza enkulaakulana ya bizinensi mu Azerbaijan: 1. BakuBuild: Omwoleso guno gussa essira ku kitongole ky’okuzimba nga mulimu aboolesi bangi omuli abakubi b’ebifaananyi; abakola ebikozesebwa mu kuzimba; abazimba ebizimbe; Abakugu mu by’okukozesa HVAC; abakola dizayini z’omunda; bayinginiya b’amasannyalaze; abakugu mu by’amazzi n’ebirala. 2. Omwoleso gw’amafuta ne ggaasi mu Caspian: Omukolo ogusookerwako ogugatta abazannyi abakulu okuva mu mulimu gw’amafuta ne ggaasi mu nsi yonna. Ewa emikisa gy’okukolagana n’abakungu ba Azerbaijan ate nga eraga tekinologiya ow’omulembe eyeekuusa ku mirimu gy’okunoonyereza ku migga egy’okungulu wamu n’ebifo eby’okulongoosaamu wansi. 3. WorldFood Azerbaijan: Omwoleso guno gulaga omukutu eri abakola emmere mu nsi yonna abaagala okuyingira oba okugaziya mu katale ka Azerbaijan nga babayunga ku bagaba/abayingiza/abasuubuzi ba wano abanoonya enkolagana empya. 4. ADEX (Azerbaijan International Defense Exhibition): Okusinga okugabula abakola/abagaba eby’okwerinda mu nsi yonna okuva ssente ezisaasaanyizibwa mu by’okwerinda bwe zikola ekitundu ekikulu mu nteekateeka z’eggwanga lya Azerbaijan olw’ensonga z’ebyobufuzi ezikwatibwako enkaayana z’ensalo ezeetoolodde ekitundu kya Nagorno-Karabakh. 5. BakuTel: Omwoleso guno ogutunuulidde nnyo eby’amasimu ne tekinologiya w’amawulire, gukyaza kkampuni z’ensi yonna ezikola mu by’amasimu omuli abaddukanya essimu, abakola pulogulaamu za kompyuta, abakola ebikozesebwa mu byuma, abagatta enkola n’ebirala. 6. Omwoleso gw’ebyenjigiriza n’emirimu: Gugendereddwamu okusikiriza amatendekero n’amatendekero g’ebyenjigiriza ag’ebweru abaagala okukola enkolagana ne yunivasite za Azerbaijan wamu n’abayizi ba wano abanoonya emikisa gy’okusoma mu nsi yonna. Emikolo gino giwa emikisa gy’okukolagana, okulaga ebintu, n’okussaawo enkolagana ya bizinensi n’abo abayinza okugula oba abakolagana nabo mu Azerbaijan. Olw’ekifo kyayo ekirungi n’amakolero ag’enjawulo, Azerbaijan erimu amakubo mangi ag’okugula ebintu mu nsi yonna n’okutumbula bizinensi.

Emikutu gy’okunoonya egya bulijjo

Mu Azerbaijan, waliwo emikutu gy’okunoonya egiwerako egyakozesebwa ennyo abantu gye bakozesa okutambula ku yintaneeti. Wano waliwo ebitonotono ku byo wamu n’endagiriro zaabwe ez’oku mutimbagano: 1. Yandex (https://www.yandex.az/) – Yandex nkola ya kunoonya emanyiddwa ennyo mu Azerbaijan, ekozesebwa nnyo mu kunoonya amawulire n’okunoonya emikutu gy’empuliziganya. 2. Google (https://www.google.com.az/) – Wadde nga si ya Azerbaijan yokka, Google ekozesebwa nnyo okwetoloola ensi yonna, omuli ne mu Azerbaijan, olw’ebivudde mu kunoonyereza kwayo okujjuvu. 3. Enkola ya Yahoo! (https://www.yahoo.com/) – Yahoo! ye nkola endala emanyiddwa ennyo ey’okunoonya abantu mu Azerbaijan gye batera okukozesa okunoonya n’okunoonya. 4. Mail.ru (https://go.mail.ru/) – Mail.ru ye nkola y’okunoonya esangibwa mu Russia era ekola emirimu egy’enjawulo omuli email, maapu, amawulire, n’ebirala. 5. Bing (https://www.bing.com/?cc=az) – Bing eya Microsoft efunye obuganzi mu myaka egiyise ng’enkola endala ey’okunoonya era ng’abakozesa abasinziira mu Azerbaijan nabo basobola okugifuna. 6. Axtar.Az (http://axtar.co.ac/az/index.php) - Axtar.Az ye nkola y’okunoonya mu lulimi Oluazerbaijan egaba ebivudde mu kitundu era ng’essira eriteeka ku mikutu gy’empuliziganya okuva munda mu ggwanga. 7. Rambler (http://search.rambler.ru/main?query=&btnG=Search&form_last=requests) - Rambler ye nkola endala ey’okunoonya esangibwa mu Russia ekozesebwa oluusi n’oluusi abakozesa mu Azerbaijan olw’okumanyiira olulimi. Kikulu okumanya nti wadde bino bye bimu ku bikozesebwa ebitera okukozesebwa mu Azerbaijan, abantu bangi ssekinnoomu nabo bakozesa emikutu egimanyiddwa mu nsi yonna nga Facebook oba Instagram kuba emikutu gy’empuliziganya gyeyongedde okukwatagana n’okunoonya ku yintaneeti.

Emiko emikulu egya kyenvu

Azerbaijan, emanyiddwa mu butongole nga Republic of Azerbaijan, nsi esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’obuvanjuba n’amaserengeta ga Asia. Eriko ebyenfuna eby’enjawulo n’embeera ya bizinensi erimu amaanyi. Wano waliwo ezimu ku mpapula za kyenvu enkulu mu Azerbaijan wamu n’emikutu gyazo: 1. Emiko gya kyenvu Azerbaijan: Omukutu gwa yintaneeti: https://www.yellowpages.az/ Yellow Pages Azerbaijan y’emu ku ndagiriro ezikulembedde mu ggwanga, egaba amawulire agakwata ku bizinensi mu bitundu eby’enjawulo nga okusembeza abagenyi, eby’ensimbi, ebyobulamu, n’ebirala. 2. AzNet: Omukutu gwa yintaneeti: https://www.aznet.com/ AzNet ye nkola endala emanyiddwa ennyo eya yellow pages mu Azerbaijan eyamba abakozesa okuzuula bizinensi n’empeereza mu ngeri ennyangu. Ewa olukalala olukwata ku nsonga eno mu bujjuvu wamu n’ebikwata ku bantu b’oyinza okutuukirira. 3. Emiko 101 egya kyenvu: Omukutu gwa yintaneeti: https://www.yellowpages101.com/azerbaijan/ 101 Yellow Pages egaba olukalala olujjuvu olwa bizinensi mu Azerbaijan nga zigabanyizibwamu okusinziira ku kika ky’amakolero oba ekifo. 4. BAZAR.AZ Omukutu gwa yintaneeti: https://bazar.is BAZAR.AZ katale ka yintaneeti akakola nga omukutu gw’ebiwandiiko ebikusike n’endagiriro y’empapula eza kyenvu eri bizinensi ezikola munda mu Azerbaijan. 5. YP.Obulamu Omukutu gwa yintaneeti: http://yp.life/ YP.Life ekuwa ekitabo ekinene ekya bizinensi z’omu kitundu omuli abagaba empeereza, eby’okulya, amaduuka, wooteeri, ofiisi z’abasawo, n’ebirala mu Azerbaijan yonna. Emikutu gino gisobozesa abakozesa okunoonya empeereza oba ebintu ebimu bye beetaaga mu bifo eby’enjawulo munda mu ggwanga mu ngeri ennyangu. Abakozesa basobola okufuna abantu be bakwatagana nabo mu bizinensi nga ennamba z’essimu n’endagiriro nga bayita ku mikutu gino. Nkusaba omanye nti bulijjo kirungi okukozesa emikutu gino n’obwegendereza n’okukakasa amawulire nga weetongodde nga tonnaba kukolagana na bizinensi yonna oba mpeereza yonna ewandiikiddwa eyo.

Emikutu emikulu egy’obusuubuzi

Azerbaijan esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’obuvanjuba n’amaserengeta ga Asia, ebaddemu enkulaakulana ey’amangu mu by’obusuubuzi ku yintaneeti mu myaka egiyise. Eriko emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti egy’amaanyi egiwerako egikola ku byetaago eby’enjawulo eby’abaguzi. Wansi waliwo ezimu ku mikutu emikulu egy’obusuubuzi ku yintaneeti mu Azerbaijan wamu n’emikutu gyabwe egya URL: 1. AliExpress Azerbaijan (www.aliexpress.com.tr): Ng’ekimu ku bitundu bya Alibaba Group, AliExpress y’emu ku nkola z’okutunda ebintu ku yintaneeti mu nsi yonna. Ekola ebintu bingi okuva ku byuma bikalimagezi okutuuka ku misono era ekola ku by’okusindika ebintu mu Azerbaijan. 2. Olx (www.olx.com): Olx nkola ya yintaneeti emanyiddwa ennyo ng’abakozesa basobola okugula oba okutunda ebintu eby’enjawulo ng’emmotoka, ebintu by’omu nnyumba, ebyuma eby’amasannyalaze, eby’amayumba n’ebirala.Gusobozesa abantu ssekinnoomu okuyungibwa butereevu awatali mutabaganya yenna. 3. YeniAzerbaycan.com (www.yeniazarb.com): YeniAzerbaycan.com katale ka yintaneeti ak’okugula n’okutunda ebintu ebipya oba ebikozesebwa mu Azerbaijan. Ekwata ku bika by’ebintu bingi omuli ebyuma, ebikozesebwa mu mulembe, ebyuma by’omu nnyumba, n’ebirala. 4. BakuShop (www.bakushop.qlobal.net): BakuShop mukutu gwa busuubuzi ku yintaneeti ogussa essira ku kuwaayo ebintu bya wano ebikolebwa abakozi b’emikono n’abakozi b’emikono mu kibuga Baku n’ebitundu ebirala ebya Azerbaijan. Eraga ebintu eby’enjawulo ebikoleddwa n’emikono nga dizayini z’engoye z’ekinnansi n’ebifaananyi eby’omu kitundu. 5. Arazel MMC Online Store (arazel.mycashflow.shop): Arazel MMC Online Store ekuguse mu kutunda ebitundu bya kompyuta nga motherboards, processors, memory modules, graphic cards, n’ebirala, wamu n’ebikozesebwa ebirala ebikwata ku IT. 6.Posuda.Az (posuda.ax/about/contacts-eng.html): Posuda.Az ye dduuka ly’ebikozesebwa mu ffumbiro ku yintaneeti erigaba ebikozesebwa mu kufumba eby’enjawulo omuli ebiyungu & ebibbo sets knives & cutting boards bakeware barware flatware etc.It egaba okutuusa ebintu okwetoloola Azerbaijan Bino bye byokulabirako ebitonotono ku mikutu emikulu egy’obusuubuzi ku yintaneeti mu Azerbaijan. Naye kikulu nnyo okukijjukira nti embeera y’obusuubuzi ku yintaneeti egenda ekyukakyuka, era emikutu emipya giyinza okuvaayo okumala ekiseera.

Emikutu emikulu egy’empuliziganya

Azerbaijan esangibwa mu kitundu kya South Caucasus mu Eurasia, erina emikutu gy’empuliziganya egy’amaanyi n’emikutu gy’empuliziganya egiwerako egy’ettutumu. Bino bye bimu ku mikutu gy’empuliziganya egy’amaanyi mu Azerbaijan wamu n’endagiriro zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Facebook (www.facebook.com) - Facebook y’emu ku mikutu gy’empuliziganya egisinga okukozesebwa mu Azerbaijan. Kisobozesa abantu okukwatagana, okugabana ebirimu, n’okukwatagana n’abalala nga bayita mu biwandiiko, ebifaananyi, n’obutambi. 2. Instagram (www.instagram.com) - Instagram nkola emanyiddwa ennyo ey’okugabana ebifaananyi n’obutambi ng’abakozesa basobola okugoberera mikwano gyabwe oba basereebu be baagala ne bagabana ebirabika nga bayita mu bifaananyi byabwe. 3. LinkedIn (www.linkedin.com) - LinkedIn ye nkola y’okukolagana n’abantu ey’ekikugu esobozesa abantu ssekinnoomu okukwatagana ne bannaabwe n’abakugu okuva mu bintu eby’enjawulo olw’ebigendererwa by’okutumbula emirimu. 4. Twitter (www.twitter.com) - Twitter emanyiddwa olw'enkola yaayo eya microblogging mu ngeri ennyimpi ng'abakozesa basobola okugabana amawulire agapya, ebirowoozo oba endowooza ku nsonga ez'enjawulo nga bakozesa ebiwandiiko ebikwata ku biwandiiko ebiyitibwa "tweets." 5. VKontakte/VK (vk.com) - VKontakte oba VK mukutu gwa yintaneeti ogusangibwa mu Russia era nga nagwo gulina abakozesa bangi mu Azerbaijan. Ewa ebintu ebifaananako ne Facebook nga okuteeka ebipya, okugabana fayiro z’emikutu gy’amawulire, okukola ebitundu oba ebibinja. 6. Odnoklassniki/OK.ru (ok.ru) - Odnoklassniki gwe mutimbagano omulala ogusangibwa mu Russia ogusobozesa abantu okufuna bannaabwe oba mikwano gyabwe egy’edda okuva ku ssomero wamu n’okuzannya emizannyo n’okunyumya ku yintaneeti. 7. TikTok (www.tiktok.com) - TikTok ye app ya vidiyo z’oku ssimu eziriko ennyimpi ng’abakozesa basobola okukola ebintu eby’enjawulo omuli ennyimba ezikwataganya emimwa oba okwetaba mu kusoomoozebwa okusaasaana. 8. Telegram (telegram.org) - Telegram ye app y’okuweereza obubaka mu bwangu ng’essira eriteeka ku sipiidi n’obukuumi ate ng’ekola ebintu ng’okukubaganya ebirowoozo mu bibinja, okukuba essimu mu ddoboozi, okugabana fayiro omuli ebiwandiiko ebituuka ku 2GB buli kimu. 9 . WhatsApp(whatsapp.com)- WhatsApp ye app emanyiddwa ennyo mu kuweereza obubaka esobozesa abakozesa okuweereza obubaka ku ssimu, okukuba amaloboozi ne vidiyo, wamu n’okugabana fayiro z’emikutu egy’enjawulo. 10. YouTube (www.youtube.com) - YouTube nkola ya nsi yonna ey’okugabana vidiyo abantu mwe basobola okulaba, okusiima, okukomentinga, n’okuteeka obutambi bwabwe. Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’emikutu gy’empuliziganya egitera okukozesebwa mu Azerbaijan. Kinajjukirwa nti olukalala luno terujjuvu era wayinza okubaawo emikutu emirala egy’enjawulo egy’eggwanga oba ekitundu nga gikozesebwa nnyo mu Azerbaijan.

Ebibiina ebinene eby’amakolero

Azerbaijan, emanyiddwa mu butongole nga Republic of Azerbaijan, nsi esangibwa ku nkulungo ya Bulaaya ey’obuvanjuba n’amaserengeta ga Asia. Liri ku nsalo n’ennyanja Caspian, Russia, Georgia, Armenia, ne Iran. Azerbaijan erina ebyenfuna eby’enjawulo ng’erina amakolero amakulu agawerako agakiikirira ebitundu eby’enjawulo omuli amafuta ne ggaasi, ebyobulimi, eby’obulambuzi, okuzimba, ne tekinologiya w’amawulire. Eggwanga lirina ebibiina by’amakolero ebiwerako ebimanyiddwa ebikola kinene mu kuwagira n’okutumbula ebitundu bino. Ka tulabe ebimu ku byo: 1. Ekibiina kya Bbanka za Azerbaijan - Ekibiina ekikulu eky’abakugu ekikiikiridde ekitongole kya bbanka mu Azerbaijan. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.abank.az/lu/ 2. State Oil Company of Azerbaijan Republic (SOCAR) - Kkampuni eno ey’amafuta ey’eggwanga ekiikirira ebirungi bya Azerbaijan mu kunoonya, okufulumya, okulongoosa, okutambuza n’okutunda amafuta. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.socar.az/ 3. Azerbaijan Hotel Association - Ekibiina ekitali kya gavumenti ekissa essira ku kutumbula enkulaakulana y’obulambuzi mu Azerbaijan nga kiwagira bizinensi za wooteeri. Omukutu gwa yintaneeti: https://aha.bakuhotels-az.com/ 4. Ekitongole ekikulaakulanya bizinensi entonotono n’amanene - Ekitongole ekyatondebwawo okuwagira enkulaakulana y’obusuubuzi n’okuwa obuweereza eri amakampuni amatono n’aga wakati mu makolero ag’enjawulo. Omukutu gwa yintaneeti: http://asmida.gov.az/?lang=en 5. Ekibiina ekigatta amakolero ga tekinologiya w’amawulire (AzITA) - Ekibiina ekitali kya magoba ekikiikirira amakampuni agakola emirimu gya IT nga okukola pulogulaamu za kompyuta, okukola oba okusuubula ebikozesebwa mu kugatta enkola. Omukutu gwa yintaneeti: https://itik.mkm.ee/lu/ebitukwatako 6.Construction Products Manufacturers Association- Kikiikirira abakola ebintu abeenyigira mu mulimu gw’okukola ebikozesebwa mu kuzimba omukutu gwa yintaneeti:http://acmaonline.org/data/urunfirmalar? Bino bye byokulabirako ebitonotono; waliwo ebibiina ebirala bingi ebikwatagana n’ebitundu eby’enjawulo ebikola mu by’enfuna bya Azerbaijan. Nsaba omanye nti endagiriro z’omukutu gwa yintaneeti ziyinza okukyuka oluvannyuma lw’ekiseera; bulijjo kiba kya magezi okukakasa amawulire agasembyeyo agakwata ku bibiina bino ng’okozesa emikutu gy’okunoonya oba ensonda z’omu kitundu ezikwatagana.

Emikutu gya yintaneeti egy’ebyobusuubuzi n’ebyobusuubuzi

Wano waliwo olukalala lw’emikutu gy’empuliziganya egimu egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egyekuusa ku Azerbaijan: 1. Minisitule y’ebyenfuna eya Republic of Azerbaijan - Omukutu omutongole ogwa Minisitule y’ebyenfuna, oguvunaanyizibwa ku nkola z’ebyenfuna n’enkulaakulana: http://www.economy.gov.az/en 2. Ekitongole kya Azerbaijan Export and Investment Promotion Foundation (AZPROMO) - Kitumbula ebintu bya Azerbaijan, empeereza, n’emikisa gy’okusiga ensimbi mu nsi yonna: https://www.azpromo.az/en 3. Akakiiko k’eggwanga aka Kasawo mu Republic of Azerbaijan - Kawa amawulire ku nkola ya Kasawo, ebiragiro, n’emisolo: https://customs.gov.az/?language=en-US 4.Azerbaijan Export Catalog - Omukutu gwa yintaneeti ogulaga abasuubuzi abafulumya ebweru w’eggwanga okuva mu Azerbaijan n’ebintu byabwe/empeereza zaabwe: http://exportcatalogue.Az/ 5. Ekibiina ky’abasuubuzi n’amakolero ekya Republic of Azerbaijan - Kikiikirira ebigendererwa bya bizinensi mu nsonga z’ebyobusuubuzi mu ggwanga n’ensi yonna: https://chamberofcommerce.Az/eng/ 6.Azerbaijan National Confederation Of The Entrepreneurs (Employers’) Organizations – Ekiikirira ebibiina by’abakozesa mu ggwanga ebitumbula enkulaakulana y’obusuubuzi: http://eceb.org/ 7.Baku Stock Exchange – Ekitongole ky’eggwanga ekigaba amawulire ku kusuubula emigabo mu Azerbaijan:http”//www.bfb-bourse.com/usr/documents/bfb_BSE_AZ_INS_201606.pdf 8.Caspian European Club – Omukutu gwa bizinensi ogw’ensi yonna ogutumbula okusikiriza bamusigansimbi mu kitundu kya Caspian-Black Sea omuli ne Azerbaijan.:http"//www.caspianenergy.net/index.php?lay=boardshow&ac=webboard_show&mots_no=8140 9.World Bank Group – Omuko gw’eggwanga ku mukutu omutongole ogwa Banka y’ensi yonna nga gulaga ebikulu ebiraga ebyenfuna, lipoota, pulojekiti ezikoleddwa nga zissa ekitiibwa mu Azerbaijan:http"//data.worldbank.org/country/AZ Nsaba omanye nti emikutu egimu giyinza okukyusibwa oba okukyusibwa oluvannyuma lw’ekiseera.

Emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza data mu by’obusuubuzi

Waliwo emikutu gy’empuliziganya egiwerako egy’okubuuza ebikwata ku by’obusuubuzi egiriwo ku Azerbaijan. Wano waliwo olukalala lw’ebimu ku bimanyiddwa ennyo awamu n’endagiriro zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti ezikwatagana: 1. Akakiiko k’eggwanga lya Azerbaijan aka Kasawo: www.customs.gov.az Omukutu guno omutongole guwa ebibalo by’ebyobusuubuzi n’amawulire ku nkola ya Kasawo, ebiragiro, n’emisolo. 2. Ekitongole kya Azerbaijan ekitumbula okutunda ebweru w’eggwanga (AZPROMO): www.azpromo.az AZPROMO egenderera okutumbula ebintu n’obuweereza bwa Azerbaijan mu nsi yonna. Omukutu gwabwe guwa ebibalo by’ebyobusuubuzi, emikisa gy’okutunda ebweru w’eggwanga, n’okwekenneenya akatale. 3. Minisitule y’ebyenfuna mu ggwanga lya Azerbaijan: www.economy.gov.az Omukutu gwa Minisitule y’ebyenfuna guwa amawulire amajjuvu ku nkola z’obusuubuzi bw’ebweru, endagaano, okusiga ensimbi, n’ebikwata ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga n’ebiyingizibwa mu ggwanga. 4. Ebyenfuna by’obusuubuzi - Azerbaijan Ebikwata ku by’obusuubuzi: tradingeconomics.com/azerbaijan/trade-partners Trading Economics egaba ebipimo by’ebyenfuna bingi omuli ebikwata ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga/ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mu Azerbaijan wamu n’emikwano gyayo egy’obusuubuzi. 5. Ekifo ky’ebyobusuubuzi mu nsi yonna (ITC) - Maapu y’ebyobusuubuzi: www.trademap.org Trade Map by ITC ye nkola enyangu okukozesa esobozesa abakozesa okufuna ebibalo ebikwata ku by’obusuubuzi by’ensi yonna mu bujjuvu okusinziira ku nsi oba ebibinja by’ebintu okusinziira ku koodi za Harmonized System (HS). 6.Ensi yonna ey’okugonjoola eby’obusuubuzi (WITS) - Bbanka y’ensi yonna: wits.worldbank.org/CountryProfile/Country/AZE/ WITS egaba omukisa okulaba entambula y’obusuubuzi bw’amawanga gombi mu nsi yonna eragiddwa okuyita mu maapu n’ebipande ebikwatagana nga byesigamiziddwa ku biwandiiko eby’enjawulo omuli ne COMTRADE. Nkusaba omanye nti emikutu gino giyinza okwetaaga okwewandiisa oba okuba n’obukwakkulizo ku nkozesa okusinziira ku ddaala ly’obujjuvu bw’oyagala okuva mu nsonda za data eziriwo.

Ebifo bya B2b

Azerbaijan nsi esangibwa mu kitundu kya South Caucasus mu Eurasia. Kimanyiddwa olw’obuwangwa bwakyo obw’omuwendo, eby’obusika eby’ebyafaayo, n’amafuta. Mu nsonga za B2B platforms, Azerbaijan erina ebitonotono ebimanyiddwa ebigatta bizinensi munda mu ggwanga ne n’emikwano gy’ensi yonna. Wano waliwo emikutu gya B2B mu Azerbaijan: 1. AZEXPORT: Omukutu guno guyamba bizinensi za Azerbaijan okutunda ebintu byabwe mu butale bw’ensi yonna. Ewa amawulire ku makolero ag’enjawulo, egatta abasuubuzi abagenda ebweru w’eggwanga n’abo abayinza okugula, n’okwanguyiza enteeseganya z’ebyobusuubuzi. Omukutu gwa AZEXPORT gwe www.export.gov.az. 2. Azexportal: Omukutu omulala ogutumbula ebintu bya Azerbaijan mu nsi yonna era nga guyamba bizinensi za wano mu kunoonya abaguzi mu nsi yonna ye Azexportal. Ewa ebintu n’obuweereza obw’enjawulo okuva mu bitundu eby’enjawulo ng’ebyobulimi, ebyuma, engoye, ebikozesebwa mu kuzimba n’ebirala, ng’egenderera okutumbula ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru okuva mu Azerbaijan. Osobola okugenda ku mukutu gwabwe ogwa yintaneeti ku www.aliandco.com. . . 4.Azpromo: Azpromo ekola nga omutabaganya wakati wa kkampuni z’ebweru ezinoonya okuteekawo enkolagana ya bizinensi mu Azerbaijan ne bizinensi za wano ezinoonya enkolagana oba enkolagana eziyinza okubaawo ebweru w’eggwanga. Omukutu guno guwa obuweereza bw’okukwatagana ne bizinensi nga guzuula abakolagana abatuufu okusinziira ku byetaago ebitongole oba amakolero bye baagala.Okuteekawo enkiiko , okutegeka emisomo gy’ebyobusuubuzi oba okwetaba mu myoleso kiyinza okutuukibwako nga tuyita mu byo .Omukutu gw’omukutu guno ogwa B2B ye www.promo.gov.AZ 5.Baku-Expo Center : Wadde nga si ddala B2B platform per se naye ekifo ekikulu eky’emyoleso gy’ebyobusuubuzi egy’amakolero ga wano.Ekifo kino eky’omwoleso kitegeka emyoleso mingi egy’ensi yonna omwaka gwonna ekikola ng’omukisa omulungi ennyo ogw’okukolagana eri bizinensi ezinoonya okutandikawo enkolagana empya oba funa bakasitoma abayinza okubeera bakasitoma.Omukutu omutongole ogwa Baku-Expo Center gwe www.bakuexpo.az. Zino ze zimu ku nkola za B2B mu Azerbaijan eziyamba okukwatagana mu by’obusuubuzi ne bizinensi eri bizinensi za wano n’emikwano egy’ebweru. Emikutu egyogeddwako waggulu giwa ebisingawo ku mpeereza eziweebwa, ebitundu by’amakolero ebikwatibwako, n’ebikwata ku bantu okutandika emirimu gya B2B mu Azerbaijan.