More

TogTok

Obutale Obukulu
right
Okulaba Ensi
Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi ya Southeast Asia esangibwa ku Bay of Bengal ne Andaman Sea. Ekwatagana ne Thailand, Laos, China, Buyindi ne Bangladesh. Ng’erina obuwanvu bwa square kilometers nga 676,578 ate nga erimu abantu obukadde nga 54 (nga bwe kiri mu biwandiiko bya 2021), Myanmar emanyiddwa olw’ebyafaayo byayo eby’obugagga n’obuwangwa bwayo obw’enjawulo. Myanmar erina embeera y’obudde ey’omusana ogw’obutiti nga erina sizoni ssatu ez’enjawulo: sizoni ey’ebbugumu okuva mu March okutuuka mu May, sizoni y’enkuba okuva mu June okutuuka mu September, ne sizoni ey’obutiti okuva mu October okutuuka mu February. Eggwanga lino lyewaanira ku bifo ebirabika obulungi okuva ku nsozi ezirabika obulungi nga Himalaya mu bukiikakkono okutuuka ku bbiici ezirabika obulungi ku Bay of Bengal. Abantu abasinga obungi mu Myanmar bakola enzikiriza ya Buddha eya Theravada ng’eddiini yaabwe enkulu. Wabula era waliwo n’abantu abakulu abagoberera Obusiraamu, Obukristaayo, Obuhindu wamu n’enzikiriza z’ennono enzaalwa. Ebitundu bino eby’eddiini eby’enjawulo biyamba okutumbula eby’obuwangwa ebijjudde eggwanga. Ebyenfuna bya Myanmar okusinga bya bulimi ng’ebyobulimi biyamba nnyo mu GDP yaayo. Ebikulu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mulimu ggaasi ow’obutonde, eby’obugagga eby’omu ttaka ebiva mu mbaawo nga jade n’amayinja ag’omuwendo nga rubies ne sapphires. Gavumenti ebadde ekola kaweefube mu myaka egiyise okukyusa amakolero gaayo omuli n’ebyobulambuzi. Wadde nga Myanmar erimu obulungi obw’obutonde n’obuwangwa bungi, ebadde eyolekagana n’okusoomoozebwa okw’enjawulo mu byobufuzi ne mu mbeera z’abantu mu myaka egiyise olw’obufuzi bw’amagye obugobererwa obutali butebenkevu mu byobufuzi. Wabula okuva enkola za demokulasiya gye buvuddeko lwe zaatandika okutandika okukola mu myaka gya 2010 ,kirabye enkulaakulana ezimu okutuuka ku nnongoosereza mu byobufuzi wadde nga ekyayolekagana n’okusoomoozebwa ku nsonga eziwera omuli n’ensonga z’eddembe ly’obuntu naddala ezikosa amawanga amatono.. Mu kumaliriza,Mynamar etuwa omugatte ogw’enjawulo ogw’ebifo ebiwuniikiriza,obuwangwa obw’enjawulo,n’ebyafaayo eby’obugagga.Eggwanga lyolekedde okusoomoozebwa okugenda mu maaso,naye likyagenda mu maaso n’okufuba okulaba nga demokulasiya,enkulaakulana mu by’enfuna n’embeera z’abantu,n’okutumbula embeera eri bannansi baayo bonna.Obusobozi bw’okukulaakulana, mixed with natural splendor,kifuula eggwanga lino erimu erisaanira okulabibwa
Ssente z’eggwanga
Myanmar eyali emanyiddwa nga Burma erina ssente zaayo eziyitibwa Burmese Kyat (MMK). Akabonero k’ensimbi aka Myanmar Kyat ye K. Omuwendo gw’ensimbi za Kyat ya Burma guyinza okukyukakyuka okusinziira ku ssente endala ennene nga Doola ya Amerika (USD) ne Euro (EUR). Bbanka Enkulu eya Myanmar y’elungamya n’okufulumya ssente z’eggwanga lino. Kikola kinene nnyo mu kukuuma obutebenkevu n’okutumbula enkulaakulana mu by’enfuna. Wabula kikulu okumanya nti Myanmar ebadde n’ebyafaayo by’ebbeeyi y’ebintu n’okusoomoozebwa mu by’ensimbi mu biseera eby’emabega. Mu nsonga z’amadiini, waliwo ssente za bbanka ezisangibwa mu miwendo gya 1 Ks, 5 Ks, 10 Ks, 20 Ks, 50 Ks, 100 Ks, 200 Ks, 500K s ,1000 KS okuva ku bigambo kyandiwulikika bulungi oba n’okusingawo eky’obutonde singa kiba sentensi emu nga eno " ...emiwendo okuva ku bibiina ebitono nga..." Wadde ng’okusasula kuyinza okukolebwa nga tukozesa ssente enkalu ne kaadi z’ebbanja mu bifo ebimu mu bibuga ebinene eby’eggwanga oba ebitundu by’obulambuzi , okutunda ssente enkalu kukyafuga ebitundu ebisinga obungi ebya Myanmar ng’okukkiriza kaadi z’okuwola kuyinza okuba okutono. Thus ,Kiba kirungi okutwala ssente za wano ezimala ng’otambula munda mu Myanmar. Wadde nga eyinza obutaba na kumanyibwa kwa maanyi mu nsi yonna bw’ogeraageranya n’ensimbi endala nga Doola ya Amerika oba Euro; wabula munda mu Myanma hamadinger society ,aba Burma Kyat basigala nga kitundu kikulu nnyo mu bulamu bwabwe obwa bulijjo. Okutwaliza awamu,embeera y’ensimbi mu Myanmar emanyiddwa olw’okufuba buli kiseera ab’obuyinza okukuuma obutebenkevu ate nga bakola ku mbeera y’ebyensimbi egenda ekyukakyuka wakati mu kusoomoozebwa kw’ebyenfuna okungi okuli mu ggwanga lino erya South East Asia.
Omuwendo gw’ensimbi
Ssente ya Myanmar mu mateeka ye Kyat ya Burma (MMK). Ku miwendo gy’ensimbi ennene, wano waliwo emiwendo egy’okugerageranya: 1 USD ≈ 1,522 MMK 1 EUR ≈ 1,774 MMK 1 GBP ≈ 2,013 MMK 1 JPY ≈ 13.86 MMK Nsaba omanye nti emiwendo gino gya kuteebereza kwokka era giyinza okwawukana okusinziira ku nsonga ez’enjawulo ng’embeera y’akatale n’abagaba ssente.
Ennaku enkulu enkulu
Myanmar, ensi ewunyiriza mu Bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asiya, ekuza embaga enkulu nnyingi omwaka gwonna. Ebikujjuko bino biwa akabonero ku by’obuwangwa n’ennono ennungi eby’omu Myanmar. Ekimu ku bikujjuko ebisinga obukulu ye Thingyan, era emanyiddwa nga Water Festival. Gukuzibwa mu April, nga gukuza omwaka omuggya mu Burma. Enkumi n’enkumi z’abantu bakuŋŋaanira ku nguudo okwetaba mu ntalo z’amazzi ne bazikira munne amazzi ng’omukolo ogw’akabonero ogw’okulongoosa ebibi n’emikisa emibi egyayita. Guno mukolo gwa bbugumu era gwa ssanyu nga gujjudde enseko, ennyimba, n’amazina ag’ennono. Embaga endala enkulu ye Thadingyut oba Embaga y’Ebitaala ekuzibwa mu October. Mu mbaga eno, Myanmar eyaka n’enkumi n’enkumi z’amataala aga langi ez’enjawulo ng’abantu bassa ekitiibwa mu Buddha okudda okuva mu ggulu oluvannyuma lw’okutuusa enjigiriza ze eri nnyina. Amayumba gayooyooteddwa n’emimuli, amataala, n’amataala g’amasannyalaze ate ebiriroliro bitangaaza eggulu ekiro. Ekivvulu kya Tazaungdaing Festival kirala kya maanyi ekikuzibwa mu November okwetoloola Myanmar. Embaga eno essa ekitiibwa mu Gavamuni (omuyigirizwa wa Buddha) eyalaga amaanyi agasukkulumye ku ga bulijjo ng’atonda omuliro okuva mu nviiri z’omubiri gwe nga tannava ku bulamu bwa nsi. Ekikulu mu kivvulu kino mulimu empaka za bbaatule z’empewo eyokya nga bbaatule ezikoleddwa mu ngeri enzibu ennyo ezikoleddwa abakugu mu by’emikono zigenda mu bbanga wakati mu bantu ababadde basanyuka wansi. Mu kiseera ky’ekivvulu ky’empuku ya Pindaya ekitegekebwa wakati wa February-March okumpi n’ekitundu ky’ennyanja Inle, abagoberezi bakyalira empuku entukuvu eziyooyooteddwa n’enkumi n’enkumi z’ebibumbe bya Buddha ebya zaabu okussa ekitiibwa n’okunoonya emikisa okuva mu bisigadde ebitukuvu munda mu mpuku zino ezibaddewo mu byasa bingi. Ekisembayo, ekivvulu kya Taunggyi Balloon Festival ekitegekebwa mu November kibeera okumpi ne Mandalay kisikiriza abantu olw’obupiira bwayo obunene obw’empewo eyokya obuyaka ekiro nga buzisindika waggulu mu bbanga nga ziyooyooteddwa n’ebiriroliro ebiwuniikiriza. Ebikujjuko bino biraga obuwangwa bwa Myanmar obujjudde amaanyi ー enzikiriza zaayo ezisimbye emirandira egylukibwa ennyo mu buli kujaguza abantu b’omu kitundu mwe bakwatagana okujaguza ennono zaabwe ate nga baaniriza n’ebbugumu omuntu yenna ayagala okubeegattako ku lugendo luno olw’okuzuula obuwangwa.
Embeera y’obusuubuzi bw’amawanga amalala
Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi esangibwa mu Bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asiya. Efunye enkyukakyuka ez’amaanyi mu mbeera yaayo ey’ebyobusuubuzi mu myaka egiyise. Ebyenfuna bya Myanmar byesigamye nnyo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okuvuga enkulaakulana n’enkulaakulana y’ebyobusuubuzi. Eggwanga lino okusinga litunda ebweru ebintu ebiva mu bulimi ng’omuceere, ebinyeebwa, ebinyeebwa, eby’obuvubi, n’embaawo. Okugatta ku ekyo, engoye n’engoye nabyo bifuuse ebintu ebikulu eby’okutunda ebweru wa Myanmar. Wabula kisaana okukimanya nti eby’obusuubuzi mu Myanmar byolekedde okusoomoozebwa okuwerako. Ekimu ku bizibu ebikulu bye bikozesebwa ebitono n’okukwatagana n’obutale bw’ensi yonna. Emikutu gy’entambula n’okutambuza ebintu ebitali bimala biremesa okutambuza obulungi ebyamaguzi munda n’ebweru. Ekirala, envumbo z’ebyenfuna by’ensi yonna olw’okweraliikirira ebyobufuzi ziremesezza Myanmar okufuna obutale bw’ebweru. Wadde envumbo nnyingi ziggyiddwawo oba zikendeezeddwa mu myaka egiyise ng’eggwanga lissa mu nkola ennongoosereza mu demokulasiya n’okulongoosa embeera z’eddembe ly’obuntu; obukwakkulizo obumu bukyaliwo. Wadde nga waliwo okusoomoozebwa kuno, wabaddewo n’enkulaakulana ennungi. Myanmar ebadde ekola nnyo okusiga ensimbi okuva ebweru w’eggwanga okutumbula eby’obusuubuzi. Gavumenti etaddewo ennongoosereza nnyingi mu by’enfuna okusikiriza bizinensi z’amawanga amalala ng’elongoosa obwangu bw’okukola bizinensi n’okutumbula enkola z’amateeka. Okugatta ku ekyo, Myanmar eri mu kifo ekirungi wakati wa Buyindi ne China ekiwa obusobozi okwongera okugatta eby’obusuubuzi mu kitundu nga bayita mu nteekateeka nga Belt and Road Initiative (BRI). Enteekateeka eno egendereddwamu okutumbula enkolagana y’ebitundu nga bayita mu kussa ssente mu pulojekiti z’ebizimbe eziyinza okuganyula emirimu gy’obusuubuzi mu Myanmar. Okutwaliza awamu, wadde nga eyolekedde ebizibu ebikwatagana n’ebikozesebwa ebitono n’envumbo z’ensi yonna ezikyaliyo - Myanmar ekyagenda mu maaso n’okufuba okulaba ng’etondawo embeera esobozesa okutumbula eby’obusuubuzi okuva ku nsalo ng’eyita mu nkola z’ennongoosereza mu ggwanga ate ng’ekozesa enteekateeka z’ekitundu nga BRI eziyinza okugaziya obusobozi bwayo obw’okusuubula
Obusobozi bw’okukulaakulanya akatale
Myanmar era emanyiddwa nga Burma eraga nti esobola okukulaakulanya akatale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru. Ensi eggwanga lino eriri wakati wa Buyindi ne China etuwa enkizo ey’enjawulo mu nsonga z’emikisa gy’okuyingiza/okufulumya ebweru. Ekisooka, Myanmar erina eby’obugagga bingi eby’obutonde nga ggaasi ow’obutonde, amafuta, eby’obugagga eby’omu ttaka, n’amayinja ag’omuwendo. Eby’obugagga bino bisikiriza bamusigansimbi okuva ebweru abanoonya okukozesa amakolero g’eggwanga agalimu eby’obugagga. N’ekyavaamu, Myanmar efuuse omuzannyi omukulu mu nkola y’okugabira abantu ebintu mu nsi yonna. Ekirala, Myanmar yeewaanira ku bungi bw’abantu nga obukadde 54 ssekinnoomu. Akatale kano akanene ak’omunda kawa emikisa mingi eri amakampuni ag’ebweru okuyingira n’okuteekawo okubeerawo kwago mu bintu eby’enjawulo ng’ebintu ebikozesebwa, ebyuma, n’eby’amasimu. Ekirala, gavumenti ya Myanmar ekoze ennongoosereza ez’amaanyi mu by’enfuna mu myaka kkumi egiyise okusobola okusikiriza bamusigansimbi ab’ensi yonna. Ennongoosereza zino mulimu okusumulula enkola z’ebyobusuubuzi n’okussaawo ebitundu eby’enjawulo eby’ebyenfuna ebiwa bizinensi z’amawanga amalala ebisikiriza. Ebikolwa bino biyambye okuleetawo embeera ya bizinensi ennungi eri amakampuni ga wano n’ag’ensi yonna. Okugatta ku ekyo, Myanmar kitundu ku ndagaano z’ebyobusuubuzi eziwerako mu kitundu nga ASEAN Free Trade Area (AFTA) ne Bay of Bengal Initiative for Multi-Sectoral Technical and Economic Cooperation (BIMSTEC). Endagaano zino zigenderera okutumbula okwegatta kw’ebyenfuna by’ekitundu nga zikendeeza oba okumalawo ebiziyiza eby’obusuubuzi mu mawanga agali mu mukago. Okubeera ekitundu ku ndagaano zino kisobozesa bizinensi mu Myanmar okufuna obutale obunene mu Southeast Asia. Wabula kikulu okumanya nti wakyaliwo okusoomoozebwa okwetaaga okukolebwako nga tekunnaba kukozesa mu bujjuvu obusobozi bwayo; enkulaakulana y’ebizimbe ekyali kitundu ekyetaagisa okwongera okulongoosebwamu okusobola okwanguyiza emikutu gy’entambula ennungi mu bitundu eby’enjawulo munda mu Myanmar. Mu kumaliriza, Myanmar eraga obusobozi bungi obw’okukulaakulanya akatale k’obusuubuzi bw’ebweru olw’eby’obugagga byayo eby’obutonde ebigagga, ekifo eky’enjawulo mu by’ettaka wakati wa Buyindi ne China, omuwendo omunene ogw’awaka, . ennongoosereza mu by’enfuna ezikulemberwa gavumenti okutumbula embeera ya bizinensi, . n’okwetaba mu ndagaano z’ebyobusuubuzi mu bitundu.
Ebintu ebitundibwa mu bbugumu ku katale
Bwe kituuka ku kulonda ebintu ebitundibwa ennyo mu katale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru mu Myanmar, waliwo ebintu ebiwerako by’olina okulowoozaako. Myanmar ggwanga erikyakula era lifunye ennongoosereza ez’amaanyi mu by’enfuna mu myaka egiyise. Olw’ekibiina eky’omu makkati ekyeyongera n’obwetaavu bw’abaguzi obweyongera, waliwo emikisa mingi eri bizinensi ezinoonya okuyingira akatale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru w’eggwanga. Okusookera ddala, kikulu nnyo okuzuula ebyetaago ebitongole n’ebyo abaguzi ba wano mu Myanmar bye baagala. Okukola okunoonyereza ku katale n’okutegeera engeri gye bagulamu kiyinza okuwa amagezi ag’omuwendo ku bintu ebiyinza okubawulikika. Okugeza, olw’omuwendo gw’abantu ab’omulembe ogw’omu makkati gweyongera, waliwo obwetaavu obweyongera obw’ebyuma ebikozesebwa mu byuma nga ssimu ez’amaanyi n’ebyuma by’omu maka. Okugatta ku ekyo, okulowooza ku busobozi bw’ebizimbe bya Myanmar kikulu nnyo ng’olonda ebintu ebigenda okutunda ebweru w’eggwanga. Okufuna amasannyalaze agesigika mu bitundu ebimu kiyinza okutegeeza nti ebintu ebikekkereza amaanyi oba ebikozesebwa enjuba birina obusobozi bungi. Mu ngeri y’emu, olw’emikutu gy’enguudo egitamala mu bitundu ebimu, ebintu ebiwangaala nga pikipiki oba obugaali biyinza okuba eby’okulonda ebimanyiddwa ennyo ebituukiriza ebyetaago by’entambula y’omu kitundu. Ekirala, okunoonyereza ku bintu eby’obulimi nakyo kiyinza okulaga nti kivaamu amagoba mu katale kano. Myanmar erina eby’obugagga eby’omu ttaka ebingi n’ettaka eggimu eriyinza okuwagira emirimu gy’ebyobulimi egy’amaanyi. Ebirime eby’ensimbi ng’omuceere, ebinyeebwa, ebikoola bya caayi oba kapiira birina obusobozi bungi okutunda ebweru w’eggwanga. Ekisembayo naye ekikoseddwa ennyo ebibaddewo mu byobufuzi gye buvuddeko bye by’emikono ebikoleddwa abakozi b’emikono mu kitundu nga balaga obukodyo bw’okuluka obw’ennono (nga engoye), okubumba oba ebikuta n’ebirala bikola ebijjukizo eby’enjawulo nga basuubula bulungi mu balambuzi bombi abagwira ababeera mu kitundu. Okutwaliza awamu okulonda ebintu ebyetaagisa ennyo ebikoleddwa mu ngeri ey’enjawulo nga bikola ku by’okwagala eby’omu kitundu bikola kinene nnyo nga biyingira akatale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru Mu Myanmar obulungi. Mu kumaliriza,okunoonyereza okw’amaanyi kulina okukolebwa nga kukuuma embeera z’abantu embeera z’ebizimbe ebyetaago by’okutuuka ku mawanga ku musingi okukyusa wansi okuteeka ssente mu kusooka mu kaweefube w’amagoba agatuuse ku buwanguzi
Engeri za bakasitoma ne tabu
Myanmar, era emanyiddwa nga Burma, nsi esangibwa mu Bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asiya ng’erina eby’obuwangwa bingi n’amawanga ag’enjawulo. Okutegeera engeri za bakasitoma n’ebintu ebiziyiza mu Myanmar kyetaagisa nnyo okuteekawo enkolagana ya bizinensi ennungi mu ggwanga. Engeri za Kasitoma: 1. Okuwa ekitiibwa obukulu: Bakasitoma mu Myanmar batwala nnyo ensengeka y’abakadde n’okussa ekitiibwa mu bakadde. Kikulu okukkiriza n’okuddirira abakiise abakulu mu kibiina. 2. Empisa n’empisa: Obuwangwa bw’ekitundu bussa essira ku mpisa, okulamusa mu butongole, n’empisa entuufu. Okulaga ekitiibwa ng’oyita mu bubonero ng’okufukamira oba okukozesa ebitiibwa eby’ekitiibwa kijja kusiimibwa nnyo. 3. Okuzimba obwesige nga tuyita mu nkolagana: Okuzimba enkolagana kikola kinene nnyo ng’okola bizinensi mu Myanmar. Bakasitoma b’omu kitundu basinga kwagala kukola n’abantu ssekinnoomu be bamanyi obulungi, n’olwekyo okuteeka obudde mu kuteekawo enkolagana ey’obuntu kikulu nnyo. 4. Enkola y’empuliziganya etali butereevu: Bakasitoma b’e Burma batera okuba n’engeri y’empuliziganya etali butereevu nga bakozesa ebigambo ebitonotono oba okugonza ebigambo byabwe okukuuma enkolagana nga boogera. 5. Obugumiikiriza n’okukyukakyuka: Enteeseganya za bizinensi zitera okutwala ekiseera ekiwanvu okusinga bwe kisuubirwa olw’enkola z’ebitongole oba embeera ezitasuubirwa. Kikulu okulaga obugumiikiriza, okukyukakyuka, n’okukyukakyuka ng’okola ku kulwawo. Ebintu ebitabuddwa: 1. Okukubaganya ebirowoozo ku byobufuzi: Weewale okukubaganya ebirowoozo ku byobufuzi oba okunenya gavumenti mu lwatu okuva bwe kiri nti kiyinza okutunuulirwa ng’ekitali kya kitiibwa oba ekinyiiza. 2. Okufaayo ku ddiini: Enzikiriza ya Buddha ekola kinene mu buwangwa bwa Myanmar; n'olwekyo, kikulu obutassa kitiibwa mu bifo bya ddiini oba ebintu eby'edda ng'obikyalira. 3.Ebimuli nga ebirabo : Chrysanthemums zikwatagana n'okuziika; n’olwekyo okuwa ebimuli ebirabo kulina okukolebwa n’obwegendereza nga tulowooza ku makulu gaabyo mu buwangwa. 4.Okukozesa omukono ogwa kkono : Omukono ogwa kkono guyinza okutwalibwa ng’omutali mulongoofu ku mirimu egimu nga okuwa/okufuna ebintu oba okulya emmere n’olwekyo gulina okwewalibwa. 5.Okukwata ku mutwe gw'omuntu : Omutwe gulina obukulu obw'enjawulo mu buwangwa bw'Ababurma; n’olwekyo okukwata ku mutwe gw’omuntu kisaana okwewalibwa kuba kiyinza okuvaako okunyiiza. Nga bassa ekitiibwa mu mpisa za bakasitoma n’okunywerera ku biragiro, bizinensi zisobola okutambulira mu bintu ebitonotono eby’obuwangwa n’okuzimba enkolagana ennungi mu Myanmar.
Enkola y’okuddukanya emirimu gya Kasawo
Myanmar era emanyiddwa nga Burma erina amateeka ag’enjawulo agakwata ku kasitooma n’okuyingira mu ggwanga agalina okugobererwa ng’oyingira oba ng’ofuluma eggwanga lino. Wano waliwo okulambika enkola ya Myanmar ey’okuddukanya emisolo n’ebikulu ebirina okulowoozebwako: Ebiragiro ebikwata ku Kasawo: 1. Paasipooti: Abagenyi bonna balina okuba ne paasipooti entuufu ng’esigaddeyo waakiri emyezi mukaaga ng’ekola. 2. Ekyetaagisa mu Visa: Amawanga agasinga geetaaga viza okuyingira Myanmar. Kirungi okufuna viza nga bukyali ng’oyita mu Embassy oba okusaba e-visa ku yintaneeti nga tonnatambula. 3. Ebintu Ebikugirwa: Myanmar erina amateeka amakakali ku kutambuza ebiragalalagala, emmundu, amasasi, n’ensimbi ez’ebicupuli mu ggwanga. Okuyingiza/okufulumya ebintu eby’edda oba eby’obuwangwa nga tolina biwandiiko bituufu nakyo kikugirwa. 4. Obukwakkulizo ku Ssente: Waliwo obukwakkulizo ku kuleeta oba okufulumya ssente ezisoba mu 10,000 USD mu kaasi buli muntu nga tolangirira. 5. Ebintu Ebikugirwa: Ebintu ebimu ng’ebifaananyi eby’obuseegu, ebintu ebikwata ku byobufuzi, n’ebintu eby’eddiini biyinza okukugirwa okuyingizibwa/okufulumya ebweru. Enkola za Kasawo: . 2. Okukebera emigugu: Okukebera emigugu mu ngeri ey’ekifuulannenge kukolebwa abakungu ba Kasawo nga bayingidde okukakasa nti amateeka ga Kasawo gagoberera. 3. Okulangirira Ssente: Abagenyi abatisse ssente ezisoba mu 10,000 USD mu kaasi balina okugirangirira nga bakozesa "Currency Declaration Form" ewereddwa ekitongole kya Kasawo nga batuuse/basimbula. 4.Okusonyiyibwa/Okusonyiyibwa Omusolo gwa Kasawo: Omuwendo omusaamusaamu ogw’ebintu by’omuntu omuli engoye n’ebyuma by’amasannyalaze okutwalira awamu bikkirizibwa awatali musolo eri abalambuzi; wabula kirungi okukuuma lisiiti z’ebintu eby’ebbeeyi nga kkamera oba eby’okwewunda by’olina edda ng’oyingira eggwanga. Ebikulu Ebirina Okulowoozebwako: 1.Tourist Souvenirs/Handicrafts authenticity – Beera mwegendereza ng’ogula ebijjukizo/eby’emikono ng’amayinja ag’omuwendo, eby’okwewunda, n’ebintu eby’emikono. Kebera obutuufu ng’ogula mu maduuka agakkirizibwa gavumenti. 2. Okussa ekitiibwa mu mpisa z’omu kitundu: Kikulu okussa ekitiibwa mu nnono z’omu kitundu, empisa z’eddiini, n’amateeka ng’oli mu Myanmar. 3. Olukusa lw’okutunda ebweru w’eggwanga: Bw’oba ​​ogenderera okuggyayo ebintu eby’edda oba eby’obuwangwa ebiguliddwa mu Myanmar, kyetaagisa okufuna olukusa okuva mu kitongole ekikola ku by’okukuula eby’edda nga tonnasimbula. 4. Obukwakkulizo ku ntambula mu bitundu: Ebitundu ebimu mu Myanmar byetaaga olukusa olulala olw’okweraliikirira eby’okwerinda oba abagenyi abava ebweru abakugirwa okuyingira. Kakasa nti okebera ebiragiro ebikwata ku ntambula era weebuuze ku bakwatibwako nga tonnateekateeka lugendo lwo. Kirungi okumanya nti amateeka ga Kasawo gayinza okukyuka okumala ekiseera, n’olwekyo bulijjo kirungi okukebera mu kitebe kya Myanmar oba ensonda endala entongole okufuna amawulire agasinga okuba ag’omulembe ku nkola y’okuddukanya kasitooma ng’oteekateeka okukyala kwo.
Enkola z’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga
Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi mu Southeast Asia erina enkola ey’enjawulo ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga. Gavumenti ya Myanmar essa emisolo ku bintu eby’enjawulo ebiyingizibwa mu ggwanga okusobola okulung’amya eby’obusuubuzi n’okuyingiza ssente mu ggwanga lino. Emiwendo gy’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga mu Myanmar gyawukana okusinziira ku kika ky’ebyamaguzi ebiyingizibwa mu ggwanga. Kikulu okumanya nti ebintu ebimu biyinza okusasulwa emisolo emirala, gamba ng’omusolo ku muwendo ogwongezeddwa (VAT) oba omusolo ogw’enjawulo ku bintu. Ku bintu ebikulu ng’emmere n’ebyetaago ebisookerwako, gavumenti essaawo emisolo emitono oba egy’okuyingiza ebintu mu ggwanga. Kino kigendereddwamu okulaba ng’ebintu bino biba bya bbeeyi era nga bituukirirwa abantu bonna. Ate ebintu eby’ebbeeyi n’ebintu ebitali bikulu bisikiriza emisolo egy’amaanyi egy’okuyingiza ebintu mu ggwanga. Mu bino biyinza okuli ebintu ng’ebyuma eby’amasannyalaze, mmotoka ez’omulembe, n’ebintu ebimu eby’ebbeeyi. Emisolo egyongezeddwayo gigenderera okumalamu amaanyi abantu abasukkiridde okukozesa ebintu eby’ebbeeyi ate nga ne gavumenti eyingiza ssente. Ekirala, ebintu ebiyingizibwa okuva mu mawanga ag’omuliraano mu ASEAN (Association of Southeast Asian Nations) bifuna emiwendo egy’enkizo wansi w’endagaano z’ebyobusuubuzi mu kitundu. Kino kisikiriza eby’obusuubuzi wakati wa Myanmar n’amawanga ag’omuliraano ate nga kitumbula okwegatta mu by’enfuna. Kinajjukirwa nti Myanmar ebadde ekola okugenda mu maaso n’okusumulula enkola zaayo ez’ebyobusuubuzi mu myaka egiyise. Nga bw’ekyuka okudda mu by’enfuna ebiggule, kaweefube akoleddwa okukendeeza ku misolo n’okwanguyiza enkola ya Kasawo wansi w’enteekateeka nga endagaano y’okukwasaganya eby’obusuubuzi (TFA). Mu kumaliriza, enkola ya Myanmar ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga eyawukana okusinziira ku kika ky’ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga kyokka okutwalira awamu erimu emisolo emitono oba zero ku bintu ebikulu ate ng’eteeka emisolo egy’amaanyi ku bintu eby’ebbeeyi. Kaweefube akolebwa okutumbula okwegatta kw’ebitundu nga bayita mu misolo egy’enkizo mu mawanga ga ASEAN wamu ne kaweefube omugazi ow’okusumulula eby’obusuubuzi.
Enkola z’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga
Enkola y’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mu Myanmar egendereddwamu okulungamya emirimu gy’eggwanga lino okutunda ebweru w’eggwanga n’okutumbula enkulaakulana y’ebyenfuna byayo. Myanmar essa emisolo egy’enjawulo ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okusinziira ku bika byabyo n’emiwendo gyabyo. Ekisooka, ebyamaguzi ebimu birina emisolo egy’enjawulo egy’okutunda ebweru w’eggwanga. Okugeza, eby’obugagga eby’omu ttaka ng’embaawo, eby’obugagga eby’omu ttaka, n’amayinja ag’omuwendo bisoloozebwa omusolo ku miwendo egy’enjawulo okusinziira ku ngeri gye bisengekeddwamu. Kino kisobozesa gavumenti okulungamya okuggya n’okutunda eby’obugagga bino eby’omuwendo. Ekirala, waliwo ensengeka y’emisolo egy’awamu ekozesebwa ku bintu ebisinga ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Ekitongole kya Kasawo kye kisalawo ensengeka eno nga kigabanya ebintu mu misolo egy’enjawulo okusinziira ku butonde bwabyo oba amakolero ge bibeera. Omuwendo gw’omusolo gusinziira ku nkola y’enkola ekwatagana (harmonized system code) ekintu ekyo mwe kigwa. Gavumenti era erowooza ku ky’okutumbula amakolero agalondeddwa ng’eyita mu kussa omusolo oba okusonyiyibwa ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ebikwatagana n’ebitongole ebyo. Amakolero gano mulimu ebyobulimi, amakolero, engoye, n’ebintu ebiva mu by’obugagga eby’omu ttaka ng’enku ezirongooseddwa oba amayinja ag’omuwendo agawedde. Ekirala, wayinza okubaawo ebisale oba ebisale ebirala ebikwata ku kutwala ebintu ebweru w’eggwanga okuva e Myanmar nga ssente z’ebiwandiiko oba ssente z’okuddukanya emirimu ezikolebwa mu mitendera gy’okugogola. Kinajjukirwa nti enkola za Myanmar ez’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ziyinza okukyuka buli luvannyuma lwa kiseera olw’ensonga ez’enjawulo ng’embeera y’ebyenfuna n’endagaano z’ebyobusuubuzi mu nsi yonna ze bakola n’amawanga amalala. Okutwaliza awamu, Myanmar essa mu nkola enkola y’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ng’egenderera okuteekawo bbalansi wakati w’okuyingiza ssente mu ggwanga ate nga era ekkiriza enkulaakulana ey’ebyenfuna ey’olubeerera ng’etumbula amakolero agamu ng’eyita mu kussa omusolo ogugendereddwamu.
Satifikeeti ezeetaagisa okutunda ebweru w’eggwanga
Myanmar nsi esangibwa mu Southeast Asia era emanyiddwa olw’obuwangwa bwayo obw’omuwendo, obulungi bw’obutonde, n’obusobozi bwayo mu by’enfuna. Ng’akatale akakyakula, Myanmar ebadde essira eriteeka ku kutumbula amakolero g’okutunda ebweru w’eggwanga n’okussaawo enkolagana y’ebyobusuubuzi n’amawanga okwetoloola ensi yonna. Bwe kituuka ku satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga mu Myanmar, waliwo ebintu ebikulu ebiwerako by’olina okulowoozaako. Ekisooka, kkampuni ezitwala ebintu ebweru w’eggwanga okuva e Myanmar zeetaaga okufuna satifikeeti entuufu ey’okuwandiisa ebweru w’eggwanga (ERC). Satifikeeti eno eweebwa ekitongole ekivunaanyizibwa ku by’ensimbi n’okuddukanya kkampuni (DICA) oba ab’obuyinza okusinziira ku ngeri y’ekintu ekifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Ng’oggyeeko ERC, abatunda ebweru balina okugoberera amateeka ag’enjawulo agakwata ku makolero oba ekintu kyabwe. Okugeza, ebintu ebiva mu bulimi byetaaga satifikeeti y’ebimera ewereddwa ekitongole ekikuuma ebimera wansi wa minisitule y’ebyobulimi. Mu ngeri y’emu, abasuubula ebintu ebiva mu by’obuvubi ebweru w’eggwanga balina okugoberera ebiragiro ebiweebwa ekitongole ky’ebyobuvubi wansi wa minisitule y’ebyobulimi n’okufukirira. Abatunda ebweru w’eggwanga nabo balina okulaba nga bagoberera omutindo gw’ensi yonna n’okuweebwa satifikeeti okusinziira ku butale bwe bagenderera. Kuno kw’ogatta okufuna satifikeeti z’omutindo nga ISO (International Organization for Standardization) oba HACCP (Hazard Analysis Critical Control Point), ezikakasa nti ebintu bituukana n’omutindo ogumu mu by’okwerinda n’omutindo. Ekirala, ebintu ebimu biyinza okwetaaga satifikeeti endala okusobola okubitwala ebweru w’eggwanga. Okugeza,eby’obugagga eby’omu ttaka ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga byetaaga okukkirizibwa okuva mu bitongole ebikwatibwako nga Department of Mines nga tebinnaba kusindikibwa ku butale bw’ensi yonna. Mu kumaliriza, enkola ya Myanmar ey’okugaba satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga erimu okufuna satifikeeti y’okuwandiisa okutunda ebweru w’eggwanga wamu n’okugoberera amateeka ag’enjawulo agakwata ku makolero ag’enjawulo. Okusobola abasuubuzi abatunda ebweru okukuuma enkizo mu kuvuganya mu butale bw’ensi yonna,okutuusa ebintu eby’omutindo ogwa waggulu ebigoberera omutindo gw’ensi yonna kiyinza okutumbula ennyo emikisa gyabwe egy’obuwanguzi. 限制为300个单词
Enteekateeka y’okutambuza ebintu esengekeddwa
Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi esangibwa mu Bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asiya. Ku nsalo ya Buyindi ne Bangladesh mu maserengeta, China mu bukiikakkono n’obukiikakkono bw’obuvanjuba, Laos mu buvanjuba, ne Thailand mu bukiikaddyo obw’obuvanjuba. Bwe kituuka ku kuteesa ku by’okutambuza ebintu mu Myanmar, wano waliwo ebintu ebikulu by’olina okulowoozaako: 1. Emyalo: Myanmar erina emyalo emikulu egiwerako egikola kinene mu by’obusuubuzi by’ensi yonna. Omwalo gw’e Yangon gwe mwalo ogusinga obukulu mu Myanmar era gukola ng’omulyango oguyingira n’okutunda ebweru w’eggwanga. Eriko ebifo eby’omulembe nga biriko ebifo ebiteekebwamu konteyina ebisobola okukwata emigugu eminene. 2. Omukutu gw’enguudo: Myanmar ebadde erongoosa ebizimbe by’enguudo mu myaka egiyise. Wabula kikyali kirungi okuteekateeka okulwawo oba obuzibu obuyinza okubaawo ng’otambuza ebyamaguzi mu bitundu ebimu olw’embeera y’enguudo oba ensonga za sizoni. 3. Eggaali y’omukka: Wadde ng’entambula y’eggaali y’omukka eyinza obutaba ya kwettanirwa oba nga tekola bulungi ng’engeri endala ez’entambula, ekyayinza okuba eky’okulondako okutambuza emigugu egy’enjawulo munda mu Myanmar oba okuyungibwa ku mawanga ag’omuliraano nga China ne Thailand. 4. Ebisaawe by’ennyonyi: Emigugu gy’ennyonyi egy’ensi yonna gikola kinene nnyo mu mirimu gy’okutambuza ebintu mu Myanmar. Ebisaawe by’ennyonyi ebikulu eby’ensi yonna bye kisaawe ky’ennyonyi ekya Yangon International Airport ne Mandalay International Airport ebiwa enkolagana ennungi n’amawanga amalala okwetoloola ekitundu kino. 5. Ebiragiro bya Kasawo: Okutegeera n’okugoberera amateeka ga Kasawo kikulu nnyo ng’osindika ebyamaguzi mu Myanmar oba okubifuluma. Okusobola okukola obulungi emirimu gy’okuyingiza/okufulumya ebweru, okukolagana obulungi ne ba agenti ba kasitooma abakugu abalina obumanyirivu mu kutambulira ku byetaago bino kiyinza okuyamba okwewala okulwawo oba okuzibuwalirwa. 6. Ebifo eby’okutereka: Ku byetaago by’okutereka mu nkola y’okugaba ebintu mu Myanmar, waliwo ebifo eby’okuterekamu ebintu ebisangibwa mu bibuga ebinene nga Yangon ne Mandalay ebiwa eby’okutereka eby’amaguzi mu ngeri ey’obukuumi. 7.Abagaba empeereza y’entambula: Kkampuni z’entambula ez’omu kitundu eziwerako zikola emirimu gy’okutambuza loole mu bitundu eby’enjawulo ebya Myanmar ku miwendo egy’okuvuganya. 8.Enkulaakulana mu tekinologiya: Kuuma ku mulembe n’emitendera gya tekinologiya egigenda givaayo mu kitongole ky’ebyentambula mu ggwanga nga emikutu gya digito egy’okutambuza emigugu, okulondoola, n’okuwandiika. Enkulaakulana zino zisobola okulongoosa emirimu n’okutumbula okulabika kw’enkola y’okugaba ebintu. 9.Abagaba empeereza y’okutambuza ebintu: Okukolagana n’abagaba empeereza y’okutambuza ebintu abalina obumanyirivu mu Myanmar kiyinza okuganyula ennyo emirimu gyo. Balina okumanya kw’omu kitundu, ebikozesebwa, omukutu, n’obukugu okukwata okusoomoozebwa okw’enjawulo mu by’okutambuza ebintu n’okuwa eby’okugonjoola okuva ku nkomerero okutuuka ku nkomerero. Kikulu okumanya nti olw’embeera ya Myanmar ey’enjawulo ey’ebyobufuzi n’ebyenfuna, kirungi okubeera ng’omanyi ebipya okuva mu nsonda ezesigika ng’oteekateeka emirimu gy’okutambuza ebintu mu ggwanga lino.
Emikutu gy’okukulaakulanya abaguzi

Emyoleso gy’ebyobusuubuzi emikulu

Myanmar, era emanyiddwa nga Burma, nsi ya Southeast Asia egaba emikutu egy’enjawulo emikulu egy’ensi yonna egy’okunoonya ensibuko n’emyoleso gy’ebyobusuubuzi okugikulaakulanya. Ka twekenneenye ebimu ku byo. 1. Ekisaawe ky’ennyonyi e Yangon: Ng’ekisaawe ky’ennyonyi ekisinga obunene mu Myanmar era omulyango omukulu oguyingira mu ggwanga lino, ekisaawe ky’ennyonyi e Yangon kikola ng’ekifo ekikulu eky’obusuubuzi bw’ensi yonna. Kyanguyiza entambula y’ebyamaguzi n’okuwa emikisa eri abaguzi b’ensi yonna okukwatagana n’abasuubuzi ba wano. 2. Ekisaawe ky’ennyonyi ekya Mandalay: Esangibwa mu kitundu ekiri wakati mu Myanmar, ekisaawe ky’ennyonyi ekirala ekikulu eky’entambula ekiwa emikisa gya bizinensi eri abaguzi ab’ensi yonna abanoonya okunoonya ebintu okuva mu kitundu kino. 3. Omwalo gw’e Yangon: Omwalo gw’e Yangon gukola kinene nnyo mu kwanguyiza eby’obusuubuzi by’ensi yonna n’okuyunga Myanmar ku butale bw’ensi yonna. Ekola ng’omulyango omukulu ogw’okuyingiza ebintu mu ggwanga n’okutunda ebintu bya Burma mu nsi yonna. 4. World Trade Center Yangon: World Trade Center (WTC) Yangon kifo kya bizinensi ekimanyiddwa ennyo ekitumbula emikisa gy’obusuubuzi n’okusiga ensimbi mu nsi yonna mu Myanmar. Etegeka emyoleso, emyoleso, n’enkuŋŋaana abaguzi mu nsi yonna mwe basobola okusisinkana abasuubuzi ba wano, okunoonyereza ku nkolagana eyinza okubaawo, n’okunoonya ebintu okuva mu bitundu eby’enjawulo. 5. Myanmar Expo: Omwoleso guno ogutegekebwa buli mwaka mu Yangon gugatta amakampuni ga wano n’ensi yonna okuva mu makolero ag’enjawulo nga amakolero, ebyobulimi, tekinologiya, ebyobulamu, eby’obulambuzi, n’ebirala Guwa omukutu omulungi ennyo eri abasuubuzi okulaga ebintu byabwe/obuweereza bwabwe eri bombi bakasitoma oba bakasitoma b’omunda n’ab’ebweru. 6. Made In Myanmar Expo: Okusingira ddala essira liteekeddwa ku kutumbula ebintu ebikolebwa mu ggwanga ku katale k’ensi yonna, omwoleso guno gugenderera okuyunga abakola ebintu n’abayinza okugula ebintu abaagala okunoonya ebintu eby’omutindo ogwa waggulu eby’e Burma mu bitundu byonna ng’eby’okwambala n’engoye, eby’emikono & ebintu by’omu nnyumba, emmere & ebyokunywa n'ebirala. 7.Omwoleso gw’amakolero ogw’omulundi ogwa 33 (THAIMETAL): THAIMETAL gwe gumu ku mwoleso gw’amakolero ogusinga obunene mu kitundu ogutegekebwa buli mwaka mu kibuga Bangkok ogusikiriza abantu bangi okwetabamu omuli n’abakola ebintu okuva mu mawanga ag’omuliraano nga Myanmar. Ekola ng’omukutu eri abaguzi b’ensi yonna okunoonyereza ku mikisa gy’okunoonya ensibuko mu by’amakolero mu Myanmar. 8. Hong Kong Mega Showcase: Omwoleso guno ogw’ettutumu ogw’ebyobusuubuzi ogutegekebwa mu Hong Kong buli mwaka gusikiriza aboolesi n’abagenyi okuva mu nsi yonna omuli ne Myanmar. Omukolo guno gukwata ku makolero ag’enjawulo, okuva ku bintu ebikozesebwa abantu okutuuka ku byuma bikalimagezi, nga kiwa omukisa eri abaguzi b’ensi yonna okukwatagana n’abasuubuzi b’e Burma. Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’emikutu gy’ensi yonna egy’amaanyi egy’okunoonya ensibuko n’emyoleso gy’ebyobusuubuzi egiri mu Myanmar. Ziwa emikisa mingi nnyo egy’okugaziya bizinensi, emikutu, n’okunoonya ebintu mu ggwanga n’ensi yonna.
Mu Myanmar, emikutu gy’okunoonya egyakozesebwa ennyo gye gino wammanga: 1. Google (www.google.com.mm): Google ye nkola y’okunoonya esinga okwettanirwa era esinga okukozesebwa mu Myanmar. Ewa obumanyirivu obujjuvu obw’okunoonya era esangibwa mu nnimi zombi ez’Oluburma n’Olungereza. 2. Enkola ya Yahoo! Okunoonya (www.yahoo.com): Yahoo ye nkola endala esinga okukozesebwa mu kunoonya mu Myanmar. Wadde eyinza obutaba ya ttutumu nga Google, erimu ebintu eby’enjawulo omuli amawulire, empeereza ya email, n’ebintu eby’amasanyu. 3. Bing (www.bing.com): Bing ye nkola y’okunoonya eyakolebwa kkampuni ya Microsoft. Wadde eyinza obutakozesebwa nnyo mu Myanmar bw’ogeraageranya ne Google oba Yahoo, abantu abamu basinga kwagala Bing olw’ebintu byayo eby’enjawulo nga wallpapers eza buli lunaku. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo ye nkola y’okunoonya etunuulidde eby’ekyama era efunye ettutumu mu nsi yonna omuli ne mu Myanmar. Tekung’aanya bikwata ku muntu oba okulondoola emirimu gy’abakozesa ng’emikutu emirala egy’okunoonya egy’enjawulo. 5. Yandex (www.yandex.com.mm): Yandex nkola ya kunoonya esangibwa mu Russia era ng’eri mu Myanmar. Ewa ebivudde mu kitundu ebikwata ku ggwanga era egaba empeereza nga maapu, ebikozesebwa mu kuvvuunula, n’okunoonya ebifaananyi. 6. Baidu (www.baidu.com): Baidu ye nkola esinga okunoonya mu lulimi Oluchina era ekola ku bakozesa abali ebweru wa China omuli n’abakozesa abali mu Myanmar mu bantu aboogera Oluchina. Kikulu okumanya nti wadde nga zino ze zimu ku mikutu gy’okunoonya egyakozesebwa ennyo mu Myanmar, obuganzi bwazo buyinza okwawukana mu bantu ab’enjawulo okusinziira ku bye baagala n’obwetaavu bw’okufuna amawulire ku yintaneeti.

Emiko emikulu egya kyenvu

Myanmar, ensi esangibwa mu Southeast Asia, erina emikutu gya yellow pages emikulu egiwerako egiwa amawulire agakwata ku bizinensi n’obuweereza. Wano waliwo abatonotono abamanyiddwa wamu n’endagiriro zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Emiko gya Myanmar egya kyenvu (www.myanmaryellowpages.biz): Myanmar Yellow Pages y’emu ku ndagiriro za bizinensi ezisinga mu ggwanga. Ewa olukalala lw’amakolero ag’enjawulo mu bujjuvu, omuli eby’obulamu, okusembeza abagenyi, ebyenjigiriza n’ebirala. Omukutu guno gukuwa ebikwata ku bantu b’oyinza okukwatagana nabo nga ennamba z’essimu, endagiriro, n’emikutu gya bizinensi eziwandiikiddwa. 2. Ekitabo ekiyitibwa Yangon Directory (www.yangondirectory.com): Yangon Directory ye ndagiriro enzijuvu ku yintaneeti etunuulidde nnyo bizinensi mu kibuga Yangon. Mulimu olukalala lw’ebintu bingi mu biti eby’enjawulo nga eby’okulya, wooteeri, amaduuka, n’empeereza nga bbanka n’ebizimbe. 3. Ekitabo kya Mandalay (www.mdydirectory.com): Mandalay Directory ye dayirekita ey’enjawulo ekola ku bizinensi mu kibuga Mandalay. Omukutu guno gulaga ebitundu eby’enjawulo omuli amaduuka g’ebyamaguzi, ebifo eby’obujjanjabi, ebifo eby’amasanyu, n’eby’entambula ebisangibwa mu Mandalay. 4. Ekitabo ky’obuweereza bw’amafuta ne ggaasi mu Myanmar (www.myannetaung.net/mogsdir): Myanmar Oil & Gas Services Directory essira erisinga kulissa ku mulimu gw’amafuta ne ggaasi nga liwandiika kkampuni ezigaba ebintu oba empeereza ez’enjawulo ezikwatagana n’ekitongole kino. 5. Ebiwandiiko by’amasimu ebya Myanmar ( www.mtd.com.mm/Directory.aspx ): Myanmar Telephone Directories ziwa enkyusa zombi ku yintaneeti n’ezo ezikubibwa nga mulimu ennamba z’essimu ez’abantu ssekinnoomu wamu ne bizinensi okwetoloola ebitundu by’eggwanga eby’enjawulo. Emikutu gino egyogeddwako gikola ng’ebintu eby’omuwendo eri abantu ssekinnoomu abanoonya ebintu oba obuweereza obw’enjawulo mu nsi ya bizinensi ennene mu Myanmar. Nsaba omanye nti bulijjo kirungi okukakasa obutuufu n’embeera y’amawulire agawandiikiddwa ku mikutu gino olw’enjawulo eziyinza okubaawo mu biseera.

Emikutu emikulu egy’obusuubuzi

Myanmar, era emanyiddwa nga Burma, nsi ya Southeast Asia era efunye enkulaakulana ey’amaanyi mu by’obusuubuzi ku yintaneeti mu myaka egiyise. Emikutu gy’obusuubuzi egy’oku yintaneeti egy’amaanyi egiwerako gikola mu Myanmar. Bino bye bimu ku bimanyiddwa ennyo wamu ne URL zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Shop.com.mm: Ng’emu ku mikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti egisinga obunene era egy’ettutumu mu Myanmar, Shop.com.mm egaba ebintu bingi mu biti eby’enjawulo ng’ebyuma, emisono, eby’okwewunda, ebyuma by’omu nnyumba, n’ebirala . Omukutu gwa yintaneeti: https://www.shop.com.mm/ 2. GrabMart: Emanyiddwa okusinga olw’empeereza yaayo ey’okuvuga abantu, Grab era ekola omukutu gw’okutuusa emmere ku yintaneeti oguyitibwa GrabMart. Abakozesa basobola okulagira ebibala ebibisi n’ebintu ebirala eby’okulya okuva mu maduuka g’omu kitundu nga bayita mu app oba omukutu gwa yintaneeti. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.grab.com/mm/mart/ 3. YangonDoor2Door: Omukutu guno gukuguse mu kutuusa emmere mu kibuga Yangon. Abakozesa basobola okulambula mu bifo eby’okulya eby’enjawulo n’emmere esangibwa ku mukutu oba app ne bakola order z’okutuusa awaka oba okutwala mu kiseera we baba. Omukutu gwa yintaneeti: https://yangondoordoorexpress.emmerepanda.my/ 4. Ezay Ecommerce Platform: Nga ekola naddala mu byalo bya Myanmar ng’egatta abalimi butereevu n’abaguzi ku yintaneeti, Ezay egaba ebintu by’ebyobulimi ng’ebibala n’enva endiirwa ng’eyita ku mukutu gwayo ate ng’ekakasa emiwendo egy’obwenkanya eri enjuyi zombi ezikwatibwako. Omukutu gwa yintaneeti (omuko gwa Facebook): https://www.facebook.com/EzaySaleOnline 5. Bagan Mart Business Directory & Marketplace: Bagan Mart ekola nga business directory nga bizinensi za wano zisobola okuwandiika ebintu byabwe/empeereza zaabwe ate nga egaba akatale akagatta ku yintaneeti eri abaguzi okuzuula ebintu eby’enjawulo okuva mu batunzi ab’enjawulo mu makolero agawera. Omukutu gwa yintaneeti: https://baganmart.com/ Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti egy’amaanyi egikola mu katale ka dijitwali akagenda mu maaso amangu mu Myanmar. Nsaba omanye nti okubeerawo n’obuganzi biyinza okukyuka okumala ekiseera olw’enkyukakyuka mu katale; kirungi okugenda ku mikutu gyabwe emitongole oba okwongera okunoonyereza okufuna amawulire agasinga okuba ag’omulembe ku mikutu gya Myanmar egy’obusuubuzi ku yintaneeti.

Emikutu emikulu egy’empuliziganya

Myanmar emanyiddwa nga Burma erina emikutu gy’empuliziganya egy’enjawulo egy’ettutumu mu bantu baayo. Wano waliwo olukalala lw’ebimu ku mikutu gy’empuliziganya emikulu mu Myanmar wamu n’emikutu gyagyo: 1. Facebook (www.facebook.com): Facebook y’esinga okwettanirwa era esinga okukozesebwa mu mikutu gya yintaneeti mu Myanmar. Kikola ng’ekintu ekikulu eky’empuliziganya eri abantu ssekinnoomu, bizinensi, n’ebibiina. 2. Instagram (www.instagram.com): Instagram ye nkola endala ekozesebwa ennyo mu Myanmar emanyiddwa okugabana ebifaananyi n’obutambi. Kisobozesa abakozesa okukwatagana n’emikwano, basereebu, n’abakulembeze b’abantu nga bayita mu bifaananyi ebirabika. 3. Viber (www.viber.com): Viber ye app y’okuweereza obubaka ng’eweereza obubaka ku ssimu n’okukuba amasimu ku bwereere ng’okozesa yintaneeti. Esinga kwettanirwa mu Myanmar olw’okukozesa data entono bw’ogeraageranya ne apps endala ezikubira essimu. 4. Messenger (www.messenger.com): Yakolebwa Facebook, Messenger ye app y’okuweereza obubaka mu bwangu ekozesebwa ennyo mu Myanmar mu mboozi z’omuntu kinnoomu oba ez’ekibinja ku mabbali g’ebintu ng’obubaka bw’amaloboozi n’okukuba essimu ku vidiyo. 5. Line (line.me/en-US/): Line ye app endala ey’okuweereza obubaka etera okukozesebwa abantu mu Myanmar gye basobola okuweereza obubaka, okukuba essimu mu ddoboozi oba ku vidiyo, okugabana ebifaananyi/vidiyo/stickers/filters mu mboozi z’obuntu oba ez’ekibiina . 6.WeChat: WeChat ye app y’Abachina ekola emirimu mingi; ewa abakozesa empeereza nga obubaka obw’amangu, okukuba essimu ku vidiyo/okuweereza obubaka ku ssimu/emizannyo gya vidiyo/okusoma/okusasula ku yintaneeti/okugula okugabana n’ebirala. 7.TikTok(https://www.tiktok.com/zh-Hant/ ): TikTok efunye obuganzi bungi nnyo mu bavubuka abakozesa kuba ekkiriza okugabana obutambi obumpi obuteekeddwa ku muziki ate nga buyingizaamu ebifaananyi eby’enjawulo. 8.YouTube(https://www.youtube.com ): YouTube egaba empeereza y’okugabana vidiyo ng’abakozesa basobola okuteeka obutambi bwabwe oba okulaba ebirimu ebiteekebwawo abalala.Myanmar yalaba okweyongera okukozesa omukutu guno gye buvuddeko. 9.LinkedIn(https://www.linkedin.com ): LinkedIn okusinga essira erisinga kulissa ku mikutu gy’ekikugu n’emikisa gy’emirimu. Abakugu n’ebibiina bingi mu Myanmar bakozesa omukutu guno okukola emirimu. Zino ze zimu ku mikutu gya yintaneeti emikulu egyafunye obuganzi mu Myanmar. Kikulu okumanya nti obuganzi bw’emikutu gino buyinza okwawukana okusinziira ku myaka, by’oyagala, n’okukozesa yintaneeti mu bitundu by’eggwanga eby’enjawulo.

Ebibiina ebinene eby’amakolero

Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi esangibwa mu Bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asiya. Lirina ebyenfuna eby’enjawulo ng’amakolero ag’enjawulo gakola emirimu emikulu mu nkulaakulana yaayo. Ebimu ku bibiina by’amakolero ebikulu mu Myanmar awamu n’emikutu gyabyo biwandiikiddwa wansi: 1. Ekibiina ekigatta abasuubuzi n’amakolero ekya Union of Myanmar Federation of Chambers of Commerce and Industry (UMFCCI) - UMFCCI kye kitongole ekikulu ekikiikiridde bizinensi n’amakolero mu Myanmar. Bawa okubunyisa enkola, emikisa gy’okukolagana, n’obuweereza bw’okuyamba bizinensi. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.umfcci.com.mm/ 2. Ekibiina ekigatta abakola engoye mu Myanmar (MGMA) - MGMA ekiikirira abakola engoye mu Myanmar. Bakola okutumbula n’okuwagira enkulaakulana y’ekitongole kino. Omukutu gwa yintaneeti: https://myanmargarments.org/ 3. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’okuzimba mu Myanmar (MCEA) - MCEA kibiina ekiwagira abasuubuzi b’okuzimba nga kibawa amawulire, okutendekebwa, n’okubalambika okutumbula obukugu n’obusobozi bwabwe. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.mceamyanmar.org/ 4. Ekibiina ekigatta abasuubuzi mu Myanmar (MRA) - MRA yeewaddeyo okutumbula n’okutumbula eby’amaguzi mu Myanmar nga bayita mu kubunyisa amawulire, emikutu gy’okugabana okumanya, n’okukolagana n’amakolero. Omukutu gwa yintaneeti: https://myanretail.com/ 5. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’omuceere mu Myanmar (MRMA) - MRMA ekiikirira abasuubuzi b’omuceere abeenyigira mu kusuubula omuceere munda mu Myanmar n’ensi yonna. Omukutu gwa yintaneeti: N/A 6. Union of Myanma Exporters’ Associations (UMEA) - UMEA egenderera okutumbula ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okuva mu bitundu eby’enjawulo nga ekola obuyambi ng’okunoonyereza ku katale, emirimu gy’okutumbula eby’obusuubuzi, enteekateeka z’okuzimba obusobozi eri abasuubuzi abafulumya ebweru w’eggwanga. Omukutu gwa yintaneeti: http://umea-myanmar.com/ 7. Mandalay Region Chamber of Commerce & Industry (MRCCI) – MRCCI ewagira bizinensi ezikola okusinga mu kitundu kya Mandalay nga bayita mu mikolo gy’okukolagana ne bizinensi, okwolesebwa kw’emyoleso gy’ebyobusuubuzi n’ebirala. Omukutu gwa yintaneeti: https://mrcci.org.mm/ Bino bye byokulabirako ebitonotono; Myanmar erina ebibiina by’amakolero ebirala ebiwerako ebikola ku bintu ng’ebyobulimi, eby’obulambuzi, tekinologiya, n’ebirala. Buli kibiina kikola kinene nnyo mu kuwagira n’okutumbula ebirungi by’amakolero gaakyo mu ggwanga.

Emikutu gya yintaneeti egy’ebyobusuubuzi n’ebyobusuubuzi

Myanmar era emanyiddwa nga Burma nsi eri mu bugwanjuba bw’obuvanjuba bwa Asia ng’ebyenfuna byeyongera era nga bamusigansimbi ab’ensi yonna beeyongera okwagala. N’ekyavaamu, waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egiwerako egyaweebwayo okuwa amawulire ku mikisa gya bizinensi n’okusiga ensimbi mu Myanmar. Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’amaanyi mu by’enfuna n’ebyobusuubuzi mu Myanmar wamu ne URL zaago: 1. Minisitule y’ebyobusuubuzi (www.commerce.gov.mm): Omukutu omutongole ogwa Minisitule y’ebyobusuubuzi guwa amawulire amapya ku nkola z’ebyobusuubuzi, ebiragiro, emikisa gy’okusiga ensimbi, n’okwekenneenya akatale mu Myanmar. 2. Directorate of Investment and Company Administration (www.dica.gov.mm): Omukutu gwa DICA guwa amawulire amajjuvu ku nkola y’okuwandiisa kkampuni, amateeka agakwata ku nsimbi, ebiragiro eri bamusigansimbi abava ebweru, n’ebipya ku bitundu ebikulu eby’okusiga ensimbi. 3. Ekibiina ekigatta abasuubuzi n’amakolero ekya Union of Myanmar (www.umfcci.com.mm): UMFCCI ekiikirira ebirungi by’ebitongole by’obwannannyini mu Myanmar. Omukutu gwabwe guwa amawulire agakwata ku bizinensi, kalenda y’emikolo gy’emikisa gy’okukolagana, dayirekita ya bammemba, wamu n’ebikozesebwa mu kukola bizinensi mu Myanmar. 4. Banka y’ensi yonna - Okukola bizinensi - Myanmar (www.doingbusiness.org/en/data/exploreeconomies/myanmar): Omukutu guno ogwa pulojekiti ya Banka y’ensi yonna eya Doing Business gussa essira ku kuwa amawulire amakulu gokka agakwata ku kutandikawo bizinensi mu Myanmar ng’ebiragiro ebikwata ku olukusa lw’okuzimba, okukola ku layisinsi/olukusa/enkola z’okwewandiisa ezeetaagisa wamu n’ebikwata ku bantu abakwatagana. 5. Invest Yangon (investyangon.gov.mm) - Invest Yangon ekola ng’omukutu omutongole ogw’ekifo kimu ogwatondebwawo Gavumenti y’ekitundu kya Yangon eyeewaddeyo okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru mu kitundu kino ng’ewa obuwagizi bungi nga bayita mu nkola ennyangu omuli ebikwata ku kugula ettaka nga kwotadde n’okutegeera mu bitundu ebigendereddwamu ng’essira liteekeddwa ku kibuga kyayo ekikulu - Yangon. 6. Mizzima Business Weekly (www.mizzimaburmese.com/category/business-news/burmese/): Mizzima kitongole kya mawulire ku yintaneeti ekikwata ku bitundu eby’enjawulo omuli ebipya mu by’ensimbi & bbanka ate nga kirimu emboozi n’abakulira eby’oku ntikko, okwekenneenya enkola, n’amawulire ku mitendera gy’okusiga ensimbi mu Myanmar. 7. Myanmar Business Today (www.mmbiztoday.com): Ekitabo kya bizinensi ekimanyiddwa nga kiwa amawulire ag’omulembe ku bintu eby’enjawulo okuva ku by’obulimi okutuuka ku by’obulambuzi, eby’ensimbi okutuuka ku by’amayumba, eby’obusuubuzi okutuuka ku by’amasimu – nga kikwata amawulire mangi ag’omugaso eri abantu abafaayo ku mbeera ya bizinensi mu ggwanga. Emikutu gino giwa amagezi ag’omuwendo ku mbeera y’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi mu Myanmar. Abakozesa basobola okufuna amawulire agakwata ku biragiro, enkola, emikisa gy’okusiga ensimbi, lipoota z’okunoonyereza ku katale, emitendera gy’amakolero n’ebirala ebyetaagisa okusalawo mu ngeri ey’amagezi ku kukola bizinensi oba okuteeka ssente mu nsi eno egenda okukula.

Emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza data mu by’obusuubuzi

Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza ebikwata ku by’obusuubuzi ku Myanmar: 1. Myanmar Trade Portal - Omukutu omutongole ogwa Minisitule y’ebyobusuubuzi mu Myanmar, oguwa ebikwata ku by’obusuubuzi n’ebibalo ebijjuvu. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.myanmartradeportal.gov.mm 2. Central Statistical Organization (CSO) - Omukutu gwa CSO guwa ebibalo bingi eby’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi ebya Myanmar, omuli ebiyingizibwa mu ggwanga, ebifulumizibwa ebweru, n’ebikwata ku bbalansi y’ebyobusuubuzi. Omukutu gwa yintaneeti: http://mmsis.gov.mm 3. ASEANstats - Ekitabo kino eky’ebibalo by’ekitundu kirimu amawulire agakwata ku by’obusuubuzi ku mawanga agali mu mukago, omuli ne Myanmar. Abakozesa basobola okufuna ebipimo by’ebyenfuna eby’enjawulo n’ebibalo by’ebyobusuubuzi. Omukutu gwa yintaneeti: https://data.aseanstats.org 4. United Nations COMTRADE Database - Database eno ey’ensi yonna ekuwa omukisa okufuna ebikwata ku by’obusuubuzi by’amawanga gombi ebikwata ku mawanga agasukka mu 170, nga ne Myanmar mw’otwalidde. Abakozesa basobola okunoonya okusinziira ku nsi, ebintu, oba ekiseera. Omukutu gwa yintaneeti: https://comtrade.un.org 5. Maapu y’ebyobusuubuzi ey’ekitongole ky’ebyobusuubuzi eky’ensi yonna (ITC) - Ekintu ekijjuvu ekiwa ebibalo ebikwata ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga mu bujjuvu mu nsi ssekinnoomu, omuli ne Myanmar. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.trademap.org 6. World Bank DataBank - Omukutu guno guwa omukisa okufuna ebipimo by’enkulaakulana y’ensi yonna eby’enjawulo n’ebikwata ku by’enfuna okuva mu nsonda ez’enjawulo omuli ebibalo by’obusuubuzi bw’ebintu by’ensi yonna ebya Myanmar. Omukutu gwa yintaneeti: https://databank.worldbank.org/awaka.aspx

Ebifo bya B2b

Mu Myanmar, waliwo emikutu gya B2B egiwerako egiwa emikisa eri bizinensi okukwatagana n’okukolagana. Wano waliwo emikutu mitono egy’amaanyi nga girina emikutu gyazo: 1. Bizbuysell Myanmar (www.bizbuysell.com.mm): Omukutu guno guwa akatale k’okugula n’okutunda bizinensi. Kisobozesa bannannyini bizinensi okuwandiika bizinensi zaabwe ze batunda n’abo abayinza okuzigula ne bayita mu ngeri eziriwo. 2. Myanmar Business Network (www.myanmarbusinessnetwork.net): Omukutu guno gukola ng’omukutu gw’emikutu, nga gugatta bizinensi za wano n’ez’ensi yonna ezikola mu Myanmar. Kibasobozesa okugabana amawulire, okukola enkolagana, n’okunoonyereza ku mikisa gya bizinensi. 3. BaganTrade (www.bagantrade.com): BaganTrade nkola ya kusuubula ku yintaneeti eyamba okusuubulagana mu ggwanga n’ensi yonna mu bintu eby’enjawulo ng’ebyobulimi, okuzimba, engoye, ebyobulamu, n’ebirala. 4. Omukutu gw’ebyobusuubuzi mu nsi yonna (gtp.com.mm): Nga guwa obuweereza obw’enjawulo mu by’obusuubuzi mu Myanmar okuva mu 2009, omukutu gw’ebyobusuubuzi mu nsi yonna guwa ebitabo bingi ebikwata ku bizinensi ezikwata ku makolero ag’enjawulo mu ggwanga. 5. BuyerSeller.asia (myanmar.buyerseller.asia) – Omukutu guno gugatta abaguzi n’abatunzi nga guwa akatale ku yintaneeti amakampuni mwe gasobola okulaga ebintu byabwe oba empeereza zaabwe ekivaamu enkolagana oba enkolagana eyinza okubaawo. 6. ConnectNGet (connectnget.com) – ConnectNGet ekola nga omutabaganya w’enkolagana ya B2B ng’ekwataganya bizinensi okusinziira ku byetaago by’omutendera gw’ebintu oba ebyetaago by’okugabira ebintu mu katale ka Myanmar. 7.TradeKey.my – Omukutu guno ogw’ensi yonna ogwa B2B gulina ebitundu ebiweereddwayo eri amawanga ag’enjawulo omuli Myanmar(https://www.tradekey.my/mmy-ernumen.htm). Bizinensi zisobola okukola profiles ku mukutu guno mwe zisobola okulaga ebintu byabwe/empeereza zaabwe; era eyamba abakozesa mu kunoonya abayinza okugiwa/abaguzi mu ggwanga. Enkola zino ziwa emikutu gy’okukulaakulanya bizinensi nga zisobozesa enkolagana wakati w’abakola/abagaba ebintu mu ggwanga n’abagaba/abaguzi mu ggwanga/ensi yonna oba n’okukuza enkolagana wakati w’ebitongole eby’enjawulo mu nkola ya bizinensi ya Myanmar.
//