TogTok

Haala Waliigalaa Biyyaa
Maallaqa Biyyaalessaa
Sadarkaa Jijjiirraa
Ayyaana Barbaachisaa
Haala Daldala Alaa
Dandeettii Misooma Gabaa
Oomishaalee gurgurtaa ho'aa gabaa irratti
Amaloota maamilaa fi dhorkaa
Sirna bulchiinsa gumurukaa
Imaammata gibira galtee
Imaammata gibira al-ergii
Mirkaneessitoota al-ergiidhaaf barbaachisan
Loojistikii gorfame
Chaanaalii misooma bitaa

Uraagaay, ifatti Rippabiliika Bahaa Uraagaay jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Ameerikaa Kibbaa naannoo kibba bahaa keessatti argamtudha. Bal'inni ishee tilmaamaan iskuweer kiiloo meetira 176,000 yoo ta'u, kaabaa fi bahaan Biraazil, dhihaa fi kibba dhihaan Arjentiinaa, kibbaan ammoo Galaana Atlaantiik waliin daangeffamti. Uraagaay baay'ina ummataa naannoo miliyoona 3.5 qabdi. Montevideo magaalaa guddoo fi magaalaa guddittii isheeti. Afaan hojii dubbatamu Ispeen dha. Lammiileen Uraagaay hambaa aadaa adda addaa isaanii kan godaantota Awurooppaa adda durummaan Ispeeniifi Xaaliyaanii irraa dhufaniin ni boonan. Biyyattiin mootummaa dimokiraatawaa bilisummaa dhuunfaa fi mirga namoomaa kabachiisu qabattee haala siyaasaa tasgabbaa’aa ta’een dhaadatti. Uraagaay yakka gadi aanaa fi hariiroo nagaa biyyoota ollaa waliin qabdu irraa kan ka’e indeeksii nagaa addunyaa irratti yeroo hunda sadarkaa olaanaa qabattee jirti. Diinagdeen Uraagaay Laatiin Ameerikaa keessatti guddate keessaa tokko ta'ee fudhatama. Qonna, keessumaa oomisha foon loonii fi al-ergii irratti baay’ee hirkata. Akkasumas oomisha anniisaa haaromfamuu danda’u kan akka humna qilleensaatiin invastimantii guddaa gara jalqabbii misooma itti fufiinsa qabuutti taasifameen caalmaa qaba. Barnoonni hawaasa Uraagaay keessatti gahee murteessaa qaba, sababiin isaas waggoota 100 oliif barnoota mootummaa bilisaa lammiilee isheef kennamu waliin sadarkaa dubbisuu fi barreessuu olaanaa qabaachuu isaatiin of jaja. Biyyattiin sagantaalee walgargaarsa hawaasummaa kanneen akka uwwisa eegumsa fayyaa waliigalaa fi soorama ga’eessota dulloomanis cimsiti. Tuurizimi dinagdee Uraagaay keessatti gumaacha guddaa kan qabu qarqara galaanaa cirrachaa bareedaa qarqara galaanaa ishee irratti diriiree daawwattoota biyya keessaa akkasumas turistoota idil-addunyaa boqonnaa barbaadan ykn sochiiwwan gammachiisaa irratti hundaa’an kanneen akka surfing ykn farda yaabbachuu barbaadan waan hawwatuuf. Aadaadhaan kan socho’an, lammiileen Uraagaay waggaa guutuu ayyaana adda addaa kan kabajan jaalala muuziqaa, shubbisa (kan akka tangoo), ogbarruu (barreessitoota beekamoo hedduu Uraagaay irraa dhufan waliin) fi nyaata aadaa foon barbeekiyuu (asado) of keessaa qabu kan shaayii mate cinatti dhihaatu agarsiisu – kan beekamaadha dhugaatii aadaa hiriyyoota gidduutti qoodamu. Walumaagalatti, Uraagaay tasgabbii siyaasaa, dinagdee cimaa al-ergii industirii qonnaa kan akka oomisha foon looniitiin kan oofu imaammata hawaasummaa tarkaanfataa ta’een walqabatee, saboota Ameerikaa Kibbaa keessaa adda kan taate yoo ta’u, bakka jireenyaa ykn qorachuuf hawwataa ta’uu isheeti.

Uraagaay biyya Ameerikaa Kibbaa maallaqni mataa ishee peesoo Uraagaay (UYU) jedhamuun beekamuudha. Maallaqni kun akka ofiisaatti mallattoo $ tiin kan agarsiifamu yoo ta'u, 100 centésimos jedhamuun qoodama. Amajjii 1, 1993 irraa eegalee peesoon Uraagaay maallaqa guutummaatti jijjiiramuu danda’u yoo ta’u, biyyattii keessaa fi alaa salphaatti jijjiiruuf kan dandeessisudha. Seenaa ishee keessatti Uraagaay jijjiirama dinagdee fi yeroo qaala'iinsa jireenyaa mudattee jirti. Dhimma kana qolachuuf imaammata maallaqaa adda addaa hojiirra oolchuun maallaqa tasgabbeessuuf hojjetamaa tureera. Baankiin Giddugaleessaa Uraagaay gatii peesoo Uraagaay eeguuf jecha tasgabbii gatii eeguu fi imaammata maallaqaa to’achuu keessatti gahee murteessaa qaba. Waggoota dhiyoo asitti dinagdeen Uraagaay addunyaa irratti mirkanaa’uu dhabuun jiraatus dandamachuu agarsiiseera. Al-ergiin qonnaa cimaan kan akka foon loonii, xaafii, oomishaalee aannani galii sharafa alaa Uraagaay’f gumaacha guddaa qaba. Qonnaan alatti tajaajilli akka turizimii fi tajaajila faayinaansii dinagdee deeggaruun tasgabbii eeguuf gargaara. Akkuma dinagdee ammayyaa kamiyyuu, baankii elektirooniksii Uraagaay keessatti daldala faayinaansii mijeessuuf gahee olaanaa qaba. Kaardii deebii fi kaardii liqii dhaabbilee adda addaa guutuu biyyattii keessatti bal’inaan fudhatama qaba. Maallaqni biyya alaa kan akka doolaara Ameerikaa ykn Yuuroo baankota hayyamaman ykn biiroo jijjiirraa magaalota gurguddoo ykn naannoo turistii keessatti argamanittis jijjiiramuu danda’a. Jijjiirraa gochuun dura reetii jijjiirraa sakatta’uun gatii madaalawaa ta’e mirkaneessuun gaariidha. Walumaagalatti,haalli maallaqaa Uraagaay jijjiirama dinagdee gidduutti tasgabbii eeguuf mootummaan ishee fi baankii giddugaleessaa tattaaffii taasisan kan calaqqisiisudha. Diinagdee adda addaa dameewwan ciccimoo akka industirii qonnaa fi tajaajilaatiin deeggaramuun,Uraagaay guddina dinagdeef carraaqqii gochuu itti fuftee jirti, akkasumas gatii maallaqa biyyaalessaa ishee,peesoo Uraagaay mirkaneessuudhaan.

Kaffaltiin seera qabeessa Uraagaay peesoo Uraagaay (UYU) dha. Safartuu jijjiirraa maallaqaa gurguddoo yoo ilaalle, jijjiirama kan qaban yoo ta’u yeroon darbaa deemuun garaagarummaa qabaachuu akka danda’an hubadhaa. Haa ta'u malee, tilmaamaan sharafa alaa hanga Waxabajjii 2021tti kunooti: 1 USD (Doolaara Ameerikaa) = 43.40 UYU 1 Yuuroo (Yuroo) = 50.75 UYU 1 GBP (Paawundii Biriteen) = 58.98 UYU 1 CNY (Yuuwaan Chaayinaa Reenminbii) = 6.73 UYU Maaloo reetiiwwan kun jijjiiramuu akka danda’an yaada keessa galchaa, daldala jijjiirraa maallaqaa kamiyyuu osoo hin raawwatin dura odeeffannoo wayitaawaa argachuuf dhaabbata faayinaansii ykn madda amanamaa mariisisuun ni gorfama.

Biyya xiqqoo Ameerikaa Kibbaa aadaa socho'aa fi hambaa badhaadhaa ta'een beekamtu Uraagaay waggaa guutuu ayyaanota barbaachisoo hedduu kabajti. Ayyaanotaa fi ayyaanota Uraagaay keessatti argaman keessaa muraasni kunooti: 1. Guyyaa Walabummaa (Hagayya 25): Kun ayyaana biyyoolessaa Uraagaay isa barbaachisaa ta’eedha sababiin isaas bara 1825 Biraazil irraa walabummaa isaanii waan yaadatuuf.Guyyaan kun taateewwan adda addaa kanneen akka agarsiisa, ibidda, agarsiisa kallattiin, fi agarsiisa aadaa dabalatee kabajama. 2. Kaarniival: Kaarniival Uraagaay keessatti taatee aadaa guddaa kan ta’ee fi agarsiisa daandii irratti sochii guddaa qabu, uffata socho’aa, muuziqaa fi shubbisaatiin kan beekamudha. Guraandhalaa fi Amajjii gidduutti torban hedduudhaaf kan turu, yeroon ayyaanaa kun ibsa aadaa biyyattii adda ta'e kan akka murgas (gareewwan qoosaa muuziqaa), gareewwan shubbisaa candombe, fi floats halluu adda addaa qaban agarsiisa. 3. Dia de Todos los Santos (Guyyaa Qulqulloota Hundaa) (Adoolessa 1): Guutummaa Uraagaay keessatti kabajama garuu keessumaa naannoo Magaalaa Durii Montevideo Barrio Sur bakka duudhaan Afrikaa dhiibbaa cimaa qabanitti iddoo guddaa qaba. Maatiin bakka awwaalchaa daawwachuun awwaalota daraaraadhaan faayuudhaan namoota jaallatan du'aan boqotan yaadachuuf walitti qabamu. 4. Torban Qulqulluu: Yeroo amantii gadi fagoo Kaatolikii Uraagaay hedduudhaaf Wiixata Faasikaa dura. Torban kana keessa jilli addaa guutuu biyyattiitti kan gaggeeffamu yoo ta’u, hirmaattonni amanamoo ta’an mul’atawwan Dhiphina Kiristoos irra deebi’anii agarsiisu. 5. Fiesta de la Patria Gaucha: Waggaa waggaan Tacuarembó keessatti Amajjii ykn Ebla keessa kabajama; ayyaanni kun aadaa gaucho kan jireenya aadaa baadiyyaa bakka bu'ee fi dandeettii fardaa seenaa Uraagaay akka saba qonnaatti adda ta'e kabaja. Daawwattoonni agarsiisa rodeo, shubbisa afoolaa kan akka milonga ykn chamamé yeroo foon mi'aawaa naannoo sanaa grilled ta'e nyaachuun mi'eeffachuu danda'u. 6 . Ayyaana Qillee (Navidad): Yeroon Ayyaana Qillee guutummaa Uraagaay keessatti faaya ayyaanaa manneenii fi daandii walqixa faayuudhaan gammachuudhaan kabajama. Maatiin guyyaa ayyaana masqalaa nyaata guddaa nyaata aadaa of keessaa qabu nyaachuuf walitti dhufu, itti aansuunis kennaa wal jijjiiruun Misaa Halkan Walakkaa irratti hirmaatu. Ayyaanota barbaachisoo Uraagaay keessatti kabajaman keessaa isaan kun fakkeenya muraasa. Tokkoon tokkoon ayyaanichaa hambaa, duudhaa fi ibsa aadaa socho'aa biyyattii kan Uraagaay adda taasisu irratti hubannoo kenna.

Uraagaay biyya xiqqoo Ameerikaa Kibbaa keessatti argamtuu fi waggoota darban keessatti guddina dinagdee dhaabbataa argattedha. Diinagdee banaa ta’ee fi biyyoota adda addaa waliin hariiroo daldalaa cimaa kan qabu yoo ta’u, daldala idil-addunyaa keessatti taphataa olaanaa taasiseera. Al-ergiin Uraagaay inni guddaan oomishaalee qonnaa kanneen akka foon loonii, ruuzii, fi xaafii kan dabalatudha. Meeshaaleen kunneen galii al-ergii biyyattii keessatti gahee olaanaa kan qaban yoo ta’u, guddina dinagdee waliigalaa isheef gumaacha guddaa kan qaban ta’uu ibsameera. Uraagaay huccuu, oomishaalee aannaniifi oomishaalee mukaas gara biyya alaatti ni erga. Gama biraatiin Uraagaay meeshaalee murtaa’oo biyya keessaa hin oomishamne ykn biyya keessaa oomishuuf baasii guddaa kan gaafatan ta’eef galtee irratti baay’ee hirkattee jirti. Meeshaaleen gurguddoon biyya alaatii galfaman keessaa muraasni maashinarii fi meeshaalee, keemikaalota, konkolaattota, meeshaalee elektirooniksii fi oomishaalee boba’aa kan dabalatudha. Michoonni daldalaa Uraagaay beekamoo ta’an Biraazil, Chaayinaa, Arjentiinaa, Ameerikaa fi Jarmanii ni argamu. Biraazil dhiyeenya teessuma lafaatiin walqabatee galtee fi al ergii irratti michuu daldalaa guddaa dha. Dabalataanis Chaayinaan waggoota dhiyoo asitti fedhiin oomishaalee qonnaa Uraagaay guddachaa dhufuun michuu daldalaa barbaachisaa taatee mul’atteetti. Biyyattiin qaama waliigalteewwan daldalaa naannoo hedduu biyyoota ollaa waliin daldala mijeessaniiti. Fakkeenyaaf,Waliigaltee Biraazil-Uraagaay kan Wal-irraa Jajjabina Oomisha Meeshaalee Industirii (ACE-2) tumsa industirii saboota kana lamaan gidduutti taasifamuu guddisuuf kan akeekedha. Uraagaay iskiimota filannoo idil-addunyaa adda addaa kan akka Generalized System of Preferences (GSP) kan meeshaalee murtaa’oo biyyoota guddachaa jiran ulaagaa guutan irraa galfaman tokko tokkoof taarifa irraa bilisa ykn hir’isuu kan kennu irraas fayyadamti. Walumaagalatti,Uraagaay damee al-ergii cimaa qabeenya qonnaatiin deeggaramuu irraa kan ka’e madaallii daldalaa mijataa eegdi.Haa ta’u malee, meeshaalee jalqabaa bira darbee gara oomishaalee gatii dabalataa baay’ee qabanitti dinagdee isaanii adda adda gochuu wajjin walqabatee qormaata ishee mudata.Kun saaxilamummaa muraasa irratti hirkatanii jiraachuu wajjin walqabatee jiru hir’isuuf gargaara dameewwan al-ergii irratti.

Uraagaay biyya Ameerikaa Kibbaa dinagdee tasgabbaa’aa fi imaammata daldala banaatiin beekamuudha. Sababoota adda addaa irraa kan ka’e guddina gabaa biyya alaatif carraa cimaa qaba. Tokkoffaa, Uraagaay bakka tarsiimoo qabduun akka karra Mercosur, kan garee daldalaa naannoo Arjentiinaa, Biraazil, Paaraaguway, fi Uraagaay of keessaa qabu irraa fayyadamti. Kunis gabaa gurguddoo kanaa fi bu’uura fayyadamtoota isaanii salphaatti akka argatan taasisa. Lammaffaa, biyyattiin biyyoota hedduu kanneen akka Meksikoo, Kaanaadaa, fi Gamtaa Awurooppaa waliin waliigaltee daldalaa filannoo qabdi. Waliigalteewwan kunneen oomishaalee adda addaa gara gabaa kanneenitti ergaman irratti taarifa hir’isuu ykn dhabamsiisuu Uraagaay ni kennu. Faayidaan kun oomishaalee Uraagaay daldala idil-addunyaa keessatti dorgomaa akka ta’an taasisa. Kana malees, Uraagaay oomishaalee qonnaa qulqullina olaanaa qaban kanneen akka foon loonii, ruuzii, xaafii fi oomishaalee aannaniin beekamti. Haalli qilleensaa biyyattii mijataa fi biyyeen lalisaa ta’uun ishee oomisha olaanaa wal irraa hin cinne akka oomishuuf ishee dandeessisa. Kunis damee daldala qonnaa keessatti guddina al-ergii carraa uuma. Dabalataanis, Uraagaay oomisha anniisaa haaromfamuu danda’u irratti guddina guddaa kan agarsiifte yoo ta’u, humni qilleensaa madda ishee ijoo keessaa tokko ta’uu ibsameera. Mootummaan misooma itti fufiinsa qabuuf kutannoon qabu invastaroota biyya alaa teeknooloojii magariisaa fi furmaata anniisaa qulqulluu irratti fedhii qaban hawwata. Kana malees, Uraagaay tasgabbii siyaasaa malaammaltummaa gadi aanaa waliin walqabatee ni kenniti. Haala daldalaa hawwataa dhaabbileen biyya alaa jeequmsa siyaasaa ykn dhimma malaammaltummaa irratti yaaddoo guddaa osoo hin qabaatin nagaadhaan hojjechuu danda’an ni kenna. Faayidaan biraa humna hojjetaa ogummaa qabuu fi barnootaaf xiyyeeffannoo kennuudha. Ogeeyyiin Uraagaay dandeettii afaanii gaarii (Ingiliffa dabalatee) kan michoota idil-addunyaa waliin qunnamtii uumuuf haala mijeessan qabu. Abdiin kun hammam abdachiisaa ta’uu danda’a; qormaata tattaaffii misooma gabaa Uraagaay gufachiisuu danda’an ilaaluun barbaachisaa dha. Qormaatni kunniin dinagdee gurguddoo akka Chaayinaa ykn Hindii wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu gabaa biyya keessaa xiqqaa ta’e; bu’uuraalee misoomaa daangeffaman; hojimaata birokraasii adeemsa suuta jechuu danda’u; fi jijjiirama maallaqaa sharafa alaa irratti dhiibbaa geessisu. Faayidaan uumamaan abdii misooma gabaa alaa Uraagaay keessatti fayyadu hedduu osoo jiranii xumuruuf – naannoo Mercosur keessatti bakka tarsiimoo dabalatee; waliigalteewwan daldalaa filannoo; oomishaalee qonnaa qulqullina olaanaa qabaniifi guddina anniisaa haaromfamuu danda’u – qormaata yeroo tattaaffii gabaa seenuuf godhamu uumamuu danda’u ilaaluun murteessaadha.

Daldala alaa Uraagaay keessatti oomisha gurgurtaa ho’aa ta’e filachuuf yeroo jennu, fedhii gabaa biyyattii, filannoo aadaa fi haala dinagdee ilaaluun barbaachisaa dha. Yeroo oomisha filattan wantoota yaada keessa galchuu qabdan muraasni kunooti: 1. Oomisha Qonnaa: Uraagaay damee qonnaa cimaa kan qabdu yoo ta’u, al-ergiin akka xaafii, foon loonii, oomishaalee aannani dinagdee isheef gumaacha guddaa qabu. Kanaafuu, meeshaalee akka midhaan (qamadii, boqqolloo), oomisha foon (foon loonii qophaa’e), fi meeshaalee aannani ilaaluun bu’aa argachuu danda’a. 2. Teeknooloojii Annisaa Haaromfamuu danda’u: Akka biyya itti fufiinsa qabuu fi maddoota anniisaa haaromfamuu danda’an kan akka humna qilleensaa ykn aduu irratti of kenniteetti fedhiin teeknooloojii fi meeshaalee walqabatan kanneen akka tarbaayinii qilleensaa ykn paanaalii aduu dabalaa dhufeera. 3. Oomishaalee Tuurizimii wajjin walqabatan: Uraagaay qarqara galaanaa bareedaa fi iddoowwan seenaa akka Koloniyaa del Sakraameentoo ykn Punta del Este qabaachuun turistoota hawwatti. Kanaaf, meeshaalee daldalaa fedhii turistoonni irratti xiyyeeffatan filachuun buʼaa guddaa argamsiisuu dandaʼa; isaanis meeshaalee qarqara galaanaa (looshinii aduu ittisu), hojii harkaa/hojii aartii aadaa Uraagaay bakka bu’an ykn yaadannoo kan dabalatudha. 4. Industirii Faashinii/Uffata: Uffanni yeroo hunda akka addunyaatti fedhii guddaa qaba; kanaaf uffata qulqullina qabu kan meeshaalee biyya keessaa (kan akka suufii) irraa hojjetaman irratti xiyyeeffachuun dandeettii indaastirii faashinii Uraagaay calaqqisiisa. 5. Meeshaalee Yaalaa/Qoricha: Kunuunsi fayyaa Uraagaay keessatti guddachuu itti fufeera; kanaaf meeshaaleen yaalaa akka sirna suuraa ykn oomishaalee qorichaa teeknooloojii sadarkaa olaanaa qaban al-ergiidhaaf abdii guddaa qabu. 6. Misooma Sooftiweerii/Tajaajila IT: Addunyaa guutuutti - Uraagaay dabalatee - xiyyeeffannoon dijitaalaayizeeshinii dabalaa dhufuun furmaata sooftiweerii guddachaa waan jiruuf tajaajilli IT gara dameewwan akka faayinaansii/baankii/qonnaa tajaajilu filannoo milkaa’aa ta’uu danda’a. 7. Eco-friendly Products & Cosmetics: Dammaqiinsi naannoo hawaasa Uraagaay keessatti ni dhaga’ama; kanaaf meeshaaleen naannoodhaaf mijatoo ta’an (paakeejii baayoo-degradable) ykn meeshaaleen miidhaginaa uumamaa qabeenya orgaanikii irraa uumaman fedhii gabaa xiyyeeffannoo wajjin haala gaariin walsimu. Dabalataanis, - Adeemsa/fedhii yeroo ammaa jiru caalaatti hubachuuf qorannoo gabaa gaggeessuu. - Onnachiiftuu mootummaan dameelee adda ta’an deeggaran ykn al-ergii guddisan ilaaluu. - Dhiyeessii itti fufiinsa qabuuf oomishtoota ykn dhiyeessitoota biyya keessaa waliin hariiroo guddisuu. - Omishni gabaa idil-addunyaatti haala salphaan akka seenu istaandaardii qulqullinaa fi adeemsa mirkaneessaa kabajuu. Yaadadhaa, yeroo oomisha filattan gabaa Uraagaay fi filannoo fayyadamtootaa gadi fageenyaan xiinxaluun murteessaadha. Dhumarratti milkaa’inni kee oomishaalee fedhii guutan osoo gatiiwwan biyya keessaa fi haala dinagdee wajjin walsimu dhiyeessuu irratti hundaa’a.

Ameerikaa Kibbaatti kan argamtu Uraagaay biyya aadaa addaa fi baay’ina ummataa adda addaatiin beekamuudha. Akka nama daldalaa ykn abbootii qabeenyaa maamiltoota Uraagaay waliin bobba’uutti, amala isaanii fi dhorkaa isaanii hubachuun walqunnamtii milkaa’aa ta’eef murteessaadha. Maamiltoonni Uraagaay hariiroo dhuunfaa fi wal amantaadhaaf iddoo guddaa kennuun beekamu. Haasaa al-kallattiin walitti dhufeenya uumuu fi sadarkaa dhuunfaatti maamila beekuun tumsa daldalaa baay’ee cimsuu danda’a. Walitti dhufeenya yeroo dheeraa wal kabajuu fi wal amantaa irratti hundaa’e horachuun isaanii waanuma barame dha. Kana malees, maamiltoota Uraagaay waliin yeroo wal qunnamnu sa’aatii eeguun baay’ee barbaachisaadha. Walgahii ykn beellama irratti ariifatanii ta’uun ogummaa fi yeroo isaaniif kabaja qabaachuu agarsiisa. Yeroo booda dhufuun akka kabaja dhabuutti ilaalamuu danda’a. Akkaataa qunnamtiitiin yeroo baayyee Uraagaay keessatti al-kallattiin filatamaadha. Namoonni yeroo marii ykn marii waldhabdee ykn kallattiin waliigaltee dhabuu irraa fagaachuu barbaadu. Yaaddoo ykn waldhabdee uumamuu danda’u kamiyyuu yeroo furuun mala safuu fi dippilomaasii qabaachuun barbaachisaa dha. Dabalataanis, hojiin alatti hawaasummaan hariiroo daldalaa Uraagaay keessatti ijaaruu keessatti gahee olaanaa qaba. Waamichi laaqana ykn irbaataa maamiltoota waliin haasawa al-kallatti fi walitti dhufeenya uumuuf carraa waan kennuuf waanuma jiruudha. Taboo yoo jennu maamiltoonni dursanii haasawa yoo jalqaban malee siyaasa irratti mari’achuu irraa fagaachuun barbaachisaa dha. Uraagaay yeroo darbe qoqqoodinsa siyaasaa ammallee namoota dhuunfaa tokko tokko biratti miira miiraa kakaasuu danda'u qabdi turte. Kana malees, Uraagaay ummata ishee biratti amantii adda addaa waan qabduuf amantiinis of eeggannoodhaan itti dhiyaachuu qaba. Waa'ee amantii nama tokkoo yoo ofii isaanii kaasan malee waan tokkollee fudhachuu dhiisuun gaariidha. Dhuma irrattis, aadaa Uraagaay keessatti kubbaan miilaa bakka guddaa waan qabuuf, mallattoolee biyyaalessaa kan akka garee kubbaa miilaa qeequun namoota tokko tokko mufachiisuu danda'a. Kilaboota ispoortii beekamoo kanneen akka Naashinaal ykn Peenaarooliif kabaja agarsiisuudhaan yeroo haasawa mata duree ispoortii wajjin walqabatu hirmaachisu yaada gaarii uumuuf gargaaruu danda’a. Walumaagalatti, hariiroo namoota gidduu cimaa amantaa irratti ijaarame horachuu fi miira aadaa ilaalcha keessa galchuun maamiltoota Uraagaay waliin bu’a qabeessa ta’ee yeroo bobba’an gahee olaanaa qaba.

Ameerikaa Kibbaatti kan argamtu Uraagaay sirna bulchiinsa gumurukaa haala gaariin hundeeffamee fi dambiiwwanii fi qajeelfama murtaa’oo daawwattoonni biyyattii seenuu isaanii dura beekuu qaban qabdi. Tokkoffaa, namoonni dhuunfaa Uraagaay dhufan ykn ka’an hundi hojimaata gumurukaa guutuu akka qaban hubachuun barbaachisaadha. Kunis meeshaalee gara biyyaatti fidaman labsuu fi qaraxaa fi gibira hojiirra jiru kaffaluu dabalata. Meeshaalee sirnaan labsuu dhabuun adabbii ykn fudhatamuu danda’a. Gama meeshaalee dhorkamaniin, Uraagaay qoricha sammuu namaa hadoochu, meeshaa waraanaa, meeshaa waraanaa hayyama sirrii malee, bineensota lubbuu qaban hayyama fayyaa beeyladaa malee, fi gosoota biqiltoota murtaa’an akka hin galchine cimsitee dhorka. Gara biyyaatti imaluu dura dambiiwwan addaa galtee ilaallatan qorachuun barbaachisaadha. Dabalataanis, maallaqa gara Uraagaay fiduu irratti daangaawwan murtaa’an jiru. Yeroo biyya seentu ykn baatu maallaqa ykn cheekiin USD 10,000 ol (ykn kan kanaan wal gitu) qabachuuf yoo karoorfatte, gumurukaa irratti labsuu qabda. Imaltoonni meeshaalee qaraxa irraa bilisa ta’anii gara Uraagaay fidaman irrattis daangeffamni akka jiru beekuu qabu. Daangaawwan kunneenis nama umuriin isaa waggaa 18 ol ta’e tokkoof sigaaraa 400 ykn oomisha tamboo giraama 500 fi dhugaatii alkoolii hanga liitira sadii dhuguu kan dabalatudha. Kana malees, yeroo Uraagaay seenan ulaagaalee immigireeshinii xiyyeeffannoo kennuun murteessaadha. Seensaaf paaspoortiin seera qabeessa ta’e kan barbaachisu yoo ta’u, yoo xiqqaate yeroo turtii yaaddeen ala ji’a jahaaf hojiirra ooluu qaba. Lammummaa kee irratti hundaa’uun, ulaagaan viizaa dabalataa iyyachuu ni danda’a; kanaaf imala dura qabeenya ofiisaa kan akka imbaasii ykn qoonsilaa mariisisuun muuxannoo gaarii dha. Walumaagalatti, yeroo Uraagaay daawwattan sirna bulchiinsa gumurukaa isaanii wajjin wal baruu fi seeraa fi dambiiwwan aanga’oonni isaanii kaa’an hunda kabajuun barbaachisaa dha. Qajeelfama kana beekuun muuxannoo seensaa saba Ameerikaa Kibbaa hawwataa kana keessatti haala salphaan akka ta’u taasisa. Hubachiisa: Odeeffannoon kenname jijjiiramuu danda'a kanaaf Yeroo hunda imala dura dambiiwwan gumurukaa ilaalchisee odeeffannoo wayitaawaa argachuuf qabeenya mootummaa ofiisaa ilaaluun ni gorfama

Biyyi Ameerikaa Kibbaa Biraazilii fi Arjentiinaa gidduutti argamtu Uraagaay imaammata taarifa galtee bal’aa hojiirra oolchuun dhangala’aa meeshaalee gara biyyattiitti darban to’attee jirti. Caasaan gibira galtee Uraagaay industirii biyya keessaa eeguu, oomisha biyya keessaa guddisuu fi mootummaaf galii argachuuf kan qophaa’edha. Meeshaalee biyya alaatii galfaman irratti gibirri gumurukaa kaa’amu ramaddii isaanii irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba. Uraagaay Taarifa Alaa Waliigalaa Mercosur (CET) kan oomishaalee biyyoota miseensa alaa irraa galfamaniif reetii istaandaardii kaa’u hordofti. Haa ta’u malee, kanneen adda ta’anii fi fooyya’iinsi Daayirektoreetii Gumuruuka Biyyaalessaa Uraagaay’n godhames ni jiru. Walumaagalatti meeshaaleen jallisii fi meeshaaleen kaappitaalaa misooma industirii keessatti fayyadaman invastimantii dameewwan kanneen irratti jajjabeessuuf taarifa gadi aanaa ykn zeeroo argachuuf ulaagaa guutuu danda’u. Gama biraatiin meeshaaleen fayyadamaa xumuraman akka mala oomisha biyya keessaa guddisuu fi oomishtoota biyya keessaa eeguutti gibirri galtee ol’aanaa isaan mudachuu danda’a. Oomishaaleen tokko tokko maalummaa isaanii ykn ka’umsa isaanii irratti hundaa’uun gibira ykn dambiiwwan dabalataa kaffalamuu akka danda’an hubachuun barbaachisaadha. Fakkeenyaaf, oomishoonni qonnaa yeroo baay’ee ragaa faayitoosanitarii barbaadu ykn orgaanizimoota jeneetikiidhaan fooyya’an ilaalchisee dambiiwwan addaa jalatti buluu danda’u. Kana malees, Uraagaay waliigaltee daldalaa biyyoota adda addaa waliin taasifte hojiirra oolchuun taarifa addaa galtee irratti hir’isuuf. Waliigalteewwan kunneen daldala Uraagaay’f qaqqabummaa gabaa babal’isuun, yeroo walfakkaatutti fayyadamtootaaf oomishaalee biyya alaatii galfaman gatii madaalawaa ta’an bal’inaan dhiyeessuuf kan kaayyeffatanidha. Waggoota dhiyoo asitti mootummaan Uraagaay hojimaata gumurukaa sirreessuu fi adeemsa daldalaa salphisuuf waltajjiiwwan dijitaalaa akka Single Window for Foreign Trade (VUCE) tiin tattaaffiin godhamaa ture. Inispeekshiniin kun ba’aa bulchiinsaa hir’isuu fi dirqama gibiraa akka kabajamu mirkaneessuudhaan galtee saffisaan qulqulleessuuf haala mijeessuudha. Walumaagalatti imaammanni gibira galtee Uraagaay indaastiriiwwan biyya keessaa eeguu fi daldala idil-addunyaa jajjabeessuu gidduutti dameewwan filatamoo ta’aniif haala mijataa ta’e uumuun galii karaa qaraxa gumurukaatiin argamu guddisuuf kan kaayyeffatedha.

Biyyi Ameerikaa Kibbaatti argamtu Uraagaay meeshaalee al-ergii isheef imaammata gibiraa hojiirra oolchiteetti. Imaammanni gibiraa kun guddina dinagdee guddisuu fi indaastiriiwwan biyya keessaa deeggaruuf kan kaayyeffatedha. Uraagaay meeshaalee al-ergii irratti sirna gibira gatii dabalataa (VAT) hordofti. Sirna kana jalatti al-ergiin akka daldala sadarkaa zeerootti waan ilaalamuuf VAT irraa bilisa ta’a. Kana jechuun meeshaalee al-ergii ofii isaanii irratti VAT tokkollee hin raawwatamu jechuudha. Dabalataanis, Uraagaay sochii al-ergii jajjabeessuuf onnachiiftuu gibiraa adda addaa ni kenniti. Onnachiiftoonni kunniin dhaabbilee meeshaalee ykn tajaajiloota al-ergii irratti bobba’aniif gibira galii dhaabbilee bilisa gochuu ykn hir’isuu kan dabalatudha. Mootummaan onnachiiftoota kana kennuudhaan invastimantii biyya alaa hawwachuu fi gabaa al-ergii biyyattii guddisuuf kaayyeffateera. Kana malees, Uraagaay al-ergii ishee guddisuuf biyyoota biroo waliin waliigalteewwan daldala bilisaa biyyoota lamaanii hedduu mallatteessiteetti. Waliigalteewwan kunneen oomishaalee addaa saboota mallatteessan gidduutti daldalaman irratti danqaawwan taarifaa fi taarifaan ala ta’an dhabamsiisuu ykn hir’isuuf kan kaayyeffatanidha. Kana malees, Uraagaay gareewwan daldalaa naannoo kanneen akka Mercosur (Gabaa Waloo Kibbaa) kan Arjentiinaa, Biraazil Paaraaguway, fi Uraagaay mataa ishee of keessatti hammate irratti dammaqinaan hirmaatti. Gamtaan naannoo kun ida’amuu kan guddisu yoo ta’u, biyyoota miseensa ta’an keessatti gibira gumurukaa dhabamsiisuudhaan daldalaaf haala mijeessa. Walumaagalatti imaammanni gibira meeshaalee al-ergii Uraagaay oomisha al-ergii irratti VAT irraa bilisa ta’een gibira al-ergii hir’isuu fi dhaabbilee hojii al-ergii irratti bobba’aniif onnachiiftuu faayinaansii dhiyeessuu irratti xiyyeeffata. Tarkaanfiiwwan kunneenis walta’iinsa daldala idil-addunyaa guddisuu fi invastimantii biyya alaa gara indaastiriiwwan biyyattii guddachaa jiran hawwachuudhaan guddina dinagdee deeggaruuf kan kaayyeffatanidha.

Uraagaay biyya Ameerikaa Kibbaa dinagdee adda addaa fi socho'aa ta'een beekamtudha. Akka biyya al-ergiitiin hoogganamutti, Uraagaay qulqullinaa fi dhugummaa al-ergii ishee mirkaneessuuf tarkaanfiiwwan hedduu hojiirra oolchitee jirti. Al-ergii to’achuu fi mirkaneessuuf Uraagaay sirna bal’aa Daayirektoreetii Gumuruuka Biyyaalessaa (DNA) jalatti hordofti, kunis hojii daldala alaa hunda kan to’atudha. DNAn mirkaneessa al-ergii istaandaardii fi hojimaata cimaa diriirseera. Uraagaay keessatti ragaa al-ergii kennuu keessatti wanti barbaachisaan tokko "Ragaa Ka'umsaa" dha. Barreeffamni kun oomishni tokko guutummaatti Uraagaay keessatti akka oomishame ykn hojjetame mirkaneessa. Ka’umsa meeshaalee ni mirkaneessa, waliigalteewwan daldala idil-addunyaa akka eegaman ni taasisa. Ragaa Ka’umsaa qaamolee hayyama qaban kan akka mana maree daldalaa ykn waldaalee industirii irraa argachuun ni danda’ama. Kana malees, Uraagaay gosa oomisha al-ergii irratti hundaa’uun bifa mirkaneessa al-ergii biroo ni kenniti: 1. Mirkaneessa Faayitoosanitaarii: Meeshaalee qonnaaf mirkaneessi kun raammoo fi dhukkuboonni akka hin babal’anneef ulaagaalee fayyaa idil-addunyaa akka eegaman taasisa. 2. Mirkaneessa Qulqullinaa: Oomishaaleen tokko tokko gara biyya alaatti ergamuu isaanii dura ulaagaalee qulqullinaa adda ta’an akka guutan ragaa barbaadu. Mirkaneessitoonni kunneen qorannoo laaboraatooriiwwan beekamtii qabaniin gaggeeffamuun kan argamanidha. 3. Mirkaneessa Halaala: Gabaa Musliimaa tajaajiluuf, al-ergitoonni tokko tokko oomisha nyaataa isaaniif mirkaneessa halaala filachuu danda’u, kunis seera nyaataa Islaamaa akka eegu agarsiisa. Al-ergitoonni ragaalee kana milkaa’inaan argachuuf qajeelfama qaamolee danbii baasan lamaanuu fi pirootokoolii qulqullinaa biyyoonni biyya alaa galchan hundeessan kabajuu qabu. Uraagaay al-ergii amanamaa ta’eef kutannoo qabdu adeemsa walsimsiisaa idil-addunyaa kan akka Komishinii Kodeeksii Alimentariyuus ykn Dhaabbata Istaandardii Idil-addunyaa (ISO)n durfamu keessatti hirmaachuu isheetiin daran kan mul’atudha. Tattaaffiin kun al-ergiin Uraagaay seera indaastirii addunyaa waliin akka walsimuu fi addunyaa guutuutti fudhatama guddaa akka jajjabeessu taasisa. Qajeelfama cimaa ragaa ka’umsaa, walsimannaa qulqullina faayitoosii, mirkaneessa qulqullinaa, fi ulaagaalee damee addaa mijatoo ta’an kan akka mirkaneessa halaal yeroo barbaachisaa ta’etti bulchan hordofuudhaan, Uraagaay saboota addunyaa gidduutti michuu daldalaa amanamaa ta’uun maqaa gaarii qabdi.

Biyya xiqqoo Ameerikaa Kibbaa keessatti argamtu Uraagaay tajaajila loojistikii gahumsaa fi amanamaa ta’eef filannoowwan hedduu qabdi. 1. Buufata doonii: Uraagaay buufata doonii gurguddoo lama qabdi - Buufata doonii Montevideo fi Buufata Doonii Punta del Este. Buufata doonii Montevideo buufata doonii guddaa biyyattii yoo ta'u, daldala idil-addunyaatiif wiirtuu murteessaa ta'ee tajaajila. Meeshaalee ammayyaa, meeshaalee fe’umsaa sadarkaa olaanaa qaban, fi hojii loojistikii gahumsa qabu ni dhiheessa. Buufata doonii Punta del Este adda durummaan dooniiwwan daawwannaa tajaajila garuu fe'umsa muraasas ni qabata. 2. Buufata Xiyyaaraa: Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa Kaaraaskoo buufata xiyyaaraa guddaa Uraagaay yoo ta’u, neetworkii loojistikii biyyattii keessatti gahee olaanaa qaba. Naannoo Montevideotti haala mijataa ta'een kan argamu yoo ta'u, bakkeewwan addunyaa gurguddoo waliin walitti dhufeenya gaarii qaba. Buufatni xiyyaaraa kun daandiiwwan qilleensaa fe’umsaa hedduu balalii idilee hojjetan waliin tajaajila fe’umsa xiyyaaraa gahumsa qabu kan kennudha. 3. Neetwork Daandii: Uraagaay neetworkii daandii haala gaariin guddate kan qabdu yoo ta’u, meeshaaleen biyyattii keessaa fi daangaa Biraazil fi Arjentiinaa waliin qabdu haala salphaan geejjibuuf haala mijeessa. Daandiin 5 magaalaa guddoo Montevideo fi Biraazil kan wal qunnamsiisu yoo ta'u, daandii 1 ammoo Arjentiinaa waliin kan wal qunnamsiisudha. Daandiiwwan gurguddoon kun bu’uuraalee misoomaa ammayyaa, buufata madaallii, bakka boqonnaa, fi bakka kaffaltii fe’umsaa nageenya qabuun akka darbu taasisan kan qabanidha. 4. Daandii baaburaa: Waggoota dhiyoo asitti geejjibaa fe’umsaaf bal’inaan kan itti hin fayyadamne ta’us, Uraagaay magaalota barbaachisoo kanneen akka Montevideo, Salto, Paysandu, Fray Bentos fi kanneen biroo kan walqunnamsiisu networkii baaburaa qabdi. Sirni baaburaa yeroo ammaa gahumsa fooyyessuuf ammayyeessuun kan hojjetamaa jiru yoo ta’u, irra caalaa midhaan naannoo qonnaa irraa geejjibuuf kan ooludha. 5 . Dambii Gumuruuka: Uraagaay hojimaata gumurukaa iftoomina qabu kan daldala idil-addunyaa gahumsaan mijeessuu hordofti Salphaa ta’uun meeshaalee galchuu ykn erguun biyyoota naannichaa biroo tokko tokko waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu rakkina irraa bilisa taasisa. 6 . Dhaabbilee Kuusaa: Giddugala magaalaa lamaan kan akka Montevideo ykn naannoolee industirii guutuu biyyattii keessatti , manneen kuusaa dhuunfaa hedduun furmaata kuusaa kanneen akka kuusaa ho’a to’atame ykn meeshaalee addaa barbaachisummaa addaa irratti hundaa’an dabalatee ni jiru . 7 . Dhaabbilee Fe’umsa Dabarsan: Dhaabbileen fe’umsa dabarsan hedduun Uraagaay keessatti kan hojjetan yoo ta’u, furmaata loojistikii bal’aa ni kennu. Dhaabbileen kunneen tajaajila gumurukaa qulqulleessuu fi geejjibaa irraa kaasee hanga kuusaa fi raabsaa ni kennu. Dhaabbileen fe’umsaa amanamoo ta’an meeshaaleen daangaa qaxxaamuranii haala salphaa fi yeroon akka socho’an mirkaneessuu danda’u. Xumura irratti, bakki tarsiimoo Uraagaay, bu’uuraaleen ammayyaa, buufata doonii fi buufata xiyyaaraa gahumsa qabu, neetworkiin daandii walitti hidhamiinsa gaarii qabu, hojimaata gumurukaa iftoomina qabu, bakka kuusaa, fi dhiyeessitoonni tajaajila loojistikii amanamoo ta’uun ishee deeggarsa loojistikii gaarii ta’een daldala idil-addunyaatiif bakka hawwataa ta’e taasisa.

Agarsiisa daldalaa barbaachisoo

Biyya Ameerikaa Kibbaa kan baay’ina ummataa tilmaamaan miliyoona 3.5 qabdu Uraagaay, karaalee bittaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’anii fi agarsiisa daldalaa hedduu qabdi. Waltajjiiwwan kunneen Uraagaay bitoota addunyaa waliin hojjechuu fi oomishaalee ishee adda addaa agarsiisuuf carraa ni kennu. Karaan bittaa beekamaan tokko Zoonii Daldala Walabaa Mercosur dha. Uraagaay miseensa garee daldalaa naannoo kanaa yoo taatu, gareen kun Biraazil, Arjentiinaa, Paaraaguwee fi Uraagaay mataa ishee of keessaa qaba. Waliigalteen Mercosur oomisha biyyoonni miseensa ta’an gabaa walii isaaniif filannoodhaan akka argatan taasisa. Dabalataanis, Uraagaay waliigalteewwan daldalaa biyyoota lamaanii adda addaa irratti hirmaachuun bittaa idil-addunyaatiif carraa haaraa uumeera. Fakkeenyaaf, biyyattiin Meksikoo waliin waliigaltee Paasifik Alliance jedhamuun beekamu qabdi. Daldala biyyoota Laatiin Ameerikaa keessa jiran gidduutti guddisuu fi guddina dinagdee naannolee kanneen keessatti kakaasuu irratti xiyyeeffata. Kana malees, Uraagaay agarsiisa daldalaa gurguddoo hedduu bitoota idil-addunyaa industirii bal’aa irraa hawwatan irraa fayyadamti. Fakkeenyi tokko Expo Prado, sagantaa waggaa Adoolessa keessa gaggeeffamu kan oomisha qonnaa fi tooftaalee horsiisa beeyladaa addunyaa guutuutti agarsiisudha. Agarsiisni kun qonnaan bultoonni Uraagaay bitoota qonnaa addunyaa waliin wal qunnamuuf waltajjii gaarii ta’e dhiyeessa. Agarsiisni daldalaa barbaachisaan biraa Montevideo keessatti gaggeeffamu Expo Melilla-Buyers' Week dha. Sagantaan kun torban tokko guutuu walgahii daldalaaf kan kenname keessatti oomishtoota biyyaalessaa bitoota biyya keessaa fi alaa dameelee adda addaa kanneen akka huccuu, industirii oomisha uffata, daldala nyaata qopheessuu waliin wal qunnamsiisuuf kan akeekedha. Taateewwan biyya keessaa kanaan alatti; dhaabbileen al-ergii agarsiisa idil-addunyaa daangaa biyyattiin alatti gaggeeffamu irrattis hirmaannaa qaamolee mootummaa kan akka Uraagaay XXI (ejensiin invastimantii fi al-ergii biyyaalessaa guddisu)tiin bulfamuun hirmaatu. Isaanis daldaltoonni Uraagaay gabaa haaraa biyya alaa akka qoratan kan gargaaran yoo ta’u, yeroo taateewwan akka Chaayinaa Idil-addunyaa Galtee Expo (CIIE) ykn Hannover Messe Fair Jarmanitti raawwataman irratti hojii beeksisaaf isaan gargaaru - lamaan isaanii iyyuu addunyaa irratti waltajjii murteessaa carraa networking dhiyeessitootaa fi maamiltoota addunyaa hunda irraa dhufan gidduutti beekamu. Dabalataanis; sababa teessuma lafaa naannoo daandii geejjibaa gurguddoo Ameerikaa Kibbaa Galaana Atlaantiik qaxxaamuranii walqunnamsiisan irraa kan ka’e, Uraagaay akka wiirtuu loojistikii fi raabsaaf haala gaariin argamti. Buufata doonii Monteviidiyoo, buufata doonii naannichaa barbaachisoo ta’an keessaa tokko yoo ta’u, daldala Uraagaay fi michoota ishee addunyaa gidduutti haala mijeessa. Buufatni doonii kun bu’uuraalee misoomaa sadarkaa olaanaa qaban kan galtee fi al-ergii gahumsa qabuun kan guutamedha. Walumaagalatti, Uraagaay karaalee bittaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’anii fi agarsiisa daldalaa adda addaa ni dhiheessiti. Waliigalteewwan daldalaa naannoo kanneen akka Mercosur fi Pacific Alliance keessatti hirmaannaan ishee gabaa ollaa filatamaa ta’e uuma. Gama biraatiin ammoo agarsiisni biyya keessaa kan akka Expo Prado fi Expo Melilla-Buyers’ Week daldaltoonni Uraagaay bitoota idil-addunyaa waliin walitti dhufeenya akka uumuuf carraa ni kennu. Dhumarratti, ejjennoo tarsiimoo bu’uuraalee buufata doonii Uraagaay hojiiwwan loojistikii fedhii daldala alaa Ameerikaa Kibbaa tajaajiluuf wiirtuu hawwataa ta’ee ishee kaa’a.

Motora barbaacha waliigalaa

Uraagaay keessatti, motoroonni barbaacha baay’inaan itti fayyadaman: 1. Google Uruguay (www.google.com.uy): Kun kan naannoo barbaacha Google kan fayyadamtoota Uraguay keessa jiraniif addatti qophaa’eedha. Bu'aa barbaacha afaan Ispeeniin kan kennu yoo ta'u qabiyyee naannootti qophaa'e dhiyeessa. 2. Yahoo! Uraagaay (uy.yahoo.com): Yahoo! Search fayyadamtoota Uraagaay keessa jiraniif akkasumas version localized kenna. Web search, oduu, email, fi kkf dabalatee tajaajila adda addaa ni kenna. 3. Bing (www.bing.com): Bing motora barbaacha addunyaa beekamaa kan biraa kan Uraagaay keessatti fayyadamuu dandeenyudha. Adda durummaan afaan Ingiliffaatiin kan hojjetu yoo ta'u, bu'aa barbaacha fayyadamtoota Uraagaay waliin walqabatanis ni kenna. 4. MercadoLibre (www.mercadolibre.com): Adda durummaan motora barbaacha ta’uu baatus, MercadoLibre waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Laatiin Ameerikaa keessaa tokko yoo ta’u, fayyadamtoonni interneetii Uraagaay oomishaa fi tajaajiloota toora interneetii irratti argachuuf bal’inaan itti fayyadama. 5. DuckDuckGo (duckduckgo.com): DuckDuckGo hordoffii dhuunfaa daataa fayyadamtootaa irraa fagaachuudhaan mala iccitii irratti xiyyeeffateen weeb barbaaduudhaan beekama. Version addaa Uraagaay kennuu dhiisuu danda'a ta'us, fayyadamtoonni ammallee motora barbaacha filannoo beekamaa kana fayyadamuu danda'u. Kunniin Uraagaay keessatti motora barbaacha bal'inaan itti fayyadaman keessaa muraasa ta'anis, namoonni dhuunfaa hedduun ammallee filannoo afaanii ykn amaloota fi dandeettii waltajjiiwwan kanaa beekuu isaaniitiin barbaacha isaanii toora interneetii irratti dhaabbilee gurguddoo addunyaa kan akka Google ykn Bing irratti hirkatanii hojjechuu akka danda'an hubachuun barbaachisaadha.

Fuula keelloo gurguddoo

Uraagaay keessatti, fuula keelloo gurguddoon adda durummaan galmee gurguddoo lamatti ramadamu - "Páginas Amarillas" fi "Guía Móvil." Daayirektaroonni kunniin dhaabbilee daldalaa fi tajaajiloota biyyattii keessatti argamaniif qabeenya bal’aa ta’ee tajaajilu. Marsariitiiwwan isaanii kunooti: 1. Páginas Amarillas: Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo: Marsariitii: https://www.paginasamarillas.com.uy/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. Páginas Amarillas (Fuula Keelloo) galmee Uraagaay keessatti bal’inaan itti fayyadamu yoo ta’u, tarreeffama daldalaa damee adda addaa keessatti bal’inaan kan dhiyeessudha. Weebsaayitiin kun tajaajila ykn dhaabbilee adda ta’an gosa, bakka ykn jechoota ijootiin argachuuf motora barbaacha itti fayyadamuuf salphaa ta’e ni kenna. 2. Guiyaa Mooviil: 1.1. Marsariitii: https://www.guiamovil.com/ jedhuun kan qophaa’edha. Guía Móvil galmee fuula keelloo Uraagaay keessatti beekamaa ta'e kan biraati. Tarreefama daldalaa cinaatti, odeeffannoo quunnamtii waajjiraalee mootummaa, dhaabbilee mootummaa, fi tajaajila balaa tasaa kan akka hospitaalotaa fi buufata poolisii ni kenna. Daayirektaroota lamaan waltajjiiwwan toora interneetii fayyadamtoonni fedhii ykn filannoo isaanii irratti hundaa’uun oomisha ykn tajaajila barbaaduu danda’an ni dhiyeessu. Weebsaayitoonni kunneen maamiltoota ta’uu danda’aniif murtee kennuudhaaf haala mijeessuuf amaloota akka kaartaa, gamaaggama fayyadamtootaa, sadarkaa, hir’ina, guddina daldala tarreeffaman irraa kan of keessatti qabatudha. Dabalataanis, galmeewwan naannoo xixiqqoo biroo naannoolee addaa Uraagaay keessatti adda ta’an kanneen waa’ee daldalaa naannoowwan sanatti naannoo ta’an odeeffannoo dabalataa kennuu danda’an jiraachuu akka danda’an hubachuun barbaachisaadha. Hubadhaa, marsariitiiwwan kun yeroo deebii kana barreessinu (2021) waa’ee daldalaa fi tajaajiloota Uraagaay odeeffannoo barbaachisaa ta’e kan kennan yoo ta’u, jijjiirama odeeffannoo quunnamtii ykn dhaabbilee haaraa dhufan irraa kan ka’e yeroon guddachuu waan danda’aniif yeroo hunda sirrii ta’uu isaanii mirkaneessuun gaariidha .

Waltajjiiwwan daldalaa gurguddoo

Uraagaay biyya Ameerikaa Kibbaa keessatti daldala elektirooniksii socho'aa ta'een beekamuudha. Waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Uraagaay keessa jiran keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Mercado Libre (www.mercadolibre.com.uy) kan jedhu yoo ta’u: Mercado Libre waltajjiiwwan daldala elektirooniksii Uraagaay keessatti gurguddoo fi jaallataman keessaa isa tokkodha. Meeshaalee elektirooniksii, meeshaalee manaa, faashinii fi kkf dabalatee oomishaalee adda addaa dhiyeessa. 2. TiendaMIA (www.tiendamia.com/uy): kan jedhu: TiendaMIA waltajjii bittaa toora interneetii maamiltoonni Uraagaay keessa jiran oomishaalee marsariitiiwwan idil-addunyaa kanneen akka Amazon, eBay, fi Walmart irraa balbala isaaniitti geessuun akka bitatan kan taasisudha. 3. Liiniyoo (www.linio.com.uy): 1.1. Linio gabaa onlaayinii kan elektirooniksii, faashinii, bareedina, meeshaalee manaa fi kkf dabalatee oomishaalee adda addaa dhiyeessuudha. 4. Daafitii (www.dafiti.com.uy): . Dafitiin daldala faashinii irratti kan xiyyeeffatu yoo ta'u, uffata, kophee, meeshaalee dhiiraa, dubartootaa fi daa'immaniif ni dhiheessa. 5. Garbarino (www.garbarino.com/uraagaay): 1. . Garbarino meeshaalee elektirooniksii kanneen akka TV, laptop, smartphone akkasumas meeshaalee manaa kan akka firijii ykn maashinii miiccaa irratti kan adda ta'edha. 6. Punta Carretas Bittaa Toora Interneetii (puntacarretasshoppingonline.com/); Punta Carretas Shopping Online waltajjii daldala elektirooniksii kan Punta Carretas Shopping Mall Montevideo keessatti argamu yoo ta'u oomishaalee maqaa adda addaa uffata irraa kaasee hanga elektirooniksii toora interneetii irraa bitachuuf argaman argachuu dandeessu. 7.The New York Times Store - Maxxansa Laatiin Ameerikaa(shop.newyorktimes.store/walitti qabama/biyyoota-uraagaay) Cimsee marsariitii Uraagaay osoo hin taane meeshaalee daldalaa adda ta'an kan The New York Times biyyoota Laatiin Ameerikaaf addatti of kenne kan Uraagaay illee of keessatti hammate waliin walqabatu dhiyeessa. Kunniin fakkeenya muraasa waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Uraagaay keessatti argaman keessaa muraasa. Biyyattii keessatti bittaa toora interneetii irratti gurguruun baay’ee jaallatamaadha, oomishaalee mijatoo fi adda addaa fayyadamtootaaf dhiyeessa.

Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo

Biyya Ameerikaa Kibbaa lafa bareedaa fi aadaa socho'aa ta'een beekamtu Uraagaay, waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa jiraattota ishee biratti jaallataman hedduu qabdi. Marsariitiiwwan hawaasaa gurguddoo Uraagaay keessa jiran keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Feesbuukii (www.facebook.com): Feesbuukiin Uraagaay keessatti bal’inaan kan itti fayyadamu yoo ta’u, hiriyoota, maatii fi namoota wajjin hojjetan waliin walitti dhufeenya qabaachuuf akka waltajjii jalqabaatti tajaajila. Fayyadamtoonni odeeffannoo haaraa, suuraa, viidiyoo qooduun garee ykn taateewwan adda addaa fedhii isaanii wajjin walqabatan irratti hirmaachuu danda'u. 2. Instagram (www.instagram.com): Instagram waltajjii miidiyaa hawaasaa Uraagaay keessatti beekamaa ta’e kan biraa yoo ta’u, suuraa fi viidiyoo qooduun irratti xiyyeeffata. Fayyadamtoonni jireenya isaanii guyyaa guyyaa irratti odeeffannoo haaraa argachuuf ykn mata dureewwan trending ta'an karaa hashtag qorachuuf hiriyyoota, namoota beekamoo, ykn akkaawuntii dhiibbaa qaban hordofuu danda'u. 3. Twitter (www.twitter.com): Sababa daangaa amala tiwiitara tokkoo irraa kan ka’e gabaabduu isaatiin kan beekamu Twitter, ummata Uraagaay birattis bal’inaan itti fayyadama. Fayyadamtoonni mata duree adda addaa irratti yaada isaanii ergaa gaggabaaboo "tweets" jedhamaniin ibsuun, tiwiitara namoota biroo hordofuun waltajjii ni kenna. 4. LinkedIn (www.linkedin.com): Ogeessota Uraagaay keessatti networkii isaanii babal’isuuf ykn carraa hojii toora interneetii irratti barbaaduuf barbaadaniif, LinkedIn waltajjii gaarii dha. Fayyadamtoonni piroofaayilii ogummaa dandeettii fi muuxannoo isaanii calaqqisiisu uumuu kan danda’an yoo ta’u, miiltoowwan hojii ykn hojjechiistota ta’uu danda’an waliin wal qunnamuu danda’u. 5. Snapchat (www.snapchat.com): Snapchat karaa addaa qunnamtii karaa ergaa suuraa fi viidiyootiin filter fi bu'aa dabalataa app ofii isaa keessatti argamuun dhiyeessa. 6. TikTok (www.tiktok.com): Qabiyyeen viidiyoo bifa gabaabaa addunyaa irratti jaallatamuun isaa dabaluu isaatiin, TikTok fayyadamtoota interneetii Uraagaay birattis jabina argateera. Fayyadamtoonni viidiyoo kalaqaa sagalee adda addaa fayyadamuun akka waraaban kan taasisu yoo ta'u, adeemsa vaayirasii qoratu. 7 WhatsApp: Akka kanneen armaan olitti ibsaman kanneen biroo akka waltajjii miidiyaa hawaasaa aadaa ta’etti ramadamuu baatus; WhatsApp naannoo uwwisa interneetii keessatti kaffaltii geejjibaa tokko malee tajaajila ergaa bilbila ismaartii hunda irratti dandeessisuun guutuu Uraagaay keessatti namoota walitti hidhuu keessatti gahee guddaa qaba. Kunneen waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo Uraagaay keessatti yeroo baay’ee itti fayyadaman keessaa muraasa. Waltajjiiwwan tokko tokko caalaatti walitti dhufeenya dhuunfaa fi muuxannoo qooddachuu irratti kan xiyyeeffatan yoo ta’u, kaan ammoo networking ogummaa ykn qabiyyee kalaqaa uumuuf kan tajaajilan ta’a. Waltajjiiwwan kun guddachuu akka danda'an ykn gara fuulduraatti marsariitiiwwan miidiyaa hawaasaa haaraan uumamuu akka danda'an hubachuun barbaachisaadha, kunis uumama daayinamikii teeknooloojii fi adeemsa addunyaa calaqqisiisa.

Waldaalee industirii gurguddoo

Biyya Ameerikaa Kibbaa socho’aa taate Uraagaay, waldaalee indaastirii adda addaa kanneen guddinaa fi guddina dameelee adda addaa keessatti gahee olaanaa qaban kan qabdudha. Waldaalee indaastirii gurguddoo Uraagaay keessa jiran keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Mana Maree Industirii Uraagaay (CIU) - CIUn sochii industirii guutuu Uraagaay bakka bu’ee ni deeggara. Guddina industirii ni guddisa, kalaqa ni guddisa, jijjiirama imaammataa industiriidhaaf faayidaa qabu ni leellisa, ogeessotaaf sagantaa leenjii ni kenna. Marsariitii: https://www.ciu.com.uy/ 2. Mana Maree Teeknooloojii Odeeffannoo Uraagaay (CUTI) - CUTI dhaabbilee fi ogeessota damee teeknooloojii odeeffannoo Uraagaay walitti fida. Dandeettii teeknooloojii fooyyessuuf ni hojjeta, indaastirii IT keessatti abbootii qabeenyaa ni jajjabeessa, taateewwanii fi jalqabbii beekumsa waliif qooduuf ni qopheessa. Marsariitii: https://www.cuti.org.uy/ 3. Waldaa Baankota Uraagaay (ABU) - ABU waldaa baankota sirna faayinaansii Uraagaay keessatti socho’an bakka bu’uun adda dureedha. Baankota miseensaa fi qaamolee qajeelfama baasan gidduutti akka qunnamtii ta’ee kan hojjetu yoo ta’u, tarsiimoo tasgabbii fi guddina faayinaansii guddisuu irratti xiyyeeffate qopheessa. Marsariitii: https://www.abu.com.uy/mana 4. Waldaa Warshaalee Qopheessitoota Shimbirroo Uraagaay (URUPPA) - URUPPAn miseensota isaa gidduutti qunnamtii mijeessuudhaan, muuxannoowwan gaarii oomisha qamadii fi tooftaalee qopheessuun walqabatan guddisuudhaan warshaalee qamadii qopheessan guutuu Uraagaay bakka bu’a. Weebsaayitii: Yeroo ammaa kana hin jiru. 5.Gola Geejjibaa Fe’umsaa Daandii Uraagaay (CTDU) - Golli kun dhaabbilee tajaajila geejjibaa fe’umsaa daandii Uraagaay keessatti hojjetan walitti fiduun qaamolee to’attootaa waliin ta’uun gahumsa, istaandaardii nageenyaa hojii geejjibaa daandii guddisuuf hojjeta. Marsariitii: http://ctdu.org/ 6.Waldaa wayinii oomishtoota Uraagaay- Waldaan kun taateewwan wayinii wajjin walqabatan qopheessuun warra wayinii hojjetan uruguay keessatti bakka bu'a , jalqabbii qulqullina wayinii leellisu Website : Yeroo ammaa kana hin jiru Kunniin fakkeenya waldaalee indaastirii gurguddoo Uraagaay keessatti argaman kanneen dameelee adda addaa kanneen akka omishaa, faayinaansii, teeknooloojii, geejjibaa fi qonnaa uwwisan keessaa muraasa. Hubadhaa, marsariitiiwwan tokko tokko yeroo ammaa kana kan hin argamne ykn jijjiiramuu akka danda’an. Odeeffannoo yeroo ammaa argachuuf marsariitii isaanii daawwachuun ykn qorannoo dabalataa gaggeessuun ni gorfama

Marsariitii daldalaa fi daldalaa

Marsariitiiwwan daldalaa fi dinagdee Uraagaay waliin walqabatan tokko tokko, URL isaanii waliin kunooti: 1. Uraagaay XXI - Dhaabbata invastimantii, al-ergii, fi maqaa biyyaa ofiisaa Uraagaay. URL: https://www.uraagaayxxi.gub.uy/ofa/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. 2. Ministeera Diinagdee fi Maallaqaa - Imaammata dinagdee, sagantaa faayinaansii, fi ragaa istaatiksii odeeffannoo qabata. URL: https://www.mef.gub.uy/492/3/ministeera-dinagdee-fi-faayinaansii.html 3. Baankoo Giddugaleessa Deel Uraagaay (Baankii Giddugaleessaa Uraagaay) - Imaammata maallaqaa, tasgabbii faayinaansii, dambiiwwan, fi istaatiksii irratti odeeffannoo ni kenna. URL: http://www.bcu.gub.uy/ irratti argama. 4. UTE (Administración Nacional de Usinas y Transmisiones Eléctricas) - Dhaabbata humna ibsaa mootummaa kan Uraagaay keessatti anniisaa elektirikii maddisiisuu fi raabsuuf itti gaafatamummaa qabu. URL: https://www.portalute.com/fayyadamaa/mana.php 5. DINAMA (Dirección Nacional de Medio Ambiente) - Dhaabbata naannoo biyyoolessaa imaammata naannoo biyyattii to’atu. URL: http://dinama.gub.uy/ irratti kan argamu. 6. Ejensii Proexport+Investment Uruguay - Carraa invastimantii biyya alaa biyyattii keessatti guddisuu irratti xiyyeeffata. URL: https://proexport.com/index.pxp?MID=1560&lang=en 7.Mana Al-ergii Uraagaay (CEDU) - Waldaa qonna, industirii, fi tajaajila dabalatee dameelee adda addaa irratti al-ergitoota Uraagaay bakka bu’u. URL: https://cedu.org.uy/ irratti argama. 8.Konfedereeshinii Daldalaa fi Tajaajila Omishaa Uraagaay- Qonna, industirii, . URL:http:/ccpu.org/ irratti kan argamu. fi tajaajila. Weebsaayitoonni kunniin waa’ee carraa invastimantii damee adda addaa akkasumas imaammata mootummaa barbaachisaa ta’e dhaabbilee daldalaa dinagdee Uraagaay waliin bobba’uu ykn of hundeessuuf barbaadaniif odeeffannoo bal’aa ni kennu. Odeeffannoowwan marsariitiiwwan kanneen irratti kennaman amanamummaa fi barbaachisummaa isaanii mirkaneessuu fi odeeffannoo dabalataaf ogeessota ykn qaamolee dhimmi ilaallatu waliin mari’achuun yeroo hunda gaarii ta’uu hubadhaa.

Weebsaayitoota gaaffii daataa daldalaa

Uraagaay'f marsariitiiwwan gaaffii daataa daldalaa hedduun jiru. Armaan gaditti kanneen beekamoo ta'an keessaa muraasni URL marsariitii isaanii waliin: 1) Uraagaay XXI - Kun dhaabbata invastimantii fi al-ergii beeksisuu ofiisaa Uraagaay ti. Isaanis poortala daataa daldalaa bal’aa kan odeeffannoo al-ergii, galtee, gabaa, dameelee fi kkf kennu ni kennu. Marsariitii: https://www.uraagaayxxi.gub.uy/en/ 2) Daayirektoreetii Gumuruuka Biyyaalessaa (DNA) - DNAn dhimma gumurukaa Uraagaay bulchuuf itti gaafatamummaa qaba. Weebsaayitiin isaanii inni ofiisalaa istaatiksii daldalaa galtee fi al ergii dabalatee oomisha, biyya, fi ka’umsa/bakka itti geessan argachuu ni danda’a. Marsariitii: https://www.dnci.gub.uy/fuula_wnd.aspx 3) Furmaata Daldala Walitti Makamaa Addunyaa (WITS) - WITS kuusaa odeeffannoo daldalaa bal’aa Garee Baankii Addunyaatiin hoogganamu yoo ta’u, biyyoota addunyaa adda addaa kan hammatedha. Fayyadamtoonni galtee, al-ergii, taarifa, xiinxala gabaa fi kkf dabalatee daataa daldalaa bal’aa akka argatan taasisa. Marsariitii: https://wits.worldbank.org/ 4) Giddugala Daldala Idil-addunyaa (ITC) - ITCn tajaajila bal’aa karaa daldala idil-addunyaatiin misooma itti fufiinsa qabu guddisuuf kaayyeffate ni kenna. Poortaalli Kaartaa Daldalaa isaanii istaatiksii daldala biyyoota lamaanii bal’aa Uraagaay dabalatee biyyoota adda addaa ni dhiheessa. Marsariitii: http://www.trademap.org/(S(prhl4gjuj3actp0luhy5cpkc))/Durtii.aspx Weebsaayitoonni kunneen daataa daldalaa Uraagaay irratti odeeffannoo sirrii fi yeroo ammaa isiniif kennuu qabu. Adeemsa qorannoo ykn xiinxala keessan keessatti amaloota addaa ykn bal'ina barbaaduu dandeessan argachuuf waltajjii tokkoon tokkoon qorachuu hin dagatinaa!

Waltajjiiwwan B2b

Uraagaay biyya Ameerikaa Kibbaa naannoo kibba bahaatti argamtudha. Diinagdee tasgabbaa’aa, bu’uuraalee misoomaa haala gaariin guddatanii fi haala daldalaa mijataa ta’een beekama. Akka kanaan, waltajjiiwwan B2B adda addaa kanneen daldala daldalaa fi networking haala mijeessan dhiyeessa. Fakkeenyonni muraasni kunooti: 1. MercadoLibre Uruguay: Kun waltajjiiwwan daldala elektirooniksii B2B gurguddoo Laatiin Ameerikaa keessatti argaman keessaa isa tokko yoo ta’u, Uraagaay dabalatee. Daldaltoonni oomisha isaanii toora interneetii irratti akka gurguranii fi namoota bitoota ta’uu danda’an waliin salphaatti akka wal qunnaman taasisa. Marsariitii: www.mercadolibre.com.uy 2. Dairytocyou: Waltajjiin B2B kan indaastirii aannani Uraagaay keessatti adda ta’e, Dairytocyou dhiyeessitoonni fi bitoonni oomishaalee aannaniin walqabatan gahumsaan akka daldalan dandeessisa. Marsariitii: www.dairytocyou.com 3. Mexporta Uraguay: Daldala alaaf kan qophaa’e Mexporta, dhaabbileen daldalaa meeshaalee Uraagaay gara gabaa idil-addunyaatti erguuf, al-ergitoota addunyaa guutuutti galchitoota waliin walqabsiisuudhaan gargaara. Marsariitii: www.mexportauruguay.com 4. Compralealauruguay.com: Waltajjiin kun dameewwan adda addaa kan akka nyaataa fi dhugaatii, meeshaalee industirii, qonnaa fi kkf gabaa B2B kan kennu yoo ta’u, dhaabbileen industirii adda addaa keessa jiran Uraagaay keessatti akka walqunnamsiisuu fi daldala akka hojjetan kan taasisudha. Marsariitii: www.compralealauruguay.com 5. Urubid Auctions Platform SA (UAP): Teeknooloojiiwwan dijitaalaa fayyadamuun caalbaasii Laatiin Ameerikaa keessatti warraaqsa fiduuf kaayyeffatee, UAP waltajjii onlaayinii namoonni dhuunfaa ykn dhaabbileen gosoota caalbaasii adda addaa Uraagaay keessatti qophaa’an irratti hirmaachuu danda’an dhiyeessa. Marsariitii: www.urubid.net 6. ExpoGanadera Virtual (EGV): Uraagaay keessatti daldala horii wajjin walqabatu irratti kan xiyyeeffate EGVn akka iddoo gabaa onlaayinii qonnaan bultoonni ykn horsiisee bultoonni beeyladaa bitachuu/gurgurtaa akkasumas tajaajila ykn meeshaalee walqabatan itti argatan ta’ee tajaajila. Marsariitii (afaan Ispeeniin): https://expoganaderavirtual.com/ Kunniin fakkeenya muraasa qofa; industirii addaa ykn damee fedhii irratti hundaa’uun Uraagaay keessatti waltajjiiwwan B2B biroo jiraachuu danda’u. Caalaatti qorachuu fi waltajjii fedhii daldalaa keessaniif mijatu adda baasuun barbaachisaa dha.