TogTok

Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti kan argamtu Aayislaandi biyya odola Noordiidha. Volkaanoo, geeyzarii, burqaawwan ho'aa fi qilleensa qorraa dabalatee miidhagina uumamaa ajaa'ibsiisaa ta'een beekama. Baay'ina ummataa gara 360,000 kan qabdu Aayislaandi, baay'ina ummataa Awurooppaa keessaa isa gadi aanaadha. Magaalaan guddoo fi magaalaan guddittii Reykjavik dha. Afaan hojii dubbatamu afaan Aayislaandi dha. Diinagdeen Aayislaandi turizimii fi qurxummii qabuu irratti baay'ee hirkata. Waggoota dhiyoo asitti teessuma lafaa adda ta'ee fi hawwata turizimii kanneen akka Blue Lagoon fi Northern Lights irraa kan ka'e turizimii guddachaa dhufeera. Dabalataanis, biyyattiin qabeenya ji’ooteermaaliifi bishaan elektirikii baay’ee qabdu fayyadamuun indaastirii anniisaa haaromfamuu guddachaa jiru guddifteetti. Biyya odola baay'inni ummataa xiqqaa ta'us, Aayislaandi waltajjii addunyaa irratti gumaacha aadaa guddaa gooteetti. Duudhaa ogbarruu badhaadhaa ta'een kan of jaju yoo ta'u barreessitoonni beekamoo hedduu kan akka Halldór Laxness hojii isaaniitiin dinqisiifannaa idil-addunyaa argataniiru. Artistoonni muuziqaa Aayislaandi kan akka Björk addunyaa guutuutti jaalala guddaa argataniiru. Biyyattiin sirna barnootaa fi eegumsa fayyaatiif iddoo guddaa kenniti. Aayislaandi sadarkaa dubbisuu fi barreessuu olaanaa kan qabdu yoo ta’u, lammiilee hundaaf barnoota bilisaa mana barumsaa daa’immanii irraa kaasee hanga yunivarsiitiitti kenniti. Siyaasaan yoo ilaalle, Aayislaandi akka rippabiliika dimokiraatawaa bakka bu’aa paarlaamaa taatee hojjetti. Pirezidaantiin Aayislaandi hogganaa biyyaa ta’uun kan tajaajilan yoo ta’u aangoo daangeffame kan qaban yoo ta’u, aangoo raawwachiiftuu ammoo irra caalaa Muummicha Ministeeraa irratti argama. Hawaasni Aayislaandi walqixxummaa saalaa kan guddisu yoo ta’u, mirgi LGBTQ+ bara 1996 irraa eegalee seeraan kan eegamu yoo ta’u, kunis akka addunyaatti biyyoota gama kanaan tarkaanfataa ta’an keessaa tokko taasiseera. Xumura irratti, Aayislaandi teessuma uumamaa ajaa'ibaa kan hawwata Noordii wajjin walitti makame dhiyeessuudhaan imaltoota mul'ata nafa namaa hawwatu gidduutti adeemsa ykn boqonnaa barbaadaniif bakka hawwataa taasisuudhaan hambaa aadaa ishee duudhaa ogbarruu adda ta'een bocamee fi gatiiwwan akka walqixxummaa irratti xiyyeeffannoo cimaa kennuu dinqisiifattu.

Biyya odola Noordii kan Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi maallaqa addaa kan Aayislaandi króna (ISK) jedhamuun beekamu qabdi. Mallattoon maallaqa kanaaf fayyadamu "kr" ykn "ISK" dha. Krónaan Aayislaandi subunits aurar jedhamanitti qoodameera, amma kunniin yeroo muraasaaf kan itti fayyadaman ta'us. 1 króna 100 aurar wajjin walqixa. Haa ta’u malee, qaala’iinsa jireenyaa fi jijjiirama barmaatilee fayyadamtootaa irraa kan ka’e gatiiwwan hedduun lakkoofsa guutuutti naanneffama. Baankii Giddugaleessaa Aayislaandi, "Seðlabanki Íslands" jedhamuun kan beekamu, maallaqa kana baasuu fi to'achuuf itti gaafatamummaa qaba. Tasgabbii dinagdee eeguu fi qaala’iinsa jireenyaa Aayislaandi keessatti to’achuu keessatti gahee olaanaa qaba. Aayislaandi sirna maallaqaa mataa ishee kan qabdu biyya walaba ta’ee osoo jirtuu, daldaltoonni gurguddoon turistoonni nyaata kennan tokko tokko maallaqa biyya alaa gurguddoo kan akka doolaara Ameerikaa ykn Yuuroo fudhachuu akka danda’an hubachuun barbaachisaadha. Haa ta'u malee, yeroo hunda yeroo biyyattii daawwattan maallaqa biyya alaa keessan króna Aayislaanditti jijjiiruun gaariidha. ATMn magaalota gurguddoo fi magaalota hunda keessatti argamuu danda’u, bakka kaardii deebii ykn liqii keessan fayyadamuun króna Aayislaandi baasuu dandeessan. Dabalataanis, baankonni biyya keessaa hedduun tajaajila jijjiirraa maallaqa adda addaa gara ISKtti jijjiiruu dandeessan ni hojjetu. Akkuma sirna maallaqaa biyya kamiyyuu, waa'ee sharafa alaa odeeffannoo qabaachuu fi yeroo Aayislaandi keessa jirtan hangam akka baastan hordofuun gaariidha.

Caalbaasiin seera qabeessa Aayislaanditti argamu Kiroonaa Aayislaandi (ISK) dha. Tilmaamni jijjiirraa maallaqaa gurguddoo addunyaa tokko tokkoo koronaa wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu kunooti: Doolaarri Ameerikaa 1 gara 130-140 Icelandic Kronor (USD/ISK) . Yuuroo 1 gara 150-160 Icelandic Kronor (EUR/ISK) waliin walqixa . Paawundii 1 tilmaamaan 170-180 Icelandic Kronor (GBP/ISK) dha . Hubadhaa lakkoofsi armaan olii wabii qofaaf kan ta’ee fi sharafni qabatamaan jijjiirama gabaa kan qabu ta’uu isaati.

Lafa ibiddaa fi bubbee jedhamuun kan beekamtu Aayislaandi biyya duudhaa aadaa badhaadhaa fi afoola adda ta'e qabdudha. Waggaa guutuu ayyaanota barbaachisoo adda addaa kabaja. Ayyaanoota ijoo Aayislaandi muraasni kunooti: 1) Guyyaa Walabummaa (June 17th): Ayyaanni biyyoolessaa kun bara 1944tti Aayislaandi Deenmaark irraa walabummaa ishee kan yaadatu yoo ta’u, guutuu biyyattiitti agarsiisa, konsartii fi walga’ii hawaasaatiin kabajama. Ayyaanni kun yeroo baayyee muuziqaa aadaa Aayislaandi, haasaa namoota kabajamoo fi ibidda kan of keessaa qabudha. 2) Þorrablót: Þorrablót ayyaana walakkeessa qorraa durii yoo ta’u, baatii Guraandhalaa/Fulbaana keessa Thorri, waaqa qorraa sheekkoo Noorsii keessatti kabajuuf kabajamudha. Nyaata aadaa Aayislaandi kan akka foon fayye (shaarkii damma qabu dabalatee), mataa hoolaa qamadii (svið), puudiingii dhiigaa (blóðmör) fi qurxummii goge nyaachuu kan dabalatu dha. 3) Reykjavik Pride: Awurooppaa keessatti ayyaana boonsaa LGBTQ+ gurguddoo keessaa tokko jedhamee kan ilaalamu Reykjavik Pride waggaa waggaan ji'a Hagayyaa keessa gaggeeffama. Ayyaanni kun fedhii saalaa ykn eenyummaa saalaa osoo hin ilaalin namoota dhuunfaa hundaaf walqixxummaa fi mirga namoomaa guddisuuf kan akeekedha. Paraadiin halluu adda addaa qabu, konsartii alaa, agarsiisa aartii, fi taateewwan adda addaa hunda hammatee guddisan ni qaba. 4) Jala bultii Ayyaana Qillee & Guyyaa Ayyaana Qillee: Akkuma biyyoota addunyaa hedduu Aayislaanditti xiiqii guddaadhaan kan kabajamu, Jala bultii ayyaana masqalaa jalqaba ayyaanaati. Maatiin nyaata ayyaanaaf walitti qabamu, itti aansuunis naannoo halkan walakkaa yeroo ifatti gara guyyaa ayyaana masqalaatti ce'u kennaa waljijjiiru. Lammiileen Aayislaandi hedduun waldoota naannoo sana jiranitti halkan walakkaa qulqulluu ni hirmaatu. 5) Jala bultii waggaa haaraa: Lammiileen Aayislaandi halkan taateewwan hedduu qaban kana keessatti agarsiisa ibiddaa ajaa'ibaa samii Reykjavik ibsu irratti gammaduudhaan bara durii nagaa dhaamu. Akkasumas magaalota hunda keessatti ibiddi kan qabsiifamu yoo ta’u, kunis carraa durii ofirraa baasuu kan agarsiisu yoo ta’u, jalqaba haaraa simachuudha. Ayyaanonni kun hambaa aadaa Aayislaandi socho’aa ta’e kan mul’isan yoo ta’u, walabummaa, garaagarummaa fi duudhaadhaaf kutannoo qabdu agarsiisu. Uummata Aayislaandi biratti kan jaallataman yoo ta’u, daawwattoota addunyaa mara irraa dhufan kanneen ayyaana addaa fi badhaadhina aadaa biyya dinqisiisaa kanaa argachuu barbaadan hawwatu.

Biyyi odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi dinagdee xiqqaa garuu socho'aa kan qabdu yoo ta'u, adda durummaan qurxummii qabuu fi qabeenya anniisaa haaromfamuu danda'uun kan hoogganamudha. Daldalli dinagdee Aayislaandi keessatti gahee murteessaa qaba. Biyyattiin guddina dinagdee fi misooma ishee itti fufsiisuuf daldala idil-addunyaa irratti baay’ee hirkattee jirti. Aayislaandi adda durummaan qurxummii fi oomisha qurxummii kan ergu yoo ta’u, al ergii ishee keessaa harka guddaa qaba. Bishaan ishee qulqulluu ta’e qabeenya galaanaa baay’ee kan akka koodii, herring fi mackerel kan kennu yoo ta’u, kunis biyyoota addunyaa adda addaatti ergama. Oomisha qurxummiitiin alatti, Aayislaandi kuufama anniisaa ji’ooteermaaliin hojii baqsuudhaaf oolu bal’aa waan qabduuf aluminiyeemii al ergii ni ergiti. Aluminiyeemiin meeshaa al-ergii guddaa kan biraa Aayislaandiif ta’a. Gama galteetiin Aayislaandi baay’inaan maashinoota fi meeshaalee geejjibaa kanneen akka konkolaataa fi kutaalee xiyyaaraa irratti hirkatti. Dabalataanis, madda anniisaa haaromfamuu danda’uuf carraaqqiin godhamus fayyadama anniisaaf boba’aa fosiilii irratti baay’inaan waan hirkatuuf oomishaalee boba’aa biyya alaatii galcha. Michoota daldalaa gurguddoon Aayislaandi biyyoota Awurooppaa kanneen akka Jarmanii, Yunaayitid Kingidam, Beeljiyeem, Deenmaark (Giriinlaand dabalatee), Noorweey fi Ispeen kan dabalatudha. Ameerikaa waliinis hariiroo daldalaa guddaa qaba. Dhibeen COVID-19 diinagdee Aayislaandi al-ergii irratti xiyyeeffate dabalatee daldala addunyaa irratti dhiibbaa uumeera. Tarkaanfiiwwan ugguraa addunyaa guutuutti fudhataman fedhiin oomishaalee nyaata galaanaa Aayislaandi hir’isuun bara 2020tti heddummina al-ergii hir’isuu danda’eera.Haa ta’u malee, bara 2021tti raabsiin talaallii akka addunyaatti guddachaa waan jiruuf gabaan deebi’ee banamuu isaatiin dandamachuuf abdiin jira. Waggoota dhiyoo asitti, turizimii dabaluunis galii Aayislaandi argachuuf gumaacha guddaa godheera; haa ta’u malee daangeffamni imala weerara vaayirasii koronaan uumame damee kana irrattis dhiibbaa guddaa geessiseera. Walumaagalatti, saba xiqqaa qabeenya uumamaa qurxummii fi madda anniisaa haaromfamuu danda’u kan akka humna ji’ooteermaaliin alatti daangeffame ta’ee osoo jiruu - kan oomisha aluminiyeemii kakaasu - karaa walta’iinsa daldalaa saboota hedduu Awurooppaa keessaa fi sanaa ol ta’een gabaa idil-addunyaa keessatti meeshaaleen Icleandic accesssibilty guddina dinagdee guddisu ni hayyama.

Biyyi odola xiqqoo Kaaba Atlaantiik keessatti argamtu Aayislaandi gabaa daldala alaa ishee guddisuuf carraa abdachiisaa qabdi. Lakkoofsi ummataa fi baay'inni ishee xiqqaa ta'us, bakki tarsiimoo Aayislaandi qabdu daldala idil-addunyaa irratti hirmaachuuf haala gaarii akka qabdu taasisa. Cimina gurguddoo Aayislaandi keessaa tokko qabeenya anniisaa haaromfamuu danda’u baay’ee qabaachuu isheeti. Biyyattiin madda anniisaa qulqulluu fi itti fufiinsa qabu kennuudhaan warshaalee humna ji’ooteermaaliifi haayidirooelektirikiitiin beekamti. Faayidaan naannoodhaaf mijatu kun invastaroota biyya alaa industirii anniisaa baay’ee barbaadan hundeessuuf barbaadan ykn furmaata anniisaa haaromfamuu danda’u gatii xiqqaadhaan argachuu barbaadan hawwachuu danda’a. Kana malees, Aayislaandi qabeenya uumamaa adda addaa kan akka qurxummii, aluminiyeemii fi albuudaa qabdi. Industiriin qurxummii qabuu jaarraa hedduuf dinagdee biyyattii keessatti gumaacha guddaa taasiseera. Zoonii Diinagdee Addaa (EEZ) Awurooppaa keessatti gurguddoo keessaa tokko kan qabdu Aayislaandi qabeenya galaanaa bal’aa kan al-ergii oomishaalee nyaata galaanaa addunyaa guutuutti babal’isuuf itti fayyadamuu dandeenyu qabdi. Waggoota dhiyoo asitti Aayislaandi damee turizimii ishee irrattis guddina argitee jirti. Lafti biyyattii ajaa'ibsiisaa ta'e kanneen akka glaciers, waterfalls, fi geysers dabalatee turistoonni addunyaa irraa dhufan hawwateera. Sababa kanaan, fedhiin oomishaalee Aayislaandi kanneen akka hojii harkaa biyya keessaa fi meeshaalee yaadannoo dabaleera. Industirii turizimii guddachaa jiru kana fayyadamuu fi oomishaalee addaa Aayislaandi biyya alaa beeksisuudhaan, sabni kun gabaa haaraa fayyadamuu fi galii al-ergii dabalataa argachuu danda’a. Kana malees, qaama Naannoo Diinagdee Awurooppaa (EEA) ta’uun Aayislaandi gabaa fayyadamtootaa guddaa Gamtaa Awurooppaa (EU) keessatti akka argattu taasisa. Miseensummaan kun biyyoota miseensa Gamtaa Awurooppaa waliin qophii daldalaa filannoo ta’e kan hayyamu yoo ta’u, carraa walta’iinsa ykn walta’iinsa dhaabbilee Awurooppaa waliin ta’u kan kennudha. Haa ta’u malee, Aayislaandi dameelee aadaa kan akka qurxummii qabuu fi oomisha aluminiyeemii bira darbee portfoolii al-ergii ishee adda adda gochuun barbaachisaa dha. Tattaaffii qorannoo fi misoomaa industirii kalaqaan hoogganamu kan akka teeknooloojii ykn gocha qonnaa itti fufiinsa qabu haala qilleensa qabbanaawaa akka isaaniif mijate irratti invast gochuudhaan, Aayislaandi gabaa addaa sadarkaa idil-addunyaatti caaluu dandeessu uumuu dandeessi. Xumura irratti,"Aayislaandi guddina gabaa daldala alaa ishee keessatti dandeettii guddaa hin fayyadamne qabdi. Qabeenyi anniisaa haaromfamuu danda'u bal'aa, qabeenya uumamaa baay'ee, damee turizimii guddachaa jiru, fi miseensummaan Naannoo Diinagdee Awurooppaa guddina dinagdee dabalataaf haala gaariin ishee kaa'a. Portfoolii al-ergii ishee adda addaa gochuudhaan akkasumas industirii kalaqaan hoogganamu irratti invast gochuun, Aayislaandi gabaa idil-addunyaa ishee babal’isuu dandeessi."

Oomishaalee al-ergii gabaadhaaf dhiyaatan filachuu yoo jennu, Aayislaandi faayidaa adda ta’e muraasa qabdi. Teessuma lafaa adda ta’ee fi indaastiriin turizimii guddachaa jiru yoo ilaalle, gosootni oomishaa tokko tokko gabaa idil-addunyaa keessatti fedhii guddaa qabaachuu hin oolan. Tokkoffaa, Aayislaandi lafa uumamaa ajaa’ibsiisaa fi qabeenya ji’ooteermaaliin beekamti. Kunis oomishaalee ikoo-tuurizimii fi sochiiwwan alaa waliin walqabatan addatti akka jaallataman taasisa. Meeshaaleen alaa kanneen akka kophee deemsa miilaa, meeshaaleen buufataa fi uffata ho’aa meeshaalee gurgurtaa ho’aa ta’uu danda’u. Lammaffaa, Aayislaandis indaastirii nyaata galaanaa qulqullina olaanaa qabuun beekamtii addunyaa argatteetti. Gosoonni qurxummii baay’inaan saba odola kana marsee waan jiraniif, oomishaalee nyaata galaanaa kanneen akka qurxummii haaraa ykn qorraa ykn saalmoonii aarfame erguun bu’aa guddaa argamsiisuu danda’a. Kana malees, suufiin Aayislaandi qulqullinaa fi hoʼa adda taʼeen beekama. Iswiitaroonni hodhamaa suufii hoolaa Aayislaandi irraa hojjetaman, yeroo qorraattis insulaashinii kan kennan ta’uu isaaniiti. Uffanni adda ta’e kun fayyadamtoota faashinii addunyaa maraa irratti xiyyeeffatan irraa xiyyeeffannoo harkisuu danda’a. Waggoota dhiyoo asitti fedhiin bareedina uumamaa fi oomishaalee kunuunsa gogaa wantoota orgaanikii ykn madda itti fufiinsa qaban irraa hojjetaman irratti mul’achaa dhufeera. Kunis Aayislaandi sarara kunuunsa gogaa addaa biqiltoota biyya keessaa kanneen akka Arktiik berries ykn mosses kanneen amaloota antioxidant isaaniitiin beekaman irraa argamanii erguuf carraa ni kenna. Dhuma irrattis, hojiin harkaa aadaa Aayislaandi kan akka muka bocame ykn seraamiksii hambaa aadaa badhaadhaa biyyattii agarsiisu. Hojiiwwan harkaan hojjetaman kun turistoonni yaadannoo dhugaa barbaadan ykn namoota dhuunfaa artiistota biyya keessaa deeggaruuf quuqama qaban hawwachuu danda’u. Xumura irratti, gabaa Aayislaandi keessatti al-ergii milkaa’aa ta’eef filannoo oomishaa yeroo ilaallu, meeshaalee alaa sochiiwwan ikoo-tuurizimii wajjin walqabatan kanneen akka meeshaalee miilaan deemuu fi uffata ho’aa irratti xiyyeeffachuun ogummaa ta’a; nyaata galaanaa sadarkaa olaanaa qabu kan akka fillet qurxummii haaraa ykn qorraa; iswiiterii hodhamaa suufii Aayislaandi irraa hojjetame; sararoota kunuunsa gogaa biqiltoota dhalootaan jiraatan irraa argaman; fi hojii harkaa aadaa aadaa addaa Aayislaandi calaqqisiisan.

Biyyi odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi amala maamiltootaa fi dhorkaa addaa kan qabdu yoo ta’u, namoota naannoo sanaa wajjin yeroo walqunnaman ilaalcha keessa galchuu qaba. Amaloota maamiltootaa ijoo Aayislaandi keessaa tokko miira dhuunfaa cimaa qabaachuu isaaniiti. Maamiltoonni Aayislaandi walabummaa fi iccitii isaaniif iddoo guddaa kennuun beekamu. Bakka dhuunfaa kan dinqisiifatan si’a ta’u, yeroo sochii guyyaa guyyaa isaanii hojjetan garmalee akka hin dhiphanne ykn namoota birootiin akka hin jeeqamne filatu. Maamiltoonni Aayislaandis oomishaalee fi tajaajiloota qulqullina qaban irrattis sadarkaa olaanaa qabu. Meeshaaleen qulqullina olaanaa akka qabaataniifi tajaajilli gahumsaa fi ogummaa akka qabaatu ni eegu. Daldaltoonni oomishaalee ykn tajaajiloota sadarkaa olaanaa qaban kanneen ejjennoo kana guutan dhiyeessuuf dursa kennuun barbaachisaa dha. Dabalataanis, maamiltoonni Aayislaandi daldala daldalaa keessatti amanamummaa fi iftoominaaf iddoo guddaa kennuu barbaadu. Ajandaa dhokataa ykn yaalii too’annoo malee qunnamtii banaa ni dinqisiifatu. Gama dhorkaa (taboos)tiin, maamiltoota Aayislaandi waliin yeroo haasa’an mata dureewwan miira namaa kakaasan dinagdee Aayislaandi waliin walqabatan kan akka rakkoo baankii ishee ykn qabsoo maallaqaa ishee irratti mari’achuu dhiisuun barbaachisaa dha. Dabalataanis, siyaasa irratti mari’achuunis maamila ofii isaaniitiin yoo jalqabame malee akka waan hin taaneetti ilaalamuu danda’a. Kana malees, daawwattoonni naannoo uumamaa Aayislaandi namoota naannoo sanaaf hiika guddaa waan qabuuf kabajuu qabu. Lammiileen Aayislaandi lafa isaanii isa qulqulluudhaaf kabaja guddaa waan qabaniif uumama balfa gatuu ykn kabajuu dhabuun cimsee abdii kutachiisa. Akkasumas, Aayislaanditti tippii (tipping) akka hin eegamne ykn kan hin baratamne ta’uun isaa hubatamuu qaba. Biyyoota kaan tokko tokko kan tippii gochuun aadaa ta’uu danda’u irraa adda ta’ee, kaffaltiin tajaajilaa yeroo baay’ee mana nyaataa ykn hoteelota keessatti kaffaltii keessatti hammatama. Amaloota maamiltootaa kana hubachuu fi dhorkaawwan armaan olitti ibsaman kabajuudhaan, daldaltoonni maamiltoota Aayislaandi waliin bu’a qabeessa ta’ee hojjechuu kan danda’an yoo ta’u, gatii aadaa fi filannoo isaanii kabajuu danda’u

Biyyi odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi sirna bulchiinsa gumurukaa haala gaariin qindaa’ee fi gahumsa qabu qabdi. Dambiin gumurukaa biyyattii nageenya eeguu, sochii meeshaalee to'achuu, seera daldala idil-addunyaa kabachiisuuf kan kaayyeffatedha. Imaltoonni buufata xiyyaaraa ykn buufata xiyyaaraa Aayislaandi yeroo gahan hojimaata gumurukaa keessa darbuu qabu. Lammiileen Gamtaa Awurooppaa (EU)/Naannoo Diinagdee Awurooppaa (EEA) hin taane meeshaalee of biraa fidan kamiyyuu ibsuuf unka ibsa gumurukaa guutuu qabu. Kunis meeshaalee akka alkoolii, sigaaraa, qawwee dhukaasaa fi maallaqa guddaa dabalata. Gama daangeffama galteetiin, Aayislaandi teessuma lafaa fagoo fi yaaddoo ikoloojii ishee irraa kan ka’e oomishaalee nyaataa irratti seera cimaa qabdi. Eeyyama sirrii malee fuduraalee, kuduraalee ykn foon hin bilchaanne haaraa gara biyyaatti fiduun dhorkaadha. Meeshaalee dhuunfaa imaltoota naannoo EU/EEA ala dhufaniin gara Aayislaanditti fidaniif kaffaltii qaraxa irraa bilisa ta’e yeroo ilaallu, daangaawwan murtaa’an Gumuruuka Aayislaandiin hojiirra oolchan jiru. Mindaawwan kun akkaataa idileetti alkoolii fi oomishaalee tamboo hamma murtaa’e kan gibira osoo hin kaffaliin fidamuu danda’an of keessatti qabatu. Qondaaltonni gumurukaa Aayislaandi akka tasaa ykn shakkii irratti hundaa’uun sakatta’iinsa mi’a gaggeessuu danda’u. Imaltoonni mi’a isaanii sakatta’uuf yoo filatame deebii amanamaa kennuu fi yeroo gaafataman invoice ykn nagahee barbaachisaa ta’e dhiyeessuun tumsuu qabu. Daawwattoonni Aayislaandi gadhiisan dambiiwwan CITES jalatti meeshaalee aadaa tokko tokko akkasumas biqiltootaa fi bineensota eegumsa argatan irrattis daangeffamni al-ergii akka jiru hubachuu qabu. Meeshaaleen kunneen al-ergiidhaaf hayyama addaa barbaadu. Xumura irratti, Aayislaandi naannoo ishee eeguu fi gocha daldala haqa qabeessa ta’e eeguuf jecha dambiiwwan gumurukaa ciccimoo galtee fi al ergii ilaallatan ni eegdi. Imaltoonni idil-addunyaa biyyattii daawwachuu isaanii dura seera kana beekuu qabu, dambiiwwan kana kabajuun rakkoo malee seenuu fi ba’uuf Aayislaandiif barbaachisaa ta’uu hubachuu qabu.

Biyyi odola xiqqoo Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi imaammata gibira galtee addaa mataa ishee qabdi. Biyyattiin meeshaalee fi oomishaalee adda addaa gara biyyaatti dhufan irratti gibira galtee hojiirra oolchuun indaastiriiwwan biyya keessaa eeguu fi galii mootummaaf maddisiisuudha. Imaammanni gibira galtee Aayislaandi sirna taarifaa meeshaalee biyya alaatii galfaman gosoota adda addaatti ramadu irratti hundaa’a. Taarifa kana kan kaa’u mootummaan Aayislaandi galtee to’achuu fi oomisha biyya keessaa jajjabeessuuf. Kaayyoon isaas indaastiriiwwan biyya keessaa deeggaruun fedhii fayyadamtootaa meeshaalee biyya alaatii galfaman guutuu gidduutti madaallii kaa’uudha. Sadarkaan gibiraa gosa meeshaalee biyya alaatii galfaman irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba. Meeshaaleen barbaachisoo ta’an kanneen akka nyaataa, qorichaafi oomishaalee qulqullinaa akka waliigalaatti gibira galtee gadi aanaa ykn hin qaban. Gama biraatiin meeshaaleen qananiin ykn kanneen oomisha biyya keessaa oomishaman waliin dorgoman taarifa olaanaa isaan mudachuu danda’a. Oomisha dhuunfaa irratti taarifa addaatiin alattis, Aayislaandi meeshaalee biyya alaatii galfaman irra caalaan isaanii irratti gibira gatii dabalataa (VAT) ni kaafti. VAT yeroo ammaa %24 kan kaa’ame yoo ta’u, kunis qaraxa gumurukaa ykn kaffaltii biroo kamiyyuu dabalatee gatii waliigalaa meeshaa tokkoo irratti dabalama. Imaammata gibira galtee Aayislaandi keessatti bilisa ta'uu fi yaadonni addaa tokko tokko akka jiran hubachuun barbaachisaadha. Fakkeenyaaf, biyyoota Naannoo Diinagdee Awurooppaa (EEA) keessa jiran irraa galteen tokko tokko sababa waliigaltee daldala bilisaa biyyoota kana waliin taasifameen qaraxa gumurukaa irraa bilisa ta’a. Dabalataanis, daldaltoonni tokko tokko haalawwan addaa seera Aayislaandiin ibsaman keessatti kaffaltii hir’ifame ykn dhiifama argachuuf ulaagaa guutuu danda’u. Caasaa gibira galtee walxaxaa Aayislaandi keessa gahumsaan deemuuf, namoonni dhuunfaa fi dhaabbileen daldalaa daldala idil-addunyaa irratti hirmaatan ogeeyyii akka daldaltoota gumurukaa ykn ogeessota seeraa gosoota oomishaa addaa fi gibira kanaan walqabatan ilaalchisee odeeffannoo sirrii kennuu danda’an mariisisuun murteessaadha. Walumaagalatti, Aayislaandi gibira galtee irra caalaa sirna taarifa ishee gosoota oomishaa adda addaa irratti hundaa’een hojiirra oolchiti. Kaayyoon dhumaa industirii biyya keessaa deeggaruun ammas galtee fayyadamtoonni barbaadan hayyamuudha. Baasii waliigalaa meeshaalee gara Aayislaanditti galchuuf bahu yeroo shallagamus gibirri gatii dabalataa (VAT) ilaalamuu qaba.

Biyya odola Noordii kan Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi imaammata gibiraa hawwataa meeshaalee al-ergii ishee waliin walqabatee qabdi. Mootummaan Aayislaandi sirna gibira gatii dabalataa (VAT) oomishaalee fi tajaajiloota isaa irratti raawwatiinsa qabu hojiirra oolcheera. Meeshaalee al-ergiidhaaf, Aayislaandi imaammata VAT zeeroo hordofti. Kana jechuun dhaabbileen daldalaa oomisha ykn tajaajila isaanii daangaa biyyattiin alatti yeroo gurguran daldala kana irratti VAT tokkollee kaffaluu hin qaban. Meeshaaleen al-ergii bakka gurgurtaatti gibira kallattiin kaffalamu kamiyyuu irraa bilisa ta’u. Imaammanni VAT zeeroo ta’e kun daldala guddisuu fi daldaltoonni Aayislaandi gabaa idil-addunyaa irratti akka bobba’an jajjabeessuuf kan akeekedha. Oomishaaleen Aayislaandi biyyoota al-ergii irratti gibirri itti kaffalamu waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu gatii gadi aanaadhaan akka gurguraman gochuudhaan sadarkaa addunyaatti dorgomaa akka ta’an gargaara. Haa ta’u malee, meeshaaleen biyya alaa ergaman kaffaltii VAT hatattamaan kan hin kaffalamne ta’us, ammas yeroo dhufan gibiraa fi qaraxa biyyi galchitu irraa kaffalamu isaan mudachuu akka danda’u hubachuun barbaachisaadha. Gibirri kun yeroo baay’ee qaraxa galtee ykn qaraxa gumurukaa jedhamee kan waamamu yoo ta’u, tokkoon tokkoon biyyi dhuunfaa dambii mataa isaanii irratti hundaa’uun kan kaa’amudha. Xumura irratti, Aayislaandi meeshaalee al-ergii isheef imaammata VAT zeeroo fudhatti. Kunis daldaltoonni oomisha isaanii Aayislaandi irraa erguun biyyattii keessatti VAT kamiyyuu kaffaluu akka hin qabne ta’us ammas gibira galtee biyya galchitu irraa kaffalamu isaan mudachuu akka danda’u mirkaneessa.

Lafa ajaa'ibsiisaa fi dinqii uumamaatiin kan beekamtu Aayislaandi, indaastirii al-ergii isheetiinis beekamtii qabdi. Akka biyya qabeenya xiqqaa fi baay’ina ummataa xiqqaa qabdutti, Aayislaandi oomishaalee qulqullina olaanaa qaban gabaa idil-addunyaatiif gatii fidan irratti xiyyeeffatti. Angawoonni Aayislaandi oomishaaleen biyyattii keessaa bahan istaandaardii fi dambiiwwan addunyaa akka guutan gochuuf adeemsa mirkaneessa al-ergii cimaa hundeessan. Mirkaneessitoonni kun dhugaa ta’uu fi qulqullina al-ergii Aayislaandi kan mirkaneessan yoo ta’u, bitoota idil-addunyaa biratti amantaa kan uumuudha. Mirkaneessi al-ergii beekamaan Aayislaanditti argamu tokko oomisha qurxummii wajjin kan walqabatudha. Bakki qurxummii qabuu badhaadhaa fi indaastirii nyaata galaanaa guddachaa jiru yoo ilaalle, qurxummiin Aayislaandi gochaalee itti fufiinsa qabuu fi oomisha qulqullina olaanaa qabuun addunyaa irratti beekamtii argateera. Mirkaneessi Bulchiinsa Qurxummii Itti Gaafatamummaa Aayislaandi dhaabbilee qaama sadaffaa walaba ta’aniin kan kennamu yoo ta’u, dooniiwwan qurxummii qaban istaandaardii itti fufiinsa naannoo eeguu isaanii erga madaalanii booda. Mirkaneessi al-ergii barbaachisaan biraa teeknooloojii anniisaa ji’ooteermaali ilaallata. Qabeenya ji’ooteermaaliitti fayyadamuu irratti addunyaa irratti adda duree ta’uu isheetiin, Aayislaandi damee kanaan furmaata kalaqaa kenniti. Mirkaneessi Al-ergii Teeknooloojii Ji’ooteermaali meeshaaleen ykn tajaajiloonni anniisaa ji’ooteermaaliin walqabatan ulaagaalee nageenyaa, ulaagaalee raawwii hojii, fi dambiiwwan naannoo akka guutan ni taasisa. Kana malees, dameen qonnaa Aayislaandis al-ergii keessatti gahee guddaa qaba. Mirkaneessi Oomisha Qonnaa Orgaanikii meeshaaleen qonnaa Aayislaandi irraa ergaman galtee sinteetikii ykn keemikaalota miidhaa geessisan malee gocha qonna orgaanikii cimaa akka hordofan wabii kenna. Kana malees, mirkaneessitoonni biroo hedduun meeshaalee adda addaa Aayislaandi irraa yeroo ergaman kanneen akka ragaa qophii nyaataa (oomishaalee aannaniif ykn fooniif), mirkaneessa nageenya meeshaalee miidhaginaa (oomishaalee kunuunsa gogaa ykn miidhaginaa), ragaa nageenya oomisha elektirikii (meeshaalee elektirooniksii achitti oomishamaniif), fi kkf gahee barbaachisaa qabu . Xumura irratti, al-ergitoonni Aayislaandi adeemsa mirkaneessaa cimaa industirii hunda keessatti hordofu kanneen akka itti fufiinsa oomisha qurxummii, madaallii teeknooloojii anniisaa ji’ooteermaali, mirkaneessuu gochaalee qonnaa orgaanikii fi kanneen biroo. Mirkaneessitoonni kun maqaa al-ergii Aayislaandi eeguu qofa osoo hin taane guddina dinagdee waliigalaa isheef gumaacha kan godhu yoo ta’u, kabaja uumamaafi qajeeltoowwan itti fufiinsa qaban eeguudha.

Lafa uumamaa ajaa'ibsiisaa fi hambaa aadaa adda ta'een kan beekamtu Aayislaandi, hojii daldalaa fi daldala idil-addunyaa deeggaruuf tajaajila loojistikii adda addaa kenniti. Tajaajiloonni loojistikii Aayislaandi keessatti gorfaman tokko tokko kunooti: 1. Fe’umsa Qilleensaa: Aayislaandi walitti hidhamiinsa qilleensaa gaarii kan qabdu yoo ta’u, buufanni xiyyaaraa idil-addunyaa inni guddaan Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa Keflavik naannoo Reykjavik jirudha. Daandiiwwan qilleensaa fe’umsaa hedduun Aayislaanditti kan socho’an yoo ta’u, akka addunyaatti meeshaalee geejjibuuf furmaata fe’umsa qilleensaa gahumsa qabu ni kennu. Buufatni xiyyaaraa kun adeemsa hojii sirrii ta’ee fi yeroon geejjibsiisuuf tajaajila qabannaa adda addaas ni kenna. 2. Fe’umsa Galaanaa: Akka saba odolaatti fe’umsi galaanaa neetworkii loojistikii Aayislaandi keessatti gahee murteessaa qaba. Biyyattiin buufata doonii hedduu naannoo qarqara galaanaa ishee tarsiimoodhaan kan argaman yoo ta’u, ergaa biyya keessaa fi idil-addunyaa kan raawwatan ta’uu ibsameera. Buufatni doonii akka Buufata Doonii Reykjavík fi Buufata Doonii Akureyri tajaajila qulqulleessuu gumurukaa amanamaa ta’e waliin meeshaalee fe’umsa konteenara qaban ni kennu. 3. Geejjibaa Daandii: Aayislaandi neetworkii daandii akka gaariitti guddate kan magaalotaa fi magaalota gurguddoo biyyattii walitti hidhu qabdi. Geejjibni daandii adda durummaan loojistikii biyya keessaaf ykn meeshaalee mana kuusaa dhaabbilee irraa gara buufata doonii ykn buufata xiyyaaraatti geessuun kaayyoo al-ergii ykn galchuuf kan ooludha. 4. Dhaabbilee Kuusaa: Manneen kuusaa adda addaa guutuu biyyattii keessatti argaman ergaawwan gara biyyaa dhufaniif osoo caalaatti gara biyya alaatti hin raabsamiin ykn hin ergamin dura furmaata kuusaa ni kennu. Dhaabbileen kunneen bu’uuraalee misoomaa ammayyaa kanneen meeshaalee manca’an kanneen akka oomishaalee nyaata galaanaa ykn qorichaaf filannoowwan kuusaa ho’a to’ataman ni dhiyeessu. 5 Gargaarsa Gumuruuka Qulqulleessuu: Galtee fi al-ergii haala salphaan akka raawwatamuuf, dhaabbileen qulqullina gumurukaa Aayislaandi keessatti argaman, dambiiwwan waraqaa, ulaagaalee sanadoota, ramaddii taarifaa, fi shallaggii gibiraatiin dirqama seeraa abbootiin taayitaa gumurukaa Aayislaandi kaa’an akka eegaman mirkaneessuun dhaabbilee daldalaa gargaaruu danda’u. 6 Furmaata Loojistikii Daldala Elektirooniksii: Guddina daldalli elektirooniksii akka addunyaatti, dhaabbileen loojistikii Aayislaandi fedhii damee kanaa gahumsaan guutuuf furmaata adda ta’e qopheessaniiru. Isaan keessaa tajaajila geejjibaa maayilii dhumaa sirna adeemsa ajaja toora interneetii walitti makuun gahumsa dhiyeessii sansalataa fooyya’aa ta’e argamsiisa. 7 Tajaajila Bulchiinsa Sansalata Qorqorroo: Teessumni teessuma lafaa bishaan Arktiikitti dhihoo ta’uu isaa yoo ilaalle, dhiyeessitoonni loojistikii Aayislaandi nyaata galaanaa qulqullina olaanaa qabuu fi al-ergii biroo manca’an irraa kan ka’e bulchiinsa sansalata qorraa irratti adda ta’u. Meeshaaleen yeroo geejjibaa haaraa fi qulqullina isaanii mirkaneessuuf meeshaalee qabbanaa’uu fi ho’a to’annoo ammayyaa qabu. 8 Dhiyeessitoota Loojistikii Qaama Sadaffaa (3PL): Dhaabbileen daldalaa furmaata loojistikii bal’aa barbaadan tajaajila dhiyeessitoota 3PL Aayislaanditti kennaman fayyadamuu ni danda’u. Dhaabbileen kunneen tajaajila loojistikii dhuma irraa gara dhumaatti kan kennan yoo ta’u, kunis mana kuusaa, geejjibaa, bulchiinsa inventarii, ajaja guutuu fi raabsuu dabalata. Walumaagalatti, Aayislaandi bu’uuraalee loojistikii haala gaariin guddatan kan tajaajila loojistikii adda addaa dhiyeessuudhaan addunyaa waliin walitti dhufeenya daldalaa sirrii ta’e mijeessuun of jaja. Fe'umsa qilleensaa, fe'umsa galaanaa, geejjibaa daandii ykn tajaajila bulchiinsa sansalata qabbanaa'aa addaa isin barbaaddan haa ta'u; Dhiyeessitoonni loojistikii Aayislaandi fedhii addaa keessan gahumsaan guutuu danda’u.

Biyyi odola xiqqoo Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi, bitoota idil-addunyaa fi agarsiisa daldalaaf bakka hin fakkaanne fakkaachuu dandeessi. Haa ta’u malee, biyyi adda ta’e kun bittaa idil-addunyaatiif karaalee barbaachisoo hedduu kan dhiyeessu yoo ta’u, agarsiisa adda addaa beekamoo ta’an ni keessummeessiti. Karaalee gurguddoo madda oomisha Aayislaandi irraa argachuuf gargaaran keessaa tokko indaastirii qurxummii qabuudha. Aayislaandi addunyaa irratti bakka qurxummii baay'inaan itti qabaman keessaa tokko kan qabdu yoo ta'u, bittaa nyaata galaanaatif gabaa hawwataa ta'eera. Biyyattiin oomishaalee qurxummii qulqullina olaanaa qaban kanneen akka koodii, haddock, fi arctic char biyyoota adda addaa addunyaatti ergiti. Bitamtoonni idil-addunyaa dhaabbilee qurxummii qaban Aayislaandi waliin hariiroo kallattiin uumuu danda’u ykn qopheessitoota qurxummii Aayislaandi kanneen dhiyeessitoota amanamoo ta’an waliin walqunnamsiisuu danda’an waliin hojjechuu danda’u. Dameen bittaa idil-addunyaa Aayislaanditti beekamaa ta’e kan biraan teeknooloojii anniisaa haaromfamuu danda’uudha. Akka saba madda humna ji’ooteermaaliifi bishaanii irratti hirkattee jirtutti, Aayislaandi ogummaa olaanaa furmaata anniisaa haaromfamuu danda’u irratti horatteetti. Teeknooloojiiwwan ji’ooteermaali biyyattii beekamtii addunyaa kan argatan yoo ta’u, bitoota idil-addunyaa meeshaalee anniisaa qulqulluu madda isaanii argachuuf ykn dhaabbilee Aayislaandi pirojektoota ji’ooteermaali irratti hirmaatan waliin tumsa qorachuu barbaadaniif carraa gaarii bakka bu’u. Industiriiwwan guddachaa jiran kanneen akka teeknooloojii odeeffannoo (IT) fi misooma sooftiweerii bittaa idil-addunyaa Aayislaanditti raawwatamuuf karaa ta’uu danda’anis ni dhiyeessu. Humna hojjetaa barnoota olaanaa qabuu fi ummata teeknooloojii beeku kan qabdu Aayislaandi dhaabbilee IT jalqabaa kanneen akka misooma sooftiweerii, teeknooloojii tapha, fi furmaata adeemsa daataa irratti adda ta’an irratti guddina argiteetti. Bitamtoonni idil-addunyaa furmaata IT kalaqaa barbaadan dhaabbilee Aayislaandi kana waliin ta’uun walta’iinsa qorachuu ykn teeknooloojiiwwan ammayyaa madda godhachuu danda’u. Gama agarsiisa daldalaa fi agarsiisa waggaa waggaan ykn yeroo yeroon Aayislaanditti gaggeeffamuun, taateewwan dinqisiisoo hirmaattoota idil-addunyaa hawwatan hedduutu jiru: 1. Konfiraansii Gabaa Intarneetii Reykjavik (RIMC): Konfiraansiin kun adeemsaafi tooftaalee gabaa dijitaalaa irratti kan xiyyeeffatudha. Ogeessota addunyaa irraa walitti fidee beekumsa waa’ee tooftaalee beeksisa toora interneetii, hubannoo gabaa miidiyaa hawaasaa, gochaalee barbaacha motora fooyyessuu fi kkf qooddata. 2. Yaa’ii Arktiik Circle: Akka sagantaa waggaa bara 2013 irraa eegalee Reykjavik keessatti gaggeeffamutti, . Yaa’iin Geengoo Arktiik dhimmoota Arktiik irratti marii idil-addunyaatiif waltajjii ni kenna. Mata dureewwan akka misooma itti fufiinsa qabu, daandii doonii, qabeenya anniisaa, fi kunuunsa naannoo irratti mari’achuuf qaamolee imaammata baasan, bakka bu’oota hawaasa dhalootaan jiraatan, saayintistoota, fi hoggantoota daldalaa ni simata. 3. Agarsiisa Qurxummii Aayislaandi: Agarsiisni kun guddina yeroo dhiyoo indaastirii qurxummii qabuu kan agarsiisu yoo ta’u, dhiyeessitoonni meeshaalee, ijaarsi doonii, qopheessitoonni qurxummii, fi qooda fudhattoonni biroo damee kanarratti hirmaatan oomishaa fi tajaajila isaanii akka dhiyeessan waltajjii kan dhiyeessudha. 4. UT Messan: Gamtaa Ogeessota Bittaa Aayislaandi (UT) tiin kan qophaa’e agarsiisni daldalaa kun dhimmoota bittaa waliin walqabatan irratti xiyyeeffata. Sagantaan kun dhiyeessitoonni industirii adda addaa walitti fiduun oomishaa fi tajaajila isaanii kan agarsiisan yoo ta’u, ogeessota neetworkii bittaa isaanii babal’isuuf barbaadaniif carraa networking kan kennudha. Karaa agarsiisa daldalaa fi agarsiisa kanaan karaalee hundeeffaman kanneen akka qunnamtii indaastirii qurxummii ykn tumsa dhaabbilee anniisaa haaromfamuu danda’u ykn dhaabbilee IT jalqaban Aayislaandi waliin, bitoonni idil-addunyaa dhiyeessii saba addaa kanaa fayyadamuu danda’u. Xiqqaa ta’us, Aayislaandi akka madda oomishaalee nyaata galaanaa qulqullina olaanaa qabanitti ykn akka michuu industirii adda addaa furmaata anniisaa haaromfamuu danda’u irraa kaasee hanga misooma teeknooloojii ammayyaatti dandeettii guddaa qabdi.

Aayislaanditti, meeshaaleen barbaacha yeroo baay’ee itti fayyadamnu kanneen addunyaa guutuutti itti fayyadamaniin wal fakkaata. Mootoroonni barbaacha beekamoo Aayislaandi keessatti argaman keessaa muraasni URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Google (https://www.google.is): Googlen akka addunyaatti barbaacha baay’inaan itti fayyadamu yoo ta’u, Aayislaandittis jaallatamaadha. Bu'aa barbaacha bal'aa fi tajaajiloota dabalataa adda addaa kan akka kaartaa, hiikkaa, oduu fi kkf ni kenna. 2. Bing (https://www.bing.com): Bing motora barbaacha beekamaa kan biraa yoo ta’u, Aayislaanditti akka filannoo Googletti yeroo baay’ee itti fayyadamudha. Barbaacha weeb waliigalaa amaloota akka fakkii, viidiyoo, oduu ijoo, fi kaartaa waliin ni kenna. 3. Yahoo (https://search.yahoo.com): Yahoo Search fayyadamtoota isaa Iceland keessattis qaba, Google fi Bing wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu baay’ee jaallatama xiqqaa ta’uu danda’a. Akkuma motora barbaacha biroo, Yahoo filannoowwan barbaacha adda addaa kan akka mata duree oduu addunyaa irraa qorachuu ykn suuraa barbaaduu ni dhiheessa. 4. DuckDuckGo (https://duckduckgo.com): DuckDuckGo odeeffannoo dhuunfaa hordofuu dhiisuudhaan ykn beeksisa xiyyeeffannoo qabuuf fayyadamtoota piroofaayilii gochuu dhiisuudhaan iccitii fayyadamaa dursa kenna. Namoota waa'ee iccitii toora interneetii Aayislaandi fi addunyaa irratti yaadda'an biratti harkifannaa argateera. 5. StartPage (https://www.startpage.com): StartPage jechuun motora barbaacha icciitii irratti xiyyeeffate yoo ta’u, fayyadamtootaa fi motorawwan gurguddoo biroo kan akka Google gidduutti akka bakka bu’aa ta’ee kan hojjetu yoo ta’u, maqaa dhoksuu kan eegudha. 6. Yandex (https://yandex.com): Yandex barbaacha afaan Aayislaandiif addatti kan mijate ta’uu dhiisuu danda’a garuu ammallee fayyadamtoota Aayislaandi qabiyyee addaa biyyoota Awurooppaa Bahaa ykn naannoolee afaan Raashiyaa dubbatan keessatti barbaadaniin fayyadamuu ni danda’a. Kunneen motora barbaacha Aayislaandi keessatti baay’inaan itti fayyadaman keessaa muraasni yoo ta’u, namoonni naannoo sanaa gaaffii fi qorannoo guyyaa guyyaa toora interneetii irratti godhaniif itti hirkataniidha.

Biyyi odola xiqqoo Kaaba Atlaantiik keessa jirtu Aayislaandi, daayirektaroota fuula keelloo gurguddoo hedduu kan industirii fi tajaajiloota adda addaa tajaajilan qabdi. Daayirektaroota fuula keelloo Aayislaandi keessatti beekamoo ta’an keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Yellow.is - Yellow.is galmee onlaayinii kan dhaabbilee daldalaa fi tajaajila kennitoota adda addaa Aayislaandi keessatti argaman kan hammatedha. Tarreefama bakka jireenyaa, mana nyaataa, tajaajila geejjibaa, dhiyeessitoota eegumsa fayyaa, wiirtuuwwan daldalaa fi kanneen biroo hedduu of keessatti qabata. Marsariitiin Yellow.is https://en.ja.is/ dha. 2. Njarðarinn - Njarðarinn galmee bal'aa naannoo Reykjavik fi naannoo ishee adda ta'eedha. Manneen nyaataa, suuqii, hoteelota, baankota akkasumas lakkoofsa balaa tasaa fi tajaajila naannoo sanatti argaman dabalatee daldala biyya keessaa irratti odeeffannoo ni kenna. Weebsaayitiin Njarðarinn http://nordurlistinn.is/ dha. 3. Torg - Torg beeksisa dhokataa namoota dhuunfaa fi dhaabbilee daldalaa oomisha ykn tajaajila guutuu Aayislaanditti dhiyeessan irraa tarreessuun kan adda ta’edha. Riil isteetii irraa kaasee hanga carraa hojii ykn konkolaataa gurgurtaatti, Torg akka waltajjii namoonni meeshaalee adda addaa haaraa fi kan itti fayyadaman guutuu biyyattii keessatti itti argatan ta’ee tajaajila. Marsariitiin Torg https://www.torg.is/ dha. . com/en. 5.Jafnréttisstofa – Galmeen fuula keelloo kun qabeenya dhimma walqixxummaa saalaa wajjin walqabatu dhiyeessuun hawaasa Aayislaandi keessatti walqixxummaa guddisuu irratti xiyyeeffata.Weebsaayitiin isaanii barreeffamoota mata duree akkasii ilaalan waliin odeeffannoo waa’ee dhaabbilee gara walqixxummaa saalaa irratti hojjetan ni kenna.Check out their site at https:// www.jafnrettisstofa.is/afaanoromoo. Daayirektaroota kun waa’ee gama adda addaatiin haala daldalaa Aayislaandi, tajaajilaafi carraawwan ilaalchisee odeeffannoo gatii guddaa qabu ni kennu. Weebsaayitoonni tokko tokko afaan Aayislaandi qofaan argamuu akka dandaʼan yaada keessa galchaa, garuu meeshaalee hiikkaa fayyadamuun fuula sana keessa deemuu akka dandeessan yaada keessa galchaa.

Aayislaanditti waltajjiiwwan daldala elektirooniksii beekamoo ta’an hedduun oomishaalee fi tajaajiloota adda addaa dhiyeessan jiru. Waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Aayislaandi keessa jiran keessaa muraasni teessoo marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Aha.is (https://aha.is/): Aha.is marsariitiiwwan bittaa toora interneetii gurguddoo Aayislaandi keessaa isa tokko. Meeshaalee elektirooniksii, meeshaalee mana keessaa, uffata, meeshaalee miidhaginaa, kitaabota, fi kkf dabalatee gosoota adda addaa ni dhiheessa. 2. Olafssongs.com (https://www.olafssongs.com/): Olafssongs.com waltajjii beekamaa CD muuziqaa fi galmee vaayinaayilii Aayislaandi keessatti bitachuuf gargaarudha. Muuziqaa Aayislaandi fi idil-addunyaa gosoota adda addaatiin walitti qabame bal'aa dhiyeessa. 3. Heilsuhusid.is (https://www.heilsuhusid.is/): Heilsuhusid.is mana daldalaa onlaayinii oomishaalee fayyaa waliin walqabatan kanneen akka vitaaminii, dabalataa, qoricha uumamaa, meeshaalee fiitness, nyaata fayya qabeessa, fi kkf irratti adda ta’eedha. 4. Tolvutaekni.is (https://tolvutaekni.is/): Tolvutaekni.is mana daldalaa elektirooniksii kan qaamolee kompiitaraa, laptop, . taableetota akkasumas meeshaalee biroo kanneen kanaan walqabatan Aayislaanditti. 5. Hjolakraftur.dk (https://hjolakraftur.dk/): Hjolakraftur.dk guutummaatti jaallattoota biskileetii tajaajiluuf meeshaalee walqabatan waliin biskileetii maqaa adda duree adda addaa irraa gurguruu irratti kan adda ta’edha Aayislaandi. 6. Costco.com: Waltajjii Aayislaandi irratti hundaa’e ta’uu baatus, . Costco.com oomisha isaa gara Aayislaandittillee ni geessisa. Isaan filannoo bittaa hedduu gurgurtaa nyaataaf ni dhiyeessu, . meeshaalee manaa gatii hir’ifameen. 7. Hagkaup (https://hagkaup.is/) jedhu: Hagkaup manneen daldalaa fiizikaalaa lamaan kan hojjetu yoo ta'u, onlaayinii qaba waltajjii meeshaalee uffata dhiirotaaf dhiyeessu, . dubartoota & daa’imman meeshaalee manaa waliin, . elektirooniksii & meeshaalee mana keessaa barbaachisoo biroo. Kunniin fakkeenya waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Aayislaandi keessatti argaman keessaa muraasa. Manneen daldalaa addaa onlaayinii xixiqqoo gosoota oomishaa adda ta’aniif tajaajila kennan hedduunis akka jiran kaasuun barbaachisaadha.

Biyya odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi, waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa beekamoo ta’an hedduu kan lammiileen ishee bal’inaan itti fayyadaman qabdi. Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa Aayislaandi keessatti beekamoo ta’an keessaa muraasni URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Feesbuukii (www.facebook.com): Feesbuukiin marsariitiiwwan hawaasaa Aayislaanditti baay’inaan itti fayyadaman keessaa isa tokko. Fayyadamtoonni hiriyootaafi maatii waliin akka wal qunnaman, suuraa fi viidiyoo akka qooddatan, garee fi taateewwan irratti akka hirmaatan, akkasumas oduu fi odeeffannoo akka argatan kan taasisudha. 2. Twitter (www.twitter.com): Twitter waltajjii beekamaa biraa Aayislaandi keessatti ergaa gabaabaa (tweets) networkii hordoftoota waliin qooddachuuf gargaarudha. Yeroo baayyee oduu battalaa haaraa, yaada, marii mata duree adda addaa irratti, akkasumas namoota ummataa hordofuuf itti fayyadama. 3. Instagram (www.instagram.com): Instagram waltajjii suuraa waliif qoodu yoo ta’u, fayyadamtoonni muuxannoo isaanii suuraa ykn viidiyoo gabaabaa captions fi hashtags waliin akka qooddatan kan taasisudha. Lammiileen Aayislaandi hedduun bareedina uumamaa ajaa'ibsiisaa biyya isaanii agarsiisuuf Instagram fayyadamu. 4. Snapchat (www.snapchat.com): Snapchat appii ergaa maltimidiyaa dargaggoonni Aayislaandi bal'inaan itti fayyadamanii suuraa ykn viidiyoo gabaabaa "snaps" jedhamu kan yeroo murtaa'e keessatti erga ilaalamee booda badan erguudha. 5. LinkedIn (www.linkedin.com): LinkedIn adda durummaan kaayyoo networking ogummaa Aayislaanditti kan fayyadamu yoo ta’u, namoonni dhuunfaa miiltoowwan hojii waliin wal qunnamsiisuu, ogeessota indaastirii waliin walqunnamuu, carraa hojii barbaaduu ykn hojjettoota ta’uu danda’an argachuu danda’u. 6. Reddit (www.reddit.com/r/Iceland/): Reddit hawaasa onlaayinii fayyadamtoonni qabiyyee akka barreeffama barreeffamaa ykn hidhaa kallattiin mata duree adda addaa uwwisu kanneen akka marii oduu Iceland waliin walqabatu dabalatee r/iceland subreddit irratti galchuu danda’an ni kenna. 7. Meetup: Waltajjii addunyaa guutuu humna guddaa qabu kan akkaataa fedhii/bakka adda addaatiin meetups of kennanii argachuu dandeessan & taateewwan naannoo idilee ta'anis! 8.Kara Almannaromur.is akkasumas waltajjiiwwan gosa adda addaa & muuxannoo garee akka fedhii & bakka keessaniitti argachuu dandeessu Hubadhaa, kunniin waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa beekamoo namoonni Aayislaandi keessa jiraatan keessaa muraasa qofa yoo ta’an, waltajjiiwwan biroo hawaasa ykn garee fedhii murtaa’eef adda ta’an kanneenis bal’inaan itti fayyadaman jiraachuu danda’u.

Biyyi odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi, teessuma lafaa ajaa'ibsiisaa fi amala ji'ooloojii adda ta'een beekamti. Diinagdeen biyyattii industirii adda addaa guddinaa fi guddina isheef gumaachan irratti baay'ee hirkata. Waldaalee indaastirii gurguddoo Aayislaandi keessa jiran keessaa muraasni kunooti: 1. Waldaa Industirii Imala Aayislaandi (SAF): Waldaan kun dhaabbilee fi namoota dhuunfaa indaastirii turizimii Aayislaandi keessatti bobba’an bakka bu’a. Marsariitiin isaanii www.saf.is jedhama. 2. Federeeshinii Industirii Aayislaandi (SI): SIn fedhii dhaabbilee industirii dameewwan akka omishaa, ijaarsaa, anniisaa, fi teeknooloojii irratti socho’an ni guddisa. Odeeffannoo dabalataa www.si.is/en irraa argachuu dandeessu. 3. Federeeshinii Daldalaa fi Tajaajilaa (FTA): FTAn daldala jumlaa, daldala gurgurtaa, tajaajila, hoteelota, mana nyaataa, geejjibaa, qunnamtii, faayinaansii, inshuraansii fi kkf dabalatee dameelee adda addaa keessatti dhaabbilee daldalaa bakka bu’a. Marsariitii isaanii www.vf.is/enska/english daawwachuu dandeessu. 4. Waldaa Baankota Daldalaa Hayyama Mootummaa Qaban (LB-FLAG): LB-FLAG baankota daldalaa hayyama qaban kanneen dantaa waliinii isaanii eeguu fi qaamolee dhimmi ilaallatu waliin tumsa guddisuuf damee faayinaansii Aayislaandi keessatti socho’an bakka bu’a. Marsariitiin isaanii www.lb-flag.is/en/home/ dha. 5.Wiirtuu Leenjii Balalii Idil-addunyaa (ITFC): ITFCn barattoota biyya keessaa fi idil-addunyaa balaliisaa ta’uu ykn hojii aviyeeshinii isaanii tarkaanfachiisuuf hawwaniif sagantaa leenjii balaliisaa ogummaa ni kenna.Weebsaayitiin isaa www.itcflightschool.com irraa argachuun ni danda’ama 6.Nyaata Galaanaa Aayislaandi Al-ergii: Waldaan kun warshaalee nyaata galaanaa qopheessan kanneen oomishaalee nyaata galaanaa Aayislaandi addunyaa guutuutti erguu irratti hirmaatan waliin hojjeta.Odeeffannoo dabalataa marsariitii isaanii isa ofiisalaa:www.icelandicseafoodexporters.net irraa argadhaa Kunniin fakkeenyota waldaalee indaastirii beekamoo Aayislaandi keessatti argaman keessaa muraasa; dhaabbileen biroo hedduun dameelee adda addaa bakka bu'anii waliigalatti dinagdee biyyattiif gumaachan jiru.

Biyya odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi dinagdee socho’aa kan qabdu yoo ta’u, industirii akka qurxummii qabuu, anniisaa haaromfamuu danda’u, turizimii fi indaastiriiwwan kalaqaa irratti xiyyeeffannoo cimaa kan qabdudha. Weebsaayitoonni daldalaa fi daldalaa Aayislaandi wajjin walqabatan muraasni kunooti: 1. Invest in Iceland - Weebsaayitiin ofiisaa Promote Iceland carraa invastimantii adda addaa biyyattii keessatti argaman irratti odeeffannoo kenna. Hubannoo dameelee ijoo fi daataa bal’aa waa’ee naannoo daldalaa Aayislaandi ni kenna. Marsariitii: https://www.invest.is/ 2. Al-ergii Aayislaandi - Promote Iceland tiin kan geggeeffamu marsariitiin kun akka wiirtuu odeeffannoo al-ergitoota Aayislaanditti tajaajila. Gabaasa odeeffannoo gabaa, istaatiksii daldalaa, oduu industirii fi taateewwan argachuuf carraa ni kenna. Weebsaayitii: https://www.export.icelandice.is/ . 3. Mana Maree Daldalaa Aayislaandi - Golli kun dhaabbilee daldalaa Aayislaandi keessatti socho’aniif waltajjii dhiibbaa guddaa qabuudha. Weebsaayitiin isaa dhaabbilee daldalaa walta’iinsa uumuu ykn dhaabbilee biyya keessaa waliin walqunnamsiisuu barbaadaniif qabeenya ni dhiheessa. Marsariitii: https://omo.gola.is/ 4. Ministeera Industirii fi Kalaqaa - Kutaan mootummaa kun guddina dinagdee karaa kalaqaa fi misooma industirii Aayislaanditti guddisa. Weebsaayitiin isaanii imaammata dinagdee, jalqabbii akkasumas tarsiimoo damee addaa irratti bal’inaan argachuuf carraa ni kenna. Weebsaayitii: https://www.stjornarradid.is/raduneyti/vidskipta-og-innanrikisraduneytid/ jedhuun beekama. 5. Konfedereeshinii Hojjechiistota Aayislaandi - Dhaabbanni kun Aayislaandi keessatti dameelee adda addaa keessatti hojjechiistota bakka bu’ee kan hojjetu yoo ta’u, qaamolee murtii sadarkaa biyyaatti kennan irratti tattaaffii abukaatummaatiin fedhiin isaanii akka eegamu ni taasisa. Marsariitii: https://www.saekja.is/afaanoromoo 6.Federeeshiniin Daldalaa fi Tajaajila (LÍSA) – LÍSA dhaabbilee tajaajila daldalaa keessa jiran dhaabbilee miseensa 230 ol ta’an kanneen damee daldalaa adda addaa irraa dhufan kanneen akka daldala gurgurtaa jumlaa daldalaa qabeenyaa info sirna qacarrii dhaabbilee imala bats kompiitara mana nyaataa fi kkf bakka bu’a Marsariitii :http://lisa.is/default.asp?cat_id=995&id_ijoo=178 Weebsaayitoonni kun invastaroota, al-ergii fi daldaltoota gabaa Aayislaandi hubachuu fi carraa daldalaa qorachuu barbaadaniif qabeenya gatii guddaa qabu ni kennu.

Weebsaayitoonni gaaffii daataa daldalaa Aayislaandiif muraasni kunooti: 1. Gumuruuka Aayislaandi - Weebsaayitiin ofiisaa Daayirektoreetii Gumuruuka Aayislaandi istaatiksii fi daataa daldalaa adda addaa argachuuf carraa ni kenna. Odeeffannoo al-ergii, galtee, taarifa fi kkf argachuu dandeessu. Marsariitii: https://www.aadaa.is/ 2. Istaatistiksii Aayislaandi - Dhaabbanni istaatistiksii biyyoolessaa Aayislaandi kuusaawwan odeeffannoo bal’aa daataa daldalaan walqabatee jiru dhiyeessa. Istaatistiksii galtee fi al-ergii biyyaa, meeshaa fi kkf argachuu dandeessa. Marsariitii: https://www.static.is/ 3. Ministeera Dhimma Alaa Aayislaandi - Weebsaayitiin ministeerichaa hariiroo daldala idil-addunyaa Aayislaandi hirmaachisu irratti odeeffannoo kenna. Gabaasa waliigalteewwan daldalaa biyyoota lamaanii, michoota daldalaa, carraa invastimantii, fi beeksisa al-ergii argachuu dandeessu. Marsariitii: https://www.mootummaan.inni/ministeeroota/ministeera-dhimma-alaa/ 4. Baankii Giddugaleessaa Aayislaandi - Weebsaayitiin baankii giddugaleessaa agarsiistota dinagdee daldala alaa Aayislaandi waliin walqabatan ni dhiheessa. Odeeffannoo sharafa alaa, istaatiksii madaallii kaffaltii galtee fi al-ergii waliin walqabatee, qaala’iinsa jireenyaa daayinamiksii daldala idil-addunyaa biyyattii irratti dhiibbaa geessisu of keessatti qabata. Marsariitii: https://www.cb.is/ 5. Eurostat - Eurostat waajjira istaatiksii Gamtaa Awurooppaa (EU) ti. Aayislaandi qofaaf adda ta’uu baatus biyyoota miseensa Gamtaa Awurooppaa kan akka Aayislaandiif odeeffannoo galtee/al-ergii waliin walqabatu dabalatee biyyoota Awurooppaa irratti daataa istaatiksii bal’aa ni kenna. Marsariitii: https://ec.europa.eu/eurostat Hubadhaa, marsariitiiwwan tokko tokko qabiyyee isaanii afaan Ingiliffaa fi Aayislaandiin dhiyeessuu danda’u; filannoowwan afaanii tokkoon tokkoon marsariitii irratti argaman fayyadamuun isaan gidduutti jijjiiruu dandeessa. Yeroo hunda gaaffii daataa daldalaa Aayislaandi ilaalchisee ibsa addaa ykn maddoota dabalataa dhugaa fooyya’aa sirrii ta’e siif kennuu danda’an argachuuf marsariitiiwwan kana sirriitti qorachuun ni gorfama.

Biyya odola Noordii Galaana Atlaantiik Kaabaa keessatti argamtu Aayislaandi, waltajjiiwwan B2B hedduu kanneen daldala daldalaa fi walitti hidhamiinsa mijeessan qabdi. Waltajjiiwwan B2B Aayislaandi keessatti beekamoo ta’an keessaa muraasni kunooti: 1. Dhaabbilee Jalqabaa Aayislaandi (www.icelandicstartups.com): Waltajjiin kun dhaabbilee jalqabaa, abbootii qabeenyaa fi invastaroota Aayislaandi keessa jiran walitti hidha. Yaada kalaqaa agarsiisuu, carraa maallaqaa barbaaduu fi michoota ta’uu danda’an waliin walqunnamuuf iddoo ni kenna. 2. Aayislaandi beeksisuu (www.promoteiceland.is): Akka waltajjii ofiisaa daldala Aayislaandi sadarkaa idil-addunyaatti beeksisuuf tajaajila. Odeeffannoo industirii adda addaa kan akka turizimii, nyaata galaanaa, anniisaa haaromfamuu danda’u, industirii kalaqaa fi kkf ni kenna. 3. Eyrir Ventures (www.eyrir.is): Dhaabbata dhuunfaa Aayislaanditti argamu yoo ta’u, invastimantii adda durummaan dhaabbilee teeknooloojii addunyaa irratti socho’an keessatti xiyyeeffatu. Waltajjiin kun kaappitaalaa fi qajeelfama tarsiimoo kennuudhaan guddina dhaabbilee kalaqaa jalqabaa deeggaruuf kan akeekedha. 4. Poortaala Al-ergii (www.exportportal.com): Aayislaandi qofaaf adda ta’uu baatus, waltajjiin B2B addunyaa kun daldaltoonni addunyaa mara irraa dhufan poortala tokko irratti akka wal qunnamanii fi waliin daldalan kan taasisudha. Gosoota adda addaa kan akka elektirooniksii, nyaataa fi dhugaatii, huccuu fi uffata dhaabbileen Aayislaandi oomisha isaanii itti agarsiisuu danda'an kan of keessaa qabudha. 5.Samskip Logistics (www.samskip.com): Dhaabbata geejjibaa adda duree Reykjavik keessatti argamu kan furmaata geejjibaa daandii addatti industirii adda addaa kan akka qurxummii ykn daldalaaf mijate dabalatee tajaajila loojistikii walitti makame addunyaa guutuutti dhiyeessuudha. 6.Business Iceland (www.businessiceland.is): Ejensii Invest in Iceland tiin kan hojjetamu – oomisha anniisaa haaromfamuu danda’u/misooma teeknooloojii ykn bu’uuraalee misoomaa TQO/pirojektoota telekoomii fi kanneen biroo dabalatee dameelee adda addaa irratti odeeffannoo kennuudha. Kunniin fakkeenya muraasa waltajjiiwwan B2B Aayislaandi keessatti argaman kanneen tajaajila adda addaa haala mijeessuu invastimantii irraa kaasee hanga deeggarsa loojistikii daldala gabaa Aayislaandi keessa socho’aniif ykn waliin walqunnamsiisuu barbaadaniif dhiyeessanidha.