More

TogTok

Obutale Obukulu
right
Okulaba Ensi
Burkina Faso, eyali emanyiddwa nga Upper Volta, nsi etaliiko lukalu ng’esangibwa mu maserengeta ga Afrika. Egabana ensalo n’amawanga mukaaga omuli Mali mu bukiikakkono, Niger mu buvanjuba, Benin mu bugwanjuba bw’obuvanjuba, Togo ne Ghana mu bugwanjuba, ne Côte d’Ivoire mu bukiikaddyo bw’amaserengeta. Burkina Faso eriko obuwanvu bwa square kilometers nga 274,200, okusinga kitundu kya savannah ekipapajjo nga kiriko obusozi obusaasaanidde mu kitundu kyayo eky’obugwanjuba bw’amaserengeta. Ekibuga kyayo ekikulu era ekibuga ekisinga obunene ye Ouagadougou. Nga balina abantu abasoba mu bukadde 20 nga balimu amawanga ag’enjawulo nga Mossi (ekibinja ekisinga obunene), Fulani, Bobo-Dioulasso, Gurunsi n’abalala; Burkina Faso emanyiddwa olw’obuwangwa bwayo obw’enjawulo. Olulimi olutongole lwa Lufalansa ate ennimi z’omu kitundu omuli n’e Mooré nazo zoogerwa nnyo. Burkina Faso okusinga erina eby’enfuna bya bulimi ng’ebyobulimi bikozesa abantu nga 80%. Ebirime ebikulu ebirimibwa mulimu ppamba (ekintu ekikulu ekitundibwa ebweru w’eggwanga), muwogo, emmwaanyi, kasooli n’entangawuuzi. Okulunda nakyo kikola kinene mu kuwagira eby’okweyimirizaawo mu byalo. Wadde nga waliwo okusoomoozebwa ng’eby’obugagga eby’omu ttaka ebitono n’okubeera mu bulabe bw’enkyukakyuka y’obudde ekivaako ekyeya ekiddirira; Burkina Faso efunye enkulaakulana mu bintu eby’enjawulo ng’ebyenjigiriza n’ebyobulamu. Wabula ekyali mu limu ku mawanga agasinga obwavu mu nsi yonna. Obusobozi bw’obulambuzi buliwo olw’ebifo eby’obuwangwa ng’amatongo okuva mu mpisa ez’edda nga Loropeni oba Sindou Peaks nga biwa abagenyi obulungi obw’obutonde. Ekivvulu kya firimu ekya Pan-African Film Festival ekitegekebwa buli mwaka ekiyitibwa "FESPACO" ekitegekebwa mu kibuga Ouagadougou kisikiriza n'ensi yonna okufaayo. Mu nsonga z’ensengeka y’enfuga; Burkina Faso ekola wansi w’enkola ya semi-pulezidenti repubulika nga pulezidenti omulonde ne ssaabaminisita bombi balina obuyinza obw’okukola ate palamenti n’ekozesa obuyinza bw’okukola amateeka. Okutwaliza awamu,Burkina Faso ekyali ggwanga erifuba okutumbula ebyenfuna byayo, okutumbula embeera z’obulamu bwa bannansi baayo, n’okukuuma eby’obuwangwa byayo eby’obugagga wadde nga liyolekedde okusoomoozebwa kungi.
Ssente z’eggwanga
Burkina Faso nsi etaliiko lukalu esangibwa mu maserengeta ga Afrika. Ssente entongole eya Burkina Faso ye West African CFA franc (XOF). Bbanka enkulu ey’amawanga ga West Africa (BCEAO) y’efulumya n’okulungamya ssente zino, era nga zino zikozesebwa n’amawanga amalala agawerako mu kitundu kino. FRANC ya CFA eya West Africa ekwatagana ne Euro ku muwendo ogugere ogusalibwawo eggwanika lya Bufalansa. Kino kitegeeza nti omuwendo gwayo gusigala nga tegukyukakyuka bw’ogeraageranya ne Euro. Euro emu yenkana ne XOF nga 655. Ssente zino zitambula mu ssente n’obupapula. Ensimbi za Burkina Faso zisangibwa mu ssente 10,000, 5,000, 2,000, 1,000, ne 500 XOF. Buli bbago lirimu obubonero bw’eggwanga n’ebifo ebimanyiddwa ng’ebisolo by’omu nsiko eby’enjawulo oba abantu ab’ebyafaayo ebikulu mu by’obusika by’eggwanga. Effeeza zisangibwa mu ssente 500, 200, 100, 50, n’entono. Mu nkolagana ya bulijjo mu butale oba bizinensi za Burkina Faso ez’omu kitundu, . enkozesa ya ssente enkalu esinga olw’ebintu ebitono eby’okusasula eby’amasannyalaze ebweru w’ebibuga ebinene. Bw’oba ​​ogenda e Burkina Faso ng’omugwira oba omulambuzi , kirungi n’otambula n’ensimbi enkalu z’okozesa buli lunaku. Kikulu abatambuze abagenda e Burkina Faso okwegendereza ssente zaabwe olw’obupapula obuyinza okuba obw’ebicupuli obutambula mu ggwanga.Kirungi okufuna ssente okuva mu nsonda ez’ettutumu nga bbanka oba ofiisi ezikkirizibwa okuwanyisiganya ssente. Okutwaliza awamu, franc ya CFA eya West Africa ekola ng’engeri y’okuwanyisiganya abatuuze n’abagenyi bonna mu Burkina Faso.Okutebenkera kwayo okusinziira ku Euro kisobozesa enteekateeka ennyangu ey’ebyensimbi ate ng’ekola emirimu ekigifuula ekintu ekikulu mu by’enfuna by’eggwanga lino.
Omuwendo gw’ensimbi
Ssente entongole eza Burkina Faso za West African CFA franc (XOF). Ku miwendo gy’ensimbi z’ensimbi z’ensi yonna, nsaba omanye nti gyawukana era giyinza okukyukakyuka. N’olwekyo, bulijjo kirungi okutunuulira ensonda z’ensimbi ezimanyiddwa oba okwebuuza ku kitongole ekikola ku kuwanyisiganya ssente okufuna amawulire agasinga obutuufu era ag’omulembe ku miwendo gy’ensimbi.
Ennaku enkulu enkulu
Burkina Faso, ensi etaliiko lukalu mu maserengeta ga Afrika, ekuza ennaku enkulu eziwerako omwaka gwonna. Ebikujjuko bino kitundu kikulu nnyo mu by’obuwangwa n’ebyafaayo by’eggwanga. Ennaku enkulu emu enkulu mu Burkina Faso lwe lunaku lw’ameefuga. Olunaku luno lwakuzibwa nga December 11th, era lwa ddembe ly’eggwanga lino okuva mu bufuzi bw’amatwale ga Bufalansa mu 1960. Olunaku luno lujjudde okulaga okwagala eggwanga, emikolo gy’okuwanirira bendera, amazina g’ekinnansi, n’okuyimba ennyimba ezijjudde amaanyi. Abantu era bakungaana okuwulira okwogera okuva mu bakulembeze b’amawanga nga balaga obukulu bw’obwetwaze n’obumu. Ekirala ekyewuunyisa lwe lunaku lw’abakyala mu ggwanga nga March 8th. Ennaku enkulu eno essa ekitiibwa mu mirimu gy’abakyala mu bantu era etendereza omulimu omukulu gwe bakola mu Burkina Faso. Emikolo egy’enjawulo gibeerawo mu ggwanga lyonna okujjukira ebituukiddwaako abakyala n’okukola ku nsonga ezikwata ku kikula ky’abantu. Abakyala baweebwa ekitiibwa nga boolesa ebitone byabwe nga bayita mu mwoleso gw’ebifaananyi, okuzannya katemba, enkiiko ezitumbula okutumbula abakyala, n’emirimu emirala egy’enjawulo. Okugatta ku ekyo, waliwo ennaku enkulu eyitibwa Grand Mosque Open Day ebeerawo buli mwaka mu Bobo-Dioulasso mu Ramadhan. Omukolo guno gugendereddwamu okutumbula enkolagana y’eddiini nga bayita abantu ab’enzikiriza ez’enjawulo okulambula omuzikiti omunene mu kibuga n’okuyiga enkola z’Obusiraamu mu Ramadhan. Kisobozesa okuwanyisiganya obuwangwa wakati w’Abasiraamu n’abatali basiraamu nga bayita mu nkolagana ng’okulambula oba okukubaganya ebirowoozo ku nzikiriza z’Obusiraamu. Ekisembayo naye nga si kyangu lunaku lwa mwaka muggya nga January 1st abantu b’e Burkin bwe bajaguza entandikwa y’omwaka omulala n’ebikujjuko eby’essanyu ebifaananako n’ebyo okwetoloola ensi yonna ng’okwolesa ebiriroliro, obubaga n’ab’omu maka n’emikwano, okuwanyisiganya ebirabo oba okwetaba mu mikolo gy’eddiini okufumiitiriza ku by’emabega ebituukiddwaako ate nga bateekawo ebiruubirirwa ebipya eby’omu maaso. Mu kumaliriza,Burkina Faso ekuza ennaku enkulu ez’enjawulo ezirina amakulu mangi mu by’obuwangwa eri bannansi baayo.Ebikujjuko bino biraga amalala ga Burkinabe,obwetwaze,okutumbula abakyala,n’enzikiriza ezikwatagana.Kilaga okwewaayo kwabwe eri obumu,obusika bw’obuwangwa,n’okuzimba eggwanga erikulaakulana nga bali wamu. Ebikujjuko bino biseera bya muwendo nnyo ng’abantu b’e Burkina Faso beegatta okussa ekitiibwa mu nnono zaabwe n’okujaguza enjawulo gye bagabana.
Embeera y’obusuubuzi bw’amawanga amalala
Burkina Faso esangibwa mu West Africa, erina ebyenfuna eby’enjawulo ng’ebyobulimi gwe mugongo. Eggwanga lyesigamye nnyo ku by’obusuubuzi okutumbula ebyenfuna n’enkulaakulana. Mu nsonga z’okutunda ebweru w’eggwanga, Burkina Faso okusinga efulumya ebintu eby’obulimi nga ppamba, zaabu, ebisolo (okusinga ente), ne butto wa shea. Ppamba y’asinga okutundibwa ebweru w’eggwanga era ng’ayingiza ssente nnyingi okuva ebweru w’eggwanga. Okusima zaabu nakyo kweyongedde okumanyika mu myaka egiyise era kifuuse ekintu ekikulu eky’okutunda ebweru w’eggwanga. Ku ludda lw’okuyingiza ebintu mu ggwanga, Burkina Faso esinga kuyingiza mafuta, ebyuma, ebyuma, mmotoka, eddagala, ebiva mu mafuta agalongooseddwa wamu n’emmere ng’omuceere n’eŋŋaano. Eggwanga lyesigamye nnyo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okusobola okutuukiriza ebyetaago byalyo mu makolero n’abaguzi olw’obusobozi bw’okufulumya ebintu mu ggwanga obutono. Burkina Faso esinga okusuubulagana y’eggwanga eririraanyewo erya Cote d’Ivoire. Ebirala ebikulu ebikolagana nabo mu by’obusuubuzi mulimu China (naddala ku ppamba), Bufalansa (okussa essira ku nsimbi), Ghana (okusinga ku busuubuzi obutali butongole okuva ku nsalo), Togo (okusuubula ente), ne Benin n’ebirala. Wadde ng’ebbula ly’ebyobusuubuzi mu Burkina Faso libadde lyeyongera okumala emyaka olw’omuwendo gw’ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga okubeera waggulu bw’ogeraageranya n’ebyo ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga; kaweefube akolebwa gavumenti okutumbula amakolero agakola ebintu mu ggwanga okukendeeza ku kwesigama ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga. Okugatta ku ekyo, enteekateeka z’okugatta ebitundu nga ECOWAS zigenderera okutumbula eby’obusuubuzi wakati w’ebitundu mu mawanga agali mu mukago omuli ne Burkina Faso. Okutwaliza awamu, wadde nga eyolekedde okusoomoozebwa okukwatagana n’enjawulo entono okusukka ebintu by’ebyobulimi n’okwesigamira ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga mu bitundu by’ebyenfuna byayo eby’enjawulo; Burkina Faso ekyagenda mu maaso n’okukola okutumbula obusobozi bwayo obw’obusuubuzi ng’essira eriteeka ku makolero agakola ku by’okulongoosa eby’omuwendo nga kw’otadde n’okunoonyereza ku butale obupya mu nsi yonna.
Obusobozi bw’okukulaakulanya akatale
Burkina Faso esangibwa mu West Africa erina obusobozi bungi mu kukulaakulanya akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru. Eggwanga lino lirina ebintu eby’enjawulo ebiyinza okuvaako okukula mu by’obusuubuzi by’ensi yonna. Ekimu ku bintu ebikulu bye bimu ku by’obugagga eby’omu ttaka eby’omu Burkina Faso. Eggwanga lino limanyiddwa olw’ebintu bingi ebya zaabu, ayinza okuba ekintu eky’omuwendo ku katale k’ensi yonna. Okugatta ku ekyo, Burkina Faso erina eby’obugagga ebirala eby’omu ttaka nga manganese ne zinc ebirina obusobozi okubitwala ebweru w’eggwanga. Eby’obugagga bino biwa eggwanga enkizo bwe kituuka ku kwenyigira mu by’obusuubuzi by’ensi yonna n’okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru. Ekirala, eby’obulimi mu Burkina Faso bireeta emikisa gy’okugaziya mu by’obusuubuzi by’ebweru. Olw’ettaka eggimu n’embeera y’obudde ennungi, eggwanga lino livaamu ebirime nga ppamba, muwogo, kasooli, n’emmwaanyi. Ebintu bino eby’obulimi birina obusobozi bungi nnyo okutunda ebweru w’eggwanga kuba byetaagibwa mu nsi yonna. Nga bakozesa ekitundu kino n’okulongoosa ebikozesebwa mu ntambula n’ebifo eby’okuterekamu ebintu, Burkina Faso esobola okutumbula okuvuganya kwayo ku mutendera gw’ensi yonna. Ekirala ky’olina okulowoozaako y’ekifo Burkina Faso gy’eri mu maserengeta ga Afrika. Kikola ng’omulyango oguyingira mu mawanga agatali ku lukalu nga Mali ne Niger. Ensengeka eno ey’obukodyo esobozesa Burkina Faso okukola ng’omukago wakati w’ebitundu by’oku lubalama lw’ennyanja ebirina emyalo gy’ennyanja n’obwetaavu bw’amawanga gano agatali ku lukalu okutuuka ku butale. Okukola amakubo amalungi ag’ebyobusuubuzi nga tuyita mu mikutu gy’enguudo oba enkola z’eggaali y’omukka ezitegekeddwa obulungi kiyinza okuyamba okutumbula okwegatta kw’ebitundu n’okwongera ku mikisa gy’okutunda ebweru w’eggwanga. Okugatta ku ekyo, kaweefube w’aboobuyinza mu ggwanga n’ebibiina by’ensi yonna awagira okutumbula embeera y’embeera ya bizinensi mu Burkina Faso. Enteekateeka za gavumenti ezigendereddwamu okutumbula enkulaakulana y’ebizimbe wamu n’ennongoosereza mu by’ensimbi ziyamba nnyo mu kutondawo embeera esobozesa bamusigansimbi abava ebweru abaagala okutandikawo bizinensi oba okukola enkolagana mu ggwanga. Mu kumaliriza, olw’eby’obugagga byayo eby’obutonde ebingi omuli ebifo bya zaabu, ebintu by’ebyobulimi ebituukira ddala ku bwetaavu bw’ensi yonna, ekifo ekirungi eky’ensi ekiweereza amawanga agatali ku lukalu ebyetaago by’okutuuka ku lukalu,n’embeera y’embeera ya bizinensi erongooseddwa; waliwo obusobozi bungi obw’okwongera okwetaba mu busuubuzi bw’ebweru mu Burkina Faso. Nga tukozesa ebirungi bino n’okussa mu nkola enkola ezigendereddwamu, eggwanga lisobola okutumbula enkulaakulana y’akatale kaayo mu by’obusuubuzi okuva ebweru n’okuyamba okutumbula ebyenfuna.
Ebintu ebitundibwa mu bbugumu ku katale
Bwe kituuka ku kulonda ebintu ebimanyiddwa ennyo mu katale k’obusuubuzi bw’ebweru mu Burkina Faso, ensonga eziwerako zirina okulowoozebwako. Burkina Faso nsi etaliiko lukalu esangibwa mu West Africa, ekitegeeza nti okutuuka ku bantu n’okukendeeza ku nsimbi ebintu bikulu nnyo by’olina okulowoozaako okulonda ebintu ebituufu. Ekisooka, olw’eby’obugagga bya Burkina Faso ebitono n’obwavu obungi, ebintu eby’ebbeeyi ebituukiriza ebyetaago ebisookerwako binoonyezebwa nnyo. Kuno kw’ogatta emmere enkulu ng’omuceere, kasooli, n’obuwunga bw’eŋŋaano. Ebintu ebitayonooneka ng’emmere ey’omu mikebe n’amafuta g’okufumba nabyo byetaagibwa buli kiseera. Okugatta ku ekyo, Burkina Faso erina omuwendo gw’abantu ogweyongera buli lukya nga gweyongera okwagala tekinologiya ow’omulembe. N’olwekyo, ebyuma eby’amasannyalaze ng’amasimu n’ebikozesebwa bisobola okuba ebintu ebivaamu amagoba mu busuubuzi bw’ebweru. Ttivvi, laptop, n’ebyuma by’omu maka nabyo birina obutale obuyinza okubeera mu bibuga. Eby’okwambala kye kitundu ekirala eky’emikisa mu ggwanga lino. Ng’ekitundu ekinene eky’abantu bakola emirimu gy’ebyobulimi oba egy’emikono, engoye eziwangaala ng’engoye z’emirimu zandibadde bintu bya muwendo. Emifaliso egy'ekinnansi egy'Afirika nga "Faso Danfani" nagyo gisobola okutundibwa mu nsi yonna olw'engeri gye gikoleddwamu egy'enjawulo. Ekirala, ebintu by’ebyobulamu omuli eddagala n’ebyuma by’obujjanjabi bye bintu ebikulu ebiyingizibwa mu ggwanga eri Burkina Faso ng’ebintu byayo eby’ebyobulamu byeyongera okukulaakulana. Bw’oba ​​olonda ebintu ebikozesebwa mu katale k’obusuubuzi bw’ebweru mu Burkina Faso oba ensi endala yonna olw’ensonga eyo, kikulu nnyo okukola okunoonyereza okw’amaanyi ku katale. Okwekenenya emitendera n’ebiwoomerera mu kitundu kijja kuwa amagezi ku bye baagala abaguzi. Okukolagana n’abagaba ebintu mu kitundu oba ba agenti abalina okumanya ku katale kiyinza okwanguyiza okulonda obulungi ebintu. Kikulu okumanya nti okutegeera empisa z’obuwangwa n’okussa ekitiibwa mu mpisa z’omu kitundu ng’okola emirimu gya bizinensi kijja kuyamba nnyo okutuuka ku buwanguzi ng’olonda ebintu ebimanyiddwa ennyo okusuubula ebweru mu katale ka Burkina Faso akajjudde ennyo.
Engeri za bakasitoma ne tabu
Burkina Faso, ensi etali ku lukalu mu West Africa, erina engeri zaayo ez’enjawulo eza bakasitoma n’empisa zaayo. Okusobola okukwatagana obulungi ne bakasitoma mu Burkina Faso, kyetaagisa okutegeera eby’obuwangwa bye baagala n’ebintu bye batabula. Engeri za Kasitoma: 1. Okuwa Abakadde ekitiibwa: Mu Burkina Faso, emyaka girina amakulu. Bakasitoma batera okukulembeza endowooza z‟abantu abakadde era ne bafaayo ku bumanyirivu bwabwe n‟amagezi ge balina. 2. Empisa z’Ekibinja: Ekibiina ky’Ababurkinabé essira lissa nnyo ku mpisa z’ekitundu. Kino kituuka mu bifo bya bizinensi ng’okusalawo kutera okukolebwa nga wamu okusinga okusalawo kinnoomu. 3. Okutunuulira enkolagana: Okuzimba obwesige kikulu nnyo ng’okolagana ne bakasitoma mu Burkina Faso. Enkolagana y’omuntu ku bubwe etwalibwa ng’ey’omuwendo, n’olwekyo okuteeka obudde mu kuzimba enkolagana nga tonnaba kuteesa ku nsonga za bizinensi kyetaagisa nnyo. Ebitabo by’Empisa: 1. Okukwata ku mitwe: Weewale okukwata ku mutwe gw’omuntu kuba kitwalibwa ng’obutassa kitiibwa mu Burkina Faso. 2. Okukozesa Omukono ogwa Kkono: Emisingi gy’ennono giragira nti omukono ogwa kkono gutwalibwa ng’ogutali mulongoofu ku mirimu egimu ng’okulamusa oba okulya n’abalala. 3.Empuliziganya etali ya bigambo: Obuwangwa bwa Burkinabé bulina emisingi egy’enjawulo egy’empuliziganya etali ya bigambo nga okwewala okutunula mu maaso okumala ebbanga ekiyinza okutaputibwa ng’okuyomba oba obutassa kitiibwa. Ekirala, kikulu okumanya nti Burkina Faso erimu amawanga ag’enjawulo agalina ennono n’empisa ez’enjawulo; n’olwekyo, engeri zino ziyinza okwawukana mu bitundu eby’enjawulo. Nga ategeera n’okussa ekitiibwa mu mpisa zino eza bakasitoma n’empisa ezitabuddwa nga bw’akola enkolagana ya bizinensi mu Burkina Faso, omuntu asobola okukuza enkolagana ennungi n’okutambulira obulungi mu nkyukakyuka y’akatale k’ensi eno esikiriza
Enkola y’okuddukanya emirimu gya Kasawo
Burkina Faso esangibwa mu West Africa erina enkola emanyiddwa obulungi ey’okuddukanya emisolo okulung’amya enyingiza n’okufulumya ebyamaguzi. Ekitongole kya Kasawo mu ggwanga kivunaanyizibwa ku kulabirira emirimu gyonna egy’okusala ensalo n’okulaba ng’ebiragiro ebikwata ku by’obusuubuzi bigobererwa. Abatambuze bwe baba bayingira Burkina Faso balina okulaga paasipooti yaabwe wamu ne viza entuufu bwe kiba kyetaagisa. Okugatta ku ekyo, abakungu ba Kasawo bayinza okusaba foomu y’okulangirira ejjuzaamu ng’olina okulangirira ebintu byonna ebyetaaga okuwandiisibwa oba okusoloozebwako omusolo. Kikulu okumanya nti Burkina Faso erina amateeka ag’enjawulo agakwata ku kuyingiza ebintu ebimu mu ggwanga. Ebintu ebikugirwa mulimu ebiragalalagala, ebyokulwanyisa, ebisolo ebiramu ebitaliiko biwandiiko bituufu, ebintu ebicupuli, n’ebintu eby’obuseegu. Ebintu ebikugirwa biyinza okwetaagisa olukusa oba layisinsi endala okusobola okuyingiza ebintu mu ggwanga. Emisolo gya Kasawo gikolebwa ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okusinziira ku muwendo oba obuzito bwabyo nga bwe kisalibwawo ab’obuyinza mu Burkinabe. Kirungi okuba ne lisiiti zonna n’ebiwandiiko ebikwatagana nga bifunibwa mangu okusobola okuwa obukakafu ku bbeeyi y’okugula bwe kiba kyetaagisa. Abatembeeyi abava e Burkina Faso nabo balina okumanya obukwakkulizo bw’eggwanga lino ku kutunda ebintu by’obuwangwa n’ebika ebitali bimu ebikuumibwa wansi w’endagaano z’ensi yonna nga CITES (Convention on International Trade in Endangered Species). Okusobola okwanguya okuyita mu kasitooma mu Burkina Faso, kirungi nti: 1. Manya amateeka g’eggwanga agafuga emisolo nga tonnatambula. 2. Langirira ebintu byonna mu butuufu mu foomu y’okulangirira ng’okuuma ebiwandiiko ebiwagira nga byetegefu. 3. Okussa ekitiibwa mu mateeka g’ekitundu agakwata ku bintu ebikugirwa oba ebikugirwa. 4. Kakasa nti paasipooti yo ne viza bikola okumala ebbanga ly’onoomalayo. 5. Pakinga emigugu mu ngeri ennongoofu era weewale okusitula ebyamaguzi ebisusse. Obutagoberera mateeka ga Burkina Faso agakwata ku kasitooma kiyinza okuvaamu okusasula engassi oba okubowa ebintu ebikugirwa. Mu bufunze, kikulu nnyo abatembeeyi abagenda e Burkina Faso okutegeera n’okugoberera enkola y’okuddukanya emisolo mu ggwanga lino nga balangirira ebintu byonna ebikwatagana mu butuufu ate nga bagoberera ebisaanyizo by’okuyingira n’okufuluma ebyateekebwawo ekitongole kya Kasawo.
Enkola z’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga
Burkina Faso nsi etaliiko lukalu esangibwa mu maserengeta ga Afrika. Etadde mu nkola enkola ezimu ez’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga okulung’amya entambula y’ebyamaguzi mu ggwanga n’okuyingiza ssente. Enkola y’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga mu Burkina Faso okusinga yeesigamiziddwa ku nkola y’omusolo ogwongezeddwa ku muwendo (VAT). Omusolo gwa VAT ku bintu ebisinga ebiyingizibwa mu ggwanga guteekebwa ku bitundu 18%. Kino kitegeeza nti ebintu byonna ebireetebwa mu ggwanga okuva ebweru w’eggwanga bisoloozebwako omusolo gwa bitundu 18% okusinziira ku muwendo gwabyo ogubalirirwa. Okugatta ku ekyo, Burkina Faso era essaawo emisolo egy’enjawulo ku bika by’ebyamaguzi ebimu. Emirimu gino gyawukana okusinziira ku ngeri y’ekintu era giyinza okuva ku bitundu ebya wansi nga 0% okutuuka ku bitundu 30%. Okusobola okuwagira ebikolebwa mu ggwanga n’okutumbula okweyimirizaawo, Burkina Faso era etadde mu nkola enkola ng’emisolo n’emiwendo gy’ebintu ebimu eby’obulimi. Okugeza, omusolo ogwongezeddwa ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga guyinza okussibwa ku bintu ng’omuceere, ssukaali oba amafuta g’enva endiirwa okusobola okukuuma abalimi b’omu kitundu okuva ku kuvuganya mu nsi yonna. Kikulu abayingiza ebintu mu ggwanga okumanya nti Burkina Faso eyinza okuwa endagaano z’ebyobusuubuzi ezimu ez’enkizo n’amawanga amalala oba ebitundu ebirala mu Afrika. Okugeza, mmemba wa ECOWAS (Economic Community of West African States) ne WAEMU (West African Economic and Monetary Union) zombi, eziyinza okukendeeza ku misolo oba okusonyiyibwa ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga ebisibuka mu mawanga gano agali mu mukago. Ekirala, kisaana okukimanya nti amateeka agakwata ku nkola y’okugereka omuwendo gwa kasitooma buli kiseera gaddamu okutunulwamu ab’obuyinza mu Burkina Faso. Abayingiza ebintu mu ggwanga baweebwa amagezi okwebuuza ku basuubuzi ba kasitooma abakugu oba abakugu mu by’obusuubuzi okufuna amawulire amatuufu agakwata ku misolo egy’enjawulo egy’okuyingiza ebintu mu ggwanga nga tebannakola mirimu gyonna egy’obusuubuzi. Mu kumaliriza, Burkina Faso eteeka omusolo gwa VAT ogwa 18% ku bintu ebisinga ebiyingizibwa mu ggwanga wamu n’emisolo egy’enjawulo egy’enjawulo okusinziira ku mutendera gw’ebintu. Wabula wayinza okubaawo okujjako oba endagaano z’ebyobusuubuzi ezisookerwako n’ebibiina by’omu kitundu nga ECOWAS ne WAEMU eziyinza okukosa emisolo gino.
Enkola z’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga
Burkina Faso, ensi etali ku lukalu esangibwa mu maserengeta ga Afrika, etadde mu nkola enkola ez’enjawulo ez’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okusobola okulung’amya emirimu gyayo egy’ebyobusuubuzi. Enkola zino zigenderera okutumbula enkulaakulana mu by’enfuna n’okukyusakyusa omusingi gw’eggwanga okutunda ebweru w’eggwanga. Burkina Faso okusinga yeesigamye ku bulimi okutunda ebweru w’eggwanga, gamba nga ppamba, kaawa, omuwemba, butto wa shea, n’obulunzi. Okusobola okutumbula okufulumya omuwendo ogwongezeddwa mu ggwanga n’okukubiriza okulongoosa ebintu mu bulimi mu ggwanga nga tebannabitwala ebweru, Burkina Faso etadde mu nkola emisolo egy’okutunda ebweru w’eggwanga ku bintu ebimu ebibisi eby’obulimi. Emisolo gino gisikiriza okulongoosa mu ggwanga nga gifuula amagoba amangi bw’ogeraageranya n’okutunda ebintu ebisookerwako ebweru w’eggwanga byokka. Emiwendo gy’omusolo egy’enjawulo gyawukana okusinziira ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Okugeza, Burkina Faso eteeka omusolo gw’okutunda ebweru w’eggwanga ogwa bitundu 20% ku ppamba atalongooseddwa oba alongooseddwa obutono. Naye singa ppamba akyusibwa nnyo ng’ayita mu kulongoosebwa mu kitundu n’afuuka ebintu ebiwedde eby’engoye ng’engoye oba engoye ezikoleddwa mu fiber ezikolebwa mu ggwanga oba eziyingizibwa mu ggwanga nga ziyita mu misolo/emisolo ku miwendo egyalambikibwa mu mateeka egyekuusa ku misolo gya Kasawo; olwo omuwendo gw’omusolo gukendeera nnyo oba n’okuggyibwawo ddala. Mu ngeri y’emu, Burkina Faso essa omusolo gwa bitundu 40% ku by’okutunda ebweru w’eggwanga ku ntangawuuzi za shea ezitalongooseddwa kyokka egaba emiwendo egyakendeezebwa ku bintu eby’omuwendo ebikoleddwa mu butto wa shea nga eby’okwewunda oba eby’okulabirira olususu. Kikulu abasuubuzi abatunda ebweru okumanya nti enkola zino ez’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ziyinza okukyuka buli luvannyuma lwa kiseera olw’okusalawo kwa gavumenti okugenderera okutumbula ebitundu ebimu eby’ebyenfuna oba okwanukula enkyukakyuka mu by’obusuubuzi by’ensi yonna. N’olwekyo, abayinza okutunda ebweru w’eggwanga baweebwa amagezi okwebuuza ku bitongole bya gavumenti ebikwatibwako oba okunoonya amagezi ag’ekikugu nga balowooza ku ky’okutunda ebintu ebweru w’eggwanga okuva e Burkina Faso okusobola okubeera nga bamanyi amateeka g’omusolo agaliwo kati. Mu kumaliriza, enkola za Burkina Faso ez’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga tezikoleddwa kuyingiza nsimbi zokka wabula n’okukubiriza okulongoosa mu ggwanga n’okwongera omuwendo mu kitongole ky’ebyobulimi mu ggwanga. Okutegeera enkola zino kikulu nnyo eri omusuubuzi yenna agenda ebweru w’eggwanga ng’aluubirira okwenyigira mu mirimu gy’obusuubuzi ne Burkina Faso ate ng’afuna amagoba amangi n’okugoberera obuvunaanyizibwa bw’amateeka.
Satifikeeti ezeetaagisa okutunda ebweru w’eggwanga
Burkina Faso esangibwa mu West Africa, nsi etalina lukalu ng’erina ebyenfuna ebijjudde amaanyi nga bitambulira ku by’obulimi n’eby’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka. Okulaba ng’ebintu by’etunda ebweru bituuka ku mutindo n’okugoberera amateeka, Burkina Faso etadde mu nkola enkola z’okukakasa okutunda ebweru w’eggwanga. Ebintu eggwanga lino bye lisinga okutunda ebweru w’eggwanga mulimu zaabu, ppamba, ebiva mu bisolo n’ebisolo, butto wa shea, omuwemba, n’ebintu eby’obulimi. Ebyamaguzi bino nga tebinnaba kutwalibwa mu mawanga amalala okuva e Burkina Faso, birina okwekebejjebwa okwetaagisa n’okufuna satifikeeti ezeetaagisa. Minisitule y’amakolero g’ebyobusuubuzi n’emikono y’evunaanyizibwa ku kulabirira enkola y’okugaba satifikeeti z’okutunda ebweru w’eggwanga mu Burkina Faso. Minisitule eteekawo amateeka okulaba ng’ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru bituukana n’omutindo gw’ensi yonna mu mutindo, obukuumi bw’ebyobulamu, ebikwata ku kupakinga, ebisaanyizo by’okuwandiika n’ebiwandiiko. Abasuubula ebintu ebweru w’eggwanga balina okuwandiisa bizinensi zaabwe mu minisitule y’ebyobusuubuzi n’ebyemikono nga tebannaba kwenyigira mu mirimu gyonna egy’okutunda ebweru w’eggwanga. Balina okuwa ebikwata ku bintu byabwe ebikwata ku bintu byabwe mu bujjuvu omuli n’ebikwata ku nsibuko wamu n’okugoberera enkola zonna ezifuga ezitegeezeddwa amawanga ag’enjawulo agagenda. Okugeza nga: 1. Ekitongole ky’okusima zaabu kyetaagisa abatunda ebweru okufuna satifikeeti ya Kimberley Process Certification Scheme (KPCS) ekakasa nti dayimanda afulumizibwa ebweru w’eggwanga temuli butakkaanya. 2. Abasuubuzi ba ppamba ebweru w’eggwanga balina okugoberera omutindo gw’ensi yonna ogwateekebwawo ebibiina nga Better Cotton Initiative (BCI) oba Organic Content Standard (OCS), okukakasa nti enkola y’okufulumya ppamba ewangaala. 3. Abatundira ebisolo ebweru w’eggwanga balina okugoberera ebiragiro by’obuyonjo ebiweebwa ekitongole ky’ensi yonna ekivunaanyizibwa ku bulamu bw’ebisolo (OIE) ng’okukeberebwa kw’ebisolo n’ebiwandiiko by’okugema. Okwongera okwanguyiza kaweefube w’ebyobusuubuzi, Burkina Faso era kitundu ku bitundu by’ebyenfuna by’omu kitundu nga Economic Community of West African States (ECOWAS) ng’endagaano ez’enjawulo ez’ebyobusuubuzi zigenderera okukendeeza ku biziyiza ebiyingizibwa mu ggwanga n’okufulumya ebweru w’eggwanga mu mawanga agali mu mukago. Mu kumaliriza,Burkina Faso essa nnyo essira ku kulaba ng’ebyamaguzi by’etunda ebweru bituukana n’omutindo gw’ensi yonna ng’eyita mu nkola entuufu ey’okukakasa eyateekebwawo ebitongole byayo ebya gavumenti bwe kityo n’etumbula enkola z’obusuubuzi ezitali za bulabe ate ng’ekakasa omutindo n’okutuukana n’ebintu byayo ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga.
Enteekateeka y’okutambuza ebintu esengekeddwa
Burkina Faso, ensi etali ku lukalu mu West Africa, egaba amagezi ag’enjawulo ku by’okutambuza ebintu eri bizinensi ezikola mu kitundu kino. 1. Omukutu gw’entambula: Burkina Faso erina omukutu gw’enguudo omunene ogugatta ebibuga ebinene n’obubuga. Enkola y’entambula mu ggwanga erimu enguudo eziriko kkoolaasi wamu n’enguudo ez’ettaka ezisaanira mmotoka ezitambulira ku nguudo. Wadde omutindo gw’enguudo gwawukana, guwa omukutu omukulu okwetoloola eggwanga. 2. Empeereza y’emigugu mu nnyonyi: Ekisaawe ky’ennyonyi eky’ensi yonna ekya Ouagadougou kye kifo ekikulu eky’okutambuza emigugu mu nnyonyi mu Burkina Faso. Eweebwa bulungi kkampuni z’ennyonyi ez’ensi yonna n’ez’omu kitundu ezikola emirimu gy’okutambuza emigugu. Amakampuni gasobola okukozesa ekisaawe kino okukola emirimu emirungi egy’okuyingiza n’okufulumya ebintu ebweru w’eggwanga. 3. Okulongoosa mu kasitooma: Enkola ennungamu ya Kasawo yeetaagibwa nnyo okusobola okutambuza ebintu okugenda n’okudda e Burkina Faso mu ngeri ennungi. Bizinensi zeetaaga okulaba nga zigoberera ebisaanyizo byonna ebyetaagisa mu biwandiiko, omuli olukusa lw’okuyingiza ebintu mu ggwanga, layisinsi, ne satifikeeti. 4. Ebifo eby’okuterekamu: Okukozesa ebifo ebyesigika eby’okutereka ebintu kiyinza okulongoosa emirimu gy’okugabira abantu ebintu mu Burkina Faso. Kkampuni z’obwannannyini eziwerako zigaba eby’omulembe mu sitoowa nga zirina enkola entuufu ey’okutereka n’obukuumi. 5. Abasindika emigugu: Okukwatagana n’abasindika emigugu abalina obumanyirivu kiyinza okwanguyiza obuzibu bw’okuddukanya entambula y’emigugu mu mbeera y’okutambuza emigugu mu Burkina Faso. Abakugu bano balina obukugu mu kutambulira mu mateeka g’ekitundu ate nga balaba ng’ebyamaguzi bituusibwa mu budde. 6. Emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti: Ng’obusuubuzi bwa digito bweyongera okukula mu nsi yonna, obutale ku yintaneeti nga Jumia nabwo bweyongera okwettanirwa mu Burkina Faso. Amakampuni agakola wano gasobola okukozesa emikutu egyo okutuuka ku bakasitoma abagazi ku bintu byabwe oba empeereza zaabwe. 7.Cross-Border Trade Facilitation:Obusuubuzi obuwangaala okuyita ku nsalo busigala nga bwetaagisa nnyo eri bizinensi ezisinziira oba okusuubulagana n’amawanga ag’omuliraano nga Mali, Ivory Coast, Ghana,ne Niger.Okulongoosa endagaano z’obusuubuzi ezirungi wakati w’amawanga agakwatibwako kyanguyiza enkola za kasito amakubo g’entambula. . 9. Tekinologiya w’okulondoola: Okukozesa tekinologiya ow’omulembe ow’okulondoola ng’enkola za GPS kisobozesa bizinensi okulondoola ebintu bye batwala mu kiseera ekituufu. Kino kiyamba okutumbula obwerufu, obulungi,n’obukuumi mu nkola yonna ey’okutambuza ebintu. . Mu kumaliriza,Burkina Faso egaba ebiteeso eby’enjawulo ku by’entambula,okusinziira ku sitoowa zaayo ez’omukutu gw’entambula,abaweereza emigugu,n’emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti egyanguyiza okutambuza ebyamaguzi awatali kusoomoozebwa okuyita ku nsalo ate nga zigoberera amateeka g’omu kitundu.Amakampuni gasobola okukozesa empeereza zino okusobola okuddukanya obulungi abagaba ebintu n’okugaziya emirimu gyabwe egya bizinensi mu kitundu kino.
Emikutu gy’okukulaakulanya abaguzi

Emyoleso gy’ebyobusuubuzi emikulu

Burkina Faso nsi etaliiko lukalu mu maserengeta ga Afrika ng’ebyenfuna byeyongera n’okugaziya eby’obusuubuzi by’ensi yonna. Eggwanga lino lirina emikutu emikulu egy’ensi yonna egy’okutumbula abaguzi n’emyoleso ebikulu ennyo mu nkulaakulana y’ebyenfuna byayo. Omu ku mikutu emikulu egy’ensi yonna egy’okutumbula abaguzi mu Burkina Faso kwe kuyita mu myoleso gy’ebyobusuubuzi n’emyoleso. Omwoleso gw’ensi yonna ogw’e Ouagadougou (Foire Internationale de Ouagadougou, oba FIAO) gwe mwoleso gw’ebyobusuubuzi ogusinga obunene era ogusinga obunene mu ggwanga. Kisikiriza ebikumi n’ebikumi by’aboolesi okuva mu bitundu eby’enjawulo omuli eby’obulimi, amakolero, amakolero, obuweereza, ne tekinologiya. Omwoleso guno guwa omukutu omulungi ennyo eri bizinensi za wano okukwatagana n’abaguzi b’ensi yonna abayinza okugula n’okwolesa ebintu byabwe. Omukutu omulala omukulu ogw’okutumbula abaguzi mu nsi yonna mu Burkina Faso gwe guyita mu nteekateeka za gavumenti nga Investment Promotion Agency (API-Burkina). API-Burkina ekola okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru w’eggwanga ng’eyamba okukwatagana kwa bizinensi wakati wa kkampuni za wano n’abayinza okugula ebintu mu nsi yonna. Bategeka emikolo nga enkiiko za bizinensi, emisomo, n’emisomo abasuubuzi mwe basobola okukolagana n’abasuubuzi abava ebweru abanoonya okuteeka ssente oba okunoonya ebintu okuva mu Burkina Faso. Ekirala, omwoleso ogw’enjawulo ogukwata ku bitongole nagwo gukola kinene mu kusikiriza abaguzi ab’ensi yonna okujja e Burkina Faso. Okugeza nga: 1) SITHO (International Tourism & Hotel Trade Show) essira erisinga kulissa ku kutumbula bintu ebikwata ku by’obulambuzi nga wooteeri, ebifo ebisanyukirwamu, ebitongole by’entambula, abaddukanya eby’obulambuzi. 2) SARA (Salon International de l’Agriculture et des Ressources Animales) okusinga eraga ebintu ebiva mu bulimi omuli ebirime ebivaamu ebibala enva endiirwa; okulunda ebisolo. 3) SIMEB (International Mining & Energy Exhibition of Burkina Faso) egatta amakampuni agasima eby’obugagga eby’omu ttaka agayagala okunoonyereza ku mikisa mu bitundu by’eggwanga ebirimu eby’obugagga eby’omu ttaka. Emyoleso gino giwa ekkubo eri bizinensi zombi eza wano okugaziwa mu butale bw’ensi yonna wamu ne kkampuni z’ebweru ezinoonya emikisa gy’okukolagana mu makolero ga Burkina Faso. Okugatta ku ekyo,emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti nagyo givuddeyo ng’omukutu omukulu ogw’okukulaakulanya abaguzi ab’ensi yonna mu Burkina Faso. Olw’okukula amangu kw’okugula ebintu ku yintaneeti n’obusuubuzi bwa digito, amakampuni gasobola okutuuka ku bantu abangi mu nsi yonna. Emikutu nga Alibaba, Amazon, ne Shopify gisobozesa bizinensi za wano okulaga ebintu byabwe eri abantu abayinza okugula ebintu mu nsi yonna awatali nsalo za bitundu. Mu kumaliriza, Burkina Faso egaba emikutu emikulu egiwerako egy’ensi yonna egy’okutumbula abaguzi ng’emyoleso gy’ebyobusuubuzi n’emyoleso nga International Fair of Ouagadougou(FIAO), enteekateeka za gavumenti ng’eyita mu API-Burkina, eby’okwolesebwa ebikwata ku bitongole mu makolero ng’ebyobulimi (SARA), eby’obulambuzi ( SITHO), n’eby’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka (SIMEB). Okugatta ku ekyo, emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti giwadde bizinensi emikisa emipya okukwatagana n’abaguzi ab’ensi yonna. Emikutu gino mikulu nnyo mu kutumbula enkulaakulana mu by’enfuna nga gisobozesa bizinensi za wano okugaziya emikutu gyazo n’okunoonyereza ku butale bw’ensi yonna.
Mu Burkina Faso, emikutu gy’okunoonya egisinga okukozesebwa mulimu Google, Bing, ne Yahoo. Laba wano endagiriro zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Google: www.google.bf Google ye nkola y’okunoonya esinga okwettanirwa mu nsi yonna era ekola emirimu egy’enjawulo nga okunoonya ku mukutu, ebifaananyi, obutambi, ebiwandiiko by’amawulire, n’ebirala. 2. Bing: www.bing.com Bing ye nkola ya Microsoft ey’okunoonya era ekola ebintu ebifaanagana ne Google. Kisobozesa abakozesa okukola okunoonya ku mukutu, okufuna ebifaananyi ne vidiyo, okusoma emiko gy’amawulire n’ebirala. 3. Yahoo: www.yahoo.com Yahoo ye nkola endala ey’okunoonya ekozesebwa ennyo ng’egaba empeereza ez’enjawulo ng’obusobozi bw’okunoonya ku mukutu gwa yintaneeti wamu n’okutereeza amawulire, empeereza ya mail (Yahoo Mail), amawulire agakwata ku by’ensimbi (Yahoo Finance), okubunyisa emizannyo (Yahoo Sports), n’ebirala. Ng’oggyeeko abazannyi bano abakulu mu by’okunoonya ku yintaneeti nga Google, Bing, ne Yahoo; wayinza okubaawo emikutu emirala egy’okunoonya egy’omu kitundu oba egy’enjawulo egiriwo mu Burkina Faso egikola mu ngeri ey’enjawulo ku byetaago by’omu kitundu. Naye olw’okunoonya okw’ekigendererwa eky’awamu mu miramwa gyonna oba ebigendererwa by’okuggya ebirimu mu nsi yonna ebiseera ebisinga abantu batera okwesigama ku binene bino eby’ensi yonna.

Emiko emikulu egya kyenvu

Burkina Faso esangibwa mu West Africa erina empapula za kyenvu eziwerako ezimanyiddwa okuyamba abantu ssekinnoomu ne bizinensi okuzuula empeereza ez’enjawulo. Ezimu ku mpapula za kyenvu enkulu mu Burkina Faso, awamu n’emikutu gyazo, ze zino wammanga: 1. Annuaire Burkina: Ekitabo kino eky’oku yintaneeti kirimu olukalala olujjuvu olwa bizinensi n’obuweereza obuli mu Burkina Faso. Omukutu guno gwe www.annuaireburkina.com. 2. Pages Jaunes Burkina: Nga omukutu omutongole ogwa Yellow Pages ogwa Burkina Faso, Pages Jaunes egaba ekitabo ekinene ekya bizinensi za wano mu bitundu eby’enjawulo. Osobola okufuna empeereza zaabwe ku mukutu gwa www.pagesjaunesburkina.com. 3. L’Annuaire Téléphonique du Faso: Ekitabo kino eky’amasimu kikola ng’ekintu eky’okukozesa ku mpapula za kyenvu eri abantu ssekinnoomu abanoonya ennamba z’essimu n’endagiriro za bizinensi n’ebitongole eby’enjawulo mu Burkina Faso yonna. Omukutu guno osobola okugusanga ku www.atf.bf. 4. AFRIKAD: Wadde ng’okusinga egatta amawanga ga Afrika ng’eyita mu mpeereza yaayo eya dayirekita, AFRIKAD era erimu olukalala okuva mu kkampuni n’ebibiina by’e Burkinabe bingi ku mukutu gwayo. Osobola okugenda ku mukutu gwabwe ogwa www.afrikad.com. 5. Annuaire Afrikinfo-Burkina: Dayirekita eno ekola ng’ekintu eky’amawulire okuzuula ebikwata ku bantu n’endagiriro z’ebitongole ebikola mu bitundu eby’enjawulo mu Burkina Faso. Omukutu guno gusangibwa ku mukutu gwa www.afrikinfo-burkinalive.com/annuaire. Emiko gino egya kyenvu giwa amawulire ag’omugaso agakwata ku bizinensi z’omu kitundu, omuli ebikwata ku bantu b’oyinza okutuukirira ng’ennamba z’essimu n’endagiriro ebiyinza okuyamba abatuuze n’abagenyi nga banoonya ebintu oba obuweereza obw’enjawulo munda mu ggwanga.

Emikutu emikulu egy’obusuubuzi

Burkina Faso, ensi etali ku lukalu mu West Africa, erina eby’obusuubuzi ku yintaneeti ebigenda byeyongera era nga biwa emikutu egy’enjawulo egy’okugula ebintu ku yintaneeti. Ebimu ku bifo ebikulu eby’obusuubuzi ku yintaneeti mu Burkina Faso bye bino: 1. Jumia (www.jumia.bf): Jumia y’emu ku nkola z’obusuubuzi ku yintaneeti ezisinga obunene era ezisinga okwettanirwa mu Afrika, omuli ne Burkina Faso. Ekola ebintu bingi nga ebyuma, emisono, ebyuma by’omu maka, eby’okwewunda n’ebirala. 2. Cdiscount (www.cdiscount.bf): Cdiscount ye musuubuzi omulala omukulu ku yintaneeti mu Burkina Faso ng’akola ebintu eby’enjawulo ng’ebyuma, ebintu by’omu nnyumba, engoye, n’ebikozesebwa ku bbeeyi evuganya. 3. Planet Takadji (www.planet-takadji.com): Omukutu guno ogw’obusuubuzi ku yintaneeti ogwa wano guwa abakozesa omukisa okutunda n’okugula ebintu eby’enjawulo okuva ku misono okutuuka ku byuma bikalimagezi. 4. Afrimalin (www.afrimalin.bf): Afrimalin ye nkola ya yintaneeti ey’okulanga ebintu byabwe oba empeereza zaabwe nga zitundibwa oba okukwatagana n’abo abayinza okugula butereevu. 5. 226 Akatale (www.market.radioinfo226.com): Omukutu guno gussa essira ku bizinensi za wano munda mu Burkina Faso era gusobozesa bakasitoma okugula ebintu butereevu okuva mu batunda ssekinnoomu nga bayita ku mukutu gwabwe ogwa yintaneeti. 6. Akatale ka Ouagalab (market.innovationsouaga.org): Akatale kano aka digito akaakolebwa Ouagalab Innovation Hub mu kibuga ekikulu ekya Burkina Faso Ouagadougou, kasobozesa abantu ssekinnoomu ne bizinensi okutunda ebintu byabwe ebiyiiya ebikoleddwa mu ggwanga. Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’emikutu egy’amaanyi egy’obusuubuzi ku yintaneeti esangibwa mu Burkina Faso; wayinza okubaawo emikutu emirala emitonotono oba egy’enjawulo egyatuukira ddala ku makolero oba ebitundu ebitongole munda mu ggwanga nabyo.

Emikutu emikulu egy’empuliziganya

Burkina Faso, ensi etali ku lukalu mu West Africa, ekwatidde ddala emikutu gy’empuliziganya ng’engeri y’okuwuliziganya n’okukwatagana n’abalala. Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ettutumu egyakozesebwa mu Burkina Faso wamu n’endagiriro zaabwe ez’oku mutimbagano: 1. Facebook - Ng’omukutu gwa yintaneeti ogusinga okukozesebwa mu nsi yonna, Facebook nayo yettanirwa nnyo mu Burkina Faso. Abakozesa basobola okukwatagana n’emikwano n’ab’omu maka gaabwe, okugabana ebifaananyi n’obutambi, okwegatta ku bibinja, n’okugoberera empapula ze baagala. Omukutu gwa yintaneeti: www.facebook.com 2. Twitter - Omukutu guno ogwa microblogging gusobozesa abakozesa okuteeka obubaka obumpi obuyitibwa "tweets." Mu Burkina Faso, Twitter etera okukozesebwa okutereeza amawulire, okugoberera abantu oba ebibiina by’olukale, n’okwenyigira mu kukubaganya ebirowoozo ku nsonga ez’enjawulo. Omukutu gwa yintaneeti: www.twitter.com 3. Instagram - Emanyiddwa okusinga nga app y’okugabana ebifaananyi, Instagram esobozesa abakozesa okuteeka ebifaananyi oba obutambi obumpi wamu n’ebigambo ebiwandiikiddwa n’ebigambo ebiwandiikiddwa. Abantu bangi ssekinnoomu ne bizinensi mu Burkina Faso bakozesa omukutu guno okulaga obuyiiya bwabwe oba okutumbula ebintu/empeereza mu ngeri esikiriza mu maaso. Omukutu gwa yintaneeti: www.instagram.com 4. LinkedIn - LinkedIn mukutu gwa mikutu gwa kikugu abantu ssekinnoomu mwe basobola okukola profiles eziraga obumanyirivu bwabwe mu mirimu n’obukugu nga bwe bakwatagana ne bannaabwe mu mulimu gwabwe oba ekitundu kye baagala. Omukutu gwa yintaneeti: www.linkedin.com 5. YouTube - Ng’omukutu ogusinga obunene ogw’okugabana vidiyo mu nsi yonna ogwa Google, YouTube ekuwa omukisa okulaba ebika by’ebintu eby’enjawulo okuva ku butambi obusomesa okutuuka ku pulogulaamu ez’amasanyu oba vlogs (video blogs). Abayiiya ebirimu mu Burkinabe nabo bakozesa omukutu guno okugabana ennyimba z’omu kitundu n’ebirala ebikulu mu by’obuwangwa. Omukutu gwa yintaneeti: www.youtube.com . empeereza z’okuweereza obubaka ku ssimu nga bakozesa omukutu gwa yintaneeti ogwa data okusinga emikutu gy’amasimu egy’ennono. Nsaba omanye nti wadde nga zino ze zimu ku mikutu gya yintaneeti egyakozesebwa ennyo mu Burkina Faso, obuganzi n’enkozesa bisobola okwawukana mu myaka egy’enjawulo n’emitendera gy’empuliziganya.

Ebibiina ebinene eby’amakolero

Burkina Faso esangibwa mu West Africa, erina amakolero ag’enjawulo ng’erina ebibiina by’amakolero ebikulu ebiwerako. Ebibiina bino bikola kinene nnyo mu kutumbula n’okuwagira ebitundu byabwe. Bino bye bimu ku bibiina by’amakolero ebikulu mu Burkina Faso n’emikutu gyabyo: 1. General Confederation of Enterprises of Burkina Faso (CGEB): Kino kye kibiina ekisinga obunene eky’abakozesa ekikiikiridde ebitongole by’ebyenfuna eby’enjawulo mu Burkina Faso. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.cgeb-bf.org/ 2. Ekibiina ekitumbula abakyala abasuubuzi b’e Burkinabe (APFE-BF): Kigenderera okutumbula eby’obusuubuzi mu bakyala nga kibawa okutendekebwa, emikisa gy’okukolagana n’abantu, n’okubawagira. Omukutu gwa yintaneeti: http://apfe-bf.org/ 3. Ekibiina ekigatta abakola ppamba (APROCO): Ekibiina kino kikiikirira abakola ppamba era kikola okutumbula emikutu gy’okufulumya n’okutunda ppamba. Omukutu gwa yintaneeti: N/A 4. Ekibiina ekigatta abakugu mu by’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka ekya Federation of Mining Professionals (FPM): Nga kikiikirira abakugu abakola mu by’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka, ekibiina kino essira kisinga kulissa ku kutumbula nkola za buvunaanyizibwa mu by’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka n’okulwanirira ebirungi bya bammemba baakyo. Omukutu gwa yintaneeti: N/A 5. Union des Syndicats des Employeurs du Secteur Informel et Formel du Bois au Burkina(FPSTB) kibiina kya umbrella ekitumbula okuteesa wakati w’ebibiina by’abakozesa ebikola mu bitongole ebitali bitongole n’ebitongole ebikwata ku biva mu mbaawo mu Burkina Faso. Omukutu gwa yintaneeti: N/A 6. Ekibiina ekigatta abasima eby’emikono mu ggwanga ekya National Confederation of Artisanal Miners Organization (CNOMA): Ekibiina kino kikiikirira abasima eby’emikono mu bitundu eby’enjawulo mu kitongole ky’eby’eby’obuggagga bw’omu ttaka mu ggwanga. Omukutu gwa yintaneeti: N/A Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’ebibiina by’amakolero ebiriwo mu Burkina Faso, nga essira liteekeddwa ku bitundu eby’enjawulo nga okukiikirira bizinensi mu bulambalamba, abakyala abasuubuzi, ebyobulimi (ppamba), abakugu mu by’okusima eby’obugagga eby’omu ttaka, ebibiina by’abakozesa mu kitongole ky’ebintu ebikolebwa mu mbaawo (ebitongole n’ebitali bitongole), eby’emikono ebibiina by’abasima eby’obugagga eby’omu ttaka. Nsaba omanye nti ebibiina ebimu biyinza obutaba na mikutu mitongole oba okubeera ku yintaneeti.

Emikutu gya yintaneeti egy’ebyobusuubuzi n’ebyobusuubuzi

Waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egiwerako egyekuusa ku Burkina Faso, ensi etali ku lukalu mu West Africa. Wano waliwo olukalala lw’abamu ku bamanyiddwa wamu ne URL zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Minisitule y’amakolero, eby’obusuubuzi n’emikono: Omukutu guno ogwa gavumenti guwa amawulire ku nkulaakulana y’amakolero, enkola z’ebyobusuubuzi, emikisa gy’okusiga ensimbi, n’okutumbula okutunda ebweru w’eggwanga. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.industrie.gov.bf/ 2. Ekibiina ky’abasuubuzi n’amakolero mu Burkina Faso: Ekibiina kino kikiikirira ebirungi bya bizinensi mu Burkina Faso era kiwa obuweereza ng’okuwagira bizinensi, amawulire ku katale, emikolo gy’okukolagana n’abantu, n’enteekateeka z’okutendeka. Omukutu gwa yintaneeti: https://cfcib.org/ 3. Ekitongole ekitumbula bamusigansimbi (API-Burkina): API-Burkina egenderera okusikiriza bamusigansimbi mu ggwanga n’ebweru nga kiwa amawulire amajjuvu ku mikisa gy’okusiga ensimbi mu bitundu eby’enjawulo mu ggwanga. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.apiburkina.bf/ 4. Ekitongole ky’eggwanga ekitumbula emirimu (ANPE): ANPE essira erisinga kulissa ku kuyunga abanoonya emirimu n’abayinza okubakozesa mu Burkina Faso ate nga era egaba enteekateeka z’okutendeka okutumbula okufuna emirimu. Omukutu gwa yintaneeti: http://anpebf.org/ 5. National Institute of Statistics and Demography (INSD): INSD evunaanyizibwa ku kukungaanya ebikwata ku by’enfuna ebiyamba mu kutegeka enkola z’enkulaakulana y’embeera z’abantu n’ebyenfuna mu Burkina Faso. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.insd.bf/ 6. International Trade Center (ITC) - Market Access Map for Burkina Faso: Omukutu guno ogwa yintaneeti guwa amawulire ku mateeka g’ebyobusuubuzi mu nsi yonna agakwata ku bintu ebifulumizibwa okuva oba ebiyingizibwa mu Burkina Faso. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.macmap.org/amawanga/BF Emikutu gino giwa eby’obugagga eby’omuwendo eri bizinensi ezinoonya okunoonyereza ku mikisa oba okutandikawo enkolagana mu bitundu eby’enjawulo mu by’enfuna bya Burkina Faso. Kyokka, kirungi okukakasa obutuufu oba obukulu bwa buli mukutu nga tonnaba kwesigama ku birimu byokka. (Weetegereze nti okuddamu kuno kukoleddwa okusinziira ku mawulire agaliwo era kuyinza obutazingiramu mikutu gyonna egiriwo egyekuusa ku mbeera y’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi mu Burkina Faso.)

Emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza data mu by’obusuubuzi

Burkina Faso, emanyiddwa mu butongole nga Republic of Burkina Faso, nsi etaliiko lukalu esangibwa mu maserengeta ga Afrika. Okusinga ebyenfuna bya bulimi, ng’obusuubuzi kye kitundu ekikulu mu nkulaakulana yaayo mu by’enfuna. Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza ebikwata ku by’obusuubuzi ku Burkina Faso: 1. Ekitongole kya National Institute of Statistics and Demography (INSD): INSD kye kitongole ekitongole ekivunaanyizibwa ku bibalo mu Burkina Faso. Ewa ebikwata ku bibalo eby’enjawulo, omuli n’ebibalo by’ebyobusuubuzi. Omukutu gwabwe gukuwa olukusa okulaba ebibalo by’ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okusinziira ku bintu, ensi, n’omwaka. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.insd.bf 2. Minisitule y’ebyobusuubuzi, amakolero n’emikono: Minisitule y’ebyobusuubuzi erondoola emirimu gy’ebyobusuubuzi n’obusuubuzi bw’ensi yonna mu Burkina Faso. Omukutu gwabwe guwa amawulire agakwata ku biragiro, enkola, n’ebibalo ebikwata ku by’obusuubuzi by’amawanga amalala. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.commerce.gov.bf 3. Tradesite BF: Omukutu guno ogwa yintaneeti gussa essira ku kwanguyiza okukwatagana mu bizinensi, emikisa gy’okusiga ensimbi, n’okugabana amawulire agakwata ku katale eri abasuubuzi mu Burkina Faso. Ewa eby’obugagga nga olukalala lwa dayirekita z’okuyingiza/okufulumya ebweru wamu ne data y’ebyobusuubuzi enkulu. Omukutu gwa yintaneeti: https://tradesitebf.com 4.Global Trade Atlas (GTA): GTA kye kimu ku bikozesebwa mu by’obusuubuzi mu nsi yonna ebiwa ebikwata ku kuyingiza/okufulumya ebweru mu bujjuvu mu mawanga agawerako mu nsi yonna, omuli ne Burkina Faso. Abakozesa basobola okufuna amagezi ag’omuwendo ku bungi bw’okusuubula ebintu ebitongole wamu n’ensi gye basibuka/ gye bagenda. Omukutu gwa yintaneeti: https://app.gta.gbm.com/okuyingira Kikulu okumanya nti okuyingira mu database za gavumenti ezimu entongole kiyinza okwetaagisa ssente z’okwewandiisa oba ez’okuwandiika okusobola okufuna amawulire amatuufu ku busuubuzi oba datasets ezenjawulo. Emikutu gino girina okukuwa entandikwa ennungi ey’okunoonyereza ku bikwata ku by’obusuubuzi ebikwata ku bintu Burkina Faso by’eyingiza n’ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga.

Ebifo bya B2b

Waliwo emikutu gya B2B egiwerako esangibwa mu Burkina Faso okusobola okwanguyiza okukolagana wakati wa bizinensi. Wano waliwo emikutu mitono wamu ne URL zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Etrade database: Omukutu guno gukuwa database enzijuvu eya amakampuni n’ebintu mu Burkina Faso. Ewa omukutu bizinensi we ziyinza okuyunga, okusuubula, n’okunoonyereza ku mikisa gya bizinensi empya. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.etrade-bf.com/ 2. Tradekey: Tradekey katale ka B2B mu nsi yonna akagatta abaguzi n’abagaba ebintu okuva mu makolero ag’enjawulo omuli ne Burkina Faso. Kisobozesa abasuubuzi okulaga ebintu byabwe, okuteesa ku ddiiru, n’okugaziya akatale kaabwe. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.tradekey.com/ensi/burkina-faso.htm 3. Ensonda z’ensi yonna: Global Sources ye katale akalala ak’ensi yonna aka B2B ku yintaneeti akagatta abaguzi n’abagaba ebintu mu nsi yonna. Ewa omukutu abasuubuzi mu Burkina Faso okulaga ebintu byabwe n’okukwatagana n’abo abayinza okubeera bakasitoma mu nsi yonna. Omukutu gwa yintaneeti: https://sourcing.globalsources.com/abagaba-ebintu ebikwatagana/Burkina-Faso/-eby’obulimi.html 4. Afrikta: Afrikta ye ndagiriro ya B2B etunuulidde Afrika ng’ewandiika bizinensi ez’enjawulo ezikola mu bitundu eby’enjawulo okwetoloola amawanga ga Afrika, omuli ne Burkina Faso. Kiyamba amakampuni okutandikawo enkolagana mu ssemazinga ono. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.afrikta.com/ekifo/burkina-faso/ 5. ExportHub: ExportHub katale ka B2B mu nsi yonna akagatta abasuubuzi abafulumya ebweru n’abayingiza ebintu okuva mu nsi yonna, omuli bizinensi ezisangibwa mu Burkina Faso wamu ne kkampuni eziyagala okusuubula nabo. Omukutu gwa yintaneeti: https://burkina-fasoo.exportershub.com/ Nsaba omanye nti bulijjo kirungi okunoonyereza ennyo ku mikutu gino nga tonnaba kukola bizinensi yonna oba okugabana amawulire amakulu ku yintaneeti. 以上是布基纳法索Burkino-Fasso该国的一些供应商、买家及商品数据库和B2B平台网址。请注意「在迡任何业务交易或在网上共享敏感信息之前,务必充分研究这些平台。
//