TogTok

Haala Waliigalaa Biyyaa
Maallaqa Biyyaalessaa
Sadarkaa Jijjiirraa
Ayyaana Barbaachisaa
Haala Daldala Alaa
Dandeettii Misooma Gabaa
Oomishaalee gurgurtaa ho'aa gabaa irratti
Amaloota maamilaa fi dhorkaa
Sirna bulchiinsa gumurukaa
Imaammata gibira galtee
Imaammata gibira al-ergii
Mirkaneessitoota al-ergiidhaaf barbaachisan
Loojistikii gorfame
Chaanaalii misooma bitaa

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Kibba dhihaan Laayibeeriyaa, kaaba dhihaan Giinii, kaabaan Maalii, kaaba bahaan Burkina Faasoo, bahaan ammoo Gaanaa waliin daangeffamti. Lakkoofsi ummataa gara miliyoona 26tti tilmaamamu kan qabdu yoo ta'u, biyyoota Afrikaa baay'ina ummataa qaban keessaa tokkodha. Magaalaan guddoon fi magaalaan guddittii Ivory Coast Yamoussoukro dha; haa ta'u malee Abijaan wiirtuu diinagdee fi bulchiinsa ishee ta'uun tajaajila. Biyyattiin bal’ina lafaa tilmaamaan iskuweer kiiloo meetira 322,463 (iskuweer maayilii 124,504) kan qabdu yoo ta’u, teessuma lafaa adda addaa kan akka laga qarqara galaanaa, bosona hedduu naannoo kibba-lixaa, fi saavaanaa naannoo giddugaleessaa kan hammatedha. Ivory Coast hambaa aadaa badhaadhaa sabaa fi sablammoota 60 ol biyyattii keessatti argamaniin dhiibbaa irra gahe qabdi. Saboonni waliigalaa tokko tokko Akan (garee guddaa), Baoulé,Yacouba,Dan,Sénoufo,Gour etc. Afaan Faransaayii akka afaan hojii isaatti beekamtii kan argate yoo ta’u afaanonni naannoo akka Dioula,Baoulé,Bétéand Senufo bal’inaan dubbatamu. Diinagdeen Ivory Coast baayyinaan qonna irratti kan hirkatu yoo ta'u midhaan al-ergii ijoo ta'an baala kookaa (oomishtuu adda duree), bunaa,laastika,suufii,zayitii meexxii,fi kaashuu of keessatti qabatu.Albuudni,jechuunis oomisha warqee,guddina dinagdeef damee guddaa biraati.Ivory Coast also possess offshore oil reserves making petroleum extraction another contributing factor.Rippabiliika pirezidaantiin kan bulfamu,maqaan Pirezidaantii ammaa-Alassane Ouattara-kan bara 2010-2011 rakkoo siyaasaa booda gara aangootti dhufan.Ivory-Coast-guddina jajjabeessaa galmeessee jira gama-dimokiraasii-fi-tasgabbii-ergasii. Turiziminis gahee qaba,keessattuu namoota uumamaa jaallatan kanneen paarkota biyyoolessaa qorachuu danda'aniif,kan akka-Paarkii Biyyoolessaa Tai which is-a UNESCO World Heritage Site,fi-keessattuu qarqara galaanaa Assinie fi Grand-Bassam. Taateewwan ispoortii kanneen akka taphoota kubbaa miilaa namoota biyya keessaa biratti jaallatamaadha,gareen biyyaalessaa isaaniis,"The Elephants" jedhamuun beekamu, gareewwan ciccimoo Afrikaa keessaa tokko ta'ee ilaalama. Qabeenya uumamaa fi dandeettii guddina dinagdee qabaattus, Ivory Coast qormaata akka tasgabbii dhabuu siyaasaa,dhimma haaromsa heera mootummaa,hiyyummaa,fi wal-qixxummaa hawaasummaa mudattee jirti. Haa ta'u malee,mootummaan diinagdee tasgabbaa'aa uumuu,haaromsa adda addaa,fi bu'uuraalee misoomaa fooyyessuun sadarkaa jireenyaa fooyya'aa ummata isaa akka argamsiisuuf hojjechaa jira. Xumura irratti,Ivory Coast Afrikaa Dhihaa keessatti biyya aadaa adda addaa qabdu yoo taatu dinagdeen guddachaa dhufe qonna,albuuda,tuurizimii-fi-boba'aan boba'aa ta'e.Biyyattiin ammallee-dhimmoota-tasgabbii siyaasaa fi hiyyummaa waliin wal-qabatan-tu mudata,garuu mo'achuuf tattaaffiin taasifamaa jira qormaata kana mudachuu fi ummata Ayivooriitiif egeree ifa ta’e uumuudha.

Haalli maallaqaa Ivory Coast, kan akka ofiisaatti Cote d'Ivoire jedhamuun beekamtu, akka maallaqa ofiisaatti CFA franc (XOF) Afrikaa Dhihaa fayyadamuu kan of keessaa qabudha. Firaankiin CFA Afrikaa Dhihaa maallaqa waliigalaa biyyoonni Gamtaa Diinagdee fi Maallaqaa Afrikaa Dhihaa (WAEMU) hedduun itti fayyadamaniidha. Biyyoonni miseensa WAEMU baankii giddugaleessaa waloo Baankii Giddugaleessa Biyyoota Afrikaa Dhihaa (BCEAO) jedhamu kan CFA franc baasu fi bulchu qooddatu. Kunis Ayivoorii Koost, Beeniin, Burkinaa Faasoo, Giinii-Bisaawu, Maalii, Niijar, Senegaal fi Toogoo dabalata. BCEAOn tasgabbii maallaqaa kan mirkaneessu yoo ta’u, biyyoota kanneen keessatti naanna’iinsa maallaqaa ni to’ata. Sadarkaan jijjiirraa firaankii CFA fi maallaqa gurguddoo biroo kan akka Yuuroo ykn Doolaara Ameerikaa gidduu jiru waliigaltee Faransaay (humna koloneeffataa duraanii Ivory Coast) waliin taasifameen murtaa’a. Yeroo ammaa kana Yuuroo 1 tilmaamaan 655 XOF waliin walqixa. Sirni maallaqaa Ivory Coast maallaqa fiizikaalaa lamaan isaanii kan maallaqa adda addaa kan akka saantimaa fi nootii baankii argachuudhaan haala gaariin hojjeta. Saantima 1 XOF hanga 500 XOF dabalatee maallaqaan ni argama. Nootiiwwan baankii gatiiwwan akka 1000 XOF hanga 10,000 XOF tti dhufu. Tasgabbiin dinagdee waliigalaa haala maallaqaa tasgabbaa’aa ta’e Ivory Coast keessatti eeguuf gahee murteessaa qaba. Qabxiilee adda addaa kanneen akka imaammata mootummaa bulchiinsa faayinaansii, raawwii daldala idil-addunyaa, tarkaanfiiwwan to’annoo qaala’iinsa jireenyaa dinagdee miseensota naannoo WAEMU keessatti hojiirra oolan irratti hirkata. Xumura irratti, Ivory Coast qophii miseensota naannoo WAEMU biroo waliin tasgabbii maallaqaa saboota kana keessatti mirkaneessuuf taasifameen, hariiroo dinagdee bu’uura hawaasaa kana keessatti eeguun, fraankii CFA Afrikaa Dhihaa akka maallaqa ofiisaatti fayyadamti.

Maallaqni ofiisaa Ayivoorii Koost firaankii CFA Afrikaa Dhihaa yoo ta'u, gabaabfamee XOF jedhamee kan waamamudha. Tilmaamni jijjiirraa maallaqaa Ivory Coast maallaqa gurguddoo addunyaa waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu akka armaan gadiitti (Waxabajjii 2021 irraa eegalee): 1 Doolaara Ameerikaa (USD) ≈ 561 XOF 1 Yuuroo (EUR) ≈ 651 XOF 1 Paawundii Biriteen (GBP) ≈ 768 XOF 1 Doolaara Kanaadaa (CAD) ≈ 444 XOF 1 Doolaara Awustiraaliyaa (AUD) ≈ 411 XOF Hubadhaa, safartuuwwan jijjiirraa kun jijjiirama kan qaban yoo ta’u, guyyaa guyyaan xiqqoo garaagarummaa qabaachuu danda’u.

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa aadaa socho'aa fi ayyaanota hedduudhaan beekamuudha. Ayyaanonni barbaachisoo Ivory Coast keessatti kabajaman tokko tokko kunooti: 1. Guyyaan Walabummaa: Hagayya 7 kan kabajamu yoo ta’u, guyyaan walabummaa biyyattiin bara 1960 bulchiinsa kolonii Faransaay jalaa bilisa baatee yaadata.Guyyaan kun taateewwan aadaa adda addaa, agarsiisa, agarsiisa ibiddaa, fi haasaa hoggantoota siyaasaatiin kabajama. 2. Kaarniival Biyyaalessaa: Kaarniival Biyyaalessaa Ivory Coast waggaa waggaan Bouaké keessatti dhuma torbee Faasikaa irratti raawwatama. Ayyaanni kun aadaa aadaa Ayivoorii karaa muuziqaa, agarsiisa shubbisaa, uffata halluu adda addaa qabuu fi hiriira daandii irratti argamuun agarsiisa. 3. Ayyaana Yam: Naannolee afaan Faransaayii dubbatanitti Bété New Yam Festival ykn Fête des ignames jedhamuun kan beekamu ayyaanni kun yaam (midhaan ijoo)f kabaja kan kennu yoo ta’u, yeroo sassaabbii milkaa’aa ta’eef galata kan kennudha. Akkaataa idileetti Hagayya fi Adoolessa gidduutti sirna aadaa kan akka waaqoliif kadhannaa dhiyeessu, sirna shubbisaa meeshaalee muuziqaa aadaa kan akka shubbisa djembe waliin kan raawwatamudha. 4.Grebo Mask Festival: Gosti Grebo hambaa aadaa isaanii karaa Mask Festival waggaa waggaan Adoolessa/Muddee keessa irra caalaa magaalaa Zwedru keessatti gaggeeffamuun kabaja.Ayyaanni kun shubbisa aadaa namoota dhuunfaa haguuggii fuulaa uffataniin hafuurota ykn uumamtoota abbootii hawaasa isaanii keessatti humna eegumsaa akka qaban amanaman bakka bu’uun raawwatamu ni agarsiisa . 5.Tabaski (Iid al-Adha): Akka saba muslimoota baay'inaan keessa jiraatanitti,Ivory Coast Muslimoota addunyaa maraa waliin ta'uun Tabaski kabaju.Ayyaanni kun duudhaa Islaamaa irratti hundaa'uun Abrahaam ilma isaa wareeguuf fedhii qabaachuu isaa kabaja.Kadhannaa waloo,walga'ii maatii,fi feasting.Namoonni uffata haaraa uffachuun,horii wareeguun,ollaa,hiriyaa,fi warra carraa xiqqaa qaban waliin nyaata qooddatu. Ayyaanonni kun aadaa fi duudhaa Ivory kabajuu qofa osoo hin taane ummata ishee gidduutti tokkummaa guddisuu keessatti gahee olaanaa qabu.Ayyaanota barbaachisoo kana kabajuun lammiileen fi daawwattoonni walqixa aadaa Ivory waliin akka bobba’anii fi yaadannoo waaraa uumuuf dandeessisa.

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Addunyaa irratti baqalaa kookaa erguun sadarkaa guddaa kan qabdu yoo ta'u, bunaa fi zayita meexxii guddaa kan oomishtudha. Baqalaa kookaa meeshaa al-ergii guddaa Ayivoorii Koost yoo ta'u, dinagdee ishee keessatti qooda guddaa gumaacha. Biyyattiin oomisha kookaa addunyaa keessaa tilmaamaan %40 kan qabdu yoo ta’u, gabaa idil-addunyaa keessatti taphataa barbaachisaa taateetti. Kookaa cinatti oomishni bunaa damee daldalaa Ivory Coast keessattis bakka guddaa qaba. Waggoota dhiyoo asitti oomisha qonnaa bira darbee al-ergii Ivory Coast adda addaa gochuuf carraaqqiin taasifamu dabalaa dhufeera. Mootummaan imaammata invastimantii dameelee biroo kan akka oomishaa fi tajaajila jajjabeessuu hojiirra oolcheera. Industiriiwwan akka telekoomii, meeshaalee ijaarsaa, huccuu, fi petrokeemikaalaa guddina abdachiisaa agarsiisaniiru. Ivory Coast biyyoota addunyaa hedduu waliin hariiroo daldalaa qabdi. Michoonni daldalaa gurguddoon ishee Faransaay, Chaayinaa, Ameerikaa, Gamtaa Diinagdee Beeljiyeem-Laksambarg (BLEU), Ispeen, Jarmanii fi Naayijeeriyaa fi kanneen biroo ni argamu. Al-ergiin Ayivoorii Koost irraa taasifamu baayyinaan meeshaalee qonnaa kanneen akka kookaa fi oomishaalee isaan irraa argamanii (kan akka dhadhaa kookaa ykn daakuu), bunaa, . fi oomishaalee zayita meexxii kanneen akka qamadii ykn zayita meexxii qamadii dabalatee. Galteen gara Ivory Coast adda durummaan meeshaalee nyaataa kanneen akka ruuzii ykn sukkaara, . maashinoota fi meeshaalee hojii industiriidhaaf barbaachisan, . keemikaalota industirii adda addaatiif oolan, . fi oomishaalee boba’aa sababa qabeenyi biyya keessaa daangeffameef. Raawwiin daldalaa waliigalaa qormaata tokko tokko kan akka jijjiirama gatii meeshaalee gabaa addunyaa irratti ykn tasgabbii dhabuu siyaasaa yeroo tokko tokko hojii daldalaa irratti dhiibbaa uumuun mudateera. Haa ta’u malee tattaaffii deebi’anii invastimantii gara misooma bu’uuraalee misoomaa fi haala daldalaa fooyyessuunis guddina dabalataaf abdii gaarii ni kenna lamaan isaanii keessatti qonnaan alatti garaagarummaa al-ergii fi daldala akka waliigalaatti Kootdivuwaar keessatti.

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu, gabaa daldala alaa ishee guddisuuf carraa guddaa qabdi. Afrikaa Dhihaa keessatti kan argamtu biyyattiin qabeenya uumamaa baay’inaan kan beekamtu yoo ta’u, baqalaa kookaa, buna, zayita meexxii, laastikaa fi muka dabalatee. Cimina ijoo Ivory Coast keessaa tokko damee qonnaa isheeti. Akka addunyaatti baqalaa kookaa erguuf adda duree ta’ee gabaa addunyaa keessaa qooda guddaa qaba. Kana malees, bunaa fi zayita paammii addunyaa irratti oomishtootaa fi al-ergitoota olaanaa ta’uun sadarkaa tokkoffaa irra jira. Industiriiwwan kunneen biyyoota addunyaa adda addaatti al-ergiidhaan babal’ina daldalaaf carraa gaarii kan kennan ta’uu ibsameera. Dabalataanis, Ivory Coast qonnaa bira darbee dinagdee ishee adda addaa gochuuf tattaaffii gooteetti. Dameewwan biroo kanneen akka oomishaa fi tajaajila irratti xiyyeeffachuu eegaleera. Bu’uuraalee misoomaa haala gaariin hundeeffamanii fi buufata doonii galaanaa Galoo Galaana Giinii irratti argamuun, Ivory Coast invastaroota biyya alaa dameewwan kanneeniin carraa barbaadan hawwachuu dandeessi. Biyyattiin saboota Afrikaa biroo hedduu waliin wal bira qabamee yoo ilaalamu tasgabbii siyaasaa irraas fayyadamti. Tasgabbiin kun dhaabbileen daldalaa daangaa Ivory Coast keessatti hojiiwwan yeroo dheeraa irratti ofitti amanamummaadhaan akka invast godhan jajjabeessa. Kana malees, Ivory Coast qaama hawaasa dinagdee naannoo hedduu kanneen akka ECOWAS (Economic Community Of West African States) fi UEMOA (West African Economic Monetary Union) ti. Gamtaan kunniin danqaawwan taarifaa biyyoota miseensa ta’an gidduu jiru dhabamsiisuu fi daldala naannoo keessaa haala mijeessuudhaan ida’amuu naannoodhaaf haala mijataa ta’e kan kennudha. Haa ta’u malee, dandeettii daldala alaa Ivory Coast guutummaatti dhugoomsuudhaaf qormaatni furmaata argachuu qaban jiru. Biyyattiin meeshaalee aadaa kan akka baaqelaa kookaa irra darbee gara oomishaalee gatii dabalataa qaban ykn al-ergii aadaa hin taane kan akka huccuu ykn meeshaalee nyaataa qophaa’etti adda adda ta’uu qabdi. Misooma qorannoo irratti invastimantii gochuun qulqullina oomishaa guddisuuf kan gargaaru yoo ta’u, sadarkaa idil-addunyaa wal irraa hin cinne guutuudha. Kana malees, bu’uuraalee misoomaa keessoo waliin walqabatan walitti hidhamiinsa geejjibaa fooyyessuudhaan sochii gahumsa qabu biyya keessaa fi daangaa biyyoota ollaa waliin ni mirkaneessa - kunis dandeettii guddina walta’iinsa daldalaa naannoo daran gargaara. Xumura irratti,Ivory coast daldala idil-addunyaa dabaluudhaan guddina gabaaf carraa guddaa qabaachuun isaa hin oolu. Qabeenya uumamaa baay’ee, dameewwan adda addaa, tasgabbii siyaasaa, fi gamtaa dinagdee naannoo irratti xiyyeeffannaan guddachaa dhufuun, gabaan daldala alaa Ivory Coast gara fuulduraatti guddinaa fi babal’inaaf carraa abdachiisaa qaba.

Oomishaalee beekamoo ta’an kanneen Ayivoorii Koost keessatti erguuf adda baasuuf yeroo jennu, wantoota hedduu tilmaama keessa galchuu qabu. Daldala alaa biyyattii keessatti meeshaalee gabaaf dhiyaatan yeroo filannu qabxiilee ijoo yaada keessa galchuu qabnu kanneen armaan gadiiti. 1. Qonnaa fi Meeshaalee: Ivory Coast qabeenya qonnaa adda addaatiin kan beekamtu yoo ta’u, oomishaalee al-ergii irratti dameen kun filannoo gaarii taasiseera. Baqalaa kookaa, buna, zayitiin meexxii, laastika, suufii, fi fuduraaleen tropical kan akka aanaanii fi banaanaa meeshaalee gurgurtaa ho’aa ta’anii fi gabaa idil-addunyaa irratti fedhii guddaa qabanitti ilaalamu. 2. Nyaata Qophaa’e: Waggoota dhiyoo asitti addunyaa guutuutti nyaata qophaa’e baay’achuun mul’achaa dhufeera. Kunis al-ergitoonni Ivooriyaa meeshaalee gatii dabalataa kan akka oomishaalee chokoleetii baala kookaa biyya keessaa oomishaman irraa hojjetaman ykn firiiwwan qaruuraa sassaabbii firii tiroopikaalaa baay’ee irraa argaman irratti akka xiyyeeffatan carraa ta’a. 3. Oomishaalee Harkaan Hojjetaman: Hambaa aadaa badhaadhaa Ivory Coast meeshaalee harkaan hojjetaman bal’aa bitoota idil-addunyaa hawwatan dhiyeessa. Fakkiiwwan aadaa, haguuggii fuulaa, meeshaaleen mukaa bocaman ykn meeshaaleen walitti qabatoota aartii fi turistoonni walqixa barbaadamu. 4. Oomishaalee Albuudaa: Meeshaalee qonnaa irratti hundaa’an cinaatti, Ivory Coast qabeenya albuudaa guddaa kan akka warqee fi diyaamandii kanneen al-ergiidhaaf carraa guddaa qaban qabdi. 5. Damee Annisaa: Fedhiin madda anniisaa haaromfamuu danda’uu fi furmaata itti fufiinsa qabu addunyaa irratti dabalaa dhufuu isaatiin; Al-ergitoonni Ivooriyaa carraawwan paanaalii aduu ykn boba’aa baayoomaasii kuufama balfa qonnaa irraa argamuun walqabatee jiru qorachuu danda’u. 6. Huccuu fi Uffata: Industirii huccuu Kootdivuwaar fayyadamuun bu’uuraalee neetworkii cimaa dandeettii oomisha suufii huccuu xumurame ykn Uffata Qophaa’e (RMG) misoomsuuf mijatu dabalatee waan qabuuf al-ergii milkaa’aa fiduu danda’a. 7. Industirii Miidhagina/ Meeshaalee Miidhaginaa: Industiriin miidhaginaa addunyaa guutuutti tarkaanfii olka’aa itti fufee jira; kanaaf wantoota uumamaa Kootdivuwaar keessatti yeroo baay’ee argaman fayyadamuun dhaabbilee meeshaalee miidhaginaa biyya keessaa oomishanii meeshaalee jallisii akka dhadhaa shiyaa ykn zayita barbaachisaa qabeenya biyya keessaa irraa baafame barbaadan faayidaadhaan tajaajiluu danda’a. Oomishaalee Ivory Coast irraa erguuf yeroo filannu fedhii fi dorgommii gabaa xiyyeeffannoo keessatti mul’atu ilaalchisee qorannoo gabaa raawwachuun murteessaadha. Dabalataanis, dhimmoota akka to’annoo qulqullinaa, dorgommii gatii, fi istaandaardii idil-addunyaa nageenyaafi itti fufiinsa qabu hordofuun daldala alaa keessatti milkaa’inaaf murteessaa ta’a.

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Uummanni ummata miliyoona 25 ol fi saba adda addaa kan qabdu Ivory Coast amala maamiltootaa fi dhorkaa addaa qabdi. Maamiltoota Ivory Coast keessa jiran waliin yeroo wal qunnamnu, seenaa aadaa fi gatii isaanii hubachuun barbaachisaa dha. Amaloonni maamiltootaa ijoo ta’an tokko tokko kunooti: 1. Keessummeessitoota: Namoonni Ivory keessummaa ho’aa fi daawwattootaf michuu ta’uudhaan beekamu. Maamiltoonni walitti dhufeenya dhuunfaa kan dinqisiifatan yoo ta’u, yeroo baay’ee wal jijjiirraa daldalaa qulqulluu caalaa walqunnamtii fuula fuulatti taasifamuu filatu. 2. Kabaja jaarsolii: Kabajni jaarsolii aadaa Ivooriyaa keessatti hidda gadi fageeffatee jira. Maamiltoonni yeroo walqunnamtii daldalaa kabaja agarsiisuu fi yaada ykn murtii namoota dullooman xiyyeeffannoo kennuu barbaadu. 3. Miira hawaasaa cimaa: Hidhamiinsi hawaasaa Ivory Coast keessatti bakka guddaa qaba. Maamiltoonni murtoo bittaa yaada hiriyoota ykn miseensota maatii hawaasa isaanii keessa jiran irraa kennamu irratti hundaa’uun murteessuu danda’u. 4. Fedhii oomisha qulqullina qabu: Gatiin dhimma ta’us, maamiltoonni Ivory Coast qulqullina oomishaa ykn tajaajila bitaniif iddoo guddaa kennu. Dhaabbileen daldalaa itti quufinsa maamiltootaa eeguuf dhiyeessii qulqullina olaanaa qabu dhiyeessuuf dursa kennuu qabu. Haa ta’u malee, maamiltoota Ivory Coast keessatti yeroo wal qunnamnu dhorkaawwan ykn miira namaa kakaafamuu qaban tokko tokkos jiru: . . 3.Aadaa Islaamaa:Ivory Coast ummata Muslimaa baay'ee qabdi,yeroo Ramadaanaa immoo sa'aatii soomaa aduun baatee hanga aduun lixxutti kabajuun tilmaama keessa galchuu qaba.Walgahiin daldalaa yeroo kana keessatti irra deebiin sagantaa baasuu barbaachisa ta'a. 4.Siyaasaa fi amantii irratti mari’achuu: Mata dureewwan miira namaa kakaasan kan akka siyaasaa ykn amantii irratti mari’achuu irraa of qusadhaa, sababiin isaas salphaatti waliigaltee dhabuu fiduu danda’a. Kanaa mannaa haasawa giddu galeessa hin taanee fi nama gammachiisu irratti xiyyeeffachuun gaariidha. Amaloota maamiltootaa hubachuu fi dhorkaa aadaa Ivory Coast kabajuudhaan, daldaltoonni hariiroo gaarii ijaaruu fi maamiltoota saba Afrikaa Dhihaa adda addaa kana irraa dhufan waliin walitti dhufeenya milkaa’aa mirkaneessuu danda’u.

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis kan beekamtu, biyya qarqara dhiha Afrikaa irratti argamtudha. Sirna bulchiinsa gumurukaa fi to’annoo daangaa haala gaariin diriire qaba. Amaloota ijoo fi qajeelfama yeroo aadaa Ivory Coast ilaallu yaada keessa galchuu qabdan tokko tokko kunooti. Gumuruuka Ivory Coast: 1.1. Bulchiinsi Gumuruukaa Ivory Coast seera galtee fi al-ergii kabachiisuu, gibiraa fi gibira sassaabuu, sochiin kontirobaandii ittisuu, akkasumas meeshaaleen biyya keessaa fi alaa haala gaariin akka deeman haala mijeessuu irratti itti gaafatamummaa qaba. Dambii Galtee: 1.1. 1. Dokumantarii: Galchitoonni sanadoota barbaachisoo kanneen akka invoice daldalaa, waraqaa fe’umsaa/kaffaltii daandii qilleensaa, tarree kuusaa, ragaa(wwan) ka’umsaa (yoo barbaachisaa ta’e), hayyama galtee (oomishaalee murtaa’aniif), fi hayyama barbaachisaa biroo kamiyyuu yookiin ragaalee. 2. Meeshaalee Dhorkaman: Meeshaaleen murtaa’an kanneen akka qoricha sammuu namaa hadoochu, meeshaalee sobaa, meeshaa waraanaa/meeshaa waraanaa seeraan alaa ykn rasaasa cimsee dhorkaadha. 3. Wantoota daangeffaman: Meeshaaleen tokko tokko kan akka beeyladaa/biqiltoota/oomisha isaanii qaama dhimmi ilaallatu kan akka Ministeera Qonnaa ykn Ministeera Naannoo irraa hayyama dabalataa barbaadu. 4. Gibiraa fi Gibira: Maalummaa fi gatii meeshaalee biyya alaatii galfaman irratti hundaa’uun gibirri gumurukaa (ad valorem ykn specific) gibira gatii dabalataa (VAT) waliin kaffalamuu ni danda’a. Galtee galchuu dura reetii addaa ilaalchisee qaamolee gumurukaa mariisisuun gaariidha. Dambii Al-ergii: 1.1. 1. Hayyama Al-ergii: Gosoota murtaa’oo kanneen akka saayimenii bineensota bosonaa/artifaaktii/meeshaalee aadaa/albuuda/warqee/daayimandii/oomisha mukaa fi kkf, al-ergitoonni dhaabbilee dhimmi ilaallatu kanneen akka Ministeera Albuudaa fi Ji’ooloojii ykn Ministeera itti gaafatamaa naannoo waliin walqabatu irraa hayyama barbaaduu ni danda’u dhimmoota. 2. Yeroodhaaf Al-ergii: Yeroodhaaf meeshaalee taateewwan/agarsiisa/kkf baasuuf yoo karoorfatte, hayyama yeroof al-ergii hanga ji’a jahaaf hojiirra oolu iyyachuu dandeessa. Gorsa Waliigalaa: 1. Meeshaaleen hunda yeroo dhufan/ba’an sirritti labsuu. 2. Harkifannaa akka hin uumamneef dursanii buufata xiyyaaraa/tarminaala buufata doonii gahuu. 3. Sakatta’iinsa gumurukaa, sakatta’iinsa mi’aa fi qorannoo qaamaa meeshaalee dabalatee, qophaa’uu. 4. Ulaagaalee viizaa of barsiisuu fi sanadoonni barbaachisoo ta’an sirnaan akka jiran mirkaneessuu. 5. Ummata naannoo akka hin mufachiifneef aadaa fi duudhaa naannoo kabajuu. Dambiiwwan yeroon jijjiiramuu akka danda’an hubachuun barbaachisaadha, kanaaf yeroo hunda galtee ykn erguu gara Ivory Coast kamiyyuu karoorfachuu dura abbootii taayitaa gumurukaa Ivory Coast mariisisuun ykn gorsaa daldala idil-addunyaa ogeessa irraa gorsa argachuun ogummaadha.

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis kan beekamtu, meeshaalee biyya alaatii galaniif imaammata gibiraa qabdi. Biyyattiin daldala ishee to’achuufi galii argamsiisuuf qaraxa galtee hojiirra oolchiti. Gibirri galtee meeshaalee biyyoota biroo irraa gara Ivory Coast fidaman irratti gibira kaffalamuudha. Ivory Coast keessatti gibirri galtee gosa meeshaalee biyya alaatii galfaman irratti hundaa’uun garaagarummaa qaba. Koodii Sirna Walsimsiisaa (HS) irratti hundaa’uun sadarkaa taarifaa adda addaatti kan ramadamu yoo ta’u, kunis oomishaalee daldala idil-addunyaatiif ramadamudha. Fakkeenyaaf, meeshaaleen nyaataa bu’uuraa kanneen akka ruuzii ykn qamadii taarifa gadi aanaa qabaachuun ummataaf argamuu fi gatii madaalawaa ta’uu isaa mirkaneessuuf. Gama biraatiin meeshaaleen qananiin akka elektirooniksii sadarkaa olaanaa ykn konkolaataa yeroo baayyee qaraxa olaanaa kan isaan mudatu yoo ta’u, kunis garmalee galtee abdii kutachiisuu fi industirii biyya keessaa eeguuf. Ivory Coast qaama waliigalteewwan naannoo hedduu imaammata qaraxa galtee ishee irratti dhiibbaa geessisan keessaa tokkodha. Hawaasni Diinagdee Biyyoota Afrikaa Dhihaa (ECOWAS) Ivory Coast dabalatee biyyoota miseensa ta’aniif taarifa alaa waloo hundeessa. Kana jechuun oomishoonni biyyoota miseensa ECOWAS irraa dhufan tokko tokko qophii filannootiin taarifa hir’ifame ykn zeeroo argatu. Meeshaalee gara Ivory Coast galchan irratti hanga gibira kaffalamu murteessuuf, dhimmoota akka mala gatii gumurukaa fi kaffaltii dabalataa kan akka Gibira Gatii Dabalataa (VAT) ykn yoo barbaachisaa ta’e eksaayiz taaksii ilaaluun barbaachisaa dha. Waggoota dhiyoo asitti, Ivory Coast malaammaltummaa hir’isuu fi meeshaaleen biyya alaatii galfaman buufata doonii seensaa irratti saffisaan akka qulqulleessan haala mijeessuun furmaata teeknooloojii irratti hundaa’e hojiirra oolchuudhaan hojimaata gumurukaa ishee salphisuuf hojjechaa turte. Daldaltoonni fi namoonni dhuunfaa meeshaalee gara Ivory Coast galchuuf karoorfatan sochii daldala idil-addunyaa irratti bobba'uu isaanii dura abbootii taayitaa gumurukaa biyya keessaa mariisisuun ykn ogeeyyii dambiiwwan addaa biyyattii beekan irraa gorsa ogummaa argachuun barbaachisaa dha.

Kootdivuwaar jedhamuunis kan beekamtu Ayivoorii Koost meeshaalee al-ergii isheef imaammata gibiraa kan qabdu yoo ta’u, kunis guddina dinagdee guddisuu fi haala daldala haqa qabeessa ta’e mirkaneessuuf kan akeekedha. Biyyattiin adda durummaan meeshaalee qonnaa kanneen akka kookaa, buna, zayita meexxii fi fuduraalee tropical al-ergii irratti hirkattee jirti. Damee qonnaa deeggaruun daldala idil-addunyaa jajjabeessuuf mootummaan Ivory Coast oomishaalee murtaa’an irratti gibira al-ergii hojiirra oola. Fakkeenyaaf, baaqelaa kookaa - al-ergii gurguddoo biyyattii keessaa tokko - gatii gabaa isaanii irratti hundaa'uun gibirri al-ergii tilmaamaan %15 ni kaffalama. Dabalataanis, buna al-ergiin kookaa wajjin wal bira qabamee yoo ilaalamu gibirri gadi aanaa ta’a. Mootummaan oomisha bunaa irratti gibira al-ergii gara %10 kaffala. Kana malees, zayitiin paammii meeshaa al-ergii guddaa kan biraa Ivory Coast’f ta’a. Haala qamadii ykn qulqullaa’e irratti hundaa’uun gibirri al-ergii %0 hanga %5 ta’u ni kaffalama. Fuduraalee tropical kan akka aanaanii fi banaanaa ilaalchisee; haa ta’u malee, kunniin yeroo biyyaa irraa ergaman gibira guddaa hin kaffalan. Jijjiirama imaammata mootummaa ykn haala gabaa addunyaa irraa kan ka’e yeroon gibiraa kun garaagarummaa qabaachuu akka danda’u hubachuun barbaachisaadha. Kanaafuu, daldaltoonni meeshaalee Ivory Coast irraa erguu irratti hirmaatan ulaagaalee gibiraa milkaa’inaan guutuuf dambiiwwan amma jiran hordofuu fi qaamolee dhimmi ilaallatu ykn gorsitoota ogummaa irraa qajeelfama barbaaduu qabu. Walumaagalatti, Ivory Coast tuuta gibira al-ergii oomisha addaa irratti hundaa’uun garaagarummaa qabu hojiirra oolchiti. Kanas ta’e sana imaammattoonni kunneen damee qonnaa keessatti guddina itti fufiinsa qabu mirkaneessuudhaan barmaatilee daldala haqa qabeessa ta’e guddisuudhaan misooma dinagdee deeggaruuf kan kaayyeffatanidha.

Ivory Coast keessatti al-ergitoonni daldala idil-addunyaa mijeessuuf ragaa al-ergii argachuu qabu. Adeemsi mirkaneessa al-ergii meeshaaleen al-ergii istaandaardii qulqullinaa kan eegu ta’uu fi ulaagaalee biyyoota alaa galchan akka guutan taasisa. Ivory Coast keessatti ragaa al-ergii argachuuf tarkaanfiin jalqabaa Mana Maree Daldalaa fi Industirii keessatti galmaa’uudha. Galmeen kun al-ergitoonni tajaajila adda addaa al-ergii waliin walqabatan kan akka odeeffannoo daldalaa fi sanadoota barbaachisoo ta’an argachuuf gargaarsa akka argatan kan taasisudha. Al-ergitoonnis akka qaama adeemsa mirkaneessa al-ergii tokkootti sanadoota sadarkaa seeraa isaanii mirkaneessan kan akka ragaa galmee dhaabbataa ykn hayyama daldalaa dhiyeessu qabu. Dabalataanis meeshaalee biyya alaa ergamaa jiran bal’inaan ibsu invoice daldalaa dhiyeessu qabu. Ivory Coast abbootii taayitaa to’annoo al-ergii hedduu kan gosoota oomishaa adda ta’an mirkaneessuuf itti gaafatamummaa qaban qabdi. Fakkeenyaaf, oomishaalee qonnaa kanneen akka kookaa fi bunaaf al-ergitoonni ragaa faayitoosanitaarii Ministeera Qonnaa irraa argachuun oomishoonni kun raammoo fi dhukkuba irraa bilisa ta’uu isaanii mirkaneessuu qabu. Meeshaalee qophaa’aniif ykn oomishamaniif, al-ergitoonni Ragaa Walsimsiisaa (COC) qaama inspeekshinii mirkanaa’een kenname argachuu qabu. COCn oomishoonni kun dambiiwwan teeknikaa fi ulaagaalee bulchitoota biyya keessaa Ivory Coast fi biyyoota alaa galchan lamaanuu kaa’an akka guutan mirkaneessa. Sanadoonni barbaachisoo ta’an hundi qaama dhimmi ilaallatuun erga argamanii fi mirkanaa’anii booda, al-ergitoonni karaa dhaabbilee mootummaa murtaa’aniin ragaa al-ergii argachuuf iyyachuu ni danda’u. Ejensiiwwan kunneen dambiiwwan oomisha addaa kabajuu irratti hundaa’uun iyyannoowwan gamaaggamuu fi raggaasisu. Al-ergitoonni Ayivoorii Koost keessatti argaman oomisha addaa isaanii ilaalchisee dambiiwwan galtee biyyoota adda addaa bahan of baruun barbaachisaa dha. Hubannoon kun ulaagaalee dabalataa saboonni biyya alaatii galchan meeshaalee akka asxaa ykn istaandaardii qaphxii irratti fe’an kamiyyuu akka qajeelchan isaan gargaara. Walumaagalatti, adeemsa mirkaneessa al-ergii kabajuun al-ergitoonni Ayivoorii Koost bitoota idil-addunyaa waliin amantaa akka uumuuf kan dandeessisu yoo ta’u, ulaagaalee qulqullinaa gabaa biyya keessaa fi alaatiin kaa’aman akka eegaman taasisa.

Ivory Coast, ifatti Rippabiliika Kootdivuwaar jedhamuun kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Qabeenya uumamaa badhaadhaa fi oomisha qonnaatiin beekama. Yaadonni loojistikii Ivory Coast tokko tokko kunooti: 1. Bu’uuraalee Buufata Doonii: Ivory Coast buufata doonii gurguddoo hedduu kan qabdu yoo ta’u, isaanis akka karra barbaachisaa galtee fi al-ergii ta’anii tajaajilan. Isaan keessaa Buufata Doonii Abijaan kan Afrikaa Dhihaa keessatti buufata doonii guddaa fi hojiin itti baay’atu keessaa tokko ta’uu ibsameera. Mijaa'ina gaarii fi walitti hidhamiinsa bakkeewwan adda addaa addunyaa guutuutti ni kenna. 2. Neetwork Daandii: Ivory Coast networkii daandii bal’aa magaalotaa fi magaalota gurguddoo biyyattii keessa jiran walqunnamsiisu qabdi. Daandiiwwan biyyoolessaa akka waliigalaatti haala gaariin kan eegaman yoo ta’u, meeshaaleen naannoolee adda addaa keessatti haala salphaan akka geejjibsiifaman taasisa. 3. Faayidaa Fe’umsa Qilleensaa: Buufatni Xiyyaaraa Idil-addunyaa Félix-Houphouët-Boigny Abidjan keessatti argamu wiirtuu fe’umsa qilleensaa guddaa naannichaati. Fe’umsa qilleensaa to’achuuf mijaa’ina ammayyaa kan qabu yoo ta’u, meeshaalee xiyyaaraan geejjibuuf mijataa taasisa. 4. Dabarsitoota Fe’umsaa: Ivory Coast keessatti dhaabbileen fe’umsaa adda addaa kan socho’an yoo ta’u, isaanis warra galchitootaa fi ergitootaaf furmaata loojistikii bal’aa ta’e kennuu danda’u. Gumuruuka qulqulleessuu, sanadoota, kuusaa, qaphxii, qophii geejjibaa fi tajaajila balbalaa gara balbalaatti geessuuf gargaaru. 5. Zoonii Diinagdee Addaa (SEZ): Ivory Coast invastimantii kallattiin alaa (FDI) hawwachuu fi misooma industirii biyyattii keessatti guddisuuf SEZ hundeessiteetti. Zooniin kunneen onnachiiftuu bu’uuraalee misoomaa kanneen akka paarkiiwwan loojistikii adda ta’an kanneen mana kuusaa fi geejjibaa intermoodaalii qaban ni kennu. 6.Waliigaltee Daldalaa: Waliigaltee daldalaa Ivory Coast biyyoota biroo ykn hawaasa dinagdee naannoo akka ECOWAS (Economic Community of West African States) waliin mallatteessite fayyadamuu. Waliigalteewwan kun biyyoota michuu waliin daldala yeroo hojjetan taarifa filannoo ykn hojimaata gumurukaa sirrii ta’e dhiyeessuu danda’u. 7.Dhiyeessitoota Teeknooloojii Loojistikii: Dhiyeessitoota loojistikii teeknooloojiin geggeeffaman kanneen sirna hordoffii yeroo qabatamaa, meeshaalee bulchiinsa inventarii,s,fi furmaata dhiyeessii sansalataa gahumsa qabu dhiyeessuudhaan waltajjii dijitaalaa hojii sirreessuu danda’an fayyadamuu. 8. Meeshaalee Kuusaa: Ivory Coast bakka tarsiimoo ta’etti bakka kuusaa adda addaa kireeffachuuf ykn liiziidhaaf dhiyaachuu danda’u qabdi. Manneen kuusaa kunniin fe’umsa waliigalaa, meeshaalee manca’anii fi oomishaalee addaa filannoo kuusaa ni kennu. 9. Hojimaata Gumurukaa: Harkifannaa ykn adabbii akka hin mudanneef dambiiwwan gumurukaa Ivory Coast of barsiisaa. Meeshaalee yeroo galchitan ykn gara alaatti galchan sanadoonni barbaachisan hundi guutuu fi sirrii ta’uu isaanii mirkaneessuu. 10. Beekumsa Naannoo: Hojiin sirrii ta’e lafa loojistikii Ivory Coast keessatti akka hojjetamu mirkaneessuuf, kennitoota tajaajila loojistikii naannoo kanneen dambiiwwan geejjibaa biyya addaa, nuances aadaa, fi dandeettii afaanii irratti beekumsa gadi fagoo qaban waliin bobba’uu. Xumura irratti, Ivory Coast bu’uuraalee misoomaa walitti hidhamiinsa gaarii qaban, buufata doonii hundeeffame, dhaabbilee fe’umsa qilleensaa, fi tajaajila fe’umsaa jiru irraa kan ka’e hojii loojistikiidhaaf haala mijataa ta’e dhiyeessiti. Yaadota kana fayyadamuu fi dhiyeessitoota loojistikii amanamoo ta’an waliin walitti hidhamiinsa uumuudhaan, daldaltoonni qormaata loojistikii biyyattii bu’a qabeessa ta’een keessa darbuu fi dandeettii daldalaa ishee banuu danda’u.

Agarsiisa daldalaa barbaachisoo

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis beekamtu, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Diinagdee guddaa naannichaa keessaa tokko yoo ta’u, daldala idil-addunyaatiif gabaa dagaagaa qaba. Ivory Coast keessatti karaaleen bittaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’anii fi agarsiisni daldalaa bitoota addunyaa irraa hawwatan hedduun jiru. Karaalee bittaa gurguddoo Ivory Coast keessatti argaman keessaa tokko caalbaasii fi waliigaltee mootummaati. Mootummaan Ayivoorii pirojektoota adda addaa fi dhiyeessii tajaajila mootummaa fi misooma bu’uuraalee misoomaaf barbaachisan caalbaasii yeroo yeroon maxxansaa jira. Bitamtoonni idil-addunyaa caalbaasii kana irratti hirmaachuu kan danda’an waliigaltee mirkaneessuuf caalbaasii dorgommii dhiyeessuun. Karaan barbaachisaan biraan bittaa idil-addunyaa Ivory Coast keessatti raawwatamuuf daldaltoota biyya keessaa ykn raabsitoota waliin tumsa uumuudha. Dhaabbileen biyya alaa hedduun dhaabbilee biyya keessaa waliin tumsa uumuun oomisha ykn tajaajila isaanii biyyattii keessatti raabsu. Kunis networkii raabsitoota, daldaltoota jumlaa, fi daldaltoota maamiltoota industirii adda addaa keessatti hariiroo uumuu danda’an amma jiru akka fayyadaman isaan dandeessisa. Agarsiisni daldalaas bitoota idil-addunyaa dhiyeessitoota Ivooriyaa waliin walqunnamsiisuu keessatti gahee olaanaa qaba. Agarsiisni daldalaa Ivory Coast keessatti beekamaan ABIDJAN-International Fair (FIAC) yoo ta’u, waggaa waggaan kan gaggeeffamu agarsiistota qonna, oomishaa, ijaarsa, teeknooloojii fi kkf dabalatee dameelee adda addaa irraa dhufan hawwata. FIAC waltajjii networking, oomishaa fi tajaajiloota agarsiisuu, akkasumas walgahii daldalaa fi daldalaa (B2B) haala mijeessuu ni kenna. Dabalataanis, agarsiisni daldalaa addaa waggaa guutuu industirii addaa kan akka qonnaa (Salon International de l’Agriculture et des Ressources Animales de Côte d’Ivoire), ijaarsa (Salon International du Bâtiment et des Travaux Publics), albuuda (Afrikaa) irratti xiyyeeffachuun ni gaggeeffama Walgahii Albuudaa), fi kkf Taateewwan kunniin bitoota idil-addunyaa maddoota dhiyeessii haaraa qorachuuf carraa kan kennan yoo ta’u, dhiyeessitoonni Ivooriyaa maamiltoota biyya alaa irraa dhufan ta’uu danda’aniif saaxilamummaa ni kennu. Waggoota dhiyoo asitti waltajjiiwwan daldala elektirooniksii agarsiisa daldalaa aadaa irratti qaamaan osoo hin argamin ykn hirmaannaa malee bitoota idil-addunyaa gurgurtoota Ivooriyaa waliin walqunnamsiisuuf karaa gahumsa qabu ta’uun jaalala argateera. Iddoowwan gabaa toora interneetii kanneen akka Aliibaabaa bitoonni oomishaalee Ivory Coast fi biyyoota Afrikaa biroo irraa madda isaanii akka salphaatti akka argatan taasiseera. Xumura irratti, Ivory Coast bitoota dhiyeessitoota Ivory waliin hojjechuu barbaadaniif karaalee bittaa idil-addunyaa barbaachisoo ta’anii fi agarsiisa daldalaa hedduu ni dhiheessiti. Caalbaasiin mootummaa, raabsitoota biyya keessaa waliin tumsi, fi agarsiisa daldalaa kan akka FIAC irratti hirmaannaan bitoota idil-addunyaa carraa daldalaa biyyattii keessatti qorataniif karaa ni kenna. Kana malees, waltajjiiwwan daldala elektirooniksii uumamuun isaanii oomishaalee fi tajaajiloota Ivooriyaa sadarkaa addunyaatti argachuu babal’isee jira.

Motora barbaacha waliigalaa

Ivory Coast keessatti motoroonni barbaacha baay'inaan itti fayyadaman hedduutu jiru. Tarreen kanneen beekamoo ta'an tokko tokkoo URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Google (www.google.ci) - Googlen akka addunyaatti barbaacha baay'inaan itti fayyadamu yoo ta'u, Ivory Coast keessattis jaallatamaadha. 2. Bing (www.bing.com) - Bing, Microsoftiin kan hojjetu yoo ta'u, hojiiwwan barbaacha weeb, barbaacha suuraa, fi barbaacha viidiyoo ni dhiheessa. 3. Yahoo! Barbaadi (barbaadi.yahoo.com) - Yahoo! Barbaacha bu'aa barbaacha weeb akkasumas oduu, suuraa, viidiyoo fi kkf argachuuf ni kenna. 4. Yandex (yandex.com) - Yandex motora barbaacha Raashiyaa yoo ta'u, Faransaayii dabalatee afaanota hedduudhaan barbaacha naannootti argamu kan dhiyeessudha. 5. DuckDuckGo (duckduckgo.com) - DuckDuckGo yeroo barbaacha toora interneetii gaggeessu iccitii fayyadamaa cimsee kan ibsu yoo ta'u, odeeffannoo dhuunfaa hin hordofu. 6. Qwant (www.qwant.com) - Qwant motora barbaacha Awurooppaa kan eegumsa dhuunfaa dursa kennuu fi bu'aa weeb, waltajjii miidiyaa hawaasaa, barruu oduu fi kkf irraa dhiyeessudha. 7. Ecosia (www.ecosia.org) - Ecosia motora barbaacha addaa naannoodhaaf mijaawaa ta’ee fi galii beeksisa irraa argamu keessaa gar tokko pirojektoota dhaabbii biqiltuu addunyaa maraaf arjooma. 8. Mojeek (www.mojeek.co.uk) - Mojeek iccitii fayyadamtootaa kabajuun barbaacha interneetii loogii hin qabnee fi walaba ta’e kennuu irratti xiyyeeffata. 9. Baidu (www.baidu.com/english/) - Baidu motora barbaacha Chaayinaa isa guddaa yoo ta'u garuu marsariitii fi suuraa dabalatee dandeettii barbaacha addunyaa kan qabu afaan Ingiliffaa ni dhiheessa. 10 .AOL Search (search.aol.com)- AOL Search fayyadamtoonni gosoota ykn jechoota ijoo waltajjiiwwan beekamoo biroo wajjin walfakkaatu fayyadamuun interneetii akka daawwatan kan taasisudha. Kunniin fakkeenyota muraasa motora barbaacha Ivory Coast keessatti yeroo baay’ee itti fayyadamaniidha; haa ta'u malee, Googlen isaan keessaa amanamummaa isaatiin sadarkaa olaanaa irra jira, tajaajila kennamu adda addaa, . sirrii ta’uu bu’aa, . fi hunda caalaa fayyadamtoota Ivory Coast jiraniif beekamtii maqaa (brand recognition) kennuu.

Fuula keelloo gurguddoo

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis beekamtu, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Armaan gaditti galmeewwan Fuula Keelloo gurguddoo Ivory Coast keessatti argaman keessaa muraasa marsariitii isaanii waliin: 1. Annuaire Ivoirien des Professionnels (AIP): AIPn galmee ogeessotaa fi dhaabbilee daldalaa Ivory Coast keessatti argaman bal’aa ta’eedha. Gosoota adda addaa kan akka mana nyaataa, hoteelota, tajaajila yaalaa, tajaajila seeraa fi kkf of keessatti qabata. Marsariitii: www.aip.ci 2. Fuula Jaunes Côte d'Ivoire: Kun Fuula Keelloo kan Ivory Coast kan biyya keessaati. Baankii, barnoota, tajaajila mootummaa, turizimii fi kkf dabalatee dameelee adda addaa keessatti dhaabbilee daldalaa fi namoota dhuunfaaf odeeffannoo quunnamtii ni kenna. Marsariitii: www.pagesjaunes.ci 3. EasyInfo Ivory Coast: EasyInfo tarreefama daldalaa bal’aa Ivory Coast keessatti kan naannoowwan akka qonnaa, indaastirii ijaarsaa, tajaajila geejjibaa, dhaabbilee telekoosti, fi kanneen biroo hedduu uwwisu dhiyeessa. Marsariitii: www.easyinfo.ci 4. Abidjan.net Annuaire Professionnel: Daayirektarri kun addatti dhaabbilee daldalaa Abidjan - magaalaa guddoo dinagdee Ivory Coast keessatti argaman kan tajaajiludha. Fayyadamtoonni dhaabbilee dameelee akka faayinaansii, . qabeenyaa hin sochoone, . qinxaaboo, manneen nyaataa, . fi kanneen biroo. Marsariitii: www.abidjan.net/ogummaa_waggaa/ . 5. 5. . 1177.ci.wabii.maqaa: Waltajjiin kun fayyadamtoonni gosoota adda addaa keessa daawwachuudhaan ykn barbaacha jechoota ijoo gaggeessuudhaan quunnamtii daldalaa adda ta’e akka argatan kan taasisudha. Dhaabbilee eegumsa fayyaa dabalatee industirii bal’aa kan hammatu yoo ta’u, . dhaabbilee ijaarsaa, . dhaabbilee geejjibaa, . hoteelota fi riizoortii, . fi waan hedduu. Marsariitii: www.wabii.maqaa/ci Kunniin fakkeenyota muraasa galmeewwan Fuula Keelloo gurguddoo Ivory Coast keessatti argaman kanneen odeeffannoo quunnamtii daldalaa fi ogeessota adda addaa biyyattii keessatti socho’aniif isiniif kennuu danda’aniidha.

Waltajjiiwwan daldalaa gurguddoo

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis kan beekamtu yoo ta'u, biyya Afrikaa Dhihaa industirii daldala elektirooniksii guddachaa jirudha. Waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Ivory Coast keessa jiran keessaa muraasni URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Jumiyaa: Jumiyaan Afrikaa keessatti waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo keessaa tokko yoo ta’u, Ivory Coast keessatti hojjeta. Oomishaalee adda addaa kanneen akka elektirooniksii, faashinii, meeshaalee miidhaginaa, meeshaalee manaa fi kkf gurguru. Marsariitii: www.jumia.ci 2. Afrimarket: Afrimarket oomisha gurgurtaa fi oomishaalee nyaataa toora interneetii irratti gurguruu irratti kan adda ta’edha. Meeshaalee mana keessaa barbaachisoo ta’an kanneen akka ruuzii, zayita, meeshaalee qaruuraa, fi dhugaatii tajaajila geejjibaa mijataa ni kennu. Marsariitii: www.afrimarket.ci 3.OpenShop: OpenShop gabaa onlaayinii kan bitoota daldaltoota biyya keessaa Ivory waliin wal qunnamsiisudha. Meeshaalee elektirooniksii, meeshaalee faashinii, meeshaalee manaa, oomishaalee fayyaa fi kanneen biroo gurgurtoota biyya keessaa guutuu biyyattii irraa argaman dabalatee gosoota adda addaa ni dhiyeessu. Marsariitii: www.openshop.ci 4.CDiscount: CDiscount waltajjii daldala elektirooniksii idil-addunyaa yoo ta’u, Ivory Coast keessattis kan hojjetudha. Elektirooniksii Mobaayila,meeshaalee faashinii,meeshaalee miidhaginaa,meeshaalee manaa,fi kkf dabalatee oomishaalee bal'aa gatii dorgomaa ta'een dhiyeessa. Marsariitii:www.cdiscount.ci 5.JeKoli / E-Store CI:E-Store CI ykn JeKoli adda durummaan fayyadamtootaaf meeshaalee elektirooniksii kanneen akka bilbila harkaa,konsoolii tapha,laaptooppii fi kkf dhiyeessuu irratti kan xiyyeeffatedha.Akkasumas gosoota biroo kan akka meeshaalee faashinii,uffata accessoryand beauty produtcs dhiyeessuu. Marsariitii:www.jekoli.com Kunniin waltajjiiwwan daldala elektirooniksii gurguddoo Ivory Coast keessatti socho’an keessaa muraasa; waltajjiiwwan xixiqqoo biroo tajaajila addaa kennan ykn gabaa addaa addaa biyyattii keessatti tajaajila kennan jiraachuu danda’u.

Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa gurguddoo

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis beekamtu, biyya Afrikaa Dhihaa keessatti argamtudha. Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa Ayivoorii Koost keessatti jaalala guddaa kan horatan yoo ta’u, namoota sadarkaa adda addaa irraa dhufan walitti hidhuun carraa qunnamtii, bashannanaa fi daldalaa kan kennan ta’uu ibsameera. Waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa Ivory Coast keessatti jaallataman keessaa muraasni teessoo marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Feesbuukii (www.facebook.com): Feesbuukiin waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa Ivory Coast keessatti baay’inaan itti fayyadaman keessaa isa tokko. Fayyadamtoonni piroofaayilii akka uumuu, hiriyootaafi miseensota maatii waliin akka wal qunnaman, fedhii ykn hawaasa irratti hundaa’uun garee akka makaman fi qabiyyee akka suuraa fi viidiyoo akka qooddatan ni taasisa. . Walqunnamtii dhuunfaa akkasumas daldalaaf bal’inaan itti fayyadama. 3. Instagram (www.instagram.com): Instagram waltajjii suuraa fi viidiyoo waliif qoodu irratti xiyyeeffatedha. Fayyadamtoonni qabiyyee mul’ataa mata duree fi hashtag waliin olkaa’uun hordoftoota isaanii biratti caalaatti mul’achuu ykn akkaawuntii haaraa fedhii qaban argachuu danda’u. 4. Twitter (www.twitter.com): Twitter fayyadamtoonni ergaawwan gaggabaaboo tiwiitara jedhaman daangaa arfii keessatti maxxansuun yaada ykn yaada isaanii ifatti akka ibsan taasisa. Waltajjiin kun hashtag fayyadamuun naannoo mata dureewwan trending ta'an irratti haasawa jajjabeessa. 5. LinkedIn (www.linkedin.com): LinkedIn adda durummaan waltajjii ogummaa networking kan namoonni dhuunfaa muuxannoo hojii isaanii, dandeettii isaanii agarsiisuu danda’an, waa’ee oduu industirii yeroo yeroon itti hirmaatan waa’ee oduu industirii yeroo haaraa ta’an waa’ee oduu industirii yeroo yeroon itti hirmaatan, waa’ee oduu industirii yeroo yeroon miiltoowwan hojii ykn hojjechiistota/hojjetoota ta’uu danda’an waliin walqunnamsiisuu danda’aniidha. 6. YouTube (www.youtube.com): YouTube tajaajila viidiyoo qooduun bilisaa kan fayyadamtoonni qabiyyee jalqabaa kan akka viidiyoo muuziqaa olkaa’uu danda’an, seeneffama dhuunfaa vlog gochuun daawwattoota addunyaa maraa bira ga’uu danda’an ni kenna. 7. Snapchat: Teessoon marsariitii ofiisaa addatti Snapchat'f kenname kan hin jirre ta'us, karaa appii mobaayilaa waan hojjetuuf; bifa isaa yeroo dhugaa suuraa/viidiyoo qooduun irratti kan xiyyeeffate yoo ta'u kunis erga fudhattootaan al tokko ilaalamee booda kan badu ta'uu isaatiin dargaggoota Ivooriyaa biratti baay'ee jaallatamaadha. 8 . TikTok (www.tiktok.com): TikTok waltajjii fayyadamtoonni viidiyoo bifa gabaabaa (hanga daqiiqaa tokkoo dheeratu) uumuu fi qooduu danda'uudha. Ivory Coast keessatti appii bashannansiisaa namoonni dhuunfaa karaa funyaan walsimsiisuu, shubbisaa ykn skits qoosaa kalaqa isaanii itti agarsiisan ta'uun jaalala argateera. Kunniin fakkeenya muraasa waltajjiiwwan miidiyaa hawaasaa beekamoo Ivory Coast keessatti argaman keessaa muraasa. Teeknooloojiin guddachaa dhufuu fi filannoo fayyadamtootaa guddachaa dhufuun, waltajjiiwwan haaraan uumamuu ykn lammiilee Ivooriyaa kanneen kaayyoo adda addaatiif miidiyaa hawaasaa waliin dammaqinaan hirmaatan biratti beekamtii argachuu danda’u.

Waldaalee industirii gurguddoo

Ivory Coast keessatti waldaaleen indaastirii gurguddoon dameewwan dinagdee adda addaa bakka bu’uu fi deeggaruun gahee murteessaa qaban hedduutu jiru. Waldaalee kanneen keessaa muraasni: 1. Mana Maree Daldalaa fi Industirii: Manni Maree Daldalaa fi Industirii (CCI) Ivory Coast daldala damee hunda bakka bu’ee daldala, invastimantii fi misooma dinagdee guddisa. Abbootii qabeenyaaf tajaajila kan akka gargaarsa galmee daldalaa, deeggarsa qorannoo gabaa, carraa networking, fi sagantaalee al-ergii beeksisuu ni kenna. Marsariitii: www.cci.ci 2. Federeeshinii Oomishtootaa fi Qopheessitoota Qonnaa: Federeeshiniin kun oomishtootaa fi qopheessitoota qonnaa Ivory Coast keessatti argaman walitti fida. Imaammata mijataa ta’e leellisuudhaan, sagantaalee leenjii gochaalee qonnaa itti fufiinsa qaban irratti dhiyeessuun, sadarkaa qulqullina oomishaa guddisuun, akkasumas faayinaansii argachuuf haala mijeessuun faayidaa miseensota isaa eeguuf kan akeekedha. Marsariitii: www.fedagrip-ci.org 3. Federeeshinii Industiriiwwan Ivory Coast: Federeeshiniin Industirii Ivory Coast (FICIA) dhaabbilee industirii dameelee adda addaa kanneen akka omishaa, albuudaa, oomisha anniisaa, oomisha meeshaalee ijaarsaa fi kkf,. Tajaajila deeggarsa kan akka jalqabbii leenjii & qajeelfama walsimannaa danbii kennuudhaan haala daldalaa industirii fooyyessuuf akka leellisaa ta’ee hojjeta. Marsariitii: www.ficia.ci 4. Waldaa Baankota Ivory Coast (APBEF-CI): APBEF-CI waldaa baankota damee faayinaansii Ivory Coast keessatti socho’an bakka bu’eedha. Kaayyoon isaas industirii baankii keessatti barmaatilee naamusaa guddisuudhaan akka waltajjii walta’iinsa baankotaa & qaamolee qajeelfama baasan gidduutti tajaajiluudha. Marsariitii: www.apbef-ci.com 5. Waldaa Professionnelle des Sociétés de Gestion des Fonds et SICAV de Côte d’Ivoire (APSGFCI): Waldaan kun dhaabbilee bulchiinsa qabeenya damee faayinaansii Ivory Coast keessatti socho’an bakka bu’a. Dhaabbilee miseensa ta’an gidduutti adeemsa & qormaata industirii irratti mari’achuudhaan tumsa kan mijeessuu yoo ta’u, jalqabbii barnootaatiin gara guddinaatti hojjeta. Weebsaayitii: N/A - waldaaleen tokko tokko marsariitii adda ta’e qabaachuu dhiisuu akka danda’an hubadhaa. Waldaaleen kunniin dhaabbilee daldalaa Ivory Coast keessa jiraniif sagalee kan kennan yoo ta’u, miseensota isaaniif qabeenya gatii guddaa qabu, deeggarsa, fi carraa networking ni kennu. Odeeffannoo bal’aa sochiiwwan, oduu fi faayidaa miseensummaa argachuuf yeroo hunda marsariitii isaanii daawwachuun barbaachisaa dha.

Marsariitii daldalaa fi daldalaa

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis beekamtu, biyya Afrikaa Dhihaa dinagdee adda addaa qabdudha. Marsariitiiwwan dinagdee fi daldalaa Ivory Coast keessaa muraasni URL isaanii waliin kunooti: 1. Invest in Ivory Coast (http://www.investincotedivoire.net): Weebsaayitiin kun carraa invastimantii dameewwan dinagdee Ivory Coast adda addaa irratti odeeffannoo kenna. Indaastiriiwwan ijoo, dambiiwwan invastimantii, fi onnachiiftuu daldalaa invastaroota biyya keessaa fi biyya alaatiif argaman irratti hubannoo ni kenna. 2. Ejensii Guddina Al-ergii (https://apec.ci): Ejensiin Guddina Al-ergii (Agence de Promotion des Exportations - APEX) oomishaalee fi al-ergii Ayivoorii gabaa idil-addunyaa irratti beeksisuuf kaayyeffateera. Weebsaayitiin kun odeeffannoo hojimaata al-ergii, qaqqabummaa gabaa, istaatiksii daldalaa, fi dameewwan al-ergii ta’uu danda’an irratti xiyyeeffata. 3. Mana Maree Daldalaa fi Industirii Kootdivuwaar (https://www.cci.ci): Waldaalee daldalaa biyyattii keessatti adda duree ta’an keessaa tokko ta’uu isaatiin, marsariitiin ofiisaa kun taateewwan, agarsiisa daldalaa, sagantaa leenjii abbootii qabeenyaa irratti odeeffannoo haaraa kenna , akkasumas tajaajila adda addaa dhaabbilee daldalaaf kan akka qajeelfama galmee daldalaa kennuu. 4. Ejensii Guddina Invastimantii Biyyaalessaa (https://anapi.ci): ANAPI-CI (Agence Nationale de Promotion des Investissements) jedhamuunis kan beekamu, ejensiin kun waa’ee agarsiistota haala invastimantii invastimantii kan akka akka tasgabbii bu’uura seeraa ykn paakeejii onnachiiftuu gibiraa mootummaan dhiyeessutti. 5. Ministeera Daldalaa fi Industirii (http://www.communication.gouv.ci): Weebsaayitiin ofiisaa Ministeera Daldalaa fi Industirii imaammata barbaachisoo hariiroo daldalaa ilaallatan waliin oduu haaraa sochii daldalaa Ivory Coast keessatti walqabatee jiru ni dhiheessa sadarkaa biyya keessaa fi idil-addunyaatti. 6. Port Autonome d'Abidjan - Abbaa Taayitaa Buufata Doonii Ofiin Of Bulchuu Abidjan (https://portabidjan-ci.com/accueil.php?id=0&lang=en_US): Kun marsariitii ofiisaa buufata doonii Abidjan yoo ta'u, kunis Afrikaa Dhihaa keessatti isa guddaadha . Weebsaayitiin kun tajaajila buufata doonii, dambiiwwan, taarifa, fi odeeffannoo quunnamtii gaaffii dabalataaf ni kenna. 7. Giddugala Guddina Invastimantii Ivory Coast (CEPICI) (http://cepici.gouv.ci): Weebsaayitiin CEPICI invastarootaaf waa’ee carraa invastimantii Ivory Coast keessatti odeeffannoo bal’aa ni kenna. Dameewwan ijoo, qajeelfama invastimantii, hojimaata daldala hundeessuuf, fi seera barbaachisoo invastimantii irratti dhiibbaa geessisan irratti hubannoo ni kenna. Weebsaayitoonni kun imaammata invastimantii, qajeelfama al-ergii, haala gabaa irratti hubannoo kennuu fi hojii daldalaa isaanii jalqabuuf ykn babal’isuuf hojimaata barbaachisaa ta’e haala mijeessuudhaan namoota dhuunfaa fi dhaabbilee daldalaa carraa dinagdee fi daldalaa Ivory Coast qorachuu barbaadaniif akka qabeenya gatii guddaa qabuutti tajaajiluu danda’u.

Weebsaayitoota gaaffii daataa daldalaa

Weebsaayitoonni gaaffii daataa daldalaa Ivory Coast (Côte d'Ivoire) hedduun kan jiran yoo ta'u, isaanis istaatiksii daldala biyyattii irratti odeeffannoo kennan. Isaan keessaa muraasni URL isaanii waliin kunooti: 1. Kaartaa Daldalaa: www.trademap.org TradeMap istaatiksii daldala idil-addunyaa, taarifa, fi agarsiistota qaqqabummaa gabaa argachuuf carraa ni kenna. Fayyadamtoonni filannoowwan kennaman keessaa biyyattii filachuudhaan daataa daldalaa Ivory Coast barbaaduu danda'u. 2. Kaartaa Daldalaa ITC: www.trademap.org/Country_SelProduct.aspx?nvpm=1||225||0004|| Kaartaan Daldalaa ITC istaatiksii galtee fi al-ergii bal’aa oomishaalee fi biyyoota adda addaa, Ivory Coast dabalatee ni dhiheessa. Fayyadamtoonni odeeffannoo addaa daldalaan walqabatu argachuuf waggaa, gosa oomishaa fi biyyoota michuu ibsuu danda’u. 3. Furmaata Daldala Walitti Makamaa Addunyaa (WITS): wits.worldbank.org/countrysnapshot/en/CIV WITS meeshaalee xiinxala daataa daldalaa bal’aa, galtee, al-ergii, taarifa, safartuuwwan taarifa hin taane, fi agarsiistota dinagdee kan akka GDP fi baay’ina ummataa dabalatee ni kenna. Fayyadamtoonni haala daldalaa Ivory Coast karaa waltajjii kanaan qorachuu danda'u. 4. Kuusaa Odeeffannoo COMTRADE Dhaabbata Mootummoota Gamtoomanii: comtrade.un.org/ . Kuusaan Deetaa UN COMTRADE fayyadamtoonni sadarkaa addunyaatti ykn biyyoota addaa kan akka Ivory Coast tiif daataa bal’aa meeshaalee daldalaa al-ergii-galchuu akka argatan dandeessisa. Kuusaan odeeffannoo kun meeshaalee bal’aa yeroo adda addaa keessatti argaman kan hammatedha. 5. Kaartaa Daataa Fandii Maallaqaa Idil-addunyaa (IMF): www.imf.org/external/datamapper/index.php?db=WEO IMF Data Mapper fayyadamtoonni jijjiiramoota dinagdee adda addaa akka addunyaatti ykn agarsiistota biyya addaa kan akka al-ergii ykn galtee meeshaalee yoo Ivory Coast ta’e akka qoratan kan taasisudha. Waltajjiiwwan kunneen meeshaalee bal’aa ta’an kanneen waa’ee dinagdee Ivory Coast ilaalchisee hubannoowwan daldalaan walqabatan gatii guddaa qaban kanneen akka yeroo ykn gosa meeshaalee irratti hundaa’uun xiinxaluu fi deebifachuuf gargaaran ni dhiyeessu.

Waltajjiiwwan B2b

Ivory Coast, Cote d'Ivoire jedhamuunis kan beekamtu, biyya Afrikaa Dhihaa dinagdee socho'aa fi haala daldalaa mijataa ta'een beekamuudha. Ivory Coast keessatti waltajjiiwwan B2B hedduun kan industirii fi dameelee adda addaa tajaajilan jiru. Waltajjiiwwan B2B beekamoo ta'an keessaa muraasni URL marsariitii isaanii waliin kunooti: 1. Daldalaa Ivoorii Koost (www.tradekey.com.ci) . Tradekey waltajjii bal’aa dhaabbileen daldalaa bitootaa fi dhiyeessitoota ta’uu danda’an Ivory Coast keessa jiran waliin walqunnamsiisuu fi daldalaaf ni dhiheessa. Industiriiwwan hedduu keessatti oomishaalee fi tajaajiloota bal’aa argachuuf carraa ni kenna. 2. Al-ergii Hindii Ayvoorii Koost (ivory-coast.exportersindia.com) . Al-ergii Hindiin daldala Ivory Coast irraa bitootaa fi dhiyeessitoota idil-addunyaa waliin walqunnamsiisuu irratti kan adda taatedha. Qonna, huccuu, maashinarii, keemikaalotaa fi kkf dabalatee gosoota oomishaa bal’aa ni dhiheessa. 3. Fuula Daldalaa Afrikaa (www.africa-businesspages.com/ivory-coast.aspx) . Fuulonni Bizinesii Afrikaa dhaabbilee daldalaa Ivory Coast keessatti hojjetaniif akka galmee onlaayinii ta’ee tajaajila. Dhaabbileen agarsiisa daldalaa, taateewwan daldalaa fi oduu industirii irratti odeeffannoo kennuudhaan oomisha ykn tajaajila isaanii akka agarsiisan kan taasisudha. 4. Kompaas Kootdivuwaar (ci.kompass.com) . Kompass waltajjii B2B adda duree ta'ee fi daldala addunyaa irratti walqunnamsiisudha. Dameen Ivooriyaa kuusaawwan odeeffannoo bal’aa dhaabbilee damee adda addaa kanneen akka qonnaa, ijaarsa, keessummeessitootaa, oomishaa, geejjibaa fi kanneen biroo irratti hojjetan ni kenna. 5.Maddoota Addunyaa - Ayivoorii Koost (www.globalsources.com/cote-divoire-suppliers/ivory-coast-suppliers.htm) Global Sources networkii bal'aa bitoota addunyaa dhiyeessitoota biyyoota adda addaa irraa mirkanaa'an waliin walqunnamsiisu Ivory Cpast dabalatee dhiyeessa.Oomishaalee industirii hedduu kanneen akka elektirooniksii,uffata,maashinarii ,fi kkf keessatti agarsiisa Waltajjiiwwan kunneen dinagdee biyyattii guddachaa jiru keessatti daldala dameelee adda addaa walitti hidhuun daldala biyya keessaa fi idil-addunyaatiif carraa ni kennu. Hubadhaa marsariitiiwwan kun jijjiiramuu kan danda’an yoo ta’u, osoo itti hin fayyadamin dura yeroo ammaa jiraachuu isaanii mirkaneessuun ni gorfama.