TogTok

Okulaba Ensi
Ssente z’eggwanga
Omuwendo gw’ensimbi
Ennaku enkulu enkulu
Embeera y’obusuubuzi bw’amawanga amalala
Obusobozi bw’okukulaakulanya akatale
Ebintu ebitundibwa mu bbugumu ku katale
Engeri za bakasitoma ne tabu
Enkola y’okuddukanya emirimu gya Kasawo
Enkola z’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga
Enkola z’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga
Satifikeeti ezeetaagisa okutunda ebweru w’eggwanga
Enteekateeka y’okutambuza ebintu esengekeddwa
Emikutu gy’okukulaakulanya abaguzi

Denmark nsi esangibwa mu Bukiikakkono bwa Bulaaya. Bumanyiddwa mu butongole nga Obwakabaka bwa Denmark era lye limu ku mawanga ga Scandinavia. Denmark erimu olukalu n’ebizinga ebiwerako omuli Greenland ne Faroe Islands. Olw’okuba Denmark erimu abantu nga obukadde 5.8, erina enkola ya bulungibwansi eyakulaakulana obulungi n’obulamu obw’omutindo ogwa waggulu. Ekibuga ekikulu era ekisinga obunene ye Copenhagen, emanyiddwa olw’ebizimbe byakyo ebirabika obulungi, ebikozesebwa ebirungi ennyo, n’ebyobuwangwa ebijjudde abantu. Denmark erina obwakabaka obukwata ku ssemateeka nga Nnabagereka Margrethe II ye kabaka waayo mu kiseera kino. Enkola y’ebyobufuzi ekola wansi wa demokulasiya wa palamenti, nga Ssaabaminisita y’akola ng’akulira gavumenti. Ebyenfuna bya Denmark bimanyiddwa olw’amakolero ag’amaanyi ng’amakolero, tekinologiya w’amawulire, eddagala, amasannyalaze agazzibwawo, n’ebyobulimi. Eriko emu ku nsi ezisinga obungi ku GDP buli muntu mu nsi yonna olw’enkola yaayo ey’omulembe eya welfare state. Ekibiina kya Denmark kissa essira ku ky’okwenkanankana nga waliwo obuli bw’enguzi obutono ate nga bannansi balina obwesige obw’amaanyi mu bantu. Ebyenjigiriza bikola kinene mu mbeera z’abantu mu Denmark ng’ebyobulamu n’okusomesa ku bwereere bifunibwa abatuuze bonna. Denmark bulijjo ekwata ekifo kya waggulu mu miwendo egy’enjawulo egy’ensi yonna egyekuusa ku mitendera gy’essanyu, pulogulaamu za bulungi bwansi, omuwendo gw’eddembe ly’amawulire, omuwendo gw’obwangu bw’okukola bizinensi; era yeewaanira ku nkola ennungi ennyo ku butonde bw’ensi ezitumbula obuwangaazi. Mu by'obuwangwa, Denmark yeewaanira ku muwandiisi w'enfumo omututumufu Hans Christian Andersen eyawandiika emboozi ezaagalwa ennyo nga "The Little Mermaid" ne "The Ugly Duckling". Okwongerezaako, Emisingi gya dizayini ya Denmark gimanyiddwa mu nsi yonna olw’omusono gwagyo ogutali mutono naye nga gukola mu bintu eby’enjawulo nga dizayini y’ebintu by’omu nnyumba. Mu nsonga z’ebifo eby’obutonde eby’okulambula mu Denmark mulimu ebitundu ebirabika obulungi nga Skagen – ennyanja bbiri we zisisinkanira – bbiici eziteredde ku kizinga Bornholm oba okunoonyereza ku bifo ebirabika obulungi nga Møns Klint chalk cliffs oba Ribe - ekibuga ekisinga obukadde mu Scandinavia. Okutwaaliza awamu, Denmark egaba omugatte ogusikiriza wakati w’okukulaakulana mu by’enfuna nga kutabuddwamu okwewaayo okw’amaanyi eri obulamu obulungi mu bantu ekigifuula ey’enjawulo mu mazima mu mawanga ga Bulaaya.

Ssente mu Denmark ye Danish Krone (DKK). Ebadde ekozesebwa okuva mu 1875 era nga ye ssente entongole ez’Obwakabaka bwa Denmark, nga nazo zirimu Greenland n’ebizinga bya Faroe. Krone ya Denmark efunzibwa nga DKK era elagibwa n'ennukuta ennene "D" esaliddwako layini bbiri eziwanvuye. Danish Krone ssente ezitebenkedde ezigoberera enkola y’emiwendo gy’ensimbi ezikyukakyuka. Kino kitegeeza nti omuwendo gwayo gukyukakyuka okusinziira ku maanyi g’akatale nga obwetaavu n’obwetaavu. Bbanka enkulu eya Denmark emanyiddwa nga Danmarks Nationalbank ekola kinene mu kukuuma obutebenkevu mu ssente ng’eteeka mu nkola enkola z’ebyensimbi. Effeeza zisangibwa mu ssente za øre 50 (0.50 DKK), 1, 2, 5, 10, ne 20 kroner. Ensimbi zijja mu miwendo gya kr. 50, kr.100,200 kr.,500 kr.,ne 1000 kr.Dizayini ku ssente zombi n’ensimbi za bbanka zitera okulaga abantu abamanyiddwa okuva mu byafaayo bya Denmark oba obubonero bw’obuwangwa. Denmark erina enkola ey’omulembe ennyo ey’okusasula mu ngeri ya digito nga ekkirizibwa nnyo kaadi z’okusasula n’ez’okuwola. Okusasula nga tolina kukwatagana kwettanirwa nnyo ng’oyita mu pulogulaamu ezisasula ku ssimu nga MobilePay oba Dankort. Wadde Denmark eri mu mukago gwa Bulaaya (EU), yasalawo obutatwala Euro ng’ensimbi zaayo entongole; n’olwekyo, okukozesa ssente enkalu oba kaadi okukola emirimu mu Denmark kijja kwetaagisa okukyusa mu Danish Kroner. Okuwanyisiganya ssente kuyinza okukolebwa mu bbanka, ofiisi z’okuwanyisiganya ssente ku bisaawe by’ennyonyi oba ku siteegi z’eggaali y’omukka okwetoloola Denmark bw’oba weetaaga ssente enkalu ezirabika ng’ogenda mu nsi eno ennungi. Kaadi z’okuwola zikkirizibwa nnyo mu bifo bingi ekyanguyira abalambuzi okunyumirwa okubeera nga tebalina ssente nnyingi mu ngalo.

Ssente entongole eya Denmark ye Danish Krone (DKK). Ku ky’omuwendo gw’ensimbi ennene, wano waliwo emiwendo egy’okuteebereza okuva mu mwaka gwa 2021: - Krone ya Denmark 1 (DKK) = Doola ya Amerika 0.16 (USD) - Krone ya Denmark 1 (DKK) = Euro 0.13 (EUR) . - Krone 1 eya Denmark (DKK) = 0.11 Pawundi ya Bungereza (GBP) - Krone ya Denmark 1 (DKK) = Yen ya Japan 15.25 (JPY) Nsaba omanye nti emiwendo gy’ensimbi gikyukakyuka era giyinza okwawukana katono okusinziira ku nsonga eziwera ng’embeera y’ebyenfuna n’enkyukakyuka y’akatale. Okusobola okufuna emiwendo gy’ensimbi emituufu era egy’omulembe, kirungi okutunuulira ensonda z’ensimbi ezesigika oba okwebuuza ku kkampuni ekola ku by’okuwanyisiganya ssente.

Denmark ekuza ennaku enkulu eziwerako ez’amaanyi omwaka gwonna. Bino bye bimu ku bikulu ebikujjuko n’emikolo mu Denmark: 1. Olunaku lw’omwaka omuggya (January 1st): Abadan bajaguza okutuuka kw’omwaka omuggya nga bakuba ebiriroliro, obubaga, n’okukuŋŋaana n’ab’omu maka gaabwe n’emikwano. 2. Paasika: Okufaananako n’amawanga amalala mangi, Denmark ekuza Paasika ng’ennaku enkulu ey’Abakristaayo ey’okujjukira okuzuukira kwa Yesu Kristo. Amaka gakuŋŋaana okulya emmere ey’ennaku enkulu era abaana banyumirwa okuyigga amagi ga Paasika. 3. Olunaku lwa Ssemateeka (June 5th): Olumanyiddwa nga Grundlovsdag, olunaku luno lwe lwassa omukono ku ssemateeka wa Denmark mu 1849. Lunaku lunaku lwa lukale nga okwogera kw’ebyobufuzi, emikolo gya bendera, n’abantu okukuŋŋaana okujaguza demokulasiya wa Denmark. 4. Midsummer Eve (June 23rd): Akawungeezi kano nga olunaku lw’omusana terunnatuuka, Denmark ekwata ennono enkadde ez’omu Nordic okujaguza summer solstice –olunaku olusinga obuwanvu mu mwaka– n’omuliro ku bbiici oba mu byalo. 5. Ssekukkulu (December 24th-25th): Ssekukkulu ekuzibwa nnyo mu Denmark n'empisa ez'ennono ng'okuyooyoota emiti gya Ssekukkulu, okuwanyisiganya ebirabo nga December 24th oluvannyuma lw'okulya emmere ey'ennaku enkulu emanyiddwa nga "julefrokost," okugenda mu kusaba kw'ekkanisa nga December 25th, n'okunyumirwa obudde n’ab’omu maka. . Bino bye bimu ku byokulabirako by’ennaku enkulu enkulu ezikuzibwa mu Denmark omwaka gwonna. Abadansi nga batwala ennono zaabwe nga batwala nnyo era bennyika n’omutima gwabwe gwonna mu mbaga zino ezigatta amaka n’ebitundu ate nga bakuuma eby’obuwangwa byabwe.

Denmark esangibwa mu Bukiikakkono bwa Bulaaya, erina ebyenfuna ebikulaakulana ennyo era ebiggule. Olw’okuba eri mu mukago gwa Bulaaya (EU), eganyulwa mu mbeera ya bizinensi evuganya, ebikozesebwa eby’omulembe, n’abakozi abasomye obulungi. Katutunuulire embeera y’ebyobusuubuzi mu Denmark. Denmark emanyiddwa olw’okutunda ebweru w’eggwanga era erina amakolero agakola okutunda ebweru w’eggwanga agakulaakulana. Ebintu by’esinga okutunda ebweru w’eggwanga mulimu ebyuma n’ebikozesebwa, eddagala, ebintu ebiva mu bulimi (naddala ennyama y’embizzi), ebyuma ebikuba empewo, eddagala, ebintu by’omu nnyumba, n’ebintu ebikolebwa mu mata. Abakulu abasuubulagana ku by’amaguzi bya Denmark ye Girimaani, Sweden, Bungereza, Amerika, Norway, Bufalansa, China,ne Budaaki. Ku ludda lw'ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga,Denmark okusinga ereeta ebyuma n'ebikozesebwa,emmotoka,amafuta,ne ggaasi. Ensonda enkulu eziyingizibwa mu ggwanga ye Germany,Norway,Budaaki,Sweden,Bungereza,Ireland,Amerika,ne China. Eggwanga likulaakulana nnyo ku busuubuzi bw’ensi yonna ekiyamba nnyo mu GDP yaayo.Okusinziira ku ngeri gye lissa essira ku butale obw’eddembe obuggule,emikisa emipya gizze givaayo nga giyita mu kwegatta kw’ensi yonna.Denmark yeetaba nnyo mu nkola y’emiwendo gy’ensi yonna ekiyamba mu kwongera ku bulungibwansi mu makolero. Ekirala,amakampuni ga Denmark okutwalira awamu galina ebintu eby’omutindo ogwa waggulu,enkola ezeesigika ez’okutuusa ebintu,n’obusobozi obw’amaanyi obw’okuweereza bakasitoma.Kino kiziyamba okukuuma okuvuganya kwazo ku mutendera gw’ensi yonna.Engeri zino ziyamba Denmark okutuuka ku buwanguzi ng’omusuubuzi w’ebweru w’eggwanga. Wadde Denmark efuba okukyusakyusa mu by’obusuubuzi,kumpi ebitundu bibiri ku bisatu eby’obusuubuzi bwayo bwonna obw’ebyamaguzi bikyali n’amawanga amalala aga EU.Okwongera ku kino,Mercosur,amawanga ga EFTA(nga mw’otwalidde Switzerland,ne Iceland)nga kwotadde n’ebyenfuna ebimu ebya Asia bikiikirira ebikulu ebitali bya EU trading partners for Denmark.Wabula,obutale obunene obukyakula nga Buyindi,Brazil,Russia,ne China bukyawa obusobozi obutakozesebwa obuyinza okwongera okunoonyezebwa bizinensi za Denmark. Mu kumaliriza,Demark yeesigamye nnyo ku busuubuzi bw’ensi yonna.Enyumirwa okugaziya ebitundu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga,naye eyingiza eby’obugagga ebikulu ebyetaagisa.Okukolagana ne baliraanwa bombi ab’omu kitundu munda mu kitundu kya EU wamu n’okutuuka ku mawanga agatali ga EU kisobozesa Denmark okukuuma enkizo yaayo mu kuvuganya n’okukulaakulana mu by’enfuna.

Denmark esangibwa mu Bukiikakkono bwa Bulaaya, erina obusobozi obw’amaanyi obw’okutumbula akatale mu by’obusuubuzi bw’ebweru. Olw’okuba Denmark mmemba mu mukago gwa Bulaaya (EU), erina omukisa okuyingira mu bumu ku butale obusinga obunene mu nsi yonna. Kino kiwa emikisa mingi eri bizinensi za Denmark okugaziya ku by’amaguzi bye batunda ebweru w’eggwanga n’okukozesa abaguzi abangi. Enkizo emu enkulu Denmark gy’erina be bakozi baayo abalina obukugu obw’amaanyi era abasomye. Eggwanga limanyiddwa nnyo mu makolero ag’enjawulo omuli eddagala, amasannyalaze agazzibwawo, tekinologiya w’amawulire, n’okuweereza ku nnyanja. Kino kisobozesa kkampuni za Denmark okuwaayo ebintu n’obuweereza obw’omutindo ogwa waggulu nga zirina enkizo mu kuvuganya mu butale bw’ensi yonna. Ate era, ekifo Denmark ky’eri ekirungi kikola ng’omulyango wakati wa Scandinavia ne Bulaaya yonna. Eriko ebikozesebwa ebikulaakulanye obulungi n’emikutu ennungamu egy’okutambuza ebintu egyanguyiza okutambuza obulungi ebyamaguzi okuyita ku nsalo. Kino kifuula Denmark ekifo ekisikiriza okusuubulagana n’okusaasaanya emirimu gy’okutambuza abantu. Ensonga endala enkulu eyamba Denmark obusobozi mu busuubuzi bw’ebweru kwe kwewaayo okuyimirizaawo n’okuyiiya ebirabika obulungi. Eggwanga ligenderera okubeera nga terina kaboni mu mwaka gwa 2050, nga litumbula eby’okugonjoola amasannyalaze amayonjo nga tekinologiya w’amasannyalaze g’empewo. Nga obwetaavu bw’ebintu ebiwangaala mu nsi yonna bweyongera, amakampuni ga Denmark agassa essira ku kugonjoola ebizibu ebiziyiza obutonde bw’ensi galina enkizo mu butale bw’ensi yonna. Okugatta ku ekyo, Denmark etaddewo enkolagana ey’amaanyi mu by’obusuubuzi mu nsi yonna ng’eyita mu ndagaano z’ebyobusuubuzi ez’eddembe (FTAs) n’amawanga ag’enjawulo agali ebweru w’omukutu gwa EU. Endagaano zino ziwa enkizo ku bikwata ku misolo n’ebiziyiza mu mateeka ng’okola bizinensi n’amawanga akolagana nabo. Ekirala, ebibiina bya Denmark nga Invest in Denmark biwagira nnyo okusiga ensimbi okuva ebweru nga biwa amawulire amajjuvu ku mikisa gy’akatale, ebiragiro, enteekateeka z’okusikiriza wamu n’okuwa obuyambi mu nkola yonna. Wabula okusuubiza akatale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru wa Denmark kuyinza okuba okusoomoozebwa okubaawo; omuli okuvuganya okw’amaanyi okuva mu bazannyi abalala ab’ensi yonna nga kw’ogasse n’enkyukakyuka mu by’enfuna ezikosa obwetaavu bw’okutunda ebweru w’eggwanga kiyinza okulemesa essuubi ly’enkulaakulana. Mu kumaliriza,Denmark erina obusobozi obw’amaanyi mu katale kaayo ak’ebyobusuubuzi okuva ebweru olw’ensonga ng’obwammemba bwayo mu katale kamu aka EU,abakozi abalina obukugu,ekifo ekirungi,okussa essira ery’amaanyi ku kuyimirizaawo n’obuyiiya obw’obutonde,enkolagana y’obusuubuzi eyateekebwawo,n’embeera y’okusiga ensimbi eyamba. Wadde nga waliwo okusoomoozebwa, Denmark ekyali katale akasikiriza eri kkampuni ezinoonya okugaziya ekifo kyazo mu Bulaaya n’ebweru waayo.

Bwe kituuka ku kulonda ebintu ebitundibwa ennyo ku katale k’ebyobusuubuzi okuva ebweru mu Denmark, waliwo ebintu ebikulu ebitonotono ebirina okulowoozebwako. Denmark emanyiddwa olw’obulamu bwayo obw’ekika ekya waggulu, ebyenfuna byayo eby’amaanyi, n’okussa essira ku kuyimirizaawo. N’olwekyo, bw’oba olonda ebintu ebikozesebwa ku katale kano, kikulu nnyo okussa essira ku misingi gino. Ekisooka, ebintu ebiwangaala era ebitali bya bulabe eri obutonde byettanira nnyo mu Denmark. Abantu b’omu Denmark batwala eby’okulonda ebirala ebitali bya bulabe eri obutonde bw’ensi nga bya muwendo era bakola nnyo okunoonya ebintu ebirina kaboni omutono. Bwe kityo, okukulembeza ebintu nga emmere n’ebyokunywa ebikoleddwa mu ngeri ey’obutonde, eby’okugonjoola amaanyi agazzibwawo, ebintu by’omu maka ebitayamba obutonde, n’engoye eziva mu mbeera ezisobola okuwangaala kyandibadde kya mugaso. Ekirala, abaguzi b’e Denmark basiima omutindo okusinga obungi. Bano beetegefu okussa ssente mu bintu eby’omutindo ogwa waggulu ebiwa omuwendo oguwangaala. Okwagala kuno kubuna mu bitundu eby’enjawulo ng’ebintu by’omu nnyumba, ebikozesebwa mu misono ng’ebintu eby’amaliba oba eby’okwewunda ebikoleddwa mu bintu ebiwangaala ng’ebyuma ebiddamu okukozesebwa oba amayinja ag’omuwendo agava mu mpisa. Ekirala, abaguzi mu Denmark baagala nnyo ebyobulamu n’obulamu obulungi. Ng’omuwendo gw’abantu gweyongera okwettanira obulamu obulungi nga balonda emmere ey’obutonde oba ebintu ebikwata ku fitness nga ebyuma ebikozesebwa mu kukola dduyiro oba ebyuma ebikozesebwa mu kukola dduyiro awaka; waliwo obusobozi bungi mu kitongole kino. Akatale akalala akagenda kakula mu Denmark ye gadgets ezissa essira ku tekinologiya n’obuyiiya. Abadan bakkiriza enkulaakulana mu tekinologiya mu bwangu olw’omuwendo gwabwe ogw’okusoma n’okuwandiika mu ngeri ya digito ogw’amaanyi; n’olwekyo okunoonya ebyuma ebigezi eby’awaka oba tekinologiya ow’okwambala nga fitness trackers kiyinza okulaga nti kivaamu ssente wano. Ekisembayo naye ekikulu alina okulowooza ku nsonga z’obuwangwa nga balonda ebika by’ebintu; okutumbula emirimu gy’emikono gy’abakozi b’emikono egy’omu kitundu nga bafulumya ebweru ebintu ebikoleddwa mu mikono oba eby’emikono eby’embaawo kyandiwulikika n’okusiima kw’Abadansi olw’emikono egy’amazima. Mu bufunze,okussa essira ku bintu ebiwangaala (nga emmere n’ebyokunywa eby’obutonde), ebiweebwayo eby’omutindo ogwa waggulu (nga ebikozesebwa eby’omulembe), ebintu ebikwata ku bulamu n’obulamu obulungi (fitness gear), ebikozesebwa ebiyiiya (tekinologiya ayambala) ate nga tussa ekitiibwa mu buwangwa bw’omu kitundu(customary arts/ crafts)bye bikulu okulowoozebwako nga olonda ebintu ebitundibwa ennyo mu butale bw’obusuubuzi bw’ebweru mu mbeera ya bizinensi ya Denmark.

Denmark, ensi ya Scandinavia esangibwa mu Bukiikakkono bwa Bulaaya, emanyiddwa olw’engeri zaayo ez’enjawulo eza bakasitoma n’ebintu ebimu eby’obuwangwa. Engeri emu enkulu eri bakasitoma mu Denmark kwe kussa nnyo essira ku kukola obulungi n’okukwata obudde. Bakasitoma ba Denmark ebiseera byabwe babitwala nnyo era basuubira nti bizinensi zijja kuwa obuweereza obw’amangu era obwesigika. Okuddamu amangu ebibuuzo, okutuusa ebintu mu budde, n’okugonjoola ebizibu mu ngeri ennungi kikulu nnyo mu kukuuma enkolagana ennungi ne bakasitoma ba Denmark. Ekirala ekikulu ku nneeyisa ya bakasitoma ba Denmark kwe kusuubira ennyo ebintu n’obuweereza obw’omutindo. Abadan basiima ebintu ebikoleddwa obulungi era ebiwangaala ebiwa omugaso ogw’ekiseera ekiwanvu. Bakulembeza emirimu okusinga eby’ebbeeyi, nga baagala ebintu ebiwangaala ebikwatagana n’obulamu bwabwe obufaayo ku butonde bw’ensi. Ku bikwata ku mpisa, kikulu okwetegereza ebimu ku biziyiza mu Denmark abasuubuzi bye balina okumanya nga bakolagana ne bakasitoma ba Denmark: 1. Ebintu by’ayagala: Weewale okuteebereza oba okusalawo okusinziira ku mpisa z’omuntu ng’emyaka, eddiini oba ekikula ky’omuntu. Beera ekitiibwa mu kusalawo kw’omuntu kinnoomu awatali kwogera kintu kyonna kinyiiza. 2. Emboozi entonotono: Abadan batera okuba abawulizi abatereevu nga baagala nnyo okwogera obutereevu okusinga okwenyigira mu mboozi entonotono ezisukkiridde oba ebintu ebisanyusa nga tebannagenda mu bizinensi. 3. Eby’ekyama: Okukakasa nti ebikwata ku bakasitoma biba bya kyama ng’ogoberera amateeka amakakali agakwata ku kukuuma ebikwata ku bantu mu Denmark nga General Data Protection Regulation (GDPR). Okufuna olukusa olw’olwatu nga tonnakung’aanya oba kukola ku bikwata ku muntu kyetaagisa nnyo. 4.Kampeyini z’empuliziganya ezesigamiziddwa ku mulamwa: Weewale okukozesa obukodyo bw’okutunda obukambwe obugenderera emitwe egy’amaanyi ng’amawanga, eddiini oba ebyobufuzi ng’olanga eri abaguzi b’e Denmark kuba kiyinza okulabibwa ng’ekiyingirira oba ekinyiiza. 5.Okugaba ebirabo: Wadde ng’okugaba ebirabo mu bannaabwe mu kkampuni kuyinza okubaawo mu biseera eby’enjawulo ng’amazaalibwa oba okujaguza Ssekukkulu; kirungi obuteenyigira mu kuwaanyisiganya birabo ebinene ne bakasitoma olw’amateeka agalwanyisa enguzi agabunye mu mbeera ya bizinensi mu Denmark. Nga bategeera engeri zino entongole n’okussa ekitiibwa mu buwangwa obukwata ku buwangwa nga bwe bakola bizinensi ne bakasitoma okuva e Denmark, amakampuni gasobola okutumbula enkolagana ennungi ezimbiddwa ku bwesige, . okuddamu, n’okussa ekitiibwa mu mutindo.

Denmark, nga mmemba w’omukago gwa Bulaaya (EU), egoberera enkola za EU ez’awamu ku by’emisolo. Ekitongole kya Kasawo ekya Denmark ekimanyiddwa nga SKAT Customs and Tax Administration, kye kivunaanyizibwa ku kuddukanya amateeka ga Kasawo mu ggwanga. Mu Denmark, ebiwandiiko ebimu byetaagibwa okusobola okuyingiza n’okufulumya ebintu ebweru w’eggwanga. Mu bino mulimu invoice, ebiwandiiko by’entambula, ssente z’okusindika oba ez’emikutu gy’empewo, n’enkalala z’okupakinga. Abayingiza oba abafulumya ebweru nabo bayinza okwetaaga olukusa oba olukusa olw’enjawulo okusinziira ku ngeri y’ebyamaguzi ebitambuzibwa. Denmark ekola enkola eyesigamiziddwa ku kabi mu kufuga kasitooma. Kino kitegeeza nti okwekebejja n’okukebera kukolebwa nga kwesigamiziddwa ku bulabe obuyinza okuva mu by’amaguzi okuyingira oba okufuluma eggwanga. Ekintu eky’enjawulo ku nkola ya Denmark eya Kasawo kwe kukozesa ebifo ebikeberebwa ku ssimu ebisangibwa mu bifo ebikulu eby’entambula ng’emyalo n’ebisaawe by’ennyonyi. Yuniti zino zikola okukebera mmotoka mu ngeri ey’ekifuulannenge okukakasa nti zigoberera amateeka ga Kasawo. Abatembeeyi abayingira Denmark balina okukimanya nti balina okulangirira ssente enkalu ezisukka mu Euro 10,000 oba ezikyenkanankana nazo mu ssente endala nga batuuse okuva ebweru wa EU. Ebintu ebimu ebikugirwa ng’ebyokulwanyisa, ebiragalalagala, ebicupuli, n’ebika by’ebisolo ebikuumibwa bikugirwa nnyo okuyingira Denmark. Kirungi abatambuze okwemanyiiza obukwakkulizo obukwata ku by’okulya okuyingiza ebintu mu ggwanga nga tebannabireeta mu Denmark kuba wayinza okubaawo obukwakkulizo ku bintu ebimu olw’ebyobulamu oba obukwakkulizo obussibwawo ab’obuyinza abakwatibwako. Ekirala, kirungi okumanya nti abantu abatali bannansi ba EU basobola okunyumirwa okugula ebintu nga tebasasula musolo mu maduuka agateereddwawo nga bafuna foomu y’okuddiza omusolo gwa VAT nga baguze. Kino kisobozesa abagenyi abalina ebisaanyizo okuddiza omusolo ogwongezeddwa ku muwendo (VAT) nga basimbula mu bifo ebiragiddwa ng’ebisaawe by’ennyonyi. Mu kumaliriza, Denmark egoberera amateeka ga EU agakwata ku kasitooma agagendereddwamu okulaba ng’efuga bulungi ebintu ebiyingizibwa mu ggwanga n’ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ate nga n’eyamba okutambuza eby’obusuubuzi mu mateeka mu nsalo zaayo. Abatembeeyi balina okwemanyiiza obukwakkulizo bwonna obuli ku bintu ebikugirwa era n’okugoberera empapula zonna ezeetaagisa nga basala ensalo za Denmark.

Denmark erina enkola emanyiddwa obulungi ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga ng’egenderera okulungamya n’okutumbula enkola z’obusuubuzi obw’obwenkanya. Eggwanga liteeka emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga ku bintu n’ebintu eby’enjawulo ebiyingira ku nsalo zaayo. Okutwaliza awamu, Denmark essa omusolo ku muwendo ogwongezeddwa (VAT) ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga, nga mu kiseera kino guteekeddwa ku bitundu 25%. Omusolo guno gubalirirwa okusinziira ku bbeeyi y’okugula ekintu, omuli ssente z’okusindika ne yinsuwa. Abayingiza ebintu mu ggwanga bavunaanyizibwa okusasula omusolo guno ogwa VAT eri ab’obuyinza mu Denmark nga bamaze okugogola emigugu gyabwe. Okugatta ku ekyo, Denmark eyinza okussa emisolo egy’enjawulo egya Kasawo ku bintu ebimu. Emisolo gino gyawukana okusinziira ku kika ky’ekintu ekiyingizibwa mu ggwanga era mu bujjuvu gisinziira ku kusengeka kwabyo wansi w’enkola y’okukwatagana n’enkola ya Harmonized System. Okugeza, ebintu ebiva mu bulimi ng’ennyama, amata, n’ebibala biyinza okusasulwa emisolo gya kasitooma egy’amaanyi bw’ogeraageranya n’ebintu ebirala ebikozesebwa. Kikulu okumanya nti Denmark ggwanga eriri mu mukago gwa Bulaaya (EU). Nga bwe kiri, egoberera enkola z’ebyobusuubuzi eza EU ezikwata ku bintu ebiyingizibwa okuva mu mawanga agatali ga EU. Okutwalira awamu ebyamaguzi ebiyingizibwa okuva mu mawanga agali mu mukago gwa EU tebyolekedde kusoloozebwa musolo gwongera ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga oba emisolo gya kasitooma okuggyako nga kirambikiddwa bulala. Ekirala, Denmark era ekuuma endagaano z’ebyobusuubuzi mu nsi yonna ezikwata ku nkola yaayo ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga. Ng’ekyokulabirako, eganyulwa mu ndagaano z’ebyobusuubuzi ez’eddembe n’amawanga agali mu kibiina ekigatta abasuubuzi ab’eddembe mu Bulaaya (EFTA), gamba nga Switzerland ne Norway. Endagaano zino zigenderera okukendeeza oba okuggyawo emisolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga wakati w’amawanga ageetabye mu ndagaano zino. Okutwaliza awamu, enkola ya Denmark ey’omusolo ku bintu ebiyingizibwa mu ggwanga enoonya okutebenkeza okukuuma akatale kaayo mu ggwanga n’obuvunaanyizibwa bw’obusuubuzi bw’ensi yonna ate ng’etumbula enkulaakulana mu by’enfuna ng’eyita mu kuvuganya okw’obwenkanya n’okuyingiza ssente mu mpeereza ya gavumenti. Kikulu nnyo abantu ssekinnoomu oba kkampuni ezikola ku by’okuyingiza ebintu mu Denmark okusigala nga bamanyi amateeka agaliwo kati nga beebuuza ku nsonda za gavumenti entongole oba nga banoonya amagezi ag’ekikugu.

Denmark erina enkola enzijuvu ey’okusolooza omusolo ku bintu by’etunda ebweru w’eggwanga. Eggwanga lisolooza emisolo egy’enjawulo ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga, nga gino gikola kinene mu kuyingiza ssente n’okulaba ng’ebyobusuubuzi bibaawo mu bwenkanya era nga bivuganya. Ekimu ku bintu ebikulu mu nkola ya Denmark ey’okusolooza omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga gwe musolo gwa Value Added Tax (VAT). Omusolo guno guteekebwa ku bintu n’obuweereza ebisinga obungi omuli n’ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Wabula okutwalira awamu ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga tebisonyiyibwa musolo gwa VAT okutumbula okuvuganya mu by’obusuubuzi by’ensi yonna. Abatunda ebweru tebasasula musolo gwa VAT ku bintu bye bafulumya ebweru, bwe batyo ne bakendeeza ku nsaasaanya okutwalira awamu eri abaguzi abava ebweru. Okugatta ku ekyo, Denmark essa mu nkola emisolo egy’enjawulo ku bintu ebimu era nga gikwata ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Emisolo gino egy’ebintu ebikozesebwa mu ggwanga gitera okuteekebwa ku bintu ng’omwenge, ebintu ebikolebwa mu taaba, n’ebintu eby’obulabe eri obutonde bw’ensi. Abatunda ebyamaguzi ng’ebyo ebweru w’eggwanga balina okugoberera amateeka agakwatagana n’omusolo ku bintu ebikozesebwa. Ekirala, Denmark eyinza n’okussaawo emisolo oba emisolo ku bintu ebimu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Emisolo gino gyawukana okusinziira ku ngeri y’ekintu era giyinza okuba egy’ekiseera oba egy’olubeerera mu butonde. Zikola ng’engeri y’okulungamya entambula y’ebyobusuubuzi n’okukuuma amakolero g’omunda mu ggwanga. Kinajjukirwa nti Denmark mmemba omujjuvu mu mukago gwa Bulaaya (EU), ogukwata ku nkola zaayo ez’omusolo ku by’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga okutuuka ku ddaala eritali limu. Ng’ekimu ku bitundu by’obwammemba bwa EU, Denmark egoberera amateeka aga bulijjo aga EU agakwata ku misolo egy’omuwendo ogwongezeddwa n’emisolo gya kasitooma mu mirimu gy’obusuubuzi mu mukago gwa EU. Okutwaliza awamu, Denmark ekozesa enkola ez’enjawulo ez’omusolo bwe kituuka ku kutunda ebintu ebweru w’eggwanga. Wadde ng’okusonyiyibwa omusolo gwa VAT kitumbula okuvuganya eri abasuubuzi ba Denmark abatunda ebweru w’eggwanga mu nsi yonna, emisolo egy’enjawulo egy’ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga giyinza okussibwako okusinziira ku bika by’ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga. Okugatta ku ekyo, emisolo gya kasitooma giyinza okusoloozebwa okusinziira ku ndagaano z’ensi yonna ez’obusuubuzi oba ebirungi by’eggwanga ebikwata ku bukuumi oba enkyukakyuka mu kulungamya akatale.

Denmark emanyiddwa olw’ebintu byayo eby’omutindo ogwa waggulu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga era erina erinnya ery’amaanyi mu nsi yonna. Eggwanga lino lissa essira ddene ku kulaba ng’ebintu bye litunda ebweru bituukana n’omutindo ogw’awaggulu, bwe kityo ne kikuuma obwesige mu butale bw’ensi yonna. Enkola ya Denmark ey’okukakasa ebintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ekola kinene nnyo mu kukakasa omutindo n’obukuumi bw’ebintu bya Denmark. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’ebweru w’eggwanga ekya Denmark (DEA) kivunaanyizibwa ku kulabirira satifikeeti z’okutunda ebweru w’eggwanga mu Denmark. Ekibiina kino kikolagana nnyo n’abakulira gavumenti okukola n’okussa mu nkola enkola enkakali ez’okugaba satifikeeti mu makolero ag’enjawulo. Ekitongole kya DEA kikakasa nti abasuubuzi abagenda ebweru w’eggwanga bagoberera amateeka n’omutindo gwonna ogukwatagana nga ebintu byabwe tebinnaba kukakasibwa kutwalibwa ebweru w’eggwanga. Okusobola okutuuka ku satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga, kkampuni za Denmark zirina okuyita mu nkola enkakali ey’okugezesa n’okukeberebwa ezikolebwa ebitongole ebikkirizibwa nga Danish Agriculture & Food Council oba Danish Technical Institute. Okukebera kuno kukakasa nti ebintu bituukana n’emitendera egy’enjawulo egyekuusa ku kulondoola omutindo, obukuumi, okuyimirizaawo obutonde bw’ensi, n’okugoberera endagaano z’ensi yonna ez’ebyobusuubuzi. Kkampuni bw’emala okufuna obulungi satifikeeti y’okutunda ebweru w’eggwanga, efuna emigaso mingi mu by’obusuubuzi by’ensi yonna. Ebintu bya Denmark ebikakasibwa bimanyiddwa nnyo olw’okwesigamizibwa kwabyo n’omutindo ogw’awaggulu, ne bifuna obwesige okuva mu bayingiza ebintu mu nsi yonna. Satifikeeti eno era eyamba okukendeeza ku biziyiza okuyingira akatale nga balaga nti bagoberera amateeka agafuga okuyingiza ebintu mu mawanga ag’enjawulo. Ekirala, Denmark okwewaayo okw’amaanyi eri enkulaakulana ey’olubeerera kivuddeko okuvaayo kw’okukakasa obutonde bw’ensi ku biti by’ebintu ebimu ng’emmere ey’obutonde oba tekinologiya w’amasannyalaze agazzibwawo. Satifikeeti zino ziraga Denmark okwewaayo okukuuma obutonde bw’ensi ate ng’ewa enkizo endala ez’okuvuganya mu butale obufaayo ku butonde bw’ensi. Okutwaliza awamu, enkola ya Denmark ey’okukakasa ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ekakasa abaguzi okwetoloola ensi yonna nti bafuna ebintu eby’omutindo ogw’enjawulo okuva mu nsonda ezesigika nga bawagirwa okufuga okukakali n’okukeberebwa buli kiseera. Kisobozesa amakampuni ga Denmark okukulaakulana mu nsi yonna ate nga gayamba bulungi mu kaweefube w’enkulaakulana ey’olubeerera.

Denmark esangibwa mu Bukiikakkono bwa Bulaaya, nsi emanyiddwa olw’omukutu gwayo ogw’okutambuza ebintu ogukola obulungi era ogukulaakulanye obulungi. Bw’oba onoonya okuteesa ku by’okutambuza ebintu mu Denmark, wano waliwo amawulire agayinza okukuyamba. 1. Emyalo gy’Emmeeri: Denmark erina emyalo emikulu egy’emmeeri egiwerako egikola kinene mu mulimu gw’okutambuza ebintu mu ggwanga. Omwalo gw’e Copenhagen n’omwalo gw’e Aarhus gwe mwalo ebiri ogw’amaanyi ogulimu enkola ez’enjawulo ez’okutambuza emmeeri era nga gukwata emigugu egy’omunda n’ensi yonna. 2. Okutwala emigugu mu nnyonyi: Ku migugu egy’amangu oba egy’ekiseera ekitono, okutwala emigugu mu nnyonyi kye kisinga okusemba mu Denmark. Ekisaawe ky’ennyonyi e Copenhagen kikola ng’omulyango omukulu ogw’ensi yonna ogw’entambula y’emigugu mu nnyonyi, nga guwa omukutu omulungi ennyo eri ebifo eby’enjawulo mu nsi yonna. 3. Entambula y’oku nguudo: Denmark yeewaanira ku mutimbagano omunene ogw’enguudo ezirabiriddwa obulungi, ekifuula entambula y’oku nguudo okuba eky’okulonda ekirungi mu mirimu gy’okutambuza ebintu mu ggwanga. Enguudo ennene zigatta ebibuga ebinene era ziyamba okutambuza ebyamaguzi okwetoloola eggwanga awatali buzibu. 4. Omukutu gw’eggaali y’omukka: Enkola y’eggaali y’omukka eya Denmark eraga engeri endala eyeesigika ey’entambula ey’okutambuza emigugu munda mu ggwanga wamu n’okukwatagana n’amawanga ag’omuliraano nga Girimaani ne Sweden. 5. Amakampuni agakola ku by’okutambuza ebintu: Okulowooza ku ky’okukozesa empeereza y’okutambuza ebintu ey’ekikugu kiyinza okulongoosa emirimu gyo egy’okugaba ebintu mu Denmark. Waliwo amakampuni mangi ag’ettutumu agagaba eby’okugonjoola eby’okutambuza ebintu mu ngeri enzijuvu omuli okutereka ebintu, okuddukanya ebintu, emikutu gy’okusaasaanya, okuyamba mu kugogola ssente za kasitooma, n’ebirala, nga DSV Panalpina A/S (kati DSV), DB Schenker A/S, Maersk Logistics (ekitundu ku AP Moller -Maersk Group), n'ebirala. 6.Ebifo eby’okuterekamu ebintu: Okutereka ebintu byo obulungi nga biyita oba nga tebinnaba kugabibwa mu Denmark oba obutale obulala obw’e Bulaaya lowooza ku ky’okukozesa ebifo eby’okuterekamu ebintu ebiweebwa kkampuni ez’enjawulo ezitambuza ebintu mu ggwanga lyonna omuli n’ebyo ebyogeddwako waggulu. 7.Enteekateeka za Green: Okubeera emu ku mawanga ga Bulaaya agasinga okubeera aga green nga galina okufaayo okw’amaanyi ku butonde bw’ensi; kampuni nnyingi ez’okutambuza ebintu mu Denmark zissa essira ku nkola ezisobola okuwangaala nga ziyingiza ensibuko z’amasannyalaze agazzibwawo mu mirimu gyazo ate nga essira balitadde ku kukendeeza ku bucaafu obufuluma mu bbanga nga bayita mu kukozesa mmotoka ezitakuuma butonde (nga loole z’amasannyalaze ne ez’omugatte), sitoowa ezikekkereza amaanyi n’ebirala. Kikulu okumanya nti embeera y’okutambuza ebintu mu Denmark egenda ekyukakyuka buli kiseera, nga waliwo enkulaakulana mu nkola ya digito n’okukola mu ngeri ey’obwengula okusobola okukola obulungi. Okwebuuza ku bakugu mu kitundu oba abagaba empeereza y’okutambuza ebintu kijja kukakasa nti ofuna ebiteeso ebisinga okuba eby’omulembe era ebituukira ddala ku mutindo okusinziira ku byetaago byo ebitongole.

Emyoleso gy’ebyobusuubuzi emikulu

Denmark, ng’ensi entono mu Scandinavia, erina embeera ya bizinensi ennungi era emanyiddwa olw’okussa essira ennyo ku by’obusuubuzi by’ensi yonna. Eggwanga lino lyewaanira ku mikutu emikulu egy’ensi yonna egy’okugula ebintu n’emyoleso gy’ebyobusuubuzi egisikiriza abaguzi okuva mu nsi yonna. Bino bye bimu ku bikulu: 1. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’ebweru w’eggwanga mu Denmark: Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’ebweru w’eggwanga ekya Denmark kibiina ekiwagira bizinensi za Denmark mu mirimu gyabwe egy’okutunda ebweru w’eggwanga. Bategeka emisomo gy’ebyobusuubuzi, emikolo gy’okugatta abafumbo, n’okuwa amawulire agakwata ku katale okuyamba kkampuni za Denmark okukwatagana n’abaguzi ab’ensi yonna. 2. Wiiki y’emisono mu Copenhagen: Wiiki y’emisono e Copenhagen mukolo gwa misono ogw’ettutumu ogulaga emisono egy’omulembe okuva mu ba dizayina abamanyiddwa n’abapya mu Denmark. Kisikiriza abakiise b’amakolero g’emisono mu nsi yonna omuli abaguzi, abasuubuzi n’abamawulire. 3. TopWine mu Denmark: TopWine Denmark mwoleso gwa wayini ogutegekebwa buli mwaka mu kibuga Copenhagen nga abakola omwenge okuva mu mawanga ag’enjawulo bayanjula ebintu byabwe eri abayingiza n’abagaba omwenge mu ggwanga. Omukolo guno guwa omukisa omulungi ennyo eri abatunzi ba wayini mu nsi yonna okukozesa akatale ka Denmark. 4. Omwoleso gw’emmere: Foodexpo gwe mwoleso gw’emmere ogusinga obunene mu Northern Europe ogutegekebwa mu kibuga Herning buli luvannyuma lwa myaka ebiri. Egatta abakola emmere, abagaba emmere, abafumbi, abasuubuzi, n’abakugu abalala mu makolero okuva mu nsi yonna okulaga emitendera gy’okufumba n’okunoonyereza ku mikisa gya bizinensi. 5. Omwoleso gw’ebyobusuubuzi mu Formland: Formland Trade Fair essira erisinga kulissa ku bintu ebikola dizayini y’omunda ng’ebintu by’omu nnyumba, amataala, engoye, ebikozesebwa mu maka n’ebirala, okusikiriza abaguzi abanoonya dizayini ez’enjawulo ez’omu Nordic. 6 . Amaanyi g’empewo Denmark: Okusinziira ku bukugu bwa Denmark mu nkulaakulana ya tekinologiya w’amasannyalaze g’empewo n’okukola ebintu , WindEnergy Denmark ekola ng’ekifo ekikulu eky’okukuŋŋaaniramu abakugu abakola mu kitongole kino nga banoonya emikwano emipya oba abagaba ebintu mu nsi yonna . 7 . Ebyuma ebikozesebwa mu byuma bikalimagezi: Electronica y’emu ku myoleso gy’ebyobusuubuzi egisinga mu nsi yonna egy’ebitundu by’ebyuma , enkola , okukozesa , empeereza ezisikiriza abakola ebyuma mu nsi yonna omuli n’abo abakuguse mu bintu ebikozesebwa amakolero amakulu mu Denmark ng’ebyuma by’amasimu . 8 . Omwoleso gw'ebyobusuubuzi ku yintaneeti Berlin Expo : Wadde nga tesinziira mu Denmark , E-Commerce Berlin Expo mukolo gwa maanyi mu makolero ogugaba amagezi ku mitendera egy’omulembe mu by’obusuubuzi ku yintaneeti n’okutunda mu ngeri ya digito. Kisikiriza abaguzi ba wano n’ensi yonna abanoonya okugaziya bizinensi zaabwe ez’obusuubuzi ku yintaneeti. Emikolo gino n’emyoleso gy’ebyobusuubuzi giwa bizinensi za Denmark omukutu okukwatagana n’abaguzi b’ensi yonna, okulaga ebintu oba empeereza zaabwe, okussaawo enkolagana ey’omuwendo mu bizinensi, n’okunoonyereza ku mikisa emipya egy’akatale. Denmark okwewaayo ennyo okutumbula eby’obusuubuzi by’ebweru kigifuula ekifo ekisikiriza emikutu gy’ensi yonna egy’okugula ebintu n’emyoleso.

Emikutu gy’okunoonya egya bulijjo

Mu Denmark, emikutu gy’okunoonya abantu abasinga okwettanirwa abantu gye bakozesa okukola emirimu egy’enjawulo ye Google ne Bing. Emikutu gino egy’okunoonya giwa omukisa okufuna amawulire n’ebikozesebwa bingi ebisangibwa ku yintaneeti. 1. Google: Omukutu gwa yintaneeti: www.google.dk Google nkola ya kunoonya ekozesebwa ennyo mu nsi yonna, omuli ne mu Denmark. Ewa ebintu eby’enjawulo nga okunoonya ku mukutu, okunoonya ebifaananyi, ebiwandiiko by’amawulire, maapu, okuvvuunula, n’ebirala bingi. Nga bawandiika ebigambo ebikulu oba ebibuuzo ebikwatagana mu bbaala y’okunoonya, abakozesa basobola bulungi okufuna amawulire ge banoonya. 2. Bing: . Omukutu gwa yintaneeti: www.bing.com Bing ye nkola endala esinga okukozesebwa mu Denmark ng’ekola ebintu ebifaanagana ne Google naye ng’erina enkola yaayo ey’enjawulo n’enkola yaayo. Abakozesa basobola okukozesa okunoonya kwa Bing ku mukutu gwa yintaneeti awamu n’ebitundu ebirala ng’ebifaananyi, obutambi, ebiwandiiko by’amawulire, maapu, n’empeereza y’okuvvuunula. Ng’oggyeeko bino ebibiri ebimanyiddwa ebyogeddwako waggulu ebifuga akatale mu Denmark; waliwo n’engeri ezimu ez’enjawulo ez’Oludansi ez’omu kitundu ezikwata ennyo ku biri mu lulimi Oludansi oba okugatta empeereza z’omu kitundu: 3. Jubii: . Omukutu gwa yintaneeti: www.jubii.dk Jubii mukutu gwa yintaneeti ogw’olulimi Oludansi ogugaba empeereza eziwera omuli web directory/search engine ku mabbali g’okukyaza email. 4. Eniro: Omukutu gwa yintaneeti: www.eniro.dk Eniro ekola nga ekitabo ekikwata ku bizinensi ku yintaneeti ekijjuvu nga kiriko emirimu gya maapu egy’omugatte okuzuula bizinensi oba endagiriro ezenjawulo mu kitundu munda mu Denmark. Kikulu okumanya nti wadde ng’abantu ssekinnoomu bayinza okuba n’ebyo bye baagala nga balondawo omukutu gw’okunoonya ogw’enjawulo okusinziira ku bumanyirivu bw’abakozesa oba ebyetaago ebitongole; Google ne Bing zisigala nga zikozesebwa nnyo mu kunoonya okukolebwa abantu mu Denmark olw’okutuuka kwazo mu nsi yonna n’ebikozesebwa ebingi ebiriwo mu nnimi ez’enjawulo.

Emiko emikulu egya kyenvu

Mu Denmark, ebitabo ebikulu eby’empapula eza kyenvu mulimu: 1. De Gule Sider (www.degulesider.dk): Eno ye ndagiriro y’emiko gya kyenvu esinga okwettanirwa mu Denmark, egaba amawulire amajjuvu ku bizinensi n’obuweereza mu makolero ag’enjawulo. Ewa enkola z’okunoonya okusinziira ku bigambo ebikulu, amannya ga kkampuni, n’ebifo. 2. Krak (www.krak.dk): Dayirekita endala ekozesebwa ennyo mu mpapula za kyenvu nga mulimu olukalala olunene olwa bizinensi n’obuweereza. Kisobozesa abakozesa okunoonya okusinziira ku kigambo ekikulu, ekika, ekifo oba ennamba y’essimu. 3. Proff (www.proff.dk): Proff essira erisinga kulissa ku lukalala lwa bizinensi okudda ku bizinensi (B2B) era egaba ebikwata ku kkampuni mu bujjuvu wamu n’ebikwata ku bantu, ebintu/empeereza eziweebwa, ebikwata ku by’ensimbi n’ebirala. 4. DGS (dgs-net.udbud.dk): Omukutu omutongole ogwa Gavumenti ya Denmark ogw’okugula ebintu ku yintaneeti gulimu ekitabo ky’abagaba ebintu abewandiise mu ttenda za gavumenti. Kikusobozesa okunoonya kkampuni okusinziira ku koodi z’amakolero oba ebigambo ebikulu ebitongole. 5. Yelp Denmark (www.yelp.dk): Wadde nga okusinga emanyiddwa mu nsi yonna olw’okutunuulira eby’okulya n’okugereka, Yelp era egaba olukalala oluwanvu ennyo olwa bizinensi endala mu Denmark omuli amaduuka, saluuni & spa n’ebirala. 6. Yellowpages Denmark (dk.enrollbusiness.com/DK-yellow-pages-directory.php): Dayirekita ya yintaneeti enyangu okukozesa ng’erina ebika bingi omuli amalwaliro/amaka g’abazadde/obulwaliro n’ebirala, wooteeri/emmere/kafeero n’ebirala, amasomero /institutes/tutors etc., abatunzi b’emmotoka/welding/ebyuma by’amasannyalaze n’ebirala. Dayirekita zino ziwa abakozesa okufuna amangu ebikwata ku bantu be bakwatagana nabo nga endagiriro n’ennamba z’essimu za bizinensi ez’enjawulo ezikola mu Denmark mu bitundu eby’enjawulo nga eby’okulya/wooteeri/ebbaala/kafeero/ebbaala/kiraabu; ebifo ebinene eby’amaduuka/amaduuka/amaduuka amanene; ebifo eby’obujjanjabi/amalwaliro/abasawo/abasawo b’amannyo/abasawo b’amaaso/amaduuka g’eddagala; abawi b’amagezi/bannamateeka/abawandiisi b’amateeka; amatendekero/amasomero/amatendekero/amaterekero g’ebitabo; entambula/takisi/okupangisa mmotoka/obuweereza bwa bbaasi/ebisaawe by’ennyonyi; bbanka/ebitongole by’ebyensimbi/ATM/aba yinsuwa; n’ebirala. Nsaba omanye nti emikutu gya yintaneeti ne dayirekita ziyinza okulongoosa oba okukyuka okumala ekiseera, n’olwekyo bulijjo kirungi okukakasa amawulire agasembyeyo ng’okola okunoonya.

Emikutu emikulu egy’obusuubuzi

Denmark, ng’ensi ekulaakulana mu tekinologiya, erina omulimu gw’obusuubuzi ku yintaneeti ogukulaakulana nga gulina emikutu emikulu egiwerako. Bino bye bimu ku bitongole bya Denmark ebikulu eby’obusuubuzi ku yintaneeti wamu n’emikutu gyabwe: 1. Bilka.dk - Bilka ye kkampuni ya hypermarket emanyiddwa ennyo mu Denmark ng’ekola eby’okulya, ebyuma eby’amasannyalaze, engoye n’ebirala. Omukutu gwabwe ogwa yintaneeti gusobozesa bakasitoma okugula ebintu mu ngeri ennyangu nga bali waka. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.bilka.dk/ 2. Coolshop.dk - Coolshop y’emu ku zisinga okutunda ku yintaneeti mu Denmark. Bakola ebintu bingi omuli ebyuma, emizannyo gya vidiyo, eby’okuzannyisa, ebintu eby’emisono, ebyuma by’omu maka n’ebirala. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.coolshop.dk/ 3. Elgiganten.dk - Elgiganten ye kkampuni ekola ebyuma eby’amasannyalaze emanyiddwa mu Denmark ng’awaayo ebintu eby’amasannyalaze eby’enjawulo nga laptop, ssimu ez’amaanyi, ttivvi, ebyuma by’omu ffumbiro n’ebirala bingi. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.elgiganten.dk/ 4. Netto.dk - Netto kkampuni ya supamaketi emanyiddwa ennyo mu Denmark ekola ku by’okusasula ebisaanyizo era nga era egaba omukutu gw’okugula ebintu ku yintaneeti eri bakasitoma baayo okugula eby’okulya n’ebintu by’awaka ku bbeeyi esaliddwako. Omukutu gwa yintaneeti: https://netto.dk/ 5. Wupti.com - Wupti.com kkampuni ya yintaneeti emanyiddwa olw’ebintu byayo bingi omuli ebyuma, ebyuma n’ebintu ebyeru nga firiigi oba ebyuma eby’okwoza engoye. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.wupti.com/ 6. H&M (hm.com) – H&M kkampuni ya misono mu nsi yonna egaba engoye ez’ebbeeyi ng’ekuuma okubeera ku yintaneeti mu Denmark ku mabbali g’amaduuka gaayo ag’omubiri. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.hm.com/dk 7. Zalando (zalando.com) – Zalando nkola ya busuubuzi ku yintaneeti ng’okusinga essira erisinga kulissa ku ngoye z’emisono eri abasajja n’abakazi okuva mu bika eby’enjawulo ebimanyiddwa. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.zalando.com/dk-en/ 8.Føtex (foetex.dk)- Føtex kkampuni ya supamaketi mu Denmark era esobozesa bakasitoma baayo okugula eby’okulya n’ebintu ebirala ku yintaneeti. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.foetex.dk/ Emikutu gino giwa ebintu ebirungi n’ebintu eby’enjawulo eri abaguzi b’e Denmark, ekifuula okugula ebintu ku yintaneeti okutuukirika era okunyumirwa eri bonna.

Emikutu emikulu egy’empuliziganya

Mu Denmark, waliwo emikutu gy’empuliziganya egiwerako egy’ettutumu abantu mwe bayunga, okuwuliziganya, n’okugabana amawulire. Emikutu gino gikola kinene mu kukola embeera z’abantu mu Denmark n’okukubiriza enkolagana wakati w’abantu ssekinnoomu. Bino bye bimu ku mikutu gy’empuliziganya egisinga okukozesebwa mu Denmark wamu n’emikutu gyabyo egy’enjawulo: 1. Facebook (www.facebook.com): Facebook ye nkola ya social media esinga okwettanirwa mu nsi yonna, omuli ne Denmark. Kisobozesa abakozesa okukola profiles, okukwatagana n’emikwano n’ab’omu maka gaabwe, okugabana ebifaananyi/vidiyo, n’okwegatta ku bibiina oba emikolo egy’enjawulo. 2. Instagram (www.instagram.com): Instagram nkola y’okugabana ebifaananyi esobozesa abakozesa okuteeka ebifaananyi oba obutambi wamu n’ebigambo ebiwandiikiddwa. Abakozesa basobola okugoberera akawunti z’abalala n’okukwatagana nga bayita mu ‘like’ ne ‘comment’. 3. Snapchat (www.snapchat.com): Snapchat ye app y’obubaka ey’emikutu mingi ng’okusinga essira erisinga kulissa ku kugabana ebifaananyi/vidiyo mu bwangu obubula oluvannyuma lw’okugiraba omulundi gumu omuweereza. Era erimu ebintu ng’emboozi n’ebisengejja. 4. Twitter (www.twitter.com): Twitter esobozesa abakozesa okuteeka oba okusoma obubaka obumpi obuyitibwa tweets obukoma ku bubonero 280. Abantu bakozesa omukutu guno okugabana ebirowoozo byabwe oba okwenyigira mu mboozi z’olukale ku nsonga ez’enjawulo. 5. LinkedIn (www.linkedin.com): LinkedIn nkola ya kikugu ey’okukolagana n’abantu ssekinnoomu abantu ssekinnoomu mwe basobola okuzimba enkolagana yaabwe ekwatagana n’emirimu nga bakola ebifaananyi ebikwata ku mirimu egy’enjawulo nga biraga obukugu n’ebyo bye bayitamu. 6.TikTok(https://tiktok.com/): TikTok ye mpeereza ya yintaneeti egabana vidiyo eya kkampuni y’Abachina eya ByteDance.Esobozesa abakozesa okukola amazina amampi, lip-sync comedy,okukola vidiyo z’ebitone okutuuka ku ddakiika emu 7.Reviva(https://rivalrevolution.dk/ ):Reviva egaba ekifo ku yintaneeti eri abazannyi abaagala empaka za esports.Through Reviva basobola okuzuula tournamentses,okukung'aanya amawulire agakwata ku mipiira,n'okutuuka n'okulaba omuzannyi omulala live streaming Bino bye bimu ku mikutu gy’empuliziganya egy’ettutumu egitera okukozesebwa abantu mu Denmark ng’engeri y’empuliziganya n’okukwatagana n’abalala okwetoloola ensi yonna.

Ebibiina ebinene eby’amakolero

Denmark, ensi entono mu Nordic emanyiddwa olw’ebintu byayo eby’omutindo ogwa waggulu ne tekinologiya ow’omulembe, erina ebibiina by’amakolero ebiwerako ebimanyiddwa ebikiikirira ebitundu eby’enjawulo. Ebimu ku bibiina by’amakolero ebikulu mu Denmark bye bino: 1. Confederation of Danish Industry (DI) - Ekibiina kya bizinensi ekisinga obunene era ekisinga okubeera n’obuyinza mu Denmark, DI ekiikirira ebirungi bya kkampuni ezisoba mu 12,000 mu makolero agatali gamu. Omukutu gwabwe gwe guli: www.di.dk/en. 2. Danish Agriculture & Food Council (DAFC) - Nga ekiikirira ekitongole ky’ebyobulimi n’emmere, DAFC ekola okulaba ng’enkulaakulana ey’olubeerera n’okuvuganya kw’ebyobulimi n’okufulumya emmere mu Denmark. Omukutu gwabwe gwe guli: www.lf.dk/luganda. 3. Ekibiina ekigatta amasannyalaze mu Denmark (Dansk Energi) - Ekibiina kino kikiikirira amakampuni agakola ku kukola, okugasaasaanya, n’okugaba amasannyalaze mu Denmark. Bawagira enkulaakulana ey’olubeerera mu kitongole ky’amasannyalaze. Omukutu gwabwe gwe guli: www.danskenergi.dk/luganda. 4. Copenhagen Capacity - Nga essira liteekeddwa ku kusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru mu kitundu kya Greater Copenhagen, Copenhagen Capacity egaba amawulire agakwata ku mikisa gya bizinensi mu makolero ag’enjawulo nga life sciences, cleantech, IT & tech services. Omukutu gwabwe ogwa yintaneeti gwe: www.copcap.com. 5. Confederation of Danish Transport Businesses (ITD) - Okukiikirira kkampuni z’ebyentambula mu bitongole by’okutambuza ebintu ku nguudo n’okutambuza ebintu mu Denmark, . ITD ekola okulongoosa embeera z’omusingi eri bizinensi mu mulimu guno. Omukutu gwabwe gwe guli: www.itd.dk/international/int-production/?setLanguage=true. 6. Ekibiina ekigatta bannannyini mmeeri mu Denmark - Ekibiina kino kikiikirira bannannyini mmeeri abakolera wansi wa bendera ya Denmark oba abalina emirimu egy’amaanyi mu kitongole ky’ebyennyanja mu Denmark. Omukutu gwabwe gwe guli: www.shipping.dk/en. 7.Danfoss Industries- Omuzannyi akulembedde mu nkola z’ebbugumu, enkola za firiigi,okumanya,n'ebyuma ebikozesebwa mu byuma.Its webiste eri:http://www.danfoss.com/ Bino bye byokulabirako ebitonotono eby’ebibiina by’amakolero ebikulu mu Denmark; waliwo ebirala bingi ebikwata ku bitundu nga tekinologiya, ebyobulamu, eby’obulambuzi, n’ebirala Bulijjo kirungi okugenda ku mikutu egy’enjawulo okufuna amawulire amatuufu ku makolero ag’enjawulo n’ebibiina byabwe mu Denmark.

Emikutu gya yintaneeti egy’ebyobusuubuzi n’ebyobusuubuzi

Denmark emanyiddwa olw’ebyenfuna byayo eby’amaanyi n’enkola z’obusuubuzi enzigule, ekigifuula ekifo ekisikiriza abasuubuzi ne bamusigansimbi. Waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’ebyenfuna n’ebyobusuubuzi egiwerako egiwa amawulire ag’omuwendo agakwata ku mbeera ya bizinensi ya Denmark, emikisa gy’okusiga ensimbi, n’enkolagana y’ebyobusuubuzi. Bino bye bimu ku mikutu gy’empuliziganya egy’amaanyi: 1. Teeka ssente mu Denmark (https://www.investindk.com/): Omukutu guno omutongole guwa amawulire amajjuvu eri bizinensi z’ebweru ezinoonya okuteeka ssente mu Denmark. Ewa ebikwata ku makolero amakulu, enkola y’okuyingira akatale, ebisikiriza, n’ebyafaayo by’obuwanguzi bwa kkampuni ezikola edda mu Denmark. 2. Minisitule y’ensonga z’ebweru eya Denmark - Trade Council (https://investindk.um.dk/en/): Omukutu guno gwakuguse mu kutumbula ebyamaguzi bya Denmark ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga n’okusikiriza bamusigansimbi okuva ebweru. Ewa okwekenneenya akatale, lipoota z’amakolero, ebigenda okubaawo ebikwata ku myoleso gy’ebyobusuubuzi n’enkiiko z’ensi yonna. 3. Ekibiina ekigatta abasuubuzi b’ebweru w’eggwanga ekya Denmark (https://www.exportforeningen.dk/en/): Ekibiina kino kiwagira abasuubuzi b’ebweru w’eggwanga mu Denmark nga kiwa emikisa gy’okukolagana, okutegeera akatale nga bayita mu lipoota n’okunoonyereza, wamu n’okutegeka emisomo egyekuusa ku by’okutunda ebweru w’eggwanga. 4. Olukiiko lw’ebyobusuubuzi – Invest & Connect (https://www.trustedtrade.dk/): Luddukanyizibwa ekitongole kya Minisitule y’ensonga z’ebweru ekya Trade Council wamu n’amawanga amalala aga Baltic omuli Lithuania, Latvia & Estonia; omukutu guno guyamba bizinensi eziyagala okuteeka ssente oba okusuubula n’Abadan oba amawanga amalala gonna ageetabye mu mpaka zino. . 6.The Federation of Small Businesses( https:/ /www.sbaclive.com/) ekulembeza set-ups entonotono nga banoonya emikisa egy’enjawulo ku bitongole byabwe ate nga banoonya tie-ups butereevu mu bitundu ebifugibwa emu nga Nordic Countries ate nga bakola bizinensi mu nsi yonna nayo Emikutu gino giwa amagezi ag’omuwendo ku bintu eby’enjawulo ebikwata ku nteekateeka z’okutumbula ebyenfuna ng’okwekenneenya embeera y’okusiga ensimbi wamu n’ebikulu ebikwata ku butale bw’ebweru w’eggwanga mwe bayinza okusalawo okusalawo okukulu mu by’obusuubuzi. Amawulire gano ga mugaso eri abasuubuzi ne basuubuzi abanoonya okunoonyereza ku mikisa gy’ebyenfuna mu Denmark oba okuteekawo enkolagana y’ebyobusuubuzi ne kkampuni za Denmark.

Emikutu gy’empuliziganya egy’okubuuza data mu by’obusuubuzi

Denmark erina ebyenfuna ebikulaakulana, ng’ebyamaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga bikola kinene nnyo mu kukulaakulanya ebyenfuna byayo. Okuyamba okufuna ebikwata ku by’obusuubuzi bya Denmark, emikutu gy’empuliziganya egiwerako giwa amawulire amajjuvu agakwata ku mirimu gy’ebyobusuubuzi mu ggwanga lino. Wano waliwo emikutu gy’empuliziganya egy’amaanyi egy’okubuuza ebikwata ku by’obusuubuzi egy’enjawulo ku Denmark: 1. Ekibiina ekigatta eby’amaguzi ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga ekya Danish Export Association (DEXA) - Omukutu guno guwa ebikwata ku kkampuni za Denmark ezikola bizinensi z’ensi yonna. Kyanguyiza okutuuka mu bitundu by’amakolero eby’enjawulo mu ngeri ennyangu era n’okuwa ebikwata ku by’obusuubuzi n’ebibalo ebikwatagana. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.dex.dk/lu/ 2. Ebibalo by’ebyobusuubuzi Denmark - Eddukanyizibwa minisitule y’ensonga z’ebweru wa Denmark, omukutu guno omutongole gulaga ebibalo ebijjuvu ebikwata ku busuubuzi bwa Denmark okuva ebweru. Ewa abakozesa amawulire mangi ku bintu ebifulumizibwa ebweru w’eggwanga, ebiyingizibwa mu ggwanga, abasuubulagana, n’ebintu ebikozesebwa. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.statbank.dk/statbank5a/default.asp?w=1920 3. Danish Agriculture & Food Council (DAFC) - Nga essira lisinga kulissa ku by’obulimi mu Denmark, DAFC egaba amawulire amakulu agakwata ku by’obulimi ebifulumizibwa ebweru n’ebiyingizibwa okuva mu ggwanga. Abakozesa basobola okufuna lipoota z’akatale ezikwatagana n’okuyita mu bintu eby’enjawulo. Omukutu gwa yintaneeti: https://lf.dk/aktuelt/markedsinfo/ebibalo-eby’okutunda ebweru 4. Ebibalo Denmark - Nga ekitongole kya Denmark ekitongole eky’eby’emiwendo, omukutu guno guwa ensengeka y’ebibalo ebikwata ku by’enfuna eby’enjawulo ebizingiramu ensonga ez’enjawulo ez’ebyenfuna – omuli n’ebibalo by’obusuubuzi bw’ebweru. Omukutu gwa yintaneeti: https://www.dst.dk/lu/Statistik/emner/udenrigsokonomi . Omukutu gwa yintaneeti: https://www.tradeatlas.com/ Emikutu gino giwa amagezi ag’omuwendo ku mbeera y’obusuubuzi bw’ensi yonna mu Denmark nga giwa ebibalo ebitegeerekeka obulungi, okwekenneenya emitendera, n’ebintu ebirala ebikwatagana eby’omugaso eri bizinensi oba abantu ssekinnoomu abaagala okunoonyereza ku butale bwayo. Nsaba omanye nti wadde ng’emikutu gino giwa amawulire agesigika mu kiseera ky’okuwandiika eky’okuddamu kino, kikulu okukakasa ssente n’obutuufu bwa data yonna efunibwa kubanga ebibalo by’ebyobusuubuzi biyinza okwawukana okumala ekiseera.

Ebifo bya B2b

Wano waliwo emikutu gya B2B mu Denmark wamu n’emikutu gyazo: 1. eTender (www.etender.dk): eTender ye nkola esinga okugula ebintu mu ngeri ya B2B mu Denmark, egatta abaguzi n’abagaba ebintu mu makolero ag’enjawulo. Ekola emirimu egy’enjawulo nga okuddukanya ttenda, okwekenneenya abagaba ebintu, n’okuddukanya endagaano. 2. Dansk Industri (www.danskindustri.dk): Dansk Industri kibiina kya makolero ekiwa omukutu gwa B2B eri amakampuni ga Denmark okukolagana, okukolagana, n’okunoonya abayinza okukolagana nabo mu bizinensi. Omukutu guno era guwa amawulire agakwata ku makolero n’ebikozesebwa eri bammemba. . Kiyamba amakampuni okukwatagana n’abaguzi b’ensi yonna, okutegeka emisomo gy’ebyobusuubuzi, okwetaba mu myoleso, n’okufuna amawulire agakwata ku katale. 4. Retail Institute Scandinavia (www.retailinstitute.nu): Retail Institute Scandinavia ye nkola ya B2B ekola naddala ku kitongole ky’ebyamaguzi mu Denmark. Ewa abasuubuzi omukisa okutuuka ku basuubuzi abagaba ebintu okuva ku bintu ebikozesebwa okutuuka ku bikozesebwa mu maduuka n’ebikozesebwa. 5. MySupply (www.mysupply.com): MySupply egaba enkola enzijuvu ey’okugula ebintu mu B2B etuukira ddala ku byetaago bya bizinensi z’amawanga ga Nordic, omuli ne Denmark. Ewa ebintu nga okuwandiika invoice ku byuma bikalimagezi, okuddukanya order z’okugula, katalogu z’abagaba ebintu, n’okuddukanya endagaano. 6. e-handelsfonden (www.ehandelsfonden.dk): e-handelsfonden kibiina ekikola ku kutumbula eby’obusuubuzi ku yintaneeti mu bizinensi za Denmark nga kiyita mu nkola yaakyo ey’okusuubula eya B2B. Amakampuni gasobola okwolesa ebintu byabwe n’obuweereza bwago ku yintaneeti nga bwe gakwatagana n’abo abayinza okugula ebintu mu ggwanga lyonna. 7.IntraActive Commerce(https://intracommerce.com/), IntraActive Commerce egaba eky’okugonjoola eby’obusuubuzi byonna mu kimu ekyategekebwa naddala eri amakampuni agakola ebintu agasangibwa mu Denmark oba agagaziwa mu nsi yonna okuva mu ggwanga lino. 8.Crowdio(https://www.crowdio.com/), Crowdio ye nkola ya B2B ekuguse mu kuwa empeereza ya AI-powered live chat services eri bizinensi mu Denmark. Kisobozesa amakampuni okutumbula obuyambi bwa bakasitoma n’okukwatagana n’abagenyi abagenda ku mukutu mu kiseera ekituufu. Nsaba omanye nti okussa emikutu egy’enjawulo ku lukalala luno tekitegeeza kuwagira oba kuteesa. Bulijjo kirungi okunoonyereza n’okwekenneenya emikutu okusinziira ku byetaago byo ebitongole n’ebigendererwa byo.