TogTok

Okulaba Ensi
Ssente z’eggwanga
Omuwendo gw’ensimbi
Ennaku enkulu enkulu
Embeera y’obusuubuzi bw’amawanga amalala
Obusobozi bw’okukulaakulanya akatale
Ebintu ebitundibwa mu bbugumu ku katale
Engeri za bakasitoma ne tabu
Enkola y’okuddukanya emirimu gya Kasawo
Enkola z’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga
Enkola z’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga
Satifikeeti ezeetaagisa okutunda ebweru w’eggwanga
Enteekateeka y’okutambuza ebintu esengekeddwa
Emikutu gy’okukulaakulanya abaguzi

Kuwait, emanyiddwa mu butongole nga State of Kuwait, nsi ntono esangibwa mu kitundu kya Buwalabu mu maserengeta ga Asia. Egabana ensalo ne Iraq ne Saudi Arabia era esangibwa ku mabbali g’ennyanja Persian Gulf. Olw’obuwanvu bw’ettaka lya square kilomita nga 17,818, Kuwait y’emu ku nsi ezisinga obutono mu Middle East. Kuwait erina abantu obukadde buna n’ekitundu, nga okusinga bava ebweru w’eggwanga abayamba mu bantu baayo ab’obuwangwa obw’enjawulo. Olulimi olutongole olwogerwa Luwarabu, ate Olungereza lutegeerekeka nnyo era lukozesebwa mu mpuliziganya ya bizinensi. Ebyenfuna by’eggwanga lino okusinga byesigamye ku kukola amafuta n’okubitunda ebweru w’eggwanga. Eriko amafuta amangi agagiyamba mu by’enfuna byayo ebiyingiza ssente ennyingi ng’emu ku GDP ezisinga obunene ku buli muntu mu nsi yonna. Ekibuga Kuwait kikola nga ekibuga ekikulu era ekisinga obunene nga kisuza emirimu gy’ebyobusuubuzi egisinga obungi. Enkola ya gavumenti mu Kuwait ekola wansi w’obufuzi bwa ssemateeka ng’obuyinza buli mu maka agafuga Emir. Emir alonda Ssaabaminisita alondoola ensonga za gavumenti eza buli lunaku ng’ayambibwako olukiiko lw’eggwanga olulondeddwa olukiikiridde ebirungi bya bannansi. Wadde ng’embeera y’obudde ey’eddungu ekikalu ng’ekyeya kwokya n’obutiti obutono, Kuwait efunye enkulaakulana nnyingi mu nkulaakulana y’ebizimbe omuli emikutu gy’enguudo egy’omulembe, ebizimbe eby’ebbeeyi, n’ebikozesebwa eby’omulembe. Era erimu emikisa egy’enjawulo egy’okwesanyusaamu ng’ebifo eby’amaduuka eby’omulembe, ebifo eby’okwewummuzaamu ku lubalama lw’ennyanja eziwuniikiriza wamu n’ebifo eby’obuwangwa nga myuziyamu eziraga ebintu eby’edda. Kuwait ekulembeza ebyenjigiriza ng’ewa bannansi baayo ebyenjigiriza eby’obwereere ku mitendera gyonna ate ng’ekubiriza amatendekero aga waggulu ebweru w’eggwanga ng’eyita mu pulogulaamu za sikaala. Ekirala, ekoze ennongoosereza mu mpeereza y’ebyobulamu okulaba ng’ebifo eby’obujjanjabi eby’omutindo bituukirirwa abatuuze. Mu kumaliriza, Kuwait yeeyoleka ng’eggwanga erigagga olw’amafuta gaayo amangi naye era efuba okulaba ng’ekyusa ebyenfuna byayo olw’enkulaakulana ey’olubeerera. Olw’ebituukiddwaako eby’amaanyi mu kukulaakulanya ebikozesebwa n’okussa essira ku by’enjigiriza n’ebyobulamu olw’obulungi bw’abantu, ekyagenda mu maaso n’okukola enkulaakulana ate nga kikuuma eby’obuwangwa mu ggwanga lino ettono naye nga lirina obuyinza mu buvanjuba bw’amasekkati.

Kuwait, emanyiddwa mu butongole nga State of Kuwait, nsi ntono esangibwa mu kizinga kya Buwalabu. Ssente ya Kuwait eyitibwa Kuwaiti Dinar (KWD), era nga ye ssente zaayo entongole okuva mu 1960. Kuwaiti Dinar y’emu ku ssente ezisinga okuba n’omuwendo mu nsi yonna. Bbanka Enkulu eya Kuwait emanyiddwa nga Bbanka Enkulu eya Kuwait (CBK) y’elungamya n’okufulumya ssente zino. Efuga enkola z’ebyensimbi okukuuma obutebenkevu n’okulaba ng’enkulaakulana y’ebyenfuna esigala ku mulamwa. Bbanka eno era erondoola bbanka z’ebyobusuubuzi munda mu ggwanga. Ensimbi za Kuwaiti Dinar mulimu ssente n’ensimbi. Ensimbi zino zisangibwa mu ssente ez’enjawulo omuli 1/4 dinar, 1/2 dinar, 1 dinar, 5 dinar, 10 dinar, ne 20 dinar. Buli kawandiiko kalimu ebifo eby’enjawulo eby’ebyafaayo oba ebifaananyi ebikiikirira ebintu ebikulu mu buwangwa n’obusika bwa Kuwait. Ku ssente, zijja mu miwendo nga fils oba subunits omuli fils 5, fils 10, fils 20,fils 50 nga zigobererwa obutundutundu obw'omuwendo omungi nga KD0.100 (obuyitibwa "fils kikumi") ne KD0.250 (emanyiddwa nga "two." kikumi mu ataano ajjuza"). Kikulu okumanya nti olw’omuwendo gwayo omunene bw’ogeraageranya n’ensimbi endala mu nsi yonna; abamu ku batambuze bayinza okusanga obuzibu okukyusakyusa ssente zaabwe ebweru w’ebifo ebinene eby’ensi yonna eby’ebyensimbi. Okutwaliza awamu,okukozesa n’okukkiriza ssente enkalu kusaasaanidde mu Kuwait yonna ku mirimu gya buli lunaku ng’okugula emmere oba okusasula ssente.Wabula,okusasula nga tolina ssente kweyongedde okwettanirwa naddala mu mulembe omuto nga kumpi ebifo byonna bikkiriza credit/debit cards nga biyita mu POS terminals.Mobile payment apps nga Knet Pay nazo zikozesebwa nnyo okusobola okuziyamba. Mu kumaliriza,Kuwait ekozesa ssente ez’omuwendo omungi -the Kuwati Dinar(CWK).Bbanka yaayo enkulu ekakasa obutebenkevu mu nkola z’ensimbi.Ensimbi zaabwe zijja mu ssente ez’enjawulo ate ssente z’effeeza zikozesebwa mu bitundu ebitonotono.Ssente enkalu zitera okukozesebwa mu kukola emirimu gya buli lunaku, naye enkola z’okusasula nga tolina ssente nazo zisangibwa nnyo.

Ssente entongole mu Kuwait ye Dinar ya Kuwaiti (KWD). Ku ky’emiwendo gy’ensimbi ezibalirirwamu okusinziira ku ssente z’ensi enkulu, wano waliwo emiwendo egy’enjawulo (weetegereze nti emiwendo gino giyinza okukyukakyuka): KWD 1 = 3.29 USD 1 KWD = 2.48 EUR KWD 1 = 224 JPY 1 KWD = 2.87 GBP Nsaba omanye nti emiwendo gino egy’okuwanyisiganya giweebwa ng’ekiraga eky’awamu era giyinza okwawukana katono okusinziira ku mbeera y’akatale. Bulijjo kirungi okukebera n’ensonda oba ekitongole ky’ebyensimbi ekyesigika okumanya emiwendo gy’ensimbi egy’omulembe.

Kuwait, ensi entono naye nga egaggawalidde mu by’obuwangwa esangibwa mu kizinga ky’e Buwalabu, ekuza ennaku enkulu eziwerako omwaka gwonna. Embaga zino ziraga ennono z’Abakuwaiti era ziraga enjawulo mu ddiini n’obuwangwa bw’eggwanga lino. Ekimu ku nnaku enkulu ezisinga obukulu mu Kuwait lwe lunaku lw’eggwanga, olukuzibwa nga February 25th buli mwaka. Olunaku luno lujjukira Kuwait okwefuga okuva mu bufuzi bw’amatwale ga Bungereza mu 1961. Ebikujjuko bino mulimu emikolo egy’enjawulo nga okulaga, ebiriroliro, okuyimba ennyimba ez’ekinnansi, okwolesebwa kw’amazina, n’empaka z’emizannyo. Guno mukolo bannansi okwenyumiriza mu ggwanga n’okussa ekitiibwa mu byafaayo by’eggwanga lyabwe. Ennaku endala eyeeyoleka ye lunaku lw’okusumululwa nga February 26th. Kitegeeza nti Iraq yawamba Kuwait mu kiseera ky’olutalo lwa Gulf (1990-1991) okuggwaako. Ku lunaku luno abantu bakuŋŋaana okujjukira abo abaawaayo obulamu bwabwe nga balwanirira ensi yaabwe n’okujaguza eddembe okuva mu kunyigirizibwa. Waliwo okulaga kw’amagye, okwolesebwa kw’ennyonyi nga mulimu ennyonyi ennwaanyi ne nnamunkanga ezibuuka waggulu w’ebibuga ebinene nga Kuwait City, ebivvulu by’abayimbi abamanyiddwa ennyo ebitegekebwa mu bifo eby’olukale oba mu bisaawe. Eid al-Fitr ne Eid al-Adha mbaga bbiri ez’eddiini ezikuzibwa ennyo mu Kuwait Abasiraamu. Eid al-Fitr eddiridde Ramadhan (omwezi ogw’okusiiba) era ng’ekiseera kino ekitukuvu kiggwaako ng’okusaala ku mizikiti n’eddirirwa enkuŋŋaana z’amaka okugabula ku biwoomerera eby’ekinnansi. Ku Eid al-Adha oba "Festival of Sacrifice," abantu bajjukira Ibrahim okwagala okusaddaaka omwana we ng'ekikolwa eky'okugondera Katonda. Amaka gatera okusaddaaka ebisolo ng’endiga oba embuzi nga bwe gagaba emmere mu b’eŋŋanda, emikwano, abazirakisa ng’ebikolwa eby’obuzirakisa. Ekisembayo, olunaku lwa bendera mu ggwanga lukola ng’omukolo omulala omukulu ogukuzibwa nga November 24th buli mwaka mu bitundu bya gavumenti byonna mu kusalawo ng’ebibiina by’obwannakyewa bikubiriza okwagala eggwanga nga biyita mu mirimu egy’enjawulo ng’okuwanirira bendera ku masomero oba okutegeka kampeyini z’okusomesa ku bubonero bwa bendera. Okutwaliza awamu ebikujjuko bino biraga obusika bwa Kuwait obw’obugagga ate nga bitumbula obumu mu bantu baayo ab’obuwangwa obw’enjawulo – okujaguza obwetwaze; okussa ekitiibwa mu bibaddewo mu byafaayo, okwaniriza eddiini ez’enjawulo, n’okwolesa amalala g’eggwanga nga bayita mu mpisa n’ennono.

Kuwait nsi ntono era erimu amafuta amangi era esangibwa mu kitundu kya Persian Gulf. Kimanyiddwa olw’ebyenfuna byakyo ebiyingiza ssente ennyingi n’ekifo ekituufu. Ng’ebyenfuna ebiggule, Kuwait yeesigamye nnyo ku busuubuzi bw’ensi yonna okuwagira enkulaakulana y’ebyenfuna byayo. Eggwanga lino okusinga lifulumya amafuta n’ebintu ebiva mu mafuta, nga bikola ekitundu kinene ku muwendo gwonna ogw’okutunda ebweru w’eggwanga. Amafuta agatali malongoose n’ebintu ebirongooseddwa bye bisinga ku bintu Kuwait by’etunda ebweru w’eggwanga. Kuwait y’emu ku nsi ezisinga okutunda amafuta agatali malongooseemu, ng’erina emikwano emikulu egy’obusuubuzi omuli China, Buyindi, Japan, South Korea, ne Amerika. Eggwanga lino likola kinene mu kutuukiriza obwetaavu bw’amasannyalaze mu nsi yonna nga liyita mu tterekero lyalyo eddene n’obusobozi bw’okufulumya obulungi. Ng’oggyeeko okutunda amafuta ebweru w’eggwanga, Kuwait era esuubula ebintu ebirala nga eddagala, ebigimusa, ebyuma, ebyuma, emmere (nga mw’otwalidde n’ebyennyanja), ebiva mu bisolo (naddala enkoko), engoye, n’engoye. Abakulu mu kusuubula ebintu ebitali bya mafuta mulimu amawanga agali mu kitundu kya GCC (Gulf Cooperation Council) wamu ne China. Ku ludda lw’okuyingiza ebintu mu ggwanga, Kuwait yeesigamye nnyo ku bintu eby’ebweru okusobola okutuukiriza obwetaavu bw’ebintu ebikozesebwa mu ggwanga. Ebintu ebikulu ebiyingizibwa mu ggwanga mulimu ebyuma n’ebikozesebwa mu ntambula ng’emmotoka n’ebitundu by’ennyonyi; emmere n’ebyokunywa; eddagala eriyitibwa chemicals; ebyuma by’amasannyalaze; eby’okwambala; engoye; ebyuma; obuveera; eddagala erikola eddagala; n’ebintu by’omu nnyumba. Amerika y’emu ku nsi ezisinga okutwala ebintu mu ggwanga okuva mu Kuwait n’eddirirwa China, Saudi Arabia, Germany, ne Japan n’ebirala. Okusobola okwanguyiza emirimu gy’obusuubuzi bw’ensi yonna mu ngeri ennungi mu nsalo zaayo, Kuwait etaddewo ebitundu by’obusuubuzi eby’eddembe ebiwerako nga biwa emisolo okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru. Zooni zino era zifuuse ebifo ebikulu eby’empeereza y’okutambuza ebintu ebiwagira entambula y’ebyobusuubuzi mu bitundu. Okwongerezaako, gavumenti ebadde ekola nnyo okutumbula ebyenfuna byayo ng'eyita mu nteekateeka nga "Vision 2035" egenderera okukendeeza ku kwesigama ku mafuta n’okutumbula amakolero nga eby’ensimbi, . tekinolojiya, eby’obulambuzi n’ebyobulamu bwe kityo ne kiggulawo emikutu emipya egy’emikisa gy’obusuubuzi mu nsi yonna. Mu kumaliriza, Enkola y’ebyobusuubuzi mu Kuwait okusinga ekolebwa olw’amafuta amangi agafulumizibwa ebweru w’eggwanga n’okwesigamira ku kuyingiza ebintu mu ggwanga okusobola okutuukiriza obwetaavu bw’omunda mu ggwanga. Naye, eggwanga nalyo likola emitendera egy’enjawulo, . ekiyinza okuvaako okwongera okukula mu bitongole ebitali bya mafuta n’okugaziya enkolagana y’ebyobusuubuzi n’amawanga amalala.

Kuwait, ensi entono esangibwa mu kitundu ky’e Buwalabu, erina obusobozi bungi okutumbula akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru. Wadde nga nnene, Kuwait erina ebyenfuna eby’amaanyi nga bawagirwa amafuta amangi n’ekifo ekirungi. Ekisooka, amakolero g’amafuta mu Kuwait gakola kinene mu busuubuzi bwayo obw’ebweru. Y’emu ku nsi ezisinga okutunda amafuta ebweru w’eggwanga era erina obusobozi bungi obw’okutunda amafuta ebweru w’eggwanga. Eggwanga lisobola okukozesa enkizo eno okusikiriza emikwano gy’ensi yonna egyagala okuyingiza amafuta n’ebintu ebikwatagana nabyo. Ekirala, Kuwait ebadde ekola kaweefube w’okutumbula ebyenfuna byayo okusukka amafuta. Gavumenti etadde mu nkola enteekateeka ez’enjawulo ezigendereddwamu okutumbula amakolero ng’okuzimba, ebyensimbi, tekinologiya w’amawulire, ebyobulamu, n’ebyobulambuzi. Enjawulo eno eggulawo emikisa eri amakampuni g’ensi yonna okussa ssente mu bitundu eby’enjawulo mu katale k’e Kuwaiti. Ekirala, Kuwait erina obutebenkevu mu byobufuzi bw’ogeraageranya n’amawanga agamu ag’omuliraano. Obutebenkevu buno buwa embeera ey’obukuumi eri bamusigansimbi abava ebweru era bukendeeza ku bulabe obuli mu kukola bizinensi ebweru w’eggwanga. Okugatta ku ekyo, Kuwait erina enkolagana ey’omukwano n’amawanga mangi mu nsi yonna ekiyamba enkolagana y’ensi yonna mu by’obusuubuzi. Ekirala, waliwo akatale k’abakozesa akagenda kakula mu Kuwait olw’omuwendo gw’abantu ogweyongera n’enyingiza ennene ku buli muntu. Abantu b’e Kuwait balina obusobozi obw’amaanyi obw’okugula ekibafuula abasikiriza abayinza okugula ebintu n’obuweereza obw’enjawulo okuva ebweru w’eggwanga. Wabula kikulu okumanya nti okuyingira akatale k’e Kuwaiti kyetaagisa okutegeera empisa z’obuwangwa n’empisa mu bizinensi. Okuzimba enkolagana ey’obuntu nga yeesigamiziddwa ku kwesiga kikulu nnyo ng’okola emirimu gya bizinensi mu ggwanga lino. Okutwaliza awamu, Kuwait erina obusobozi bungi obw’okugaziya akatale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru olw’ensonga ng’amakolero gaayo ag’amafuta agakulaakulana nga galina obusobozi bungi obw’okutunda ebweru w’eggwanga wamu ne kaweefube agenda mu maaso ow’okugaziya ebyenfuna. Entebenkevu mu byobufuzi n’akatale k’abakozesa akagenda kakula byongera okusikiriza kw’okuteeka oba okutunda ebintu/obuweereza mu katale k’eggwanga lino.

Mu Kuwait, ensi esangibwa mu kitundu kya Arabian Gulf, waliwo ebintu ebikulu ebiwerako by’olina okulowoozaako ng’olonda ebintu eby’akatale akatundibwa ennyo mu busuubuzi bw’ebweru. 1. Ebintu ebituukagana n’embeera y’obudde: Engeri Kuwait gy’erina embeera y’obudde ey’eddungu eyokya ng’ebbugumu liri waggulu mu myezi egy’obutiti, kyetaagisa okulonda ebintu ebituukana n’obutonde buno. Ebintu ng’ebyo bisobola okuli emifaliso egitazitowa era egissa mu ngoye, ebizigo ebiziyiza omusana ebirina ebipimo bya SPF ebya waggulu, n’ebizigo ebifuuwa amazzi ng’obucupa bw’amazzi oba obutambaala obunyogoza. 2. Emmere ekakakasiddwa Halal: Olw’Abasiraamu abasinga obungi mu Kuwait, emmere ekakakasiddwa Halal erina obwetaavu bungi. Okulaba ng’emmere egoberera obukwakkulizo bw’Obusiraamu ku mmere kijja kusikiriza bakasitoma bangi. Kiyinza okubeeramu ennyama ey’omu bipipa oba ebiva mu byennyanja nga tuna oba ekifuba ky’enkoko, wamu n’emmere ey’akawoowo epakibwa n’ebiwoomerera. 3. Ebyuma n’ebyuma ebikozesebwa mu byuma bikalimagezi: Okutwalira awamu abantu b’e Kuwait baagala nnyo tekinologiya era basiima ebyuma n’ebyuma eby’omulembe. Ebintu nga ssimu ez’amaanyi, laptops/tablets, ebyuma ebigezi eby’awaka (nga ebiyambi ebikozesa eddoboozi), game consoles wamu n’ebikozesebwa byabwe bisobola okuba eby’okulonda eby’ettutumu ku katale kano. 4. Ebintu eby’ebbeeyi: Ng’eggwanga erigagga erifuna ssente nnyingi ku buli muntu olw’amafuta agaterekeddwa, ebintu eby’ebbeeyi birina obusobozi bungi mu katale ka Kuwait. Ebika by’emisono eby’omulembe okuva mu bitongole ebimanyiddwa nga Gucci oba Louis Vuitton ku mabbali g’essaawa ez’omutindo n’amajolobero bitera okusikiriza abaguzi abagagga abatwala omulimu gw’emikono ogw’omutindo ng’ekikulu. 5. Home décor & furnishings: Ekitongole ky’ebyobusuubuzi ekigenda kyeyongera mu Kuwait kireese emikisa gy’okuyooyoota amaka n’okukula kw’akatale k’ebintu by’omu nnyumba. Ebintu nga seti z’ebintu (dizayini ez’omulembe n’ez’ekinnansi), ebitundu by’ebifaananyi eby’okuyooyoota/ ebifaananyi, wallpapers ez’omulembe/kateni z’amadirisa byandifunye okusiimibwa mu abo abanoonya eby’okugonjoola eby’okukola dizayini y’omunda. 6.Cosmetics & personal care items:Kuwait essa nnyo essira ku grooming n'endabika; thus cosmetics skincare/haircare brands will likely find a strong customer base.Products zitandikira ku makeup&fragrances okutuuka ku mutindo gw’okulabirira olususu omuli ebizigo bya ffeesi, ebizigo, ne serums. Nga olonda ebintu eby’akatale ka Kuwaiti akatundibwa ennyo mu busuubuzi bw’ebweru, okulowooza ku nsonga zino kijja kuyamba okutumbula akatale n’okwongera ku buwanguzi obuyinza okubaawo. Wadde kiri kityo, okukola okunoonyereza okw’amaanyi mu katale okutegeera ebyo abaguzi bye baagala ebikyukakyuka ate nga bakwatagana n’empisa z’obuwangwa kikulu nnyo okusobola okulonda obulungi ebintu.

Kuwait, ensi y’Abawalabu esangibwa mu maserengeta ga Asia, erina engeri zaayo ez’enjawulo eza bakasitoma n’eby’obuwangwa ebiziyiza. Okutegeera ensonga zino kikulu nnyo ng’okola bizinensi oba ng’okolagana ne bakasitoma b’e Kuwaiti. Engeri za Bakasitoma: 1. Okusembeza abagenyi: Abakuwaiti bamanyiddwa nnyo olw’okusembeza abagenyi ne bakasitoma mu ngeri ey’ebbugumu. Batera okugenda mu maaso n’okukola ekisoboka okulaba ng’abagenyi bawulira nga baanirizibwa. 2. Okutunuulira enkolagana: Okuzimba enkolagana ey’amaanyi ey’obuntu ne bakasitoma b’e Kuwait kyetaagisa nnyo okusobola okukola bizinensi ennungi mu Kuwait. Basinga kwagala kukola bizinensi n’abantu be beesiga era nga balina enkolagana ennungi nabo. 3. Okussa ekitiibwa mu buyinza: Obuwangwa bw’Abakuwaiti bussa nnyo essira ku nsengeka y’ebifo n’okussa ekitiibwa mu bantu ab’obuyinza oba abakadde. Laga ekitiibwa eri abakulu mu kitongole oba abantu ssekinnoomu ab’omutindo ogwa waggulu mu bantu mu nkiiko oba mu kukubaganya ebirowoozo. 4. Empisa: Enneeyisa ey’empisa etwalibwa nga ya muwendo nnyo mu bantu b’e Kuwaiit, gamba ng’okukozesa okulamusa okutuufu, okusiima, n’okwewala okuyomba oba obutakkaanya obw’olwatu mu nteeseganya. Ebitabo by’Obuwangwa: 1. Okwolesa omukwano mu lujjudde: Okukwatagana mu mubiri wakati w’abasajja n’abakazi abatalina luganda mu lujjudde kuggwaamu amaanyi olw’empisa z’Obusiraamu ezikuumaddembe ezibunye mu ggwanga. 2. Okunywa Omwenge: Ng’eggwanga ly’Obusiraamu, Kuwait erina amateeka amakakali agakwata ku kunywa omwenge; kimenya mateeka okunywa omwenge mu lujjudde oba okubeera wansi w’amayumba gaago ebweru w’amaka g’obwannannyini. 3. Okuwa Obusiraamu ekitiibwa: Ebigambo byonna ebinyooma ebikwata ku Busiraamu oba okwenyigira mu kukubaganya ebirowoozo ebiyinza okunenya enzikiriza z’eddiini biyinza okutwalibwa ng’ebinyiiza. 4.Ennyambala:Okufaayo ku mpisa z’omu kitundu kulina okutunuulirwa ng’oyambala mu ngeri ey’ekigero naddala ng’ogenda mu bifo by’eddiini oba mu mikolo emitongole ng’engoye ezikuuma (ez’abasajja n’abakazi) ziyinza okwetaagisa. Kikulu okumanya nti wadde nga bino bye bimu ku bifaananyi eby’awamu n’ebintu ebiziyiza ebitunuuliddwa mu bakasitoma b’e Kuwaiti, omuntu ssekinnoomu by’ayagala biyinza okwawukana okusinziira ku nzikiriza n’ebyo bye yayitamu

Kuwait nsi esangibwa mu Middle East, emanyiddwa olw’ebyafaayo byayo ebingi n’obuwangwa obw’enjawulo. Bwe kituuka ku nzirukanya ya Kasawo n’ebiragiro, Kuwait erina ebiragiro ebimu abagenyi bye balina okumanya. Ebiragiro bya Kasawo mu Kuwait bigendereddwamu okulaba ng’ebyokwerinda mu ggwanga. Abagenyi abayingira oba abava e Kuwait balina okulangirira ebyamaguzi byonna ebisukka ekkomo erikkirizibwa. Mu bino mulimu omwenge, ebintu ebikolebwa mu taaba, ebiragalalagala, ebyokulwanyisa, n’ebintu byonna ebiwakanya gamba ng’ebifaananyi eby’obuseegu. Okulemererwa okulangirira ebintu bino kiyinza okuvaamu ebibonerezo oba okuboyebwa. Mu nsonga z’ebintu eby’obuntu, abatambuze bakkirizibwa okuleeta ebintu ng’engoye n’ebyuma ebikozesebwa mu byuma bikalimagezi nga tebasasudde musolo. Wabula kirungi okukuuma lisiiti mu ngalo ku byuma eby’amasannyalaze eby’ebbeeyi nga laptop oba kkamera singa biba bibuuziddwa. Omuwendo ogukkirizibwa ogw’ebintu ebitaliimu musolo mulimu sigala 200 oba gram 225 ez’ebintu ebikolebwa mu taaba eri abantu ssekinnoomu abasukka mu myaka 18; ebyokunywa ebitamiiza okutuuka ku liita 2; akawoowo akatasussa muwendo gwa doola 100; ebirabo n’ebintu ebibalirirwamu okutuuka ku KD 50 (Kuwaiti Dinar) buli muntu. Kinajjukirwa nti okuyingiza ebintu ebitwalibwa ng’ebikontana n’ennono z’Obusiraamu kiyinza okukugirwa mu mateeka. N’olwekyo, kirungi obutatwala kintu kyonna kya nnyama y’embizzi oba ebintu ebitumbula enzikiriza ezitali za Busiraamu mu Kuwait. Ekirala, abagenyi balina okumanya eddagala lye baleeta mu ggwanga kuba eddagala erimu liyinza okwetaaga okuwandiikibwa okuva eri omusawo oba okukkirizibwa okuva mu bakulu mu kitundu. Kirungi abatambuze okutambula n’eddagala mu bipapula byabwe ebyasooka wamu n’eddagala/ebiwandiiko ebikwatagana bwe kiba kyetaagisa. Okutwaliza awamu, bw’oba otambulira mu mpisa mu Kuwait kikulu nnyo okugoberera amateeka gano mu ngeri enkakali ng’ossa ekitiibwa mu mpisa n’ennono z’omu kitundu. Kino kijja kuyamba okulaba ng’ogenda bulungi mu kiseera ky’okukyala kwo ate ng’okuuma amateeka g’ekitundu.

Kuwait, ensi entono esangibwa mu Middle East, erina enkola etegeerekese obulungi ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga ku bintu eby’enjawulo. Enkola y’okusolooza omusolo okusinga egendereddwamu okulungamya ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’okukuuma amakolero g’omunda mu ggwanga. Waliwo ebintu ebikulu ebiwerako by’olina okulowoozaako ku nkola za Kuwait ez’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga. Ekisooka, emmere enkulu n’ebintu ebikulu ng’ebibala, enva endiirwa, emmere ey’empeke, n’ebikozesebwa mu by’obujjanjabi tebisoloozebwa musolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga. Okusonyiyibwa kuno kukakasa nti ebintu bino ebikulu bisigala nga bya bbeeyi era nga bifunibwa abantu bonna. Ekirala, ebintu eby’ebbeeyi ng’ebyuma eby’omulembe, obuwoowo, eby’okwewunda, n’emmotoka ez’ebbeeyi bisikiriza emisolo gya kasitooma egy’amaanyi. Emiwendo gino giyinza okwawukana okusinziira ku kintu ekigere ekiyingizibwa mu ggwanga. Ekigendererwa ky’emisolo gino egy’amaanyi kwe kuyingiza gavumenti ssente nga kw’otadde n’okumalamu amaanyi okukozesa ebintu eby’ebbeeyi ebitali bikulu. Ekirala, ebintu ebikolebwa mu mwenge bisoloozebwa emisolo mingi nga biyingidde mu Kuwait. Enkola eno ekwatagana n’emisingi gy’Obusiraamu egimalamu amaanyi okunywa omwenge mu ggwanga. Ng’oggyeeko endagaano z’ebyobusuubuzi mu bitundu (e.g., Gulf Cooperation Council), Kuwait era eteeka emisolo ku bintu ebitongole ebisibuka mu mawanga agali ebweru w’endagaano zino oba ago agatalina ndagaano za busuubuzi bwa ddembe (FTAs) ne Kuwait. Emisolo gino gigenderera okukuuma amakolero ga wano nga bafuula eby’amakolero ebirala ebiyingizibwa mu ggwanga okuba eby’ebbeeyi ennyo n’okukubiriza abaguzi okugula ebintu ebikolebwa mu ggwanga. Ekisembayo, kikulu okumanya nti emisolo gya kasitooma giyinza okwawukana okumala ekiseera olw’enkyukakyuka mu nkola z’ebyensimbi oba endagaano z’ebyobusuubuzi ez’ensi yonna Kuwait z’ekola n’amawanga oba ebitundu ebirala. Mu bufunze, Kuwait etadde mu nkola enkola y’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga ng’egenderera okutebenkeza enkulaakulana y’ebyenfuna ate ng’ekuuma amakolero g’omunda. Nga basonyiwa ebintu ebikulu emisolo gya kasitooma n’okussaawo emisolo egy’amaanyi ku bintu eby’ebbeeyi ng’ebyuma oba mmotoka.

Kuwait, ensi entono esangibwa mu kitundu ky’e Buwalabu, erina enkola ey’enjawulo ey’okusolooza emisolo bwe kituuka ku by’amaguzi ebweru w’eggwanga. Eggwanga ligoberera enkola y’okussa emisolo ku bintu n’ebintu ebitongole nga tebinnava ku nsalo zaayo. Enkola ya Kuwait ey’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okusinga essira erisinga kulissa ku mafuta n’ebintu ebikolebwa mu mafuta, nga bino bye mugongo gw’ebyenfuna byayo. Ng’emu ku mawanga agasinga okufulumya amafuta mu nsi yonna, Kuwait essa emisolo ku mafuta agatali malongooseemu agafulumizibwa ebweru w’eggwanga, ggaasi ow’obutonde, ebintu ebirongooseddwa nga petulooli ne dizero, wamu n’ebintu eby’enjawulo ebiva mu mafuta. Omusolo ogusoloozebwa ku bintu bino gwawukana okusinziira ku mbeera y’akatale n’obwetaavu bw’ensi yonna. Gavumenti erondoola nnyo emitendera gy’ensi yonna okulaba ng’emisolo gisigala nga givuganya ate nga giyingiza ssente nnyingi eri eggwanga. Wabula kikulu okumanya nti si bintu byonna ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okuva e Kuwait nti birina okusoloozebwako omusolo. Ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ebitali bya mafuta nga eddagala, ebigimusa, obuveera, n’ebizimbisibwa bifuna ebisikiriza ebiwerako gavumenti by’ewa okutumbula ebitundu ebitali bya mafuta. Ebintu bino ebisikiriza mulimu okukendeeza oba zero ku misolo gy’okutunda ebweru w’eggwanga okusobola okukubiriza okukyusakyusa ebyenfuna bya Kuwait. Okussa mu nkola enkola eno ey'omusolo mu ngeri ennungi era ey'obwenkanya okukwata ensimbi eziyingira okuva mu by'amaguzi ebifulumizibwa ebweru w'eggwanga nga tewali buzito butono mu by'obufuzi oba ebiziyiza eri bizinensi ezikwatibwako mu by'obusuubuzi by'ensi yonna, Kuwait ekozesa enkola ya kasitooma eya otomatiki eyitibwa "Mirsal 2." Omukutu guno ogwa digito gulongoosa enkola za kasitooma nga gulondoola emigugu mu byuma bikalimagezi n’okuyamba enkola ennungi ey’okugogola ku myalo n’ensalo. Mu kumaliriza, Kuwait ekwata enkola egenderere mu nkola yaayo ey’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ng’okusinga essira eriteeka ku bintu ebikwatagana n’amafuta ate ng’ewa embeera ennungi eri okutunda ebweru w’eggwanga ebitali bya mafuta. Nga egerageranya okulowooza ku by’ensimbi n’ebigendererwa by’okukulaakulanya ebyenfuna, enkola eno egenderera okukozesa enkizo y’eggwanga enkulu mu by’obugagga ate nga esitula kaweefube w’okugaziya ebintu mu bitundu ebirala okusobola okuyimirizaawo obugagga obw’ekiseera ekiwanvu.

Kuwait nsi ntono esangibwa mu kizinga kya Buwalabu ng’erina ebyafaayo bingi n’ebyenfuna eby’enjawulo. Ng’omuzannyi omukulu mu katale k’amafuta mu nsi yonna, Kuwait okusinga efulumya amafuta n’ebintu ebiva mu mafuta. Eggwanga lino liri mu kibiina kya Organisation of the Petroleum Exporting Countries (OPEC), ekigisobozesa okukolagana n’amawanga amalala agakola amafuta okulung’amya ebbeeyi y’amafuta mu nsi yonna. Okusobola okulaba ng’ebintu byayo ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga bituukana n’omutindo n’okugoberera amateeka, Kuwait etadde mu nkola enkola y’okukakasa ebweru w’eggwanga. Minisitule y’ebyobusuubuzi n’amakolero, wamu n’abakulira gavumenti abalala abakwatibwako, be balabirira enkola eno. Abafulumya ebintu ebweru w’eggwanga balina okufuna satifikeeti ezenjawulo okusinziira ku kika ky’ebintu bye bakola. Ku bintu ebiva mu mafuta, abafulumya ebweru balina okugoberera omutindo omukakali ogwateekebwawo ekitongole kya Kuwait Petroleum Corporation (KPC) - kkampuni ya gavumenti evunaanyizibwa ku kunoonya amafuta, okufulumya, okulongoosa, okutambuza, n’okutunda amafuta mu Kuwait. KPC ekola okwekebejja n’okugezesa mu bujjuvu ku bintu byonna ebisindikibwa ebweru w’eggwanga okukakasa nti bituukana n’ebiragiro ebikkaanyiziddwaako n’abaguzi oba omutindo gw’ensi yonna. Ng’oggyeeko okutunda ebweru w’eggwanga okwekuusa ku petroleum, amakolero amalala nga petrochemicals, ebigimusa, ebyuma & minerals nago gakola kinene mu Kuwait’s export landscape. Ebitundu bino biyinza okuba n’ebyetaago byabwe eby’okuweebwa satifikeeti okusinziira ku bikozesebwa ebitongole. Okusobola okwanguyiza enkolagana y’ebyobusuubuzi wakati w’abayingiza n’abafulumya ebweru w’eggwanga mu nsi yonna, Kuwait era mmemba eyassa omukono ku ndagaano z’ebyobusuubuzi eziwerako ez’amawanga gombi wamu n’ebitongole by’amawanga amangi mu kitundu nga Gulf Cooperation Council (GCC). Endagaano zino ziyamba okwanguyiza emitendera gy’okutunda ebintu ebweru w’eggwanga nga ziwa emisolo gya kasitooma egy’enkizo oba okwanguyiza ebiziyiza ebitali bya misolo. Okuwa satifikeeti z’okutunda ebweru w’eggwanga kukola kinene nnyo mu kulaba ng’ebintu okuva e Kuwait bituukana n’emisingi emikakali egy’omutindo egyateekebwawo ebitongole ebifuga eby’omunda n’obutale bw’ensi yonna. Nga bagoberera amateeka gano n’okufuna satifikeeti ezeetaagisa ku by’amaguzi byabwe ebweru w’eggwanga okuva mu bitongole ebikwatibwako nga KPC oba Minisitule y’ebyobusuubuzi n’amakolero’s Directorate General for Standards & Industrial Services (DGSS), abafulumya ebweru w’eggwanga basobola okwongera obwesige bwabwe ate nga balaga okwewaayo eri obukuumi bw’abaguzi n’okumatizibwa mu nsi yonna .

Kuwait esangibwa wakati mu bitundu by’obuvanjuba bwa Middle East, nsi emanyiddwa olw’amakolero g’okutambuza ebintu agagenda mu maaso. Olw’ekifo ekirungi n’ebikozesebwa ebikulaakulanye obulungi, kiwa emikisa emirungi ennyo eri bizinensi ezinoonya empeereza ennungi era eyesigika ey’okutambuza ebintu. Omu ku bakulu mu kitongole ky’okutambuza ebintu mu Kuwait ye Agility Logistics. Olw’omukutu gwabwe omunene n’obukugu, Agility egaba eby’okugonjoola eby’okugabira abantu ebintu mu ngeri ey’omuggundu okusobola okutuukiriza ebyetaago bya bizinensi eby’enjawulo. Empeereza yaabwe mulimu okutambuza emigugu, okutereka, okusaasaanya, okugoba emigugu, okutambuza pulojekiti, n’okukola ku by’omuwendo. Balina ebifo eby’omulembe ebisangibwa mu kifo ekirungi okumpi n’ebifo ebikulu eby’entambula n’emyalo. Omuzannyi omulala amanyiddwa ennyo mu katale k’okutambuza ebintu mu Kuwait ye The Sultan Center Logistics (TSC). TSC ekola ku by’amaguzi n’amakolero n’enkola zaabwe ez’enjawulo ez’okutambuza ebintu. Ebintu bye bawaayo mulimu empeereza ya sitoowa n’enkola ey’omulembe ey’okuddukanya ebintu, okugonjoola ebizibu by’okuddukanya ebidduka by’entambula, empeereza y’okupakinga awamu ebintu eby’amaguzi, wamu n’okwebuuza ku by’okugaba. Ku bizinensi z’obusuubuzi ku yintaneeti ezinoonya empeereza ezesigika ey’okutuukiriza mu Kuwait , Q8eTrade egaba enkola z’okutuukiriza ku yintaneeti okuva ku nkomerero okutuuka ku nkomerero. Bawa ebifo eby’okuterekamu ebintu wamu n’emirimu gy’okulonda n’okupakinga okulaba ng’oda zikolebwa bulungi. Q8eTrade era ekola eby’okutuusa ebintu ku mayiro esembayo ebisobozesa bizinensi okutuuka ku bakasitoma baabwe mu Kuwait yonna mu bwangu. Mu nsonga z’entambula abakuguse mu kutambuza emigugu ku nguudo munda mu Kuwait n’okusala ensalo be ba Alghanim Freight division (AGF). AGF ekola ekibinja ekinene nga kirimu loole ezirina tekinologiya wa GPS ekisobozesa okulondoola mu kiseera ekituufu ebisindikibwa. Okugatta ku ekyo bawa obuyambi mu biwandiiko bya kasitooma okukakasa nti entambula ezisala ensalo zitambula bulungi. As for air freight needs within or outside the country , Expeditors International ekola kinene nnyo nga egaba enkola ez'entambula y'emigugu mu nnyonyi ez'amangu era ezesigika ezituukira ddala ku byetaago bya bakasitoma ebitongole .Expeditors International eyamba enkola ennyangu ey'okugogola emigugu ku bisaawe by'ennyonyi ate ng'ekakasa nti emigugu gituusibwa mu budde mu nsi yonna. Ebyenfuna bya Kuwait ebirungi bivuddeko okussa ssente nnyingi mu kukulaakulanya ebikozesebwa byayo eby’okutambuza ebintu omuli emyalo nga Shuaiba Port & Shuwaikh Port . Emyalo gino gyanguyiza emirimu ennungamu egy’okuyingiza n’okufulumya ebintu nga girina ebifo eby’omulembe eby’okutambuza emigugu. Okutwaliza awamu, ekitongole kya Kuwait eky’okutambuza ebintu kiri mu mbeera nnungi okusobola okukola ku byetaago bya bizinensi z’omunda n’ez’ensi yonna. Ka obe nga weetaaga okutambuza emigugu, okutereka ebintu, okutuukiriza e-okutuukiriza, oba eby’okugonjoola eby’entambula, waliwo kkampuni nnyingi ez’ettutumu ezisobola okutuukiriza ebyetaago byo mu ngeri ennungi era eyesigika.

Emyoleso gy’ebyobusuubuzi emikulu

Kuwait, ensi entono naye nga nnungi nnyo esangibwa mu Middle East, evuddeyo ng’ekifo ekikulu eky’obusuubuzi n’obusuubuzi bw’ensi yonna. Kuwait emanyiddwa olw’amafuta amangi, erina ebyenfuna eby’amaanyi era esikiriza abaguzi n’abaguzi bangi ab’ensi yonna. Mu kiwandiiko kino, tugenda kwetegereza ezimu ku mikutu gy’ensi yonna egy’amaanyi egy’okugula ebintu n’emyoleso mu Kuwait. Omu ku mikutu emikulu egy’okugula ebintu mu Kuwait kwe kuyita mu kibiina ekigatta abasuubuzi n’amakolero ekya Kuwait Chamber of Commerce and Industry (KCCI). KCCI ekola kinene nnyo mu kwanguyiza bizinensi wakati w’ebitongole bya wano n’ebweru. Ewa eby’obugagga eby’omuwendo okuyamba abaguzi abanoonya okukwatagana n’abagaba ebintu mu makolero ag’enjawulo. Omukutu gwa KCCI guwa amawulire ku ttenda eziriwo kati, ebitabo ebikwata ku bizinensi, wamu n’emikisa gy’okukwatagana n’abo abayinza okukolagana nabo. Enkola endala emanyiddwa ennyo ey’okugula ebintu mu nsi yonna kwe kuyita mu myoleso egitegekebwa mu Kuwait. Ekimu ku bintu ng’ebyo eby’enjawulo gwe mwoleso gw’ensi yonna ogwa Kuwait International Fair (KIF), ogutegekebwa buli mwaka mu Mishref International Fairgrounds. Omwoleso guno gukola ng’omukutu abasuubuzi ba wano n’ensi yonna mwe balaga ebintu byabwe n’obuweereza bwabwe eri abantu abayinza okugugula okuva mu nsi yonna. Ebitongole eby’enjawulo nga eby’okuzimba, ebyobulamu, tekinologiya, eby’emmotoka, eby’okulongoosa emmere byetabye mu mwoleso guno. Ekirala, okusinziira ku kifo kyayo ekirungi mu kitundu ky’obuvanjuba bwa Middle East, kkampuni nnyingi ez’amawanga amangi zitaddewo okubeerawo kwazo mu bitundu by’ebyobusuubuzi eby’eddembe nga Shuwaikh Port oba Shuaiba Industrial Area. Ebitundu bino biwa emisolo egy’okusikiriza n’enkola ennyangu ya Kasawo eri bizinensi ezikola emirimu gy’okuyingiza n’okutunda ebweru w’eggwanga. Ng’oggyeeko emikutu gino, emikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti gifunye obukulu obw’amaanyi gye buvuddeko olw’enkulaakulana mu tekinologiya. Abazannyi abakulu mu by’obusuubuzi ku yintaneeti nga Amazon nabo bakolera mu katale ka Kuwait nga bawa olukusa okufuna ebintu eby’enjawulo okuva mu nsi yonna nga bayita ku mikutu gya yintaneeti. Ekirala، embassy oba ofiisi z’ebyobusuubuzi ezikiikirira amawanga ag’ebweru bazannyi bakulu nnyo bwe kituuka ku kuteekawo enkolagana wakati w’abaguzi mu nsi yonna; ebitongole bino bitera okutegeka emisomo gy’ebyobusuubuzi oba okwanguyiza enkiiko wakati wa kkampuni za wano eziyagala okugula ebintu oba obuweereza okuva ebweru w’eggwanga. Ekirala، emikolo gy’emikutu gy’empuliziganya egiwerako gibeerawo omwaka gwonna nga gitegekebwa ebibiina nga Kuwait Direct Investment Promotion Authority (KDIPA), Kuwait Chamber of Commerce and Industry, oba ebibiina by’abasuubuzi eby’enjawulo. Emikolo gino giwa omukisa omulungi ennyo eri abaguzi b’ensi yonna okukwatagana ne kkampuni za wano. Ziwa omukutu abakugu mu bizinensi mwe bayinza okuwanyisiganya ebirowoozo, okussaawo enkolagana, n’okunoonyereza ku nkolagana eziyinza okubaawo. Mu kumaliriza, Kuwait egaba emikutu egy’enjawulo emikulu egy’ensi yonna egy’okugula ebintu eri bizinensi ezinoonya okukwatagana n’akatale k’eggwanga. Okuyita mu bibiina nga KCCI, okwetaba mu myoleso nga KIF, okutandikawo mu bitundu by’obusuubuzi obw’eddembe oba okuyita mu mikutu gy’obusuubuzi ku yintaneeti, bizinensi zisobola okukozesa ebyenfuna bya Kuwait ebikulaakulana. Okugatta ku ekyo، embassy/trade offices n’emikolo gy’emikutu gikola kinene nnyo mu kuyunga abaguzi okuva ebweru n’abo abayinza okutunda ebintu munda mu ggwanga.

Emikutu gy’okunoonya egya bulijjo

Mu Kuwait, emikutu gy’okunoonya egisinga okukozesebwa ye Google, Bing, ne Yahoo. Emikutu gino egy’okunoonya gikozesebwa nnyo abantu b’omu kitundu olw’okunoonya kwabwe ku yintaneeti. Wano waliwo emikutu gy’emikutu gino egy’okunoonya egy’ettutumu mu Kuwait: 1. Google: www.google.com.kw Google ye nkola y’okunoonya esinga okwettanirwa era esinga okukozesebwa mu Kuwait. Ewa ebivudde mu kunoonyereza okujjuvu wamu n’ebintu eby’omulembe eby’enjawulo ng’okunoonya ebifaananyi ne vidiyo, maapu, n’empeereza y’okuvvuunula. 2. Bing: www.bing.com Bing nkola ya kunoonya emanyiddwa ennyo ekozesebwa abatuuze bangi mu Kuwait. Okufaananako ne Google, erimu ebikozesebwa n’ebintu eby’enjawulo okutumbula obumanyirivu bw’abakozesa omuli okulongoosa amawulire, obutambi, ebifaananyi, ne maapu. 3. Yahoo: kw.yahoo.com Yahoo era ekuuma okubeerawo mu Kuwait ng’omukutu gw’okunoonya ogutera okukozesebwa mu batuuze baayo. Ewa ensengeka y’empeereza ng’okutereeza amawulire, amawulire agakwata ku by’ensimbi, empeereza ya email (Yahoo Mail), wamu n’obusobozi bw’okunoonya ku mukutu mu bulambalamba. Kikulu okumanya nti wadde nga zino ze mikutu gy’okunoonya egisinga okukozesebwa mu Kuwait; ebirala ebitali bya bulijjo nga Yandex oba DuckDuckGo nabyo biyinza okubaawo okukozesebwa okusinziira ku by’oyagala.

Emiko emikulu egya kyenvu

Kuwait, emanyiddwa mu butongole nga State of Kuwait, nsi esangibwa mu kitundu kya Buwalabu mu maserengeta ga Asia. Bino bye bimu ku mpapula za kyenvu enkulu mu Kuwait n’emikutu gyazo: 1. Yellow Pages Kuwait (www.yellowpages-kuwait.com): Guno gwe mukutu omutongole ogwa Yellow Pages Kuwait. Ewa ekitabo ekijjuvu ekya bizinensi n’obuweereza mu makolero ag’enjawulo, omuli eby’emmotoka, okuzimba, eby’amasanyu, ebyobulamu, okusembeza abagenyi, n’ebirala. 2. ArabO Kuwait Business Directory (www.araboo.com/dir/kuwait-business-directory): ArabO ye dayirekita emanyiddwa ennyo ku yintaneeti egaba olukalala lwa bizinensi ezikola mu Kuwait. Dayirekita eno ekwata ku bintu eby’enjawulo nga bbanka n’ebyensimbi, amatendekero g’ebyenjigiriza n’okutendeka, kkampuni za yinginiya, ebitongole by’entambula, eby’okulya ne cafe. 3. Xcite eya Alghanim Electronics (www.xcite.com.kw): Xcite y’emu ku kkampuni ezisinga okutunda ebintu mu Kuwait nga zikuguse mu byuma ebikozesebwa n’ebyuma by’omu maka. Ng’oggyeeko okuwa amawulire agakwata ku bintu byabwe n’obuweereza bwabwe ku mukutu gwabwe, balina n’olukalala olunene olw’amatabi okwetoloola eggwanga lyonna. 4. Olive Group (www.olivegroup.io): Olive Group kkampuni ekola ku by’okwebuuza ku bizinensi esangibwa mu Kuwait ng’ewa bakasitoma emirimu egy’enjawulo ng’okubuulirira ku by’okutunda mu makolero ag’enjawulo ng’abakola eby’amayumba oba abakola ebintu nga banoonya okugaziya emirimu gyabwe egya bizinensi. 5. Zena Food Industries Co. Ltd. (www.zenafood.com.kw): Zena Food Industries Co., emanyiddwa ennyo nga Zena Foods’, ekola emmere ey’omutindo ogwa waggulu mu Kuwait okuva mu 1976.Bakola ebintu eby’enjawulo omuli ebintu by'amata nga milk powder & ghee,bakery goods ,jams & spreads etc.Omukutu gwabwe guwa ebikwata ku byonna ebiweebwayo ku brand ebiriwo wamu n'ebikwata ku bantu. Emikutu gino egyogeddwako waggulu bye bimu ku byokulabirako ebiraga ebitundu eby’enjawulo; wabula empapula endala nnyingi eza kyenvu naddala zikola ku makolero ag’enjawulo nga ebitabo by’abakola ku by’obulamu oba ebitabo ebikwata ku bizinensi okudda mu bizinensi bisobola okusangibwa ng’okola okunoonya ku yintaneeti.

Emikutu emikulu egy’obusuubuzi

Kuwait nsi esangibwa mu Middle East era erina emikutu gy’obusuubuzi egy’amaanyi egy’oku yintaneeti egiwerako. Bino bye bimu ku bikulu wamu n’emikutu gyabwe: 1. Ubuy Kuwait (www.ubuy.com.kw): Ubuy nkola ya busuubuzi ku yintaneeti emanyiddwa ennyo mu Kuwait ng’ekola ebintu bingi omuli ebyuma, emisono, eby’okwewunda, ebyuma by’omu nnyumba, n’ebirala. 2. Xcite Kuwait (www.xcite.com): Xcite y’emu ku kkampuni ezisinga okutunda ku yintaneeti mu Kuwait ng’egaba ebyuma eby’amasannyalaze, essimu ez’amaanyi, kompyuta, ebyuma, ebikozesebwa mu mizannyo, n’ebintu ebirala ebikozesebwa. 3. Best Al Yousifi (www.best.com.kw): Best Al Yousifi musuubuzi amanyiddwa nnyo mu Kuwait ng’alina emirimu mingi ku yintaneeti. Bawa ebika eby’enjawulo nga ebyuma eby’amasannyalaze, ebyuma by’omu maka, ebyuma ebikuba ebifaananyi, n’ebirala. 4. Blink (www.blink.com.kw): Blink musuubuzi wa yintaneeti ng’akuguse mu byuma bikalimagezi ng’amasimu, ttivvi, . kompyuta, . ebikozesebwa mu kuzannya emizannyo, . n’ebikozesebwa ng’oggyeeko ebyuma ebikozesebwa mu kukola ffiiti. 5. Souq Al-Mal (souqalmal.org/egypt) – Akatale kano kakola ku byetaago eby’enjawulo eri abaguzi. Mu Souq al-Mal osobola okusanga buli kimu ng’otandikira ku by’okwambala oba ebyuma by’omu nnyumba 6. 6. . Sharaf DG (https://uae.sharafdg.com/) – Omukutu guno gukuwa ebintu eby’amasannyalaze ng’amasimu ku mabbali g’ebintu eby’okwewunda. Zino ze zimu ku mikutu emikulu egy’obusuubuzi ku yintaneeti esangibwa mu Kuwait gy’osobola okusanga ebintu eby’enjawulo okuva mu biti eby’enjawulo ng’ebyuma, . omusono, obulungi, ebyuma by’omu maka, . n’ebirala bingi. Nsaba omanye nti emiwendo giyinza okwawukana ku mikutu kale bulijjo kirungi okugeraageranya nga tonnasalawo kugula.

Emikutu emikulu egy’empuliziganya

Kuwait, ng’ensi eriko enkolagana ey’amaanyi era eri mu tekinologiya, ekwatidde ddala emikutu gy’empuliziganya egy’enjawulo olw’obwetaavu bwayo obw’okukolagana n’abantu. Wansi waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ettutumu egyakozesebwa mu Kuwait wamu ne URL zaago ezikwatagana: 1. Instagram (https://www.instagram.com): Instagram ekozesebwa nnyo mu Kuwait okugabana ebifaananyi n’obutambi. Abantu bakikozesa okukwatagana n’emikwano, okunoonyereza ku misono emipya, n’okwolesa obuyiiya bwabwe. 2. Twitter (https://twitter.com): Bannakuwaiti banyiikivu mu kukola ku mukutu gwa Twitter okwogera endowooza zaabwe, okugoberera amawulire agafuluma, n’okukwatagana n’abantu ab’olukale oba abakulembeze. 3. Snapchat (https://www.snapchat.com): Snapchat ye nkola ey’okugendako okugabana ebiseera mu kiseera ekituufu ng’oyita mu bifaananyi n’obutambi obumpi nga buwerekerwako ebisengejja n’ebibikka. 4. TikTok (https://www.tiktok.com): Obuganzi bwa TikTok bweyongedde nnyo mu Kuwait gye buvuddeko. Abantu bakola obutambi obumpi obukwataganya emimwa, okuzina oba kkomedi okugabana n’abagoberezi baabwe. 5. YouTube (https://www.youtube.com): Bannakuwait bangi baddukidde ku YouTube okulaba vlogs, tutorials, cooking shows, music videos n’engeri endala ez’ebintu okuva mu bakola content mu ggwanga wamu n’emikutu gy’ensi yonna. 6 .LinkedIn (https://www.linkedin.com): LinkedIn etera okukozesebwa abakugu mu Kuwait okukola emikutu omuli okuyigga emirimu oba okukwatagana ne bizinensi. 7. Facebook (https://www.facebook.com): Wadde nga yakendedde katono mu buganzi okumala emyaka, Facebook ekyali ya mugaso mu mulembe omukadde abagikozesa okusinga okukwatagana n’ab’omu maka oba okugabana amawulire. 8 .Telegram (https://telegram.org/): Telegram messenger egenda efuna okusika omuguwa mu bavubuka mu Kuwait olw’obusobozi bwayo obw’okuweereza obubaka mu ngeri ey’obukuumi ng’okukubaganya ebirowoozo mu nkukutu n’obubaka obw’okwetta. 9 .WhatsApp: Wadde mu by’ekikugu si mukutu gwa mikutu gya yintaneeti per se’, WhatsApp esaana okwogerwako olw’okugikozesa ennyo mu myaka gyonna mu bantu b’eggwanga olw’okuweereza obubaka obw’amangu 10.Wywy سنابيزي: Omukutu gwa yintaneeti ogw’omu kitundu ogugatta ebintu bya Snapchat ne Instagram, Wywy سنابيزي gweyongera okwettanirwa mu bavubuka b’e Kuwaiti olw’okugabana emboozi, ebifaananyi,n’obutambi. Nsaba omanye nti obuganzi bw’emikutu gy’empuliziganya buyinza okukyuka okumala ekiseera, kale bulijjo kiba kirungi okusigala ng’omanyi ku mikutu n’emisono egigenda okuvaayo.

Ebibiina ebinene eby’amakolero

Kuwait, ensi entono naye nga nnungi mu buvanjuba bwa Middle East, erina ebibiina by’amakolero ebinene ebiwerako ebikiikirira ebitundu eby’enjawulo. Bino bye bimu ku bibiina by’amakolero ebikulu mu Kuwait n’emikutu gyabyo: 1. Ekibiina ky’abasuubuzi n’amakolero mu Kuwait (KCCI) - KCCI kye kimu ku bibiina by’abasuubuzi ebisinga obukadde era ebisinga okubeera n’obuyinza mu Kuwait, nga kikiikirira amakolero ag’enjawulo era nga kitumbula eby’obusuubuzi n’okusiga ensimbi. Omukutu gwa yintaneeti: www.kuwaitchamber.org.kw 2. Kuwaiti Industries Union - Ekibiina kino kikiikirira kkampuni z’amakolero ezikola mu Kuwait, nga ziwagira ebirungi byabwe n’okukola okutumbula ekitongole ky’amakolero. Omukutu gwa yintaneeti: www.kiu.org.kw 3. Ekibiina ekigatta bbanka za Kuwait (FKB) - FKB kibiina kya umbrella ekikiikirira bbanka zonna ezikola mu Kuwait, nga kiyamba mu kukulaakulanya omutindo n’enkola z’amakolero ga bbanka. Omukutu gwa yintaneeti: www.fkb.org.kw 4. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’amayumba mu Kuwait (REAK) - REAK essira erisinga kulissa ku kuddukanya ebikwata ku by’amayumba mu ggwanga omuli okusiga ensimbi, enkulaakulana, okuddukanya ebintu, okubalirira emiwendo, n’ebirala, okuyamba bammemba okutambulira mu nkola z’amateeka mu ngeri ennungi. Omukutu gwa yintaneeti: www.reak.bz 5. Akakiiko k’amakolero mu ggwanga (NIC) – NIC ekola ng’ekitongole ekiwabula nga essira liteekebwa ku kuteekawo enkola z’okutumbula enkulaakulana y’amakolero g’eggwanga ate nga kikola ku nsonga ezitunuuliddwa abakola ebintu mu ggwanga. (Assistant note: Bambi saasobodde kufuna mukutu gwonna ogw'ekibiina kino) 6.The Public Relations Association of Middle East (PROMAN) – Wadde nga si essira erisinga kulissa ku nsi emu yokka wabula ku mutendera gw’ekitundu omuli amawanga nga Saudi Arabia,Kuwait etc., PROMAN ekola ku bakugu mu PR mu kitundu nga bayita mu pulogulaamu z’okutendeka & emikisa gy’okukolagana . Omukutu gwa yintaneeti: www.proman.twtc.net/ Bino bye byokulabirako ebitonotono; wayinza okubaawo ebibiina ebirala ebikwata ku makolero ebikiikirira ebitundu ng’okuzimba, tekinologiya, ebyobulamu oba amasannyalaze munda mu Kuwait. Nsaba omanye nti bulijjo kirungi okukakasa amawulire okuva mu nsonda entongole oba okutuukirira butereevu ebibiina bino ku bikwata ku kubuuza kwonna okutongole oba ebipya.

Emikutu gya yintaneeti egy’ebyobusuubuzi n’ebyobusuubuzi

Kuwait, ng’ensi eri mu Middle East, erina emikutu gy’empuliziganya egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egiwerako egiwa amawulire ku mikisa gya bizinensi, empeereza y’okusiga ensimbi, n’amateeka agafuga eby’obusuubuzi. Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egy’amaanyi mu Kuwait wamu ne URL zaago: 1. Ekitongole kya Kuwait Direct Investment Promotion Authority (KDIPA) - Omukutu guno gussa essira ku kusikiriza bamusigansimbi abava ebweru okuyingira mu ggwanga. Omukutu gwa yintaneeti: https://kdipa.gov.kw/ 2. Kuwait Chamber of Commerce & Industry (KCCI) - Kikiikirira ebirungi bya bizinensi mu Kuwait era kiwa obuweereza obw’enjawulo okuwagira eby’obusuubuzi. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.kuwaitchamber.org.kw/ 3. Central Bank of Kuwait - Omukutu omutongole ogwa banka enkulu ogufuga enkola y’ensimbi n’empeereza ya bbanka mu Kuwait. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.cbk.gov.kw/ 4. Ministry of Commerce & Industry - Ekitongole kino ekya gavumenti kivunaanyizibwa ku nkola z’ebyobusuubuzi, amateeka agafuga eby’amagezi, okuwandiisa eby’obusuubuzi, n’ebirala. Omukutu gwa yintaneeti: http://www.moci.gov.kw/portal/en 5. Ekitongole kya gavumenti ekivunaanyizibwa ku makolero (PAI) - PAI egenderera okutumbula enkulaakulana y’amakolero mu Kuwait nga ewagira amakolero ga wano n’okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru. Omukutu gwa yintaneeti: http://pai.gov.kw/paipublic/index.php/en 6. Invest In Jaber Al-Ahmad City (JIAC) - Nga pulojekiti ya mega-real estate ekolebwa ab’obuyinza mu gavumenti, JIAC etumbula emikisa gy’okusiga ensimbi mu kitundu ky’ekibuga ky’etegese. Omukutu gwa yintaneeti: https://jiacudr.com/index.aspx?lang=en 7. Minisitule y’ebyensimbi - Minisitule eno erondoola ensonga z’ebyensimbi omuli enkola z’emisolo, enkola y’okukola embalirira, omutindo gw’okuddukanya ensaasaanya ya gavumenti n’ebirala, ebikosa bizinensi ezikola mu ggwanga. Omukutu:https://www.mof.gov.phpar/-/awaka/ebikwata ku buweereza Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’emikutu gy’empuliziganya egyekuusa ku by’enfuna n’ebyobusuubuzi esangibwa mu Kuwait. Kirungi okunoonyereza ku mikutu gino okufuna amawulire amajjuvu ku mikisa gya bizinensi n’okusiga ensimbi mu ggwanga.

Emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza data mu by’obusuubuzi

Waliwo emikutu gy’empuliziganya egiwerako egy’okukebera ebikwata ku by’obusuubuzi mu Kuwait. Wano waliwo ebitonotono ku byo wamu ne URL zaabwe: 1. Ekitongole ky’eby’emiwendo ekya Central Statistical Bureau of Kuwait (CSBK): Omukutu gwa yintaneeti: https://www.csb.gov.kw/ 2. Enzirukanya ya Kasawo mu bulambalamba: Omukutu gwa yintaneeti: http://customs.gov.kw/ 3. Ekizibu ky’ebyobusuubuzi mu nsi yonna (WITS): Omukutu gwa yintaneeti: https://wits.worldbank.org 4. Ekifo ky’ebyobusuubuzi mu nsi yonna (ITC) - Maapu y’ebyobusuubuzi: Omukutu gwa yintaneeti: https://www.trademap.org 5. Comtrade w’ekibiina ky’Amawanga Amagatte: Omukutu gwa yintaneeti: https://comtrade.un.org/data/ Emikutu gino giwa ebikwata ku by’obusuubuzi ebijjuvu n’ebibalo ebikwata ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga, ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga, emisolo, n’amawulire amalala agakwatagana agakwata ku mirimu gy’ebyobusuubuzi egya Kuwait. Jjukira okuyingira ku mikutu gino buli kiseera okufuna ebikwata ku by’obusuubuzi ebipya era ebituufu nga bwe kyetaagisa.

Ebifo bya B2b

Kuwait, olw’okuba nsi emanyiddwa mu Middle East, erina emikutu gya B2B egiwerako egikola ku makolero n’ebitundu eby’enjawulo. Emikutu gino giwa emikisa eri bizinensi okuyunga, okukolagana, n’okugaziya emikutu gyazo mu Kuwait. Wano waliwo ezimu ku mikutu gya B2B egy’amaanyi mu Kuwait wamu ne URL zaabwe ez’omukutu gwa yintaneeti: 1. Q8Trade: Omukutu gwa B2B ogukulembedde nga gukuguse mu mpeereza y’obusuubuzi n’okusiga ensimbi mu bitundu eby’enjawulo. (Omukutu gwa yintaneeti: q8trade.com) 2. Zawya: Omukutu omunene ogw’okunoonyereza ku bizinensi ogugaba amawulire ku kkampuni, amakolero, obutale, ne pulojekiti munda mu Kuwait. (Omukutu gwa yintaneeti: zawya.com) 3. GoSourcing365: Akatale akajjuvu ku yintaneeti akakuguse mu by’okwambala n’engoye mu Kuwait. (Omukutu gwa yintaneeti: gosourcing365.com) 4. Made-in-China.com: Omukutu gw’obusuubuzi ku yintaneeti ogwa B2B ogw’ensi yonna ogugatta abaguzi mu nsi yonna n’abaguzi okuva e China omuli n’abo abasangibwa mu Kuwait nabo. (Omukutu gwa yintaneeti: made-in-china.com) 5. TradeKey: Akatale k’ensi yonna aka B2B akakwasaganya eby’obusuubuzi wakati w’abasuubuzi abafulumya ebweru/abayingiza ebintu mu nsi yonna nga kalina nnyo mu butale bw’e Kuwaiti nabwo. (Omukutu gwa yintaneeti: tradekey.com) 6.Biskotrade Business Network – Omukutu ogusobozesa bizinensi okuyunga mu ggwanga n’ensi yonna nga egaba omukisa okufuna emikisa gy’okuyingiza n’okufulumya ebweru w’eggwanga wamu n’empeereza endala eza B2B ezikwata ku kitundu. (Omukutu gwa yintaneeti:biskotrade.net). 7.ICT Trade Network - Omukutu guno gussa essira ku bintu n’obuweereza ebikwatagana ne ICT, okusobozesa bizinensi okuva mu mawanga ag’enjawulo okunoonyereza ku nkolagana eziyinza okubaawo naddala mu kitongole kino. (Omukutu gwa yintaneeti : icttradenetwork.org ) Nsaba omanye nti wadde nga emikutu gino gikola nnyo ku mikutu gya B2B munda mu Kuwait oba gizingiramu amakampuni agasangibwa mu Kuwati ng’abagaba ebintu oba abayingiza/abafulumya ebweru; emikutu emirala egy’ensi yonna nga Alibaba oba Global Sources nagyo gikozesebwa bizinensi ezikola okuva oba eziyagala okukolagana ne kkampuni ezisangibwa ebweru wa Kuwait. Kirungi bizinensi ezinoonya emikutu egy’enjawulo egy’amakolero munda mu Kuwait okwongera okunoonyereza n’okunoonyereza ku mikutu egy’enjawulo egikola ku bitundu byabwe ebitongole.