TogTok

Haala Waliigalaa Biyyaa
Maallaqa Biyyaalessaa
Sadarkaa Jijjiirraa
Ayyaana Barbaachisaa
Haala Daldala Alaa
Dandeettii Misooma Gabaa
Oomishaalee gurgurtaa ho'aa gabaa irratti
Amaloota maamilaa fi dhorkaa
Sirna bulchiinsa gumurukaa
Imaammata gibira galtee
Imaammata gibira al-ergii
Mirkaneessitoota al-ergiidhaaf barbaachisan
Loojistikii gorfame
Chaanaalii misooma bitaa

Omaan, ifatti Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya qarqara galaanaa kibba bahaa Arabaa keessatti argamtudha. Daangaa Sa'udii Arabiyaa, Yaman, fi Emireetota Arabaa Tokkummaa waliin qooddatti. Baay'ina ummataa naannoo miliyoona 5 kan qabdu yoo ta'u, biyyoota walaba ta'an addunyaa Arabaa keessaa durii keessaa tokkodha. Omaan lafa adda addaa kan qabdu yoo ta’u, gammoojjii, gaarreen, fi qarqara galaanaa ajaa’ibsiisaa qarqara galaanaa ishee kiiloo meetira 1,700 kan Galaana Arabaa fi Galoo Galaana Omaan irratti argamu kan hammatedha. Magaalaan guddoon biyyattii Muscat jedhamti. Afaan Arabaa afaan hojii ishee yoo ta’u, Islaamummaan ummata ishee irra caalaan hordofa. Omaan waggoota kurnan darban keessa gama guddina dinagdeetiin guddina guddaa galmeessiteetti. Hawaasa baay’inaan godaantootaa qurxummii qabuu, bineensota tiksuu, fi daldala irratti hundaa’e irraa gara dinagdee ammayyaa industirii akka oomishaa fi qulqulleessuu boba’aa, turizimii, loojistikii, qurxummii, dameewwan omishaa kan akka huccuu fi meeshaalee ijaarsaatiin boba’aa ta’etti jijjiirameera. Sulxaanni kuufama boba’aa bal’aa guddina dinagdee ishee keessatti gahee olaanaa taphateera. Haa ta’u malee,motummaan Omaan itti fufiinsa yeroo dheeraaf adda adda gochuun barbaachisaa ta’uu ni beeka. Akka kanaan,Daawwattoota seenaa badhaadhaa,aadaa,fi miidhagina uumamaa ishee qorachuuf fedhii qaban hawwachuuf dameewwan biroo,kan akka turizimii,invastimantii guddaa hojjechuuf karoora adda addaa eegaluun isaa ni yaadatama. Seenaa fi aadaan Omaan duudhaa keessatti hidda gadi fageeffatee kan jiru yoo ta'u, gatii ammayyaas kan hammatedha.Namni tokko walnyaatinsa kana mudachuu danda'a yeroo souks aadaa (gabaa),masjiidota mimmiidhagoo kan akka Masjiida Guddaa Sulxaan Qaboos,fi masaraawwan durii daawwatu.Ummanni Omaan keessummeessituu isaaniitiin, . orma ho'aan simachuu.Hambaan aadaa badhaadhaa muuziqaa,shubbisaa,fi ayyaanota akka Ayyaana Muscat,maqaa muraasa maqaa dhahuun mul'atanis ni jira. Kana malees,Omaan barnootaaf xiyyeeffannoo guddaa kenniti.Barnoota bilisaa hanga sadarkaa yunivarsiitiitti kennuudhaan,mootummaan lammiilee isaa carraa fooyya'aa argachuuf ogummaawwan barbaachisoo ta'aniin hidhachiisuuf kaayyeffateera.Kaka'umsiwwan beekamoo biroon tattaaffii gara walqixxummaa koorniyaa,dubartoota humneessuu,fi fooyya'iinsa eegumsa fayyaa.Omaan wal irraa hin cinne sadarkaa agarsiistota guddina dhala namaa hedduu Baha Giddu Galeessaa irratti ol’aanaa ta’uu ibsameera. Walumaagalatti,Omaan biyya garaa garaa fi socho'aa seenaa badhaadhaa,lafa bareedaa, fi dinagdee dagaagaa qabdudha.Mootummaan xiyyeeffannoo misooma,barnoota,fi hambaa aadaa kunuunsuu irratti qabu Omaan imaltootaa fi invastarootaaf bakka hawwataa ta'uu ishee kaa'a.

Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu Omaan, maallaqa mataa ishee Riyaal Omaan (OMR) jedhamu qabdi. Riyaalli Omaan daran baayisaa 1000tti qoodama. Riyaal Omaan yeroo baay'ee gabaabfamee "OMR" jedhamee kan waamamu yoo ta'u, mallattoo ر.ع tiin bakka bu'a. Tasgabbii Omaan fi guddina dinagdee tasgabbaa’aa ta’een gabaa addunyaa keessatti ejjennoo cimaa qaba. Har'a irraa eegalee Riyaal Omaan 1 tilmaamaan doolaara Ameerikaa 2.60 ykn Yuuroo 2.32 waliin walqixa. Haa ta’u malee, jijjiirama gabaa sharafa alaa irratti hundaa’uun guyyaa guyyaan garaagarummaa qabaachuu akka danda’u hubadhaa. Baankiin Giddugaleessaa Omaan nootii maallaqaa maallaqa riyaala 1, riyaala 5, riyaala 10 fi kkf hanga gatii ol’aanaa kan akka riyaala 20 fi hanga gatii guddaa riyaala 50 illee ni to’ata, ni baasa. Saantima maallaqa xixiqqoo kan akka baasaa shan fi baayisaa kudhaniinis ni argama. Yeroo Omaan daawwattan ykn biyya keessatti daldala daldalaa kamiyyuu irratti bobba’an, baasii guyyaa guyyaa ykn kaffaltii dhaabbilee naannoo kaardii liqii ykn bifa kaffaltii biroo salphaatti fudhachuu dhiisuu danda’an irratti maallaqa biyya keessaa gahaa qabaachuu keessan mirkaneessuun gaariidha. Yeroo biyya alaa irraa gara Omaan imalan, turistoonni buufata xiyyaaraa ykn magaalota gurguddoo guutuu biyyattii yeroo gahan waajjiraalee jijjiirraa hayyamame ykn baankota keessatti maallaqa isaanii Riyaala Omaan jijjiiruun mijataa ta’uu danda’a. Walumaagalatti, hubannoo safartuu jijjiirraa yeroo ammaa maallaqa biyyaalessaa keessanii fi OMR gidduu jiru eeguun yeroo turtii keessan Omaan keessatti karoora faayinaansii bu'a qabeessa ta'e ni mirkaneessa!

Maallaqni ofiisaa Omaan Riyaal Omaan (OMR) dha. Tilmaama reetii jijjiirraa gara maallaqa addunyaa gurguddootti yoo ilaalle, gatiiwwan kun jijjiiramuu akka danda’an hubadhaa, daldala kamiyyuu osoo hin raawwatin dura reetii yeroo dhiyoo ta’e ilaaluun ni gorfama. Tilmaama sharafa alaa dhiheenya kanaa muraasni kunooti: 1 OMR = 2.60 USD ta’a 1 OMR = 2.23 EUR ta’a 1 OMR = 1.91 GBP ta'a 1 OMR = 3.65 AUD ta'a 1 OMR = 20.63 INR ta’e Ammas, maaloo hubadhaa, safartuuwwan jijjiirraa kun yeroo qabatamaa kan hin taanee fi jijjiirama gabaa irratti hundaa’uun xiqqoo garaagarummaa qabaachuu danda’u.

Omaan qarqara galaanaa kibba bahaa biyya Arabaa irratti kan argamtu yoo ta'u, waggaa guutuu ayyaanota barbaachisoo hedduu kabajti. Ayyaanonni kun namoota Omaan naannoo fi hawaasa adda addaa irraa walitti fiduun aadaa aadaa isaanii, hambaa badhaadhaa fi aadaa dhugaa isaanii calaqqisiisu. Omaan keessatti ayyaanni guddaan tokko kabaja Guyyaa Biyyaalessaa Adoolessa 18 gaggeeffamudha. Guyyaan kun bara 1650tti biyyattiin Poorchugaal irraa walaba ta’uu ishee yaadata.Lammiileen Omaan sochiiwwan adda addaa kanneen akka agarsiisaa, agarsiisa ibiddaa, agarsiisa aadaa, fi shubbisa aadaa irratti hirmaachuudhaan saba isaaniif boonsa guddaa agarsiisu. Daandiiwwan faaya halluu adda addaa qabu kan alaabaa biyyaalessaa agarsiisuun kan faayame yoo ta’u, namoonni tokkummaa biyyaalessaa agarsiisuuf uffata aadaa uffataniiru. Ayyaanni beekamaan biraa Omaan keessatti kabajamu Iid al-Fixrii yoo ta’u kunis xumura Ramadaanaa yoo ta’u, sooma ji’a tokkoof turu kan Muslimoonni addunyaa guutuutti kabajan ta’a. Yeroo gammachiisaa kana maatiin walitti dhufanii affeerraa gurguddaa irratti bobbaʼanii kennaa wal jijjiiran. Masjiidoonni imala hafuuraa isaanii xumuruu isaaniif waaqeffattoota salaata galateeffannaa dhiyeessaniin guutamaniiru. Daandiiwwan daa'imman ala taphachaa jiranii fi ga'eessonni "Iid Mubarak" (Eebbifama Iida) jedhanii nagaa wal gaafatan socho'aniiru. Yeroon kun yeroo maatiin warra carraa hin qabneef gocha tola ooltummaa irratti bobba’anitti arjummaa fi gara laafinni itti dagaagudha. Omaan akkasumas waggaa waggaan guyyaa Haaromsaa July 23rd kabaja Sulxaan Qaboos bin Said Al Said bara 1970 aangootti ol ba’uu isaa kabajuuf ni gaggeessiti.Ayyaanni kun haaromsa barnootaa, pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa, jalqabbii hawaasummaa akkasumas tattaaffii dippilomaasii fooyya’een Omaan ammayyeessuuf gahee guddaa inni qabu agarsiisa hariiroo idil-addunyaa isaa haalaan mul’ateera. Ayyaanota gurguddoo akka biyyaatti kabajaman kanaan alatti, tokkoon tokkoon naannoo seenaa fi duudhaa adda ta’e kan calaqqisiisanis taateewwan naannoo adda ta’an qaba. Fakkeenyaaf: - Mascat (magaalaa guddoo) keessatti, Feestivaalli Mascat waggaa waggaan Guraandhalaa fi Fulbaana gidduutti agarsiisa aadaa agarsiisa aartii dabalatee agarsiisa, shubbisa afoolaa, . agarsiisa hojii harkaa, . fi nyaata mi’aawaa naannoolee Omaan adda addaa bakka bu’u. - Feestivaalli Tuurizimii Salalah ji'a July-August keessa kan raawwatamu yoo ta'u, taateewwan akka agarsiisa muuziqaa aadaa, . agarsiisa hambaalee, . fi dorgommii gaala, bareedina uumamaa lafa magariisa baala qabeessa Salaalah yeroo roobaa agarsiisu. Ayyaanonni kun aadaa Omaan kunuunsuu, ummata ishee gidduutti tokkummaa guddisuu, daawwattoonni addunyaa irraa dhufan hawwachuun keessummeessitoota ho’aa fi duudhaa socho’aa isaanii akka daawwatan gahee murteessaa qabu.

Omaan, ifatti Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Baha Giddugaleessaa qarqara galaanaa kibba bahaa Arabaa irratti argamtudha. Omaan seensa Galoo Galaana Pershiyaa irratti tarsiimoo waan qabduuf dinagdee adda addaa fi dagaagaa ta’ee fi daldala irratti baay’ee hirkate qabdi. Omaan dinagdee naannichaa bilisa ta’e keessaa tokko ta’uun beekamtii argatti. Diinagdee isaa hirkattummaa boba’aa irraa fagaatee adda adda gochuuf tattaaffii guddaa gochaa tureera, dameewwan akka omishaa, turizimii, loojistikii, fi qurxummii irratti xiyyeeffachuun. Tarsiimoon adda addaa kun daldala idil-addunyaatiif karaa haaraa fideera. Akka saba al-ergii irratti xiyyeeffatteetti Omaan oomishaalee boba’aa fi boba’aa, xaa’oo, sibiilota akka aluminiyeemii fi sibiila diimaa, keemikaalota, huccuu fi uffata dabalatee oomishaalee bal’aa al-ergi. Biyyattiin damee oomishaa fi al-ergii guddaa keessaa tokkos taate. Gama galteetiin Omaan meeshaalee adda addaa kanneen akka maashinarii fi meeshaalee (keessumaa pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa), konkolaattota (daldalaa fi kan daldalaa hin taane), nyaata (kan akka midhaanii), elektirooniksii, qorichaa fi kanneen biroo dabalatee biyyoota alaa irratti hirkattee jirti. Michoonni daldalaa gurguddoon Omaan Chaayinaa (michuu daldalaa guddaa), Yunaayitid Arab Emireet (UAE), Sa’udii Arabiyaa,fi Hindii ni argamu. Bakka tarsiimoo ta’een daandii galaanaa ijoo kan akka Strait of Hormuz tti dhihoo ta’uu ishee irraa kan ka’e,Omaan akka wiirtuu doonii dabarsuu barbaachisaa ta’ee daldala Eeshiyaa,Afrikaa,fi Awurooppaa gidduutti haala mijeessuutti tajaajila. Mootummaan Omaan daldala idil-addunyaa dagaagsuuf tarkaanfiiwwan hedduu kan akka naannoo bilisaa dhaabbilee daldalaa keessa socho'aniif onnachiiftuu gibiraa qabu hundeessuun.Poort Sulxaan Qaboos magaalaa guddoo Mascat,magaalaa guddoo,karra galaanaa barbaachisaa ta'ee fi sochiin daldalaa dabaluu kan deeggarudha.It is worth mentioning akka aangawoonni Omaan waliigalteewwan daldalaa naannoo akka Mana Maree Tumsa Galoo Galaanaa(GCC)fi waliigalteewwan biyyoota lamaanii saboota biroo waliin taasifamu irratti dammaqinaan akka hirmaatan,tumsa dinagdee guddisuuf yaadame. Walumaagalatti,Dinagdeen Omaan haaromsa adda addaatiin,dorgomummaa guddisuun michoota addunyaa waliin hariiroo daldalaa cimaa qabaachuudhaan guddachuu itti fufeera.Biyyattiin qabeenya uumamaa baay'inaan,bakka tarsiimoo,fi kutannoon dameelee boba'aa hin taane babal'isuuf qabdu, daldala fi invastimantii idil-addunyaatiif bakka hawwataa ta'e taasisa.

Omaan biyya Baha Giddu Galeessaa keessatti argamtu yoo taatu, gabaa daldala alaa ishee guddisuuf carraa guddaa qabdudha. Sulxaanni Omaan dinagdee ishee adda addaa taasisuu fi hirkattummaa galii boba’aa irratti hir’isuuf tattaaffii taasisaa kan turte yoo ta’u, kunis daldala idil-addunyaatiif carraa abdachiisaa ta’e kan dhiyeessudha. Dandeettii daldalaa Omaan keessatti wantoota ijoo gumaachan keessaa tokko teessuma lafaa tarsiimoo isheeti. Walqunnamtii daandii Eeshiyaa, Afrikaa fi Awurooppaa irratti kan argamu yoo ta'u, naannolee kana gidduutti akka karra ta'ee tajaajila. Buufata doonii fi buufata xiyyaaraa dabalatee bu’uuraalee geejjibaa gaarii ta’an kanneen daldala idil-addunyaatiif loojistikii gahumsa qabu mijeessan hundeessee jira. Kana malees, Omaan haala siyaasaa tasgabbaa’aa fi haala daldalaaf mijatu qabdi. Mootummaan imaammataa fi dambiiwwan invastarootaaf mijatoo ta’an hojiirra oolchuun salphaatti hojii daldalaa fooyyessuuf kaka’umsa fudhateera. Kunis dhaabbileen biyya alaa Omaan akka bakka hawwataa invastimantii fi daldalaatti akka ilaalan jajjabeessa. Omaan haala daldalaa mijataa ta’een alatti qabeenya uumamaa al-ergii ishee keessatti fayyadamuu danda’u hedduu qabdi. Kuusaa boba'aa fi gaazii - kan dinagdeef gumaacha guddaa ta'ee hafeera - malees dameewwan akka qurxummii, albuudaa, sibiilota, qonnaa, fi turizimii irratti carraan bal'aan jira. Mootummaan Omaan karoora misoomaa adda addaa kan akka Mul’ata 2040n diinagdee adda addummaa dursa kenneera.Karoorri kunniin dameewwan boba’aa hin taane kanneen akka industirii omishaa (kan akka huccuu), misooma tajaajila loojistikii, invastimantii anniisaa haaromfamuu danda’u (akka humna aduu), guddina turizimii ( ikoo-tuurizimii dabalatee), guddina barnootaa (kan akka humna hojjetaa ogummaa qabu kennuu), fi pirojektoota misooma magaalaa dabalatee. Omaan biyyoota akka Ameerikaa, Singaapoor, miseensota Waldaa Daldala Walabaa Awurooppaa (Switzerland\Iceland\ Norway\ Liechtenstein) , Australia,fi New Zealand waliin waliigaltee daldala bilisaa mallatteessite irraa kan ka’e gabaa naannoo hedduu filannoodhaan argachuu irraa fayyadamti.A biyyoota biroo waliinis tumsi baay’achaa dhufe qoratamaa jira. Walumaagalatti , bakka faayidaa qabu,imaammata invastimantii bu’aa guddaa argamsiisu,tasgabbii,fi dandeettii industirii adda addaa keessatti,Omaan daldala biyya alaa Baha Giddu Galeessaa keessatti argamuun isaanii babal’isuu fi dandeettii daldalaa guddachaa jiru irraa fayyadamuu barbaadaniif carraa guddaa ni kenniti.

Gabaa daldala alaa Omaan keessatti oomisha filachuuf yeroo jennu meeshaalee fedhii guddaa qabaniifi bu’aa guddaa argamsiisuu danda’an irratti xiyyeeffachuun barbaachisaa dha. Oomishaalee gurgurtaa ho’aa ta’an yeroo filattan wantoota ilaalamuu qaban tokko tokko kunooti: 1. Barbaachisummaa aadaa: Meeshaalee yeroo filattan aadaa, duudhaa fi filannoo Omaan tilmaama keessa galchuu. Oomishaaleen gatii fi aadaa Omaan waliin walsimu ummata naannoo sanaa hawwachuu danda’u. 2. Qabeenya uumamaa: Akka biyya qabeenya uumamaa kan akka boba’aa, gaazii, fi albuudaan badhaatetti fedhiin oomishaalee walqabatan ykn meeshaalee industirii kanneen keessatti fayyadaman jiraachuu danda’a. Dabalataanis, qonna Omaan ykn industirii galaanaa ilaaluun gosoota oomishaa ta’uu danda’an adda baasuuf gargaaruu danda’a. 3. Fedhii industirii biyya keessaa: Fedhii industirii biyya keessaa madaaluun carraa gurgurtaa ta’uu danda’u irratti hubannoo kennuu danda’a. Fakkeenyaaf, dameewwan murtaa’an kan akka ijaarsaa ykn turizimii guddina ykn deeggarsa mootummaa kan agarsiisan yoo ta’e, oomishaalee barbaachisoo ta’an dhiyeessuun faayidaa qabaachuu danda’a. 4. Mijachuu haala qilleensaa: Haala qilleensaa gogaa fi ho’a ol’aanaa irraa kan ka’e meeshaaleen naannoo akkasii dandamachuu danda’an Omaan keessatti gabaa addaa argachuu danda’u. 5. Guddina teeknooloojii: Omaan guddina teeknooloojii fi jalqabbii otoomaatikii akka tooftaalee Industirii 4.0tiin gara dinagdee beekumsa irratti hundaa’e ta’uuf imala ishee itti fuftee jirti; oomishaaleen teeknooloojii kanneen akka furmaata sooftiweerii sirna AI irratti hundaa’e dabalatee carraa hawwataa ta’e dhiyeessu danda’u. 6. Adeemsa fayyadamtootaa: Adeemsa fayyadamtootaa yeroo ammaa adda baasuun adeemsa filannoo oomishaa addunyaa irrattis ta’e biyya keessaa haala Omaan keessatti gahee olaanaa qaba-wantoota akka dammaqiina fayyaa dabaluu fedhii nyaata orgaanikii ykn filannoowwan ikoo-mijatoo ta’an dameelee adda addaa kan akka faashinii ykn mana faaya. 7 Dhiibbaa giloobaalayizeeshinii: Giloobaalaayizeeshiniin hawaasa Omaan irratti dhiibbaa akkamii akka geessisu xiinxaluun, maqaawwan biyya alaatii galfaman qulqullina isaanii irraa kan ka’e jaalala argachuu isaanii hubachuuf si dandeessisa; kanarraa ka’uun bakka maqaaleen biyya alaa ammallee guutummaatti of hin hundeeffanne garuu carraa guddinaa ta’uu danda’an kan jiran bakka mijaawaa ta’e adda baasuun murteessaadha Qorannoo gabaa industirii keessaniif adda ta’e gaggeessuun filannoowwan bu’aa guddaa argamsiisan kaayyoo daldalaa dhuunfaaf qophaa’an caalaatti adda baasuuf akka dandeessisu yaadadhaa. Akka industirii keessaniitti daayinamiksii fi dambiiwwan gabaa addaa Omaan irratti hubannoo argachuuf ogeeyyii biyya keessaa ykn waldaalee daldalaa mariisisuun gaariidha.

Omaan biyya Arabaa keessatti argamtu yoo ta'u, amala maamiltootaa adda ta'ee fi dhorkaa tokko tokko qabdi. Amala maamiltootaa yoo ilaalle, lammiileen Omaan keessummeessitootaaf iddoo guddaa kan kennan siʼa taʼu, uumama hoʼaa fi michuu taʼuudhaan beekamu. Keessummeessitoota gaarii taʼuudhaan kan boonan siʼa taʼu, yeroo baayʼee keessummoota isaaniif nyaata haaromsaa ykn nyaata ni dhiyeessu. Maamiltoonni Omaan xiyyeeffannoo dhuunfaa kan dinqisiifatan yoo ta’u, yeroo daldala waliin walqunnaman tajaajila sadarkaa olaanaa eegu. Akkasumas, walitti dhufeenya isaanii hunda keessatti gatiiwwan aadaa kanneen akka kabaja, obsaa fi safuudhaaf iddoo guddaa kennu. Gama dhorkaa (taboos)tiin Omaan keessatti daldala yeroo hojjetan miira aadaa murtaa’e beekuun barbaachisaa dha. Taboo ijoo tokko yoo gita Omaan jalqabame malee mata dureewwan miira namaa kakaasan kan akka amantii ykn siyaasaa irratti mari’achuu dhiisuudha. Waa’ee Islaamaa ykn Sulxaana irratti qeeqa ykn yaada gadhee kamuu irraa fagaachuudhaan aadaa fi duudhaa isaaniif kabaja agarsiisuutu gaariidha. Qabxiin barbaachisaan biraa hubatamuu qabu aadaan Omaan safuudhaaf bakka guddaa akka kennudha. Kanaafuu, maamiltoota waliin yeroo wal arginu ykn hojii daldalaa yeroo gaggeessinu uffata konsarvaatiivii uffachuun murteessaadha. Dhiiras ta’e dubartiin garbaa fi jilba isaanii haguuggachuutu irraa eegama; siree gabaabaa, uffata gabaabaa ykn uffata mul’isu irraa fagaachuu qaba. Dabalataanis, dhaabbilee tokko tokko Omaan keessatti (kan akka hoteelota) dhuguun alkoolii seera qabeessa ta’us, sababa seera aadaa fayyadama alkoolii marsee jiruun of eeggannoo fi kabajaan dhuguu qaba. Alkooliin akka kennaatti dhiyeessu dhiisuun gaariidha yoo fudhatama gaarii akka argatu mirkaneeffatte malee. Walumaagalatti, amala maamiltootaa hubachuu fi seera dhorkaa aadaa hordofuun maamiltoota Omaan waliin hariiroo cimaa aadaa waliif kabajuu fi dinqisiifannaa irratti hundaa’e ijaaruuf gargaara.

Omaan, ifatti Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya qarqara galaanaa kibba bahaa Arabaa keessatti argamtudha. Hojimaata gumurukaa fi immigireeshinii Omaan keessatti yeroo ilaallu, dambiiwwan barbaachisoo fi ilaalchawwan imaltootaaf barbaachisan hedduutu jiru. 1. Ulaagaalee Paaspoortii: Imaltoonni Omaan seenan hundi paaspoortii seera qabeessa yoo xiqqaate ji’a jahaaf hafe qabaachuu qabu. 2. Ulaagaalee Viizaa: Daawwattoonni biyyoota hedduu irraa dhufan Omaan osoo hin ga’iin dura viizaa argachuun dirqama. Imala keessan karoorfachuu keessan dura ulaagaalee viizaa lammummaa keessaniif adda ta’an ilaaluun barbaachisaa dha. 3. Hojimaata Dhufaatii: Imaltoonni buufata xiyyaaraa Omaan ykn buufata sakatta’iinsa daangaa Omaan yeroo ga’an to’annoo immigireeshinii keessa darbuu qabu, bakka paaspoortiin isaanii sakatta’amee chaappaa seensaa itti godhamu. Akkasumas sakatta’iinsa mi’a fi sakatta’iinsa gumurukaa taasifamuu danda’u. 4. Meeshaalee Dhorkaman: Omaan akkuma biyyoota kamiiyyuu tarree meeshaalee biyya alaatii hin galchine dhorkaman qabdi. Kunis qawwee, qoricha seeraan alaa, meeshaalee balaafamaa, meeshaalee poornoogiraafii fi oomishaalee nyaataa tokko tokko kan dabalatudha. 5. Mindaa Gibira irraa Bilisa: Imaltoonni dambiiwwan addaa aanga’oonni Omaan kaa’an hordofuun meeshaalee qaraxa irraa bilisa ta’an kanneen akka oomisha tamboo fi alkoolii dhuunfaaf fiduu danda’u. 6. Dambii Maallaqa: Maallaqa biyya keessaa ykn biyya alaa gara Omaan fiduuf daangeffamni hin jiru garuu yeroo seenu ykn bahu maallaqni Riyaala Omaan 10,000 (tilmaamaan USD 26,000) ol ta’e labsamuu qaba. 7. Bakka Daangeffame: Omaan keessatti naannoowwan murtaa’an sababa naannoo waraanaa ykn iddoowwan eegumsa argatan kan akka naannoo arkiyooloojii fi kunuunsa uumamaatiin daangeffamanii ykn hayyama addaa barbaadu. Sababa nageenyaaf jecha daangaawwan kana cimsanii hordofuun murteessaadha. 8.Kabaja Aadaa Naannoo: Akka biyya muslimaa baay’inaan duudhaa fi aadaan dhiibbaa irra geesseetti daawwattoonni uffannaa gad of qabuu (uffata mul’isuu irraa fagaachuu), gochaalee amantaa kan akka yeroo kadhannaa Ramadaanaa yeroo ifatti nyaachuun/dhuguun hanga aduun lixxutti dhorkamuu kabajuu), kabaja agarsiisuu qabu gara namoota naannoo sanaatti (kan akka ummataaf jaalala agarsiisuu dhiisuu), fi kkf. 9.Dambiiwwan Fayyaa: Omaan dambiiwwan fayyaa adda ta’an qabaachuu dandeessi, keessumaa qoricha ajaja ogeessa fayyaatiin kennamu ykn wantoota dhorkaman qabachuu yoo ta’e. Sanadoota barbaachisoo ta’an qabattanii imbaasii ykn qoonsilaa naannoo keessanii ilaaluun seera kabajuu isaa mirkaneessuun gaariidha. 10. Hojimaata Ka’umsaa: Imaltoonni yeroo Omaan gadhiisan to’annoo immigireeshinii keessa darbuu qabu, bakka paaspoortiin isaanii chaappaa ba’uu isaa itti sakatta’amu. Dabalataanis, sakatta’iinsi gumurukaa gaggeeffamuu danda’a. Yeroo hunda dambiiwwan jijjiiramuu akka danda'an yaadadhu, kanaaf gorsa imala haaraa irratti odeeffannoo haaraa argachuu fi qajeelfama ofiisaa aanga'oota Omaan irraa dhufu kabajuun barbaachisaa dha.

Biyyi Arabaa qarqara galaanaa kibba bahaa Galaana Arabaa keessatti argamtu Omaan guddina dinagdee guddisuu fi invastimantii biyya alaa hawwachuuf imaammata gibira galtee mijataa qabdi. Omaan keessatti caasaan gibira galtee sirna taarifa irratti hundaa’ee fi akkaataa gosaa fi gatii meeshaalee galfamaniin garaagarummaa qabu hordofa. Sadarkaan taarifa waliigalaa gosa oomishaa irratti hundaa’uun %5 hanga %20 gidduutti argama. Haa ta’u malee meeshaaleen barbaachisoo ta’an tokko tokko kan akka qorichaafi kitaabota barnootaa gibira galtee irraa bilisa ta’u. Omaan fi biyyoota biroo hedduu gidduuttis waliigalteen daldala bilisaa hundeeffameera. Fakkeenyaaf, miseensummaa Mana Maree Tumsa Galoo Galaanaa (GCC) keessatti meeshaalee biyyoota miseensa ta’an kanneen akka Baahireen, Kuweet, Qaxar, Sa’uudii Arabiyaa fi Yunaayitid Arab Emireets gidduutti daldalaman irratti gibira galtee dhabamsiiseera. Kana malees, Omaan daldala mijeessuuf hojimaata gumurukaa adda addaa hojiirra oolchuun dhaabbilee daldalaa oomisha gara biyyaatti galchaniif gufuu birokraasii hir’isuun ishee ni yaadatama. Adeemsi qulqullina gumurukaa sirrii ta’e ulaagaalee sanadoota salphaa fi buufata doonii seensaa irratti fe’umsa gahumsaan qabachuu kan dabalatudha. Meeshaaleen tokko tokko tarkaanfiiwwan danbii fayyaa hawaasaa ykn faayidaa nageenya biyyaalessaa eeguuf kaayyeffatan irraa kan ka’e osoo hin galchin dura hayyama ykn hayyama dabalataa barbaaduu akka danda’an hubatamuu qaba. Haa ta’u malee, ulaagaaleen addaa kun imaammata furtuu istaandaardii galtee hunda irratti dhiibbaa geessisu osoo hin taane meeshaalee dhuunfaa irratti hundaa’uun garaagarummaa qabu. Walumaagalatti, gibirri galtee gadi aanaa ta’uun isaa tarkaanfiiwwan haala mijeessuu daldalaa daangaa ishee keessatti fooyyessuuf tattaaffii godhamu akkasumas waliigalteewwan daldalaa naannoo akka miseensummaa GCC namoota dhuunfaa fi dhaabbilee daldalaa daldala idil-addunyaa Omaan waliin hojjechuuf barbaadan fayyadamoo taasisa.

Biyya Arabaa keessatti argamtu Omaan, guddina daldalaa fi dinagdee ishee guddisuuf imaammata gibira al-ergii mijataa hojiirra oolchuun ishee ni yaadatama. Mootummaan Omaan meeshaalee al-ergii irra caalaan isaaniif sirna gibira xiqqaa fudhachuun, daldaltoonni gabaa idil-addunyaa keessatti akka dagaagan taasiseera. Walumaagalatti Omaan al-ergii ishee jalqabaa kan akka boba’aa fi gaazii uumamaa irratti gibira al-ergii kamiyyuu hin kaa’u. Akka biyya boba’aa oomishtuu fi kuufama guddaa qabdutti qabeenyi kun dinagdee Omaan keessatti gahee olaanaa qaba. Omaan al-ergii isaanii irratti gibira kaa’uu dhiisuudhaan invastimantii biyya alaa jajjabeessuu fi gabaa anniisaa addunyaa keessatti dorgommii eeguuf kaayyeffatteetti. Boba’aa fi gaazii malees Omaan oomishaalee biroo kan akka sibiilota (fkn, sibiila diimaa), albuuda (fkn, dhagaa liimsaa), oomisha qurxummii, huccuu, uffata, keemikaalota, xaa’oo, fi oomisha qonnaa al-ergi. Al-ergii boba’aa hin taane kunniin gosa addaa irratti hundaa’uun gibirri adda addaa kan kaffalamu ta’a. Fakkeenyaaf, meeshaaleen boba’aa hin taane tokko tokko dantaa biyyaalessaa tarsiimoo ykn waliigaltee daldala bilisaa saboota biroo waliin taasifamu kabajuu kaasuun al-ergii irratti gibira zeeroo ykn xiqqaa argachuu danda’u. Haalli kun hariiroo daldala idil-addunyaa guddisuuf kan gargaaru yoo ta’u, indaastiriiwwan biyya keessaa akka babal’isan jajjabeessa. Haa ta’u malee, al-ergitoonni Omaan irraa dhufan dambiiwwan biyya itti imalan irratti hundaa’uun garaagarummaa safartuu gibiraa irratti mul’achuu danda’u beekuun barbaachisaa dha. Biyyoonni adda addaa caasaa taarifaa fi imaammata gumurukaa adda addaa kan qaban yoo ta’u, kunis yeroo dhufan gibira oomisha addaa ykn qaraxa galtee irratti dhiibbaa uumuu danda’a. Walumaagalatti,imaammanni gibira al-ergii Omaan oomishaalee boba’aa waliin walqabatan biyya alaa ergaman irratti gibira kaa’uu irraa of qusachuudhaan dinagdee ishee boba’aa irratti hirkate guddisuuf dursa kenna. Kanuma waliin,mootummaan guddina damee boba’aa hin taane jajjabeessa, gosoota meeshaalee al-ergii adda addaatiif iskiimota gibiraa mijataa hojiirra oolchuudhaan,indaastiriiwwan biyya keessaa gabaa idil-addunyaa keessa seenuuf kaayyeffatan deeggaruun toora daldalaa addunyaa cimaa hundeessuuf abdii qaba.Although it vital for exporters from Omand understand destination countries import dambiiwwan qaraxa gumurukaa ykn gibira oomisha addaa of keessatti hammachuu danda’an.

Biyya Arabaa keessatti kan argamtu Omaan biyya indaastiriin al-ergii guddachaa jirudha. Qulqullinaa fi walsimsiisaa meeshaalee al-ergii mirkaneessuuf Omaan adeemsa mirkaneessa al-ergii diriirsiteetti. Ministeerri Daldalaa fi Industirii Omaan ragaa al-ergii kennuu keessatti gahee murteessaa qaba. Meeshaalee erguuf mirkaneessi jalqabaa barbaachisu Ragaa Ka’umsaa (CO) dha. Sanadni kun ka’umsa meeshaalee kan mirkaneessu yoo ta’u, odeeffannoowwan akka ibsa al-ergii, ibsa meeshaalee, baay’ina, fi biyya itti imalan of keessaa qaba. Oomishaaleen dhugaadhaan Omaan irraa akka ta’an bitoota biyya alaa mirkaneessa. CO argachuuf al-ergitoonni sanadoota murtaa’an ministeerichaaf dhiyeessu qabu. Isaanis invooyisii daldalaa, tarree kuusaa, herrega fe’umsaa/kaffaltii daandii qilleensaa ykn sanadoota geejjibaa biroo, fi hayyama ykn hayyama barbaachisaa ta’e kamiyyuu oomishaalee addaa kan akka nyaataa ykn qorichaaf barbaachisan kan dabalatudha. Al-ergitoonnis dambiiwwanii fi istaandaardii barbaachisoo qaamolee idil-addunyaa ykn biyyoota xiyyeeffannoo argataniin kaa’aman akka eegaman mirkaneessuu qabu. Fakkeenyaaf, oomisha qonnaa gara Awurooppaa ykn Ameerikaatti yoo ergu, ulaagaalee nageenya nyaataa kan akka HACCP eeguun barbaachisaa ta’uu danda’a. Dabalataanis, dameewwan tokko tokko gosa oomishaa irratti hundaa’uun mirkaneessa addaa barbaadu danda’u. Fakkeenyaaf: - Oomisha qonnaa: Ragaaleen Faayitoosanitaarii biqiltoonni raammoo ykn dhukkuba irraa bilisa ta’uu isaanii mirkaneessa. - Industirii Aerospace: Mirkaneessi AS9100 istaandaardii qulqullina aerospace idil-addunyaa hordofuu mirkaneessa. - Damee anniisaa: Mirkaneessi ISO 14001 sirna bulchiinsa naannoo irratti kutannoo qabaachuu agarsiisa. Henceforth , daldala mijeessuuf gahee olaanaa waan qabaniif, al-ergitoonni Omaan keessatti argaman ragaaleedhaaf ulaagaalee damee isaanii wajjin wal baruun murteessaadha. Xumura irratti ,Omaan oomisha al-ergii irratti hundaa'uun ragaalee ka'umsa dabalatee ragaalee al-ergii adda addaa hojiirra oolchiti . Al-ergitoonni dambiiwwan hojiirra jiran hunda eeguu qabu,mirkaneessi qulqullinaa amanamummaa disenthralling whilst mainlining harmonius trading relations across borders

Omaan, ifatti Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Baha Giddu Galeessaa keessatti argamtudha. Galaana Arabaa irratti bakka tarsiimoo kan qabdu yoo ta'u, indaastirii loojistikii guddachaa jiruun beekamti. Yaadonni ijoo loojistikii Omaan keessatti kennaman tokko tokko kunooti: 1. Buufata Doonii Salaala: Buufatni Doonii Salaala karra gurguddoo daldala idil-addunyaa Omaan keessaa isa tokko. Daandiiwwan doonii gurguddootti dhihoo tarsiimoodhaan kan argamu yoo ta’u, tarminaalota konteenaraa fi dandeettii fe’umsa hedduu qabachuu dabalatee mijaa’ina ammayyaa kan dhiyeessudha. Hojimaata gumurukaa gahumsa qabuu fi bu’uuraalee misoomaa ammayyaa ta’een, galchitootaa fi al-ergitootaaf deeggarsa loojistikii gaarii ta’e ni kenna. 2. Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa Mascat: Buufata Xiyyaaraa Idil-addunyaa Mascat Omaan keessatti giddugala fe’umsa qilleensaa guddaa ta’ee tajaajila. Tarminaalota fe’umsaa adda ta’anii fi sirna qabachuu sadarkaa olaanaa qabuun kan hidhate yoo ta’u, sochiin meeshaalee daangaa qaxxaamuranii haala wal hin tuqneen ni mirkaneessa. Akkasumas tajaajila fe’umsa qilleensaa adda addaa kan akka filannoo geejjibaa saffisaa ergaa yeroon ilaallatu guutuuf ni kenna. 3. Neetworkii daandii: Omaan waggoota darban keessatti bu’uuraalee daandii ishee irratti invastimantii guddaa kan goote yoo ta’u, kunis guutuu biyyattii keessatti networkii walitti hidhamiinsa gaarii qabu argamsiiseera. Daandiiwwan gurguddoon kunuunsa gaarii kan qaban yoo ta’u, magaalota akka Mascat (magaalaa guddoo), Salalah, Sohar, fi Sur gidduutti meeshaaleen haala salphaan akka geejjibsiifaman taasisa. 4. Paarkiiwwan loojistikii: Gahumsa guddisuu fi hojii sirreessuuf paarkiiwwan loojistikii hedduun guutuu Omaan keessatti hundeeffamaniiru. Paarkoonni kunneen furmaata walitti hidhame kan fedhii loojistikii addaa guutuuf qophaa’e kan akka bakka kuusaa, wiirtuuwwan raabsaa, tajaajila qulqulleessuu gumurukaa, fi tajaajila gatii dabalataa kan akka asxaa ykn qaphxii ni dhiyeessu. 5.Kaka’umsa mootummaa: Mootummaan Omaan dorgomtummaa damee loojistikii isaa daran guddisuuf jalqabbii adda addaa hojiirra oolcheera. - Inishiyeetiivii akkasii keessaa tokko Tanfeedh (The National Program for Enhancing Economic Diversification) kan loojistikii dabalatee dameelee ijoo misoomsuu irratti xiyyeeffatudha. - Hojiin beekamaan biraa Zoonii Diinagdee Addaa Duqm (SEZ) dha. Qarqara Galaana Arabaa irratti daandii doonii gurguddootti dhihoo kan argamu; bu’uuraalee misoomaa sadarkaa addunyaatti loojistikii fi oomishaaf oolu dhiyeessuun invastimantii biyya alaa hawwachuuf kan akeekedha. 6. Guddina daldala elektirooniksii: Daldalli elektirooniksii dabaluu isaatiin indaastirii loojistikii addunyaa irratti warraaqsa kan fide yoo ta’u, Omaanis kanarraa adda miti. Fedhiin bittaa toora interneetii guddachaa dhufuun, waltajjiiwwan daldala elektirooniksii adda ta’an hedduun biyyattii keessatti mul’ataniiru. Kanaafuu, dhiyeessitoota loojistikii daldala elektirooniksii biyya keessaa waliin tumsuun daldaltoota gabaa bu’aa guddaa argamsiisu kana fayyadamuu barbaadaniif faayidaa qabaachuu danda’a. Xumura irratti, Omaan bu’uuraalee loojistikii haala gaariin guddatan kan buufata doonii, buufata xiyyaaraa, neetworkii daandii, paarkii loojistikii kan of keessaa qabu yoo ta’u, jalqabbii mootummaa garaagarummaa dinagdee guddisan fi invastimantii hawwatu waliin dhiyeessiti. Bakki tarsiimoo Baha Giddu Galeessaa keessatti argamuun isaa dhangala’aa daldala idil-addunyaa naannichaaf wiirtuu gaarii taasiseera.

Agarsiisa daldalaa barbaachisoo

Biyyi Baha Giddu Galeessaa keessatti argamtu Omaan, karaalee bittaa fi misoomaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’an hedduu, akkasumas agarsiisa adda addaa qabdi. Waltajjiiwwan kunneen daldaltoonni biyya keessaa fi idil-addunyaa oomisha isaanii akka agarsiisaniifi walta’iinsa akka uumuuf carraa ni kennu. Kanneen beekamoo ta’an keessaa muraasni kunooti: 1. Michoota Waliigaltee Daldala Walabaa (FTA) Omaan: Omaan biyyoota akka Ameerikaa, Singaapoor, Awustiraaliyaa, fi Turkii waliin waliigaltee FTA dachaa mallatteessiteetti. Waliigalteewwan kunniin danqaawwan daldalaa saboota kana gidduu jiru kan dhabamsiisan ykn hir’isuun gabaa salphaatti akka argaman fi carraan daldalaa akka dabalu kan taasisudha. 2. Buufata Sulxaan Qaboos: Mascat keessatti kan argamtu Buufata Sulxaan Qaboos karra galaanaa guddicha Omaan meeshaalee galchuu fi biyya alaatti galchuudha. Deeggarsa loojistikii gahumsa qabuun biyyoota biroo waliin daldala mijeessuu keessatti gahee murteessaa qaba. 3. Daayirektaroota Omaan: Daayirektaroota Omaan daayirektarii onlaayinii yoo ta’u, daldala Omaan keessa jiran bitoota biyya keessaa fi idil-addunyaatti bitoota ta’uu danda’an waliin wal qunnamsiisudha. Waltajjiin kun dhaabbileen mul’achuu akka guddisan fi maamiltoota haaraa akka dhaqqabsiisan kan taasisudha. 4. Abbaa Taayitaa Mootummaa Invastimantii Guddina fi Misooma Al-ergii (ITHRAA): ITHRAA dhaabbata carraa invastimantii Omaan keessatti industirii adda addaa keessatti beeksisu yoo ta’u, kunis oomishaa, loojistikii, turizimii, teeknooloojii jalqabbii fi kkf dabalatee, Hojiin isaanii waltajjiiwwan invastimantii fi taateewwan walsimsiisaa daldalaa qopheessuu kan of keessaa qabu yoo ta’u daldala Omaan fi invastaroota ykn maamiltoota ta’uu danda’an gidduutti walitti dhufeenya uumuu. 5. Taateewwanii fi Agarsiisa Idil-addunyaa: Omaan agarsiisa daldalaa idil-addunyaa hedduu kan hirmaattoota addunyaa irraa kanneen babal’ina gabaa ykn carraa tumsaa barbaadan hawwatan ni qopheessiti: - Agarsiisa Daldala Idil-addunyaa Muscat: Agarsiisa Omaan keessatti durii ta’ee fi hirmaattoota adda addaa dameelee hedduu keessatti hawwatu keessaa tokko. - InfraOman Expo: Agarsiisa pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa kanneen akka dhiyeessitoota meeshaalee ijaarsaa irratti xiyyeeffate. - Agarsiisa Boba’aa fi Gaasii Eeshiyaa Dhihaa (OGWA): Teeknooloojiiwwan qorannoo dabalatee oomishaalee indaastirii boba’aa fi gaazii wajjin walqabatan agarsiisuu. - Food & Hospitality Expo: Sagantaa oomishaalee nyaataa agarsiisuuf kan qophaa’ee fi muuxannoo nyaataa dhaabbilee keessummeessitootaa keessatti guddisuuf kan kaayyeffatedha. Agarsiisni kunniin daldaltoonni oomishaa fi tajaajila isaanii akka agarsiisan, bitoota ykn michoota ta’uu danda’an waliin akka walqunnamsiisan, akkasumas haala indaastirichaa waliin akka beekan waltajjii ni ta’u. Walumaagalatti Omaan karaalee bittaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’an hedduu kanneen akka FTA ishee fi Port Sulxaan Qaboos ni dhiheessiti. Dabalataanis, waltajjiiwwan akka Omani Directories fi ITHRAA walitti dhufeenya daldalaa haala mijeessuu. Gama biraatiin agarsiisni akka Agarsiisa Daldala Idil-addunyaa Muscat fi Ekspoo InfraOman hirmaattoota dameelee adda addaa hawwata. Inishiyeetiiwwan kunneen daldala fi invastimantii alaa biyyattii keessatti kakaasuun guddina dinagdee Omaan keessatti gumaacha taasisa.

Motora barbaacha waliigalaa

Omaan keessatti, motoroonni barbaacha baay’inaan itti fayyadaman kanneen akka: 1. Google (www.google.com) - Google akkuma addunyaa guutuutti Omaan keessatti barbaacha baay’ee jaallatamaa fi bal’inaan itti fayyadamudha. Muuxannoo barbaacha bal'aa kan kennu yoo ta'u, bu'aa naannoo filannoo fayyadamaa irratti hundaa'e dhiyeessa. 2. Bing (www.bing.com) - Bing motora barbaacha beekamaa kan biraa yeroo hunda Omaan keessatti fayyadamudha. Barbaacha weeb, barbaacha suuraa, barbaacha oduu fi kkf dabalatee wantoota Google wajjin walfakkaatu dhiyeessa. 3. Yahoo! (www.yahoo.com) - Yahoo! Omaan keessattis akka motora barbaachaatti yeroo baay’ee itti fayyadama. Akka Google ykn Bing kan hin babal'anne ta'us, ammallee filannoo amanamaa interneetii irratti barbaaduuf ni kenna. 4. DuckDuckGo (duckduckgo.com) - Namoota yeroo barbaacha toora interneetii isaaniitti icciitii dursa kennaniif, DuckDuckGo filannoo gaarii dha. Sochii fayyadamaa hin hordofu ykn beeksisa dhuunfaa hin agarsiisu. 5. Yandex (yandex.com) - Adda durummaan fayyadamtoota Raashiyaa fi biyyoota ollaa jiraniif kan tajaajilu ta’us, Yandex dandeettii afaan beekuu sadarkaa olaanaa fi odeeffannoo biyya keessaa bal’aa ta’een Omaan keessatti jaalala hamma tokko argateera. 6. EIN Presswire MASATCEN Services Pvt Ltd (oman.mysita.net) – Waltajjiin oduu biyya Omaan kun barruulee oduu barbaachisoo ta’an waa’ee siyaasaa, dinagdee, aadaa, turizimii fi kkf, Omaan waliin walqabatan dhiyeessuu irratti xiyyeeffata. 7.Baidu(https://www.baidu.om/)—Baidu odeeffannoo afaan Mandarin barbaaduuf ykn dhimmoota Chaayinaa wajjin walqabatan dhimma Omaan keessaa ykn dhimma Omaan waliin walqabatan irratti xiyyeeffachuuf faayidaa qabaachuu danda’a. Kunneen motora barbaacha Omaan keessatti yeroo baay'ee itti fayyadaman keessaa muraasni jiraattonni barbaacha weebsaayitii isaaniif damee fedhii adda addaa irratti fayyadaman keessaa tokko tokko yoo ta'u, kunis beekumsa waliigalaa argachuu ykn odeeffannoo addaa sochii jireenya guyyaa guyyaa ykn daldala daldalaa wajjin walqabatu barbaaduu dabalata."

Fuula keelloo gurguddoo

Omaan keessatti, galmeewwan fuula keelloo gurguddoo muraasni kanneen tarreefama daldalaa fi tajaajiloota adda addaa kennan jiru. Kanneen beekamoo ta’an keessaa muraasni kunooti: 1. Fuula Keelloo Omaan (www.yellowpages.com.om): Kun daayirektaroota onlaayinii Omaan keessatti adda duree ta’an keessaa isa tokko. Tarreefama bal’aa daldalaa industirii adda addaa keessatti, bakka jireenyaa, konkolaataa, barnoota, eegumsa fayyaa, mana nyaataa fi kkf dabalatee ni dhiheessa. 2. Fuula Keelloo Omantel (yellowpages.omantel.net.om): Omantel Omaan keessatti dhaabbata telekoomii guddaa yoo ta’u, galmee fuula keelloo mataa isaa hojjeta. Gosoota daldalaa bal’aa kan hammate yoo ta’u, odeeffannoowwan barbaachisoo biroo waliin odeeffannoo quunnamtii ni kenna. . turizimii, faayinaansii, ijaarsaa fi kkf. 4. Times Of Oman Business Directory (timesofoman.com/business_directory/): Times of Oman gaazexaa afaan Ingiliffaa biyyattii keessatti beekamaa ta’ee fi akkasumas galmee daldalaa onlaayinii kan daldala biyya keessaa dameelee adda addaa keessatti mul’atu dhiyeessa. 5. HiyaNek.com (www.hiyanek.com): HiyaNek waltajjii daldala elektirooniksii beekamaa ta’ee fi Omaan keessatti akka gabaa toora interneetii fi galmee daldalaatti tajaajiluudha. Namoonni dhuunfaa fi dhaabbileen oomisha ykn tajaajila isaanii beeksisuuf piroofaayilii isaanii akka uumuun ni dandeessisa. Daayirektaroota fuula keelloo kana karaa marsariitii isaanii armaan olitti ibsameen odeeffannoo bal’aa daldala addaa ykn tajaajiloota Omaan keessatti barbaaduu dandeessan argachuuf argachuu dandeessu.

Waltajjiiwwan daldalaa gurguddoo

Baha Giddu Galeessaa keessatti kan argamtu Omaan waggoota dhiyoo asitti damee daldala elektirooniksii irratti guddina guddaa argiteetti. Waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Omaan keessatti argaman keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Mana Kuusaa Omaan: (https://www.omanistore.com/) Omani Store gabaa onlaayinii beekamaa ta'ee fi meeshaalee elektirooniksii, faashinii, meeshaalee manaa fi kkf dabalatee oomishaalee adda addaa dhiyeessuudha. Magaalota Omaan gara garaa keessatti tajaajila kenna. 2. Awtad: (https://www.awtad.com.om/) Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. Awtaad waltajjii onlaayinii oomishaalee adda addaa kanneen akka elektirooniksii, mobaayila, meeshaalee faashinii, meeshaalee manaa, fi meeshaalee miidhaginaa dhiyeessuudha. Guutummaa Omaan keessatti tajaajila geejjibaa mijataa ni kenna. 3. Ruumaan: (https://www.roumaan.com/om-en) Roumaan marsariitii daldala elektirooniksii meeshaalee elektirooniksii, gaajeeta, meeshaalee faashinii, meeshaalee miidhaginaa fi meeshaalee miidhaginaa dabalatee oomishaalee adda addaa dhiyeessuudha. 4. HabibiDeal: (https://www.habibideal.com/) Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. HabibiDeal waltajjii bittaa toora interneetii meeshaalee elektirooniksii bal'aa kanneen akka bilbila ismaartii fi taableetii gatii dorgomaa ta'een dhiyeessuudhaan beekamudha. 5. Daandii Aladdiin Omaan: (https://oman.aladdinstreet.com/) Aladdin Street Oman moodeela daldalaa B2B2C hordofuun maqaawwan idil-addunyaa qulqullina olaanaa qaban fayyadamtootaaf gosoota adda addaa kanneen akka gaajeeta elektirooniksii,giroosirii,faashinii fi kkf keessatti dhiyeessa 6.Gabaa Toora Interneetii Souq : ( https://souqonline.market) Souq Online Market meeshaalee daldalaa kan akka uffata,meeshaa manaa fi kkf filannoo adda addaa ni dhiyeessu... 7.Nehshe.it : https://nehshe.it nehseh.meeshaalee Kuweet , United Arab Emirates , Saudi Arabia irraa gara Omaan gurgura.Kana irraa kan ka'e gurgurtoota ofiisaa qabaachuun rakkina osoo hin taane faayidaa ta'ee dhufa. Hubadhaa tarreen kun waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Omaan keessatti argaman tokko tokko qofa kan bakka bu’u yoo ta’u, waltajjiiwwan biroo naannootti argaman ykn daldaltoonni onlaayinii walaba ta’an biyyattii keessattis jiraachuu danda’u.

Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo

Omaan keessatti waggoota dhiyoo asitti itti fayyadamni waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa baay’ee jaallatamaadha. Hiriyyoota waliin wal qunnamuuf, suuraa fi viidiyoo qooduuf, taateewwan naannoo sanaa argachuu yoo barbaaddan, ykn salphaatti oduu fi adeemsa jiru irratti odeeffannoo haaraa argachuu yoo barbaaddan, waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa hedduun namoonni Omaan bal’inaan itti fayyadaman jiru. 1. Tiwiitara: Tiwiitar waltajjii maaykiroo biloogii fayyadamtoonni ergaawwan gabaabaa "tweets" jedhamuun beekaman maxxansuu fi walitti dhufeenya uumuu danda'udha. Namoonni dhuunfaa fi dhaabbileen Omaan yeroo baayyee oduu haaraa qooduuf, taateewwan yeroo irratti mari’achuuf, fi haasawa irratti bobba’uuf Twitter fayyadamu. Lammiilee Omaan Twitter irratti twitter.com irratti argachuu dandeessu. 2. Instagram: Instagram waltajjii suuraa fi viidiyoo qooduun lammiileen Omaan bal’inaan itti fayyadamanii kalaqa isaanii karaa suuraa agarsiisuudha. Bakka namoota dhuunfaa qofa osoo hin taane dhaabbilee daldalaa qabiyyee ijaan nama hawwatu fayyadamuun oomishaalee ykn tajaajiloota beeksisanidha. Lammiileen Omaan Instagram irratti instagram.com irratti argachuu dandeessu. 3. Snapchat: Snapchat appii ergaa maltimidiyaa fayyadamtoonni suuraa fi viidiyoo gaggabaaboo erga ilaalamanii badan erguu danda'aniidha. Omaan keessatti, Snapchat keessumaa dhaloota dargaggoota jireenya isaanii guyyaa guyyaa keessaa yeroo muraasa hiriyoota ykn hordoftoota isaanii waliin qooduun gammadan biratti jaallatamaadha. Appichi snapchat.com irraa buufachuun ni danda'ama. 4. LinkedIn: LinkedIn waltajjii ogummaa networking kan ogeessota addunyaa irratti walqunnamsiisuuf gargaaru yoo ta’u, kanneen Omaan keessa jiran kanneen carraa hojii ykn walta’iinsa daldalaa biyya keessaa ykn biyya alaa barbaadan dabalatee. Ogeeyyiin Omaan waltajjii kana fudhataniiru, kunis reezumee onlaayinii uumuu fi networkii ogummaa isaanii bu’a qabeessa ta’een linkedin.com irratti akka babal’isan waan isaan dandeessisuufidha. 5. Feesbuukii: Feesbuukiin waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa addunyaa irratti olaantummaa qaban keessaa tokko ta’ee itti fufee jira; namoota dhuunfaa haala adda addaa irraa dhufan karaa piroofaayilii, garee, fuula, fi taateewwan kanneen kaayyoo hirmaannaa ummataa Omaan keessattis facebook.com irratti argamaniin wal qunnamsiisa. 6. TikTok: TikTok fayyadamtoota dargaggoota Omaan kanneen qormaata bashannansiisaa uumama waltajjii kanaa adda ta’e kan tiktok.com irratti argamu cinatti viidiyoo bifa gabaabaa dandeettii akka shubbisaa ykn funyaan walsimsiisuu agarsiisu uumuutti gammadan biratti jaalala guddaa argateera. 7) WhatsApp: WhatsApp adda durummaan appii ergaa battalaa ta'ee kan tajaajilu ta'us, Omaan keessatti walqunnamtii dhuunfaa fi gareedhaaf bal'inaan itti fayyadama. Fayyadamtoonni ergaa erguu, bilbila sagalee fi viidiyoo akka bilbilan, sanadoota, qabiyyee maltimidiyaa akka qooddatanii fi hiriyoota, miseensota maatii ykn miiltoowwan hojii waliin whatsapp.com irratti haala wal hin tuqneen akka wal qunnaman kan taasisudha. Kunniin fakkeenya muraasa waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa lammiilee Omaan biratti beekamoo ta’aniidha; haa ta'u malee, adeemsi itti fayyadama miidiyaa hawaasaa yeroon jijjiiramuu akka danda'u hubachuun barbaachisaadha.

Waldaalee industirii gurguddoo

Omaan biyya Baha Giddu Galeessaa keessatti argamtu yoo taatu, seenaa badhaadhaa, miidhagina uumamaa fi dinagdee adda addaatiin beekamtudha. Omaan keessatti waldaaleen indaastirii gurguddoon damee dinagdee adda addaa bakka bu’an hedduutu jiru. Waldaaleen indaastirii beekamoo Omaan keessaa muraasni marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Mana Maree Daldalaa fi Industirii Omaan (OCCI) - OCCI dhaabbilee daldalaa Omaan keessatti durii fi dhiibbaa guddaa qaban keessaa isa tokko. Daldala, oomishaa, qonna, tajaajila, fi kkf dabalatee dameelee adda addaa bakka bu’a. Marsariitii: https://www.chamberoman.com/ Afaan Oromoo fi Jechoota Dinqisiiso Afaan Oromoo. 2. Waldaa Tajaajila Boba’aa Omaan (OPAL) - OPAL dhaabbilee damee boba’aa fi gaazii Omaan keessatti hirmaatan bakka bu’a. Taateewwan networking fi beekumsa waliif qooduun miseensota isaa gidduutti tumsa guddisuuf kan akeekedha. Marsariitii: http://www.opaloman.org/ irratti argama. 3. Abbaa Taayitaa Teeknooloojii Odeeffannoo (ITA) - ITAn damee teeknooloojii odeeffannoo Omaan keessatti guddisuu fi guddisuuf itti gaafatamummaa qaba. Inishiyeetiiwwan jijjiirama dijitaalaa kan deeggaru yoo ta’u, dhaabbilee damee kanaan socho’aniif qajeelfama ni kenna. Marsariitii: https://ita.gov.om/ 4. Waldaa Baankota Omaan (ABO) - ABO dhaabbata baankota daldalaa Omaan bakka bu’ee hojjetudha. Kaayyoon isaa inni guddaan walta’iinsa baankota miseensa ta’aniin damee baankii keessatti guddina itti fufiinsa qabu guddisuudha. Marsariitii: http://www.abo.org.om/ irratti argama. 5. Waldaa Kontiraaktaroota Omaan (OSC) - OSC kontiraaktaroota industirii adda addaa kanneen akka ijaarsaa, injinariingii, pirojektoota misooma bu’uuraalee misoomaa fi kkf keessatti hojjetan bakka bu’ee, tumsa dhaabbilee miseensa ta’an gidduutti guddisa. Marsariitii: Hin argamu 6. Hundeeffama Mootummaa Industirii (PEIE) - PEIE guutuu Omaan keessatti invastaroota pirojektoota industirii industirii adda addaa keessatti dhaabbataniif mijaa’ina bu’uuraalee misoomaa mijaawaa ta’e kennuudhaan industirii guddisuu keessatti gahee olaanaa qaba. Marsariitii: https://peie.om/ 7.Waldaa Hoteelota Omaan(OHA)- OHAn hoteelota Sulxaana Omaan keessatti socho’aniif qaama bakka bu’aa ta’ee tajaajila.Tajaajila adda addaa kan akka leenjii fi sochii turizimii kennuu. Marsariitii: https://ohaos.com/ Kunniin waldaalee indaastirii gurguddoo Omaan keessa jiran keessaa muraasa. Damee ati fedhii qabdu irratti hundaa’uun waldaaleen addaa dabalataa industirii ykn ogummaa addaa bakka bu’an jiraachuu danda’u.

Marsariitii daldalaa fi daldalaa

Weebsaayitoonni dinagdee fi daldalaa Omaan waliin walqabatan hedduun waa’ee industirii adda addaa, carraa invastimantii, fi hariiroo daldalaa biyyattii keessatti odeeffannoo kennuu danda’an jiru. Tarreen marsariitiiwwan barbaachisoo tokko tokkoo URL isaanii waliin kunooti: 1. Ministeera Daldalaa, Industirii, fi Guddina Invastimantii - https://www.moci.gov.om/en/home Weebsaayitiin mootummaa ofiisaa kun imaammata dinagdee, dambiiwwan daldalaa, carraa invastimantii, fi daataa daldalaa irratti odeeffannoo kenna. 2. Mana Maree Daldalaa fi Industirii Omaan - https://www.chamberoman.com/ Weebsaayitiin mana maree kanaa hawaasa daldalaa naannoo, oduu industirii, taateewwan, sagantaa leenjii abbootii qabeenyaa, fi tajaajila miseensotaaf kennamu irratti hubannoo ni kenna. 3. Ithraa (Ejensii guddina invastimantii keessoo fi misooma al-ergii Omaan) - http://ithraa.om/ Ithraa dhaabbileen daldalaa Omaan gabaa isaanii sadarkaa idil-addunyaatti akka babal’isan hojii al-ergii beeksisuun gargaara. Weebsaayitiin kun invastaroota ta’uu danda’aniif dameelee adda addaa irratti qabeenya ni kenna. 4. Giddugala Biyyaalessaa Istaatistiksii fi Odeeffannoo - https://ncsi.gov.om/Pages/Home.aspx Dhaabbanni mootummaa kun agarsiistota akka guddina GDP, qaala'iinsa jireenyaa, . istaatiksii gabaa hojii & kanneen biroo kanneen daldalaaf gargaaruu danda’an. 5. Abbaa Taayitaa Invastimantii Omaan - https://investment-oman.com/ Waltajjii bakka tokkotti waa’ee invastimantii Omaan keessatti odeeffannoo bal’aa kan kennu yoo ta’u, invastaroota idil-addunyaa fi gita isaanii biyya keessaa gidduutti walitti hidhamiinsa ta’ee tajaajilu. 6. Abbaa Taayitaa Mootummaa Guddina Invastimantii fi Misooma Al-ergii (Ithraa) Fuula Dhaabbataa- https://paiped.gov.om/ Invastimantii biyya alaa guddisuun babal’ina dinagdee boba’aa ta’uuf dhaabbilee Omaan waliin tumsa idil-addunyaa haala mijeessuun waliin ta’uun waa’ee dameewwan dursa kennaniif kan akka loojistikii, . Weebsaayitoonni kun namoota dhuunfaa ykn dhaabbilee carraa daldalaa qorachuuf ykn hojiiwwan dinagdee Omaan keessatti jiran guddisuuf fedhii qabaniif qabeenya gatii guddaa qabu ni dhiyeessu.

Weebsaayitoota gaaffii daataa daldalaa

Omaanif marsariitiiwwan gaaffii daataa daldalaa hedduun jiru. Tarreen URL isaanii waliin kunooti: 1. Giddugala Istaatistiksii fi Odeeffannoo Biyyaalessaa (NCSI): Kun marsariitii ofiisaa NCSI yoo ta’u, istaatiksii daldalaa fi odeeffannoo bal’aa waa’ee dinagdee Omaan kan kennudha. Marsariitii: www.ncsi.gov.om 2. Gabaa Sekuritiiwwan Muscat (MSM): MSM odeeffannoo gabaa aksiyoonaa Omaan irratti, daataa daldalaa fi gabaasa faayinaansii dabalatee ni kenna. Marsariitii: www.msm.gov.om 3. Ministeera Daldalaa, Industirii, fi Guddina Invastimantii: Weebsaayitiin ministeerichaa ragaalee daldalaan walqabatan adda addaa, kanneen akka galtee, al-ergii, waliigaltee daldalaa, fi carraa invastimantii dabalatee argachuuf ni gargaara. Marsariitii: www.commerce.gov.om 4. Sirna Hojii Gumuruuka Buufata Sulxaan Qaboos (PCSOS): Akka buufata doonii guddaa Omaanitti, PCSOS waa’ee hojii gumurukaa fi sochii daldalaa Buufata Sulxaan Qaboos odeeffannoo yeroo qabatamaa ni kenna. Marsariitii: www.customs.gov.om 5. Mana Maree Daldalaa fi Industirii Omaan (OCCI): OCCI fedhii dhaabbilee daldalaa Omaan bakka bu’ee tumsa daldala idil-addunyaa ni guddisa. Weebsaayitiin isaanii qabeenya faayidaa qaban kan sharafa alaa, dambiiwwan al-ergii-galtee, madaallii haala invastimantii fi kkf wajjin walqabatan of keessaa qaba. Marsariitii: www.occi.org.om 6. Baankii Giddugaleessaa Omaan (CBO): Weebsaayitiin CBO gabaasa dinagdee kan agarsiistota dinagdee maakroo biroo dabalatee odeeffannoo istaatiksii madaallii kaffaltii kan al-ergii fi haala galtee uwwisu of keessatti hammate qaba. Marsariitii: www.cbo-oman.org 7. Poolisii Rooyaal Omaan - Daayirektoreetii Waliigalaa Poortaala Gaaffii Daataa Gumurukaa: Poortaalli kun fayyadamtoonni daataa addaa gumurukaa wajjin walqabatu kan akka safartuu taarifaa ykn heddummina galtee/al-ergii barbaaduu kan dandeessisu yoo ta’u, paaraameetota barbaacha adda addaa kan akka koodii HS ykn maqaa biyyootaa fayyadamuudhaan. Weebsaayitii: tajaajila portalservices.police.gov.om/PublicDCSUI/GaaffiiDaataaAadaa.aspx

Waltajjiiwwan B2b

Omaan, ifatti Sulxaana Omaan jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Baha Giddu Galeessaa keessatti argamtudha. Biyyoota ollaa wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu baay’inni ummataa xiqqaa ta’us, dinagdeen Omaan waggoota darban keessatti haalaan guddachaa dhufeera. Sababa kanaan naannoo kana keessatti daldalaa fi daldala mijeessuuf waltajjiiwwan B2B hedduun mul’ataniiru. 1. Oman Made (www.omanmade.com): Waltajjiin B2B kun oomishaalee fi tajaajiloota Omaan industirii adda addaa kanneen akka omishaa, qonnaa, ijaarsaa, fi turizimii keessatti beeksisuu irratti xiyyeeffata. Daayirektarii dhaabbilee odeeffannoo quunnamtii isaanii waliin ni kenna. 2. BusinessBid (www.businessbid.com): BusinessBid gabaa toora interneetii irratti bitattootaa fi gurgurtoota Omaan keessatti walqunnamsiisudha. Elektirooniksii, meeshaalee ijaarsaa, meeshaalee waajjira, meeshaalee maashinarii fi kkf dabalatee gosoota oomishaa fi tajaajiloota adda addaa ni dhiheessa. 3. Tradekey (om.tradekey.com): Tradekey waltajjii B2B idil-addunyaa yoo ta’u, kaayyoo daldalaaf tarreefama Omaanis of keessatti qabata. Dhaabbileen daldalaa meeshaalee ykn tajaajiloota galchuu ykn erguuf michoota biyyoota adda addaa irraa dhufan waliin akka walqunnaman taasisa. 4. BizOman (bizoman.om/en/): BizOman akka hawaasa daldalaa onlaayinii kan giddu galeessa godhate ta’ee tajaajila waa’ee daldala naannoo Omaan keessatti beeksisa dhokataa oomisha ykn tajaajila bitachuu/gurguruuf kennuu wajjin. 5.Omani Lawyer Platform(omani-lawyer.com):Waltajjiin B2B kun dhaabbilee daldalaa gargaarsa seeraa barbaadan abbootii seeraa beekamoo Omaan keessatti seera hojjetan waliin wal qunnamsiisa.Innis dhaabbilee dhimma seeraa kanneen akka wixinee waliigaltee,marii,falmii,fi kkf dabalatee gargaara.Weebsaayitiin kun piroofaayilii qaba kan abbootii seeraa,text chat,fi qabeenya barbaachisoo biroo. 6.Poortaala Ijaarsa Baha Giddu Galeessaa: Weebsaayitiin kun Omaan dabalatee biyyoota Baha Giddu Galeessaa adda addaa keessatti daldala indaastirii ijaarsaa waliin walqabatu walitti hidhuu irratti xiyyeeffata (www.constructionweekonline.com). Kunniin fakkeenya muraasa waltajjiiwwan B2B Omaan keessatti argamaniidha; kanneen biroo dinagdee biyyattii keessatti industirii ykn dameelee adda ta’aniif kan qophaa’an jiraachuu danda’u. Hubadhaa yeroon darbaa deemuun argamuun jijjiiramuu waan danda’uuf yeroo hunda odeeffannoo yeroo ammaa ta’e argachuuf gadi fageenyaan barbaaduun gaariidha.