TogTok

Haala Waliigalaa Biyyaa
Maallaqa Biyyaalessaa
Sadarkaa Jijjiirraa
Ayyaana Barbaachisaa
Haala Daldala Alaa
Dandeettii Misooma Gabaa
Oomishaalee gurgurtaa ho'aa gabaa irratti
Amaloota maamilaa fi dhorkaa
Sirna bulchiinsa gumurukaa
Imaammata gibira galtee
Imaammata gibira al-ergii
Mirkaneessitoota al-ergiidhaaf barbaachisan
Loojistikii gorfame
Chaanaalii misooma bitaa

Istooniyaan biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaa keessatti argamtudha. Baay'ina ummataa naannoo miliyoona 1.3 kan qabdu yoo ta'u, biyyoota xixiqqoo Gamtaa Awurooppaa keessaa tokkodha. Biyyattiin seenaa badhaadhaa kan qabdu yoo ta’u, bara jiraachuu ishee hunda aadaa adda addaatiin dhiibbaa irra gaheera. Istooniyaan bara 1991 Gamtaa Sooviyeet irraa walabummaa kan argatte yoo ta’u, ergasii biyyoota addunyaa irratti dijiitaalaan guddatan keessaa tokko ta’uun beekamti. Magaalaan guddoon ishee Taalin, Magaalaa Durii bara gidduu galeessaa kan turistoonni addunyaa mara irraa dhufan hawwatuun beekamti. Istooniyaan guddina xinnoo taʼus, lafa garaa garaa kan qabdu siʼa taʼu, bosona hedduu, haroowwan babbareedoo fi qarqara galaanaa fakkii gaarii qabu kan Galaana Baaltik irratti argamu of keessatti qabattee jirti. Biyyattiin waqtiilee afranuu kan mudatu yoo ta'u, ganni lallaafaa fi qorri qorraa qaba. Diinagdeen Istooniyaa erga walabummaa argatte booda guddina guddaa agarsiiseera. Indaastiriiwwan kalaqaa fi teeknooloojiin geggeeffaman kanneen akka tajaajila IT, daldala elektirooniksii, fi dhaabbilee jalqabaa hammata. Istooniyaan saba naannoo irratti xiyyeeffattee madda anniisaa haaromfamuu danda’u irratti invastimantii guddaa gootu ta’uudhaanis beekamti. Afaan Istooniyaa garee afaanota Finno-Ugric keessaa tokko - afaanota Awurooppaa biroo irra caalaan isaanii wajjin kan wal hin qabanne - naannichaaf adda isa taasisa. Haa ta’u malee, Afaan Ingilizii dhaloota dargaggoota biratti bal’inaan dubbatama. Lammiileen Istooniyaa hambaa aadaa isaanii kan ayyaana muuziqaa aadaa isaanii, agarsiisa shubbisaa fi hojii harkaa isaaniitiin mul’achuu danda’uun baay’ee boona. Guyyaa Walakkaa Gannaa ykn Jaanipäev akka ayyaana biyyaalessaatti ibidda qabsiisuu fi ayyaana alaatiin kabaju. Barnoonni Istooniyaa keessatti iddoowwan saayinsii fi teeknooloojii irratti xiyyeeffachuun gatii guddaa qaba. Biyyattiin yeroo hunda indeeksii barnoota idil-addunyaa kan akka PISA (Programme for International Student Assessment) irratti sadarkaa olaanaa qabdi. Gama bulchiinsatiin Istooniyaan akka dimokiraasii paarlaamaa aangoo siyaasaa qondaaltota filataman irratti kan boqotu ta’uun filannoo bilisaa waggaa afuriin al tokko gaggeeffamuun socho’a. Walumaagalatti,Istooniyaan teessuma lafaatiin xiqqaa ta'uu dandeessi garuu sabni Baaltik kun teessuma lafaa nafa namaa hawwatu,teknooloojiiwwan kalaqaa,miira eenyummaa cimaa seenaa ishee keessatti hundee godhate,fi jiraattota michoota ta'an,kun hundinuu amala biyyoolessaa adda ta'eef gumaacha qaba.

Haalli maallaqaa Istooniyaa Yuuroo fudhachuu isheetiin kan beekamudha. Guraandhala 1, 2011 irraa eegalee Istooniyaan miseensa naannoo Yuuroo kan taate yoo ta’u, maallaqa biyyaalessaa ishee duraanii krooniin Yuuroo (€)n bakka buusuun ishee ni yaadatama. Murteen Yuuroo fudhachuu Istooniyaaf gamtaa Awurooppaatti makamuu isaanii fi biyyoota Awurooppaa biroo waliin daran hiriiruu waan bakka bu’uuf milkaa’ina guddaa ture. Tarkaanfiin kun faayidaa adda addaa kan akka tasgabbii dinagdee dabaluu, biyyoota naannoo Yuuroo biroo waliin daldala mijeessuu, invastimantii alaa hawwachuu, fi turizimii guddisuu argamsiiseera. Istooniyaatti Yuuroon hojiirra ooluu isaatiin amma daldalli hundi Yuuroodhaan gaggeeffama. Saantima fi nootiiwwan baankii daldala guyyaa guyyaa keessatti fayyadaman maallaqa Yuuroo sadarkaa isaa eeggate yoo ta’u, saantimaaf €0.01 hanga €2, maallaqa baankiidhaaf ammoo €5 hanga €500 ta’a. Baankiin Istooniyaa biyyattii keessatti naanna’iinsa Yuuroo baasuu fi to’achuuf itti gaafatamummaa qaba. Biyyoota miseensa ta’an hunda keessatti tasgabbii maallaqaa mirkaneessuuf baankota giddugaleessaa biyyoota naannoo Yuuroo biroo waliin walitti dhiyeenyaan hojjeta. Erga Yuuroo fudhattee as Istooniyaan dinagdee ishee irratti dhiibbaa gaarii argiteetti. Yeroo maallaqa biyyaalessaa mataa isaanii qaban waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu qaala'iinsa jireenyaa gadi aanaa ta'eera. Dabalataanis, iftoomina gatii guddaa fi baasii daldalaa hir’achuu irraa kan ka’e carraan daldalaa Awurooppaa keessatti dabaluu irraa dhaabbileen daldalaa fayyadamoo ta’aniiru. Walumaagalatti, Istooniyaan Yuuroo fudhachuun ishee Awurooppaa keessatti gamtaa dinagdee cimaa ta’eef kutannoo qabdu kan calaqqisiisu yoo ta’u, biyyoota ollaa maallaqa waloo kana qooddatan waliin walitti makamuu daldalaa salphaa ta’een faayidaa akka tasgabbii faayinaansii dabaluu fi abdii daldalaa fooyya’aa ta’e argachuu isheeti.

Maallaqni ofiisaa Istooniyaa Yuuroo (EUR) dha. Tilmaama jijjiirraa maallaqaa gurguddoo ilaalchisee yeroon darbaa deemuun jijjiiramuu akka danda’an hubadhaa. Haa ta'u malee, hanga Adoolessa 2021tti, tilmaamaan sharafa alaa tokko tokko kunooti: 1 Yuuroo = 1.18 Doolaara 1 EUR = 0.85 GBP ta'a 1 EUR = 129 JPY ta'a 1 EUR = 9.76 CNY ta'a Maaloo yaada keessa galchaa, safartuuwwan kun jijjiiramuu kan danda’an yoo ta’u, yeroo hunda safartuu jijjiirraa yeroo qabatamaa fi sirrii ta’eef meeshaa jijjiirraa maallaqaa amanamaa ykn dhaabbata faayinaansii mariisisuun gaarii dha.

Biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaatti argamtu Istooniyaan waggaa guutuu ayyaanota barbaachisoo hedduu kabajti. Ayyaanonni kun hambaalee aadaa badhaadhaa fi seenaa ummata Istooniyaa kan calaqqisiisanidha. Istooniyaa keessatti ayyaanota gurguddoo keessaa tokko guyyaa walabummaa yoo ta'u, Fulbaana 24 kabajama. Guyyaa bara 1918 Istooniyaan Raashiyaa irraa walabummaa ishee labsite yaadata. Biyyattiin jaarraa hedduuf bulchiinsa alagaa booda akka mootummaa abbaa biyyummaatti beekamtii argatte. Guyyaa kana eenyummaa fi bilisummaa Istooniyaa kabajuuf akka biyyaatti taateewwanii fi sirnoonni adda addaa ni raawwatamu. Ayyaanni barbaachisaan biraa guyyaa Walakkaa Gannaa ykn Juhannus yoo ta'u, June 23rd fi 24th kabajama. Afaan Istooniyaatiin Jaanipäev jedhamuun kan beekamu yoo ta'u, olka'iinsa gannaa kan agarsiisu yoo ta'u, duudhaa warra ormaa durii keessatti hidda gadi fageeffateera. Namoonni naannoo ibiddaa walitti qabamanii sirboota aadaa sirbuu, shubbisuu, tapha taphachuu fi nyaata aadaa kan akka foon barbeekiyuu fi soseejjii nyaachuu. Ayyaanni Qillee ykn Jõulud lammiilee Istooniyaatiifis hiika guddaa qaba. Akkuma biyyoota addunyaa hedduu Muddee 24-26tti kan kabajamu yoo ta'u, maatii walitti fidee nyaata addaa fi kennaa wal jijjiiruuf kan gargaarudha. Aadaan aadaa gabaa ayyaana masqalaa daawwachuun sochiiwwan ayyaanaa kanneen akka ice skating ykn bakka daldalaa hojii harkaa keessa daawwachuu dabalata. Feestivaalli Faarfannaa ykn Laulupidu taatee beekamaa waggaa shaniin al tokko Tallinn - magaalaa guddoo Istooniyaa keessatti raawwatamudha. Fedhii muuziqaaf qabu kan agarsiisu waldaa faarfannaa jumlaa bakka qilleensa banaa Tallinn Song Festival Grounds jedhamutti sirboota hafuuraa dhiyeessuun. Ayyaanni kun hirmaattoota kuma kudhaniin lakkaa’aman guutuu Istooniyaa irraa walitti dhufanii jaalala muuziqaaf qaban kabajuuf hawwata. Dhumarratti, Guyyaan Injifannoo (Võidupüha) taateewwan seenaa gurguddoo lama yaadata: Lola Cēsis (1919) yeroo Waraana Walabummaa Istooniyaa humnoota Sooviyeet irratti fi injifannoo biraa yeroo Waraana Addunyaa Lammaffaa (1944) dhuunfata Jarmanii irratti galmeesse. June 23 kan kabajamu yoo ta'u, ciminaa fi dandamachuu lammiileen Istooniyaa abbaa biyyummaa saba isaanii ittisuuf qaban yaadachiisa ta'ee tajaajila. Xumura irratti, Istooniyaan waggaa guutuu ayyaana walabummaa, Guyyaa Walakkeessa Gannaa, Ayyaana Qillee, Ayyaana Faarfannaa fi Guyyaa Injifannoo dabalatee ayyaanota barbaachisoo adda addaa kabajti. Yeroon kun duudhaa Istooniyaa, seenaa, aadaa muuziqaa kan calaqqisiisan yoo ta’u, namoonni ayyaana gammachiisaa irratti akka walitti dhufaniif carraa ta’anii tajaajilu.

Kaaba Awurooppaatti kan argamtu Istooniyaan biyya xiqqoo Baaltik yoo taatu, baay'inni ummataa naannoo miliyoona 1.3 ta'a. Bal’inni ishee xiqqaa ta’us, Istooniyaan waggoota kurnan darban keessatti guddina dinagdee guddaa kan agarsiifte yoo ta’u, biyyoota addunyaa irratti dijitaalaan guddatan keessaa tokko taatee mul’atteetti. Gama daldalaatiin Istooniyaan dinagdee banaa olaanaa kan qabdu yoo ta’u, al-ergii irratti baay’ee kan hirkatudha. Michoonni daldalaa biyyattii gurguddoon biyyoota miseensa Gamtaa Awurooppaa (EU) biroo yoo ta’an, Jarmaniin gabaa meeshaalee Istooniyaa guddittiidha. Michoonni daldalaa barbaachisoo ta’an biroon Siwiidin, Finlaand, Laatviyaa fi Raashiyaa dabalata. Dameewwan al-ergii jalqabaa Istooniyaa maashinoota fi meeshaalee industirii, elektirooniksii, oomishaalee albuudaa (kan akka zayita shale), oomisha mukaa fi mukaa, oomishaalee nyaataa (aannani dabalatee), fi meeshaalee manaa dha. Industiriiwwan kunneen galii al-ergii Istooniyaa keessatti gumaacha guddaa qabu. Galteen biyyattii irra caalaa maashinoota fi meeshaalee oomisha industiriif barbaachisan - meeshaalee geejjibaa kanneen akka konkolaataa dabalatee - albuudaa fi boba'aa (akka oomishaalee boba'aa), keemikaalota (qoricha dabalatee), akkasumas meeshaalee fayyadamaa adda addaa kan akka huccuu of keessaa qaba. Istooniyaan miseensummaa Gabaa Tokkicha Gamtaa Awurooppaa kan biyyoota miseensa ta’an keessatti qaraxa gumurukaa ykn gufuu malee bilisaan akka socho’an hayyamu irraa fayyadamti. Kana malees, sadarkaa addunyaatti barmaatilee daldala haqa qabeessa ta’e mirkaneessuuf dhaabbilee daldala idil-addunyaa kan akka Dhaabbata Daldala Addunyaa keessattis dammaqinaan hirmaata. Akka qaama tattaaffii daldala idil-addunyaa caalaatti guddisuuf taasiftutti, Istooniyaan naannoo dinagdee bilisaa hedduu naannoo ishee keessatti invastaroota biyya alaa daldala hundeessuuf ykn hojii omishaa gaggeessuu barbaadaniif haala mijataa ta’e kan kennan hundeessiteetti. Walumaagalatti, Istooniyaan tarsiimoo teessuma lafaa qaxxaamuraa Giddugaleessa Awurooppaa fi Iskaandinaaviyaa gidduutti argamuun dinagdee banaa ta’een walqabatee akka saba al-ergii irratti xiyyeeffateetti akka guddattu kan taasise yoo ta’u, invastimantii alaa gara gabaa biyya keessaa guddachaa jirutti akka hawwattu taasiseera.

Biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaatti argamtu Istooniyaan gabaa daldala alaa ishee guddisuuf carraa guddaa qabdi. Humna hojjetaa barnoota olaanaa qabuu fi naannoo daldalaa mijataa kan qabdu Istooniyaan daldala idil-addunyaatiif carraa hedduu qabdi. Tokkoffaa, bakki tarsiimoo Istooniyaa ta’uun ishee gama loojistikii fi geejjibaatiin faayidaa isheef kenna. Akka karra naannoo Noordii fi Baaltikitti kan tajaajilu yoo ta’u, gabaa gurguddoo akka Finlaandi, Siwiidin, Raashiyaa fi Jarmanitti salphaatti akka dhaqqabsiisu taasisa. Haalli teessuma lafaa kun dhaabbileen daldalaa Istooniyaa oomisha isaanii guutuu Awurooppaatti gahumsaan akka raabsan taasisa. Kana malees, Istooniyaan bu’uuraalee dijitaalaa sadarkaa olaanaa fi tajaajila mootummaa elektirooniksiitiin beekamti. Biyyattiin furmaata bulchiinsa elektirooniksii kan akka mallattoo dijitaalaa fi waltajjiiwwan onlaayinii nageenya qaban dhaabbilee daldalaaf dursitee jirti. Teeknooloojiin kun dhaabbileen biyya alaa dhiyeessitoota ykn maamiltoota Istooniyaa waliin karaa elektirooniksii akka salphaatti akka wal qunnaman taasisa. Kana malees, Istooniyaan haala daldalaa deeggarsa qabu kan malaammaltummaa fi birokraasii sadarkaa gadi aanaa qabu dhiyeessiti. Biyyattiin indeeksii idil-addunyaa adda addaa kanneen salphaatti daldala hojjechuu safaran irratti sadarkaa olaanaa kan qabdu yoo ta’u, akka addunyaatti dinagdee iftoomina qabu keessaa tokko taatee fudhatamti. Qabxiileen kunneen haala invastimantii hawwataa ta’e kan daldaltoonni biyya alaa Istooniyaatti hojii akka hundeessan ykn michoota biyya keessaa waliin akka tumsan jajjabeessu uumu. Kana malees, lammiileen Istooniyaa dandeettii afaan Ingiliffaa qabaachuu isaaniitiin beekamu – dandeettiin kun qunnamtii michoota idil-addunyaa gidduu jiru gargaara – kunis daldala daldalaa haala gaariin gaggeessuuf gufuulee xiqqaa uuma. Dhuma irratti garuu kan xiqqaa hin taane dinagdee Istooniyaa keessatti kalaqa irratti xiyyeeffannoon cimaan kennamuu isaati. Biyyattiin dameelee adda addaa kanneen akka teeknooloojii odeeffannoo (IT), fintech (teknooloojii faayinaansii), baayooteknooloojii, furmaata anniisaa qulqulluu, fi kkf irratti dhaabbileen jalqabaa guddina ariifataa argitee jirti. Hafuurri abbootii qabeenyaa asitti kan dagaagu imaammata mootummaa deeggarsaa sagantaa maallaqaatiin ykn onnachiiftuu akka Startup Visa tiin abbootii qabeenyaa jajjabeessuun. Walumaagalatti,Istooniyaan bakka tarsiimoo,bu'uuraalee misoomaa gaarii,haala daldalaaf mijatu,sadarkaa iftoominaa nama hin amansiifne,fi xiyyeeffannoo kalaqa irratti kennuun ishee dhaabbilee biyya alaa carraa daldalaa haaraa barbaadaniif dandeettii guddaa argamsiisa.Bu'uuraaleen dinagdee ciccimoon bakka miila kee hundeessuuf kaayyeffattanis bakka hawwataa taasisu Awurooppaa Kaabaa keessatti,qaama dhiyeessii Gamtaa Awurooppaa ta’uu ykn dhaabbilee kalaqaa biyya keessaa jalqaban waliin tumsa jalqabuu.

Oomishaalee fedhii qaban gabaa biyya alaa Istooniyaa keessatti filachuuf yeroo jennu wantoota ilaalamuu qaban hedduudha. Kaaba Awurooppaatti kan argamtu Istooniyaan dinagdee xiqqoo garuu guddachaa jirtu yoo ta'u, baay'inni ummataa naannoo miliyoona 1.3 qaba. Oomishaalee gurgurtaa ho’aa gabaa daldala alaa biyya kanaaf ta’an adda baasuuf kanneen armaan gadii tilmaama keessa galchuu qaba: 1. Filannoo Fayyadamtootaa: Mi’aa fi filannoo addaa fayyadamtoota Istooniyaa qorachuu fi hubachuun murteessaadha. Adeemsa jiru xiinxaluu fi qorannoo gabaa gaggeessuun oomishaalee yeroo ammaa jaallataman maaltu akka ta’e adda baasuu. 2. Omisha Biyya Keessaa: Meeshaalee daldalaa gara Istooniyaatti erguuf yeroo filataman dandeettii oomisha biyya keessaa madaaluun faayidaa qabaachuu danda’a. Meeshaalee biyya keessaa bal’inaan hin argamne ykn industirii biyya keessaa dabaluu danda’an irratti xiyyeeffadhu. 3. Meeshaalee Qulqullina Ol’aanaa Qaban: Fayyadamtoonni Istooniyaa oomishaalee qulqullina olaanaa qaban kanneen maallaqaaf gatii qaban ni dinqisiifatu. Meeshaalee sadarkaa idil-addunyaa guutanii fi maamiltoota meeshaalee qulqullina qaban barbaadaniif amaloota ykn faayidaa hawwatan filachuu. 4. Oomishaalee Dijitaalaa: Istooniyaan hawaasa elektirooniksii bu’uuraalee dijitaalaa sadarkaa olaanaa qaban jedhamuun kan beekamtu yoo ta’u, meeshaalee fayyadama dijitaalaa kanneen akka elektirooniksii, application sooftiweerii, fi tajaajila onlaayinii gabaa ta’uu danda’u taasiseera. 5. Oomishaalee Itti Fufiinsa Qaban: Itti fufiinsi akka addunyaatti barbaachisummaa argachaa jira, damee daldalaa Istooniyaa keessatti oomishoonni naannoodhaaf mijatoo ta’an maamiltoota guddachaa jiran dabalatee. Filannoowwan naannoodhaaf mijatoo ta’an kan akka nyaata orgaanikii ykn huccuu itti fufiinsa qabu dhiyeessuu yaadaa. 6.Al-ergii Istooniyaa irraa:Meeshaalee Istooniyaa keessatti hojjetaman kanneen yeroo baay’ee biyya alaa ergaman adda baasuu, sababiin isaas isaan duraanuu fedhii idil-addunyaa uumuu waan danda’aniif; kunis gabaa biyya keessaa mataa isaa keessatti carraawwan jiraachuu danda’an agarsiisuu danda’u. 7.Best-Selling Imports: Gosoota meeshaalee biyya alaatii galfaman jiraattota Istooniyaa biratti jaallatamoo ta’an qorachuun daataa biyyoota adda addaa addunyaa irraa gosoota galtee olaanaa qaban xiinxaluudhaan.Xiinxalli kun qaawwa fedhii bakka filannoo haaraa qulqullina fooyya’aa qabu ykn gatii dorgomaa ta’e itti dhiyaachuu dandeessu mul’isuu danda’a . Filannoo fayyadamtootaa of eeggannoodhaan ilaaluu fi oomishaalee qulqullina olaanaa qaban fedhii isaaniif mijatan irratti xiyyeeffachuudhaan bakka danda’ametti guddina teeknooloojii dijitaalaa fayyadamuun,malan kun daldaltoonni meeshaalee gurgurtaa ho’aa ta’an gabaa biyya alaa Istooniyaatti erguuf bu’a qabeessa ta’een filachuuf gargaaruu danda’a.

Istooniyaan biyya adda ta'ee fi qarqara bahaa Galaana Baaltik Kaaba Awurooppaatti argamtudha. Ummata naannoo miliyoona 1.3 kan qabdu yoo ta'u, hambaa aadaa badhaadhaa fi teessuma lafaa fakkii gaarii qabuun beekamti. Amaloota maamiltootaa fi dhorkaa Istooniyaa hubachuuf yeroo jennu, qabxiileen ijoo tokko tokko kunooti: Amaloota Maamiltootaa: 1.1. 1. Sa’aatii eeguu: Lammiileen Istooniyaa sa’aatii eeguuf iddoo guddaa kan kennan si’a ta’u, namoonni kaan beellama ykn walga’iidhaaf yeroon isaanii ga’uu isaanii ni dinqisiifatu. Yeroo booda dhufuun akka kabaja dhabuutti ilaalamuu danda’a. 2. Uumama eegumsa qabu: Lammiileen Istooniyaa akka waliigalaatti gara keessaa kan deebi’anii fi uumamaan kan eegaman yoo ta’an, bakka dhuunfaa fi iccitii filatu. . 4. Teeknooloojiin guddatte: Istooniyaan biyyoota teeknooloojiin guddatan keessaa tokko yoo taatu, hawaasni dijitaalaan walqabatee tajaajila onlaayinii barate qabdi. Taboo: 1.1. 1. Miira siyaasaa: Mata dureewwan miira namaa kakaasan siyaasaan walqabatan ykn taateewwan seenaa falmisiisaa ta’an, keessumaa kanneen biyyoota ollaa akka Raashiyaa hirmaachisu irratti mari’achuu irraa fagaachuu. 2. Gaaffii dhuunfaa: Nama tokkoo wajjin walitti dhufeenya cimaa yoo uumte malee waa’ee galii, dhimma maatii ykn haala hariiroo nama tokkoo gaaffii dhuunfaa gaafachuun akka waan safuu hin qabneetti ilaalama. 3. Jaalala ummata duratti agarsiisuu: Jaalala ifatti mul’isuun kan akka dhungachuu ykn hammachuu namoota hin beekne ykn namoota beekan biratti waan baay’ee hin mul’atu; kanarraa ka'uun hariiroo dhiyoo keessa yoo ta'e malee amala akkasii irraa fagaachuun gaariidha. Amaloota maamiltootaa kana hubachuu fi miira aadaa kabajuun maamiltoota Istooniyaa waliin hariiroo fooyya’aa uumuuf gargaara, yeroo daldala gaggeessan ykn biyya isaanii keessatti hawaasummaan walqunnaman

Kaaba Baha Awurooppaatti kan argamtu Istooniyaan sirna bulchiinsa gumurukaa haala gaariin qindaa’ee fi gahumsa qabu qabdi. Bulchiinsi gumurukaa biyyattii daldala mijeessuu fi dantaa Istooniyaa fi Gamtaa Awurooppaa eeguuf kan akeekedha. Yeroo Istooniyaa seenan ykn keessaa bahan dambiiwwanii fi of eeggannoowwan namoonni dhuunfaa hordofuu qaban tokko tokko jiru: 1. Ibsa Gumurukaa: Imaltoonni Istooniyaa yeroo dhufan ykn ka’an meeshaalee murtaa’an ibsuu qabu. Kunis meeshaalee maallaqaan Yuuroo 10,000 ol gatii qaban (ykn maallaqa birootiin kan wal gitu), qawwee dhukaasaa, qoricha sammuu namaa hadoochu ykn bineensota waliigalteewwan idil-addunyaatiin eegumsa argatan kan dabalatudha. 2. Miidhaa qaraxa irraa bilisa: Istooniyaan meeshaalee dhuunfaa itti fayyadama dhuunfaaf gara biyyattiitti fidaman irratti qajeelfama qaraxa irraa bilisa ta’e Gamtaan Awurooppaa hordofti. Mindaawwan kun oomishaalee tamboo, dhugaatii alkoolii, urgooftuu, buna/oomishaalee chokoleetii irratti daangaa addaa kan dabalatudha. 3. Meeshaalee Daangefaman/Dhorkaman: Meeshaaleen murtaa’an gara Istooniyaatti fiduu hin dandeenye ykn hayyama/heyyama addaa barbaadan jiru. Isaan kun kutaalee/oomishaalee sanyii balaa jala jiran (fkn, gaanfa elemoo), meeshaa waraanaa/dhoo’aa hayyama/heyyama sirrii qaamolee dhimmi ilaallatu irraa kenname malee kan dabalatu ta’uu danda’a. 4. Iskimii Deebi’uu VAT Gamtaa Awurooppaa: Jiraattonni Gamtaa Awurooppaa hin taane kanneen Istooniyaa keessatti bittaa raawwatan haalawwan addaa kanneen akka maallaqa bittaa xiqqaa barbaachisuu fi waraqaawwan barbaachisoo yeroon xumuruun manneen daldalaa hirmaatan irratti yeroon xumuruun osoo biyyaa hin ba’iin dura yeroo deeman VAT deebi’uuf ulaagaa guutuu danda’u. 5. Bakka Daangaa Qaxxaamuraa To’atame: Yeroo gara/Rashiyaa irraa karaa qaxxaamuraa daangaa lafaa Istooniyaatiin (fkn, Naarvaa) deemnu, seera/dambiiwwan bulchiinsa gumurukaa Istooniyaa fi Raashiyaa lamaan kaa’an hunda eeguun buufata sakatta’iinsa daangaa murtaa’e fayyadamuun barbaachisaa dha. 6. E-Customs System: Meeshaalee biyyaa keessa seenan/ba’iinsa gahumsa qabu kaayyoo daldalaaf (baay’ina/ulfaatina murtaa’e garmalee) daldaltoonni waltajjii qulqullina gumurukaa elektirooniksii sirna e-Customs kan boordii gibiraa fi gumurukaa Estonian tiin kenname fayyadamuu danda’u . . Qajeelfamni kun bulchiinsa gumurukaa Istooniyaa ilaalchisee odeeffannoo waliigalaa ta’ee akka tajaajilu yaadadhu; yeroo hunda meeshaalee imala ykn galchuu/erguu dura odeeffannoo yeroo ammaa fi sirrii ta’e argachuuf maddoota ofiisaa kanneen akka Boordii Gibiraa fi Gumuruuka Istooniyaa mariisisuun ni gorfama.

Kaaba Awurooppaatti kan argamtu Istooniyaan, qaraxa galtee fi gibira meeshaalee irratti kaffalamu ilaalchisee imaammata daldalaa bilisa ta’e qabdi. Biyyattiin miseensa Gamtaa Awurooppaa (EU) yoo taatu sirna taarifa alaa waloo hordofti. Akka biyya miseensa Gamtaa Awurooppaatti Istooniyaan gabaa tokkicha Gamtaa Awurooppaa keessatti meeshaaleen bilisaan socho’an irraa fayyadamti. Kana jechuun meeshaaleen biyyoota Gamtaa Awurooppaa biroo irraa galfaman irra caalaan isaanii qaraxa gumurukaa ykn gibira galtee hin kaffalan jechuudha. Sochiin meeshaalee bilisaa kun daldaltoonni Istooniyaa gufuulee xiqqaadhaan Gamtaa Awurooppaa keessatti akka daldalan kan taasisu yoo ta’u, kunis ida’amuu dinagdee fi guddina guddisa. Haa ta’u malee, bakka gibirri galtee hojiirra ooluu danda’utti wantoota adda ta’an murtaa’an jiru. Isaanis oomishaalee akka tamboo, alkoolii, boba’aa, konkolaataa, fi oomishaalee qonnaa murtaa’oo daangaa dambiiwwan imaammata qonnaa waliigalaatiin ala ta’an kan dabalatudha. Meeshaalee kana irratti gibirri galtee yeroo baayyee dambiiwwan Gamtaa Awurooppaatiin kan murtaa’u yoo ta’u, akka waliigalaatti biyyoota miseensa ta’an hunda keessatti walsimsiifama. Istooniyaan gibira gumurukaatiin alatti, daldala galtee irra caalaan isaa irrattis gibira gatii dabalataa (VAT) ni kaafti. Istaandardii VAT Istooniyaa keessatti %20 dha. Meeshaaleen biyya alaatii galfaman gatii gumurukaa irratti ibsame irratti hundaa’uun VAT ni kaffalama. Yeroo tokko tokko meeshaalee gosoota addaa barbaachisoo ta’anii ykn barbaachisummaa hawaasummaa qaban jedhamaniif VAT hir’ifame ykn zeeroo ta’e hojiirra ooluu danda’a. Daldaltoonni daldala idil-addunyaa Istooniyaa waliin irratti bobba’an dambiiwwan gumurukaa fi dirqama gibiraa hojiirra jiran hunda akka kabajan mirkaneessuun barbaachisaa dha. Ulaagaalee sanadoota sirrii ta’an beekuu fi gosoota galtee murtaa’aniif ala ta’uu ykn bilisa ta’uu danda’u hubachuu qabu. Walumaagalatti, imaammattoonni qaraxa galtee Istooniyaa kanneen bu’uura gabaa tokkicha Gamtaa Awurooppaatiin kaa’amee wajjin kan walsimu yoo ta’u, gosoota galtee adda addaatiif reetii VAT irratti jijjiirama kan hayyamudha. Tarkaanfiiwwan kunneen daldala banaa kan jajjabeessan yoo ta’u, dantaa biyyaalessaa kan akka yaaddoo fayyaa hawaasaa ykn dursa oomisha biyya keessaa eegu.

Biyya xiqqoo Baaltik Kaaba Awurooppaatti argamtu Istooniyaan sirna gibiraa addaa Sirna Gibiraa Istooniyaa jedhamuun beekamu hojiirra oolchitee jirti, kunis meeshaalee al-ergii irrattis ni hojjeta. Sirni kun guddina dinagdee fi daldala idil-addunyaa guddisuuf kan qophaa’edha. Istooniyaatti meeshaaleen al-ergii akka waliigalaatti gibira gatii dabalataa (VAT) irraa bilisa ta’u. Kana jechuun al-ergitoonni oomisha biyya alaa gurguran irratti VAT kaffaluu hin qaban. Faayidaan kun meeshaaleen Istooniyaa gabaa idil-addunyaa irratti dorgomaa akka ta’an taasisa. Kana malees, bu’aa al-ergii irratti gibira galii dhaabbilee yeroo ilaallu, Istooniyaan mala addaa fudhatti. Bu'aa al-ergii irraa argatan irratti gibira galii dhaabbilee barame %20n gibira kaffaluu mannaa, dhaabbileen filannoo "deebi'anii invastimantii" jedhamu qabu, kunis bu'aa isaanii osoo gibirri hin kaffalamiin gara daldalaatti deebi'anii akka invast godhan isaan dandeessisa. Haa ta’u malee, maallaqni deebi’ee invastimantii godhame kun akka bu’aa qoodametti yoo raabsame ykn hojii daldalaa ala ta’eef kan oolu yoo ta’e gibirri ni kaffalama. Dabalataanis, Istooniyaan buufata doonii bilisaa fi naannoo dinagdee addaa hedduu kan daldaltoonni hojii al-ergii irratti bobba’an onnachiiftuu dabalataa fi gibira hir’ifame irraa fayyadamoo ta’an hundeessiteetti. Dhaabbileen zoonii kanneen keessatti socho’an faayidaa kanneen akka kaffaltii liizii lafaa gadi aanaa fi qaraxa galtee irraa bilisa ta’uu murtaa’e ni argatu. Istooniyaan meeshaalee al-ergiidhaaf bilisa ta’uu fi onnachiiftuu imaammata gibiraa fi buufata doonii bilisaa adda addaatiin kaa’ameen ilaalcha gibiraa mijataa kan kennitu yoo ta’u, daldaltoonni qajeelfama bal’aa fedhii addaa isaanii wajjin walsimu argachuuf ogeessota seera gibiraa Istooniyaa irratti adda ta’an waliin mari’achuu akka qaban hubatamuu qaba.

Istooniyaan biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaa keessatti argamtu yoo taatu, indaastirii al-ergii guddachaa jiruun beekamti. Sirni mirkaneessa al-ergii cimaan biyyattii oomishni ishee sadarkaa idil-addunyaa guutuu fi sadarkaa addunyaatti beekamtii akka argatu taasisa. Istooniyaan qulqullina, nageenyaafi walsimannaa meeshaalee ishee mirkaneessuuf ragaa al-ergii bal’aa kenniti. Ragaawwan barbaachisoo ta’an keessaa tokko mallattoo CE yoo ta’u, kunis oomishni tokko seeraa fi dambiiwwan Gamtaa Awurooppaa akka eegu agarsiisa. Mirkaneessi kun al-ergitoonni Istooniyaa qorannoo dabalataa ykn sanada tokko malee biyyoota miseensa Gamtaa Awurooppaa keessatti oomisha isaanii bilisaan akka gurguran kan taasisudha. Mallattoo CE malees, Istooniyaan ragaalee adda addaa kanneen biroo industirii adda addaatiif adda ta’an ni kenniti. Fakkeenyaaf, namoota nyaata biyya alaa erganiif, ragaan HACCP (Xiinxala Balaa fi Qabxiilee To’annoo Murteessaa) kan jiru yoo ta’u, kunis oomishoonni nyaataa ulaagaalee qulqullinaa fi tarkaanfiiwwan to’annoo cimaa jalatti akka oomishaman kan agarsiisudha. Mirkaneessi murteessaan biraa yeroo baayyee al-ergitoota Istooniyaatiin barbaadamu ISO 9001. Istaandardiin addunyaa irratti beekamtii argate kun dhaabbati tokko sirna bulchiinsa qulqullinaa bu’a qabeessa ta’e hojiirra oolchuu fi oomishaalee ykn tajaajiloota qulqullina olaanaa qaban wal irraa hin cinne akka kennu mirkaneessa. Dhaabbilee meeshaalee orgaanikii ykn ikoo-fayyadamoo ta’an waliin hojjetaniif, Istooniyaan mirkaneessa ECOCERT ni kenniti. Asxaan kun oomishoonni qonnaa mala naannoodhaaf mijatu fayyadamuun keemikaala sinteetikii ykn GMO malee akka oomishaman wabii ta’a. Kana malees, dandeettiin dijitaalaayizeeshinii Istooniyaa karaa waltajjiiwwan onlaayinii kanneen akka e-Certificates ykn e-Phytosanitary certificates tiin ragaalee elektirooniksii kennuudhaan adeemsa al-ergii sirrii ta’e dandeessisa. Furmaatni dijitaalaa kunneen ba’aa bulchiinsaa hir’isuu qofa osoo hin taane iftoominaa fi nageenya daldala idil-addunyaa guddisu. Xumura irratti, Istooniyaan qulqullinaa fi walsimannaa meeshaalee ishee al-ergii karaa ragaalee adda addaa kan akka mallattoo CE, ISO 9001, ragaa HACCP al-ergii nyaataa,fi oomisha orgaanikii ECOCERT mirkaneessuuf iddoo guddaa kenniti. Dabalataan; furmaata dijitaalaa ragaa elektirooniksii toora interneetii irratti kennuudhaan adeemsa al-ergii gahumsa qabu ni mijeessa.

Istooniyaan biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaa keessatti argamtu yoo taatu, indaastirii loojistikii gahumsaa fi amanamaa ta'een beekamti. Tajaajiloonni loojistikii Istooniyaa keessatti gorfaman tokko tokko kunooti: 1. Eesti Post (Omniva): Kun dhaabbata tajaajila poostaa biyyoolessaa Istooniyaa keessatti argamu yoo ta’u, filannoowwan doonii biyya keessaa fi idil-addunyaa kan kennudha. Eesti Post xalayaa geessuu, ergaa paaspoortii, tajaajila ergaa saffisaa, fi furmaata daldala elektirooniksii dabalatee tajaajila bal’aa kenna. 2. DHL Istooniyaa: Neetworkii addunyaa bal’aa fi hojiiwwan Istooniyaa keessatti haala gaariin hundeeffamaniin, DHL furmaata loojistikii bal’aa kanneen akka fe’umsa qilleensaa, fe’umsa galaanaa, geejjibaa daandii, kuusaa, fi tajaajila qulqulleessuu gumurukaa dabalatee ni dhiheessa. Tajaajilli isaanii amanamummaa fi gahumsa isaaniitiin beekama. 3. Schenker AS: Kun dhaabbata beekamaa biraa kan furmaata loojistikii qulqullina olaanaa qabu Istooniyaa keessatti kennudha. Schenker filannoowwan geejjibaa guutuu kanneen akka fe’umsa qilleensaa, fe’umsa galaanaa, geejjibaa daandii akkasumas tajaajila loojistikii kontiraataa kuusaa fi raabsaa dabalatee ni kenna. 4. Itella Logistics: Itella Logistics guutuu bulchiinsa Baaltik keessatti bal’inaan kan hojjetu yoo ta’u, dameelee hedduu Istooniyaa keessatti qaba. Isaanis furmaata bulchiinsa geejjibaa raabsa biyya keessaa irraa kaasee hanga geejjibaa daangaa qaxxaamuraa Iskaandinaaviyaa fi baha Awurooppaa keessatti argamu irratti adda ta’aniiru. 5. Elme Trans OÜ: Yoo daangaa Istooniyaa keessaa ykn ala fe’umsa ulfaataa ykn maashinoota adda ta’e qabachuu ykn geejjibsiisuu barbaaddan Elme Trans OÜ dhiyeessii ogummaa isaanii kan akka geejjibaa geejjibaa ulfaataa aksiilii haayidiroolikii ykn konkolaataa baaburaa irratti filannoo keessan ta’uu danda’a. 6. Buufata Doonii Tallin: Akka buufata doonii guddaa naannoo Galaana Baaltik irratti bakka teessuma lafaa mijataa ta’een karaa baaburaa Raashiyaatti dhihoo ta’uu isaa irraa fayyadamoo ta’uun kutaalee irra caalaan bubbee irraa bilisa ta’uu waliin akka dhangala’aa daldalaa barbaachisaa ta’etti bu’a qabeessa ta’ee tajaajila. Awurooppaa Iskaandinaaviyaa Saboonni Awurooppaa Bahaa addunyaa guutuu karaa Daldala Kaabaa-Kibbaa faayidaa daandii Via Baltica koridooriitiin kennamu. Dhaabbileen loojistikii maqaa gaarii qaban hedduu Istooniyaa keessatti argaman kanneen tajaajila loojistikii addaa adda addaa fedhii adda addaatiif mijate dhiyeessan keessaa kunniin fakkeenya muraasa. Tajaajila poostaa, geejjibni ergaa saffisaa, fe’umsa dabarsuu ykn illee furmaata qabachuu fi geejjibaa addaa yoo barbaaddan, Istooniyaan filannoowwan loojistikii bal’aa fedhii keessan guutuuf qabdi.

Agarsiisa daldalaa barbaachisoo

Istooniyaan biyya xiqqoo garuu guddachaa jirtuu fi Kaaba Awurooppaa keessatti argamtudha. Istooniyaan guddina ishee guddaa ta’us, wiirtuu daldala idil-addunyaa fi misooma daldalaa taatee of hundeessuuf tarkaanfii guddaa fudhachaa turteetti. Karaan barbaachisaan bittaa idil-addunyaa Istooniyaa keessatti raawwatamu tokko sirna bittaa elektirooniksii ti. Biyyattiin waltajjii bittaa elektirooniksii kalaqaa fi gahumsa qabu Riigi Hangete Register (RHR) jedhamu hojiirra oolchitee jirti, kunis dhiyeessitoonni biyya keessaa fi idil-addunyaa caalbaasii mootummaa irratti akka hirmaatan kan taasisudha. Sirni kun hirmaattoota hundaaf iftoominaa fi carraa walqixaa kan mirkaneessu yoo ta’u, dhaabbilee daldalaa addunyaa irratti qaqqabummaa isaanii babal’isuuf barbaadaniif filannoo hawwataa ta’a. Bittaa elektirooniksii malees, Istooniyaan agarsiisa daldalaa fi agarsiisa hedduu kanneen carraa gaarii networking, oomisha agarsiisuu, fi tumsa ta’uu danda’u qorachuuf kennan ni dhiheessiti. Agarsiisni daldalaa guddaan biyyattii Giddugala Agarsiisa Daldalaa Istooniyaa (Eesti Näituste AS), kan Tallinn – magaalaa guddoo Istooniyaa keessatti argamudha. Giddu-galli kun waggaa guutuu agarsiisa adda addaa dameelee hedduu keessatti teeknooloojii, nyaataa fi dhugaatii, turizimii, faashinii fi kkf dabalatee ni keessummeessa. Taatee beekamaan biraa Feestivaala Daldalaa Idil-addunyaa Tartu (Tartu Ärinädal) yoo ta’u, waggaa waggaan Tartu – magaalaa guddittii Istooniyaa lammaffaa keessatti gaggeeffama. Ayyaanni kun oomishtoota biyya keessaa, daldaltoota, tajaajila kennitoota akkasumas dhaabbilee idil-addunyaa gabaa Istooniyaa keessatti walitti dhufeenya uumuuf barbaadan walitti fida. Kana malees, Istooniyaan agarsiisa daldalaa sadarkaa idil-addunyaatti beekamtii qabu kan akka "HANNOVER MESSE" Jarmanitti gaggeeffamu ykn "Mobile World Congress" Baarseloonaa - Ispeenitti gaggeeffamu irratti dammaqinaan hirmaatti.Biyyittiin konfiraansii damee addaa irratti xiyyeeffate kan akka Latitude59 - konfiraansii teeknooloojii irratti xiyyeeffate keessaa isa tokko dhaabbilee jalqabaa naannoo Noordii-Baaltik irraa dhufan irratti. Bittoota idil-addunyaa waliin guddina daldalaa guddisuuf,Istooniyaan biyyoota biroo waliin waliigaltee biyyoota lamaanii kan akka China’s Belt & Road Initiative ykn waliigalteewwan daldala bilisaa adda addaa biyyoota addunyaa waliin taasifamuun sadarkaa addunyaatti dammaqinaan hirmaatti.Waliigalteewwan kunneen daldala daangaa qaxxaamuraa irratti taarifa hir’isuudhaan haala mijataa uumu galtee/al-ergii saboota gidduutti. Kana malees,Mootummaan Istooniyaa fi dhaabbileen adda addaa daldala idil-addunyaa guddisuuf tattaaffii godhan keessatti daldala biyya keessaaf deeggarsa ni kennu. Fakkeenyaaf, Intarpiraayizii Istooniyaa sagantaalee akka sagantaa Misooma Diinagdee fi Guddina Daldalaa kan dhaabbilee Istooniyaa oomisha ykn tajaajila isaanii biyya alaa erguu barbaadaniif gargaarsa maallaqaa fi qajeelfama kenna. Xumura irratti, Istooniyaan sirna bittaa elektirooniksii isheetiin carraa bittaa idil-addunyaa hedduu kan kennitu yoo ta’u, akkasumas agarsiisa daldalaa fi agarsiisa adda addaa biyyattii keessatti ni keessummeessiti. Kana malees, Istooniyaan agarsiisa daldalaa fi konfiraansii addunyaa irratti beekamtii qabu irratti dammaqinaan kan hirmaattu yoo ta’u, biyyoota biroo waliin waliigaltee biyyoota lamaanii guddifti. Istooniyaan kalaqaa fi misooma daldalaaf kutannoo qabduun bitoota idil-addunyaa gabaa isaanii babal’isuuf barbaadaniif bakka hawwataa ta’ee of kaa’aa jirti.

Motora barbaacha waliigalaa

Istooniyaa keessatti, motoroonni barbaacha baay’inaan itti fayyadaman: 1. Google - Mootora barbaacha addunyaa irratti baay'ee jaallatamu, bu'aa barbaacha bal'aa fi interfeesii fayyadamaa mijaawaa ta'een kan beekamu. Marsariitii: www.google.ee 2. Eesti otsingumootorid (Estonian Search Engines) - Weebsaayitii galmee motora barbaacha adda addaa Istooniyaa addatti dhaggeeffattoota Istooniyaaf tajaajila kennu. Marsariitii: www.searchengine.ee 3. Yandex - Motora barbaacha Raashiyaa keessatti hundaa'ee fi Istooniyaattis bal'inaan kan itti fayyadamu yoo ta'u, Awurooppaa Bahaa keessatti argamuun cimaa fi fayyadamtoota Istooniyaaf bu'aa naannootti argamu dhiyeessuudhaan kan beekamudha. Marsariitii: www.yandex.ee 4. Bing - Motora barbaacha Microsoft, kunis bu'aa barbaacha barbaachisaa fayyadamtoota Istooniyaa keessatti argamaniif mijate kan kennudha. Marsariitii: www.bing.com 5. Startpage/Ecosia - Kunniin motora barbaacha iccitii irratti xiyyeeffatanii fi gaaffii isaanii Istooniyaa fi biyyoota biroo irratti hundaa’uun bu’aa xiyyeeffannoo fayyadamtootaaf osoo hin geessiin daataa fayyadamtootaa hin hordofne ykn hin kuusnedha. Marsariitiiwwan: Fuula Jalqabaa - www.startpage.com Ikoosiyaa – www.ecosia.org irratti 6. DuckDuckGo - Motora barbaacha iccitii irratti xiyyeeffate kan biraa kan sochii fayyadamtootaa hin hordofne ykn odeeffannoo dhuunfaa hin qusanne osoo ammallee fayyadamtoota Istooniyaaf bu'aa barbaachisaa ta'e hin kennine. Marsariitiin: https://duckduckgo.com/ Kunis meeshaalee barbaacha fayyadamtoota interneetii Istooniyaa keessatti yeroo baay’ee itti fayyadaman keessaa muraasa; haa ta’u malee, Googlen barbaacha toora interneetii namoota baay’eedhaaf addunyaa irrattis ta’e Istooniyaa keessatti illee qaqqabummaa fi amanamummaa bal’aa waan qabuuf filannoo olaanaa ta’ee akka hafu hubachuun barbaachisaadha.

Fuula keelloo gurguddoo

Galmeewwan fuula keelloo gurguddoon Istooniyaa kanneen akka: 1. Fuula Keelloo Istooniyaa: Galmee fuula keelloo ofiisaa Istooniyaa, tarreeffama daldalaa bal’aa industiriitiin ramadame kenna. Maqaa, bakka ykn tajaajila kennaman irratti hundaa’uun daldala barbaaduu dandeessa. marsariitii: yp.est. 2. 1182: Daayirektaroota onlaayinii Istooniyaa keessatti adda duree ta’an keessaa tokko yoo ta’u, waa’ee daldala adda addaa guutuu biyyattii keessatti odeeffannoo kan kennudha. Daayirektarichi dhaabbilee damee adda addaa kan hammate yoo ta’u, odeeffannoo quunnamtii fi ibsa gabaabaa tarree tokkoon tokkoon isaanii ni kenna. marsariitii: 1182.ee. 3. Infoweb: Galmee toora interneetii beekamaa ta’ee fi fayyadamtoonni daldala Istooniyaa keessa jiran dafanii argachuu fi qunnamuu danda’u. Galmeen kun industirii bal’aa keessummeessitootaa irraa kaasee hanga kunuunsa fayyaa kan hammate yoo ta’u, bu’aa barbaacha kee bu’a qabeessa ta’een fooyyessuuf filannoowwan calaqqee of keessaa qaba. marsariitii: infoweb.ee. 4. Fuula Keelloo Magaalaa24: Daayirektariin kun adda durummaan namoota dhuunfaa magaalota gurguddoo Istooniyaa kan akka Taalin fi Tartuu keessatti tajaajila kennitoota qabeenyaa, ijaarsaa fi dizaayinii keessaa wajjin walqabatan waliin walqabsiisuu irratti xiyyeeffata. Odeeffannoo quunnamtii waliin piroofaayilii dhaabbilee bal’aa ni dhiheessa. marsariitii: magaalaa24.ee/en/yellowpages. 5.Estlanders Business Directory:Estonian leading B2B business directory dhaabbilee dinagdee biyyattii keessatti dameelee hedduu irratti socho'an irratti bal'inaan kenna asitti lakkoofsi michuu amanamaa argachuu dandeessu.contact numbers,email addresses,and websites are available here.You can check it out at estlanders .com/galmee-daldalaa Hubadhaa, marsariitiiwwan kun yeroon darbaa deemuun fooyya’iinsa ykn garaagarummaa waliigaltee moggaasaa irraa kan ka’e jijjiiramuu ykn teessoo adda addaa qabaachuu akka danda’an

Waltajjiiwwan daldalaa gurguddoo

Istooniyaan biyya bareedduu Kaaba Awurooppaa keessatti argamtu yoo taatu, bu’uuraalee dijitaalaa sadarkaa olaanaa qabaniifi hawaasa teeknooloojiin hoogganamaniin beekamtudha. Waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Istooniyaa keessa jiran keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Kaubamaja (https://www.kaubamaja.ee/) - Kaubamaja manneen daldalaa gurguddoo Istooniyaa durii fi gurguddoo keessaa tokko yoo ta'u, faashinii, elektirooniksii, meeshaalee manaa fi kkf dabalatee oomishaalee adda addaa dhiyeessa. 2. 1a.ee (https://www.1a.ee/) - 1a.ee daldalaa toora interneetii Istooniyaa keessatti beekamaa ta’ee fi kataloogii oomishaa bal’aa kan elektirooniksii, meeshaalee, oomishaalee miidhaginaa, uffata, fi mi’a gurgurtaa of keessaa qabudha. 3. Hansapost (https://www.hansapost.ee/) - Hansapost waltajjii daldala elektirooniksii Istooniyaa keessatti hundeeffame kan biraa yoo ta’u, meeshaalee elektirooniksii, meeshaalee manaa, meeshaalee taphaa, meeshaalee fayyaa fi bareedinaa dabalatee oomishaalee gosoota adda addaa irraa filannoo bal’aa dhiyeessuudha . 4. Selver (https://www.selver.ee/) - Selver mana gurgurtaa onlaayinii Istooniyaa keessatti adda duree ta’ee fi oomisha haaraa nyaata ijoo fi meeshaalee manaa waliin manatti geessuuf mijataa ta’een dhiyeessuudha. 5. Photopoint (https://www.photopoint.ee/) - Photopoint kan adda ta'e kaameraa, meeshaalee suuraa akkasumas meeshaalee elektirooniksii fayyadamtootaa kanneen akka bilbila ismaartii fi taableetii irratti. 6. Klick (https://klick.com/ee) - Klick meeshaalee elektirooniksii bal’aa kanneen akka laptop/desktops , smartphones/tablets , gaming consoles/accessories fi kkf dabalatee ni dhiheessa 7 . Sportland Eesti OÜ( http s//:sportlandgroup.com)- Sportland uffata ispoortii wajjin walqabatu , kophee fi meeshaalee gargaarsaa dhiyeessa Kunniin waltajjiiwwan daldala elektirooniksii beekamoo Istooniyaa keessatti fedhii adda addaa faashinii irraa kaasee hanga elektirooniksii hanga gurgurtaa nyaataatti tajaajilan keessaa muraasa. Dhaabbileen daldala elektirooniksii idil-addunyaa tokko tokkos kan akka Amaazoon biyyattii keessatti socho'uun maamiltoonni Istooniyaa dhiyeessii oomisha isaanii bal'aa akka argatan gochuun isaanii hubatamuu qaba.

Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo

Biyya xiqqoo Kaaba Awurooppaa keessa jirtu Istooniyaan miidiyaa hawaasaa cimaa qabdi. Waltajjiiwwan hawaasummaa Istooniyaa keessatti beekamoo ta’an tokko tokko marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Feesbuukii (https://www.facebook.com) - Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa addunyaa irratti bal’inaan itti fayyadaman keessaa tokko ta’uu isaatiin, Feesbuukiin Istooniyaa keessatti fayyadamtoota guddaa qaba. Fayyadamtoonni hiriyootaafi maatii waliin wal qunnamsiisuu, haaromsa qooduu, gareetti makamuu fi taateewwan uumuu danda'u. 2. Instagram (https://www.instagram.com) - Instagram waltajjii suuraa fi viidiyoo qooduun fayyadamtoonni yeroowwan qabatanii hordoftoota isaaniif akka qooddataniidha. Lammiileen Istooniyaa dandeettii suuraa isaanii agarsiisuuf ykn daldala beeksisuuf Instagram fayyadamu. 3. LinkedIn (https://www.linkedin.com) - Ogeessota biratti beekamaa kan ta’e LinkedIn fayyadamtoonni piroofaayilii ogummaa uumuu fi miiltoowwan hojii ykn hojjechiistota ta’uu danda’an waliin akka wal qunnaman dandeessisa. Lammiileen Istooniyaa kaayyoo networking fi carraa hojiif LinkedIn irratti hirkatu. 4. Twitter (https://twitter.com) - Twitter waltajjii maaykiroobiloogii fayyadamtoonni ergaawwan gaggabaaboo tiwiitara jedhaman itti maxxansuu danda'aniidha. Lammiileen Istooniyaa taateewwan ykn haala yeroo ammaa irratti odeeffannoo haaraa argachuu fi haasawa ummataa irratti bobba'uuf Twitter fayyadamu. 5. VKontakte (VK) (https://vk.com) - VKontakte kan afaan Raashiyaa Feesbuukii wajjin wal gitu yoo ta’u, hawaasa afaan Raashiyaa dubbatan addunyaa guutuu keessatti jaalala guddaa horateera, kunis ummata Istooniyaa keessatti afaan Raashiyaa dubbatan baay’ee dabalatee. 6.Videomegaporn( https:ww.videomegaporn)- Videomegaporn marsariitii bashannana ga'eessotaa yoo ta'u viidiyoo akkasumas suuraa kan nama hundaaf bilisa waan ta'eef namni gosa akkasii barbaadu marsariitii kana irraa ni daawwata 7.Snapchat( https:www.snapchat.- Snapchat appii ergaa maltimidiyaa fayyadamtoonni suuraa/viidiyoo filtara barreeffamaa/ergaa waliin walqabatee akka waljijjiiran kan taasisudha.dargaggoota saboota hunda biratti waltajjii dhiibbaa uumuu danda'utti guddateera.Barattoonni Istooniyaa akka itti fayyadamuu sababni isaas interfeesii isaa itti fayyadamuuf salphaa ta'e caalaatti hawwata hubannoo isaaniif ta'a. Kunniin fakkeenya waltajjiiwwan hawaasummaa beekamoo Istooniyaa keessatti fayyadaman keessaa muraasa. Tarreen kun guutuu kan hin taane yoo ta’u, waltajjiiwwan biroo naannoo addaa ykn gareewwan fedhii addaa biyyattii keessatti argaman irratti hundaa’an jiraachuu danda’u.

Waldaalee industirii gurguddoo

Hawaasa dijitaalaa sadarkaa olaanaa qabuu fi indaastirii teeknooloojii guddachaa jiruun kan beekamtu Istooniyaan waldaalee indaastirii gurguddoo dameelee adda addaa bakka bu’an hedduu qabdi. Waldaalee indaastirii beekamoo Istooniyaa keessaa muraasni: 1. Mana Maree Daldalaa fi Industirii Istooniyaa (ECCI): Waldaa daldalaa Istooniyaa keessatti isa guddaa yoo ta’u, dameelee bal’aa kanneen akka omishaa, tajaajila, daldalaa fi qonnaa dabalatee bakka bu’a. ECCIn hojii abbootii qabeenyaa guddisuu fi misooma dinagdee Istooniyaa keessatti haala mijeessuu kaayyeffateera. Marsariitii: https://www.koda.ee/en 2. Waldaa Teeknooloojii Odeeffannoo fi Telekoomii Istooniyaa (ITL): Waldaan kun damee IT fi telekoomii Istooniyaa bakka bu’a. Daldala misooma sooftiweerii, oomisha haardwaarii, tajaajila telekoomii fi kkf irratti bobba’an walitti fida.ITL kalaqa guddisuu fi tumsa damee kana keessatti guddisuu keessatti gahee murteessaa qaba. Marsariitii: https://www.itl.ee/ofa/ 3. Konfedereeshinii Hojjechiistota Istooniyaa (ETTK): ETTK dhaabbata gaaddidduu dhaabbilee hojjechiistotaa industirii adda addaa Istooniyaa keessatti bakka bu’eedha. Sadarkaa biyya keessaa fi idil-addunyaatti dantaa hojjechiistotaaf qaama bakka bu’aa ta’ee hojjeta. Marsariitii: https://www.ettk.ee/?lang=en 4. Kilaastara Loojistikii Istooniyaa: Kilaastarri kun dhaabbilee loojistikii irratti socho’an walitti fiduun walta’iinsa damee kana keessatti guddisuu fi sadarkaa idil-addunyaatti dorgommii guddisuuf kan gargaarudha. Miseensonni tajaajila loojistikii kennitoota, dhaabbilee teeknooloojii furmaata loojistikii irratti adda ta’an, . fi dhaabbilee barnootaa sagantaa barnoota loojistikii kennan. 5.Waldaa Industirii Nyaataa Istooniyaa(ETML).ETML dameelee xixiqqaa adda addaa kanneen akka oomisha aannani,oomisha daabboo,fi oomisha fooniin qopheessitoota oomisha nyaataa tokkoomsa.Waldaan kun miseensota isaa dantaa isaanii leellisuun bakka bu’a,tarkaanfiiwwan deeggarsa maallaqa mootummaa irraa argaman ni qajeelcha, akkasumas indaastirii nyaataa biyyattii daran guddisuuf miseensota isaa gidduutti tumsa akka uumamu ni mijeessa. Webiste:http://etml.org/en/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. 6.Boordii Tuurizimii Istooniyaa(DaawwannaaEstoniyaa).DaawwannaanEstoniyaa bakkeewwan imala hawwataa,muuxannoo aadaa,fi sochiiwwan boqonnaa Istooniyaa keessatti argaman agarsiisuudhaan turizimii guddisa.Waa’ee bakka jireenyaa,hawwata turizimii,akka akkasumas duula beeksisa qopheessuu. Marsariitii:https://www.visitesonia.com/en Kunniin fakkeenyota waldaalee indaastirii gurguddoo Istooniyaa keessaa muraasa. Tokkoon tokkoon waldaa damee isaa guddisuu fi guddisuu keessatti gahee olaanaa kan qabu yoo ta’u, dantaa daldalaa indaastiriiwwan sana keessa jiranis bakka bu’a.

Marsariitii daldalaa fi daldalaa

Kaaba Awurooppaatti kan argamtu Istooniyaan bu’uuraalee dijitaalaa sadarkaa olaanaa qabaniifi naannoo daldalaa guddachaa jiruun beekamti. Biyyattiin marsariitiiwwan diinagdee fi daldalaa adda addaa kanneen qoratamuu qaban dhiheessiti. Kanneen beekamoo ta'an tokko tokko URL isaanii waliin kunooti: 1. Estonia.eu (https://estonia.eu/): Weebsaayitiin mootummaa ofiisaa kun dinagdee Istooniyaa, carraa daldalaa, haala invastimantii fi imaammata barbaachisoo ta’an ilaalchisee ilaalcha waliigalaa bal’aa kenna. Akkasumas odeeffannoo waa’ee taateewwan daldalaa, dameewwan ispeeshaalaayizeeshinii, fi qabeenya faayidaa qaban dhaabbilee daldalaa Istooniyaa keessatti of hundeessuuf yaadaniif of keessatti qabata. 2. Intarpiraayizii Istooniyaa (https://www.eas.ee): Intarpiraayizii Istooniyaa dhaabbata mootummaa Istooniyaa hojii abbootii qabeenyaa guddisuu fi invastimantii biyya alaa gara biyyattiitti hawwachuuf itti gaafatamummaa qabuudha. Weebsaayitiin isaanii tajaajila deeggarsa dhaabbilee daldalaa biyya keessaa akkasumas invastaroota idil-addunyaa carraa invastimantii barbaadaniif ta’uu danda’an irratti hubannoo ni kenna. 3. Galmee Daldala Elektirooniksii (https://ariregister.rik.ee/index?lang=en): Galmeen Daldala Elektirooniksii Istooniyaa namoonni dhuunfaa ykn dhaabbileen dhaabbilee haaraa saffisaa fi gahumsaan toora interneetii irratti akka galmeessan ni taasisa. Ulaagaalee seeraa, dambiiwwan, unkaalee, sagantaa kaffaltii akkasumas meeshaalee faayidaa qaban biroo argachuu dabalatee odeeffannoowwan barbaachisoo hojii daldalaa Istooniyaa keessatti jalqabuu wajjin walqabatan ni kenna. 4. Istooniyaatti invast gochuu (https://investinestonia.com/): Invastimantii Istooniyaa invastaroota biyya alaa fi dhaabbilee biyya keessaa sirna ikoo jalqabaa biyyattii dagaagaa jiru keessatti kaappitaala lilmoo ykn walta’iinsa barbaadan gidduutti akka giddu-galeessaatti hojjeta.Weebsaayitiin isaanii waa’ee invastimantii adda addaa irratti odeeffannoo gatii guddaa qabu dhiyeessa dameewwan akka furmaata TQO, faashinii fi dizaayinii teeknooloojii omishaa fi kkf, qorannoo haalaa bal’aa seenaa milkaa’ina kanaan duraa agarsiisan waliin. 5. Tradehouse (http://www.tradehouse.ee/eng/): Tradehouse daldaltoota jumlaa gurguddoo kanneen teessoo isaanii Tallinn godhatan keessaa tokko yoo ta’u hojiin isaa biyyoota hedduu kan hammatedha.Isaan baay’inaan meeshaalee elektirooniksii fayyadamaa,furniture,fi meeshaalee ijaarsaa irratti kan adda ta’anidha.Weebsaayitiin kun filannoo bittaa ykn waliigaltee walta’iinsaa hundeessuun ilaalchisee bitoonni ta’uu danda’an akkamitti isaan waliin wal qunnamsiisuu akka danda’an bal’inaan waliin kataloogii oomisha isaanii ni dhiheessa. 6.Taltech Industrial Engineering & Management Exchange (http://ttim.emt.ee/): Weebsaayitiin kun waltajjii waljijjiirraa fi walta’iinsa eebbifamtoota Yunivarsiitii TalTech Istooniyaa, barsiisota, fi ogeessota indaastirii gidduutti taasifamuudha. Teeknooloojiiwwan, yaadota,fi pirojektoota damee industirii adda addaa,kan akka makaanikaal injinariingii,dinagdee fi hoggansa keessatti mul’achaa jiran agarsiisa.Guddina industirii ykn michuu ta’uu danda’an qorachuun faayidaa qabaachuu danda’a. Kunniin fakkeenya muraasa marsariitiiwwan dinagdee fi daldalaan walqabatan hedduu carraa Istooniyaa keessatti qorachuuf jiran keessaa muraasa. Istooniyaatti invastimantii gochuuf yaaddus ta’e walta’iinsa daldalaa barbaaddanis, marsariitiiwwan kunniin dinagdee biyyattii irratti hubannoo gatii guddaa qabuu fi sirna ikoo ni deeggaru.

Weebsaayitoota gaaffii daataa daldalaa

Istooniyaaf marsariitiiwwan gaaffii daataa daldalaa hedduun jiru. Isaan keessaa afur URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Galmee Daldalaa Istooniyaa (Äriregister) - https://ariregister.rik.ee Galmeen Daldala Istooniyaa dhaabbilee Istooniyaa keessatti galmaa’anii fi socho’an irratti odeeffannoo bal’aa kan kennu yoo ta’u, kunis hojii daldalaa isaanii, abbootii aksiyoonaa, ibsa faayinaansii fi kkf dabalata. 2. Istaatistiksii Istooniyaa (Statistikaamet) - https://www.stat.ee/en Istaatistiksii Istooniyaan istaatiksii daldala alaa dabalatee waa’ee dameewwan dinagdee Istooniyaa adda addaa irratti ragaa istaatiksii bal’aa dhiyeessiti. Fayyadamtoonni odeeffannoo al-ergii, galtee, michoota daldalaa, fi meeshaalee adda addaa argachuu danda’u. 3. Abbaa Taayitaa Sirna Odeeffannoo Istooniyaa (RIA) – https://portaal.ria.ee/ Abbaan Taayitaa Sirna Odeeffannoo Istooniyaa kuusaawwan odeeffannoo adda addaa daldalaa fi daldala biyyattii waliin walqabatan argachuuf carraa ni kenna. Galmeewwan ummataa fayyadamtoonni koodii sochii dinagdee dhaabbilee daldalaa fi istaatiksii daldalaa ilaalchisee odeeffannoo bal’aa itti argachuu danda’an of keessatti qabata. 4. Intarpiraayizii Istooniyaa (EAS) – http://www.eas.ee/eng/ . Intarpiraayizii Istooniyaa dhaabbata misooma daldalaa biyyattii guddisuu fi invastimantii biyya alaa hawwachuuf itti gaafatamummaa qabudha. Isaanis gabaasa odeeffannoo gabaa gatii guddaa qabu kan invastaroota ta’uu danda’aniif ykn al-ergitoota Istooniyaa waliin daldaluu ykn invastimantii gochuuf fedhii qabaniif daataa daldalaa industirii addaa of keessatti hammate ni kennu. Weebsaayitoonni kun nama waa’ee daldalaa fi dameewwan dinagdee Istooniyaa keessatti socho’an odeeffannoo daldalaan walqabatee bal’aa walitti qabuu barbaadu kamiifuu akka qabeenya gatii guddaa qabuutti tajaajilu.

Waltajjiiwwan B2b

Istooniyaan naannoo daldalaa guddachaa jiruun kan beekamtu yoo ta’u, biyyattii keessatti waltajjiiwwan B2B hedduun daldalaaf haala mijeessanii fi daldala walqunnamsiisan jiru. Waltajjiiwwan kana keessaa muraasni: 1. E-Estonia Marketplace: Waltajjiin kun oomishaalee fi tajaajiloota damee adda addaa irraa dhufan bal’aa kan dhiyeessu yoo ta’u, kunis teeknooloojii, furmaata e-residency, mallattoo dijitaalaa, oomishaalee nageenya saayibarii fi kkf dabalata. Marsariitii: https://bakka gabaa.e-estonia.com/ 2. Al-ergii Istooniyaa: Bakka gabaa onlaayinii addatti al-ergii Istooniyaa bitoota idil-addunyaatti beeksisuuf qophaa’eedha. Waltajjiin kun daayirektarii bal’aa dhaabbilee Istooniyaa industirii adda addaa keessatti maamiltoonni ta’uu danda’an dhiyeessitoota mijatoo ta’an akka argatan kan taasisudha. Marsariitii: https://al-ergii.estonia.ee/ 3. EEN Istooniyaa: Waltajjiin Neetwork Intarpiraayizii Awurooppaa (EEN) Istooniyaa keessatti argamu, biyyoota 60 ol keessatti michoota bal’aa qabuun daldala biyya keessaa michoota ta’uu danda’an waliin akka addunyaatti wal qunnamsiisa. Daldaltoonni gabaa haaraa akka argatan ykn kan jiru babal’isuuf kan gargaaru yoo ta’u, tattaaffii idil-addunyaa milkaa’aa ta’eef deeggarsa gatii hin qabnee fi odeeffannoo barbaachisaa ta’e kenna. Marsariitii: https://www.enterprise-europe.co.uk/waltajjii-network/een-estonia 4. MadeinEST.com: Iddoon gabaa B2B kun meeshaalee Istooniyaatti oomishaman dameelee adda addaa kanneen akka huccuu, meeshaalee manaa, qophii nyaataa, elektirooniksii fi kkf keessatti addatti kan agarsiisu yoo ta’u, kunis bitoota idil-addunyaa oomisha qulqullina olaanaa qabu Istooniyaa barbaadaniif waltajjii madda gaarii ta’uu danda’a. Marsariitii: http://madeinest.com/ irratti argama. 5. Gabaa Domeenii Baaltik - CEDBIBASE.EU: Waltajjiin addaa B2B kun gabaa maqaa domeenii naannoo Baaltik keessatti Istooniyaa akkasumas Laatviyaa fi Lituwaaniyaa dabalatee irratti xiyyeeffachuun fayyadamtoonni maqaa domeenii karaa neetworkii amanamaa ta’een akka bitatan ykn gurguran dandeessisa. Marsariitii: http://www.cedbibase.eu/en Waltajjiiwwan kunneen oomishaalee fi tajaajiloota adda addaa dhaabbilee Istooniyaa beekamoo ta’an irraa argachuudhaan industirii fi fedhii daldalaa adda addaa kan guutudha. Hubadhaa marsariitiiwwan tokko tokko akka durtiitti Afaan Ingiliffaatiin waan hin argamneef filannoowwan hiikkaa barbaaduu danda’u. Yeroo hunda daldala daldalaa irratti bobba'uu dura waltajjii kamiyyuu gadi fageenyaan qorachuu fi amanamummaa isaa mirkaneessuun yaada gaarii dha.