TogTok

Haala Waliigalaa Biyyaa
Maallaqa Biyyaalessaa
Sadarkaa Jijjiirraa
Ayyaana Barbaachisaa
Haala Daldala Alaa
Dandeettii Misooma Gabaa
Oomishaalee gurgurtaa ho'aa gabaa irratti
Amaloota maamilaa fi dhorkaa
Sirna bulchiinsa gumurukaa
Imaammata gibira galtee
Imaammata gibira al-ergii
Mirkaneessitoota al-ergiidhaaf barbaachisan
Loojistikii gorfame
Chaanaalii misooma bitaa

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo, DR Koongoo ykn DRC jedhamuunis beekamtu, biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Bal'ina lafaatiin Afrikaa keessaa sadarkaa lammaffaa fi baay'ina ummataa miliyoona 87 ol qabduun sadarkaa 4ffaa irratti argamti. DR Koongoon saba adda addaa kan qabdu yoo ta’u, saba adda addaa 200 ol kan qabdudha. Afaan hojii Faransaayii yoo ta’ellee, Liingaalaa, Swahili, fi afaanonni naannoo hedduunis bal’inaan dubbatamu. Ummanni kun baayyinaan Kiristaanotaa fi Muslimoota of keessaa qaba. Biyyattiin kuufama albuuda bal’aa kanneen akka koobaaltii, sibiila diimaa, fi daayimandii dabalatee bu’uura qabeenya uumamaa badhaadhaa qabdi. Haa ta’u malee, qabeenya guddaa qabaatus, DR Koongoon qormaata guddaa kan akka tasgabbii dhabuu siyaasaa, malaammaltummaa, hiyyummaa fi waldhabdee itti fufee jirutu ishee mudata. Seenaan siyaasaa DR Koongoo bara 1960 Beeljiyeem irraa walabummaa erga argatte booda jeequmsa guddaa keessa ture.Pireezidant Mobutu Sese Seko jalatti waggoota dheeraaf mootummaa abbaa irree itti aansee waraana biyya keessaa yeroo dheeraa bara 1996 hanga 2003tti ture.Biyyattiin jalqaba bara 2000 keessa gara dimokiraasiitti ce’us ergasii filannoo paartilee hedduu yeroo yeroon gaggeeffamu waliin; qormaata siyaasaa hedduu itti fufee jira. Kana malees,t he bulchiinsi bahaa waldhabdee gareewwan finciltoota hidhatanii qabeenya to’achuuf wal dorgoman hirmaachisuun jeequmsa bal’aa fi buqqa’iinsa lammiilee nagaa fiduun rakkachaa turaniiru. Qormaatni kun jiraatus,DRKongoon qabeenya uumamaa,kaappitaala namaa endowed,bishaan gurguddaa,paarkii,haroowwan akka Haroo Tanganyika kan biyyoota afur gidduutti daangaa idil-addunyaa ta'ee hojjetu irraa kan ka'e dandeettii misoomaa guddaa qabdi.Carraa turizimii,geejjibaa haroo,fi qonnaa agarsiisa faayidaa akka maddisiisuu humna bishaanii qarqara lagaa.Addaan aadaa isaa badhaadhaa ta’uun isaa carraa turizimii aadaa waan ta’eef dinagdee biyya keessaa fooyyessuudha.Invastimantii gara ijaarsa bu’uuraalee misoomaa,haroomsa dinagdee,fi nagaa,tasgabbii guddisuutti godhamuu danda’a.DRCn wanti barbaachisu fooyyessuudhaan misooma itti fufiinsa qabuudha bulchiinsa,hammataa,malaammaltummaa hir'isuu,hojmaata dimokiraasiifi qabsoo invastimantii walitti fufiinsa qabu inorder sadarkaa jireenyaa fooyyessuuf itti fufiinsa walgargaarsaa mirkaneessuuf garuu yakka,waldhabdee fi shororkeessummaa hundee irraa balleessuuf of eeggannoo gochuun dirqama.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Maallaqni ofiisaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo Firaankii Koongoo (FC) dha. Maallaqni kun to’annoo Baankii Giddugaleessaa Koongoo kan naannoo fi sharafa alaa isaa bulchu jala jira. Firaanki Koongoo yuunitii xixiqqoo seentimii jedhamuun beekamanitti qoodama. Haa ta’u malee, qaala’iinsa jireenyaa fi qormaata dinagdee biyyattiin mudateen, saantima daldala guyyaa guyyaa keessatti yeroo muraasaaf kan itti fayyadamudha. Kanaa mannaa, daldalli irra caalaan isaa maallaqa baankii fayyadamuun kan raawwatamudha. Nootiiwwan baankii naanna’aa jiran maallaqa 10 FC, 20 FC, 50 FC, 100 FC, 200 FC, 500 FC, 1,000 FC, fi isaa ol kan dabalatudha. Saantima mallattoolee aadaa kabajuuf jecha maallaqa akka 1 centimeen kan jalqabame yoo ta’u garuu gatii gadi aanaa fi itti fayyadamni isaa daangeffame irraa kan ka’e baay’ee xiqqaa ta’eera. Maallaqa biyya alaa argachuun magaalota gurguddoo ykn naannoo turistiitiin alatti kutaalee biyyattii tokko tokkotti qormaata ta'uu akka danda'u hubachuun barbaachisaadha. Kanaaf imaltoonni gara baadiyyaa ykn naannoo fagootti osoo hin seenin dura maallaqa gahaa of biraa qabachuun ni gorfama. Maallaqni biyya alaa kan akka doolaara Ameerikaa ykn Yuuroo daldala gurguddaa kan akka kaffaltii hoteelaa ykn meeshaalee qaaliin bitachuuf bal’inaan fudhatama kan qabu ta’us daldala xixiqqaa biyya keessaa ykn daldaltoota daandii irratti adda durummaan Firaankii Koongoo waliin hojjetaniin fudhatama argachuu dhiisuu danda’a. Tajaajilli jijjiirraa yeroo baayyee baankota hayyamamanii fi waajjiraalee jijjiirraa keessatti argamuu danda’a; haa ta’u malee, imaltoonni sababa gowwoomsaa ykn maallaqa sobaa ta’uu danda’u irraa kan ka’e namoota maallaqa daandii irratti jijjiiran waliin yeroo hojjetan of eeggannoo gochuu qabu. Walumaagalatti, daawwattoonni gara Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo imalan, yeroo daawwannaa isaaniitti bakka nageenya qabu kan maallaqa itti kuusan akka argatan gochuudhaan, safartuu sharafa alaa amma jiru beekuu fi baasii guyyaa guyyaadhaaf maallaqa biyya keessaa gahaa qabatanii deemuun gaariidha.

Kaffaltiin seeraa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo Firaankii Koongoo (CDF) dha. Tilmaama safartuu jijjiirraa maallaqa addunyaa gurguddoo waliin yoo ilaalle, fakkeenyota tokko tokko kunooti (maaloo safartuun jijjiirraa garaagarummaa qabaachuu akka danda’u hubadhaa): 1 Doolaara Ameerikaa ≈ 10,450 CDF 1 Yuuroo ≈ 11,200 CDF 1 GBP ≈ 13,000 CDF ta'a 1 CAD ≈ 8,000 CDF ta’a Reetiin kun kan agarsiisan yoo ta’u, haala gabaa yeroo qabatamaa calaqqisiisuu dhiisuu danda’a.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo waggaa guutuu ayyaanota barbaachisoo hedduu kabajti. Kanneen barbaachisoo ta’an keessaa muraasni kunooti: 1. Guyyaan Walabummaa (June 30th): Guyyaan kun guyyaa biyyattiin bara 1960tti Beeljiyeem irraa walabummaa itti argatte waan ta’eef, ayyaana barbaachisaa Koongoo keessaa isa tokko yoo ta’u, guutuu biyyattii keessatti agarsiisa, taateewwan aadaa fi ibiddaan kabajama . 2. Guyyaa Wareegamtoota (January 4th): Guyyaan kun gootota Koongoo walabummaa fi dimokiraasiif lubbuu isaanii wareegaman yaadata. Namoonni wareegamtoota kanaaf iddoowwan yaadannoo daawwachuu fi sirna irratti hirmaachuudhaan kabaja ni kennu. 3. Guyyaa Waggaa Haaraa (January 1st): Akkuma biyyoota addunyaa hedduutti, lammiileen Koongoo guyyaa waggaa haaraa affeerraa, ibidda, fi maatii fi hiriyoota waliin walga’uun kabaju. 4. Guyyaa Hojjetaa (Caamsaa 1): Guyyaa kana hojjettoonni guutuu Koongoo keessatti walitti qabamanii bu’aa fi mirga isaanii akka qaama sochii hojjettoota idil-addunyaatti kabaju. 5. Ayyaana Qillee (Muddee 25): Biyya Kiristaanummaa baay’inaan keessa jiraattu waan ta’eef, Ayyaanni Qillee hawaasa Koongootiif bakka guddaa qaba. Kiristaanonni tajaajila waldaa irratti argamuun namoota jaallatan waliin kennaa wal jijjiiruun nyaata ayyaanaa mi’eeffachuudhaan yeroo dabarsu. 6.Good Friday & Easter: Ayyaanonni kun Kiristaanota guutuu DR Koongoo jiraniif hiika amantii qaba; Jimaata gaariin fannifamuu Yesus Kiristoos kan yaadatu yoo ta'u, Ayyaanni Faasikaa ammoo du'aa ka'uu isaa kabaja. Ayyaanota biyyoolessaa kanaan alattis ayyaanonni naannoo hawaasa sabaa fi sablammoota adda addaa DR Koongoo keessatti kabajaman kan duudhaa isaanii karaa muuziqaa, agarsiisa shubbisaa, seenaa himuu, agarsiisa aartii fi ogummaa harkaa fi kkf agarsiisan ni jiru, Ayyaanonni kunniin hambaa aadaa adda ta’e biyyattii keessatti adda adda ta’e kan guddisan yoo ta’u .

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtu yoo ta’u, qabeenya uumamaa adda addaa kan qabdu dinagdee adda addaa kan qabdu yoo ta’u, daldalli guddina isheef gama barbaachisaa taasiseera. DRCn qabeenya albuudaa bal’aa kan qabdu yoo ta’u, kuufama koobaaltii, sibiila diimaa, daayimandii, warqee fi qaruuraa guddaa dabalatee. Albuudoonni kunneen sadarkaa addunyaatti indaastiriiwwan hedduudhaaf murteessoo waan ta’aniif al-ergiitiin galii guddaa argamsiisu. Kanarraa kan ka’e albuudni daldala biyyattii keessatti gahee olaanaa qaba. Haa ta’u malee, DRC qabeenya uumamaa badhaadhaa ta’us, sababoota adda addaa kanneen akka bu’uuraalee misoomaa gaarii hin taanee fi tasgabbii dhabuu siyaasaa irraa kan ka’e damee daldalaa ishee irratti qormaanni ishee mudata. Hanqinni bu’uuraalee misoomaa kan akka neetworkiin daandii daangeffamee fi hanqinni meeshaalee geejjibaa ammayyaa hojii daldalaa biyyattii keessatti haala gaariin akka hin raawwatamne gufachiisa. Kana malees, malaammaltummaan fi walitti bu’iinsi naannoo daldalaa irrattis dhiibbaa qaba. Qabeenya uumamaa seeraan ala fayyadamuun yeroo baayyee naannoolee waldhabdee hidhannootiin miidhaman ykn caasaa bulchiinsa tasgabbaa’aa hin taane jalatti kan uumamu yoo ta’u kunis daldala albuudaa seeraan alaa fiduu danda’a. Waggoota dhiyoo asitti haala daldalaa DRC fooyyessuuf tattaaffiin taasifameera. Mootummaan haaromsa gochaalee daldala seeraan alaa ittisuuf kaayyeffate hojiirra oolchuun damee albuudaa keessatti iftoominaa fi itti gaafatamummaa guddisuuf kutannoo agarsiiseera. Michoota daldalaa DRC biyyoota ollaa kanneen akka Afrikaa Kibbaa fi Zaambiyaa kan hammatu yoo ta’u, Chaayinaan fedhii albuuda Koongoo irraa kan ka’e michuu daldalaa guddaa taatee itti fufteetti. DRC irraa al-ergii gurguddoon biroon oomishaalee qonnaa kanneen akka bunaa fi zayita paammii kan dabalatudha. Qormaatni misooma bu’uuraalee misoomaa fi yaaddoo tasgabbii siyaasaatiin walqabatee sochii daldalaa gabaa Koongoo irratti dhiibbaa uumuun itti fufee jiru jiraatus, damee albuudaa ishee keessatti barmaatilee haaromsuuf tattaaffiin godhame dameelee birootti adda adda ta’uu waliin walqabatee hariiroo daldalaa itti fufiinsa qabu sadarkaa idil-addunyaatti guddisuuf gumaacha gaarii taasiseera.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo gabaa daldala alaa ishee guddisuuf carraa guddaa qabdi. Qabeenya uumamaa baay’ee fi baay’ina ummataa qabaachuun biyyattiin faayidaa addaa daldala idil-addunyaatiin guddina dinagdee oofuu danda’u qabdi. DRCn qabeenya uumamaa kan akka sibiila diimaa, koobaaltii, daayimandii, warqee fi mukaan badhaatedha. Qabeenyi gatii guddaa qabu kun addunyaa guutuutti fedhii cimaa kan qaban yoo ta’u, invastimantii biyya alaa industirii akka albuudaa fi oomishaa irratti hawwachuu danda’u. Damee baafannaa fi qopheessuu babal’isuun galii al-ergii guddisuu qofa osoo hin taane ummata naannoo sanaaf carraa hojii ni uuma. Kana malees, DRCn giddu galeessa Afrikaa keessatti tarsiimoo ta’uun ishee gabaa naannoo akka argattu taasisa. Biyyattiin biyyoota diinagdee gurguddoo akka Afrikaa Kibbaa fi Angoolaa dabalatee biyyoota biroo sagal waliin kan daangeffamtudha. Faayidaan teessuma lafaa kun meeshaaleen daangaa qaxxaamuranii salphaatti geejjibuuf kan dandeessisu yoo ta’u, walitti makamuu daldala naannoo mijeessa. Kana malees, DRC baay’ina ummata miliyoona 85 ol qabaachuu isheetiin gabaa biyya keessaa guddaa qabdi. Kunis oomishtoota biyya keessaa fi daldaltoota idil-addunyaa bu’uura fayyadamtootaa kana fayyadamuu barbaadaniif carraa gaarii ta’e ni kenna. Industiriiwwan akka damee qonnaa, oomishaa, fi tajaajilaa (tuurizimii dabalatee) guddisuudhaan biyyattiin fedhii biyya keessaa guutuu kan dandeessu yoo ta’u, al-ergiidhaafis caalmaa uumuu dandeessi. Haa ta’u malee, dandeettiiwwan kun jiraatanis qormaatni guddina daldala alaa DRC keessatti gufachiisan akka jiran hubachuun barbaachisaadha. Hanqinni bu’uuraalee misoomaa kanneen akka neetworkiin daandii gaarii hin taanee fi dhiyeessiin humna ibsaa daangeffame dabalatee geejjibaa meeshaalee biyya keessaa gahumsa qabuun akkasumas gara idil-addunyaatti al-ergii irratti gufuu ta’a. Dhimmi malaammaltummaa fi tasgabbii dhabuun siyaasaa gufuulee dabalataa amantaa invastarootaa ni miidhu. Dandeettii daldala alaa qabu guutummaatti dhugoomsuuf mootummaan gochaalee bulchiinsa iftoomina qabuu fi tasgabbii dinagdee guddisan hojiirra oolchuu cinatti pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa dursa kennuun murteessaadha. Kana malees, invastimantii kallattiin alaa karaa onnachiiftuu hawwachuun ykn teeppii diimaa birokraasii hir’isuun daldaltoonni gabaa socho’aa kana keessatti carraa daldalaa akka qoratan ni jajjabeessa. Walumaagalatti,Rippabilik Dimookiraatawaa Koongoon qabeenya qabeenya uumamaa ishee,bakka tarsiimoo Afrikaa keessaa qabdu,fi bu’uura fayyadamtoota biyya keessaa guddaa ta’uu ishee irraa kan ka’e gabaa daldala alaa ishee guddisuuf dandeettii guddaa qabdi。 Qormaata akka hanqina bu’uuraalee misoomaa fi malaammaltummaa furuun biyyattiin ishee fayyadamuuf murteessaa ta’a dandeettii daldalaa fi badhaadhina dinagdee banuudha.

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) keessatti daldala alaaf meeshaalee beekamoo ta’an filachuuf yeroo jennu, wantoota hedduu ilaalamuu qabu. DRCn biyya qabeenya badhaate yoo taatu, kuufama albuudaa bal’aa fi dandeettii qonnaatiin beekamti. Kanaafuu, meeshaaleen dameewwan kanneeniin walqabatan gabaa irratti fedhii olaanaa qabaachuu hin oolan. 1) Albuuda: Akka addunyaatti oomishtoota koobaaltii fi sibiila diimaa adda duree ta’an keessaa tokko ta’uun meeshaaleen albuudaa fi maashinoonni DRC keessatti meeshaalee gurgurtaa ho’aa ta’uu danda’u. Dabalataanis albuudoonni qulqullaa’an kan akka warqee fi daayimandii bitoota idil-addunyaa irraa fedhii guddaa hawwachuu danda’u. 2) Qonna: Biyyee lalisaa fi haala qilleensa midhaan adda addaatiif mijatu qabaachuun oomishni qonnaa dinagdee DRC keessatti gahee olaanaa qaba. Meeshaalee akka kookaa, buna, zayita meexxii, laastikaa fi fuduraalee tropical erguun galii guddaa argamsiisuu danda’a. Yaadannoo sana irratti, tooftaalee qonnaa ammayyaa irratti invastimantii gochuun ykn meeshaalee kana qopheessuuf maashinoota dhiyeessuunis bu’aa guddaa argamsiisuu danda’a. 3) Misooma Bu’uuraalee Misoomaa: DRCn dameewwan akka geejjibaa (karaa/karaa bishaanii), anniisaa (furmaata haaromfamuu danda’u/itti fufiinsa qabu), telekoomii (walqunnamtii intarneetii), fi ijaarsa hunda keessatti misooma bu’uuraalee misoomaa baay’ee qabdi. Haala kanaan meeshaalee akka simintoo, oomisha sibiilaa, jenereetaroota/meeshaalee anniisaa dhiyeessuun ykn pirojektoota bu’uuraalee misoomaatif dhaabbilee biyya keessaa waliin tumsuun dandeettii guddaa qaba. 4) Meeshaalee Fayyadamtootaa: Magaalota akka Kinshaa fi Lubumbashi keessatti magaalummaan saffisaan babal’achaa dhufuun sababa baay’ina ummataa sadarkaa giddu galeessaa dabaluu isaatiin sadarkaan galii hojiirra ooluu danda’us dabalaa dhufuu isaatiin; fedhiin meeshaalee fayyadamaa kanneen akka elektirooniksii (TV/kompitara/smartphone), uffata/faashinii ykn meeshaalee manaa guddachaa jira. 5) Meeshaalee Eegumsa Fayyaa: Investimentiin dhiyeessii/meeshaalee yaalaa kan akka maashinii raajii eksiree/meeshaalee qorannoo mana yaalaa/ambulaansii sirna eegumsa fayyaa hospitaalota/kilinikoota/farmaasii guutuu biyyattii keessatti fooyyessuuf ni gargaara. Daldala idil-addunyaa DRC waliin yeroo karoorfatan dambiiwwan/gumuruuka/gibira/gibira biyya keessaa ilaaluun dhiyeessitoota biroo duraan gabaa keessatti argaman waliin dorgommii gatii ilaalchisee qorannoo gabaa gaggeessuun barbaachisaa dha. Michoota daldalaa biyya keessaa waliin hariiroo cimaa ijaaruun, agarsiisa daldalaa naannichaa irratti hirmaachuu, ykn waltajjiiwwan onlaayinii tattaaffii gabaa fi gurgurtaaf fayyadamuun gabaa kana keessatti milkaa’inaaf gumaacha guddaa gochuu danda’a.

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Akkuma biyya kamiyyuu amala maamiltootaa adda ta’ee fi aadaa dhorkaa mataa isaa qaba. Wantoonni ijoo ilaalamuu qaban tokko tokko kunooti: 1. Amaloota Maamiltootaa: 1.1. - Heddumina: DRCn sabaa fi sablammoota 200 ol kan jiraattu yoo ta’u, tokkoon tokkoon isaanii duudhaa fi aadaa mataa isaanii qabu. Yeroo maamiltoota waliin wal qunnamnu garaagarummaa kana hubachuu fi kabajuun barbaachisaa dha. - Keessummeessitoota: Namoonni Koongoo akka waliigalaatti keessummeessitoota ho'aa daawwattootaaf taasisaniin beekamu. Maamiltoonni garaa qulqulluu, michummaa fi kabajaan akka dhihaatan ni dinqisiifatu. - Hariiroo irratti kan xiyyeeffate: Hariiroo dhuunfaa ijaaruun aadaa Koongoo keessatti murteessaadha. Maamiltoonni namoota dhuunfaa sirriitti beekan ykn amantaa waliin uumuu filatu. - Gatii maallaqaa: Rakkoo dinagdee lammiilee Koongoo hedduu mudateen walqabatee, murtoo bittaa keessatti gatii madaalawaa ta’uun gahee olaanaa qaba. 2. Taboo Aadaa: 1.1. - Kabaja jaarsolii: DRC keessatti namoota dullooman sochii qaamaa akka kallattiin ijaan wal arguu ykn yeroo kutaa seenan dhaabbachuutiin kabaja agarsiisuun barbaachisaa dha. - Bakka dhuunfaa: Bakka dhuunfaa weeraruun akka kabaja dhabuutti ilaalamuu waan danda’uuf maamiltoota waliin yeroo wal qunnaman fageenya qaamaa sirrii ta’e qabaachuu. - Mata dureewwan haasawa: Dhimmoonni murtaa’an kan akka siyaasaa ykn galii dhuunfaa maamiltoonni ofii isaaniitiin yoo guddatan malee yeroo walqunnamtii maamiltootaa mata dureewwan dhorkaa miira namaa kakaasan ta’anii fudhatamuu danda’u. - Uffata: Uffata keessatti safuu agarsiisuun duudhaa fi amantii naannoo sanaa kabajuu agarsiisa. Walumaagalatti, amala maamiltootaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo hubachuun adda addummaa beekuu, keessummeessitootaa fi hariiroo ijaaruu shaakaluu, gatii madaalawaa ta’eef iddoo kennuu, akkasumas dhorkaa aadaa jaarsolii kabajuu, iddoo dhuunfaa eeguu, mata dureewwan haasawa miira namaa kakaasan irraa yoo kakaafame malee irraa fagaachuu of keessatti qabata maamiltoota ofii isaaniiti. Kunniin ilaalcha waliigalaa seera aadaa irratti hundaa’e ta’uu hubadhu; filannoo dhuunfaa ummata biyyattii adda addaa keessatti garaagarummaa qabaachuu danda’a.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) sirna bulchiinsa gumurukaa bal’aa ta’e kan galtee, al-ergii fi dabarsuu meeshaalee daangaa ishee keessatti to’achuu fi to’achuu danda’u qabdi. Sirni kun seera biyyaalessaa akka kabajamu mirkaneessuu, haala mijeessuu daldalaa guddisuu, indaastiriiwwan biyya keessaa eeguu, fi galii mootummaaf walitti qabuuf kan kaayyeffatedha. Imaltoonni yeroo DRC seenan ykn bahan dambiiwwanii fi qajeelfama gumurukaa tokko tokko beekuu qabu. Isaan keessaa: 1. Ibsa: Meeshaaleen gara DRCtti fidaman ykn keessaa baafaman hundi yeroo dhufan ykn deeman abbootii taayitaa gumurukaatiif ibsamuu qabu. Imaltoonni unka ibsa gumurukaa sirritti guutuu fi sanadoota deeggarsa barbaachisoo ta’an dhiyeessuu qabu. 2. Meeshaalee Dhorkaman: Meeshaaleen tokko tokko DRC keessatti seeraan akka hin galchine ykn hin ergamne cimsee dhorkamaniiru. Isaan keessaa qawwee fi rasaasa hayyama sirrii malee, qoricha seeraan alaa, maallaqa sobaa ykn meeshaalee mirga qabeenya kalaqa sammuu sarban kan dabalatudha. 3. Wantoota Daangeffaman: Meeshaaleen tokko tokko DRC irraa/gara DRCtti galfamuu/al-ergii dura hayyama addaa, hayyama, ykn ragaa barbaachisuu danda’u. Fakkeenyonni oomishaalee sanyii balaa jala jiran (ivory), meeshaalee aadaa/hambaalee qulqulleessuu arkiyooloojii barbaadan fi kkf ni argamu. 4. Kaffaltii Gibira irraa Bilisa: Imaltoonni yeroo biyya seenan/ba’an meeshaalee dhuunfaa gatii murtaa’e qaraxa irraa bilisa ta’e fiduu ni danda’u. Daangaawwan kun yeroo yeroon jijjiiramuu waan danda’aniif mindaa amma jiru imbaasii/qoonsilaa naannoo waliin sakatta’uun murteessaadha. 5. Dambii Maallaqa: Firaankii Koongoo (CDF) fi maallaqa biyya alaa kan akka doolaara Ameerikaa (USD) lamaan isaaniif daangeffamni maallaqaa ni jira. Imaltoonni maallaqa daangaa murtaa’e ol qabatanii deeman gumurukaa irratti labsuu qabu. 6. Yeroodhaaf Galchuu/Al-ergii: Meeshaalee gatii guddaa qaban yeroodhaaf gara DRC kan akka meeshaalee ogummaa ykn meeshaalee dhuunfaa kan akka laptop/kaameraa/meeshaalee ispoortii fi kkf yoo fidan, hojimaata aadaa salphisuuf imala dura ATA Carnet argachuun gaariidha. 7.gibira/Gibira galtee: DRCn oomishaalee adda addaa irratti akkaataa sagantaa taarifa isheetiin ramaddii/gosa isaanii irratti hundaa’uun qaraxa galtee adda addaa hojiirra ni oolchiti. Imaltoonni hojimaatni fi qajeelfamni gumurukaa garaagarummaa qabaachuu akka danda’u yaada keessa galchuu qabu, odeeffannoo wayitaawaa argachuuf imala dura Imbaasii/Qonsilaa mariisisuun ykn marsariitii ofiisaa Bulchiinsa Gumurukaa DRC daawwachuun ni gorfama. Walumaagalatti, sirna bulchiinsa gumurukaa wajjin walbaruu fi dambiiwwan kabajuun yeroo Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo waliin daawwatan ykn sochii daldalaa irratti bobba’an murteessaadha.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtu, qabeenya uumamaa badhaadhaa fi guddina dinagdeetiin kan beekamtudha. Gama qaraxa galtee fi imaammata gibiraatiin DRCn dhangala’aa meeshaalee gara biyyattiitti darban to’achuuf tarkaanfiiwwan murtaa’an hojiirra oolcheera. Gibirri galtee jechuun kaffaltii meeshaalee gara biyya tokkootti galfaman irratti qaamolee mootummaatiin kaffalamudha. DRC keessatti gibirri galtee oomishaalee adda addaa irratti ramaddii fi gatii isaanii irratti hundaa’uun kan kaffalamudha. Sadarkaan kun wantoota akka gosa oomishaa, ka’umsaa fi kaayyoo irratti hundaa’uun garaagarummaa qabaachuu danda’a. DRC keessatti gibira galtee ilaalchisee ibsi addaa Taariifa Gumurukaa isaa keessatti argamuu danda’a, kunis jijjiirama seerotaa fi waliigalteewwan daldala idil-addunyaa calaqqisiisuuf yeroo hunda aangawootaan kan fooyya’udha. Taarifaan kun oomishaalee bal’aa kanneen akka nyaataa, meeshaalee fayyadamaa, meeshaalee industirii, meeshaalee jallisii, fi meeshaalee qananiin guutaman kan hammatedha. Waliigalteewwan daldalaa naannoo ykn idil-addunyaa DRCn qaama isaanii ta’e jalatti reetii filannoo raawwatiinsa qabaachuu akka danda’u hubachuun barbaachisaadha. Fakkeenyaaf, waliigaltee naannoo daldala bilisaa ardii Afrikaa (AfCFTA) jalatti biyyoota miseensa Gamtaa Afrikaa irraa galfaman tokko tokko taarifa hir’ate ykn zeeroo hawwachuu danda’a. Kana malees, gibirri gumurukaa kan akka VAT (Value Added Tax) adeemsa galtee sadarkaa adda addaa irrattis raawwatiinsa qabaachuu ni danda’a. Gibirri kunniin gatii meeshaalee dhibbeentaa irratti kan hundaa’an yoo ta’u, qaamolee gumurukaa irraa qulqullina osoo hin argatin kaffalamuu qaba. Dambiiwwanii fi imaammata gumurukaa aangawoonni Koongoo kaa’an akka kabajaman gochuudhaan hojii daldalaa gahumsaan akka hojjetamuuf haala mijeessuu; daldaltoonni ogeessota muuxannoo qaban waliin hojjechuun ykn maddoota ofiisaa kanneen akka dhaabbilee daldalaa mootummaa ykn waajjira gumurukaa mariisisuun safartuu qaraxa galtee oomisha isaaniif adda ta’e ilaalchisee odeeffannoo wayitawaa argachuun ni gorfama. Walumaagalatti, imaammata gibira galtee Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo hubachuun daldaltoonni saba qabeenya badhaadhe kana waliin daldala irratti bobba’uu barbaadaniif, dambiiwwan biyya keessaa gahumsaan akka eegan mirkaneessuuf murteessaadha.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtuu fi qabeenya uumamaa adda addaa kan qabdu yoo ta’u, hojii al-ergiidhaaf hawwataa ta’uu dandeessi. Al-ergii kana to’achuu fi fayyadamuuf DRC imaammata gibiraa murtaa’e hojiirra oolcheera. DRCn galii argamsiisuu fi indaastirii qophii biyya keessaa jajjabeessuuf meeshaalee adda addaa irratti gibira al-ergii kaa’a. Sadarkaan gibiraa gosa oomishaa irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba. Fakkeenyaaf, albuudoonni akka koobaaltii, sibiila diimaa, warqee, qaruuraa, fi daayimandii gibira addaa al-ergii kan %2 hanga %10 ta’uu danda’u, albuuda harkaan hojjetan irraa kan hafe tokko tokko. Kana malees, qonnaan bultoota biyya keessaa gargaaruun oomisha nyaataa biyya keessaa guddisuu fi hirkattummaa galtee irratti hir’isuuf yaaliin taasifamu keessatti oomishaalee qonnaa kanneen akka buna, baqalaa kookaa, sanyii zayita paammiis gibirri al-ergii %30 hanga %60 ta’u ni kaffalama. Haa ta'u malee,"meeshaaleen gatii dabalataa" qophaa'an kan akka buna bilcheefame ykn chokoleetii meeshaalee qalamaa ykn hin qophaa'in waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu gibirri isaanii gadi aanaadha. Imaammanni gibiraa DRC haala dinagdee ykn murtii mootummaa industirii murtaa'e guddisuuf ykn adeemsa gatii dabalataa daangaa biyyattii keessatti jajjabeessuuf kaayyeffate irraa kan ka'e yeroon jijjiiramuu akka danda'u hubachuun barbaachisaadha. Dhaabbileen al-ergii al-ergii isaanii sirritti gabaasuu fi gibira hojiirra jiru bu’uura kanaan kaffaluun dambiiwwan gibiraa kana kabajuu isaanii mirkaneessuu qabu. Kana kabajuu dhabuun adabbii ykn adabbii maallaqaa qaamolee dhimmi ilaallatuun murtaa’uu danda’a. Xumura irratti, meeshaaleen gosoota adda addaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo irraa ergaman imaammata gibiraa addaa galii maddisiisuuf yaadamee fi misooma industirii biyya keessaa karaa gatii dabalataa deeggaru jalatti kan bulani dha. Al-ergitoonni dambiiwwan amma jiran irratti odeeffannoo haaraa argachuu fi hojii daldalaa meeshaalee kana hirmaachisu irratti yeroo bobba’an dhaabbilee mootummaa dhimmi ilaallatu waliin walitti dhiyeenyaan hojjechuu qabu.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtu, qabeenya uumamaa badhaadhaa fi dinagdee adda addaatiin beekamtudha. Qulqullinaa fi seera qabeessummaa al-ergii ishee mirkaneessuuf DRC sirna mirkaneessa al-ergii diriirsiteetti. Adeemsi mirkaneessa al-ergii DRC keessatti tarkaanfiiwwan hedduu of keessaa qaba. Tokkoffaa, al-ergitoonni lakkoofsa galmee Ministeera Daldalaa irraa argachuu qabu. Galmeen kun al-ergitoonni ulaagaalee seeraa hunda akka guutanii fi daldala idil-addunyaa irratti bobba’uuf ulaagaa guutuu akka qaban mirkaneessa. Lammaffaa, al-ergitoonni ulaagaalee sanadoota addaa kabajuu qabu. Kunis ragaalee barbaachisoo ta’an kan akka ragaa ka’umsaa argachuu kan dabalatu yoo ta’u, kunis meeshaaleen gara alaatti ergaman dhuguma DRC keessatti oomishamuu ykn oomishamuu isaanii kan mirkaneessudha. Dabalataanis, al-ergitoonni sanadoota deeggarsa biroo kan akka tarreewwan kuusaa ykn invooyisii daldalaa dhiyeessuu isaan barbaachisuu danda’a. Sadaffaa, oomishoonni tokko tokko maalummaa isaanii ykn dambii industirii isaanii irraa kan ka’e ragaa addaa barbaadu. Fakkeenyaaf, albuudoonni akka warqee ykn daayimandii abbootii taayitaa albuudaa biyya keessaa irraa mirkaneessa barbaaduu danda’u ykn ulaagaalee idil-addunyaa dhaabbilee akka Kimberley Process Certification Scheme’n kaa’an kan eegu ta’uu danda’a. Kana malees, meeshaalee qonnaa kanneen akka bunaa ykn kookaa al-ergiidhaaf ulaagaa qulqullinaa hordofuun murteessaadha. Al-ergitoonni oomishni isaanii ulaagaalee qulqullinaa sadarkaa idil-addunyaatti beekamtii qaban akka guutu qorannoo fi mirkaneessa qaamolee hayyamamaniin mirkaneessuu qabu. Adeemsa kanaaf haala mijeessuufi hojii daldalaa biyyattii keessatti iftoominaa fi gahumsa mirkaneessuuf dhaabbileen mootummaa adda addaa hundeeffamaniiru. Ministeerri Daldalaa hojii al-ergii to’achuu fi dambiiwwan ragaa al-ergii waliin walqabatan kabachiisuun gahee olaanaa qaba. Dabalataanis, abbootiin taayitaa gumurukaa buufata doonii irratti ergaawwan biyyaa ba’an hordofu, dhaabbilee dhimmi ilaallatu kanneen ragaalee al-ergii kabajuu isaanii mirkaneessuuf itti gaafatamummaa qaban waliin tumsa. Walumaagalatti, dhaabbilee daldalaa damee daldala alaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti socho’aniif qaamolee mootummaa adda addaa irraa ragaa al-ergii argachuun murteessaadha. Adeemsa kana hordofuun seera qabeessummaa mirkaneessuu qofa osoo hin taane amanamummaa gabaa meeshaalee Koongoo akka addunyaatti guddisa.

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtu, qabeenya uumamaa badhaadhaa fi bal’ina lafa bal’aa qabaachuun beekamtudha. DRC keessatti yaada loojistikii yeroo ilaallu, wantoota barbaachisoo ta’an hedduun ilaalamuu qabu. Tokkoffaa, bal’ina biyyattii fi qormaata teessuma lafaa irraa kan ka’e yeroo baay’ee loojistikii walxaxaa fi qormaata ta’uu danda’a. Kanaafuu, michoota loojistikii muuxannoo fi amanamoo ta’anii fi haala naannoo irratti hubannoo gadi fagoo qaban waliin hojjechuun murteessaadha. Lammaffaa, geejjibni DRC keessatti baay’ee networkii daandii irratti hirkata. Magaalonni gurguddoon akka Kinshaasaa fi Lubumbaashii walitti hidhamiinsa gaarii kan qaban yoo ta’u, baadiyyaan yeroo baay’ee bu’uuraaleen misoomaa daangeffaman mudatu. Kanaafuu, biyya keessaa bakka deemtan irratti hundaa’uun daandii geejjibaa of eeggannoodhaan karoorfachuun barbaachisaadha. Sadaffaa, tajaajilli fe’umsa qilleensaa meeshaalee saffisaan geejjibsiisuuf fageenya dheeraa ykn yeroo geejjibni daandii hin danda’amnetti fayyadamuun ni danda’ama. DRC buufata xiyyaaraa idil-addunyaa hedduu kan akka Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa N'djili Kinshasa fi Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa Lubumbashi qabdi. Daandiiwwan qilleensaa ykn dhaabbilee fe’umsaa beekamoo ta’an waliin hojjechuun tajaajila fe’umsa qilleensaa nageenya qabuu fi gahumsa qabu mirkaneessuuf gargaaruu danda’a. Afraffaa, buufanni doonii Mataadii laga Koongootti waan seenuuf galaana irraa gara DRCtti ergamuuf karra barbaachisaa ta’ee tajaajila. Meeshaalee karaa buufata doonii kanaa erguun faayidaa qabaachuu danda’a, bakki itti deemtan lageen gurguddoo akka Kinshaasaa ykn Kisangani cinatti ykn naannoo isaanii yoo ta’e. Dabalataanis, yaaddoo nageenyaa kutaalee biyyattii tokko tokko ilaalcha keessa galchuun, sirna hordoffii ergaa hordofuuf fayyadamuun yeroo geejjibaa mirkaneessa nageenyaa dabalataa kennuu danda’a. Kana malees, daangaa qaxxaamuraa irratti harkifannaa ykn walxaxiinsa akka hin uumamneef meeshaalee galchuu ykn erguu dura hojimaatni gumurukaa sirriitti hubatamuu qaba. Daldaltoota gumurukaa muuxannoo qaban kanneen beekumsa dambiiwwan naannoo qaban waliin tumsuun fe’umsa haala salphaan qulqulleessuuf haala mijeessuu danda’a. Dhumarratti, naannolee Koongoo tokko tokko keessatti danqaa afaanii mudachuu danda’u kan afaan Faransaayii bal’inaan dubbatamu (afaanota naannoo birootiin alatti), hojjettoota ykn hiiktoota afaan lamaa qabaachuun hojii loojistikii keessan hunda keessatti bulchitoota naannoo fi dhiyeessitoota waliin qunnamtii uumuuf gargaaruu danda’a. Xumura irratti, Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti loojistikii navigeeshiniin qormaata ta’uu danda’a garuu karoora sirrii ta’een kan danda’amu ta’uu danda’a. Michoota loojistikii muuxannoo qaban qacaruun, geejjibaa daandii fi qilleensaa walitti makame fayyadamuu, filannoowwan geejjibaa lagaa ilaaluu, nageenya ergaa mirkaneessuu, hojimaata gumurukaa hubachuu, fi danqaa afaanii DRC keessatti dhiyeessii keessan akka gaariitti fayyadamuuf baay’ee gargaara.

Agarsiisa daldalaa barbaachisoo

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtu yoo taatu, daldala fi daldala idil-addunyaatiif carraa guddaa qabdudha. Chaanaalii bittaa idil-addunyaa barbaachisoo adda addaa akkasumas waltajjiiwwan agarsiisaa dhaabbileen daldalaa akka qoratan ni dhiheessa. 1. Albuuda Baafachuu fi Albuuda baasuu: DRC qabeenya uumamaa, keessumaa albuuda akka sibiila diimaa, koobaaltii, warqee, diyaamandii fi koltaaniin kan badhaatedha. Dhaabbileen albuudaa idil-addunyaa yeroo baayyee albuuda kana biyyattii irraa madda isaanii argachuuf hojii bittaa irratti bobba’u. Agarsiisni daldalaa akka Mining Indaba Afrikaa Kibbaatti ykn PDAC Convention Kanaadaatti dhaabbileen albuudaa DRC oomisha isaanii akka agarsiisaniifi bitoota ta’uu danda’an waliin akka walqunnaman waltajjii ni kenna. 2. Damee Boba’aa fi Gaasii: Kuusaa boba’aa bal’aa kan qabdu DRCn bitoota idil-addunyaa boba’aa qamadii bitachuuf ykn hojii qorannoo irratti invast gochuuf fedhii qaban hawwatti. Taateewwan addunyaa kan akka torbee boba’aa Afrikaa ykn Konfiraansii Teeknooloojii Galaanaa irraa bitootaa fi gurgurtoota damee kana keessatti carraa networking ni kennu. 3. Meeshaalee Qonnaa: DRC lafa qonnaa oomisha qonnaaf mijatu baay’ee qabdi. Biyyattiin meeshaalee akka buna, baqalaa kookaa, zayita paammii, boqqolloo, ruuzii, xaafii fi kkf al-ergi.Agarsiisni daldalaa idil-addunyaa SIAL Paris ykn Anuga Trade Fair dabalatee oomishtoonni Koongoo oomisha isaanii dhaggeeffattoota bal’aaf akka dhiyeessan fi namoota naannoo irraa bituu danda’an waliin akka walqunnaman taasisa addunyaa. 4. Misooma Bu’uuraalee Misoomaa: Mootummaan DRC pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa ijaarsa daandii, dhaabbilee anniisaa maddisiisan (haayidrooelektirikii), misooma buufata doonii fi kkf dabalatee invastimantii biyya alaa dammaqinaan barbaadaa kan ture yoo ta’u, dhiyeessitoota idil-addunyaa industirii adda addaa pirojektoota kana irratti hirmaatan hunda keessatti carraa kan kennudha. 5. Damee TQO: DRC keessatti dameen Teeknooloojii Qunnamtii Odeeffannoo (ICT) saffisaan mul’achaa kan jiru yoo ta’u, saffisa seensa interneetii dabaluu isaatiin carraawwan daldalaa adda addaa dhiyeessitoota/misoomsitoota tajaajila meeshaalee telekoomii wajjin walqabatan kanneen agarsiisa dhimmi ilaallatu kan akka Kongiresii Mobaayilaa Addunyaa ykn ITU Telecom World. 6. Industirii Huccuu: Sababa damee kana keessatti al-seerummaatiin qormaanni mudatus, . DRCn meeshaalee jallisii akka suufii kanneen huccuu oomishuuf itti fayyadamuu danda’an qabdi. Bitamtoonni idil-addunyaa taateewwan akka Texworld Paris ykn Agarsiisa Maashinoota Huccuu Idil-addunyaa irratti carraa madda indaastirii huccuu DRC irraa qorachuu danda’u. 7. Oomisha Bosonaa: DRC bosona bal’aa muka gatii guddaa qabuu fi oomisha bosona muka hin taane adda addaa kan argamsiisudha. Hojimaatni bulchiinsa bosonaa itti fufiinsa qabu kan jajjabeeffamu yoo ta’u, bitoonni idil-addunyaa oomishaalee kana bitachuuf fedhii qaban agarsiisa daldalaa akka Timber Expo ykn China Import and Export Fair (Canton Fair) irratti hirmaachuu danda’u. 8. Damee Annisaa: Biyyattiin humna bishaanii maddisiisuu guddaa kan qabdu yoo ta’u, pirojektoonni adda addaa misoomarra jiru. Dhaabbileen idil-addunyaa teeknooloojii anniisaa haaromfamuu danda’u irratti hirmaatan kan akka oomishtoota meeshaalee elektirikii bishaanii ykn dhiyeessitoota paanaalii aduu agarsiisa daldalaa akka EnergyNet Africa Investor Forum ykn African Utility Week tiin michoota Koongoo waliin hojjechuuf carraa argachuu danda’u. Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti hojii bittaa idil-addunyaa kamiyyuu irratti bobba’uu isaanii dura dambiiwwan biyya keessaa fi gochaalee daldalaa akka kabajaman mirkaneessuuf qorannoon gabaa sirrii fi of eeggannoodhaan gaggeeffamuu akka qabu hubachuun barbaachisaadha

Motora barbaacha waliigalaa

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti, motoroonni barbaacha yeroo baay’ee itti fayyadaman tokko tokko: 1. Google: Mootora barbaacha addunyaa irratti baay’ee beekamaa ta’e, Google DRC keessattis bal’inaan itti fayyadama. www.google.com irraa argachuu dandeessu. 2. Bing: Motora barbaacha bal’inaan itti fayyadamnu kan biraa, Bing barbaacha weeb fi barbaacha suuraa dabalatee amaloota adda addaa dhiyeessa. www.bing.com irratti daawwachuu dandeessu. 3. Yahoo: Yahoo motora barbaacha beekamaa ta’ee fi barbaacha marsariitii, email, fi oduu haaromsuu dabalatee tajaajila adda addaa kan kennudha. www.yahoo.com irraa argachuun ni danda'ama. 4. DuckDuckGo: Iccitiidhaaf kutannoo qabaachuu fi odeeffannoo fayyadamaa hordofuu dhiisuudhaan kan beekamu DuckDuckGo bu'aa barbaacha beeksisa dhuunfaa ykn bubbee filtaraa malee dhiyeessa. Marsariitiin isaa www.duckduckgo.com jedhama. 5. Yandex: Adda durummaan Raashiyaa fi biyyoota Awurooppaa Bahaa biroo keessatti kan itti fayyadamu yoo ta’u, Yandex DRC keessatti akkasumas tajaajila naannoo isaa kan akka kaartaa fi oduu haaromsuu isaatiin jaalala hamma tokko argateera. www.yandex.com irratti daawwachuu dandeessu. 6. Ask.com (duraan Ask Jeeves): Motorri barbaacha gaaffii deebii kennuu irratti xiyyeeffate kun fayyadamtoonni jechoota ijoo qofa fayyadamuu dhiisanii afaan uumamaatiin gaaffii akka gaafatan taasisa. www.ask.com irratti argachuu dandeessu. Kunniin fakkeenyota muraasa mootora barbaacha Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti yeroo baay’ee itti fayyadamaniidha; haa ta’u malee, harki guddaan ummataa barbaacha toora interneetii irrattis waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa kan akka Feesbuukii irratti hirkatanii hojjechuu ykn marsariitiiwwan naannoo addaa fedhii Koongoo tajaajilu fayyadamuu akka danda’u yaada keessa galchaa.

Fuula keelloo gurguddoo

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Qabeenya uumamaa badhaadhaa, aadaa adda addaa fi mallattoo seenaatiin beekama. Fuulonni keelloo gurguddoo DRC keessatti argaman keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Fuula Keelloo Koongoo (www.yellowpagescongo.com) . Yellow Pages Congo tajaajila daayirektarii adda duree ta’ee fi odeeffannoo daldala adda addaa, dhaabbilee, fi tajaajiloota naannoo adda addaa DRC keessatti kennudha. Weebsaayitiin kun filannoowwan barbaacha gosa fi bakka adda addaatiin ni dhiheessa. 2. Fuula Jaunes RDC (www.pagesjaunes-rdc.com) irratti kan argamu. Pages Jaunes RDC tajaajila daayirektarii beekamaa kan biraa kan dameelee adda addaa kanneen akka mana nyaataa, hoteelota, baankota, wiirtuuwwan yaalaa fi kkf uwwisudha. Weebsaayitiin kun fayyadamtoonni tarreewwan gosa ykn jechoota ijoo adda ta’aniin akka barbaadan kan taasisudha. 3. Waggaa Dimookiraasii Koongoo (www.afribaba.cd/annuaire/) . Annuaire en République Démocratique du Congo waltajjii onlaayinii kan galmee daldalaa bal’aa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti dhiyeessudha. Fayyadamtoonni gosoota addaa fi naannoo adda ta’e irratti hundaa’uun daldala argachuu danda’u. 4. Fuula Keelloo BMV (bmv.cd/directory) . Fuulli Keelloo BMV tarree daldalaa bal’aa gosa industiriitiin ramadaman magaalota gurguddoo DR Koongoo Kinshaasaa fi Lubumbaashi dabalatee ni kenna. Weebsaayitiin kun dhaabbilee daldalaa mul’achuu guddaa barbaadaniif filannoo beeksisa ni kenna. 5.Golden Touch Yellow Pages - Galmee Toora Interneetii Kinshaasa (https://-daayirektarii.congocds.com/) Golden Touch Yellow Pages addatti Kinshasa – magaalaa guddoo DR Congo – irratti kan xiyyeeffatu yoo ta’u, tarreewwan daldala biyya keessaa damee ykn barbaacha jechoota ijootiin ramadaman ni kenna. Afaan Faransaayii Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti bal'inaan waan dubbatamuuf marsariitiiwwan tokko tokko deeggarsa afaan Ingiliffaa daangeffame qabaachuu akka danda'an hubachuun barbaachisaadha.

Waltajjiiwwan daldalaa gurguddoo

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo, yeroo baay’ee DR Koongoo ykn DRC jedhamuun beekamtu, biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Industiriin daldala elektirooniksii ammallee naannoo kana keessatti guddachaa kan jiru yoo ta’u, waltajjiiwwan bittaa toora interneetii muraasni beekamoo ta’an ni jiru: 1. Jumia DR Congo: Jumia waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Afrikaa keessatti socho’an keessaa isa tokko. Oomishaalee adda addaa kanneen akka elektirooniksii, meeshaalee faashinii, meeshaalee manaa, fi gurgurtaa nyaataa ni dhiheessa. Marsariitii: www.jumia.cd 2. Kin Express: Kin Express gabaa onlaayinii yoo ta’u, adda durummaan meeshaalee gurgurtaa fi meeshaalee manaa balbala maamiltootaa Kinshasa (magaalaa guddoo)tti geessuu irratti xiyyeeffata. Marsariitii: www.kinexpress.cd 3. Afrimalin: Afrimalin waltajjii beeksisa dhokataa yoo ta’u, namoonni dhuunfaa oomishaalee adda addaa kanneen akka elektirooniksii, konkolaataa, qabeenyaa, fi tajaajiloota gabaa DRC keessatti argaman dabalatee bitachuu fi gurguruu danda’udha. Marsariitii: www.afrimalin.cd 4. Eshop Congo: Eshop Congo oomishaalee adda addaa kanneen elektirooniksii irraa kaasee hanga faashinii fi meeshaalee miidhaginaa ni dhiheessa. Isaanis muuxannoowwan bittaa toora interneetii mijataa maamiltoota guutuu biyyattii jiraniif filannoo geejjibaa naannoo filatamoo DRC keessatti argamaniif dhiyeessuuf kaayyeffatan. Marsariitii: www.eschopcongo.com 5. Zando RDC (Zando Democratic Republic of the Congo): Zando RDC adda durummaan meeshaalee faashinii dhiirota, dubartootaa fi daa’immaniif uffata irraa kaasee hanga kophee fi meeshaalee gargaarsaa irratti xiyyeeffata. Bu'uuraaleen daldala elektirooniksii biyyattii keessatti guddachuu waan itti fufaniif, waltajjiiwwan kunneen uwwisa guutuu biyyattii ykn naannoolee murtaa'oo DR Koongoo keessatti argaman ilaalchisee daangaa qabaachuu akka danda'an kaasuun barbaachisaadha. Hubadhaa, yeroo hunda waltajjiiwwan kana irratti bittaa ykn daldala kamiyyuu gochuu dura kallattiin marsariitiiwwan kana daawwachuun ykn qorannoo dabalataa gaggeessuun gaarii dha sababiin isaas dhiyeessiin isaanii yeroon jijjiiramuu waan danda’uuf.

Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo, DR Koongoo ykn DRC jedhamuunis beekamtu, biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Qormaatni misoomaa hedduun mudatus, fayyadamtoonni intarneetii baay’achaa dhufuu fi waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa adda addaa uumamuu isaanii argitee jirti. Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa beekamoo Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti argaman tokko tokko kunooti: 1. Feesbuukii: Waltajjiin miidiyaa hawaasaa akka addunyaatti bal’inaan itti fayyadamu kan ta’e Feesbuukiin DR Koongoo keessattis jaalala horateera. Fayyadamtoonni piroofaayilii uumuu, hiriyootaafi maatii waliin wal qunnamsiisuu, qabiyyee akka suuraa fi viidiyoo qooduun, garee ykn fuula fedhii isaanii wajjin walqabatutti makamuu danda'u. Marsariitii: www.facebook.com 2. WhatsApp: Appi ergaa erguuf karaa ergaa barreeffamaa, bilbila sagalee, fi viidiyoo chat qunnamtii dhuunfaa fi garee bal'inaan itti fayyadamudha. Lammiileen Koongoo hedduun hiriyootaafi maatii waliin walitti dhufeenya qabaachuuf ykn garee hawaasaatti makamuuf WhatsApp fayyadamu. Marsariitii: www.whatsapp.com 3. Twitter: Waltajjii maaykiroobiloogii fayyadamtoonni ergaawwan gaggabaaboo tiwiitara jedhaman daangaa arfii 280 keessatti suuraa ykn viidiyoo waliin qooddachuu danda'an. Lammiileen Koongoo hedduun oduu haaromsuuf, taateewwan yeroo irratti yaada qooduuf, akkasumas mata duree adda addaa irratti marii ummataa irratti bobba'uuf Twitter fayyadamu. Marsariitii: www.twitter.com 4. Instagram: Waltajjii suuraa fi viidiyoo qooduun fayyadamtoonni qabiyyee maltimidiyaa mata duree ykn hashtag waliin olkaa’uun dhaggeeffattoota bal’aa biyya keessaa ykn addunyaa bira ga’uu danda’an. Marsariitii: www.instagram.com 5. YouTube: Waltajjii viidiyoo qooduun fayyadamtoonni viidiyoo vlog irraa kaasee hanga viidiyoo muuziqaa gosoota biroo hedduu keessaa olkaa’uu/ilaaluu danda’u. Marsariitii: www.youtube.com 6 LinkedIn:Marsariitii networking ogummaa ogeessota carraa hojii barbaadaniin bal’inaan itti fayyadaman; akkasumas dhaabbilee hojjettoota ta’uu danda’an barbaadaniif giddugala ta’ee tajaajila. Marsariitii:http://www.linkedin.com/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. 7 TikTok:Appiin viidiyoo gabaabaa qooduun beekamaan kun fayyadamtoonni kilippiiwwan bashannansiisaa muuziqaa irratti hundaa’an akka uumuu fi qooddatan dandeessisa-qormaata shubbisaa irraa kaasee hanga skeekii qoosaa Marsariitii:http://www.tiktok.com/ 8 Pinterest:Motora argannoo mul’ataa fayyadamtoonni yaada kalaqaa, faaya manaa, kaka’umsa faashinii, qophii nyaataa fi kkf dabalatee akka argatan fi qusatan kan taasisu. Marsariitii:http://www.pinterest.com/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. Kunneen fakkeenya muraasa waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti fayyadamaniidha. Wantoota akka interneetii fi filannoo dhuunfaa irratti hundaa'uun argamuun fi jaallatamuun garaagarummaa qabaachuu akka danda'u hubachuun barbaachisaadha.

Waldaalee industirii gurguddoo

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo (DRC) biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Qabeenya bal’aa fi dinagdee adda addaa qabaachuun beekamti. Waldaalee indaastirii gurguddoo DRC keessa jiran keessaa muraasni, marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Federeeshinii Intarpiraayizii Koongoo (FEC) - FEC waldaalee daldalaa gurguddoo DRC keessaa tokko yoo ta’u, dameelee adda addaa kanneen akka qonnaa, albuudaa, oomishaa, fi tajaajila bakka bu’a. Marsariitiin isaanii: www.fec-rdc.com dha 2. Mana Maree Albuudaa DRC - Waldaan kun dhaabbilee albuudaa biyyattii keessatti socho’an bakka bu’ee kan hojjetu yoo ta’u, gochaalee albuudaa itti gaafatamummaa qaban guddisuuf kan akeekedha. Odeeffannoo dabalataa marsariitii isaanii: www.chambredesminesrdc.cd irraa argachuu dandeessu 3. Konfedereeshinii Waldaalee Hojjechiistota Koongoo (CECO), kanaan dura Waldaa Biyyaalessaa Amaanaa Hojjechiistotaa (ANEP) jedhamuun kan beekamu - CECOn misooma dinagdee itti fufiinsa qabu guddisuu fi carraa hojii uumuuf industirii adda addaa keessatti hojjechiistotaaf sagalee ta’ee hojjeta. Bal’ina isaa marsariitii isaanii: www.ceco.cd irraa argachuu dandeessu 4. Federation des Entreprises du Congo (FECO) - FECO imaammata abbootii qabeenyaa fi guddina dinagdee guddisan leellisuudhaan daldala damee adda addaa deeggaruun irratti xiyyeeffata. Marsariitii isaanii: www.feco-online.org irraa argachuu dandeessu 5.Confederation General des Entreprises du Congo(RDC) -- CGECInbsp;kaayyoon isaa dhaabbilee Koongoo akka biyyaatti kennaman bakka bu'uu fi guddisuuf kan akeekedha Kaayyoo siyaasaa-hawaasummaa dinagdee walsimsiisuu fooyya'iinsa guddina seera kabajuu bulchiinsa gaarii gaggeessuu kaayyoo abbootii qabeenyaa fedhii.Last updated info about them can be found www.cgecasso.org irratti argama. Waldaaleen indaastirii kunneen Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti daldala deeggaruun, guddina dinagdee guddisuu fi haala daldalaa mijataa ta’e mirkaneessuu keessatti gahee olaanaa qabu

Marsariitii daldalaa fi daldalaa

Rippabilikni Dimookiraatawaa Koongoo, DRC jedhamuunis beekamtu, biyya Giddugaleessa Afrikaa keessatti argamtudha. Bu’uura qabeenya uumamaa badhaadhaa kan qabu yoo ta’u, naannichatti dinagdeen barbaachisaa dha. Marsariitiiwwan dinagdee fi daldalaa tokko tokko kanneen Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo wajjin walqabatan URL isaanii waliin kunooti: 1. Ministeera Diinagdee: Weebsaayitiin ofiisaa Ministeera Diinagdee waa’ee imaammata dinagdee, carraa invastimantii, fi dambiiwwan daldalaa DRC keessatti odeeffannoo kenna. Marsariitii: http://www.dinagdee.gouv.cd/ 2. Ejensii Biyyaalessaa Invastimantii Guddina: Weebsaayitiin kun pirojektoota invastimantii, onnachiiftuu invastarootaaf kennamu, fi hojimaata galmee daldalaa irratti bal’inaan ni kenna. Marsariitii: https://www.anapi-rdc.com/ 3. Baankii Biyyoota Giddugaleessa Afrikaa (BCAS): BCAS dhaabbata imaammata maallaqaa DRC dabalatee biyyoota Giddugaleessa Afrikaa keessatti itti gaafatamummaa qabuudha. Weebsaayitiin isaanii daataa dinagdee fi gabaasa faayinaansii dinagdee DRC waliin walqabatu ni kenna. Weebsaayitii (afaan Faransaayiin): http://www.beac.int/ 4. Manni Maree Daldalaa Kinshaa: Manni Maree Daldalaa Kinshaa daldala magaalaa guddoo bakka bu’ee kan hojjetu yoo ta’u, tajaajiloota barbaachisoo kanneen akka galmee daldalaa, kalaandarii taateewwanii, fi oduu industirii haaromsuu kennuudhaan hojii daldalaa haala mijeessa. Weebsaayitii (afaan Faransaayiin): https://ccikin.org/ 5. Ejensii Guddina Al-ergii (Pro-Export): Pro-Export jalqabbii adda addaa kanneen akka qorannoo gabaa, sagantaa gargaarsa al-ergii, fi agarsiisa idil-addunyaa irratti hirmaachuudhaan oomishaalee Koongoo sadarkaa idil-addunyaatti beeksisuuf kan akeekedha. Marsariitii: http://proexportrdc.cd/ irratti argama. 6. Kaartaa Daldalaa - Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo: Kaartaan Daldalaa kuusaawwan odeeffannoo onlaayinii yoo ta’u, DRC dabalatee biyyoota adda addaa addunyaa maraaf istaatiksii daldala idil-addunyaa argachuuf carraa kan kennudha. Adeemsa al-ergii-galtee irratti hubannoo gatii guddaa qabu ni kenna. Marsariitii: https://www.trademap.org/Oomisha_Gurgurtaa_Biyyaa.aspx?nvpm=1%7c180%7c%7c%7cWALIIGALA_HUNDA2%7c%7c 7. Baankii Misooma Afrikaa (AfDB) - Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo: Weebsaayitiin AfDB waa’ee pirojektoota isaanii, filannoowwan deeggarsa maallaqaa, fi agarsiistota dinagdee DRC ilaalchisee odeeffannoo kenna. Marsariitii: https://www.afdb.org/om/biyyoota/giddugaleessa-afrikaa/rippabiliika-dimokiraatawaa-koongoo/ Weebsaayitoonni kun namoota dhuunfaa gama dinagdee fi daldalaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo irratti fedhii qabaniif odeeffannoo gatii guddaa qabu dhiyeessuu danda’u. Bal’ina dabalataa walitti qabuuf akkasumas qabeenya dabalataa karaa isaanii jiran qorachuuf hidhannoowwan kana daawwachuun ni gorfama.

Weebsaayitoota gaaffii daataa daldalaa

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoof marsariitiiwwan gaaffii daataa daldalaa hedduun jiru. Isaan keessaa muraasni, teessoo weebsaayitii isaanii waliin kunooti: 1. Furmaata Daldala Walitti Makamaa Addunyaa (WITS) - Istaatistiksii daldalaa fi odeeffannoowwan barbaachisoo biroo waa’ee daldala idil-addunyaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo karaa waltajjii kanaan argachuu dandeessu. Marsariitii: https://wits.worldbank.org/Profile Biyyaa/om/Biyya/COD 2. Kaartaa Daldalaa - Weebsaayitiin kun daataa daldalaa bal’aa, galtee fi al-ergii, taarifa, fi odeeffannoo qaqqabummaa gabaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo dabalatee ni kenna. Marsariitii: https://www.kaartaa daldalaa.org/Index.aspx 3. UN Comtrade - Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo sochii galtee-al-ergii ishee irratti xiinxala bal’aa akka kennuuf ragaa daldalaa bal’aa maddoota adda addaa irraa ni dhiheessa. Marsariitii: https://comtrade.un.org/data/ 4. Dhaabbata Misooma Industirii Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii (UNIDO) - Daataa misooma industirii fi dameewwan omishaa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo wajjin walqabatan marsariitii kana irraa argachuu dandeessu. Marsariitii: http://stat.unido.org/profaayilii-biyyaa/ 5. Poortaala Daataa Garee Baankii Misooma Afrikaa - Poortaalli kun odeeffannoo daldalaan walqabatu dabalatee daataa dinagdee fi istaatiksii bal’aa Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo ni kenna. Marsariitii: https://dataportal.opendataforafrica.org/cznlvkb/rippabiliika-dimokiraatawaa-koongoo Hubadhaa marsariitiiwwan kana argachuun odeeffannoo wayitaawaa gama adda addaatiin daldala Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo irratti akka isiniif kennu.

Waltajjiiwwan B2b

Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti waltajjiiwwan B2B hedduun jiru. Waltajjiiwwan kunneen daldala fi sochii daldalaa mijeessuuf dhaabbileen daldalaa walitti hidhuu fi waliin akka bobba’an gargaaru. Waltajjiiwwan B2B muraasni Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Fuula Koongoo - http://www.congopages.com/ . Congo Pages galmee onlaayinii bal’aa ta’ee fi daldala dameelee adda addaa kan akka ijaarsaa, qonnaa, albuudaa, oomishaa, fi tajaajila irratti socho’an walitti hidhuuf kan akeekedha. 2. Kinshaa DRC - https://www.kinshasadrc.com/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. Kinshasa DRC iddoo gabaa onlaayinii daldaltoonni oomisha ykn tajaajila isaanii beeksisuu fi Rippabiliika Dimookiraatawaa Koongoo keessatti bitoota ykn michoota ta’uu danda’an argachuu danda’aniidha. 3. Waltajjii Daldalaa Afrikaa - https://africa-business-platform.com/ Waltajjiin Bizinesii Afrikaa dhaabbilee daldalaa Afrikaa ardii kana keessatti hojii isaanii babal’isuuf barbaadaniif akka wiirtuutti tajaajila. Dhaabbileen dhaabbilee Koongoo waliin akka walqunnaman fi tumsa ta’uu danda’u akka qoratan ni taasisa. 4. Lubumbashi Biz - http://lubumbashibiz.net/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. Lubumbashi Biz dhaabbilee addatti magaalaa Lubumbashi, giddugala daldalaa barbaachisaa kutaa kibba biyyattii keessatti argamu keessatti teessoo qaban walitti hidhuu irratti xiyyeeffata. 5. Poortaalii Al-ergii - https://www.exportportal.com/icmr-congo-drm.html Poortaalli Al-ergii waltajjii daldalaa B2B addunyaa kan al-ergitoonni Koongoo oomisha isaanii sadarkaa idil-addunyaatti agarsiisuu fi biyyoota adda addaa keessatti bitoota ta’uu danda’an waliin walqunnamsiisuu danda’an ni kenna. Waltajjiiwwan haaraan uumaman ykn kanneen jiran haala dijitaalaa daayinamikii keessatti hojii dhaabuu isaaniitiin yeroon jijjiiramuu akka danda'u hubachuun barbaachisaadha. Kanaafuu, yeroo hunda waltajjiiwwan kanaa daldala ykn walta’iinsa kamiyyuu irratti bobba’uu dura amanamummaa isaanii mirkaneessuun ni gorfama.